Файл қосу

Курс пререквизиті



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ | |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты        |ПОӘК             |ПОӘК 042-16.1.18/02-2013       |
|ПОӘК «Әлеуметтік  экология   |                 |                               |
|және тұрақты даму» пәнінің   |№3 басылым       |                               |
|оқытушыға арналған           |«__» ___ 2013 ж. |                               |
|бағдарламасы                 |                 |                               |








                       ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ

              «Әлеуметтік  экология және тұрақты даму»  пәнінен
                 5В060800  «Экология»  мамандығына арналған




                           ОҚЫТУШЫҒА  АРНАЛҒАН ПӘН


                                БАҒДАРЛАМАСЫ















                                    Семей
                                     2013





                                  АЛҒЫ СӨЗ

1 ӘЗІРЛЕГЕН

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Экология  және
қоршаған      ортаны      қорғау»      кафедрасының      аға       оқытушысы

Ашакаева Р.У. _________________        «_30__» __08___ 2013ж.

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік  университетінің  «Экология
және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының отрысында
Хаттама №    1     «_04__» ___09__ 2013ж.

Кафедра   меңгерушісі   _________                             доцент    м.а.
Кабышева Ж.К.

2.2 Аграрлық факультетінің оқу - әдістемелік бюросында
Хаттама №   1      «_09__» ___09__ 2013ж.


АФ  ОӘБ  төрағасы       _________                              доцент   м.а.
Тлеубаева А.В.


3  БЕКІТІЛДІ

Университеттің Оқу-әдістемелік  кеңесі мақұлдап басып шығаруға ұсынады


Хаттама №  1  «_18__» _____ 2013ж.

Оқу- әдістемелік кеңестің төрағасы,
оқу-әдістемелік  жұмысы  бойынша  проректор                        профессор
Искакова Г.К.



4  №2  басылым  03.09.2012 ж. ОРНЫНА ЕНГІЗІЛДІ











                                   Мазмұны


      |1|Қолдану саласы                                                       |
|2|Нормативтік сілтемелер                                               |
|3|Жалпы ережелер                                                       |
|4|Оқу  пәнінің мазмұны                                                 |
|5|Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың тізімі           |
|6|Пән бойынша оқу-әдістемелік карта                                    |
|7|Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы                 |
|8|Әдебиет                                                              |


























































    1   ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
    «Әлеуметтік экология және тұракты даму»  пәні  бойынша  оқу  әдістемелік
кешен құрамына енетін оқытушының жұмыс оқу бағдарламасы 5В060800  «Экология»
мамандығының студенттеріне арналған. Ол  студенттерді  курстың  мазмұны  мен
өзектілігі мен маңыздылығымен, саясаттылығымен таныстырады. Осы пәнді  оудың
студенттер топырақты қорғау жолдарымен,  экологиялық  жағдайымен,  топырақты
қорғау  туралы  заңдармен  танысады.  Пәнді  оқытуды  оқу-әдістемелік  кешен
негізгі құрал болып табылады.

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
    Бұл  «Әлеуметтік  экология  және  тұрақты   даму»   пәні   бойынша   оқу
-әдістемелік  кешен  кұрамына  енетін  окытушының  жұмыс  оқу   бағдарламасы
төмендегі құжаттар талаптарына сай осы  бойынша  оқу  үрдістері  ұйымдастыру
тәртібін белгілейді:
5В060800 «Экология»  мамандығы      бойынша  жалпы  білім  беру  мемлекеттік
стандарты
ГОСО РК  3.08.323-2006  утв.  от  23.12.2005.  №779.  Университет  стандарты
«Пәннің оқу әдістемелік кешенін әзірлеу және ресімдеудің жалпы талаптары»


3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

3.1 Пәннің жалпы мазмұны
      Қазақстан Республикасының тәуелсіздік  алып, экономикамыздың нарықтық
қатынастарға көшуіне  және   халықаралық  экономикалық  қатынастардың  аса
қарқынды  жүре     бастауына    байланысты,   Қазақстан   Республикамыздың
экологиялық жағдайларына аса көңіл бөліп көптеген  мәселелер  қолға  алына
бастады. Қазіргі жағдайда ғылыми техниканың дамуында ғылымның және ғылыми-
техникалық мәліметтердің көлемі интенсивті өсуде. Жоғары  оқу  орындарында
жоғары білікті мамандарды дайындауда олардың білімділігіне, іздемпаздығына
көңіл  бөлінеді.  Студенттер  алған  білімдерін  ғаламдық,  аймақтық  және
жергілікті экологиялық мәселелерді шешуге қолдана білулері керек.
    Жердегі тірі қабаты - топырақ туралы, оны  табиғи  дене  ретінде  қарап,
онық касиеттері, түзілуі, эволюциясы туралы білім негіздерін қалау.  Топырақ
түзілу  процеін,  оның  жер  бетінде  дамуын,  топырақ  түзуіне  экологиялық
факторлардың әсерлерін, топырақ  қорларын  тиімді  пайдалану  жолдарын  оқып
біліу.

3.2. Пәнді оқыту мақсаты:
Жалпы ғылыми және жоғары кәсіби дайындалған, жекеше жұмыс істеуге  қабілетті
мамандарды  дайындау.  Негізгі   ғылыми-әдістемелік   заңдар   жайлы   жалпы
мағлұматтар беру.
1.  Әлеуметтік экология негізгі түсініктерін оқу.
2. Әлеуметтік экология және тұрақты дамуды оқыту.

3.3. Пәннің негізгі міндеттері:
«Әлеуметтік  экология  және  тұрақты  дамуды»  курсы   өзіндік  пән  ретінде
айналысады. Білім алу  қорытындысы  бойынша  студенттер  келесі  практикалық
жұмыстарда қажетті толық білім алу.
1. Студенттерге жалпы Қазақстан Републикаының экологиялық жағдайын оқыту.
2.  Берілген  курстың  мақсаты  болып  студенттердің   өздік   творчествалық
жұмыстарға баулу және өз  мамандықтары  бойынша  жоғары  жалпы  ғылыми  және
профессионалды дайындау


      3.4 Оқыту қорытындысы бойынша студенттің міндеті:
Курсты оқу нәтижесінде:
       білу керек:
     - жалпы сыртқы ортамен  тірі организімдердің  бір бірімен байланысын;
     - тірі ағзалардың уақытына және бөлшектерге бөлінуін;
     - ағзалардың санының  өзгеріп отыруы олардын энергия көзінің оларға
тірі ағзалар арқылы айналмалы түрде  келуі;
     меңгеру:
    функциональды экологиялық бөлімдерді және жалпы биосфераны
    біліп алу:
    табиғатты тиімді қолдану
    үйрену:
    экологиялық процесстердің ағымын, антропогенді әсерлердің сыртқы
ортаға әсерлерін қорытындылау;
    есте сақтау:
    тәжірибелі түрде  тірі ағзалардың сыртқы отаға әсері

    3.5. Курс пререквизиті:
 «Әлеуметтік экология жэне тұракты даму» курсын оқу  үшін  алдын-ала  оқитын
пәндер-жалпы биология, зоология, ботаника; өсімдіктер морфологиясы.

    3.6. Курс постреквизиті:
Аралас пәндер - химия (органикалык, бейорганикалық), физика, математика

3.7 Жұмыс оқу жоспарынен көшірме:

                                             Кесте 1

|Курс                                                     |Семестр         |
|1                                                        |2               |
|Дәрістік сабақтар                                        |                |
| Кіріспе. Негізгі экологиялық категориялар.              |2               |
|Әлеуметтік экологияның пайда болуы. Әлеуметтік экология  |2               |
|пәні.                                                    |                |
|Әлеуметтік экологияны оқытудың негізгі областары: халық, |2               |
|орта технология, ұйымдастыру.                            |                |
|Әлеуметтік экология және оның басқа                      |3               |
|ғылымдармен-экология, экономикалық ғылым, саясаттану,    |                |
|философия, әлеуметтік еңбекті қорғау, қала және ауыл     |                |
|әлеуметі және т.б өзара байланыстар.                     |                |
|Биосфера адам өмір сүру ортасы.                          |2               |
|Адамзаттық ортаның элементтері және түсінік.             |2               |
|Адамзат ортасының табиғи (атмосфера, гидросфера,         |2               |
|жануарлар, микроорганизмдер) және қоғамдық (қоғамдық     |                |
|қатынас, еңбек ортасы, халық) компоненттері, олардың     |                |
|спецификалық байланысы және өзара  әсері.                |                |
|Адамның еңбек сферасы. Еңбек ортасының  элементі         |2               |
|(материальді факторлар және қоғамдық қатынас). Өмір      |                |
|ортасы мен еңбек ортасының қатынасы.                     |                |
|Экологиялық кризис. Экологиялық кризис  себептері және   |2               |
|оның алдын алу мүмкіндіктері.                            |                |
|Адамның қазіргі және  өткен өмір  сүру ортасы қатынасына |3               |
|көзқарас қоғамдық  компонент қатынасына  және  адам өмір |                |
|сүру табиғи компоненттеріне  қоғамның қатынасы арасындағы|                |
|биалектикалық байланыс бірлігі.                          |                |
|Адам ортасын қорғау және  жақсарту. Психиологиялық       |2               |
|толықтылық.                                              |                |
| Жеке басының түсінігі. Адам толықтылығын сақтау үшін    |2               |
|жағдай жасау.                                            |                |
|Қазаргі қоғамның негізгі экологиялық сұрақтары:          |2               |
|табиғатпен қоғам арасындағы  энергия және  өсуші         |                |
|интесификацияның материямен ауысуының  нәтижесі:         |                |
|биосферадағы көп мөлшердегі жаңа заттардың өзара  қатынас|                |
|құрамының өзгеруі.                                       |                |
|Өмір сүру ортасын жақсарту және  қорғау  облысындағы     |2               |
|халық аралық қызмет жасау.                               |                |
|Барлығы                                                  |30              |
| Зертханалық сабақтар                                    |                |
|Әлеуметтік экология пәні.                                |2               |
|Өмір ортасы мен еңбек ортасының қатынасы.                |2               |
|Экологиялық кризис.                                      |2               |
|Адам ортасын қорғау және  жақсарту                       |2               |
|Адам толықтылығын сақтау үшін  жағдай жасау.             |2               |
|Жеке басының түсінігі.                                   |2               |
|Өмір сүру ортасын жақсарту және  қорғау  облысындағы     |3               |
|халық аралық қызмет жасау.                               |                |
|Барлығы                                                  |15              |




      5  СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ


5.1 Экологиялық мектептердің қалыптасуы.
5.2 Организмдердің индикаторлық мәні.
5.3 Экологиялық қуыстар туралы түсінік, потенциалдық және жүзеге асырылған
экологиялық қуыстар.
5.4 Табиғи сукцессиялар барысында және антропогендік әсерлердің нәтижесінде
қауымдастықтың түр әралуандылығының өзгеруі.
5.5 Өндірістің өсуі және қоршаған ортаға түсетін салмақтың артуы.
5.6 Жағымсыз организмдермен күресудің биологиялық әдістері. Өнеркәсіп пен
ауыл шаруашылығында аз қалдықты технологиялар енгізу.
5.7 Экологиялық мониторинг, ұйымдастырылу принциптері.
5.8 Қоршаған ортаның күйін бағалаудың әдістері және критерийлері.
5.9 Қазақстанның экологиялық проблемалары.
5.10 Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми
негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы.


6  ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА

                                       Кесте 3
|Тақырыбы                                  |Көрнекі   |Өз бетімен   |Бақылау  |
|                                          |құралдар, |оқып үйренуге|нысаны   |
|                                          |ОТҚ,      |арналған     |         |
|                                          |плакаттар,|сұрақтар     |         |
|                                          |зертханалы|             |         |
|                                          |қ тақталар|             |         |
|Дәріс                |Практик|Зертханалық |          |             |         |
|сабақтар             |алық   |сабақтар    |          |             |         |
|                     |сабақта|            |          |             |         |
|                     |р      |            |          |             |         |
|1                    |2      |3           |4         |5            |6        |
| Кіріспе. Негізгі    |       |Әлеуметтік  |плакаттар |Экологиялық  |ауызша   |
|экологиялық          |       |экология    |          |мектептердің |сұрау    |
|категориялар.        |       |пәні.       |          |қалыптасуы.  |         |
|Әлеуметтік           |       |Өмір ортасы |плакаттар,|Организмдерді|ауызша   |
|экологияның пайда    |       |мен еңбек   |слайд     |ң            |сұрау    |
|болуы. Әлеуметтік    |       |ортасының   |          |индикаторлық |         |
|экология пәні.       |       |қатынасы.   |          |мәні.        |         |
|Әлеуметтік экологияны|       |Экологиялық |плакаттар |Экологиялық  |ауызша   |
|оқытудың негізгі     |       |кризис.     |          |куыстар      |сұрау    |
|областары: халық,    |       |            |          |туралы       |         |
|орта технология,     |       |            |          |түсінік,     |         |
|ұйымдастыру.         |       |            |          |потенциалдық |         |
|                     |       |            |          |және жүзеге  |         |
|                     |       |            |          |асырылған    |         |
|                     |       |            |          |экологиялық  |         |
|                     |       |            |          |қуыстар.     |         |
|Әлеуметтік экология  |       |Адам        |плакаттар |Табиғи       |ауызша   |
|және оның басқа      |       |ортасын     |          |сукцессиялар |сұрау    |
|ғылымдармен-экология,|       |қорғау және |          |барысында    |         |
|экономикалық ғылым,  |       |жақсарту    |          |және         |         |
|саясаттану,          |       |            |          |антропогендік|         |
|философия, әлеуметтік|       |            |          |әсерлердін   |         |
|еңбекті қорғау, қала |       |            |          |нәтижесінде  |         |
|және ауыл әлеуметі   |       |            |          |қауымдастықты|         |
|және т.б өзара       |       |            |          |ң түр        |         |
|байланыстар.         |       |            |          |әралуандылығы|         |
|                     |       |            |          |ның өзгеруі. |         |
|Биосфера адам өмір   |       |Адам        |плакаттар,|Өндірістің   |ауызша   |
|сүру ортасы.         |       |            |слайд     |өсуі және    |сұрау    |
|Адамзаттық ортаның   |       |толықтылығын|плакаттар |қоршаған     |ауызша   |
|элементтері және     |       |сақтау үшін |          |ортаға       |сұрау    |
|түсінік.             |       |жағдай      |          |түсетін      |         |
|                     |       |жасау.      |          |салмактың    |         |
|                     |       |            |          |артуы.       |         |
|Адамзат ортасының    |       |Адам        |плакаттар |Жағымсыз     |ауызша   |
|табиғи (атмосфера,   |       |толықтылығ  |          |организмдерме|сұрау    |
|гидросфера,          |       |ын          |          |н күресудің  |         |
|жануарлар,           |       |сақтау үшін |          |биологиялық  |         |
|микроорганизмдер)    |       |жағдай      |          |әдістері:    |         |
|және қоғамдық        |       |жасау.      |          |Өнеркәсіп пен|         |
|(қоғамдық қатынас,   |       |            |          |ауыл         |         |
|еңбек ортасы, халық) |       |            |          |шаруашылыгынд|         |
|компоненттері,       |       |            |          |а аз қалдыкты|         |
|олардың  спецификалық|       |            |          |технологиялар|         |
|байланысы және өзара |       |            |          |енгізу.      |         |
|әсері.               |       |            |          |             |         |
|Адамның еңбек        |       |Жеке        |плакаттар,|Экологиялық  |ауызша   |
|сферасы. Еңбек       |       |басының     |слайд     |мониторинг,  |сұрау    |
|ортасының  элементі  |       |түсінігі.   |          |ұйымдастырылу|         |
|(материальді         |       |            |          |принциптері. |         |
|факторлар және       |       |            |          |             |         |
|қоғамдық қатынас).   |       |            |          |             |         |
|Өмір ортасы мен еңбек|       |            |          |             |         |
|ортасының қатынасы.  |       |            |          |             |         |
|Экологиялық кризис.  |       |Өмір сүру   |плакаттар,|Қоршаған     |ауызша   |
|Экологиялық кризис   |       |ортасын     |слайд     |ортаның күйін|сұрау    |
|себептері және  оның |       |жақсарту    |          |бағалаудың   |         |
|алдын алу            |       |және қорғау |          |әдістері және|         |
|мүмкіндіктері.       |       |облысындағы |          |критерийлері.|         |
|                     |       |халықаралық |          |             |         |
|                     |       |қызмет      |          |             |         |
|                     |       |жасау.      |          |             |         |
|Адамның қазіргі және |       |            |плакаттар,|Қазақстанның |ауызша   |
|өткен өмір  сүру     |       |            |слайд     |экологиялық  |сұрау    |
|ортасы қатынасына    |       |            |          |проблемалары.|         |
|көзқарас қоғамдық    |       |            |          |             |         |
|компонент қатынасына |       |            |          |             |         |
|және  адам өмір  сүру|       |            |          |             |         |
|табиғи               |       |            |          |             |         |
|компоненттеріне      |       |            |          |             |         |
|қоғамның қатынасы    |       |            |          |             |         |
|арасындағы           |       |            |          |             |         |
|биалектикалық        |       |            |          |             |         |
|байланыс бірлігі.    |       |            |          |             |         |
|Адам ортасын қорғау  |       |            |          |Табиғатты    |ауызша   |
|және  жақсарту.      |       |            |          |ұтымды       |сұрау    |
|Психиологиялық       |       |            |          |пайдалану мен|         |
|толықтылық.          |       |            |          |қоршаған     |         |
|                     |       |            |          |ортаны       |         |
|                     |       |            |          |пайдаланудың |         |
|                     |       |            |          |ғылыми       |         |
|                     |       |            |          |негіздерін   |         |
|                     |       |            |          |жасау -      |         |
|                     |       |            |          |биосфераны   |         |
|                     |       |            |          |ноосфера     |         |
| Жеке басының        |       |            |плакаттар |             |ауызша   |
|түсінігі. Адам       |       |            |слайд     |             |сұрау    |
|толықтылығын сақтау  |       |            |          |             |         |
|үшін  жағдай жасау.  |       |            |          |             |         |
|Қазаргі қоғамның     |       |            |плакаттарс|             |ауызша   |
|негізгі экологиялық  |       |            |лайд      |             |сұрау    |
|сұрақтары:           |       |            |          |             |         |
|табиғатпен қоғам     |       |            |          |             |         |
|арасындағы  энергия  |       |            |          |             |         |
|және  өсуші          |       |            |          |             |         |
|интесификацияның     |       |            |          |             |         |
|материямен ауысуының |       |            |          |             |         |
|нәтижесі:            |       |            |          |             |         |
|биосферадағы көп     |       |            |          |             |         |
|мөлшердегі жаңа      |       |            |          |             |         |
|заттардың өзара      |       |            |          |             |         |
|қатынас құрамының    |       |            |          |             |         |
|өзгеруі.             |       |            |          |             |         |
|Өмір сүру ортасын    |       |            |плакаттар |             |ауызша   |
|жақсарту және  қорғау|       |            |слайд     |             |сұрау    |
|облысындағы халық    |       |            |          |             |         |
|аралық қызмет жасау. |       |            |          |             |         |


           7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ


                                       Кесте 4

|Оқулықтардың, оқу-әдістемелік       |Даналар  |Студенттердің |Қамтамасыз    |
|құралдардың атауы                   |саны     |саны          |етілу         |
|                                    |         |              |пайызы        |
|1. Т.К. Сагимбаев . Экология и      |10       |50            |20            |
|экономика. Алматы. 1997             |         |              |              |
|2. Чернова Н.М.,А.М. Былова,        |20       |50            |40            |
|Экология  М.: «Просвещение» 1988.   |         |              |              |
|3. Хоружая Т.А. Методы оценки       |10       |50            |20            |
|экологической опасности. Москва.    |         |              |              |
|1998.                               |         |              |              |
|4. А.А. Горелов. Экология. М., 2000.|10       |50            |20            |
|5. Чернова Н.М.,А.М. Былова,        |20       |50            |40            |
|Экология М.: «Просвещение» 1988.    |         |              |              |
|6. Оспанов Г.С. Бозшатаев Т.Г.      |10       |50            |20            |
|«Экология», Алматы , 2002.          |         |              |              |
|7. Оспанов Г.С. Бозшатаев Т.Г.      |10       |50            |20            |
|«Экологиядан оқу әдітемелік құрал»  |         |              |              |
|^.2000.                             |         |              |              |
|8. Сагымбаев Г.К. «Экология         |10       |50            |20            |
|негіздері» Алматы. 1995.            |         |              |              |



      8  ӘДЕБИЕТ


      8.1 Негізгі әдебиеттер
8.1.1 Қазақстан Республикасының  экологиялық   кодекстері.  Алматы:  Бико,
2007.
8.1.2 Панин М.С. Экология Казахстана. Семипалатинск. 2005ж.
8.1.3 Родионов А.И Техника  защиты окружающей среды. –М., Хими, 1989.
8.1.4 Ветошкин А.Г. Защита литосферы от отходов.учебное  пособие.-  Пенза;
изд-во Пенза. Гос. Унив, 2005.
8.1.5 СНиП 2.0128-85 Полигоны по  обезвреживающию и захоронению  токсичных
промышленных  отходов. Основные  положения  по  проенктированию.  –М.:ЦИТП
Госстроя СССР, 1985.-16 с.
8.1.6  Абишов  М  .  Радиационная   безопасность   и  подходы  к   решению
проблемы  радиоктивных отходов в МАД «Невада семипалатинск»  //Выш.  школа
Казахстана.2001.
8.1.7 Ақбасов А.Ж., Сагимбаев Г.Ә. «Экология» Алматы 2003.
8.1.8 Оспанов Г.C. Бозшатаев  Т.Г.  «Экологиядан   оқу  әдітемелік  құрал»
А.2000.
8.1.9 Бейсенова Ә., ШілдебаевЖ. «Экология эәне табиғатты тиімді пайдалану»
А. 2000
8.1.10 Оспанов Г.C. Бозшатаев Т.Г. «Экология», Алматы , 2002.





      8.2 Қосымша әдебиеттер


8.2.1Алексеев  В.И.,   Винокуров   Е.А.,   Пугачев   Е.Н.   Проектирование
сооружений  переработки и утилизации осадков сточных вод с  использованием
элементов компьютерных информационных технологии. Учеб.  Пособ.  М.:ИЗД-во
АСВ, 2003. 176 с.

8.2.2 А.М. Никаноров, Т.А.Хоружая . «Экология» .М.,2000.
8.2.3 Сагимбаев . Экология и экономика. Алматы. 1997
8.2.4 А.А. Горелов. Экология. М., 2000.
8.2.5 Чернова Н.М.,А.М. Былова,  Экология М.: «Просвещение» 1988.
8.2.6 Глухов В.В., Лисочкина Т.В., Некрасова  Т.П.,  Экономические  основы
экологии Санкт-Петербург « Специальная литература»
Пәндер