Файл қосу
Экожүйе биосфераның құрылымдық
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ
ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ
ЖАРАТЫЛЫСТЫҚ ҒЫЛЫМДАР ФАКУЛЬТЕТІ
ЭКОЛОГИЯ-ХИМИЯ ЖӘНЕ ГЕОГРАФИЯ ПӘНДЕРІ КАФЕДРАСЫ
Қашықтықтан оқыту факультетінің
барлық мамандықтың студенттеріне арналған
«Экология және тұрақты даму» пәні бойынша
СИЛЛАБУС
Семей 2013 ж.
Құрастырушы:
экология-химия және география пәндері
кафедрасының м-д.ғ.к., аға оқытушысы
Нуржуманова Ж.М.
Кафедра отырысында бекітілді
Кафедра меңгерушісі, б.ғ.д., профессор
Панин М.С.
Хаттама № « » 2012 ж.
Жаратылыстық ғылымдар факультетінің Оқу-әдістемелік Кеңесінде
талқыланды
Оқу-әдістемелік Кеңестің төрайымы, б.ғ.к., доцент
Абдишева З.В.
Хаттама № « » 2012 ж.
1. ПӘННІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS)
1. Оқытушы туралы мәліметтер
Нуржуманова Жанат Мекешовна
Экология-химия және география пәндері кафедрасының м-д.ғ.к., аға оқытушысы
Кафедраның орналасу орны –№ 3 ғимарат, жаратылыстық ғылымдар факультеті
2. Пән туралы мәліметтер
Атауы Экология және тұрақты даму
Кредиттер саны 2 (90 сағат)
Өткізу орны № 2, 3 ғимараттар
Оқу жоспарынан көшірме:
|Курс |Семе-стр |Кредит-те|Дәріс |Практи- |
| | |р саны | |калық |
|1 |2 |3 |4 |5 |
|1-ші бөлім.Тұрақты дамудың стратегиялары мен мақсаттары |
|Тұрақты дамудың концепциялары мен |1 |- |2 |20 |
|принциптері. ТД түрлі деңгейдегі | | | | |
|стратегиялары мен саясаты: ғаламдық, | | | | |
|аймақтық, ұлттық және жергілікті | | | | |
|деңгейде. ҚР тұрақты даму | | | | |
|перспективалары. | | | | |
|2-ші бөлім. Экология |
|Экожүйелер ұйымдастырылуының түрлі |1 |2 |- |10 |
|деңгейлерінде экологиялық факторлардың | | | | |
|өзара әсер етуінің негізгі заңдылықтары| | | | |
|Экожүйе биосфераның құрылымдық |1 |2 |- |10 |
|–функционалдық бірлігі ретінде. | | | | |
|Экологиялық принциптер / Экожүйелік | | | | |
|ыңғай | | | | |
|В.И. Вернадскийдің биосфера |1 |- |2 |10 |
|–ноосфералық концепциясы. | | | | |
|3-ші бөлім. Тұрақты дамудың аспектілері |
|Табиғи ресурстарды басқару. Тұрақты |1 |- |4 |10 |
|өндіріс және тұтыну. Энергетикалық | | | | |
|тиімділік. | | | | |
|Бейбітшілікті сақтау және халықаралық |1 |- |- |10 |
|қауіпсіздік. Азаматшылық, демократия | | | | |
|және басқару. | | | | |
Барлығы: 90 сағат
2.2. Дәріс сабақтарының жоспары
Лекция №1. Тұрақты дамудың концепциялары мен принциптері.
1. «тұрақты даму» түсінігінің пайда болу тарихы:
А) Рим клубы, Медоуза мен Форестер еңбектері (өсу шектері, 1972).
Б) БҰҰ қоршағаг орта бойынша алғашқы конференциясының декларациясы
(Стокгольм, 1972).
В) Рио –де –Жанейро (1992) мен Йоханнесбургтегі бүкіләлемдік саммитер
(2002).
Г) Европалық қалалардағы ( Ольборг, Дания, 1994) тұрақты даму
хартиялары.
Д) Тұрақты даму факторлары: экологиялық ( цивилизация дамитын коридор
шекарасы), экономикалық фактор ( нарықтық жүйенің түрленуі), әлеуметтік
(а\ш, өндіріс, адам құқығы, демография).
2. Тұрақты дамудың стратегиялары мен принциптері.Тұрақты дамудың
деңгейлері- локадьдық, аймақтық, ұлттық, мемлекетаралық, ғаламдық. Әрбір
деңгейдегі тұрақты даму мүмкіндігін анықтайтын факторлар.
3. ҚР тұрақты даму перспективалары
Лекция №2. Экожүйелер ұйымдастырылуының түрлі деңгейлерінде экологиялық
факторлардың өзара әсер етуінің негізгі заңдылықтары
1. Экологиялық факторлар мен олардың классификациясы
2. Ю.Либих Минимум заңы В.Шелфорд Толеранттылық заңы.
3. Негізгі абиотикалық факторлардың экологиялық маңызы.
4. Экожүйедегі биотикалық қатынастардың негізгі түрлері
Лекция № 3. Экожүйе биосфераның құрылымдық –функционалдық бірлігі ретінде.
1. Биоценоз, биогеоценоз және экожүйе туралы түсінік.
2. Биоценоздың трофикалық құрылымы.
3. Экологиялық сукцессия.
4. Антропогендік әсер және табиғи сукцессия процесстерінде түрлік
биоалуандықтың өзгеруі.
Лекция № 4. В.И Вернадскийдің биосфералық-ноосфералық концепциясы.
1. Биосфера және ноосфера туралы түсінік.
2. В.И.Вернадскийдің биосфера туралы ілімі.
3. Биосфераның тірі заты.
Лекция № 5. Табиғи ресурстарды басқару. Тұрақты өндіріс пен тұтыну.
Энергетикалық тиімділік.
1. Қоршаған ортаның оптимизациясы табиғатты ұтымды пайдаланудың
теориялық негізі ретінде.
2. Табиғатты пайдаланудың негізгі заңдары.
1. Тіршілік ортасын қорғаудың негізгі принциптері.
2. «Адам- табиғат» жүйесінің заңдылықтары.
3. Ұтымды табиғатты пайдалану, азқалдықты және қалдықсыз технологиялар.
4. Альтернативті экологиялық таза энергия көздерін қоғам мен экожүйенің
тұрақты даму компоненті ретінде пайдалану.
Лекция №6. Бейбітшілікті сақтау және халықаралық қауіпсіздік. Азаматшылық,
демократия және басқару.
1. Тұрақты дамуды қамтамасыз ету бойынша халықаралық бірлестіктер.
2. Тұрақты даму теорияларын ғылыми өңдеу бойынша халықаралық ұйымдардың
қызметі.
2.3. Практикалық сабақтардың жоспары
|№ |Тақырыбы |Балдар |Сағат |Есеп беру формасы|
| | | |саны | |
|1. |Абиотикалық факторлардың тірі |100 |1 |Тапсырманы шешу |
| |ағзаларға әсері. | | | |
|2. |Биотикалық қатынас. |100 |1 |Тапсырманы шешу |
|3. |Түраралық бәсекелестік бірлестіктің |100 |1 |Тапсырманы |
| |түрлік құрылымын ұстап тұруының | | |шешу |
| |негізгі механизмі ретінде. Г.Ф. | | | |
| |Гаузенің бәсекелестіктің болмауы | | | |
| |принципі. Экологиялық қуыс: | | | |
| |потенциалдық және іс жүзіндегі. | | | |
|4. |Популяция санының реттелуі. |100 |1 |Тапсырманы шешу |
|5. |Экологиялық пирамидалар |100 |1 |Тапсырманы шешу |
|6. |Көміртегінің, азоттың, оттегінің және |100 |1 |Айналымдардың |
| |басқа химиялық элементтердің айналымы:| | |кескіндерін құру |
| |күкірт, фосфор, сынап. Су айналымы. | | |және қорғау. |
Барлығы: 6 сағат
2.4. Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өздік жұмысы сабақтарының
жоспары және оларды тексеру кестесі
|№ |Тақырыбы |Мақсаты |Әдебиет тізімі |Балл-дары |Есеп формасы |
| | |және мазмұны | | | |
|1 |Кіріспе. Экология пәні бағыттары|Экология пәнінің |Сагыбаев Г. Основы |100 |тестілеу |
| |мен міндеттері. Экологияның |түсінігін, бағыттары мен |экологии. – Алматы,1995.| | |
| |бөлімдері: аутэкология, |міндеттерін қарастыру. | | | |
| |демэкология, синэкология. | | | | |
|2 |Негізгі абиотикалық факторлар |«Аутэкология» - |Бейсенова Ә.С. Экология;|100 |Глоссарий |
| |және ағзалардың оларға |тақырыбының негізгі |Алматы. Ғылым 2001 | |құрастыру |
| |бейімделуі. |ұғымдарын құрастыру. | | | |
|3 |Биосфера ғаламдық экожүйе |«Биосфера» тақырыбының |Оспанова Г.С., |100 |Глоссарий |
| | |негізгі түсініктерін |Бозшатаева Г.Т. | |құрастыру |
| | |қарастыру. |Экология: оқулық – | | |
| | | |Алматы, 2000 ж | | |
|4 |Биосфераның ғаламдық экологиялық|Биосфераның негізгі |Бейсенова Ә.С. Экология;|100 |Топпен жұмыс, |
| |проблемалары: Әлемдік мұхиттың, |экологиялық мәселелерін |Алматы. Ғылым 2001 | |гипотезаларын |
| |атмосфераның, топырақтың |қарастыру . | | |қорғау. |
| |ғаламдық ластануы. Экологиялық | | | | |
| |жағдайлар мен экологиялық | | | | |
| |дағдарыс. | | | | |
|5 |Әлеуметтік экологиялық |Биосфераның негізгі |Воронков Н.А. Экология: |100 |Топпен жұмыс, |
| |мәселелер: халық санының |әлеуметтік – экологиялық |общая, социальная, | |гипотезаларын |
| |өсуі,ресурстық дағдарыс, |мәселелерін қарастыру. |прикладная: Учебник. - | |қорғау. |
| |генофондтың өзгеруі, ортаның | |М.,1999г. | | |
| |жалпы агрессивтілігінің өсуі, | | | | |
| |әсер етудің жаңа түрлері. | | | | |
|6 |Тұрақты өндіріс пен тұтыну. |өндіріс экологизациясының |Гутенев В.В., Денисов |100 |Топпен жұмыс, |
| |Өндіріс пен тұтынуды |негізгі жолдарын |В.В., Камышев А.П., | |гипотезаларын |
| |экологияландыру. Ресурсты |қарастыру. |Москаленко А.П., | |қорғау. |
| |сақтаушы және азқалдықты | |Нагибеда Б.А., Осадчий | | |
| |технологиялар. Экологиялық таза | |С.Ю., Хорунжий Б.И. | | |
| |өнім. Экоинновациялар. | |Промышленная экология, | | |
| | | |М., «МарТ», 2007. | | |
|7 |Адам экологиясы. Ағзаның |Адам экологиясы |Оспанова Г.С., |100 |Тапсырманы |
| |кіріс-шығыстық моделі. |мәселелерін қарастыру. |Бозшатаева Г.Т. | |шешу |
| | | |Экология: оқулық – | | |
| | | |Алматы, 2000 ж | | |
2.5. Студенттердің өздік жұмыстары сабақтарының жоспары және оларды тексеру
кестесі
|№ |Тақырыбы |Мақсаты |Әдебиет тізімі |Баллдары |Есеп формасы|
| | |және мазмұны | | | |
|1 |Энергия ағыны мен |«Энергия ағыны мен химиялық элементтердің |Сагыбаев Г. Основы |100 |Жазбаша |
| |химиялық элементтердің |экожүйелерде айналымы» тақырыбына ашық |экологии. – | |жұмыс |
| |экожүйелерде айналымы |конспект жазу және қорғау |Алматы,1995. | | |
|2 |Өсімдік және жануар |Өсімдік және жануар әлемінің әртүрлілігін |Бейсенова Ә.С. |100 |Сөзжұмбақ |
| |әлемінің әртүрлілігі. |қарастыру. |Экология; Алматы. | |құрастыру |
| |Негізгі жербетілік және| |Ғылым 2001 | |(30 сөзден |
| |су экожүйелері | | | |аз болмауы |
| | | | | |керек) |
|3 |Қоршаған ортаның |Қоршаған ортаның жағдайын бақылау үшін |Панин М.С. Химическая |100 |Глоссарий |
| |мониторингі. |экологиялық мониторингті ұйымдастырудың |экология – | |құрастыру |
| | |негізгі жолдары |Семипалатинск, 2000 г.| |ауызша жауап|
|4 |Тұрақты дамудың |Тұрақты дамудың деңгейлері- ғаламдық, |Новиков Ю.В. Экология,|100 | |
| |стратегиялары мен |аймақтық, ұлттық және жергілікті деңгейде. |окружающая среда и | | |
| |принциптері. |Ғаламдық деңгей: БҰҰ қоршағаг орта бойынша |человек.- М., 2000г. | | |
| | |алғашқы конференциясының декларациясы | | | |
| | |(Стокгольм, 1972), Брундтланд баяндамасы. | | | |
| | |1987 ж. | | | |
| | |Рио –де –Жанейро (1992) мен Йоханнесбургтегі| | | |
| | |бүкіләлемдік саммитер (2002) Мыңжылдық | | | |
| | |саммиті: «Мыңжылдықтың даму мақсаты» | | | |
| | |(2000ж). Адамзаттың даму индексі (АДИ) мен | | | |
| | |тұрақты дамудың байланысы. | | | |
| | |Аймақтық деңгей- Балтық аймағы үшін | | | |
| | |(ВаШс-21) күнтәртібі 21. Тұрақты дамудың | | |Ауызша |
| | |стратегиялары мен принциптері. Евроодақтың | | |коллоквиум |
| | |ТД стратегиялары,2001 ж. ТД (ОАИ) үшін | | | |
| | |орталық азия инициативасы. | | | |
| | |Жергілікті деңгей. 2007-2024 жж ҚР тұрақты | | | |
| | |даму концепциясына ауысу концепциясы. | | | |
| | |Европалық қалалардың (Ольборг, Дания. 27 май| | | |
| | |1994 ж) тұрақты даму хартиясы. Тұрақты | | | |
| | |қалалар. | | | |
|5 |Халықтың демографиялық |Аурушаңдық денсаулықтың сипаттамасы ретінде.|Воронков Н.А. |100 |Буклет құрау|
| |толығуы мен өсуі. |Өз денсаулығы үшін жауапкершілікті тәрбиелеу|Экология: общая, | |мен қорғау |
| | |тұрақты дамудағы инвестиция ретінде. |социальная, | | |
| | |Денсаулықты сақтау мен салауатты өмір сүруді|прикладная: Учебник. -| | |
| | |қалыптастырулың стратегиялары мен жолдары. |М.,1999г. | | |
|6 |Антропогендік әсер |Дамудың түрлі деңгейдегі цивилизация типіне |Панин М.С. Экология |100 |Жазбаша |
| |биосфера эволюциясының |байланысты қоршаған ортаға |Казахстана – | |жұмыс |
| |геологиялық және |антропогендік ауыртпалықтың |Семипалатинск, 2005г. | | |
| |геохимиялық факторы |дифференциациясы. Адамзат қоғамының пайда | | | |
| |ретінде. |болуы мен дамуындағы табиғаттың ролі. | | | |
| | |Табиғат пен қоғамның өзараәрекеттесу тарихы:| | | |
| | |негізгі кезеңдері ( биогендік, аграрлық, | | | |
| | |өнеркәсіптік, ақпараттық), ерекшеліктері мен| | | |
| | |сабақтары. | | | |
|7 |Қазіргі цивилизацияның |Қазіргі кездегі ғаламдық экологиялық |Панин М.С. Экология |100 |Ауызша жауап|
| |мәселелері. Биологиялық|мәселелер: озан қабатының азаюы, қышқыл |Казахстана – | | |
| |және ландшафттық |жаңбырлар, шөлейттену. Өнеркәсіп пен ауыл |Семипалатинск, 2005г. | | |
| |әралуандық. |шаруашылығының қарқындауымен байланысты | | | |
| | |экологиялық мәселелер. Биологиялық | | | |
| | |әралуандықтың маңызы және жойылу себептері. | | | |
|8 |Табиғи орта |Жердің табиғи ресурстарының сипаттамалары: |Гутенев В.В., Денисов |100 |Ауызша |
| |экономикалық дамудың |литосфераның, атмосфераның , гидросфераның. |В.В., Камышев А.П., | |коллоквиум |
| |негізі ретінде. |Табиғи ресурстар мен олардлың |Нагибеда Б.А., Осадчий| | |
| | |классификациясы: сарқылатын, сарқылмайтын, |С.Ю., Хорунжий Б.И. | | |
| | |орны олтырылатын, орны толтырылмайтын. |Промышленная экология,| | |
| | |Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану. |М., «МарТ», 2007. | | |
|9 |Бизнес этикасы. КӘЖ. |Бизнес этикасы. Корпоративті әлеуметтік |Воронков Н.А. |100 |Реферат |
| | |жауапкершілік. |Экология: общая, | | |
| | | |социальная, | | |
| | | |прикладная: Учебник. -| | |
| | | |М.,1999г. | | |
|10 |Байлық пен кедейшілік.|Денсаулық туралы түсінік. |Воронков Н.А. |100 |Жазбаша |
| |Жанұя мен жеке тұлғаның|денсаулықтың деңгейін сипаттайтын |Экология: общая, | |жұмыс |
| |денсаулығы. Байлық |демографиялық көрсеткіштер: нәрестелік өлім,|социальная, | | |
| |пен кедейшілік. |жалпы өлім, дүниеге келгенен кейі күтілетін |прикладная: Учебник. -| | |
| | |өмір ұзақтығы. |М.,1999 г. | | |
|11 |Халық қоныстанған |Халық қоныстанған пункттердің экологиялық |Бейсенова Ә.С. |100 |Реферат |
| |пункттердің мәселелері.|мәселелері. Мәдени әралуандық. |Экология; Алматы. | | |
| |Мәдени әралуандық. | |Ғылым 2001 | | |
3 Негізгі әдебиет:
1. Бейсенова Ә.С. Экология; Алматы. Ғылым 2001
2. Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экология: оқулық – Алматы, 2000 ж
3. Чернова Н.М и др. Экология - М., 1991 г.
4. Одум Э. 1,2 том Экология – М., 1986 г.
5. Радкевич Б.А. Экология – Минск, 1977г.
6. Воронков Н.А. Экология: общая, социальная, прикладная: Учебник. -
М.,1999г.
7. Петров К.М. Общая экология. Взаимодействие общества и природы:
Учебник. - СПб.-1998
8. Карташев А.Г. Введение в экологию – Томск, 1998г.
9. Марфенин Н.Н. Концепция «устойчивого развития» в развитии / Россия в
окружающем мире: 2002 (Аналитический ежегодник) // Под общей
редакцией: Данилова-Данильяна В.И., Степанов С.А. - М.: Изд-во МНЭПУ,
2002.
Қосымша әдебиеттер:
10. Панин М.С. Химическая экология – Семипалатинск, 2000 г.
11. Панин М.С. Экология Казахстана – Семипалатинск, 2005г.
12. Акимова Т.А., Хаскин В.В. Экология: Учебник. М.,1998г.
13. Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек.- М., 2000г.
14. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. – Алматы, 1991г.
15. Коробкин В.И., Передельский Л.В. Экология. – Р-на-Д, 2000г.
16. Вернадский В.И. Живое вещество. М.: Наука, 1978г.
17. Доклады Министерства охраны окружающей среды РК «О состоянии природой
среды РК» 2000-2007 гг.
18. Гутенев В.В., Денисов В.В., Камышев А.П., Москаленко А.П., Нагибеда
Б.А., Осадчий С.Ю., Хорунжий Б.И. Промышленная экология, М., «МарТ», 2007.
19. Маркович Д. Социальная экология. Москва «РУДН», 1998.
20. Хандогина Е.К, Герасимова Н.А., Хандогина А.В.. Экологические основы
природопользования, М.. «Форум», 2007.
21. Химия окружающей среды / Под ред. Дж. О. М. Бокриса. – М.: Химия, 1982.
– 672 с
22. Экологическая химия / Под ред. Ф. Корте. – М.: Мир, 1997. – 396 с.
23. Стамкулов А.С.Экологическое право РК. – Алматы,1995.
24. Сагыбаев Г. Основы экологии. – Алматы,1995.
4 Кеңес өткізу уақыты
|Апта |Күні |Өткізу уақыты |Аудитория |
|1,2 |Дүйсенбі |10.00 – 14.00 |2 ғимарат, 411 |
|1,2 |Бейсенбі |10.00 – 11.50 |3 ғимарат, 110 |
5 Баға алу бойынша ақпарат
1. Рейтинг – шкаласы
|Бақылау формасы |Баллдары |
|Кезекті (практикалық сабақтар) |6 х 100 = 600 б. |
|Аралық (ОСӨЖ) |7 х 100 = 700 б. |
|Үй тапсырмасы (СӨЖ) |11 х 100 = 1100 б. |
|Барлығы: |2400 б. |
5.2 Әр түрлі сипатты (СӨЖ, ОСӨЖ) тапсырмаларды студенттің орындаудың
рейтинг бағасы
|№ |Көрсеткіштер |Баллмен студенттің |
| | |рейтингі |
|1 |Тапсырма орындалмаған |0 |
|2 |Тапсырма үлгі бойынша орындалған |50-74 |
|3 |Тапсырма өзгертілген |75-94 |
|4 |Тапсырма шығармашылық орындалған, істің жаңа |95-100 |
| |жолы ұсынылған | |
5.3 Сабақ үстінде студенттің іс әрекетінің қорытынды рейтинг бағасы:
|№ |Көрсеткіштер |Баллмен студенттің |
| | |рейтингі |
|1 |Сабақта оқу ісіне қатыспады |0-25 |
|2 |Сабақта оқу ісіне эпизодтық қатысты |50-74 |
|3 |Студенттің оқу ісін ұйымдастыру және өткізу оны|75-89 |
| |талаптандыруды, қателіктерді және кемшіліктерді| |
| |өзгеруді қажет етті | |
|4 |Оқу ісіне белсенді қатысты: студенттің |90-100 |
| |жауаптары әдістемелік және теориялық | |
| |негіздемесімен, жеке жағдайда білімдерін | |
| |шығармашылық қолдану қабілетімен ерекшеленді | |
5.4. Курстың саясаты мен процедурасы пәнді оқыту процессінде студенттерге
қойылатын келесі административтік талаптарды көрсетеді (балл түрінде):
▪ Қалып келу - 5 - 10 ▪ Сабаққа қатыспау – 25 -
100
▪ Аудиторияда тәртібі - 5 – 10 ▪ Жұмыстарды кешігіп орындау - 50
– 75
▪ Емтиханға келмеу және т.б. – 40,0
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz