Файл қосу

Құстарды қорғау



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                      |
|ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                             |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты             |ПОӘК                  |ПОӘК               |
|                                  |                      |042-14-4-04-01.20.6|
|                                  |                      |1/01-2013          |
|ПОӘК «Орман аңдары мен құстарының | №3 басылым           |                   |
|биологиясы» пәнінің оқытушысына   |                      |                   |
|арналған жұмыс оқу бағдарламасы   |                      |                   |












       5В080700 “Орман ресурстары және орман шаруашылығы” мамандығына
                                  арналған


                  “Орман аңдары мен құстарының биологиясы”


                   ПӘНІНІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ (ПОӘК)


                          ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН

                           ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ














                                 Семей, 2013

                                  Алғы сөз


I. Құрастырған


Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік  университетінің  «Мал  шаруашылығы  және
аңшылықтану морфология негіздерімен» кафедрасының  профессор  м.а.  қызметін
атқарушы Тугамбаева Салима Манатовна   _______«_____»_________20    ж.




2. Талқыланды:

2.1. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Мал шаруашылығы
және аңшылықтану морфология негіздерімен» кафедрасының мәжілісінде


Хаттама «_____ »_________20    жыл, №



Кафедра меңгерушісі ______________ Тугамбаева С.М.


2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро мәжілісінде

Хаттама «____»__________ 20    жыл, №

Төраға _________________ А.Тлеубаева


3. БЕКІТІЛДІ

      Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралды және  баспаға
ұсынылды

Хаттама «______»____________20   жыл, №



ОӘК төрайымы_____________Г. Искакова




4. БІРІНШІ РЕТ ЕҢГІЗІЛГЕН



















    |  |                                                             |         |
|  |Мазмұны                                                      |         |
|1.|Қолдану саласы                                               |         |
|2.|Ереже белгілейтін (нормативтік) сілтемелер                   |         |
|3.|Жалпы ереже                                                  |         |
|4.|Оқытушыға араналған пәннің жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны |         |
|5.|Студенттердің өз бетімен істейтін жұмыстары тақырыбының      |         |
|  |тізімі                                                       |         |
|6.|Пәннің оқу - әдістемелік картасы                             |         |
|7.|Оқу - әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы |         |
|8.|Әдебиеттер                                                   |         |




1.Қолданылу саласы:
“ Орман аңдары мен құстарының биологиясы  ”  пәнінің  оқытушыларға  арналған
оқу жұмыс бағдарламасы 5В080700 “Орман ресурстары  және  орман  шаруашылығы”
мамандықтарының студенттеріне  арналған  оқу-әдістемелік  кешеннің  құрамына
кіреді.  Ол  студенттерді   курстың   мазмұнымен,   актуальдылығымен,   курс
саясатымен, студенттер оқу процесінде игеретін тәжірибелер  мен  машықтардың
тақырыптарымен таныстырады.
2. Нормативтік сілтемелер
    “Орман аңдары мен  құстарының  биологиясы  ”  ПОӘК  келесі  құжаттардың
ұсынымдарымен және талаптарына  сәйкес  берілген  пән  бойынша  оқу  барысын
ұйымдастыру тәртібін белгілейді және жасайды:
    5В080700  “Орман  ресурстары  және  орман  шаруашылығы”  мамандығы   ҚР
мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты, ҚР  МЖМБС  3.08.365-2006,
ҚР Білім және ғылым министрлігінің 23 желтоқсан 2005  ж.,    №  779  бұйрығы
бойынша бекітіліп, әрекетке еңгізілді.
-Шәкәрім атындағы Семей мемлекетік университетінің ПОӘК стандарты 042- РГКП-
СГУ-8-2007
-ДП 042-08.10.10.12-2007 документациялық кұжаттар
№ 131 –од «20» наурыз 2009 ж  ҚР индустрия және сауда министрлігінің
метрологиялық және техникалық ретеу комиттетінің бұйрағымен бекітілді және
қолданаска енгізілді.
ҚР жоғары және ЖОО кейінгі білім мамандықтарының жіктемесі.

     3. Жалпы ереже
    3.1. Пән мазмұнының қысқаша түсіндірмесі.
    Орман аңдары мен құстарының  биологиясы  –  орман  мақұлықатын  (фауна-
белгілі территорияда мекендейтін, қандай болса да бір жіктеу тобына  жататын
жануарлар)  теориялық  дәлелдеу,  оны  қорғау,  тиімді  қолдану  және  өсіру
практикалық іс-шараларын әзірлеу туралы  ғылым.  Ол  орман  құстарын  қарап,
орман  сүтқоректілерін,  олардың   орман   шаруашылығындағы   маңызын,   әрі
ауланатын  жануарларды  және  аң  аулау  шаруашылығын   жүргізу   тәсілдерін
зерттейді.
    Пән  биологиялық  білім  жүйесінде  басқа  пәндермен  (омыртқалы   және
омыртқасыздар зоологиясы, цитология және  гистология,  биохимия,  адам  және
жануарлар физиологиясы,  микробиология  және  вирусология,  басқалар)  бірге
маңызды орын алып, биология ілімі мен практикасын құратын негіз  болады  да,
көптеген орман шаруашылығы ісі профильдік пәндерімен: ботаника,  дендрология
(ағаш текті өсімдіктерді тексеретін), орман шаруашылығы, орман  пирологиясы,
орман өсіруді жоспарлау, орман  таксациясымен  (ағаш  егу  көлемін  анықтау)
тығыз байланысты.
    3.2. Орман аңдары мен құстарының биологиясы  пәнінің  мақсаты  -  орман
шаруашылығы туралы түсінікті айқындап, орман  аңдары  мен  құстарының  түрлі
түрлерін табиғат ортасында анықтау дағдысына ие ету және  меңгерген  білімін
ауланатын жануарларды тиімді пайдаланудың биологиялық негізін әзірлеу.
    3.3.  Пәннің  міндеті:  орман  омыртқалылары  биологиясының   теориялық
негізін; олардың орманда, орман  қоры  аумағында  мекендейтін,  келген  және
онымен бірге аңдармен құстар түрлері құрамын; орман ортасында жануарлар  мен
құрамдас бөлігінің өзара  әсерін;  орман  қорында  шаруашылықты  жобалағанда
кездесетін  шығынды  бағалау  әдісін;  аңшылық  шаруашылығын  және  дәстүрлі
табиғатты  пайдаланудың  орман  заңдар  жиынтығы  негізін;  жабайы  аңдармен
орманда  кездескендегі  қауіпсіздік  мінез-құлық  негізін  зерделеу;   орман
ортасын   мекендейтін   омыртқалылардың   басты   түрлерін   айқындау   үшін
практикалық әдетін (дағды); аңдар мен құстар мекендейтін  орындарын  бағалау
әдетін; аң ауланатын жер бөліктерін  түгендеу  және  ретке  келтіру,  жабайы
хайуандар  санын  реттеу  үшін  орман  шаруашылығында  іс-шараларды  жобалау
әдетін  меңгеріп  алу.  Қазіргі  биологияның  міндеттері  өте  ауқымды  және
маңызды.
    3.4.  Пәнді  игеру  нәтижесінде  студент:  сүтқоректілер   мен   құстар
жүйелеуін  (систематика),   морфологиялық,   физиологиялық   ерекшеліктерін;
аңдармен құстардың ішкі, сыртқы құрылыстарын; жануарларды жіктеудің  негізгі
қағидаларын (принцип); орман аңдарымен құстарының тіршілік етуін,  таралуын,
санының өзгеру себептерін,  биотикалық  шаралар  технологиясын,  мемлекеттік
мекеме аңшылық  шаруашылығында  еңбекті  ұйымдастыру  қағидаларын;  аңдармен
құстар  кластарын,  қатарларын,  тұқымдастарын,  туыстарын,   түрлерін   бас
сүйектері,  қаңқалары,  ұшаларымен  терісі   бойынша   анықтау   тәсілдерін;
сүтқоректілермен   құстар   кластарының    жалпы    сипаттамасын,    олардың
ұқсастықтарымен  ерекшелік  белгілерін;  мекендеу  ортасына,   қоректенуіне,
жылдық  тіршілік  циклдің  кезеңдік  құбылыстарына  бейімделуіне  байланысты
жануарлардың негізгі экологиялық топтарын, аңдар мен құстардың  экологиясын,
мінез құлқын білуі тиіс.
   Студент:  анықтауыштарды  пайдалануды;  коллекциялық   материалдар   (бас
сүйегі, қаңқалар, ұшалар, терілер, тұлып-чучела)  арқылы  аңдар  мен  құстар
кластарын,  қатарларын,  тұқымдастарын,  туыстарын,   түрлерін,   түршелерін
анықтауды;  табиғатта  жануарларды  бақылап,   оларды   күнделікті   жұмыста
пайдалануды; негізгі орман  құстарымен  аңдарын  сыртқы  пішіндері,  жүйелеу
белгілерінен (тікелей, жанама) ажыратуды;  орманда  құстармен  аңдар  санына
есептеу жүргізуді; пайдалы орман құстарымен аңдар санын  көбейтудің  іс-шара
жобасын жасауды, олардың  экономикалық  тиімділігін  бағалауды;  орман  қоры
бөлігінде жабайы хайуанаттарды  қорғау,  өсіру,  санын  реттеу  үшін  өсіру,
биотикалық және аңшылық шаруашылығына арналған  іс-шаралар  әзірлеуді  істей
білуі керек.
    Студент: хайуанат дүниесінің даму, зерттеу, оның  ішінде  Қазақстандағы
омыртқалы жануарлардың зерттеу тарихын; омыртқалы  жануарлардың  жүйеленуін,
Қазақстан  орман  мақұлықатының  ерекшеліктерін,   басты   жабайы   хайуанат
түрлерінің биологиялық ерекшеліктерін; Қазақстандағы аңшылық  шаруашылықтары
қалыптасуының  негізгі  кезеңдерін,  қазіргі  күйін,   болашақтағы   дамуын;
Қазақстан аумағында сирек кездесетін, жоғалудағы  жануарлар  түрін  қорғауды
түсінуі   қажет.адамның,   жануарлардың,    өсімдіктердің    ұрықтық    даму
заңдылықтарын  зерттейтін  биологиялық,  әрі  организмнің  пайда  болғанынан
өлгенге дейiнгi тiршiлiк  әрекетiн  және  iс-тәжiрибе  мүддесiне  сай,  даму
бағытына ықпал жасау мүмкiндiктері туралы ғылым.
    3.5.  Курстың  басты  деректемелері  (пререквизиті,   арнаулы   қажетті
пәндердің атауы; білім сатысы алдындағы пәндер):
    Пәнді зерделеудің басты негізі орта мектептің  оқу  бағдарламасына  сай
өткен: зоология, ботаника, анатомия, адам физиологиясы мен гигиенасы,  жалпы
биология,   физика,   химия;   олар   келешекте   жоғары   кәсіптік    білім
бағдарламасындағы   базалық   пәндерді   –   өсімдіктер    анатомиясы    мен
морфологиясы, цитология мен гистологияны,  биохимия,  биофизика  негіздерін,
өсімдіктер  физиологиясы,  генетика,  адам  және   жануарлар   физиологиясы,
микробиология және вирусологияларды оқығанда өте қажет болады.
    3.6. Курс  деректемелері  (постреквизиті,  оқып  білуде  міндетті  курс
болатын пәндердің атауы, жұмыс оқу жоспарынан):
    Пән молекулалық биология, адам  биологиясы,  генетика,  т.б.  пәндердің
негізі болып келеді. Оның  деңгейі  кәсіптендіру  пәндерін  терең  меңгеруге
және практикалық қызметте өте қажет  ілімдік,  практикалық  дағдыларды  іске
асыру сапаларымен айқындалады.
    Жұмыс оқу жоспарының көшірмесі (1, 2 кестелер).
1 кесте – Күндіз оқитын студенттердің жұмыс оқу жоспарының көшірмесі:
|Курс                                                    |Сем   |Кре       |
|                                                        |естр  |дит       |
|Студенттердің дәрістер сабақтары                                          |
|Кіріспе. Орман шаруашылығы ісі бакалаврларын            |1     |Негізгі – |
|дайындаудағы орман аңдары мен құстары биологиясы пәнінiң|      |1-10      |
|маңызы. Орман аңдары мен құстары биологиясы–орман       |      |          |
|мақұлықатын теориялық дәлелдеу мен оны қорғау, тиімді   |      |          |
|қолдану және өсіру практикалық іс-шараларын әзірлеу     |      |          |
|туралы ғылым. Биологияның қысқаша дамуы. Оның басқа     |      |          |
|орман шаруашылығы ісі профильдік пәндерімен байланысы.  |      |          |
|Орман аңдары мен құстарын зерделеудегі кейбір мақсаттары|      |          |
|мен әдістері. Пән бөлiмдерi, олардың зерделеудегi       |      |          |
|мақсаттары.                                             |      |          |
|Орман орнитологиясы. Құстар класының жалпы сипаттамасы. |1     |Негізгі – |
|Құстар-жоғары омыртқалы жануарлардың арнаулы тобы.      |      |1-10      |
|Олардың пайда болуы, эволюциясы. Морфологиялық          |      |          |
|ерекшеліктері мен ұшуға бейімділігі. Құстың ағзалар     |      |          |
|жүйелері. Сүйектері, бұлшық еттері құрылысындағы        |      |          |
|ерекшеліктері. Қауырсындар, олардың жіктелуі және       |      |          |
|құрылысы. Дыбыс шығару аппараты. Жұмыртқаның құрылысы.  |      |          |
|Құстардың физиологиялық және экологиялық ерекшеліктері. |1     |Негізгі – |
|Құстардың физиологиялық, қозғалу (құрылықта жүруі,      |      |1-10      |
|жүзуі, сүңгуі, ұшуы-қанат қағуы, қалқуы) және           |      |          |
|экологиясының негізгі ерекшеліктері, географиялық       |      |          |
|таралуы, саны. Құстар организмінің қуат негіздері.      |      |          |
|Су-тұз алмасуы. Тыныс алуы және газ алмасуы.            |      |          |
|Терморегуляция. Бағыт-бағдарды зерттеу тәсілдері,       |      |          |
|гипотезалары. Мекен ету ортасына, қоректенуіне          |      |          |
|байланысты құстардың бейімделуі. Жыртқыш құстар мен     |      |          |
|жапалақтардың сыртқы пішінінің бейімделуі. Жыртқыштар,  |      |          |
|балық, жәндік, дән қоректілер және басқа құстар.        |      |          |
|Құстардың экологиялық топтары. Ағаш-бұта құстарының     |1     |Негізгі – |
|қанаттары, аяқтары және тұмсығы құрылысындағы           |      |1-10      |
|ерекшеліктері. Ағашта өрмелейтін, жерде ұя салатын,     |      |          |
|түнейтін, батпақ-шалғын, су маңында мекендейтін, сирақты|      |          |
|батпақ, батпақ, су жағалауындағы балшықшы, ашық         |      |          |
|кеңістікте мекендейтін, жүгіретін, жылдам ұшатын, су,   |      |          |
|сүңгитін, әуе-су және құрлық-су құстары. Ауа қапшығының,|      |          |
|құйымшақ безінің маңызы. Өлекселермен қоректентіндер,   |      |          |
|олардың өте биікте ұзақ қалқуға бейімділігі.            |      |          |
|Құстардың тіршілік циклдері. Құстар тіршілігіндегі      |1     |Негізгі – |
|кезеңдік құбылыстар. Жылдық тіршілік циклі. Тәуліктік,  |      |1-10      |
|мерзімдік ырғақтар. Әртүрлі экологиялық топтағы         |      |          |
|құстардың ұшып келу, өту, кету кезектілігі. Құстардың   |      |          |
|қысқы тіршілігі, төмен температураға бейімделуі, көбеюі.|      |          |
|Құсойнақ. Жыныс диморфизмі, оның пайда болу формалары.  |      |          |
|Жұп құру формалары: моногамия, полигамия, полиандрия, ұя|      |          |
|паразитизмі. Ұя салу, оның мекенін таңдау. Шоғырланған  |      |          |
|(колониялық), территориялық құстар. Жұмыртқалау, басып  |      |          |
|шығару мерзімдері. Құстардың даму типтері: ширақ, қызыл |      |          |
|шақа. Балапандарды қоректендіру тәсілдері, олардың      |      |          |
|қауырсын жамылғысын алмастыруы. Түлеу (түрлі топтардағы |      |          |
|құстардың толық түлеуі, құсойнақ алдындағы түлеу, оның  |      |          |
|ерекшеліктері). Түлеген құстарды қорғау, мерзімдік қоныс|      |          |
|аудару, қыстау. Құстар биологиясындағы ұшып кетудің     |      |          |
|маңызы, қоныс аударуының пайда болуы.                   |      |          |
|Құстардың практикалық маңызы және оларды қорғау. Құстар |1     |Негізгі – |
|және орман. Әртүрлі орман типтерінде құстардың таралуы. |      |1-10      |
|Құстар және орман зиянкестері. Тұқымдар және жемістермен|      |          |
|қоректенетін құстар. Құстар-ағаш-бұта, өсімдіктер       |      |          |
|тұқымдарын таратушылар. Жыртқыш құстар. Орман жағдайына |      |          |
|құстардың әсері. Орманды қорғау үшін құстарды еліктіру  |      |          |
|техникасы. Ашық жерлер мен кеуектерде ұя салатын        |      |          |
|құстарды еліктіру. Жасанды ұяларды жіктеу, оларға       |      |          |
|қоныстанған құстарды есептеу. Құстарды қыста            |      |          |
|қоректендіру. Құстарды қорғауға арналған орман          |      |          |
|шаруашылығының тәсілдері. Құстардың практикалық маңызы. |      |          |
|Экожүйедегі құстардың рөлі. Құстар және аң, орман, ауыл |      |          |
|шаруашылықтары, авиация, медицина. Құстардың            |      |          |
|мінез-қылықтарын басқару. Құстарды қорғау. Қазақстанның |      |          |
|қызыл кітабы, сирек кездесетін түрлердің тұрақтанған жай|      |          |
|күйінің топтары.                                        |      |          |
|Құстар класының жүйелеуіне (систематика) шолу. Құстар   |1     |Негізгі – |
|класының тармақтары. Алғашқы және Нағыз құстар. Құрып   |      |1-10      |
|біткен, қазіргі құстар қатары. Дүниежүзілік құс         |      |          |
|мақұлықаты туралы жалпы түсінік. Түрлердің жалпы саны.  |      |          |
|Қазіргі құстар қатары, аттары, көлемі, құрылымы, негізгі|      |          |
|тұқымдастары, сипаттамасы, морфологиялық және           |      |          |
|биологиялық ерекшеліктері негізгі түрлері.              |      |          |
|Орман териологиясы. Сүтқоректілер класының жалпы        |1     |Негізгі – |
|сипаттамасы. Сүтқоректілер-жоғары омыртқалы жануарлар,  |      |1-10      |
|олардың негізгі белгілері, дамуы мен эволюциясы, өрлеу  |      |          |
|дамуы, морфологиялық ерекшеліктері: дене түрі,          |      |          |
|тері-жабын, қаңқа, бұлшық ет, жүйке жүйесі, ас қорыту,  |      |          |
|тыныс алу, қан айналымы, бөлу, көбею жүйелері;          |      |          |
|биологиялық: тірідей туу, сүтпен қоректену, ұрпақтарына |      |          |
|қамқорлық ету, күрделі мінез-құлық, қысқы ұйқы;         |      |          |
|бейімделу түрлері және ерекшеліктері. Ашық кеңістіктерде|      |          |
|мекендейтін сүтқоректілер: жылдам жүгіретіндер, жер     |      |          |
|қазатындар, басқа топ өкілдері. Орман аңдары. Тау және  |      |          |
|су сүтқоректілері. Жер қазатын аңдар. Жәндік қоректі,   |      |          |
|жыртқыш сүтқоректілер. Паналар.                         |      |          |
|Сүтқоректілерге экологиялық шолу және тіршілік циклдері.|1     |Негізгі – |
|Сүтқоректілердің экологиялық топтары. Аңдар-экожүйелерді|      |1-10      |
|құрайтын бөлім. Жербеті, жерасты, су, орманда           |      |          |
|мекендейтін, ұшатын аңдар. Аңдар экологиялық топтарының |      |          |
|табиғи аймақтарымен байланысы. Жылдық тіршілік циклі.   |      |          |
|Көбеюге дайындық. Арақатынасының (полиморфизм) бір      |      |          |
|некелі-моно, еркін шағылысушылығы-полигамия, жұптау.    |      |          |
|Төлдеу, ұрықтың өсуі. Қысқа, қолайсыз жағдайларға       |      |          |
|дайындалу: май қорын жинау, қоныс аудару, қор жинау.    |      |          |
|Аңдардың коректенуі, қорекке бейімделу, түрлі азық      |      |          |
|топтарының маңызы. Санының өзгеру барысы. Өлім-жітім    |      |          |
|себептері: оқыс жағдайлар, қорек жетіспеушілігі, ауру,  |      |          |
|жыртқыштармен бәсекелес тердің әсері, қолайсыз          |      |          |
|температура, адамның араласуы.                          |      |          |
|Орман тіршілігіндегі сүтқоректілердің практикалық       |1     |Негізгі – |
|маңызы. Аңдардың орман шаруашылығындағы маңызы. Олардың |      |1-10      |
|орман тіршілігіне тигізер әсері. Ағаштар мен бұталардың |      |          |
|вегетативті, генеративті бөлімдерін зақымдайтын аңдар,  |      |          |
|олардың мөлшері. Жабайы аңдардың эпидемиологиялық рөлі  |      |          |
|және эпизоотологиялық маңызы. Санитар-аңдар және ауру   |      |          |
|таратушылар. Орманның табиғи сауығуына, зиянды          |      |          |
|омыртқасыз, омыртқалы жануарларды жоятын, ағаштар мен   |      |          |
|бұталар тұқымдарын тарататын аңдар әсер етеді.          |      |          |
|Орман сүтқоректілерін жүйелеу-систематикалық шолуы.     |1     |Негізгі – |
|Сүтқоректілер класын жүйелеу. Алғашқы, Нағыз қалталы    |      |1-10      |
|және қағанақты аңдар. Қағанақты сүтқоректілердің қысқаша|      |          |
|сипаттамасы. Қазақстанды мекендейтіндердің айырмашылық  |      |          |
|белгілері, таралу аймағы-ареал, биологиялық             |      |          |
|ерекшеліктері, шаруашылық, ғылыми және әсемдік-эстетика |      |          |
|маңызы.                                                 |      |          |
|Аңшылықтану. Орман, аң аулау шаруашылықтарының өзара    |1     |Негізгі – |
|іс-қимыл жасауы. Қазақстанның аң аулауға пайдаланатын   |      |1-10      |
|жер-суы. Орман оның басты түрі. Аң аулауға пайдаланатын |      |          |
|жер-судың дамуы, жіктелуі-типология, бағалануы. Ұтымды  |      |          |
|тығыздығын және ауланатын жануарлардың әр түрлерінің    |      |          |
|аулауға пайдаланатын жер-суға сыйымдылығын есептеу.     |      |          |
|Аңшылық мақұлықатының басты түрлерін есептеу әдістері.  |      |          |
|Пайдалану қалпын есептеу.                               |      |          |
|Биотехниялық іс-шаралар, олардың биологиялық негізі.    |1     |Негізгі – |
|Пайдаланатын жер-су сапасын жақсарту, ауланатын         |      |1-10      |
|жануарлардың тұрақтары жағдайын уақытша жақсарту,       |      |          |
|аңшылық мақұлықаттың сан және сапа құрамын көбейту,     |      |          |
|ауланатын жануарларды қорғау іс-шаралары. Жыртқыштарды  |      |          |
|сұрыптау үшін ату және санын реттеу. Жабайы құстарды    |      |          |
|өсіру. Биотехниялық жұмыстар кешеніндегі орман          |      |          |
|шаруашылығының іс-шаралары.                             |      |          |
|Ауланатын жануарларды аулау тәсілдері және              |1     |Негізгі – |
|құрал-саймандары. Аң аулаудағы қауіпсіздік техникасы. Аң|      |1-10      |
|аулау шаруашылығының экономикалық тиімділігі. Аң аулау  |      |          |
|қару-жарақтары, оқ-дәрілері. Өздігінен аулайтын         |      |          |
|тұзақтар. Зиянды кемірушілермен күресу шаралары және    |      |          |
|зиянды жануарлар түрлерін жоюға арналған улы            |      |          |
|химикаттарды қолдану. Аң аулайтын иттер, олардың        |      |          |
|тұқымдары және оларды пайдалану (қолдану). Аушы құстар. |      |          |
|Аң аулаудағы қауіпсіздік техникасы. Аң аулау            |      |          |
|шаруашылығының экономикалық тиімділігі.                 |      |          |
|Құстар мен аңдардың құқықтық қорғауы. Жануарлар әлемін  |1     |Негізгі – |
|қорғау және пайдалану туралы заң. Аулауға рұқсат        |      |1-10      |
|етілмеген аңды аулаушылықпен-браконьерство күрес. Құстар|      |          |
|мен аңдардың халықаралық құқығын қорғау.                |      |          |
|Зертханалық сабақтары                                                     |
|Құстардың ішкі және сыртқы құрылысын сипаттау, суретін  |1 |Қосымша11-17  |
|салу                                                    |  |              |
|Құстар отрядтарын систематикалық белгілері бойынша      |1 |Қосымша 11-17 |
|анықтау                                                 |  |              |
|Тауық тәрізділердің систематикасын және түрлерін        |1 |Қосымша 11-17 |
|анықтау.                                                |  |              |
|Қаз тәрізділердің систематикасын және түрлерін анықтау. |1 |Қос-ша11/17   |
|Күндізгі жыртқыштар мен жапалақтардың систематикасын    |1 |Қосымша 11-17 |
|және түрлерін анықтау.                                  |  |              |
|Аңдардың ішкі, сыртқы құрылысын сипаттау, суретін салу  |1 |Қосым11-17    |
|Сүтқоректілер отрядтарын систематикалық белгілері       |1 |Қосымша 11-17 |
|бойынша анықтау                                         |  |              |
|Жәндік қоректілердің систематикасын және түрлерін       |1 |Қосымша 11-17 |
|анықтау.                                                |  |              |
|Жыртқыш аңдар систематикасын және түрлерін анықтау.     |1 |Қосша 11-17   |
|Кеміргіштер систематикасын және түрлерін анықтау.       |1 |Қосша 11-17   |
|Қоян тәрізділер систематикасын және түрлерін анықтау.   |1 |Қосша 11-17   |
|Жұп және тақ тұяқты аңдардың систематикасын және        |1 |Қосымша 11-17 |
|түрлерін анықтау.                                       |  |              |
|Ауланатын құстар мен аңдарды есептеу тәсілдерін сипаттау|1 |Қосымша 11-17 |
|Аңшылық алқаптар типтерін сипаттау                      |1 |Қосша 11-17   |
|Аулау құрал-жабдықтары мен аңшы мылтықтарын смпаттау    |1 |Қосымша 11-17 |

    5. Студенттердің өз бетімен істейтін жұмыстары тақырыптарының тізімі
|Құстардың ұялары, оларды жіктеу және негізгі параметрлері                 |
|Құстарға арналған жасанды ұялар                                           |
|Зиянды сүтқоректілермен күресу тәсілдері мен құрал-жабдықтары.            |
|Ауланатын құстар мен аңдарды есептеу тәсілдері. Жануарлар іздері.         |
|Аңшылық түрлері                                                           |
|Аңдар мен құстардың тұлыптарын дайындау және олардың ұшаларын толтыру     |
|Ауланатын-кәсіпшілік жануарлардың бір түрін немесе туыс түрлер топтарын   |
|тиімді пайдаланудың биологиялық негіздері.                                |
|Ауланатын-кәсіпшілік, сирек кездесетін жануарлардың бір түрі немесе туыс  |
|түрлер топтарының систематикасы мен биологиясы.                           |
|Мекендеу ортасына нақты түрдің бейімделуі                                 |
|Нақты аң аулау шаруашылы ғының, ауданның, облыстың ауланатын-кәсіпшілік   |
|жануарлар ресурстары және оларды пайдалану болашағы                       |
|Сирек кездесетін, жоғалып бара жатқан жануарларды қорғаудың және өсірудің |
|биологиялық негіздері                                                     |
|Орманды, далалы ортада тіршілік етуге бейімделген жануарлар түрлерінің    |
|салыстырмалы сипаттамасы                                                  |
|Таулы, сулы ортада тіршілік етуге бейімделген жануарлар  түрлерінің       |
|салыстырмалы сипаттамасы                                                  |
|Ауланатын-кәсіпшілік жануарлар таралу аймағы мен санының тарихи өзгерісі  |
|Ауланатын-кәсіпшілік жануарлардың маусымдық және тәуліктік қоректенуінің  |
|ерекшеліктері                                                             |


                     6. Пәннің оқу-әдістемелік картасы.
3 кесте – Пәннің студенттеріне арналған оқу-әдістемелік картасы.
|Тақырыбы                              |Көрнекі   |Өз бетімен   |Бақылау   |
|                                      |құралдар, |дайындалуға  |түрлері   |
|                                      |ТОҚ,      |арналған     |          |
|                                      |плакаттар |сұрақтар     |          |
|Дәрістер         |Зертханалық сабақтар|          |             |          |
|Кіріспе          |Құстардың ішкі,     |Плакат,   |Әр сабақтың  |Ағым,     |
|                 |сыртқы құрылысын    |медиа     |соңында      |шектік;   |
|                 |сипаттау, суретін   |техника   |келтірілген  |реферат   |
|                 |салу                |          |             |          |
|Орман            |Құстар отрядтарын   |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|орнитологиясы    |систематикалық      |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|                 |белгілері бойынша   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|                 |анықтау             |          |             |реферат   |
|Құстардың        |Тауық тәрізділердің |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|физиологиялық    |систематикасын және |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|экологиялық      |түрлерін анықтау.   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|ерекшеліктері    |                    |          |             |реферат   |
|Құстардың        |Қаз тәрізділердің   |Плакат,   |Әр сабақтың  |Ағым,     |
|экологиялық      |систематикасын      |медиа     |соңында      |шектік;   |
|топтары          |түрлерін анықтау.   |техника   |келтірілген  |реферат   |
|Құстардың        |Күндізгі жыртқыш мен|Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|тіршілік циклдері|жапалақтардың       |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|                 |систематикасын      |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|                 |түрлерін анықтау.   |          |             |реферат   |
|Құстардың        |Аңдардың ішкі,      |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|практикалық      |сыртқы құрылысын    |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|маңызы және      |сипаттау, суретін   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|оларды қорғау    |салу                |          |             |реферат   |
|Құстар класына   |Сүтқоректілер отряд |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|жүйелеуіне       |тарын систематика   |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|(систематика     |белгілері бойынша   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|лық) шолу        |анықтау             |          |             |реферат   |
|Орман            |Жәндік қоректілер   |Плакат,   |Әр сабақтың  |Ағым,     |
|териологиясы     |систематикасын      |медиа     |соңында      |шектік;   |
|                 |түрлерін анықтау.   |техника   |келтірілген  |реферат   |
|Сүтқоректілер    |Жыртқыш аңдар       |Плакат,   |Әр сабақтың  |Ағым      |
|ге экологиялық   |систематикасын және |медиа     |соңында      |дағы,     |
|шолу, тіршілік   |түрлерін анықтау.   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|циклдері         |                    |          |             |реферат   |
|Сүтқоректілер    |Кеміргіштер         |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|орман тіршілі    |систематикасын және |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|гіндегі практика |түрлерін анықтау.   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|маңызы           |                    |          |             |реферат   |
|Орман сүтқор     |Қоян тәрізділер     |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|ектілері эколог  |систематикасын және |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|иялық-жүйелен    |түрлерін анықтау.   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|уінің шолуы      |                    |          |             |реферат   |
|Аңшылықтану      |Жұп, тақ тұяқты     |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|                 |аңдар систематика   |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|                 |сын және түрлерін   |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|                 |анықтау.            |          |             |реферат   |
|Биотехниялық     |Ауланатын құстар мен|Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|іс-шаралар,      |аңдарды есептеу     |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|биологиялық      |тәсілдерін сипаттау |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|негізі           |                    |          |             |реферат   |
|Жануарды аулау   |Аңшылық алқаптар    |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|тәсілдері,       |типтерін сипаттау   |тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|құрал-саймандары.|                    |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|Аң аулау техника |                    |          |             |реферат   |
|қауіпсіздігі. Аң |                    |          |             |          |
|шаруаш. эконом   |                    |          |             |          |
|икалық тиімділі. |                    |          |             |          |
|Құстар мен       |Аулау               |Плакат    |Әр сабақтың  |Ағым      |
|аңдардың құқықтық|құрал-жабдықтары мен|тар, медиа|соңында      |дағы,     |
|қорғауы.         |аңшы мылтықтарын    |техника   |келтірілген  |шектік;   |
|                 |смпаттау            |          |             |реферат   |




    7. Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
    4 кесте - Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
|Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдарының      |Экз. |Студ. |Қамтамасыз  |
|атаулары                                        |саны |саны  |дану %      |
|Доппельмаир Г.Г. и др. Биология лесных птиц и   |1    |4     |25          |
|зверей. М., 1975.                               |     |      |            |
|Долгушин И.А., Гаврин В.Ф. и др. Птицы          |2    |4     |50          |
|Казахстана. Алма-Ата, 1960-1974 гг. т. 1-5.     |     |      |            |
|Слудский А.А. и др. Млекопитающие Казахстана.   |     |      |            |
|Алма-Ата, 1969-1985 гг. т. 1-4.                 |     |      |            |
|Колосов А.М.,Лавров Н.П.,Наумов С.П. Биология   |1    |4     |25          |
|промыслово-охотничьих зверей СССР.М. 1975.      |     |      |            |
|Колосов А.М.,Лавров Н.П.,Михеев А.В. Биоло гия  |5    |4     |125         |
|промыслово-охотничьих зверей.М. 1983.           |     |      |            |
|Ильичев В.Д., Карташев Н.Н., Шилов И.А. Общая   |1    |4     |25          |
|орнитология. М. 1982.                           |     |      |            |
|Карташев Н.Н. Систематика птиц. М., 1974        |1    |4     |25          |
|Соколов В.Е. Систематика млекопитающих. М.,     |1    |4     |25          |
|1973. т. 1. 1977. т. 2. 1979. т. 3.             |     |      |            |
|Мартынов Е.Н. Биология лесных позвоноч. 2004    |     |      |            |
|Харченко Н.А., Лихацкий Ю.П., Харченко Н.Н.     |1    |4     |25          |
|Биология зверей и птиц. М., 2003                |     |      |            |
|Афанасьев А.В., Бажанов В.С. и др. Звери        |7    |4     |175         |
|Казахстана. Алма-Ата, 1953.                     |     |      |            |
|Охотничье-промысловые звери Казахстана. Тру ды  |     |      |            |
|Института зоологии АН КазССР, 1964. т. 24.      |     |      |            |
|Охотничьи птицы Казахстана. //Труды Института   |     |      |            |
|зоологии АН Казахской ССР, 1964. т. 26          |     |      |            |
|Экология и поведение млекопитающих Казахстана.  |     |      |            |
|//Труды Института зоологии АН Казахской ССР,    |     |      |            |
|1988. т. 44.                                    |     |      |            |
|Юргенсон П.Б. Охотничьи звери и птицы. М.1968   |     |      |            |
|Чельцов - Бебутов А.М. Экология птиц. М., 1982. |     |      |            |
|Красная книга Казахстана (изд. 2, 3). Алма-Ата, |     |      |            |
|1991, 1996                                      |     |      |            |



    8. Әдебиеттер.
    8.1.Негізгі әдебиеттер
   1. Доппельмаир Г.Г. и др. Биология лесных птиц и зверей. М., 1975.
   2. Долгушин И.А., Гаврин В.Ф. и др. Птицы Казахстана. Алма-Ата, 1960-1974
      гг. т. 1-5.
   3. Слудский А.А. и др. Млекопитающие Казахстана. Алма-Ата, 1969-1985  гг.
      т. 1-4 (9 книг).
   4. Колосов А.М.,Лавров Н.П.,Наумов  С.П.  Биология  промыслово-охотничьих
      зверей СССР.М. 1975, 1983.
   5. Ильичев В.Д. Карташев Н.Н. Шилов И.А. Общая орнитология. М. 1982.
   6. Карташев Н.Н. Систематика птиц. М., 1974.
   7. Соколов В.Е. Систематика млекопитающих. М., 1973/1. 1977/2. 1979/ 3.
   8. Мартынов Е.Н. Биология лесных позвоночных. Санкт-Петербург, 2004.
   9.  Харченко Н.А., Лихацкий Ю.П., Харченко Н.Н. Биология зверей  и  птиц.
      М., 2003.
   8.2.Қосымша әдебиеттер
  10. Афанасьев А.В., Бажанов В.С. и др. Звери Казахстана. Алма-Ата, 1953.
  11. Охотничье-промысловые звери Казахстана.//Труды Института  зоологии  АН
      Казахской ССР, 1964. т. 26.
  12. Охотничьи птицы Казахстана. //Труды Института  зоологии  АН  Казахской
      ССР, 1964. т. 24
  13. Экология  и  поведение  млекопитающих  Казахстана.  //Труды  Института
      зоологии АН Казахской ССР, 1988. т. 44.
  14. Юргенсон П.Б. Охотничьи звери и птицы. М., 1968.
  15. Чельцов - Бебутов А.М. Экология птиц. М., 1982.
  16. Красная книга Казахстана (изд. 2, 3). Алма-Ата, 1991, 1996.
Пәндер