Файл қосу

Микроағзалардың биотехнологиясы



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ                                                 |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                                              |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы                                          |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                                  |
|3 деңгейдегі СМЖ құжаты |ПОӘК                    |                        |
|                        |                        |ПОӘК                    |
|                        |                        |042-18-9.1.30/02-2014   |
|ПОӘК                    |«__» ____ 2014ж.        |                        |
|«Микроағзалар           |№ 2 басылым             |                        |
|биотехнологиясы» пәнінен|18.09.2013 ж.           |                        |
|студенттерге арналған   |№ 1 басылым орнына      |                        |
|бағдарламасы            |                        |                        |











                   «МИКРОАҒЗАЛАР БИОТЕХНОЛОГИЯСЫ» пәнінен


                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ








                          5В070100 «Биотехнология»

                               мамандығы үшін



                            СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН
                            ПӘННІҢ  БАҒДАРЛАМАСЫ


























                                    Семей


                                     2014



                                  Алғы сөз


    1 ӘЗІРЛЕГЕН
    Құрастырушы __________ 25.08.2014ж., Мирашева Г.О.,  «Стандарттау  және
биотехнология» кафедрасының доцент м.а., т.ғ.к.


    2 ТАЛҚЫЛАҒАН
    2.1  Семей  қаласының  Шәкәрім  атындағы  мемлекеттік   университетінің
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасының отырысында


    «25» тамыз 2014ж., № 1 хаттама


    Кафедра меңгерушісі ___________ Ж. Кәкімова


    2.2  Инженерлік-технологиялық  факультеттің  оқу-әдістемелік  бюросының
мәжілісінде


    «12» қыркүйек 2014ж., № 1 хаттама


    Төрайымы_____________ С. Төлеубекова


    3 БЕКІТІЛГЕН
    Университеттің   Оқу-әдістемелік   кеңесінің    мәжілісінде    шығаруға
мақұлданған және ұсынылған


    «____» қыркүйек 2014ж., № 1 хаттама


    Оқу-әдістемелік кеңесінің төрайымы  ___________ Г. Искакова


    4 «18» _09_2013 ж. № 1 БАСЫЛЫМ ОРНЫНА



























                                   Мазмұны

|1   |Жалпы ережелер                                                    |4   |
|2   |Пәннің мазмұны және сабақтардың түрлері бойынша сағаттарды        |5   |
|    |үлестіру                                                          |    |
|3   |Пәнді меңгеруге арналған әдістемелік ұсыныстар                    |7   |
|4   |Курстың форматы                                                   |8   |
|5   |Курстың саясаты                                                   |8   |
|6   |Бағаларды қою саясаты                                             |8   |
|7   |Әдебиеттер                                                        |9   |



1 Жалпы ережелер
    1.1  Оқытушылар мен пән туралы жалпы мәліметтер
Мирашева Гульмира Оразбековна, доцент м.а., т.ғ.к.
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасы
Қатынасу ақпараты тел.35-46-02, оқу ғимараты № 9, № 304 кабинеті
Сабақ өткізілетін орындары -  № 318 аудитория
Бұл пән бойынша кредит саны 4.

   1.2 Пәннің қысқаша мазмұны. Жаңа өнімдерді және биопрепараттарды  алумен
байланысты,     биотехнологияның     негізгі     саласы-     микроағзалардың
биотехнологиясы болып  табылады.  Осы  ұғым  биотехнология  пайда  болғанша,
өндіріс  саласы  микробиологиялық  деп  аталды,  ал   оны   оқыйтың   пәндер
колданбалы микробиология және  өндіріс  микробиология  деп  аталды.  Қәзірғі
заманғы микроағзалар биотехнологиясы биоинженериямен тығыз  байланысты  және
оның әдістерің қолданады.


   1.3   Берілетін   курстың   мақсаты   биосинтетикалық   микроағзалармен,
биомассаны және медицинаға, ауыл шаруашылығына, әр түрлі өндіріс  салаларына
бірінші және екінші метаболиттерді дәстүрлі технологиямен алу.
   1.4 Пәнді оқытудағы басты міндеттері –  мамандық  бойынша  оқыған  пәнді
тәжірибеде пайдалана білу.


   1.5  Пәнді оқу нәтижесінде:
    - Білу керек: техникалық реттеу саласындағы заңнамалық және  нормативтік
      актілерді,   стандарттау    жөніндегі    әдістемелік    материалдарды,
      стандарттар мен басқа да нормативтік құжаттардың  талаптарын  сақтауға
      мемлекеттік қадағалау және бақылау жүйесін;
    -  Игеруі  керек:  морфология,  экология,  көбейген  және   географиялық
      өсімдіктерді     және     жануарлардың,      саңырауқұлақтар      және
      микроорганизмдердің   табиғатта   және   халық    шаруашылығындақызмет
      ерекшеліктерін;
 - Меңгеру  керек  стандарттаудың  мақсаттарын,  мәселелерін,  принциптерін,
   әдістерін және функцияларын;
 - Істей алу керек: стандарттау жөніндегі жұмыстарды жүргізуді;
    - Болу керек: стандарттардың ақпараттық көрсеткіштерімен  жұмыс  істеуге
      дағдылары;
    - Алу керек:  кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметінің  дамуына  және
      Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына  кіруіне  қажетті  мамандардың
      кәсіптік қасиеттерге.

    1.6 Курстың  пререквизиттері:
    1.6.1«Биохимия»
    1.6.2  «Микробиология және вирусология»
    1.6.3 «Өсімдіктердің және жануарлардың  физиологиясы»
    1.6.4 «Молекулярлі биология»
    1.6.5 «Биотехнологиялық құрал-жабдықтар».
    1.7 Курстың  постреквизиттері:
    1.7.1 «Тағамдық биотехнология»
    1.7.2  «Экологиялық биотехнология»
    1.7.3  «Сүт өнімдерінің биотехнологиясы»
    1.7.4 «Ашыту өндірісінің биотехнологиясы»


    2 Пәннің мазмұны және сабақтардың түрлері бойынша сағаттарды үйлестіру
                                                                     Кесте 1
|Тақырыптардың атаулары мен олардың мазмұны |Сағаттар саны           |Әдебие|
|                                           |                        |ттер  |
|                                           |ДС   |ЗС   |БАОӨЖ  |БАӨЖ  |      |
|                                           |(сағ)|(сағ)|(сағ)  |(сағ) |      |
|1                                          |2    |3    |4      |5     |6     |
|Дәріс сабақтары                                                            |
|Модуль 1 Микроағзаларды культивирлеу  әдістері                             |
|Пәнге кіріспе                              |1    |     |       |2     |7.1.1 |
|Микроағзаларды культивирлеу. Микроағзаларды|1    |     |1      |2     |7.1.2 |
|культивирлеу әдістері.                     |     |     |       |      |7.1.3 |
|Микробиологиялық өндірісінде қолданатың    |1    |     |1      |3     |7.1.4 |
|шикізаттар.                                |     |     |       |      |7.1.6 |
|Технологиялық құрал-жабдықтар.             |1    |     |       |      |      |
|Микробиологиялық өндірісінің технологиялық |1    |     |1      |      |      |
|процесстерінің этаптары.                   |     |     |       |      |      |
|Модуль 2 Микробиологиялық өндірісінің технологиялық процесстерінің этаптары|
|Микроб биомассасың алу. Нан пісіруге       |2    |     |1      |3     |7.1.2 |
|арналған дрожжылар. Мелассадаң дрожжыларды |     |     |       |      |7.1.4 |
|алу.                                       |     |     |       |      |7.1.5 |
|Дрожжы автолизаты. Жем дрожжылар.          |2    |     |       |3     |7.1.3 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.4 |
|Табиғи газдан микроб биомассасын алу.      |1    |     |1      |2     |7.1.4 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.5 |
|Водород бактериалардың биомассасы.         |1    |     |1      |2     |7.1.3 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.6 |
|Микроб биомассасың алу. Медициналық        |2    |     |       |2     |7.1.2 |
|дрожжылар.                                 |     |     |       |      |7.1.5 |
|Микроб биомассасың алу.Вакциналар.         |1    |     |1      |2     |7.1.3 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.4 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.6 |
|Бактериалды тынайтқыштар.                  |1    |     |       |      |      |
|Модуль 3 Органиқалық заттарды алу                                          |
|Липидтерді алу.                            |1    |     |1      |2     |7.1.2 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.4 |
|Полисахаридтерді алу.                      |1    |     |1      |2     |7.1.2 |
|                                           |     |     |       |      |7.2.4 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.5 |
|Органикалық ерітінділерді алу.             |2    |     |1      |2     |7.1.2 |
|                                           |     |     |       |      |7.2.3 |
|Этил спиртын алу..                         |1    |     |       |2     |7.1.2 |
|                                           |     |     |       |      |7.2.2 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.5 |
|Органикалық қышқылдарды алу.Сірке қышқылы. |1    |     |1      |2     |7.1.2 |
|                                           |     |     |       |      |7.1.5 |
|Аминқышқылдарды алу әдістері..             |1    |     |       |2     |7.1.2 |
|Лизинді алу..                              |1    |     |       |      |      |
|Витаминдерді алу. В тобының витаминдері.   |1    |     |       |      |      |
|Антибиотиктерді алу..                      |1    |     |       |      |      |
|Пеницилинді алу..                          |1    |     |       |1     |      |
|Фермент препараттарың алу.                 |1    |     |       |      |      |
|Микроб ақуызды алу.                        |1    |     |       |1     |      |
|Органикалық косындылардың микробиологиялық |1    |     |       |      |      |
|трансформациясы.                           |     |     |       |      |      |
|Қоршаған ортаны қорғау үшін микроағзаларды |1    |     |       |1,5   |      |
|колдану.                                   |     |     |       |      |      |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|Модуль 1  Микроағзаларды культивирлеу  әдістері                            |
|1. «Микроағзалардың биотехнологиясы»       |     |3    |1      |3     |7.1.2 |
|зертханасының құралдары және аппараттары.  |     |     |       |      |7.1.3 |
|2.Зертханада жұмыс істеу ережелері.        |     |3    |1      |3     |7.1.4 |
|3.Электронды микроскопия. Ыдыстарды,       |     |2    |       |      |      |
|құралдарды және инструменттерді дайындау   |     |     |       |      |      |
|және стерилдеу                             |     |     |       |      |      |
|4.Көректіқ орталар және оларды дайындау    |     |2    |       |      |      |
|тәсілдері.                                 |     |     |       |      |      |
|Модуль 2 Микробиологиялық өндірісінің технологиялық процесстерінің этаптары|
|Продуценттерді культивирлеу және егу       |     |2    |1      |3     |7.1.3 |
|әдістері.                                  |     |     |       |      |      |
|рН және температураның культивирлеуге      |     |2    |1      |2     |7.1.2 |
|әсері және микроағзалардың өсүің оқып      |     |     |       |      |      |
|үйрену.                                    |     |     |       |      |      |
|Таза бактерия культураларың боліп алу.     |     |2    |1      |2     |7.1.3 |
|Микроағзалардың мөлшерің  қадағалау.       |     |2    |       |      |      |
|Культуралдық сүйықтықтан микроб биомассасың|     |3    |       |      |      |
|боліп алу.                                 |     |     |       |      |      |
|Модуль 3 Органиқалық заттарды алу                                          |
|Микроағзалардың (ашу, протеолитикалық,     |     |2    |1      |3     |7.1.2 |
|целлюлозолитикалық) ферментативті          |     |     |       |      |7.1.5 |
|белсенділіғің окып үйрену.                 |     |     |       |      |      |
|Нан пісіруге арналған дрожжылар.           |     |1    |1      |3     |7.1.2 |
|Микробты массасынан аминқышқылдарын алу    |     |1    |1      |3     |7.1.2 |
|әдістері.                                  |     |     |       |      |7.1.5 |
|Микробты массасынан ферменттерді,          |     |2    |1      |3     |7.1.2 |
|витаминдерді және липидтерді экстрагирлеу  |     |     |       |      |      |
|әдістері.                                  |     |     |       |      |      |
|(Ашытқылар, бифидумбактериалар,            |     |2    |1      |3     |7.1.2 |
|лактобактериалар) тағамдық өндірісінде     |     |     |       |      |      |
|колданатың бактериалды препараттар.        |     |     |       |      |      |
|Сүтқышқылды өнімдерінің микрофлорасы.      |     |1    |1,5    |3     |7.1.2 |
|                                           |     |     |       |      |7.2.2 |
|Дәрі-дәрмек және профилактикалық           |     |     |       |      |      |
|биологиялық препараттары.                  |     |     |       |      |      |
|Жалпы:                                     |30   |30   |22,5   |67,5  |      |


    3 Пәнді меңгеруге арналған әдістемелік ұсыныстар


    Пәнді  жақсы  менгеру  үшін  білім  алушы  алдымен   7-бапта   берілген
әдебиеттерді іздеп, олармен танысуы керек.  Ары  қарай  берілген  тақырыптар
бойынша өз кезегімен жаңағы әдебиеттерден материал  іздеп,  оны  өз  бетімен
оқуы  керек.  Сонымен,  сабаққа  келген  білім  алушы,  онда   қай   тақырып
талданылатыны  туралы  хабарлы   болуы   керек   және   тақырыптың   негізгі
жағдайларын алдын ала оқып алуы керек.
    Курстың бір бөлігі семестр бойы білім алушылардың  өзіндік  жұмыстарына
келеді.
      Өздік жұмыс  «Микроағзалар биотехнологиясы» пәнінде  маңызды   бөлігі
болып табылады және де басқа аудиториялық   дайындықпен  толтырылады.  Өздік
жұмыста бөлек  әр  түрлі  теориялық  бөлімдерді  оқуда,  тақырыптар  бойынша
есептерді шығарғанда, сонымен қатар  есептік-графикалық  тапсырмаларды  және
жеке сұрақ қатарларын ғылыми  оқыту  кірістіріледі.  Өздік  жұмысқа  бақылау
ауызша  түрде  және  жазбаша  сұрау,  коллоквиум,  тест,   есептік-графиктік
жұмыстарды қорғау, сұхбаттасу,  сонымен  қатар  талқылау  және  рефераттарды
қорғау арқылы жүзеге асады.
     Әр түрлі жұмыстарды орындау барысында  міндетті түрде  жүйеде берілген
әдебиеттермен шектелмеу керек. Каталог қарау барысында қарастырылып  отырған
тақырыпқа келетін аттарға жолығуымыз мүмкін. Міне, сол  жолықтырғандарымызды
бірнешеуі жарап қалуы әбден мүмкін.
    Сонымен қоса,  тақырыппен  байланысқан  немесе  сол  тақырыпқа  келетін
кітаптағы  библиографиялық  нұсқаулықтарға  қарайласуымыз  керек.  Онда  біз
керек тақырыптың басқа қандай кітапта бар екендігі  туралы  ақпарат  алуымыз
мүмкін. Құнды ақпаратты нұсқаушы мақалалардан  сызып  алуымызға  болады.  Ол
нұсқаулықтан керекті, қызықтыратын мақалаларды шыққаны туралы  ақпарттарымен
алуымызға  және  содан  кейін  керекті  номерларымызға  тапсырыс  беруімізге
болады.
    Басты көмекші ретінде компьютерлік жүйе Internet атқарады. Онда ешқашан
мақала болып шықпаған ақпарттарды кездестіруімізге болады.
    Тез және дұрыс керекті әдебиетті таңдау  үшін  ғылыми  және  студенттік
кітапханаларды  және  кітап  іздеу  механизмін  жақсы  білу  қажет.  Керекті
әдебиет  тізімі  университет  кітапханасында   болмаған   жағдайда   ғылыми-
техникалық немесе қалалық кітапханаға жүгіну керек.
    Тағы  бір  жұмыс  түрі  реферат  болып  табылады.   Білім   алушылардың
рефератында сол  тақырып  бойынша  бірнеше  көздерден  алынып  жинақтырылған
негізгі мазмұнын тиянақты жеткізу жеткілікті.
    Мәтінде тақырыпқа келмейтін артық ақпараттар болмауы  шарт.  Рефераттың
мазмұнының сәйкестігі негізгі бағалаудың критериінің бірі болып табылады.
    Рефераттың құрылуы алдына қойылған мақсаттар есебінен  жүреді.  Реферат
титулды бет, мазмұны, кіріспе, негізгі  бөлік,  қорытынды  және  қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады.


      4 Курстың форматы


    Семестр бойы білім алушыларға бағдарламаның сәйкес бөлімдері бойынша 30
дәріс және оқу жоспарына сай 30 зертханалық сабақ жүргізіледі.
    Курстағы  өзіндік  жұмысты  былай  жүргізу  ұсынылады.  Курстың   әрбір
тақырыбынан ұсынылған әдебиеттерді  оқып,  оның  теориялық  негіздеріне  көп
тоқталмай, талқыланатын сұрақтарға жалпы түсінік қалыптастыру керек.
      Содан кейін  материалды  толығымен  меңгеруге  көшу  керек:  теориялық
жағдайларды меңгеру, негізгі мәліметтердің қажет жерлерін еске  сақтау  үшін
жұмыс дәптерін жүргізген дұрыс.
      Курсты меңгеру  кезінде білім алушы өткен материялдарды жақсы  меңгеру
үшін  реферат түріндегі БАОӨЖ  және БАӨЖ  алынады.

      5 Курстың саясаты


      Осы курсты меңгеруде білім алушы жүйелі түрде   өзі  дайындалу  керек,
қажет болған жағдайда  оқытушыдан көмек сұраса  болады.  Порталға  жиі  кіру
керек.   Оқытушының   жұмыс   бағдарламасындағы   методикалық    ұсыныстарын
тәжірибелік  сабақта  мұқият  оқыңыздар.  Тек  қана  дәріс   материалдарымен
шектеліп   калмай,   басқа   да   әдебиеттерді,    электронды    ресурстарды
қолданыңыздар. Алдымен бірінші  модульды  меңгеріп,  тапсырмасын  орындаңыз,
кейін келесі модульге көшіңіз. Әрбір бақылау тапсырмасын уақытында  орындап,
тексеруге  беру  керек,  аралық  тесттерді  уақытында  өту  керек.   Бақылау
мерзімдері – 1-7 апталардағы тапсырмалар мен тесттерге 7  –ші  аптаның  соңы
қалғандары 15 аптада.


      6 Бағаларды қою саясаты



      Әрбір білім алушы қорытынды бағасы жақсы  болуы  үшін  әр  пәннен  бір
мөлшерде ұпай сандарын жинау керек.Ұпайдың максимальды саны:
1-7 апталардағы  бірінші рейтинг қорытындысында  - 300 ұпай,
8-15 апталардағы екінші рейтинг қорытындысына - 300 ұпай,
Дисциплина бойынша семестрдағы максимальды ұпай саны - 600.

      «Микроағзалар биотехнологиясы» пәні бойынша балдарды бөлу кестесі
                                                                     2 кесте
|Апта   |Бақылау түрі                 |Жалпы балл       |Ескерту          |
|1      |2                            |3                |4                |
|       |1 – 7 аптаға дейн барлық     |30               |                 |
|       |аудиториялық сабаққа қатысу  |                 |                 |
|2      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|3      |ТС қорғау                    |50               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|4      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|5      |ТС қорғау                    |50               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|6      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|7      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|       |Рубеждік бақылау             |90               |                 |
|       |8 – 15 аптаға дейн барлық    |30               |                 |
|       |аудиториялық сабаққа қатысу  |                 |                 |
|8      |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|9      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|10     |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|11     |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|12     |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|13     |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|14     |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|15     |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|       |Рубеждік бақылау             |90               |                 |


  7 ӘДЕБИЕТТЕР
7.1 Негізгі
7.1 Основная
7.1.1 Беккер М.Е., Лиепиныш Г.К., Райпулис Е.П. Биотехнология. М.:
«Агопромиздат», 1990. 436с.
7.1.2 Беккер М.Е. Введение в биотехнологию.  М.:  «Пищевая  промышленность».
1976г. 272с.
7.1.3  Сельскохозяйственная  биотехнология.  Под  редакцией  В.С.  Шевелухи,
-М.: Высшая школа, 1998. -416с.
7.1.4 Биотехнология. М.: Наука, 1984.311с.
7.1.5 Панкратов А.Я., Григоров, Кащенко Р.Л. Руководство к лабораторным
               занятиям по микробиологии. М. «Пищевая промышленность»
1990.223с.
7.1.6 Егорова Т.А., Клунова С.М., Живухина Е.А. Основы биотехнологии. М.:
«АСАДЕМА», 2003г. 568с.
7.2    Косымша
7.2.1 Промышленная микробиология. Под ред. проф. Егорова Н.С., М.: «Высшая
школа», 1987г.
7.2.2 Сассон А. Биотехнология: свершения и надежды. Пер. а англ., М.:
«Мир», 1987г.
7.2.3 Дебабов В.Г., Лившиц В.А. Современные методы создания промышленных
штаммов микроорганизмов. М., Высшая школа, 1999г.
7.2.4 Грачева И.М., Гаврилова Н.Н., Иванова Л.А. Технологи микробных
белковых препаратов, аминокислот и жиров. М., 1980г.
7.2.5 Воробьва Л.И. Микробиологический синтез витаминов. М., «МГУ», 1981г.


Пәндер