Файл қосу

Хунну тарихы



|Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі                      |
|Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы  мемлекеттік университеті                |
|3 деңгейлі  СМЖ құжаты   |ПОӘК                |                              |
|                         |                    |ПОӘК                          |
|                         |                    |042-18-18.1.30/01-2014        |
|«Этнология» пәні  бойынша|№1 басылым          |                              |
|оқу-әдістемелік  кешен   |11.09.2014          |                              |











                          «Этнология» пәні бойынша
                    5В020300 «Тарих» мамандығына арналған
                            ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
                   Пәннің оқытушыға арналған бағдарламасы
















                                    СЕМЕЙ
                                    2014
   1. ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
   Құрастырған «02» 09 2014 ж. Н.А.Мұхаметжанова
Семей қаласының  Шәкәрім  атындағы  мемлекеттік  университетінің  “Қазақстан
тарихы” кафедрасының меңгерушісі



   2. ҚАРАЛДЫ
   2.1  Семей  қаласының  Шәкәрім  атындағы   мемлекеттік   университетінің
«Қазақстан тарихы» кафедрасының отырысында қаралды
Хаттама № 1  «04» 09 2014 ж.
Кафедра меңгерушісі ____________ Н.А.Мұхаметжанова


   2.2 ҚЭГҒФ  оқу-әдістемелік бюросының отырысында талқыланды
Хаттама № 1   «09» 09 2014 ж.

   ОӘБ төрағасы_________ С.Х. Тойкин



   3. БЕКІТІЛДІ
   3.1 Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданды  және
баспаға ұсынылды
Хаттама №1 «11» 09 2014 жыл

ОӘК төрағасы_________ Г.Искакова



   4. АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ
(«__18__» _________09_____ 2013 __ж.   №___  басылымның орнына)




















                                  Мазмұны:

 1. Қолдану аясы
 2. Нормативтік сілтемелер
 3. Жалпы ереже


 4. Оқытушылар үшін пәннің жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны
 5. Студенттердің өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі
 6. Пән бойынша оқу-әдістемелік картасы
 7. Оқу-әдістемелік әдебиеттердің қамтамасыз етілу картасы
 8. Әдебиеттер тізімі






































1. ҚОЛДАНЫС АЯСЫ
      «Этнология» пәні  бойынша  оқу-әдістемелік  кешені  «тарих»  -«050203»
мамандықтары студенттеріне арналған.  Ол  студенттерді  курстың  мазмұнымен,
оның маңыздылығы және қажеттілігін, қурс  саясатын,  дағды  мен  іскерліктің
тақырыптарымен  таныстырады.  Оқу-әдістемелік  кешені  пәнді  оқып  білудегі
негізгі басшылық болып табылады.


2.НОРМАТИВНЫЕ ССЫЛКИ
      «Этнология»   пәні   бойынша   осы   оқу-әдістемелік   кешені   келесі
құжаттардың ұсынымдарымен және талаптарына сәйкес берілген пән  бойынша  оқу
процесін ұйымдастыру тәртібін белгілейді және жасайды :
      - СТУ  042-  ГУ-4-2014  «Пәннің  оқу-әдістемелік  кешенін  жасау  және
ресімдеудің жалпы талабы» университет стандарты
      - ДП 042- 1.01-2014. «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің  құрылымы  және
мазмұны» құжатталған процедура


3.ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
    3.1. Пәннің қысқаша сипаттамасы. Этнология жөніндегі ғылыми- қолданбалы
ақпарат осы заманғы тарих ғылымының  теориясы  негізінде  терең  де  ауқымды
берілген.  Осы  ОӘК  жоғарғы   оқу   орындарының   студенттеріне   арналған.
«Этнология»  пәнін  оқытудағы   басты   мақсаты   –   тарих   мамандығындағы
студенттерге  әлем халықтарының этнографиясын терендеп оқытуға  негізделген.
Этнологияның әдістемелік түсінік  аппарты  арқылы  дүние  жүзі  халықтарының
этнографиясы географиялық классификацияға сәйкес алынып,  әлем  халықтарының
этногенезі,  этникалық  тарихы,   шаруашылығы,   материалдық   және   рухани
мәдениеті, отбасылық тұрмысы терендетіліп оқытылады.
    3.2.Курстын негізгі  міндеттеріне  дүние  жүзінің  этникалық  картасын,
халықтардын  географиялық  орналасу  аймағын,  этникалық,   антропологиялық,
тілдік  құрамын  және  шаруашылық  мәдени  типін  айқындау  жатады.   Курста
халықтардын этногенезі және этникалық тарихымен қоса, дәстүрлі және  қазіргі
мәдениетке, қазіргі этномәдени  және  этникалық  процесстерге  маңызды  орын
берілген. Пәннің маңызы сонда  студент  дүние  жүзі  халықтарының  этникалық
бейнесін, қазіргі кезендегі этникалық  және  этномәдени  процесстерді  танып
біле алады.Тарих ғылымының негізгі  бір  саласы  ретінде  «Этнология»  пәнін
болашақ тарихшы мамандар үшін жоғарғы  оқу  орындарында  кешенді  оқыту  оқу
бағдарламасы бойынша жолға қойылған.
    3.3. Пән мазмұны:  Пәннін  негізгі  зерттеу  объектісі  этностын  пайда
болуы, онын тарихи эволюциясы, қазіргі  өмірі,  дәстүрлі  тарихи  мәдениеті,
шаруашылық мәдени типі, әдет- ғұрып, салт- дәстүрлері,  субэтникалық  топтар
мен  олардын  пайда  болуы  т.б.  Этнология   тек   қана   тарих   ғылымдары
(археология, алғашқы қауым құрылыс тарихы) пәндерімен  ғана  емес  басқа  да
ғылымдар саласы: антропология, лингвистика, фольклор, өнертану,  демография,
мәдениеттану, т.б. мен байланысады. Әлем халықтарының этнографиясын  әртүрлі
мағынада: халықтану, мәдениеттану, географиялық аспектіде қарастыру  жөнінде
пікірлер  болған.  Бірақ   этнология   ғылымының   басты   объектісі   этнос
болғандықтан,  оның  әлеуметтік  құрылымы,  мәдени  компоненті  мен   тарихи
тұрмысы бар. Сондықтар этнологтар оны тарихи пәндер құрамына енгізеді.
    3.4. Пән пререквизиті
        • Археологи
        • мәдениеттану
        • әлем тарихы
    3.5.Пән постреквизиті:
        • тарихи өлкетану
        • жергілікті өлкенің тарихымен мәдениеті

    3.7 Оқу жоспарынан көшірме

                                                                     Кесте-1
|курс                                                     |семестр      |
|                                       1                 |      2      |
|Дәріс сабақтары                                          |             |
|Модуль 1 Әлем халықтарының этнологиясы                   |             |
|1-тақырып.                                               |      2      |
|Кіріспе                                                  |             |
|Этнология пәнінің теориялық- методологиялық аспектілері. |             |
|Әлем халықтарының этнографиясы пәні және оның міндеттері.|             |
|Әлем халықтарының географиялық топтау. Әлем халықтарының |             |
|шаруашылық – мәдени типі. Иемденуші шаруашылық түрі.     |             |
|Дамыған өндіруші шаруашылық (экстенсивті) кезеңі.        |             |
|Өндіруші (интенсивті) шаруашылық кезеңіндегі әлем        |             |
|халықтары. Антрополоиялық құрамы. Негроидты, европеоидты,|             |
|монголоидтық нәсілдер. Әлемдегі үлкен тілдік семьялар    |             |
|және оның топтары. Дүние жүзілік діндер.                 |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |
|                                                         |             |



               4. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ

|5.1   |Хунну тарихы                                                    |
|5.2   |Түpкі қағанаты                                                  |
|5.3   |Батыс түpiк қағанаты                                            |
|5.4   |Eкiншi Шығыс түpiк қағанаты                                     |
|5.5   |Түргеш қағанаты                                                 |
|5.6   |Ұйғыр қағанаты                                                  |
|5.7   |Оғыз мемлекеті                                                  |
|5.8   |Қарахандар мемлекеті                                            |
|5.9   |Хазар қағанаты                                                  |
|5.10  |Қимақ қағанаты                                                  |
|5.11  |Қыпшақ тайпаларының конфедерациясы                              |
|5.12  |Орта Азиямен Қазақстанды моңғолдардың жаулап алуы               |
|5.13  |Алтын Ордамен Моғолстанның ыдырауы                              |

                    5. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА

                                                                    Кесте -3
|Тақырыптары                           |Әдістемелік   |Өз бетімен |Бақылау      |
|                                      |материалдар,  |оқу        |формасы      |
|                                      |плакаттар     |сұрақтары  |             |
|Дәріс сабақтары |Практикалық         |              |           |             |
|                |(семинар) сабақтары |              |           |             |
|Тақырып 1.      |Тақырып 1. Хунну    |Журналдар,    |Түрік      |Коллоквиум   |
|Кіріспе.        |тарихы (сюнну,      |карталар,     |халықтары  |             |
|                |ғұндар).            |              |туралы     |             |
|Түркі           |                    |              |түсінік    |             |
|халықтарының    |                    |              |           |             |
|тарихы пәні,    |                    |              |           |             |
|оның басқа да   |                    |              |           |             |
|қоғамдық        |                    |              |           |             |
|ғылымдардың     |                    |              |           |             |
|ортасындағы орны|                    |              |           |             |
|Түркі халықтары |                    |              |           |             |
|тарихы пәнінің  |                    |              |           |             |
|мақсаты мен     |                    |              |           |             |
|міндеттері      |                    |              |           |             |
|Тақырып 2. Түркі|Тақырып 2. Түpкі    |қосымша       |Сақтардың  |Тест         |
|халықтарының түп|қағанаты.           |әдебиеттер    |шаруашы    |сұрақтары    |
|тамыры          |                    |              |лығы мен   |             |
|Ари және сақ    |                    |              |қоғамы     |             |
|дәуірі          |                    |              |           |             |
|Андорновтардың  |                    |              |           |             |
|мәдениеті.      |                    |              |           |             |
| Тақырып 3. Азия|Тақырып 3. Батыс    |Журналдар,    |Хундарды   |Бақылау      |
|мен Еуропадағы  |түpiк қағанаты.     |карталар,     |қоғамы     |жұмысы       |
|хундар империясы|                    |              |ның дамуы  |             |
|1.Хундардың шығу|                    |              |           |             |
|тегі            |                    |              |           |             |
|2. Хун империясы|                    |              |           |             |
|Тақырып 4.      |Тақырып 4.          |қосымша       |Түркі      |Бақылау      |
|Түркі тайпалары |Eкiншi Шығыс түpiк  |әдебиеттер    |тайпаларыны|жұмысы       |
|мен халықтарының|қағанаты.           |              |ң пайда    |             |
|шығу тегі,      |                    |              |болуы      |             |
|мекендеген      |                    |              |           |             |
|аймағы және     |                    |              |           |             |
|этникалық құрамы|                    |              |           |             |
|1. Түркі        |                    |              |           |             |
|дәуіріндегі     |                    |              |           |             |
|этникалық       |                    |              |           |             |
|процестер       |                    |              |           |             |
|2. Түркі тілдес |                    |              |           |             |
|бауырлас        |                    |              |           |             |
|халықтардың     |                    |              |           |             |
|географиясы     |                    |              |           |             |
|Тақырып 5.      |Тақырып 5.          |қосымша       |Татарлар   |Тест         |
|Шыңғыс хан      |Түргеш қағанаты.    |әдебиеттер    |қоғамы,    |сұрақтары    |
|империясы және  |                    |              |оның дамуы |             |
|түркі халықтары.|                    |              |           |             |
|1. Татарлар мен |                    |              |           |             |
|монғолдар туралы|                    |              |           |             |
|деректер.       |                    |              |           |             |
|2.  Шыңғыс хан  |                    |              |           |             |
|мұрагерлері     |                    |              |           |             |
|кезіндегі       |                    |              |           |             |
|түркілер        |                    |              |           |             |
|Тақырып 6.      |Тақырып 6.          |Журналдар,    |Әмір Темір |Бақылау      |
|Темір және орта |Ұйғыр қағанаты.     |карталар,     |Орта Азия  |жұмысы       |
|Азия түркілері  |                    |              |түріктері  |             |
|1. Әмір Темір   |                    |              |           |             |
|Тақырып 7       |Тақырып 7           |қосымша       |Русьтің    |Коллоквиум   |
|ІХ-ХІІІ         |Орта Азия мен       |әдебиеттер    |Хазария,   |             |
|ғасырлардағы    |Қазақстанды         |              |Печенек    |             |
|русь және түркі |моңғолдардың жаулап |              |және Қыпшақ|             |
|халықтары       |алуы.               |              |қарым      |             |
|1. Русьтің      |                    |              |–қатынасы. |             |
|Хазариямен,     |                    |              |           |             |
|Печенектермен   |                    |              |           |             |
|және            |                    |              |           |             |
|Қыпшақтармен    |                    |              |           |             |
|қарым –қатынасы.|                    |              |           |             |
|Тақырып 8.      |Тақырып 8.          |Журналдар,    |Алтын Орда |Бақылау      |
|Кавказдағы түркі|Алтын Орда мен      |карталар,     |саяси      |жұмысы       |
|халықтары.      |Моғолстанның        |              |бірлестігі |             |
|1. Алтын Орда   |ыдырауы.            |              |           |             |
|құрамындағы     |                    |              |           |             |
|Солтүстік Кавказ|                    |              |           |             |
|халықтары       |                    |              |           |             |
|2. Әзірбайжан   |                    |              |           |             |
|ұлтының         |                    |              |           |             |
|қалыптасуы және |                    |              |           |             |
|мемлекетінің    |                    |              |           |             |
|құрылуы         |                    |              |           |             |
|3. Мәдениеті.   |                    |              |           |             |
|Тақырып 9.      |Тақырып 9.          |қосымша       |Сібірдегі  |Тест         |
|Сібірдегі түркі |Қырым, Қазан және   |әдебиеттер    |түріктер   |сұрақтары    |
|халықтары       |Астрахань хандықтары|              |саяси рөлі |             |
|1. Сібірді      |                    |              |           |             |
|мекендеген      |                    |              |           |             |
|халықтардың     |                    |              |           |             |
|қалыптасуы мен  |                    |              |           |             |
|мемлекеттерінің |                    |              |           |             |
|құрылуы         |                    |              |           |             |
|2. Көшім        |                    |              |           |             |
|тұсындағы Сібір |                    |              |           |             |
|хандығы         |                    |              |           |             |
|3. Саха, Хақас, |                    |              |           |             |
|Тува және       |                    |              |           |             |
|Алтайдағы       |                    |              |           |             |
|түркілер        |                    |              |           |             |
|Тақырып10.      |Тақырып10.          |Журналдар,    |Ноғай      |Бақылау      |
|Ноғайлы елі     |XV-XVIIIғғ. Қазақ   |карталар,     |тарихы     |жұмысы       |
|Ноғай атауы     |хандығы.            |              |           |             |
|Ноғай ұлты және |                    |              |           |             |
|жұрты.          |                    |              |           |             |
|Тақырып 11      |.                   |қосымша       |Башқұрт    |Тест         |
|Башқұрттар      |                    |әдебиеттер    |ұлтының    |сұрақтары    |
|Башқұрт атауы   |                    |              |қалыптасуы |             |
|Башқұрт ұлтының |                    |              |           |             |
|қалыптасуы      |                    |              |           |             |
|Тақырып 12 Татар|                    |Журналдар,    |Татар      |Бақылау      |
|халқының        |                    |карталар,     |этнонимі.  |жұмысы       |
|этнонимі және   |                    |              |           |             |
|тарихы.         |                    |              |           |             |
|1. Татар        |                    |              |           |             |
|этнонимі.       |                    |              |           |             |
|2. Татар тарихы.|                    |              |           |             |
|Тақырып 13.     |                    |Журналдар,    |Ұйғыр      |Коллоквиум   |
|Қырғыздар мен   |                    |карталар,     |мемлекетіні|             |
|ұйғырлар        |                    |              |ң құрылуы. |             |
|1. Қырғыз       |                    |              |           |             |
|ұлтының         |                    |              |           |             |
|қалыптасуы.     |                    |              |           |             |
|2. Ұйғыр        |                    |              |           |             |
|мемлекетінің    |                    |              |           |             |
|құрылуы.        |                    |              |           |             |
|Тақырып 14.     |                    |қосымша       |Өзбек      |Бақылау      |
|Өзбектер        |                    |әдебиеттер    |мемлекетіні|жұмысы       |
|1. Өзбек ұлтының|                    |              |ң құрылуы. |             |
|қалыптасуы.     |                    |              |           |             |
|2. Өзбек        |                    |              |           |             |
|мемлекетінің    |                    |              |           |             |
|құрылуы.        |                    |              |           |             |
|Тақырып 15.     |                    |Журналдар,    |Түрікмен   |Бақылау      |
|Түрікмендер     |                    |карталар,     |ұлтының    |жұмысы       |
|1. Түрікмен     |                    |              |қалыптасуы |             |
|ұлтының         |                    |              |           |             |
|қалыптасуы      |                    |              |           |             |
|2.  Түрікмен    |                    |              |           |             |
|тарихы          |                    |              |           |             |
|Тақырып 16.     |                    |Журналдар,    |Түркілер   |Бақылау      |
|Осман түріктері |                    |карталар,     |Кіші Азияға|жұмысы       |
|1. Түркілердің  |                    |              |келіп      |             |
|Кіші Азияға     |                    |              |қоныстану  |             |
|келіп қоныстануы|                    |              |           |             |
|2. Осман        |                    |              |           |             |
|империясының    |                    |              |           |             |
|тарихы          |                    |              |           |             |
|Тақырып 17.     |                    |қосымша       |Қырым      |Бақылау      |
|Қырым татарлары |                    |әдебиеттер    |хандығы    |жұмысы       |
|1. Қырым хандығы|                    |              |           |             |
|2. Қырымның қилы|                    |              |           |             |
|тағдыры         |                    |              |           |             |
|Тақырып 18.     |                    |Журналдар,    |Қарақалпақ |Тест         |
|Қарақалпақ      |                    |карталар,     |тарихы     |сұрақтары    |
|1. Қарақалпақ   |                    |              |           |             |
|тарихы          |                    |              |           |             |
|Тақырып 19.     |                    |қосымша       |Алтайдағы  |Коллоквиум   |
|Алтай           |                    |әдебиеттер    |қазақ және |             |
|түріктері       |                    |              |түркі      |             |
|1. Алтайдағы    |                    |              |халықтары  |             |
|қазақ және түркі|                    |              |           |             |
|халықтары       |                    |              |           |             |
|Тақырып 20.     |                    |қосымша       |Жаңа       |Тест         |
|Жаңа тәуелсіз   |                    |әдебиеттер    |тәуелсіз   |сұрақтары    |
|түркі           |                    |              |түркі      |             |
|мемлекеттері    |                    |              |мемлекет   |             |

     6. ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ.

                                                                     Кесте-4
|Оқулықтар, оқу-әдістемелік             |Жалпы    |Студенттер  |Қамтамасыз   |
|әдебиеттердің аттары                   |саны     |саны        |етілу пайызы |
|Гумилев Л. Көне түріктер. А.,1994.     |5        |9           |10           |
|Әбілғазы Б. Түрік шежіресі. 1992.      |3        |9           |10           |
|Кадырбаев Казахстан в эпоху Чингиз хана|3        |9           |10           |
|и его премников ХІІ-ХІҮ вв А.,1992.    |         |            |             |
|Масанов Н. Кочевая цивилизация казахов.|3        |9           |10           |
|М., 1995.                              |         |            |             |
|Махаева А. Көне түріктердің рухани     |5        |9           |20           |
|мәдениеті. А., 2002.                   |         |            |             |
|Құдайбердіұлы Ш. Түрік-қырғыз хам      |6        |9           |20           |
|хандар шежіресі. А.,1991.              |         |            |             |
|Қазақстан тарихы А, 2006               |10       |9           |30           |
|Қазіргі Қазақстан  тарихы А 2010       |10       |9           |30           |










                            8. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Агаджанов С.Г. Очерки истории огузов и туркмен Средней Азии  IX-XIII  вв.
   Ашхабад, 1969
2. Артамонов М.И. История Хазар. Л., 1962
3. Ахинжапов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. Алматы, 1995
4. Босворт К.Э. Мусульманские династии. М., 1971
5. Гордлевский В.А. Государства Сельджуков Малой Азии. Л., 1941
6. Греков Б.Д., Якубовский А.К. Золотая Орда и ее иадение. М-Л., 1950
7. Гумилсв Л.Н. Хунну. М., 1960
8. Гумилев Л.ІІ. Древние тюрки. М., 1967
9. Гумилеп Л.Н. Древняя Русь и Великая степь. М., 1992
10. ДанФ. Аттила. М., 1993
11. Еремсев Д.Е., Мейер М.С. История Турции в средние века  и  новое  врсмя.
   М., 1992
12. Еремеев Д.Е. Происхождение юрюков и туркмен Турңии и осиовные  этапы  пх
   истории. М-Л., 1963
13. Иностранцсв К.А. Хунну и гунны. Л., 1926
14. Ирмуханов Б.Б. Этничсская история древнего Казахстана. Алматы, 1998
15. Ирмуханов Б.Б. Дрсвняя история Казахстана. Алматы, 1998
16.   Ирмуханов       Б.Б.        Казахстана:        историко-публистический
   взгляд. Алматы,1996
17. Ирмуханов Б.Б. Прошлое Казахстана в письменных источниках. Алматы, 1998
18. История Казахстана. В 5 томах. т.1,2. Алматы, 1996, 1997
19. История Киргизской ССР. Фрунзе, 1984
20. История Узбекской ССР. Ташкент, 1974
21. Караев О. История караханидского государства. Фрунзе, «Илим», 1974
22. Кляшторный С.Г., Султапоіі Т.И. Казахсган.  Летопись  трех  тысячелетий.
   Ллма-Ата, 1992
23. Кумекон Б.Е. Государстио кимаков ІХ-ХІ іш. по арабским источникам. Алма-
   Ата, 1972
24. Мирза Мухаммед Хайдар. Тарих-и Рашиди. Ташкент, 1996
25. ПлетневаС.А. Хазары. М., 1986
26. ПлетневаС.А. Половцы. М., 1990
27. Сафаргалиев М.Р. Распад Золотой Орды. Саранск, 1960
28. Соловьев А. Сокровища Аттилы. М., 1997
29. Стэнли Лэн Пуль. Мусульманские династии. СПб., 1899
30. Сулейменов О.О. Аз и Я. Алма-Ата, 1975
31. Сыздықов С.М Қарлық мемлекетінің тарихы. Алматы, 2000
32. Тамерлан. Эпоха. Личность. Деяния. М., 1992.
Пәндер