Файл қосу

Ғарыштық аппараттардың ұшу параметрлері




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                        |
|СЕМЕЙ  қаласының Шәкәрім атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                    |
|СМК 3 деңгейлі құжат    |ОӘК                      |                          |
|                        |                         |ПОӘК 042-18-14.1. 10 /    |
|                        |                         |01-2013                   |
| «Аэроғарыштық түсіру   |                         |                          |
|әдістері» пәнінен       |№ 1 Баспа                |                          |
|оқу-әдістемелік         |                         |                          |
|материалдар жинағы      |                         |                          |












                           ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕН

                        АЭРОҒАРЫШТЫҚ ТҮСІРУ ӘДІСТЕРІ
                                пәні бойынша

                     5В071100 Геодезия және картография


                             мамандығына арналған




                         ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР






















                                    Семей


                                    2013




                                  Алғы сөз
    1. ӘЗІРЛЕГЕН
    Құрастырған –Тлебалдина А.Х.  Семей қаласының Шәкәрім атындағы
    мемлекеттік университеті, «Геодезия және құрылыс» кафедрасының аға
    оқытушысы
                                            «___» _____2013 ж. № __


    2. ТАЛҚЫЛАНҒАН
    Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Геодезия
     және құрылыс» кафедрасының отырысында


     Хаттама «_02_» __09___ 2013 жылғы,  № _1_


    Каф. меңгерушісі ____________   Күдеринова Н.А.








    3. МАҚҰЛДАНҒАН
     «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» факультетінің оқу-
    әдістемелік бюросы отырысында


    Хаттама  «_11_» __09___ 2013 жылғы,  № _1_


    Төрайым ____________    Бекбаева Р.С.








    4. БЕКІТІЛГЕН
    Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында келісіліп, баспаға
    ұсынылды


    Хаттама «_18_» __09___ 2013 жылғы, № _1_



         ОӘК төрайымы________________Искакова Г.К.




















                                   МАЗМҰНЫ


|1  |Дәрістер                                                        |     |
|2  |Тәжірибелік сабақтар                                            |     |
|3  |СӨЖ                                                             |     |
|4  |Студентке арналған тапсырмалар тізімі (өзін - өзі тексеру       |     |
|   |сұрақтары)                                                      |     |
                                 1. ДӘРІСТЕР

       Дәріс №  1
Тақырыбы «Аэроғарыштық түсіріс әдістері»
   1. Кіріспе. Басқа пәндермен байланысы.
   2. Аэроғарыштық әдістердің қолданылуының негізі.
   3. Сурет –ақпарат негізі. Суреттерді алудың физикалық негізі  мен  табиғи
      жағдайлары.
   4. Табиғи объектілердің спектральды шағылысу мүмкіншіліктері.
   5. Шағылысқан сәулелерді тіркеу.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  2
Тақырыбы «Түсіріс жүйелерінің классификациясы»
   1. Суреттерді алудың техникалық құрылғылары.
   2. Түсіріс аппаратурасы: ғарыштық ұшу  аппараттары,  ұшақтар  және  т.б.,
      түсіріс түрлері –ғарыштық, аэрофототүсіріс.
   3.  Жердің  табиғи  ресурстарын  зерттеп,  қоршаған   ортаны   бақылайтын
      аэроғарыштық жүйелер.

   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988


       Дәріс №  3
        Тақырыбы «Ғарыштық аппараттардың  ұшу параметрлері»
 1. Ғарыштық ұшу аппараттарының орбита элементтері, олардың түрлері.
 2.  Жерді  арақашықтық   зондирлейтін   ғарыштық   аппараттардың   ұшудағы
    баллистикалық жағдайларының ерекшеліктері.
 3. Табиғи ресурстарды зерттейтін ғарыштық программалар.
 4. Программалар: LANDSAT, SPOT, IRS и РЕСУРС .
 5. Программалар туралы жалпы  мәліметтер.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988


       Дәріс №  4
       Тақырыбы «Жерді арақашықтық зондирлеуді оқыту әдісі мен объектісі»
 1. Жерді арақашықтық зондирлеудің қолдану саласы, даму тарихы.
 2. Жерді арақашықтық барлау материалдарын қолдану.
 3. Жерді арақашықтық барлайтын ғарыштық аппараттың  орбита элементтері мен
    ұшу параметрлерін есептеу.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  5
       Тақырыбы «Суреттердің геометриялық қасиеті және оларды фотометрлік
өңдеу»
 1. Аэроғарыштық суреттердің масштабтары.
 2. Жалқы түсіріс суреті бойынша өлшемдерді анықтау.
 3. Стереофотограмметриялық өлшемдерде жұп  суреттер  бойынша  биіктіктерді
    анықтау.
 4. Суреттерді трансформирлеу.
 5. Дешифрленген суреттердің қасиеттері. Суреттердің сапасы.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988


       Дәріс №  6
 Тақырыбы «Суреттерді компьютерде өңдеу»
 1. Интегралданған ГАЖ жалпы құрылымы.
 2. Арақашықтық барлау ақпаратын  ГАЖ-ға  енгізу,  кеңістіктегі  жабыстыру,
    классификациялау, модельдеу, және шығу ақпаратын алуда қолдану.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  7
        Тақырыбы «Суреттерді сандық түрге ауыстыру»
  1. Рельефтің сандық моделі.
  2. Суреттерді геометриялық өзгерту.
  3. Суреттер бойынша объектілерді классификациялау.
  4. Суреттерді автоматты өңдеу жүйелері. Осы мақсатта компьютерді қолдану.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  8
 Тақырыбы «Ғарыштық суреттердің түрлері»
 1.  Инфрақызыл  диапазондағы  суреттер  –  фотографиялық,   телевизиялық,
    сканерлі, фототелевизионды, көп элементті суреттер.
 2. Жылы инфрақызыл   диапазондағы  суреттер.  Радиодиапазондағы  суреттер
    -микротолқынды радиометрлік және радиолокациялық.
 3. Көп зоналды түсіріс


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  9
 Тақырыбы «Ғарыштық түсіріс материалдары»
   1. Ұшу  аппараттарынан, орбита станцияларынан, автоматты картографиялық
      спутниктерден алынған фотографиялық суреттер.
   2. Ресурсты және  картографиялық  спутниктерден  алынған  көп  элементті
      суреттер.
   3.  Метеорологиялық  және  ресурсты  спутниктерден  алынған   инфрақызыл
      суреттер.
   4.   Метеорологиялық   және   океанологиялық    спутниктерден    алынған
      микротолқынды радиометрлік және радиолокациялық суреттер.
   5. Радиодиапазондағы түсірістердің дамуы.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  10
 Тақырыбы «Ғарыштық картографиялау туралы жалпы мәліметтер»
   1. Зерттелмеген территорияларда  ғарыштық  түсірісті  топографиялық  және
      жалпы географиялық картографиялау,  жаңарту  және  карталарды  толтыру
      үшін орындау.
   2. Ғарыштық құбылыстарды қолданып тематикалық картографиялау.
   3. Ғарыштық суреттер бойынша карта жасауды автоматтандыру


    Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988


       Дәріс №  11
   Тақырыбы «Табиғи ортаға аэроғарыштық мониторинг жасау»
    1. Анықтама, мақсаттары, жалпы құрылымы, классификациясы.
    2. Мониторингтің зерттеу, диагностикалық, бақылау, басқару функциялары.
       Картографиялық мониторинг.
    3. Атмосфераның, мұхиттың, Жер бетінің, жердегі экожүйелердің,
       ландшафттардың, шаруашылық территориялардың мониторингісі.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

          Дәріс №  12
        Тақырыбы «Жерді қашықтық барлаудың физикалық негізі»
   1. Электромагниттік шағылысу, оның атмосферамен, Жердегі заттармен  және
      орталармен байланысы.
   2. Жерді қашықтық барлаудың параметрлері.
   3. Жерді қашықтық барлаудың параметрлеріне қойылатын талаптар.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  13
   Тақырыбы «Жерді қашықтық барлаудың әдістері»
   1. Жерді ғарыштан қашықтық барлаудың фотографиялық әдісі.
   2. Әдістің  принциптері.  Көп  зоналы  түсірістің  принциптері,  ғарыштық
      фототүсірістің      ерекшеліктері,      түсіріс      фотокамераларының
      классификациясы.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

         Дәріс №  14
    Тақырыбы «Оптико-электронды әдіс»
   1. Жерді ғарыштан қашықтық барлаудың  оптико-электронды әдісі.
   2.   Әдістің   жалпы   принциптері.   Оптико   –    электронды    жүйенің
      классификациясы.
   3.  Шағылысу  қабылдағыштары,  олардың  параметрлері,   оптико-электронды
      жүйелердегі  сканерлеу,  Жерді  қашықтық  барлаудың  оптико-электронды
      әдісінің түрлері, сканерлі суреттердің параметрлері.
   4. Радиолокациялық әдіс.
   5. Жерді ғарыштан қашықтық барлаудың радиолокациялық әдісі.
   6.  Әдістің  принциптері  мен   параметрлері,   радиолокациялық   түсіріс
      жүйелері.
   7. Радиолокациялық суреттердің геометриялық бұрмалануы.


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988

       Дәріс №  15
        Тақырыбы «Жерді қашықтан барлаудың жүйелері»
   1. Жерді қашықтан барлау материалдарына қойылатын талаптар, қолдануға
      рұқсат.
   2. Жерді қашықтан барлаудың қазіргі жағдайы, даму барысы.
   3. Ғылыми пәннің қазіргі жағдайы


   Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
8.1.1 Обиралов А.И, Лимонов А.Н. Фотограмметрия и дистанционное
зондирование, М.: КолосС,2006
8.1.2 Назаров А.С, Фотограмметрия. - М., 2006
8.1.3 Кронберг П. Дистанционное изучение Земли. М. Мир,1988




                           2. ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТАР


    Зертханалық сабақ № 1.
    Тақырыбы «1. Ғарыштық түсіріс жүйелері.
    2. Жерді қашықтық барлайтын ғарыштық жүйелердің коммерциализациясы.
    3. Жерді қашықтық барлаудың қысқаша тарихы»


    Зертханалық сабақ № 2.
    Тақырыбы  «1. Фотографиялық процесс туралы түсінік.
    2. Фотографиялық материалдардың құрылысы.
    3. Кадрлық аэрофотоаппараттардағы бейнелердің деформациясы»


    Зертханалық сабақ № 3.
    Тақырыбы  «1. Кадрлы телевизиялық жүйелер.
    2. Сканерлейтін түсіру жүйелері.
    3. Жылу түсіріс жүйелері»

    Зертханалық сабақ №  4.
    Тақырыбы  «1. Оптико – электронды түсіріс жүйелері.
    2. Лазерлі түсіріс жүйелері.
    3. Радиофизикалық түсіріс жүйелері»


    Зертханалық сабақ № 5.
    Тақырыбы  «1.Аэро – және ғарыштық түсіріс материалдарын дешифрлеу.
    2. Дешифрлеудің визуальді әдісі.
    3. Дешифрлеуде ақпарттарды бөлу»


    Зертханалық сабақ № 6.
    Тақырыбы «1. Жерді қолдану мен базалық карталар жасау үшін
    аэрофотосуреттерді дешифрлеу.
    2. Суреттерді кадастрлық дешифрлеудің есебі мен мазмұны.
    3. Дешифрлеу технологиясы мен қорытындыларын бақылау»


    Зертханалық сабақ № 7.
    Тақырыбы  «1. Аэро- және ғарыштық түсіріс материалдарын қолдану.
    2. Суреттерді компьютерде өңдеу технологиясы туралы жалпы мәліметтер.
    3. Қашықтықтан барлауда түсірістің спектральді зонасын таңдау
    технологиясы туралы қысқаша мәлімет»


    Зертханалық сабақ № 8.
    Тақырыбы «1. Аэрофототүсіріс материалдарының сапасын тексеру.
    2. Қалалық жердегі аэрофототүсіріс жұмыстарының жағдайы.
    3. Ғарыштық суреттерді алу жағдайы».


    Зертханалық сабақ № 9.
    Тақырыбы  «1. Суреттерді аналитикалық трансформирлеу.
    2. Суреттің бағдарлану элементтерін анықтау.
    3. Суретті сандық фотограмметриялық өңдеу технологиясы»




    Зертханалық сабақ № 10
    Тақырыбы «1. Суретті сандық стереофотограмметриялық өңдеу
    технологиясы.
    2. Бейнені енгізу және шығару құрылғысы.
    3. Суретті сандық өңдеу аппаратуралары».



    Зертханалық сабақ №  11
    Тақырыбы «3D –сурет туралы мәлімет.
    2. Аэрофотосуреттерді планды- биіктік жабыстыру.
    3. Суреттерді фотограмметриялық өңдеуде аэрофототүсіріс параметрлерін
    есептеу».


    Зертханалық сабақ № 12
     Тақырыбы «1. Дешифрлеудің визуальді әдісі.
    2. Дешифрлеу белгілері.
    3. Суреттерді трансформирлеу»


    Зертханалық сабақ № 13
    Тақырыбы  «1. Аэрофототүсіріс материалдарын қолданып карта мен
    пландарды жаңарту методикасы.
    2. Аэроғарыштық түсіріс материалдарын жерге орналастыру мен
    мониторингте қолдану.
    3. Қашықтықтан барлауда түсірістің спектральді зоналарын таңдау
    технологиясы»


    Зертханалық сабақ № 14
    Тақырыбы «1. Аэроғарыштық түсірісті қолданып картографиялау.
    2. Дистанционды әдіспен жердің мониторингі жүйелеріне мінездеме беру.
    3. Жердің экологиялық мониторингісі».


    Зертханалық сабақ № 15
    Тақырыбы  «1. Ауылшаруашылық мәдениетінің жағдайын қашықтықтан
    бақылау.
    2. Топырақ астындағы суды қашықтықтан іздеу.
    3. Геоақпараттық жүйелерді құруда аэро- және ғарыштық түсіріс
    материалдарын қолдану»


                                   3. СӨЖ
          3.1 СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАР ТІЗІМІ


    |№  |СӨЖ                        |Сағат |СОӨЖ                       |Сағат |
|   |                           |саны  |                           |саны  |
|1  |Ғарыштық жүйелердің жұмыс  |2     |Жерді ғарыштан түсіру      |2     |
|   |принциптері                |      |туралы түсінік. Ғарыштық   |      |
|   |                           |      |суреттерді алу жағдайлары  |      |
|2  |Қашықтан барлау            |2,5   |Жерді қашықтан барлаудағы  |2,5   |
|   |аппаратурасы               |      |ғарыштық аппараттың ұшу    |      |
|   |                           |      |параметрлері               |      |
|3  |Суреттерді                 |3     |Түсіріс объектілерінің     |3     |
|   |фотограмметриялық өңдеу    |      |спектральді параметрлерін  |      |
|   |                           |      |анықтау                    |      |
|4  |Географиялық ақпарат       |3     |Жерді қашықтан барлаудың   |3     |
|   |жүйелері                   |      |материалдарын қолдану      |      |
|5  |Жердің сандық моделі       |3     |Ғарыштық суреттер бойынша  |3     |
|   |                           |      |карта жасау процессін      |      |
|   |                           |      |автоматтандыру             |      |
|6  |Ғарыштық фотокарталар      |3     |Картографиялық мониторинг. |3     |
|7  |Глобальді, региональді,    |3     |Жерді қашықтан барлаудың   |3     |
|   |локальді мониторинг        |      |даму перспективасы         |      |
|   |салалары                   |      |                           |      |
|8  |Қашықтан барлау            |3     |Жерді қашықтан барлау      |3     |
|   |мәліметтерінің             |      |мәліметтерін сандық өңдеуге|      |
|   |классификациясы            |      |арналған қолданбалы        |      |
|   |                           |      |компьютерлік программалар  |      |






                  4. СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР ТІЗІМІ


    4.1 Өзін - өзі тексеру сұрақтары


 1.Объект және Жерді қашықтықта зондирлеу тәсілдерін оқу.
 2.Жерді қашықтықта зондирлеу қолдану саласы.
 3. Жерді қашықтықта зондирлеудің даму тарихы.
 4. Ғарыштан Жерді қашықтықтан зондирлеу комплексі (ЖҚЗ).
 5. Ғарыштық ұшу аппаратының орбита элементтері (КЛА), олардың түрлері.
 6. Ғарыштық ұшу аппаратынын жылдамдығы.
 7. Жерді қашықтықты зондирлеудегі ғарыштық ұшу аппаратынын ұшудағы
 баллиститикалық жағдайынын ерекшеліктері.
 8. Электромагниттік сәулелену, оның атмосферамен, заттектермен және
      Жердегі ортамен өзара әсері
 9. Қашықтықты зондирлеу мәліметтерінің параметріне талаптар.
 10. Қашықтықты зондирлеу мәліметтерінің жіктелуі.
 11. Ғарыштан Жерді қашықтықты зондирлеудің суретке түсіру әдістері.
 12. Әдістер принципі.
 13. Ғарыштық фототүсіріс ерекшеліктері.
 14. Түсіру фотокамераларының жіктелуі.
 15. Ғарыштан Жерді қашықтықтан зондирлеудің оптикалық- электронды
  әдістері: опти-калық-электронды жүйелердің жіктелуі, сәуле шығару
 қабылдағыштары және оларды параметрлері және сипаттамалары.
 16. Оптикалы-электронды жүйелердегі сканерлеу.
 17. Жерді қашықтықты зондирлеудегі оптикалық-электронды әдістерінің
 түрлері сканерлеу түсірістерінің параметрі.
 18. Космостан Жерді қашықтықты зондирлеудің радиолокациялық әдістері: бұл
 әдістің принципі және параметрі.
 19.  Радиолокациялық түсіру жүйелері және кеңістіктегі қабілеттілігі,
 синтезделген аппаратурасы бар радиолокациялық түсіру жүйелері және олардың
 кеңістіктегі қабілеті.
 20. Радиолокациялық түсіру суретінің геометриялық қателігі.
 21. ЛЭНДСАТ бағдарламалары: бағдарламаның жалпы мәліметтері, қашықтықта
 зондирлеу аппаратурасы, Жерді қашықтықта зондирлеу.
 22. SPOT  бағдарламасы: бағдарламанын жалпы мәліметтері, қашықтықтан
 зондирлеу аппаратурасы  және мәліметтері.
 23. РЕСУРС бағдар-ламасы: бағдарламаның жалпы мәліметтері және ДЗЗ.
 24. IRS бағдарламсы: жерді қашықтықта зондирлеудің жалпы сипаттамлары,
 зондирлеу аппаратурсы және мәліметтері.
 25. Жоғарғы қабілеттілігі бар Жерді қашықтықтан зондирлеу жүйелері.
 26. Жерді қашықтықтан зондирлеу мәліметтеріне оңай қол жеткізу.
 27. Ғылыми пәннің қазіргі жағдайы.
 28. Даму перспективасы
Пәндер