Файл қосу

КӘСІПОРЫНДАРЫН ЖОБАЛАУ




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ                                                   |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                                                |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                   |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты    |ПОӘК                 |                             |
|                         |                     |ОӘК.042-16.1.09/03 – 2013    |
|ПOӘК                     |                     |                             |
|«Тамақ өндірісінің       |«__»____ 200__ ж.    |                             |
|кәсіпорындарын жобалау»  |№ ___ басылым        |                             |
|пәніне арналған          |                     |                             |
|оқу-әдістемелік          |                     |                             |
|материалдар              |                     |                             |





                      ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ



                             «ТАМАҚ ӨНДІРІСІНІҢ


                           КӘСІПОРЫНДАРЫН ЖОБАЛАУ»



               050724 «Технологиялық машиналар мен жабдықтар»
                               мамандығы үшін


                        ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  МАТЕРИАЛДАР









                                 Семей, 2013
                                   Мазмұны

|1   |Глоссарийлар                                                     |     |
|2   |Дәріс оқулар                                                     |     |
|3   |Лабораториялық сабақтар                                          |     |
|4   |Студенттің өздік жұмысы                                          |     |










































                                1 ГЛОСАРИЙЛАР


    Осы ОӘК тиісті анықтамалармен келесі терминдер қолданылған:


      Мәтінді жоба құжаты – түсініктеме жазба әрбір жобаның  қажетті  бөлігі
болып саналады, оған  беткі  парақ  және  жоба  тапсырмасы,  жобаға  мәтінді
түсінік және есептеулер, қолданылған әдебиеттер, мазмұн кіреді.
      Жобаның  графикалық  болімі  –  графикалық  бөлім  арнайы  форматтарға
сызылған сызбалардан, сұлбалардан, диаграммалардан тұрады;
       МЕСТ  –   сызбаларды   құрастыруға   және   безендіруге   мемлекеттік
стандарттар;
            ЕСКД – құрастырмалы құжаттардың бірегей жүйесі.
      Сызбаның масштабтары – стандарттарға сәйкес таңдалады, (1:100;  1:200;
1:50);
       Курстық  жоба  КЖ  –  тағам  өнімдерінің  жалпы  технологиясы,  тағам
өнімдерінің биохимиясы, техникалық микробиология, тағам  өндірісінің  құрал-
жабдықтары және т.б. жалпытехникалық пәндерді өткеннен соң, орындалады.
      Дипломдық жоба  ДЖ  –  студент  теориялық  даярлықтан  және  дипломдық
практикадан өткеннен кейін орындалады.



                               2 ДӘРІС ОҚУЛАР


      1 дәріс. Кіріспе.
      Дәріс жоспары:
    1)  «Тамақ  өндірісінің  кәсіпорындарын  жобалау»  курсын  оқыту  мәні.
    Курстын мақсаты мен мәселесі.
    2) Құрылыс жұмыстарын дайындауды үйымдастыру.

    1) Кез келген өндірістік кәсіпорынның құрылысы жобадан басталады.  Жоба
–  ол  техника-экономикалық  негіздеуден,  түсіндірме  хаттан,    графикалық
материалдармен және сметадан тұратын техникалық құжаттардың жинағы.
    Өндірісте жобалардың үш түрі бар: жеке, қайта қолданатын  және  типтік.
Соңын ішіндегі үшіншісі жобалаудың  жоғары  техникалық  деңгейін  және  оның
экономикалық қарқындылығын еске алады.
    Өнеркәсіптік жобалау екі сатыда  жүзеге  асады:  техникалық  жоба  және
жұмысшы  сызбалар,  немесе  бір  сатыда  –  техника-жұмысшы  жоба   (жұмысшы
сызбалармен біріккен техникалық жоба).
    Оқулық жобалауда белгілі бір шарттылық қабылданады.  Сондықтан  курстық
және дипломдық жоба бір сатыда орындайды.  Курстық  жобалауда  технологиялық
жабдықтарды орналастыруымен цех немесе бөлімшесінің жобасын жүзеге  асырады,
ал  дипломдық  жобада  берілген  орында  белгілі  бір  кәсіпорыннын  құрылыс
жобасын орындайды. Бұл кезде өнімнің саны  мен  түрін  есепке  алып  құрылыс
объектің  экономикалық  негіздеуін  орындайды;   ,   технологиялық   бөлімді
жобалайды,  негізгі   өндіріс   аудандарын   есептейді   және   цехтар   мен
бөлімшелердің  құрастыруын  жүзеге  асырады.  Сонымен  бірге   технологиялық
жабдықтарды орналастыруымен бірге цех  немесе  бөлімшесінің  жобасын  жүзеге
асырады , яғни белгілі бір жобалық  шешім  үшін  технология  мен  өндірістің
ұйымдастыруын орындайды.
    «Технологиялық  машиналар  мен  жабдықтар»  мамандығы  бойынша   оқулық
жоспарларда ерекше орын курстық және дипломдық жобалауға  бөлінеді,  өйткені
курстық мамандық бойынша оқылған курстар нәтижесінде қорытынды шығарады,  ал
дипломдық жобасы мамандардың дайындығын аяқтайды және  олардың  білім  алуда
жоғары рөлін атқарады.
    Мамандандырылған оқулықтардың аз болғаны курстық және дипломдық  жобаны
орындағанда  студенттің  жұмысын  күрделендіреді,  қажетті  техникалық  және
анықтамалық материалдарды іздеу кезінде тиімсіз уақыт  шығындалады.  Сонымен
қатар, жобалау бойынша  бірыңғай  әдістемелік  нұсқаудын  болмағаны  мынадай
себептерге әкеледі: осы мамандық бойынша дайындайтын оқу мекемелерінде  және
де жетекші мен кенесшімен студент-дипломшыға әртүрлі талаптар қойылады.
    Курстық жобалау өзінін академиялықтығымен сипатталады. Әртүрлі зауыттын
жобасы   ұзақ   мерзімде   мамандырылған   кәсіпорыннын   инженер-техникалық
персоналдың көпшілігімен орындалатыны белгілі.  Дипломшы  ұстаздардан  кеңес
алып жобанын барлық бөлімдерін жалғыз орындайды.  Сондықтан  дипломдық  жоба
құжаттамасы шартты түрде  беріледі,  өйткені  онын  қолданатын  құжаттамадан
айырмашылығы бар. Бірақ та дипломдық  жоба  жобалау  кезендері  мен  есептеу
және түсіндірме бөлімдері бойынша  өзінін  шын  мәніне  келіп,  ол  техника-
экономикалық  негіздеуден,  технологиялық  және  техникалық   бөлімдер   мен
экономикалық есептерден тұратын құжаттама комплекті болып табылады.
    Дипломдық  жоба  –  ол  техникалық,  арнайы  және   оқулық   әдебиетпен
байытылған  студенттің  дербес  және  творчестволық  жұмысы.   Мамандырылған
әдістемелік  нұсқаулар  бойынша  жетекші  мен  оның  кеңесшілер   жәрдемімен
студент  арнайы  пәндерді  оқу  кезінде   алған   білімді   теориялық   және
практикалық түрде іске асырады.
    Барлық  қабылданған  шешімдерді  студент   өзі   жасаған   негіздеумен,
технологиялық,  техникалық  және  экономикалық   есептермен,   графиктармен,
диаграммалармен дәлелдейді.

      2 дәріс. Кіріспе.
      Дәріс жоспары: Тамақ  өндірісінің  кәсіпорындарын  орналасу  мәселесін
      шешетін факторлар
    1) Шикізат өндіру аймагында кәсіпорындарды орналастыру.
    2) Қоректену аудандарда кәсіпорындарды орналастыру.
    3) Қала аймагында кәсіпорындарды орналастыру.

    1)  Тамақ  өнеркәсібінің  кәсіпорындарын  орналастыру  кезінде   келесі
факторларды  еске  алу  қажет:  шикізат  өндіру  облысы;  жабдықтау  облысы;
жұмысшылардың бар болуы; көлік байланысы; құрылыс учаскесінің   мөлшері  мен
рельефі; энергиямен және сумен қамтамасыз  ету;  қалдықтарды  утилизациялау;
қоршаған ортаны қорғау; микроклимат. Мүмкіндігінше ауылшаруашылық және  ағаш
отырғызған жерлері бар аудандарды қолдануға  тиім  салу  қажет.  Егер  олсыз
қолдануға болмаса, онда төмен сапалы топырағы бар  аудандарда  құрылыс  салу
қажет.
    Тамақ өнімдерді  тасымалдауы  қоп  шығындармен  байланысты.  Сондықтан,
тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындарын  орналастыруда  келесі  факторларды  шешу
қажет:  шикізат  өндіру   аудандарда   кәсіпорынды   орналастырғанда   көлік
шығындарының экономиясынын бар болуы,  сонын  нәтижесінде  шикізат  бузылуын
болдырмау және тасымалдау кезінде оның соққыға ұшырауын азайту  мүмкіндігін.
Көптеген тамақ кәсіпорындарының ерекшілігі жеміс-жидектер  мен  көкөністерді
жинау және оларды өңдеу уақытымен тікелей байланысты. Жеміс-жидектердің  бір
бөлігі тасымалдауға өте сезімді, сондықтан  олардың  өңдеуін  өсу  жерлеріне
жақын арада жүргізу қажет  және  жеміс-жидектер  мен  көкөністерді  өңдейтін
кәсіпорындарды  ауылдар  мен  кіші  қалаларда  ашу   қажет.   Ауылшаруашылық
кәсіпорындармен  келісім-шарттар   негізінде   отырған   жағдайларда   астық
тасымалдаудың көлемі мен уақыты және де оны жинау бекітілуі мүмкін.  Сонымен
қатар,  дайындау  немесе  өңдеу  уақытында  жұмысқа  ауылшаруашылық  жұмысшы
шақырылуы мүмкін.
    Жеміс  және  жеміс-жидек  шырындарды  жасайтын   кәсіпорындарда   ұқсас
проблемалар  пайда  болады.  Жеміс-жидектер  жақын  арада  өсетін   жерлерде
шырындарға өңделу қажет.  Көлік  шығындарың  үнемдеу  ушін  мына  проблеманы
шешуге  тиіс:  шырындардың  шөлмектер  мен  банкілерге  құюлуы   кәсіпорында
жүргізілуге  немесе   олар   қалада   орналасқан   құю   станциясына   үлкен
резервуарларда тасымалдануға тиіс.
    Құс сою цехтар құстарды өндірістік түрде қоректендіретін комбинаттармен
тікелей байланысты болады немесе олар комбинаттардың арнайы бөлімдері  болып
табылады. Олар ауылдық аудандардың  орталық  жерлеріне  берілу  мүмкін.  Бұл
талаптар қояндарды союға арналған кәсіпорындарға да қойылады.
    Тамақ өндіру аудандарында орналасуға тиісті басқа  кәсіпорындар  санына
картоп және  астық  сақтау  кәсіпорындары  және  жемді  жасау  кәсіпорындары
жатады.

    2)  Халықты  үлкен  көлемде  коректендіруге   қажетті   негізгі   тамақ
өнімдердің өндірісінің  бағыты  оның  сатылу  мүмкіншілігмен  жүзеге  асады.
Тұтыну аймағы көбінесе бір округты немесе үлкен қаланы  қамтиды.  Қамтамасыз
етуші кәсіпорындарға ет комбинаттарының бөлімдері, сүт  және  нан  зауыттар,
макарондық  фабрикалар  және  де  сыра  пісіру  зауыттар  және   алкогольсыз
сусындарды шығаратын зауыттар жатады.
    Май, маргарин, кондитерлік бұйымдарды  шығаратын  кейбір  кәсіпорындар,
темекі өнеркәсібінің кәсіпорындары орташа қалаларда  орналасады,   бірақ  та
олар бір округтан едәуір улкен аймақты қамтамасыз етеді. Бір немесе  бірнеше
округтарды қамтамасыз ететін  кәсіпорындар  көбінесе  үлкен  қалаларда  және
оларға  жақын  орналасады.  Бұл  талаптар  ет  комбинаттарға,  сүт  өндіруге
арналған  мамандандырылған  кәсіпорындарға,  тамақ  және  дәмді   өнімдерді,
қоғамдық тамақтандыруға арналған бұйымдарды  шығаратын  кәсіпорындарға  және
де көтерме сауда қоймаларға қойылады.

    3)  Тамақ  өнеркәсібінің  кәсіпорындары   қаланың   төрт   аймақтарында
орналасуы мүмкін:
а) Ескі үйлері бар қала орталығы; б) Ішкі  қалалық  құрылыстары  бар  ауданы
(микроаудан); в) Кең таралған қалалық құрылыстары  бар  ауданы;  г)  Қаланың
шеткі ауданы.
    Ескі үйлері бар қала орталығы. Көптеген  шағын  кәсіпорындар  кішкентай
аймақтарда орналасқан. Бұл жерде құрылыстар өте  тығыз  салынған,  сондықтан
қала орталығында ешқандай өндірістік ұлы заттар мен қоқсықтарды  шығармайтын
кәсіпорындардың орналасу мүмкіншілігі бар..
    Ішкі  қалалық  құрылыстары  бар  ауданы.  Бұл  аудан   тығыз   салынган
құрылыстармен сипатталады.  Сондықтан  кәсіпорындар  мен  тұрғын  үйлер  өте
жақын орналасады. Өндірістік кәсіпорындардың  санына  байланысты  екі  түрлі
аудандар бар: а) тұргын аудандар және б) өндірістік құрылыстары  бар  аралас
аудандар.
    Кең таралған қалалық құрылыстары бар ауданы.  Бұл  аудандардың  дамытуы
көбінесе  қалалық  құрылыстар  ішінде,  яғни  қаланың  орталығы  мен   шетін
байланыстыратын жүргізілген. Өндірістік және тұрғын үйлердің  құрылыстарымен
алынған аудандар аралары ашық қатар орналасады.
    Қаланың  шеткі  ауданы.  Өндірістік  кәсіпорындармен  алынған  аудандар
тұрғын үйлерден бөлек орын алады. Бұл  аудандарда  кәсіпорындар  мен  тұрғын
үйлердің араласып ораналасуы көп емес  және  бір-бірінің  функциясына  әсері
төмен.
    Тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындары жоғарыда қарастырылған барлық қалалық
аудандарда орналаса алады. Олардың тиімді орналасуына  алдынғы  шарты  болып
өзара   байланыстардың   есебі    табылады,    адамдардың    өмір    сүруіне
кәсіпорындардың зиянды түрде әсер етуін жою және де барлық осы   факторларды
олар  орын  алатын  жермен  бірге  байланыстыра  білу.  Қала   құрылымындағы
кәсіпорындарды орналастыру үшін критерийлер түрінде мыналар  таңдалады:  жер
учаскесі  ауданының  өндірістік  қызметшілер   санына   қатынасы,   салынған
құрылыстың   пайызы   (салынған   ғимараттар   мен   салынбаған   құрылыстар
аудандарының қатынасы), орта қабаттық,  тасымалдауға  жіберілетін  жүктердің
массасы.

     3 дәріс. Тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындар түрлері.
    Дәріс жоспары:
    1) Адам ағзамына зияндылығы бар өндірістік кәсіпорындар.
    2) Кәсіпорындар кооперациясы.

    1)  Кәсіпорындар  өмір  сүру  шарттарын  төмендете  алады  немесе  олар
шуылдар, дірілдеулер, жағымсыз иістер,  жоғары  өрт  қауіптігі  және  ауалық
ортанын ластану салдарынан жақын  арадағы  тұрғын  аудандарға  зиянды  түрде
әсер етеді.  Екінші  жағынан,  тамақ  өнеркәсібінің  кәсіпорындары  қоршаған
ортаны ластандыратын заттарды шығаратын өндірістік  қондырғылардың  (мысалы,
қалалық  тазарту  ғимараттары).  Бұл  ғимараттарды  мүмкіндігінше   алысырақ
орналастыру  қажет.  Тамақ  өнеркәсібінің  кәсіпорындарда  шығатын   шуылдар
көбінесе қатты емес.
    Жағымсыз иістер көбінесе балық және ет өңдейтін кәсіпорындарда, сонымен
қатар кейбір  сүт  зауыттарында  пайда  болады.  Бұл  иістердің  пайда  болу
себебіне өнім және органикалық өндірісі қалдықтарының  ашық  сақтау,  ағынды
сулар  жатады.  Сондықтан  дұрыс  ұйымдастырылған  қоймалауға,   қалдықтарды
шығару мен өңдеуге және ағынды суларды лайықты тазартуына көңіл бөлу  керек.
Жоғарыда  аталған  кәсіпорындарды  тұрғын  аудандарда  тікелей   орналастыру
мүмкін емес, олар өндірістік қалалық аудандарында орналасуы қажет.

    2) Бір орында кәсіпорындарды орналастыру арқылы әртүрлі құрылғылар  мен
қондырғыларды бірге  қолдану  мүмкін.  Бірінғай  шикізатты  өңдеу,  бірінғай
өнімді өндіру, тұтынушыларға өнімді бірге жеткізу,  сонымен  бірге  көлікті,
әкімшілік  ғимараттарды  және   де   инженерлік   қамтамасыз   ететін   және
қалдықтарды шығаратын қондырғыларды тиімді  пайдалану  немесе  кооперациялау
тамақ өндірісінің әртүрлі кәсіпорындардың бір орында  орналасуы  және  өзара
байланысы негізі болуы мүмкін.
    Тамақ  өндірісінің  кәсіпорындардың  бір  орында  өзара  байланыс   пен
орналасудың келесі түрлері жүзеге  асады:  мал  сою,  етті  өңдеу  және  оны
консервілеу; сүт зауыттар, сыр және құрғақ  сұт  жасау  кәсіпорындар,  дайын
өнімдерді жасауға арналған қоғамдық  тамақтандыру  кәсіпорындар,  тоңазытқыш
қоймалар; астық  сақтау  қоймалар,  жем  өндіру  зауыттар;  диірмендер,  нан
зауыттар,  макарондық  фабрикалар,  ұзақ  сақталатын  нан  және  кондитерлік
бұйымдарды жасау зауыттар және т.б.
    Кәсіпорындарды кооперациялаудың тағы бір түрі жалпы тоңазытқыш қоймасын
қолдану негізінде  салынған.  Бұл  кооперация  түрі  ет  комбинаттарға,  сүт
зауыттарға,  жеміс-жидектер   мен   көкөністерді   өңдейтін   кәсіпорындарға
арналған.
    Кез келген жағдайда  кәсіпорындарды  кооперациялау  кезінде  өндірістік
аудандарда инженерлік қамтамасыз ету  және  қалдықтар  мен   ағынды  суларды
шығару  проблемаларын  басқа  аудандарда  орналасқан   жеке   кәсіпорындарға
қарағанда қарқындатып шешеді. Бұл  проблемаларға  электрэнергиямен,  газбен,
бумен,  жылы,  ауыз   және   техникалық   сумен   қамтамасыз   ету   жатады.
Автомобильдік жолдары, теміржолдық  және  басқа  инженерлік  коммуникациялар
жердегі ғимараттардың құрылыстық  жұмыстардың  басталуына  дейін  жобалануға
және олар салынуға тиісті.

    4 дәріс. Кәсіпорындар кешені.
    Дәріс жоспары:
    1) Кәсіпорындар кешені. Өндірістік кешені мен тұрғын ауданы  арасындағы
байланыс.
    2) Кәсіпорындарды ораналастыру үшін кепілдеме.


    1) Маңызды  факторлар  қалада  өндірістік  кешенді  дұрыс  орналастыру,
берілген  жер  учаскесін  қарқынды  пайдалану,  кәсіпорынды  модернизациялау
мүмкіншіліктерің  есепке  алу  және  архитектуралық  шығармашылықтың  жоғары
сапасы болып табылады.
    Унифицирленген секциялар  негізінде  жасалған  типтік  жобада  кешеннің
ғимараттарында  сүт  зауыты,  нан  зауыты,  сусындарды   шығаруға   арналған
кәсіпорын, жеміс-жидектер, көкөністер, картоп және  т.б.  тауарларды  сақтау
қоймалары.
    Қаланың тұрғын аудандар мен өндірістік  аймақтардың  орналасуын  осылай
шешуге тиісті: жұмысшылардың жұмыс  орнына  жету  жолы  мүмкіндігінше  қысқа
болуы.  Бірақ  та  мынаны  еске  алу  тиіс:  өндірістік   аудандарға   жақын
орналасқан тұрғын аудандарға әртүрлі теріс  факторлар  себепті  болады.  Бұл
өндірістік зияндылықтар: шуылдар,  газдар  және  иістер  сияқты  әсерлерінен
толық сақтануға болмайды, сондықтан  мүмкіндігінше  өндірістік  және  тұрғын
зоналар  арасындағы  ара  қашықтығын  жоғарылатуымен  және  көгалдандырылған
аймақтардың бар болуымен бул факторлардын әсерін төмендетуге қажет.
    Тамақ  өнеркәсібінің  ең  ірі  кәсіпорындар  және  комбинаттар  инженер
қамтамасыз ету және қалдықтар мен ағынды суларды  шығару  жүйелердің  жұмысы
орталықтан реттелетін қаланын өндірістік  зоналарында  көбінесе  орналасады.
Жылу орталығы жылумен, бумен және ыстық сумен  өнеркәсіптік  аймақтын  бәрін
және кейбір тұрғын аудандарды да жабдықтайды.
    Өндірістік және тұрғын аудандар  арасындағы  санитарлық-қорғау  аймақта
дәрігерлік және  мәдениеттік  мекемелері,   сонымен  қатар  мектептер,  бала
бақшалар, дүкендер және тұрмыстық қызмет ету кәсіпорындар орналаса алады.


    2)  Кәсіпорындарды  орналастыру  үшін  келесі  кепілдемелер:   ең   ірі
кәсіпорындар  мен  тұрғын  аудандар  міндетті  түрде  бөліну  қажет;   жұмыс
атқаратын  кәсіпорындарды  аралас  салынған  аудандарда  олардың   пайдалану
мерзімі аяқталмай жатып қалдыруға болады, егер  олардың  адам  өмір  сүруіне
зиянды әсерлері болмаса; тұрмыстық  қызмет  ету  мекемелердің  кооперациясын
тұрғын аудандағы орталық мекемелер түрінде қарастыру қажет; өндірістік  және
тұрғын аудандардың орналасуы жергілікті жолаушы  көліктің  тиімді  қолдануын
қамсыздандыруға  тиісті;  өндірістік  және   тұрғын   аудандардың   арасында
көгалдандырылған аймақтар  жасалуға  тиісті,  оларда  қоғамдық  және  оқулық
мекемелер орын алу мүмкін; өндірістік аудандарының  шектерінде  кәсіпорындар
өнеркәсіптің түріне және санитарлық  сипаттамасына  қарай  аймақтар  бойынша
орналасуға тиісті; өндірістік аудандарды жылумен, бумен, электр  энергиямен,
газбен, ыстық  және  суық  сумен  орталықтандырылған  түрде  қамсыздандыруға
тиісті  (сонымен  қатар,  оларға  телефон,  телетайп,   электрондық   почта,
интернет және радио сияқтылар жатады); канализация және  ағынды  су  суларды
тазалау  орталықтандырылған  түрде   жүргізілуге   тиісті;   кәсіпорындардың
жолдарын жалпы жолдар тізбегіне қосылуы құрылыс басталмай  тұрып  жобалануға
тиісті;  кәсіпорындарда  көлік,  шеберхана  және  т.б.  мекемелердің   бірге
қолдануға болатын  мүмкіншілігі  қарастырылуға  тиісті;  нақтылы  жергілікті
шарттарына байланысты кәсіпорындардағы басқару мекемелері  және  әкімшілігі,
қоғамдық  тамақтандыру,  медициналық  қызмет,  спорттық,  мәдени  және   оқу
мекемелері  бірге  қолданыла  алады.  Өндірістік  аудандар  мен  аймақтардың
шектерінде өнделетін шикізат, шығарылатын  өнім  мен  оны  сақтау  шарттары,
бірге  қолданылатын  құрылғылар   мен   қондырғылардың   түріне   байланысты
өндірістік комбинаттарды салуға тиісті.


    5 дәріс. Тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындар құрылымы.
    Дәріс жоспары:
    1) Кәсіпорыннын бас жоспары.
    2) Кәсіпорыннын функционалды түйіндері, басқару және  тұрмыстық  қызмет
    ету бөлімшелері.


    1)  Тамақ  өнеркәсібінің  кәсіпорынның  ауданы  кіріс  және  өндірістік
аймақтардан, сонымен қатар,  өндірісті  инженерлік  қызмет  ету  аймағы  мен
теміржол мен автомобиль жолдарының аймағынан тұрады. Кіріс аймақта  жұмыстың
басы мен аяғында қызметшілер кіріп-шығатын және де  осы  кәсіпорында  қызмет
атқармайтын адамдарға кіруге болатын ғимараттар орналасады.  Сонымен  қатар,
осында адамдар мен көліктің қозғалу бағыттарының бақылауы жүзеге асады.  Бұл
ғимараттарға көлікке арналған аудан, әкімшілік  ғимараты,  тұрмыстық  қызмет
ету ғимараттары, сонын ішінде киім шешетін  бөлме,  асхана,  кітапхана  және
т.б. жатады.
    Өндірістік аймақ құрамына өндірістердің негізгі және қосалқы  учаскелер
жатады. Бұл аймақ әртүрлі түрлері мен  мөлшерлері  бар  бір  немесе  бірнеше
ғимараттардан тұру мүмкін.  Ірілендірілген  көлемді-жоспарлау  элементтердің
қолдануы  жобалау  процесін  жеңілдетеді  және  толық  түрде   реконструкция
жасамай жабдықтарды жаңартуға мүмкіндік туғызады.  Бірыңғай  модульдік  жүйе
негізінде  қабылданған  (пристройка  немесе  надстройка)  ғимарат  кеңейтуін
жеңілденеді. Қай жерде мүмкін сол жерде қайта  қолданылатын  жобалар  немесе
ғимараттар  не  олардың  бөлімдерінің  типтік  жобалар  қолданылуға  тиісті.
Сонымен қатар, бұл талаптар өндірістің инженерлік  қамтамасыз  ету  аймағына
және   энергиямен   жабдықтайтын   қондырғылар,   техникалық    қондырғылар,
шеберханалар, қоймалар және т.б. жататын көлік жолдарына жатады.
    Тамақ өнеркәсібінің кәсіпорынның  бас  жоспарын  дұрыс  құрастыру  үшін
үлкен маңызы болып өндірістің түрі мен ұйымдастыруы, өнімді  өндіру  кезінде
көлік жолдарының тізбегі мен қозғалыс ағыны табылады. Сонымен қатар,  мынаны
ескерту қажет: кәсіпорын жұмыс істеуші адамдарға арналған  қоршаған  ортаның
бір бөлігі болып табылады.


    2) Зауытпен  басқару  ғимаратында  дирекция  мен  техникалық  басшылық,
орталық кадрлар, еңбек, жоспарлау, заттық-техникалық жабдықтау,  бухгалтерия
және  пошталық  бөлімшелерінің  бөлмелері  орналасады.  Қоғамдық   ұйымдарға
арналған  бөлмелері  болуға  тиісті.  Бұл  ғимаратта  орталық   зертханалар,
есептегіш центрлер және конструкторлық бюро орналасу  мүмкін.  Үй  астындағы
қабатта  азаматтық  қорғаныс  жабдықтары  көп  жағдайда  орналасады.   Шағын
кәсіпорындарда басқару мен тұрмыстық бөлмелері бірге орналасады.
    Зауыт басқармасының ғимараты өндірістік  ғимаратпен  жабық  өту  жолмен
байланысқан болып немесе онымен бірге жанастыра отырып.


    6 дәріс.  Тамақ  өнеркәсібінің  кәсіпорындардың  қосалқы  бөлімшелердің
құрылымы.
    Дәріс жоспары:
    1) Кәсіпорынды тұрмыстық қызмет ету, қажетті заттармен қамтамасыз  ету.
Шеберханалар.
    2) Кәсіпорыннын көлік коммуникациялар және ғимараттар. Қоймалар.


    1) Әлеуметтік-тұрмыс қызмет ету бөлмелер  санына  негізінде  асханалар,
медициналық  пункттер,  демалыс  бөлмелері,  киім  шешетін  бөлмелері   және
дәретханалар жатады.
    Тамақ өнеркәсібінінің кәсіпорындары үшін көп мөлшерде су  қажет.  Судың
бактериологиялық  және  физикалық-химиялық  қасиеттеріне   жоғары   талаптар
қойылады. Көп жағдайда қалалық су беру желісінен алынған су пайлынады.  Егер
осындай  жолмен  сумен   жабдықтау   толық   көлемде   іске   аспаса,   онда
кәсіпорындарға, әсіресе  сүт  зауыттарына  арналған  артезиандық  құдықтарды
және өзіндік  су беру жүйесін құрастыруға тиісті.
    Шеберханалар түрлері мен мөлшерлері өндірістің түріне және кәсіпорынның
қуатына байланысты алынады. Олар станоктарды, жабдықтарды,  автомобильдерді,
ғимараттардың инженерлік жабдықтарын бақылауға арналған аппаратураны  жөндеу
үшін қолданады. Тамақ өнеркәсібінінің кәсіпорындарында  барлық  шеберханалар
әдетте бір орналасып отырады.
    Шеберханалар   электр   техникалық   жабдықтарды   және   ғимараттардың
инженерлік  жабдықтарын  бақылауға  арналған  аппаратураны   сенімді   түрде
пайдалану  және  жөндеу  үшін  қажет.  Шағын  кәсіпорындарда   қөп   бағытты
ғимараттар салыну мүмкін, олардың ішінде шеберханалар мен қоймалармен  қатар
гараждар, трансформаторлық подстанциялар, суды даярлайтын  қондырғылар  орын
алады.


    2)  Тамақ  өнеркәсібінінің  кәсіпорындарында  теміржол  тармақтары  тек
ерекше жағдайда қана болуы мүмкін. Өнеркәсіптік кәсіпорындарға кіру  жолдары
не болмасада магистральді жолдармен киылыспау  қажет.  Кәсіпорынның  ауданын
ең тиімді қолдануы  ол  барлық  жолдардың  бір  біріне  тік  бұрыш  бұрышпен
киылысқаны. Барлық өндірістік және қосалқы ғимараттар барлық  жақтардан  өрт
сөндіру автомобильдердің келу жолдарына жақын болуға тиісті. Сонымен  қатар,
сұйықтықтарды  жылдам  шығаруға  арналған  тиімді  канализациялық  жүйесімен
қамтамасыз етуге тиісті.
    Битумды жабулары бар жолдарға қарағанда  цемент-бетондық  жабулары  бар
жолдар ұзақ мерзімде және технологиялық түрде пайдалануға өте  тиімді.  Олар
жеміс  және  сүт   қышқылдардың   әсерінен   жолдардың   жабулардың   тозуға
төзімділігін жоғарылатуға арналған.
    Ең маңызды рөлді шикізат пен  дайын  өнім  қоймалары  ойнайды.  Олардың
құрылыс-құрылымдық шешімі  өнделетін  өнім  түріне  байланысты  болады.  Бұл
қоймалармен бірге цех ішінде және  ашық  ауда  сұйық  заттарды  сақтау  үшін
индустриалдық резервуарлар мен ыдыстар қолданылады.


    7 дәріс. Ет өнеркәсібіндегі  кәсіпорындардың  өндірістік  ғимараттардың
қайта құрылуы.
    Дәріс жоспары:
    1) Техникалық қайта жабдықтау.
    2) Мал сою бөлімшенің қайта құрылуы.
    3) Ет комбинаттың қайта құрылуы мен өсуі.


    1)  Техникалық  қайта  жабдықтау  деп   құрылысқа   берілетін   маңызды
шығындарсыз   тозған   технологиялық   жабдықтарды   жаңа   машиналар    мен
автоматтармен ауыстыруды айтады. Кәсіпорыннын түріне баланысты жабдықтар  8-
10 жыл пайдаланудан кейін ауыстырылу мүмкін. Құрылыс барысында  ғимараттарды
былай жобалауға тиісті: аралық тіректерсіз бөлмелер  мен  монтаждық  қуыстар
жабдықтарды әртүрлі орын ауыстырғанда және  олардың  астына  койылатын  ірге
тастарды салғанда құрлыс жұмыстарын жеңілдетіп атқаруға мүмкіндік тұғызады.
    Қайта құруға арналған тапсырманы орындау үшін келесі  сұрақтарға  жауап
беру қажет. Кәсіпорынды қайта құру үшін  қажеттілік  бар  ма?  Ғимараттардың
күтілетін ұзақ  мерзімде  жұмыс  істеу  оған  кеткен  шығындарды  ақтай  ма?
Кәсіпорынды  қайта  құру  оның   қуатын,   еңбек   өнімділігін   жоғарылатып
қызметшілердің еңбек пен тұрмыс шарттарын жақсартала ма? Қайта  құру  арқылы
жабдықтардың  жұмыс  ауысымдылық  факторы  жоғары  болала  ма?  Қайта   құру
өндірістің  мамандандыру  мен   кооперациясына  толық  түрде  сай  келе  ме?
Шикізат пен энергия көздері тиімді  қолдана  ма?  Қайта  құру  кәсіпорындағы
өндірістік ағынды жақсартуға әкеле ме? Қайта құру  кезінде  қоршаған  ортаны
қорғау шарттары жақсара ма? Көлік  проблемалары  қолайлы  түрде  шешіле  ме?
Қаланың интеграциясына  кәсіпорыннын  қайта  құрылуы  жата  ма?  Қайта  құру
арқылы басқа кәсіпорындармен кооперативтік байланыстар жақсара  ма  және  ол
әртүрлі жабдықтар мен мекемелерді бірге пайдалануға қолайлы ма?
    Кәсіпорыннын қайта құруына  территориялық  дамыту  мүмкіншіліктері  мен
белгіленген өндірісті дамыту масштабтары  арасындағы  байланыстар  көп  әсер
етеді. Қосалқы  жабдықтар  мен  мекемелерді  бірнеше  кәсіпорындармен  бірге
қолдануды алдын ала ескеруге тиісті. Қозғалған проблемаларды түсіндіру  үшін
тамақ  өнеркәсібінінің  кәсіпорындарын  қайта  құруынын  бірнеше   үлгілерін
қарастырсақ.


    2) 1971 салынған мал сою цехы  өзінің  құрылыс-техникалық  параметрлері
мен өндірістік қуаты бойынша  қазіргі  замандағы  талаптарға  сай  келмейді.
Осыған орай кәсіпорынды қайта құру өте  кажетті,  яғни  мал  сою  өнімділігі
(бастар саны сменада) бойынша мына деңгейге жету қажет: 600 шошқа , 120  ірі
қара мал, 30 ұсақ мал.
    Ескі мал сою цехы мен қолданылатын тоңазытқыш камералары аралық блокпен
бірге тоңазытқыш кешенін құрайды.


    3) Бұл кәсіпорынды қайта құру кезеңдер  бойынша  жүзеге  асты.  Бірнеше
жылдар бұрын қолданылатын ғимараттарға  мал  союға  арналған  жаңа  толассыз
желілер құрастырылған,  сонан  соң  ет  өңдеу  кәсіпорынның   жаңа  ғимараты
көтерілді, өндірістік қуаттылығын жоғарылату үшін және  қазіргі  бөлмелердің
аз болу салдарынан өңдеу цехы салынды.
    Бұл цехты салуға арналған учаскесінің  орны  тоңазытқыш  пен  ет  өңдеу
кәсіпорыннын арасында жатады. Бар болатын жер ауданы шектелген  болғандықтан
өңдеу  цех  ғимаратын  көп  қабатты  болып  тұрғызуға  шешілген  еді.   Бұда
орналасқан функционалды учаскелердің өлшемдері сондай және олар  дәл  осылай
орналасқан, яғни осында мал сою цехтан бастап ұщаларды  суыту  және  мүшелеу
ағын учаскелерінен етті өңдеу жеріне дейін өтетін толассыз  өндірістік  ағын
пайда болады.
    Ет комбинаты кеңейту үшін оның территориясына жататын  учаскісінде  іне
арналған жабысып тұратында аумағына 66 т/тәулікте өнімділігі  бар  ет  өңдеу
кәсіпорынды салуға  қажетті.  Жаңа  ғимараттың  орны  қолданылатын  мал  сою
цехтын  жанында  орналасқан,  яғни   бұл   технологиялық   жағынан   тиімді.
Жергілікті жағдайлар мен өндірістік процестің сипаттамасын есепке алып  жаңа
өндірістік корпус өндірістік пен басқару аймақтарға, тұрмыстық және  қосалқы
бөлмелерге бөлінген. Бұл  кезде  бас  өндірістік  бөлмелер  бірінші  қабатта
орналасады,  онда  терезелері  болмайды.  Функционалдық  қосалқы   бөлмелер,
қақтау және қалпына келтіру бөлмелері және де орталық  инженерлік  жабдықтар
ғимараттың екінші қабатында орын алады.


    8  дәріс.  Тамақ  өнеркәсібінің   басқа   кәсіпорындардағы   өндірістік
ғимараттардың қайта құрылуы.
    Дәріс жоспары:
    1) Сүт зауыттың қайта құрылуы.
    2) Нан зауыттың қайта құрылуы.


    1) Шығарылатын өнім көлемінің  жоғарылауы  кез  келген  жағдайда  дайын
өнімге арналған  тоңазытқыш  камераларды  жылдам  құрастыруды  талап  етеді.
Өндірістік ғимараты қазіргі  заманға  сай  болмағандықтан  оның  құраушылары
ескірген, онда қайта құрудың вариант-минимум  ретінде  тоңазытқыш  камераның
жалғасу жобасын, ал вариант-максимум ретінде өндірістік ғимараттың көлемдік-
жоспарлы шешімдерінің жаңа жобасын құрастыруға тиісті.
    Өндірістік ғимараты мен жалғасқан тоңазытқыш камераның жаңа орны арқылы
сүтті өңдеу жердің басынан оны құмыраға құю учаскесінен өтіп тоңазытқыш  пен
экспедицияға дейін толассыз өндірістік ағын пайда болады.
    Екінші  тиімді  вариант  бойынша  ескі  өндірістік  цех   орнына   жаңа
өндірістік ғимараты салынады. Сонымен сүт зауыттын өндірістік қуаттылығы 90-
нан жоғарылап 180 т/тәулікке дейін жетеді.


    2) Нан  зауыты  ғимараттарының  кешеніне  мыналар  кіреді:  үш  қабатты
корпус,  оның  бір  қабатты  жалғасы,   сонымен   қатар,   қосалқы   бірнеше
ғимараттары.
    Осыған орай мынадай мақсат қойылған болатын: көршілес кәсіпорыннын орын
ауыстыру нәтижесінде қосымша аймақты қолдана отырып зауытты қайта құру  және
оның өндірістік қуаттылығын 6500 т жылына нан бұйымдарына дейін арттыру.


    9 дәріс. Өндірістік ғимараттардың құрылымдық шешімдері.
    Дәріс жоспары:
    1) Өндірістік бөлмелер.
    2)  Бөлмелерді  желдету,   олардың   дыбыс   изоляциясы   мен   жасанды
    жарықтандыру.
    3) Өртке және найзағайға қарсы құрылыстық қорғау.


    1)  Тамақ  өнеркәсібінің   кәсіпорындарында   өндірістік   процестердің
ерекшілігіне  байланысты  өндірістік  бөлмелердің   микроклиматына   әртүрлі
талаптар  қойылады.  Бұл  жағдайда  құрылыс   элементтеріне   суық,   жоғары
температура,  бу,  ылғал  және  т.б.  әсер   етеді.   Құрылыс   элементтерді
унификация талабына сай келтіру үшін ұқсас климаттық шарттарда  бар  болатын
және ұқсас әрекеттерге ұшырайтын бір топ бөлмелерді орнату қажет.
    Температура мен ылғалдының әсерлеріне сәйкес бөлмелердің топтастырылуы.
Ауаны кондиционирлеу  жүйемен  жабдықталған  бөлмелер  өндірістік  процестер
талаптарына  сай  температура   және   ауа   ылғалдығының   көрсеткіштерімен
басқаруды қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықталады.
    Кәсіпорындардың  өндірістік  бөлмелердің  көбі   жоғары   ылғалдылықтық
жүктемесі  бар  бөлмелердің  тобына  жатуға  тиісті.  Өндірістік   процестің
барысында шикізат су және бумен өңделетіндіктен бөлмелерде  жылу  мен  будың
артық бөлігі пайда болады. Бөлмелерді тазалау және жуу көбінесе ыстық  сумен
жүргізіледі.
    Төмен ылғалдылықтық  жүктемесі  бар  бөлмелерде  көп  жағдайда  қосалқы
қызметтер мен қоймалар орналастырылады.


    2) Бөлмелерді желдету.  Желдету  жүйесі  өндірістік  бөлмелерде  тиімді
микроклимат жасауына жағдай жасайды,  артық  жылу  мен  ылғалдыны  шығарады,
сонымен ғимараттардың қоршаушы құрылымдарына зиянды  әсерлерін  төмендетеді.
Желдету  құрылғылардың  есептеу  үшін  шешімді  мағыналар  болып   табылатын
мыналар: бөлмелерде бар болатын адамдар, машиналар,  жарық  және  т.б.  жылу
беретін құралдар;  бөлмелердің  сыртқы  және  ішкі  беттерінен  өтетін  жылу
ағыны; ылғалдының бөлмелердің ішкі беттерінен өтетін жылу ағыны;  бөлмелерге
ылғалдының  құйылу  ағыны.  Осыған  керісінше,  тамақ  өнеркәсібінде  жүзеге
асатын көптеген өндірістік процестер будын шығуы  мен  жоғары  ылғалдылықтық
жүктемелермен қоса  жүреді.  Қоршаушы  құрылыс  элементтерінің  талапқа  сай
келетін  конструктивтік  шешімі  мен  жеткілікті  ауа  алмасу   арқылы   бұл
элементтердің  беттеріндегі  конденсаттын  пайда  болуын  болдырмауға   және
қабырғалар мен  жабулардың  қабаттар  ішіндегі  су  буының  конденсациялауын
жоюға тиісті.
    Бөлмелерде дыбыс өткізбеу. Кәсіпорындарда шуылдың мөлшері 90  дБ  аспау
қажет, бірақ тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындарда артық  шуылдау  орын  алады.
Шуылға  қарсы  жүргізілетін  шаралар  мынадай:  шуылдың  мөлшері  мен  санын
шектеу;  әуедегі   шуылдардан   оңашалау;   дыбысты   азайту.   Машина   мен
аппараттарды  жасау  облысында  шуылдың  төмен  деңгейімен  жұмыс  атқаратын
жабдықтарды құрастыру.
    Бөлмелердегі жасанды  жарықтандыру.  Көру  қиындықтарына  лайықты  алты
жұмысшы категориялар алдын ала берілген. Бұл жұмысшы  категорияларға  сәйкес
контрастность, тойтарыс  пен  жарықтандыру  біркелкілік  дәрежелерін  есепке
алып жарықтандырудың қажетті  мөлшерлері  анықталады.  Контрастность  объект
түстерінің фоннан ауысып кетуімен бағаланады. Контрастность  жоғары  болады,
егер  объект   түстері   фоннан   анық   ажыратылса.   Тойтарыс   дәрежесіне
объектілердің  жұмысшы  беттеріндегі  және  артқы  көрінісіндегі   және   де
бөлмелердің қоршаушы беттеріндегі жарықтық  шарттары  әсер  етеді.  Тойтарыс
дәрежесі 0,3 төмен болса, онда «қара», ал 0,3  жоғары  болса,  онда  «жарық»
болып бағаланады. Жарықтандыру біркелкілік дәрежесін анықтау үшін  ең  төмен
жарықтандыруы орташа жарықтандыруымен салыстырылады.


    3) Бұл мақсатқа жету үшін өртке  қарсы  сақтандырғыш  бөлімшелері  және
ғимараттар арасында сәйкес келетін арақашықтық жасалынады.
    Өртке қарсы сақтандырғыш бөлімшелердің мөлшерін анықтау үшін  алдын-ала
қойылатын  тапсырма  ретінде   өрт   сөндіру   жүктеменің   деңгейі   туралы
салыстырмалы  мәліметтері;  ғимараттың  өрт  сөндіру  қауіптігінің   классы;
құрылыс элементтердің отқа төзімділік классы.
    Өрт сөндіру жүктемесін жанатын материалдардың массасы мен жану жылулығы
және де олардың сипаттамасы мен орналасу түрін анықтайды.
    Өртке  қауіпті  классы  бойынша  ғимараттар  олардың  санына  және  осы
ғимараттарда  жасалатын  және   сақталатын   материалдардың   химиялық   пен
физикалық қасиеттерінен байланысты болып топтастырылады. Отқа  төзімділік  –
ол  белгілі  бір  уақыт  мерзімінде   от   пен   жылудың   әсеріне   құрылыс
элементтердің  қажетті  қарсылық  әрекеті.   Отқа   төзімділік   қабырғалар,
тіректер, столбтар, балкалар, жабулар және  басқа  құрылыс  элементтер  үшін
жеке-жеке есептеледі. Осының негізінде отқа төзімділік класстарын  анықтауға
болады. Ғимараттар арасындағы арақашықтықты анықтау үшін  шатырдағы  жабулар
мен  сыртқы  қабырғалардың  жанғыштық  тобындағы   оттын   таралу   дәрежесі
пайдалынады. Бұл нәтижелердің негізінде өндірістік және қоймалық  ғимараттар
арасындағы ең кіші қашықтықты анықтауға болады.
    Көлік  жүру  жолдарының   түйіндерін   дұрыс   салу   үшін   өндірістік
ғимараттарда эвакуация жолдарының ең үлкен шектелген ұзындығын білу қажет.
    Бөлмелердің  үстінгі  үштін  бірінде  түтін  мен  жылуды  шығару   үшін
шығаратын  тесіктерді  алдын-ала  жасауға  тиісті,  олардың  өлшемдері  отқа
қауіптілігі бойынша тағайындалады.
    Құрылыс  элементтерге  найзағай  соққысы  әсер  етсе,  оның   электрлік
энергиясы   жылулық   энергияға   айналады.   Бұл   кезде   жеңіл    жанатын
материалдардың жануы орын алады. Сондықтан  барлық  ғимараттарды  найзағайды
ұстап алу, оны шығару  мен  жерге  жіберу  тетіктерінен  тұратын  найзағайға
қарсы құрылғылармен  жабдықтауға  тиісті.  Шатыр  бетіндегі  барлық  жерлері
найзағайды ұстап алу тетіктен 10 м ара қашықтықтан алыс  орын  алуға  мүмкін
емес болуға тиісті.  Егер  ұстаушы-штангалар  қолданылса,  онда  олар  шатыр
жабулар бетінен  25  см  төмен  емес  биіктікте  орналасу  қажет.  Жанбайтын
шатырда штангалар арасындағы ара қашықтық 10 м, ал өте жай  жанатын  шатырда
ол 5 м аспау қажет. 20 м ені бар жалпақ шатырлар оның  шетіндегі  найзағайды
шығару тетіктерімен жабдықталады. Ірі шатырларда найзағайды шығару  тетіктер
18x18 м мөлшермен ұяшықтары бар «тор» түрінде орнатылып бекітіледі.


    10 дәріс. Өндірістік ғимараттарға қойылатын талаптар.
    Дәріс жоспары:
    1) Жарылысқа қарсы жүргізілетін құрылыстық шаралар.
    2) Құрылыстық элементтер мен материалдарға қойылатын талаптар.
    3) Құрылыстық-технологиялық талаптар.


    1) Тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындарында жарылыстың  себебі  сұйықтықтар
және шаңдар бола алады.
    Жарылысқа қаупті  бөлмелерді  мүмкіндігінше  бір  қабатты  ғимараттарда
орналастыруға  тиісті.  Көп  қабатты  ғимараттарда  олар   жоғарғы   қабатта
орналасуға тиісті. Бес қабат биіктігімен (28 м биік) ғимараттарда  жарылысқа
қаупті  бөлмелер  болмау  тиісті.  Жарылысқа  қаупті  бөлмелерден  адамдарды
эвакуациялау үшін ғимараттарда  кемінде  екі  есіктер  болуға  тиісті,  оның
біреуі сыртқа немесе келесі баспалдақтарға адамдарды шығаруға,  ал  екіншісі
ғимараттың сыртындағы баспалдақ далаға оларды шығаруға арналған,
    Жарылысқа қаупті  бөлме  оған  сай  келетін  жарылысқа  қаупті  классқа
қатысты болып құрылыстық түрде шешілу қажет. Осы мәліметтерге сәйкес ұн  мен
дәмді қоспалардың ұнтақтары жарылысқа  орташа  қауіпті,  ағаш,  көмір,  қант
және  кептірілген  сүт  ұнтақтары  жарылысқа   қауіпті,   ал   крахмал   мен
пластикалық массалар ұнтақтары  жарылысқа  өте  қауіпті.  Олар  шаң  түрінде
болады. Шаң болып осындай қатты  кішкентай  деңелер  табылады.  Олар  өзінің
кішкентай массасына байланысты ауада жерге түспей ұзақ шарықтайды.  0,03  мм
кіші деңелер үлкен беттерге қосылып жарылысқа өте қауіпті болады.


    2)  Өндірістік  бөлмелердің  қоршаушы  құрылыс   элементтеріне   келесі
талаптар қойылады: материалдарға қойылатын талаптар,  механикалық  талаптар,
құрылыс-технологиялық    талаптар,     пайдалану-технологиялық     талаптар,
экономикалық және  санитарлық  талаптар.  Олар  қызметшілермен  қолданылатын
технологиямен байланысты болады.
    Механикалық талаптар. Тамақ өнімдерін өңдеу кезінде өндірістік  көлікті
қолдану   қажет.   Бұл   кезде   бөлмелердің   едендері   өндірістік   көлік
доңғалақтарынан  механикалық  әрекеттерге   ұшырайды.   Бөлмелерді   тазалау
кезінде  қоршаушы  элементтері  тозып  кетеді.   Сонымен   қатар,   көтергіш
құрылысшы  элементтер  ғимараттардың  құрылымдарынан  және   оған   қосылған
технологиялық құрылғылардың  әсерінен  статикалық  жүктемелерді  ұстап  тұру
қажет. Демек, құрылысшы элементтер статикалық әсерлерге,  уатылуға,  тозуға,
соққыларға төзімді болуға тиісті.
    Құрылыс-физикалық талаптар. Құрылыс материалдарды таңдау  және  құрылыс
элементтерді тағайындау кезінде жылу мен ылғалдың  әсерін  еске  алған  жөн.
Құрылыс элементтердің толық дымқылдануы олардың бұзылуына  мүмкіндік  береді
және жылу  өткізгіштігін  жоғарылатады.  Осымен  байланысты  жылу  шығындары
жылуға арналған жанар  майдың  шығынын  арттырады  және  ақталмаған  маңызды
экономикалық шығындарға әкеледі.
    Температуралардың өзгеруіне беріктік  және  жылу  өткізгіштік.  Қажетті
жылу  изоляция   ғимарат   салынатын   жердегі   климаттық   ауданнан   және
бөлмелердегі берілген температурадан  байланысты  болады.  Жылу  изоляцияның
дұрыс  таңдалған  параметрлері   қысқы   уақытта   артық   жылу   шығындарын
болдырмайды, ал жазғы уақытта олар бөлмелерді жоғары инсоляция  мен  жылулық
сәулелену әсерінен қызып кетуден сақтайды.
    Су жұтқыштық және диффузиялық қабілеттілік. Құрғақ  құрылыс  элементтер
жақсы жылу изоляциялық қабілеттілігімен сипатталады. Ылғалдың тұрақты  әсері
шірік пен өнездің пайда болуына, құрылыс элементтердің бұзылуына  және  жылу
изоляциялық  қабілеттілігін  азайтуға  жағдай  жасайды.  Сондықтан  су  буын
тікелей  пайда  болған  жерден  сору   қажет,   өйткені   ол   микроклиматты
төмендетеді. Жеткілікті желдету бөлмедегі салыстырмалы  ылғалдының  мөлшерін
төмендетуіне мүмкіндік туғызады. Сыртқы қабырғаларға арналған мынадай  болып
таңдау  қажет:  олар  ылғалға  төзімді  болуға   және   сонымен   бірге   бу
диффузиясының  мүмкіншілігін  қамтамасыз  етуге  тиісті.  Егер  қабырғаларға
ылғал  әсерінен  максималды  қорғағыш  талабы  қойылса,  онда  гидроизоляция
қабаттарын құрылыс элементтің жылы жағынан, яғни салқын  жағына  бағытталған
су буының диффузиясын болдырмау үшін орналастыру қажет.
    3) Құрылыс элементтерді жасау құрама  темір  бетонды  бұйымдарды  жасау
зауыттарда   жүргізіледі,   яғни   шығарылатын   элементтердін    сортаменті
экономикалық   түсініктер   бойынша   мүмкіндігінше    шектеледі.    Осындай
құрылымдарды   қолдану   қажет,   олар   жөндейтін   жұмыстардың    өткізуін
күрделендірмейді,  сонымен  қатар  тіректер  арасындағы  құыстар,   жоспарлы
шешімдер мен ары қарай кеңейту мүмкіншіліктер  арқылы  қайта  жабдықтау  мен
қайта құруды жеңілдетеді.
    Құрылыс процесін табысты жүруін қамтамасыз ету үшін  келесі  талаптарды
орындау қажет: құрама құрылыс элементтерді және олардың сортаментін  шектеу;
монтаждау жұмыстарын орындау үшін үйлесімді  технологияны  қолдану;  жобалау
кезінде  ғимараттардың  келешекті  қайта  құру  және  жөндеу   реконструкция
мүмкіншіліктерін есептеу.
    Пайдалану технологиялық талаптары. Тамақ  өнеркәсібінің  кәсіпорындарда
сондықтан едендер майлар мен ақуыз заттармен ластанадықтан,  оларды  тазалау
үшін  көп  су  қолданылады,  сонын  нәтижесінде   қызметшілердің   қозғалысы
қауіпті, сондықтан едендердің кедір-бұдырлы  беттері  жазатайым  оқиғалардан
қорғайды. 5-10 жыл мерзімі ішінде  өндіріс технологиясы өзгеруі  мүмкін,  ол
құбырларды жаңадан салу үшін қажеттілік туғызады. Жабуларда жаңа  қуыстардың
жасалуы гидроизоляция  қабатын  бұзулуына  әкеліп  соғады,  соның  себебінде
бақылауға бой бермейтін жабулардың тікелей ылғалдануы  басталады,  сондықтан
құрылыс  барысында  бұл  мақсатпен  жабуларда  қуыстарды  алдын-ала  жасауға
тиісті.  Агрегаттар  және  резервуарлар   уақытында   ауыстырылуға   тиісті.
Монтаждық  қуыстардың  болғаны  қабырғалардың  тесіліп  бұзылуына   әкеледі.
Аспалы  транспорттық  құралдарға  арналған   жұргізу   рельстер   ғимараттын
тіректеріне және  жабулардың  құрылымдарында  болатын  арнайы  құрылғыларына
бекітіледі. Бұл арнайы құрылғылар тиісті тасымалдағыш жолдардың  орналастыру
түрлерінің  көп  санын  қамтамасыз  ету  қажет  және  пайдалы   жүктемелерді
қабылдауына есептеледі.
    Экономикалық талаптар. Экономикалық талаптар мынадай: сай келетін  ұзак
мерзімде жұмыс атқаратын қабілетімен құрылыс  элементтерді  қолдану;  жөндеу
жұмыстарға арналған  шығындардың  ең  төмен  болуы;  қолда  бары  жергілікті
құрылыс   материалдарды   қолдану;   қолданылатын    өнеркәсіптік    құрылыс
элементтердің сортаментің шектеу және оларды тасымалдау мен  монтаждау  үшін
қолайлы шарттарды жасау; құрылыстың сметалық құндылығын төмендету.
    Санитарлық    талаптар.    Адамдарды    тамақтандыру    үшін    өнімдер
қолданатындықтан ң қоректенуі, оларды  санитарлық  түрде  жасау  сұрақтарына
көп көңіл бөлінеді.  Бұл  жағдай  құрылысшы  материалдарды  қолдану  кезінде
ескеруге тиісті. Кейбір тамақ өнімдері, мысалы  сүт,  бөтен  иістерді  жеңіл
сорып алады. Сондықтан  тек  қана  қандай  болмасын  иістерден  бос  құрылыс
материалдарды қолдануға тиісті.


    11 дәріс. Өндірістік ғимараттардың құрылымдық шешімдері.
    Дәріс жоспары:
    1) Жоғары ылғалдылығы бар бөлмелердің құрылымдық шешімдері.
    2) Едендердің құрылымдық шешімдері.
    3) Қабырғалардың құрылымдық шешімдері.


    1) Беттер сияқты құрылыс элементтердің, дәл осылай және консті қоршаушы
 кәсіпорындардың көптеген өндіріс орналастырулардың рукциисы тамақтық  жайлы
 қарқынды  әсерлерге  әсіресе  мышленности  душар  болады  .  Мынау  жобалау
жанында  жағдай  тиісті  ескеру.  Үшін  ананың  құтылу  қателердің   жобалау
сатыларына үшін құрылысшы  көбірек толық маңызды проблемалар реттейді.
    Әсерлердің  аймақтары.  Өндіріс  орналастыру  сондықтан   сол   себепті
болатындардың  өндіріс  процестердің  оларға  және  байлаулылардың   олардын
операциялардың, ал дәл осылай  ғой транспорттық  құралдардың  қозғалысы  сол
себепті  әртүрлі  әсерлерге  душар  болады,  аймақтарымен  қоршаушы  құрылыс
контрукциялардың және элементтерді  бөлімше  келесі  мақсатқа  лайықты  өзін
таныстырады  жазықтық  өңір;   қабырғалардың   аймағы   ,   биіктен   бастай
жазықтықтың үстінде өңір ; қабырғалардың  қалғаны  беті  төбеге  дейін  және
орналастыру жабу беті (төбе). аймаққа өңір айрықша  транспорттық  құралдарды
әсер  етеді  (штабелерымен   шанышқылықтар,   арбашалар,   молоға   арналған
сыйымдылықтың), қышқылдың, құрылушылар өндіріс процес жүруінде  (семіз  және
сүт қышқылдың),  су,  қолданылатын  үшін  -  және  дезинфекциялық  құралдың;
қабырғаның, сонымен қатар,  түрткілермен  және  соққылармен  осымен  орайлас
зақымданады, жабуларға  (төбелер)  жоғары  қызулар,  су  буы  және  түтіндік
газдарды әсер етеді (ыстық және  салқын  түтін).  Бұл  едендердің  беттеріне
арналған   материал   таңдауы   жанында   қалай   әсерлер   тиісті   ескеру,
қабырғалардың және  жабулардың,  дәл  осылай  және  құрастыру  жанында  және
құрылыс элементтердің қабаттарының құрылым тағайындауында.


    2) Әсіресе күшті  әсерлерге  жүкті  тиеумен  биігімен  орналастыруларда
едендерді душар болады, мұздатқыш және тоңазытқыштарды камераларда,  сонымен
қатар ана орналастыруларда, химиялық заттар және тұзда  немесе  қайда  жұмыс
істейді бұлармен заттармен. Едендер, берік  химиялық  заттардың  әсерлеріне,
ТГЛ стандартына сәйкес 118-0356.  Осындай  едендердің  жабу  жоғарғы  қабаты
керамикалық тақталанғаннан орналасады, клинкерных немесе тас  тақталардың  ,
жатқызылғандардың   кислотостойкомға   ерітіндіде   немесе   ғой   эпоксидты
шайырлардан. Бостықтарсыз тақталанғандар және  тақталар  ерітіндіден  төсек-
орынға салуға ереді және қуыстардың оған.
    Едендердің  құрылғысы  мұздатқыш   және   тоңазытқыштарды   камераларда
нәсілдер  толық   оқулықтарда,  біз  сондықтан  осында  вопроға   тоқталамыз
орналастыруларда едендердің құрастыру биігімен әркім. Бұл  едендер  негізден
түзеледі және жабу жоғарғы қабатының. Жабу жоғарғы қабатынан, негіз  болады,
ереже  сияқты,  қабаттардың  орналастыру  бірдей  жүйелілігі.  Киыршық   тас
қабатымен немесе шағылдың,  өңір  конструкцияға  оның  топырақ  ылғалы  ұшар
басына шығуына және енуге кедергі болады, бетонды дайындау жиналады.  Қабат,
гидро  оңашалаудың қорғайды бетон жоғарырақ тесіп өткен дымдаудың  еңісімен.
Жабу өңір онан әрі таңдалған жоғарғы қабаттың тәуелділігінде;  жабу  жоғарғы
қабаты кім, не ретінде  табиғи тастан  тақталар  өмір  сүруге  алу  (гранит)
және  клинкерные;  керамикалық  тақталанғанның;   полимердық   мастика;   аз
ұстаумен құрту  тақта  пластбетон.  және  тақталанғандар  цемент  ерітіндіде
жиналады.  Сыналатын  әсердің  тәуелділігінде   тігістер   толтыруға   ереді
мастикамен  немесе  цемент  ерітіндісімен  құрту,  нығыздалған   құралдардың
қосымшасымен  немесе  қосымшасыз.   Полимердық  ерітіндіден  жабу  менениисі
бетонды бет алдын ала  өңдеуіне,  жататын  қорғанышқа  үлкен  назар  қажетті
бөлу. Таза, құрғақ, тегіс  берік жақсы  ұстасу  қамтамасыз  етуіне  арналған
негіз тиісті болу және  жарылуларды  болмау.  Жабу  түсіруіне  дейін   бетон
беттері бояуды жасауға ереді, қызмет ететінді үшін ұстасу жігерлері.


    3) Ең душар болған сыртқы әсерлерге  қабырғалардың  аймағы  тақталардың
клинкерлік  қаптаумен  қорғанады  үлгі  тақталанғандарының  "кішкене  қабан"
жылтыратылған  бетпен,  керамикалық   тақталанғандардың   кислотостойкихінен
немесе тас тақталардан. Мынау қаптау выполняется цеге   ментном  ерітіндіде,
тігістер мастикамен кислотостойкойларды толады.
    Сыртқы қабырғалар.  Орналастырулардың  сыртқы  қабырғалары  дәл  осылай
влажностной биігімен жүкті тиеумен конструкциялауға ереді,  қойылатын  талап
микроклимат ең аз шығындармен қамсыздандырылған болатын үшін және еріген  су
көрінуі қақпайланған болатын үшін. Мына  мақсатқа  арналған  қажетті  ескеру
қабырғалардың жылуды шығармауын, чувстіде су  буы  ену  екі  шығару  ылғалға
құрылыс   материалдар   бу   изоляции   құрылғысы   арқылы   және    ылғалды
орналастырудан апарып жату,  жүруінде  көрінушіні   процес.  Егер  қарапайым
кірпіш  немесе  бетонды  қабырғалары  көңіл   болуда,   онда   көп   қабатты
контрукциялар қолдануға ереді. Егер жақсарту көрсету керек  кірпіш  қабырға,
онда  жылуды  шығармайтын  қабат  жайғастыру  оның  ішкі   жағында   болады,
қорғалған ылғалдан бу изоляция қабатымен.
    Ішкі қабырғалар. Орналастыруларда ішкі қабырғаның кірпіштен  көбіне-көп
влажностной   биігімен   жүкті   тиеумен   тұрғызады   және   облицовываются
керамикалық тақталанғанмен.  Үшін  ананың  сборности  биік  дәрежелері  жету
үшін,  жеңіл  конструкция  германийында  бар  болатын   зерттелген   болатын
қабырғалардың  және  қалқалардың  көру   нүктесінен   олардың   ғимараттарға
арналған жарамдылықтың тамақ өнеркәсіп  алды.  Мыналар  жанында  ана  жайдан
аралап шықты, ереже сияқты, ғимараттарының  құрылыс  жанында   темір  құрама
каркас  өнеркәсіп  тамақтық  тийы   қолданылады.   Бетонды   конструкцияның,
орналастырылушылар жобалы тор негізінде және жарыққа 3,6  дан  7,2  м  дейін
биіктікпен.


    12 дәріс. Құрылыстың техника-экономикалық негіздеуі.
    Дәріс жоспары:
    1) Техника-экономикалық негіздеудің негізгі бөлімдері.
    2) Кәсіпорынның  жобалық  қуатын  анықтау  және  өнімнің  ассортиментін
негіздеу.
    3)   Кәсіпорындарды   шикізат,   негізгі   материалдар,   жанар    май,
энергетикалық қормен және сумен қамтамасыз ету.


    1) Техника-экономикалық негіздеу түзеледі разде келесі  аулау:  негізгі
жайдың; жобалы қуаттылық анықтамасы  алды  жағымдылаудың,  өнім  ассортимент
негіздеуі, ескерілетіннің  шығаруға;  қамтамасыз  ету  шикізатпен,  отынмен,
энергетикалықтармен  қордың  сумен;  кәсіпорын  орналастыру  негіздеуі  және
құрылысқа  арналған  алаң  таңдауының;  бас  жоспар  сұлба  және   көліктің;
негіздердің  технологиялық шешім; шараның қоршаған орта  күзетімен;  негізгі
құрылыс  шешімнің;  жилищно-азаматтық   қатарлар   құрылыс   құны;   құрылыс
мезгілдері және негізгі шешімнің құрылыс ұйымымен;  құрылыс  экономика  және
өндірістің .
    Мына бөлімде сұрақтар тиісті жарықтанған келесілер болу :
    - шешім сәйкестігі өңдеу туралы обоспен техника-экономикалықты  жобалау
және кәсіпорын құрылыстары даму бекітілген сұлбасына және орналастырудың  ет
өнеркәсіптер талапқа сай боламын  облыстың (республиканың);  оқиғада  немесе
кәсіпорын жобалы қуаттылықтары облыстық сұлбаға;
    - қамтамасыз етуінде тап осы кәсіпорын роль  мінездемесі   мал  боткисы
және халық жабдықтауына арналған етті тағамдардың шығаруында  туралы   облыс
(жақтың, республиканың); мемлекеттік мөлшерлері туралы тап осы  тура  келеді
мал  сауда  жасауларының  шикізаттық  қорларда  бүтінде   облыспен   (жаққа,
республикаға)  және  олардың  өңдеуіне  арналған  қуаттылықтарда  қажеттілік
қысқарту дәрежесі құрылыс нәтижесінде (кеңейтулер  немесе  қайта  құру)  тап
осы кәсіпорынның; ұқсас тап осылар етті тағамдармен ертіп әкеледі;
    - жұмыс істейтін кәсіпорын  мінездемесі,  орнында  болғанды  шамаланған
құрылыс пунктісінде, мүмкіншіліктің оның кеңейтулер  немесе  қайта  құрудың,
кәсіпорын қызмет талдау және оның техника - экономикалық  көрсеткіштердің  .
Мінездемеде қайтарады:
    - бекітілген қуаттылық  продук  негізгі  түрлерінің  өңдіруімен   соңғы
датаға ции , мұздатқыш бары және оның мінездемені ;
    - негізгі қорлардың құны өнеркәсіпті - өндіріс қорлардың құн  бөлісімен
(соңғы датаға немесе ортаны), қорлардың технологиялық құрылымын
    - құру жылы және кәсіпорын келесі реконструкцияларының;
    -  жолдардың  кіріс   жолдық   теміржолдық   бары,   автожолдың,   және
коммуникациялардың;
    - өнеркәсіпті алаң мінездемесін , мөлшерлер,  оның  қолдануы  дәреже  ,
кеңейту мүмкіншілігі  қала  бас  жоспары  есепке  ала,  сонымен  қатар  жаңа
ғимараттардың құрылыс мүмкіншілік (кәсіпорын өнеркәсіпті  алаң  бас  жоспары
қоса жіберіледі);
    - пароснабжения қайнарлары, сумен жабдықтаудың, хладоснабжения,  және -
салулардың   канализация   мінездемемен   ауыздар   жабдықтау   және    оның
өнімділіктің;
    -  ғимараттардың  мінездемесін  және   салулардың   (қабаттық,   құрлыс
материалы,  тозық  пайыз,  ғимараттардың  конструктивті  элементтердің  күй-
жағдайы ;
    - негізгі технологиялық жабдықтау мінездемесін ;
    -« тарлар » орынның кәсіпорында және шараның олардың жоюымен ;
    - негізгі техника  -  экономикалық  көрсеткіштерді  предприя  жұмыстары
тия;
    -   кәсіпорын   аумақтарына    цехтердің    құрастыруын,    құрастыруда
жетіспеушіліктер, қиналушылар тасуды және дайын  өнімнің  және  жоғарылатушы
эксплуатациялық шығынның (егер нәсілдердің кәсіпорыны  тиісті  бірнеше  алаң
, алаңдармен цехтердің орналастыруын көрсетеді).


    2) Цехтардың жобалы қуаттылығы астында және кәсіпорындардың уақыттардың
бірлігіне ксимально өнім мүмкін шығаруы (алмастыруды,  тәуліктер  және  жыл)
толық  қолдану  жанында  өндірісті   және  аудандардың  қолдану  есепке  ала
алдыңғы технологиялар, өндіріс ұйым және еңбектің. Ет өнеркәсіптер  ауысымды
қуаттылықты анықтайды.
    Тоңазытқыш шаруашылық маңыздылығы еске алына, тре анықталады  салқындау
камераларының өнімділігі және мұздатудың (тәуліктерге  тонналардың),  сақтау
камераларының сыйымдылығы суытылған  және  тоңазытылған   ет  ногосы  (  бір
жолғы сақтау тонналарының).
    Барлық ет - майлы өндіріс учаскелері  (ішек)  өз  өнімділігімен  тиісті
цех қуаттылық ет өңдіруімен.
    Ерекшелікпен ет харакпен маусымдық өнеркәсіптер келеді оның өндірісінің
сүртіді. Кәсіпорын қуаттылықтары доста тиісті болу   дәлдермен  дәуірге  мал
өңдеуіне арналған оның поступпен барынша көпті ет комбинатына.
    Мал союы цехында қуаттылық қолдануы коэффициенті  көмегі  жанында  және
мүшелеудің айға құттықтау мал барынша көп  түсулері  еске  алынады;  өңдеуге
түсу жеңіл салмақты мал көбірек, немен жоспарланған,  және  өңдіруді  ет  аз
сандары; ку мал беруінде және түрлердің жиі алмастыруын оның  ішінде  смемен
жұмысшының; жабдықтау ойда болмаған тоқтаулары; қызметші.
    Болашаққа маусымдық, өңдірумен сипаттанылғанды барынша көп  тиеу  айына
еттің % жылдық өңдіруге, мал әрбір  түрімен  негізде  маусымдық  динамиктары
есептеу  нәтижесінің  артынан  дәуір  тенденцияның   және   оның   төмендеуі
мүмкіншіліктері  есепке  ала,  мал  шаруашылықтардың  -  комплек  шикізаттық
қорларының  салыстырмалы  салмақ   томы    жапалақтардың.   Маусымдық   орта
көрсеткіші перераба құрылымынан мал тәуелді болады.
    Қуаттылық өндіріс етте халық  қажеттілігінен  аралап  шығуға  анықтайды
және тұтыну аймақ шектерінде етті тағамдарда,  даму  айқын  схемасымен  және
лайықты облыс орналастыруының (жақтың ,  республиканың)  және  анықталғанның
техниде  негізгі тап осы өзгерту оқиғасында экономикалық негіздеуде.


    3) Ет комбинаты қамтамасыз етуіне  арналған  шикізатпен  оның  шикізаты
анықтайды  аймақты, қайсы мінездемеде  көрсетеді:  аудандар;  шаруашылықтың,
мал және құс өсіруші; көлемдер және  құрылымды  аудандарға  ;  ара  қашықтық
жеткізулер  алды   әрбір  ауданнан   жағымдылау;   шарттар   және   тәсілдер
жеткізулер кәсіпорын,  жолдардың  күй-жағдай,  болашақтың  олардың  дамудың;
кәсіпорын радиус жеткізулер .
    Орта салмақты радиус жеткізулер аймаққа формуламен есептейді.


    13 дәріс. Кәсіпорынды жобалау негіздері.
    Дәріс жоспары:
    1) Жобалауға тапсырма.
    2) Техникалық ізденіс.


    1)   Техника-экономикалық   негіздеу   негізінде   жобалауға   тапсырма
құрастырады .
    Жобалауға тапсырмада директивно ориентироны көрсетеді  тап  осы  туралы
сапада және ассортиментте түсу аудандарына оның, аудандар туралы дайын  өнім
тұтынулары шамаланған санмен, сапамен және негіздердің ассортиментімен   ных
және   өнім   арнайы   түрлерінің,   арналғандардың   шығаруға    жобаланушы
кәсіпорыннан;  технологиялық   схемалардың   ерекшеліктері   өңдеулер   және
жартылай    фабрикаттардың,     кетулерінің     өңдеулері     өндірістердің;
энергоресурсами    қамтамасыздық    ерекшеліктері,     канализацилық-тазалау
салулармен, қоймалармен, байланыс құралдарымен және  басқа  кәсіпорындармен;
объекті тұрғызу мезгілдері.
    Дәл мәлімдеулердің алуына арналған ақша қаражатын  жұмсаулардың  көлемі
туралы және жобаланушы  кәсіпорын  техникалық  байланыстарында  басқа  дейін
құрам  жоба лениясы техникалық іздеулерді  өткізеді.  Барыда  екінің  немесе
бірнеше бәсекелестердің нүктелердің  құрылыстың  немесе  бірнеше  алаңдардың
біреудің георгафиялықтың нүктеге, сонымен қатар, қашан тап  осымен  болмайды
соттау  туралы  артықшылықта  бірдің  түрді  алды  басқамен,   техникалықтар
іздеулер  өткізеді   құрастырушының   ақырғылардың   шығарулардың   техника-
экономикалыққа негіздеуге құрылыстың объектіні .


    2)  Техникалық  іздеулер   барысында   алаң   жарамдылығын   анықтайды,
таңдалғанның құрылыстың астына,  шарттары  есепке  ала   жобаланушы  объекті
(мөлшерлер  және  құрылыс  алаң  рельефі,  геологиялық,  гидрологиялық  және
метерология тап осылар);  қайнарларды  кәсіпорын  жабдықтаулары  энергиямен,
сумен;  тазалау  тәсілдері  және  ағынды  су  сұйықтықтардың   қашықтаулары;
шарттың тасулар және дайын өнімнің;  теміржолдық  және  автомобильдік  көлік
ара салмағысы, сонымен қатар әрбір жол тиеуін; ұйым  шарттары  құрылыс  және
монтаж жұмыстардың алаңында (жабдықтау энергиямен, құрылыс  дәуіріне  сумен,
қамтамасыз ету пәтер-үймен жұмысшылардың, жергілікті құрылыс  материалдардың
алу мүмкіншілік, дайын құрылыс элементтердің, контрукциялардың  және  т.б.).
беру шарттарымен және дайын өнім тасып  шығаруының  және  шығындарға  тасуды
және дайын өнімнің қатарларды таңдайды  етжеңдіні үнемді алаңды ең.
    Алаңға , арналғанның объекті құрылысына арналған  ,  келесі  талаптарды
көрсетеді :
    -  орналастыруға  арналған  жеткілікті  алаң  мөлшерлері  тиісті   болу
жобаланушы объекті онда  (  барлық  өндіріс  ,  қолғабысшы  және  шаруашылық
ғимараттардың және салулардың ) және кәсіпорын мүмкін кеңейтулері ;
    - алаңда салуларды тиісті емес болу  ,  сооружемен  маңыздылардың   ний
немесе ғимараттардың , көшіруге жататындардың ;
    - топырақтар және алаң рельефі  беріктік  және  салулардың  тұрақтылығы
тиісті  қамсыздандыру  қымбат  бағалы  ерекше  негіздердің   қолданулары   ,
фундаменттердің және т.б.;
    - ыңғайлы жанасу хабарлаулардың магистральді жолдарғасымен (темір  жол,
шоссе, су жолдары );
    -  су  қайнарларына  наивыгоднейшее  алаң   орналастыруы,   ағынды   су
сұйықтықтардың тастау  орынына  және  энергия  қайнарларына,  сонымен  қатар
қоныстанған  пунктілерге;   коопемен   өзара   жүзеге   асыру   мүмкіншілігі
рирования құрылғыға арналған аудан басқа  объектілерімен  жимен  жалпылардың
кенттердің, энерго- және сумен  жабдықтаудың,  канализацияның,  транспорттық
және  өртке  қарсы  сақтық  құрылғылардың,  жөндейтін  базалар  ішінде  және
шебершелердің, гараждардың, күзеттер және т.б.
    Пікірге арналған учаске рельефі туралы техникалық  іздеулердің  өткізуі
жанында горизонтальдердің түсіруімен учаске жоспарын құрастырады.
    Тастауға арналған учаскелердің іздеуі жанында және ағынды су тазалаудың
сұйық сүйектерді анықтайды: таңдалған алаңдары  жақын  маңда   зационная  ау
және су ағарлар болады;  жанасу  нүктесінің  ара  қашықтығы  құрылыс  алаңға
дейін ,  диаметр  және  жанасу  орындарында  канализациялық  коллекторлардың
құбырлардың белгілері; канализация жүйесін; үлгілері салулардың;  салулардың
канализация қуаттылығы бар болу канализациялық ауларға қосылу шарттары;  бар
болу канализациялық аудан ағынды су сұйықтықтардың  тастау  орыны  (су  ағар
барысы жанында белгілеп қояды, мүмкін оған канализациялық сулардың  түсіруі,
канализация  жоқ  болуы  жанында  көрсетеді,  қайда  ағынды  су  сұйықтықтар
түсіруге болады). Олардың ағынды су сұйықтықтардың түсіру орыны туралы  және
тазалау мінез-құлығында санитарлық қадағалау нәтижесін алады.
    Техникалық іздеулер жанында присоеди мүмкіншілігін анықтайды  бар  болу
немесе  салынған  теплоэлектростанция  объекті.  Егер  мынау  мүмкін  болса,
техникалық іздеулердің материалдарында  жобаланушы  объекті  аумағына  дейін
қосылу  станциясының  ара  қашықтығын  көрсетеді,  екі  судың  параметрлері;
қосылу техникалық шарттары (құбырлардың диаметр, белгінің олардың, жүк  арба
конденсант қақпаларының  және  т.б.);  сан  жіберілгендердің  және  екі  су,
демалыс тәуліктік график және тариф .
    Техникалықтарды  іздеулерде  мүмкіншілігін  көрсетеді   бар  болу  жылу
электрстанцияларының  және   электр   станцияларының    жобаланушы   объекті
энергиясында қажеттілік және туралысыз  техникалық шара және мына  кеңейтуге
арналған     экономикалық      шарттың      (үлгілер,      қозғалтқыштардың,
электрогенераторлардың және т.б.).
    Техникалық  іздеулердің  материалдарында   қатарларға   сұрақты   сәуле
түсіреді   өзіне  меншікті  күш  беретін  және  электрліктің  станциялардың,
қазанның, жергілікті отын түрлері, отын түрлері белгілеп  қоя,  тұтынылушыны
күш  беретін  және  қазан  құрулармен  ауданда  бар   болдармен,   жабдықтау
қайнарлары отынмен , жеткізу тәсілдері , сапа және стои  мость  оның.  Сұрақ
шешіміне арналған жобаланушы объекті газбен  жабдықтауы  туралы  газ  мүмкін
алуы туралы мәлімдеулерді жинайды үшін жайлы және басқа мұқтаждықтардың .
    Целе  туралы  тап   осы   техникалық   іздеулер   нәтижесінде   жинайды
сәйкестіліктің  кәсіпорындармен  және  энергия  керекті  сандарының   алуына
арналған аудан ұйымдарымен, сулар және ағынды су  сұйықтықтардың  түсіруінің
немесе  проектируемо  дербес   жабдықтаулары   объекті;   метерология   және
сейсмология туралы құрылыс ауданы.


    14 дәріс. Кәсіпорынды жобалау әдістемесі мен техникасы.
    Дәріс жоспары:
    1) Жобалау әдістемесі.
    2) Жобалау техникасы.


    1) Мақсатпен ең басты өнеркәсіпті объектілерге арналған өндіріс  процес
технологиялық схема жобалауы келеді, жоба құрама бөлімдері барлық бағынады.
    Таңдалған схема өңдеу бағытын  алдын  ала  анықтайды  айтарлықтайлардың
түрлердің  және  жартылай  фабрикаттардың  және  айқындауға   рұқсат   етеді
эксплуатациялықтарды материалдарда, кетулердің барысы  технологиялық  процес
бөлінген сатыларында, бөлек технологиялық  схемалар  және  олардың  аспаптық
дайындауы анықтау.
    Таңдауға арналған орынды технологиялық схема ең,  өндіріс  мөлшерлеріне
лайықтының, және орынды жүйенің өнім тасулары және кетулердің , аралап  шыға
направлемен жалпының  өңдеуге арналған азық-түлік есептерді құрастырады  сан
бөлулерді, жартылай фабрикаттардың және кетулердің.
    Мыналар жанында  технология  физикалық  және  химиялық  негіздері  еске
алынады   процестердің,  өнім  қойылатын  талап   ассортименті   алуы   үшін
таңдайды. Ет комбинаттарының стандартты технологиялық  схемаларына  арналған
және птицекомбинатов Гипромясо өңдеді (мал түрлерімен  және  құстың)  үлгілі
азық-түлік есептер .
    Технологиялық схемаларды жасауға арналған нәтижелі  аспапты  ең  таңдау
үшін  жұмысшы  күшті,  аспаптар  және  лайықтаулар,  транспорттық  құралдар,
энергияда қажеттілік есептеу және  суға  және  т.б.  қаулыдан  технологиялық
процес қажетті бейнелеу  операциялардың  жүйелілік.  Технологиялық  схемасын
векторлар  түрінде,  қайсыларды  технологиялық  процес  операциялары  барлық
жүйелі  алып  келеді.  Жалпы  технологиялығымен  сондай  жеке  технологиялық
схемалар сәйкестікте салады  менің жобаланушы  кәсіпорын  өндірістері.  Жеке
технологиялық  схемалардың  құрастырушысы   жанында   технологиялық   процес
тәртіптері көрсетеді бөлектерді операцияларда.
    Технологиялық  процес  үшін  аспаптық  дайындаулары  туралысыз   нәтиже
ходимоны жеке технологиялық схеманы санмен байлау  өнім  ногосы  және  өңдеу
ұзақтығымен.
    Технологиялық жабдықтау таңдауы жанында және осомен ерекше  құрастыруға
тапсырма беруіне оны қажетті еске алыну  жасалушы бенностиның.


    2) Ең орынды технологиялық схема таңдауға арналған өндіріс мөлшерлеріне
лайықтының және орынды  жүйенің  өнім  тасулары  және  кетулердің  ,  опреге
арналған  азық-түлік   есептерді   құрастырады    сан   бөлулері    жартылай
фабрикаттардың және кетулердің.
    Мыналар жанында  технология  физикалық  және  химиялық  негіздері  еске
алынады  процестердің, өнім қойылатын талап ассортименті алуы үшін  таңдайды
.
    Технологиялық схемаларды жасауға арналған нәтижелі  аспапты  ең  таңдау
үшін  жұмысшы  күшті,  аспаптар  және  лайықтаулар,  транспорттық  құралдар,
энергияда қажеттілік есептеу және  суға  және  т.б.  қаулыдан  технологиялық
процес қажетті бейнелеу  операциялардың  жүйелілік.  Технологиялық  схемасын
векторлар  түрінде,  қайсыларды  технологиялық  процес  операциялары  барлық
жүйелі  алып  келеді.  Жалпы  технологиялығымен  сондай  жеке  технологиялық
схемалар сәйкестікте салады  менің жобаланушы  кәсіпорын  өндірістері.  Жеке
технологиялық  схемалардың  құрастырушысы   жанында   технологиялық   процес
тәртіптері көрсетеді бөлектерді операцияларда.
    Технологиялық  процес  үшін  аспаптық  дайындаулары  туралысыз   нәтиже
ходимоны жеке технологиялық схеманы санмен байлау  өнім  ногосы  және  өңдеу
ұзақтығымен.


    15 дәріс. Жобалау кезендері.
    Дәріс жоспары:
    1) Техникалық жоба.
    2) Жұмысшы сызбалары.
    3) Техно-жұмысшы жоба.


    1) Жобалау екі сатыларда жүзеге асады немесе  -  техникалық  жоба  және
жұмысшы сызбалар, немесе сатыны біреуінінің техно-жұмысшы  жоба  (техникалық
жоба, бірлескен жұмысшылармен).
    Техникалық жоба.  Техникалық  жоба  өңдеуі  жанында  кәсіпорын  құрамын
қондырады және мақсатқа лайықтылық  оқиғасында  оның  қуаттылығы  анықтайды.
Өндіріс бар болатын типтік  жобалар  және  вспоны  қолданады   ғимараттардың
могательных және салулардың және ұсынылғандар қайталаудың  артынан   қолдану
ногосы үнемді дара жобалар.
    Техникалық жоба құрама түсіндіргіш  запискадан  түзеледі  ,  графикалық
материалдардың және сметаның.
    Құрама түсіндіргіш хат. Құрама түсіндіргіш запискада  мәлімдеулер  және
нәсілдерді тура келеді  жұп  тап  осылар  жалпы,  технологиялық,  құрылысқа,
энергетикалықтың бөлімдерге, сумен жабдықтауға,  канализацияның,  жылу  және
желдетудің ,  пәтерлік  және  мәдениеттілі  тұрмыс  құрылысқа  және  құрылыс
ұйымдары.
    Графикалық  материалдар.  Техникалық   жоба   графикалық   материалдары
объектілермен  жайлы   құрылыс  мышленногосы  келесі  чертеждерді   асырайды
масштабта   негізгі   цехтердің   жоспарлары   үшін   здамен   өндірістердің
кәсіпорындардың нийы ет өнеркәсіптің 1:200, ал  үшін  кішкене  ғимараттардың
1:100.
    Сметалар. Құрылысқа смета бекітуге дейін согла  алдын  ала   совывается
мердігерлік құрылыс-монтаждық ұйымдармен .


    2)  Жұмысшы  сызбалар.  Бекітілген  жұмысшы  сызбалар  негізде  өңдейді
аналардың  жоба. Жалпы чертеждер түрінде  оларды  құрастырады  (жоспарлардың
және кесулердің), қайсыларды ғимараттарда жабдықтау орналастыруын  көрсетеді
немесе  салуларда,  және   контрукциялардың,   коммуникациялардың,   өзараны
олардың, таңбалауды, сонымен қатар габарит мөлшерлері; сызбалар,  қайсыларды
барлық  бөлшектердің  мөлшерлері   көрсетеді   және   ғимараттардың   немесе
салулардың  олардың  кездесетіндер,  қималары   элементтердің  және   егжей-
тегжейін ашудың.
    Жұмысшыларды чертежде өндіреді :
    • салу бас жоспар бөлек анықтаулары, орналастырудың және  разбивочнымға
баудың  жобалаушы  ғимараттардың  координаттық  торларына,  салулардың  және
коммуникациялардың, сонымен қатар анықтау оларды айналдыр  белгілердің;
    •  құрылыс  контрукциялардың  увязкуы  жабдықтаумен,   бәрімен   түрдің
коммуникациялардың,  құрылғылармен  санитарлық  техника,  энергетикте   және
т.б.;
    • фундаменттердің контрукцияларының өңдеуін  анықталған  тап  осылармен
геологиялық және іздеулердің;
    • ғимараттардың конструктивті және қоршаушы бөлімдерінің толық  өңдеуін
және салулардың, қажеттіні олардың жүзеге асыруына арналған монтаждау;
    • шаралардың толық өңдеуін еңбек күзетімен және қауіпсіздік техника.
    Жалпы жұмысшыларды чертежде (ғимараттардың  конструктивті  бөлімдерімен
және  салулардың  және   жұмыстардың   түрлерімен)   жұмыстардың   көлемдері
көрсетеді .
    Арнайы   жұмыстарға    жұмысшы    чертеждер    бірлестіреді    қатарлар
етжеңділермен (жоспарлармен және қабаттардың кесулерімен  водопро  ауларының
насенениемімен  су , канализацияның , жағудың , желдетудің және т.б.).
    Жұмысшы чертеждерге сметалар установ анықтауы үшін құрастырады  сметно-
қаражаттық есеп-қисаптармен еріншектің сатыларға техникалықты  жайлы   бөлек
ғимараттардың құрылыс құн екта  және  салулардың.  Бұлар  сметалар  құрылыс-
монтаж  жұмыстардың  жоспарлауына  арналған  негізбен  келеді   және   есеп-
қисаптарға арналған олардың орындалуының артынан.
    Сметаның, құрастырылғандар типтік жоба жұмысшы сызбалармен , бағалаулар
негізінде  анықтайды,  құрастырылғандардың  нормативтармен  ,   қолданғанмен
типтік жобаға сметалардың құрастырушысы жанында .


    3) Техно-жұмысшы жоба. Техно-жұмысшы  жоба  құрастырушысы  түрде  томға
жұмысшы чертеждердің өңдеуіне апарылады, қалай мынау жоғарырақ  көрсетілген,
бірақ техникалық жоба  алдын  ала  толық  өңдемейді,  ал  қолданады.  Типтік
жобалы шешімнің бөлек элементтермен және нұсқалы  шешімдер  және  техникалық
жоба түрінде шешімдерді жарым-жарты құрастырады.
    Техно-жұмысшы  жобалар  объектілер  үшін  өңдейді,   құрылысшы    қайсы
стволардың намечается типтік және қайта қолданылатын үнемді дара  жобалармен
жүзеге асыру, сонымен қатар техникалық күрделі емес объектілердің артынан.
    Техно-жұмысшы   жоба   құрамына   жұмысшы   сызбалар   басқа   техника-
экономикалық көрсеткіштермен  түсіндіргіш  хат  кіреді,  типтік  және  қайта
қолданылатын үнемді жобалардың  тізім,  өзгертулер  және  қосымшаның  баумен
осымен орайлас олардың жергілікті шарттарға және құрама смета.
    Типтік  жобалар.  Типтік  жобалардың  өңдеуі  жанында  шара  алдын  ала
ескереді  ескертумен ауа ластанулары, суаттардың және топырақтың  ағынды  су
сулармен  және  кетулермен,  күреспен  дірілдеумен   және   шуылмен,   еңбек
санитарлық-гигиеналық шарттарының жақсаруына, өндіріс  кетулерінің  нәтижелі
қолдануына.
    Запискамен және сметамен  түсіндіргішпен  ғимарат  типтік  жоба  немесе
салулар жұмысшы  чертеждердің  толық  жинағынан  түзеледі  және  жұмыстардың
көлемдері  туралы  ,  қажеттіліктің  тап   осы   барлық   асырайды   негізгі
құрылыстарды  материалдарда,  контрукцияларда   және   бөлшектерде,   жүзеге
асыруға арналған еңбек  шығындарында  ғимарат  құрылыстары  немесе  салудың,
сонымен  қатар  тап  осы,  қажеттілер  сметалық  құн  анықтамасына  арналған
қатарлар.
    Типтік  жобалар,  арналғандар  бірге   құрылысқа   арналған   ел   жеке
аудандарында, сәйкес өңдейді еремін  щим құрылыс шарттарына:  есеп  айыратын
қысқы температура 30°, үшін біріншінің жел  георгафиялық  ауданды  -  шапшаң
қысым және қарлы жамылғы.  Қажеттілердің  оқиғаларда  сатылар  жұмысшылардың
болады  өңдеу  түрлер  типтікті  жобаны  қолдан   тельно  есеп   айыратынның
қысқының температураға -20 және - 40° және қарлыға жамылғыға.
    Типтік жобалар, арналушылар құрылысқа арналған  қандай  болмасынды  бір
ауданда, сәйкес өңдеуге ереді  мына аудан шарттарына.
    Келесі бөлімдерден негізінде өнеркәсіпті кәсіпорын типтік жобасы тиісті
түзелу:   техника-экономикалық   бөлімдер,   бас   жоспарды,   технологиялық
бөлімдер, құрылыс бөлімдер, құрылыс ұйымдары және сметалық құжаттама.


    16 дәріс. Өндірістік көлік.
    Дәріс жоспары:
    1) Өндірістік көліктің түрлері және оны есептеу әдістемесі.
    2) Инженерлік тізбектері.
    3) Территорияны жақсарту.


    1) Тағайындаумен өнеркәсіптік көлік бөледі сыртқы және внутризаводской,
межцеховой (бір дене ішінде ) және внутрицеховой .
    Кәсіпорындардың сыртқы теміржолдық көлігі жанасу станциясынан түзеледі,
кіріс жолдықты жолдар және сорттайтын станция.
    Тұйық және айналма кәсіпорын аумақтарына автомобильдік  жолдар  болады.
Жолдарының жобалауы жанында  вают кәсіпорын қуаттылығы.
    Сайып келгенде және  транспорттық  құрал  цех  тиісті  таңдалған  болу,
сақтау үшін өндіріс.
    Толассыз   және   бұқаралық   көлік    өндіріс   айқын   ырғақ,   бөлек
операциялардың синхронизациясын жасау тиісті. Толассыз өндірісте  конвейерді
қолданады, ал үзілмеліде жинап  алатын  және  алмалы-салмалы  транспортерлер
немесе арбашалар.
    Кішкене  өндіріс  мөлшерлерінде  және  үзілмелі  жұмысқа  жайлы   құрал
байланыстар рельссіз көлік (алаңдықтар жатады).  Алаңдық  арбашалар  жабулар
тиісті болу, қанағаттандырамын өндіріс санитарлық-гигиеналық шарттарына.
    Қызмет етуге арналған күшті  тармақты,  әртүрлілердің  жүк  ағындарының
салыстырмалы жылдам жылжу жанында механикаландырылған арбашалар,  автокарлар
және электрокарлар.
    Ет  комбинаттарында  конвейерлер,  элеваторлар,  транспортерлерді   кең
қолданады.  Конвейерлер,  байлаулы  рельсті  аспалы  жолдармен,  дәл  осылай
қажетті құрастыру, қатарларды  бұзылмады  үшін  етжеңді  контрукцияның  және
санитарлық  қамсыздандырылған  болатын   және   технологиялық   транспорттық
құрылғылардың жұмыс шарт. Транспортерлер материалдардан  тиісті  дайындалған
болу , санитарлық- гигиеналықты  талаптарға, және автоматты құрылғылар  болу
үшін  олардың дезинфекция.
    Өнім  әртүрлі  түрлерінің  тасуына  арналған,  сонымен  қатар   қосалқы
материалдарды пневматикалық және гидравликалық көлікті кең қолданады.


    2)  Пневматикалық  алмастырады  және  инженер  аулар  жалпы  тағайындау
ауларына бөледі (су жүргізетін, канализациялық, су ағатындар,  жылу,  барлық
түрлердің электр жүйелері)  және  технологиялық,  тапсыруға  арналған  сұйық
ких  немесе   газ   тәрізді   өнімдердің,   тез   тұтанатын   және   жанатын
сұйықтықтардың, сонымен қатар жарылысқа қаупті бар немесе салғырт газдарды.
    Жүргінші бөлім сыртында аулар жер астында салады.  Нөсерлі  канализация
тек қана жүргінші бөлім астында жобаланған бола алады  ции  және  әрлі-берлі
өтетін жер туннельдер, жүргінші бөлім талап ететіндер емес  ашулары  апаттар
жанында .
    Коммуникациялардың аулары  орналасып  отырады,  ереже  сияқты,  негізгі
магистральді баруларды  бойлай  сызықтарына  түзу  сызықты  және  паралельді
барулардың кесіп өтуі құбырлардың ауларымен ереді   бару  осына  түзу  бұрыш
астында. Жер асты аудың емес  ғимараттардың фундаменттерінің  қысым  таратуы
аймағында жайғастыру және салулар.
    Туннельде аулардың бірге салуына, сонымен қатар эстакадада жылы ауларды
топтауға рұқсат етіледі су жүргізетіндермен, жүк арба,  энергетикалық  аудың
технологиялық түрлерімен  аулардың, жүк тасыған жанбайтын  және  тұтанушысыз
сұйықтықтың,  аз  диаметрлердің  өздігінен  ағу  аулардың   түрлері.   Жалпы
туннельдерге газ құбырлары салмайды .
    Аулардың көпшілігіне арналған жер астылық сулардың тұру жоғары дәрежесі
жанында, профильде азат орын жоқ  болуында  және  т.б.  жер  бетіндегі  салу
мақсатқа лайықты (қабырғалармен және ғимараттардың кровлямы , бағаналарға  ,
діңгектерге немесе эстакадаларға).  Өрттің  артынан  тек  қана  сондай  салу
шешілмейді  су кұбыры, канализацияның, өнеркәсіптік ағынды су, фекалды  және
нөсерлі сулар.


    3) Кәсіпорын аумақтары сәулеттендіру жанында келесі жұмыстар:
    Тік жоспарлау, атмосфералық сулардың бұру ұйым, жолдардың құрылғы  және
тротуарлардың,  жасыл  отырғызулардың   отырғызу,   қоршалулардың   құрылғы,
алаңдардың,   суаттардың,    бөлектердің    абырғалардың    және    нығайған
құламалардың, жарық беретін құрылғылардың құруы.
    Тік жоспарлау жобалауы жанында мақсаттарды шешіледі:
    - сақтаудың табиғи рельеф мүмкіншілігімен; жер жұмыстардың ең аз мүмкін
көлем;  ғимараттардың  едендердің  отметой  құру  және  салулардың;  үстіңгі
сулардың  бұрулардың  қамтамасыз  етуінің  кәсіпорын  аумағынан;  құрылғының
террасалардың күрделі рельеф барысы жанында, сатылар, пандус, қабырғалар.
    - өнеркәсіптік  алаң  шешімі  аумақ  бөлек  учаскелерінен  атмосфералық
сулардың ағыны тиісті  қамсыздандыру  және  су  ағатын  аулар  ғимараттардың
жамылтқылары немесе табиғи
    Шуылдан және вредностей. жұмысшы,  алысталған  сәулеттендіру  жобасында
демалысқа арналған арнайы учаскелер алдын ала ескеруге ереді.
    Кәсіпорындардың аумақ көгалдандыруы санитарлық-гигиеналық, өртке  қарсы
сақтық көркем-сәндік көңіл болуда маңызды рөлді ойнайды .


    17  дәріс.  Өндірістік  бөлмелердегі  ауаны  кондиционирлеуге  арналған
    жүйелерді жобалау.
    Дәріс жоспары:
    1) Өндірістік бөлмелердегі ауаны  кондиционирлеуге  арналған  жүйелерді
    жобалау.
    2) Кондиционирлейтін бөлмелердің жылулық және ылғалдылық балансты  және
    ауаны кондиционирлеуге арналған жүйелердің өнімділігін есептеу.


    1) Техникалық жоба ауа тазартуымен  ұстайды: негізгі технологиялық және
құрылыс тап осылар; климатологиялық мәліметтер, мәліметтер  тепловлажностным
баланспен, ауа алмасуларға және  процестерге  ауа  өңдеулері;  ауа  тазартуы
құрылғылары.
    Жұмысшы  сызбалар  ауасы  ауа  тазартуымен   жат:   түсіндіргіш   хатты
нұсқаумен  салқындатқыштардың  және  орналастырулардың  кондиционирлеу  және
процестердің  құруымен  i-d  ауа  өңдеулері  диаграммаға;   жоспарлар   және
орналастырулардың кондиционирлеу кесулері  воздухораспределения  жүйелерінің
түсіруімен,  салқындатқыштардың  және  жүйелердің  құбырларының  жылу   және
суықпен   қамтамасыз   ету;   ауаағарлардың   ажыратып   қою    схемаларының
изометриясында  бейнелеу  және  құбырлардың;   түйіндердің   сызбалар   және
бөлшектері; егжей-тегжейін ашулары  мен ауа тазарту құруларының бөлшектері.
    Технологиялық және құрылыс мәліметтер. Жоба ауа  тазартуымен  орындайды
негізгі технологиялық тапсырма және сызбалардың технологиялықтың  және  архи
тектура-құрылыстың бөлімдері.
    Технологиялық  тапсырмада  келтірілген  есеп  айыратындарға  ішкі   ауа
параметрлері,  санға  қызметші  қызмет  етуші   және   жұмыстардың   ауырлық
категориялары, сіздер бөлектерді операцияларда; установ  жиынтық  қуаттылығы
еріншек электр қозғалтқыштарының, жұмыс  бір  мезгілдігі  коэффициенттерінің
мағыналары, тиеулер және бекітіп тұратын қуаттылық  қолдануының;  саны  және
түрі, жасалушыны алмастыруға, бастапқы және ақырғы  температура  нұсқауымен,
сонымен  қатар   ұзақтықтың   оның   өңдеудің;   едендердің   мөлшері   және
технологиялық беттің  және басқа көрсеткіштер,  сипаттайтын  процестер  жылу
және кондиционирлеу орналастыруларда.
    Климатологиялық    мәліметтер.    Жобалау    жанында     кондиционирлеу
технологиялықты нәсілдердің  құрулардың жұбы есеп  айыратын  параметрлерінен
аралап шығуға орындайды. Б тобы ауа ногосы  үшін  жылы  және  салқынның  жыл
дәуірлерінің.  Жайлы  ауа   тазарту   жобалауы   жанында   параметпен   есеп
айыратындар сыртқы ауа рысы қабылдайды: үшін  жылының  дәуірді  параметрлер,
ал Б салқынды параметрлерінің артынан.
    Орналастыруларда  ішкі   ауа   есеп   айыратын   параметрлері,   туралы
служиваемыхтің  ауа   тазарту   жайлы   құруларымен,   жұмыстардың   ауырлық
категориясынан аралап шыға және орналастыруда теплоизбытков мөлшерлері.
    Ішкі ауа есеп айыратын параметрлері технологиялық ауа  тазарту  жанында
сәйкес технологиялық тапсырмаға қабылдайды.
    Ішкі параметрлердің өзгертуі кондимен технологиялықта  ±1° ционировании
ауа температурасы  үшін  рұқсат  етіледі  ,  апарып  бер   шектерде  етжеңді
дымқылдықтың ±5%.


    2) Жылу ылғалдылық баланстың есебі.
    Жалпы сан, орналастыруға түсетінді (белгі «+») немесе одан  кетіп  бара
жатқанды (белгі «-»), формуламен есептейді
    Жалпы сан, орналастыруға түсетінді немесе  одан  кетіп  бара  жатқанды,
түсу тепла жарық беретін құралдардан, Вт
                                    [pic]
где (Q — общее количество тепла, поступающего в помещение или  уходящего  из
него, Вт; Qогр — поступление (потери) тепла  через  ограждающие  конструкции
помещения вследствие наличия разности температур,  Вт;  Qрад  —  поступление
тепла  через  ограждающие  конструкции  в  результате   действия   солнечной
радиации, Вт; Qинф —  поступление  тепла  через  ограждающие  конструкции  в
результате инфильтрации воздуха, Вт; Qпр  —  поступление  (потери)  тепла  с
обрабатываемым  продуктом, Вт; Qап — поступление тепла  от  технологического
оборудования, Вт; Qл — выделение тепла людьми, Вт; Qэл —  поступление  тепла
от электроприводов, Вт; Qосв — поступление тепла от осветительных  приборов,
Вт.
    Ылғал жалпы саны, орналастыруға  немесе  түсетіннің   оған   формуламен
анықтайды
                                    [pic]
где  (W — общее количество влаги, поступающей в помещение или поглощаемой  в
нем, кг/с; Wпр —  выделение  (поглощение)  влаги  обрабатываемым  продуктом,
кг/с; Wап — поступление   влаги   от технологического   оборудования,  кг/с;
Wп — выделение влаги людьми, кг/с;          Wинф  —  поступление  влаги  при
инфильтрации воздуха, кг/с.
    Түсу  және  ылғалдың  қоршаушы  контрукциялар  арқылы    мещений   және
ғимараттар. Жылы теңдік құрастырушысы жанында түсу немесе жоғалтуларды  еске
алынады тепла арқылы огражбен сыртқы және  ішкілерді   беруші  контрукцияның
температуралардың   айырым   шотының   артынан,   түсуі   сыртқы    қоршаушы
контрукциялар арқылы  дейсті  нәтижесінде  күнгей  радиация  вия  және  түсу
арқылы сыртқыларды және орналастыру қоршаушы конструкция кондиционирлеу  ауа
қоршаған.
    Жылу  саны  арқылы   түсетінді   және   ішкі   қоршаушы   контрукцияның
температуралардың айырым  шотының  артынан,  сыртқы  қоршаушы  контрукциялар
арқылы формулалармен анықтайды
                                    [pic]
    Ішкі қоршаушы контрукциялар арқылы
                                    [pic]
где [pic], [pic] —суммарное количество  тепла,  поступающего  соответственно
через  отдельные  наружные   и   внутренние   ограждения   кондиционируемого
помещения, Вт; k — коэффициент       теплопередачи      ограждений,  Вт/(м2-
град); kн.р  —расчетная температура наружного воздуха,  °С;  tB  —  заданная
температура кондиционируемого помещения, °С;  tc  —  температура  в  смежном
помещении, °С; т — поправочный  коэффициент  для  ограждений    со  смежными
помещениями, не имеющими тепловыделений и слабо вентилируемыми.


    18 дәріс. Ауа тасымалдағыштар мен желдеткіштерді есептеу және тандау.
    Дәріс жоспары:
    1) Ауа тасымалдағыштар есептеу және тандау.
    2) Желдеткіштерді есептеу және тандау.


    1) Салқындатқыштан  ауа ауаөткізгіштермен мырышпен  қапталған  болаттан
орналастыруларға түседі.
    Ауаағарлардың есеп-қисабына  орналастыру  кондиционируемогосы  жоспарға
жүйе түсіруі бұрын болып өтеді және вычерчивание  изометрияда  ауаағарлардың
схемалары орналастыруға берілген сан  нұсқауымен  және  уда   еріншекті  ауа
одан . Ауаағарлардың ауы учаскелерге сындырады  .  Әрбір  учаскенің  артынан
реттік нөмір , ұзындықты қояды , егер  чество және ауа жылдамдығы .
    Ауаағар қимасы формуламен анықтайды
                                    [pic]
где F — сечение воздуховода, м2; V  —  расход  воздуха  на  данном  участке,
м3/с;        ( — расчетное или заданное значение скорости воздуха на  данном
участке, м/с.
    Ауа жылдамдығы магистральділерді.
    Ауаағар көлденең қима есеп айыратын  мағынасы  дөңгелектендіреді  жақын
арадағы стандарттының және алынған мағынамен ауаағар мөлшерлері анықтайды  .
Диаметр дөңгелек жүк арба  духовода айтылудан анықтайды
                                    [pic]
где d — диаметр воздуховода, м.
    Егер ауаағар емес дөңгелекті, ал тік бұрышты қиманың , онда қимамен dэ.
Эквиваленттік диаметрін алдын ала  анықтайды  және  эквиваленттік  диаметрге
мөлшерлерді анықтайды көлденеңді ауаағар.


    2) Артық қысым, желдеткішпен жасалынушы перемещеге арналған  ауа  ниясы
ауаағарлардың  жүйесі  арқылы  және  берудің  оның   зомен   жұмысшыны    ал
берілгенмен жылдамдықпен , формуламен анықтайды
                                    [pic]
Где  Н  —  избыточное  давление,  создаваемое  вентилятором,   Па;   Нст   —
статическое давление вентилятора, равное  сумме  разрежения  при  всасывании
Нвс и давления при нагнетании Ннагн, Па; Ндин — динамическое давление, Па.
                                    [pic]
где (вых — скорость воздуха на выходе из вентилятора, м/с.
    Ауаағарлардың  қабырғаларына  қысым  жоғалтулары  ауа  қажалуына  қысым
шығындарынан салынады және кішкентай  бөлшектерінің  өзара  қажалуының  және
қысым шығындарынан, нәтижесінде  көрінуші  өзгертулері,  қозғалыс  бағыттары
немесе ауа селі шығынының (жергілікті кедергінің) Нм . .
    Нтр қысым жығылуы  ,  қажалумен  шақырылған  ауаағарларда  ,(  палар  )
формуламен анықтайды
                                    [pic]
где (тр – коэффициент  трения  воздуха  о  стенки  воздуховода;  l  —  длина
воздуховода, м.
    Қысым жығылуы Нм  .  жергілікті  кедергілері  нәтижесінде  .,  Палар  ,
формуламен анықтайды
                                    [pic]
где ( — коэффициент местного сопротивления.
    Желдеткіш  мөлшерлерінің  анықтамасы  жанында   мінездемелі   мөлшермен
көлемді өнімділік келеді .
                                    [pic]
где L — массовая производительность, кг/с; ( — плотность воздуха в  условиях
всасывания, кг/м3.
    Қуаттылық , желдеткішпен тұтынылушыны формуламен анықтайды
                                 [pic] кВт;
где   Н   —  полный  напор,  развиваемый  вентилятором,  Па;  V  —  объемная
производительность вентилятора, м3/с; (общ — общий к. п. д. вентилятора.
    Желдеткіштер  өнімділігі  мағыналарымен  және   Н   қысымының   лайықты
кестелермен тандап алады.


    19 дәріс. Ауаны кондиционирлеуге арналған жабдықты жобалау.
    Дәріс жоспары:
    1) Ауаны кондиционирлеуге арналған жабдықтар.
    2)  Айналмалы  ауа  клапаны  жоқ  болған  жағдайда  жылыту  секцияларын
    есептеу.


    1)  Ауа  тазартуы  жүйелерінің  жобалауы  жанында  алды   өнеркәсіп  ет
приятияхі ең кең қолдану тапты.
    Жабдықтау, орталық секциялық құрамға кіруші  кондиционерлер,  ұсақтайды
негізгіні, қайда болады ауа өңдеу және оның тазалауы  (жылу  және  салқындау
секциялары, араластырғыш  камералар,  сүзгілер,  жер  суландыру  камералары,
құру вентилятор), және  қосалқы  айналып  кетусіз  әртүрлі  секцияларға  ауа
беруіне  арналған,  секциялардың   қызмет   етуіне   арналған   және   басқа
мақсаттардың (аралық секция, қажеттілер негізгі секциялардың  қызмет  етуіне
арналған, өтетін секциялар, қатты рамалары  және т.б.).
    Жылыту   секциялары.   Орталық   салқындатқыштардың   жылу   секциялары
выполняются вида   деп  горизонтальдық  болат  трубкалардан  калориферлердің
баумен болат. Біреумен ғанамен, екімен және құбырлардың үш қатарымен  оларды
босатады  ,  жүйелі  анықталғандармен   ауа   жүру.   Қажеттіліктің   жүруге
қозғалыстар ауаны жасай алады анықталған болу екі және көбірек секциялар.
    Ауа бірінші жылуы  жүзеге  асады  кесті   жылу,  салқындатқыш  құрамына
кірушілердің  ;  екінші  жылу  -  салқындатқыштардың  секцияларында   немесе
аймақтық жылытқыштарда , устанавли  ваемых - ауаағарларда .
    Жылу  құрулары  әуедегі  клапандармен  орындайды   немесе   олар   жылу
құруларының принципшіл схемалары келтірілген. Ал  құрулар  түр  бейнеленген,
қолданамын  жылу тіктің секциясын әуедегі клапансыз. Жылу секция  қолданатын
 догрева , бар  болушыны  обводной  канал  және  әуедегі  клапан  канал.  Су
қолдануы жанында жылу тасушы кім, не ретінде екеу түрдің қолданады.  Құрулар
түр келтірілген кесті  жылу,  бар  болушының  обводной  канал  және  әуедегі
клапан секциямен (қосарланған секция), жылу тасушысы ретінде  бу  қолданады.
Орындалғанның  аймақтық  жылытқыштар  түрінде,   кондиционирлеу   анықталған
ауаағарларында   жылу  секцияларының  жалпы  түрі  (каналмен   және   олсыз)
келтірілген.


    2) Айналу ауа клапаны жоқ болғанда жылыту секцияларының  есебі.  Жылыту
құру есебі болады  жылу айырбас қажетті  бет,  жылу  тасушы  шығынының  және
құру гидравликалық кедергілері. Берілген мөлшерлермен  келеді:  ауа  айналып
жүруші L,, бастапқы t1 және сонғы  t2  ауа  температуралар,  судың  бастапқы
температурасы tвн.


    Есепті келесі бейнемен өндіреді. Секциясында  құбырлардың  қатарларының
санымен zтр сұраулар қояды (жылу екі қатарлық немесе  үш  қатарлы  секциясы)
және жүйелі анықталған секциялардың санымен  .  О  теплоотдающуюмен  жиынтық
бет
                                    [pic]
где Fнагр — теплоотдающая поверхность, м2;
     Fc — поверхность   секции   подогрева,   м2
     zc — число последовательно установленных секций.
    Жылу секциясынан шығуда су температурасын анықтайды
                                    [pic]
      где Мк — конструктивный    параметр    установки    подогрева
      Мынадан кейін температура ақырғы  тексерілетін  есеп-қисапты  өндіреді
ауа қызу таңдалған Fнагр  беті қамсыздандырады
    Егер ауа ақырғы  температурасы  бірдейсе  немесе  бірнешенің  жоғарырақ
берілгеннің , қайта есепті өндірмейді  және  алдын  ала  таңдалған  Fнагрмен
бірдей қайсы құруға жылу секциялары , жиынтық бетті қабылдайды.
    Бастапқы және ақырғы температура белгілі мағыналарымен  ды  шығын  және
секциялардың трубкаларында су жылдамдығын анықтайды
                                       [pic]
где   W — расход воды, м3/с;
      с — теплоемкость воздуха, кДж/(кг(°С);
      св— теплоемкость воды, кДж/(кг(°С);
      (в — скорость воды в трубках, м/с;
      fж — живое сечение трубок, м2
    Жылу секция жылу айырбас беті формуламен анықтауға болады
      [pic]
где Q — расход тепла, Вт;
      k — коэффициент теплопередачи Вт/(м2-°С);
     (tср — средняя разность температур между  воздухом  и  греющей  средой,
°С.
    (tср анықтау жанында анамен мағыналармен алдын ала сұраулар қояды   ауа
пературысы және қызудан кейін , сонымен қатар  температурамен  күзет  орнына
пающей және шығатын судың .
    Жылу тасушыда - су
                                    [pic]
    Fнагр есеп айыратын мағынасымен жылу секцияларының сан лайықтыға тандап
алады.



    20 дәріс. Ауаны кондиционирлеуге арналған жылыту секциялар мен  қосалқы
    жүйелерді жобалау.
    Дәріс жоспары:
    1) Ауалық  клапандармен  жұмыс  атқаратын  жылыту  секцияларды  есептеу
    әдістемесі.
    2) Ауаны кондиционирлеуге арналған қосалқы жүйелерді жобалау.

    1) Берілген мөлшерлермен келеді: ауа жалпы саны L, калорифер  алдындағы
ауа температура t1 және  өңдеу  келесі  сатының  алдында  tсм,  су  бастапқы
температура  tвн  және  секциялардың  жылыту  беті  Fc.  Секцияларының  есеп
жанында қабылдайды, әуедегі клапан  аздап ашық, және  ауа  бөлімі  тек  қана
арқылы бет жүреді, жылытылушыны tкал. Температурасына  дейін  қалғаны  бөлім
жүреді арқылы  клапан.  Жылу  секциясының  ар  жағында  олардың  араластыруы
болады, және zтр құбырларының қатарлардың  сан  және  ауа  саны  келеді  ауа
ізделіп отырған  мөлшерлермен  tсм  .  берілген  температурасын  ие  болады,
калорифер арқылы өтетінді және басқа.
    Жармалардың барлық аралық жайлары  жанында  кламен  әуедегіні   тұрақты
панды ауа жиынтық шығыны қалады
                                    [pic]
где   Lк — количество воздуха, проходящего через калорифер, кг/с;
      Lok — количество воздуха, проходящего   через   обводной канал, кг/с.
    tкал жылыған ауасы температурасын формуламен анықтайды
                                    [pic]
где  (х — относительное количество воздуха, пропускаемое через
      поверхность нагрева;
      t1, tсм — температура воздуха соответственно перед и  за  калорифером,
(С.
    Ауа салыстырмалы саны (х  теңдеуден анықтайды
                                    [pic]


    2)   Камералар   жер   суландырудың    орталықтардың    секциялықтардың
салқындатқыштардың сіздер жібереді екімен және  үшпен  қатарлармен  центрден
тепкіштердің    тангенциялдылардың    форсунок    үлгіні    У-1.    Тығыздық
орналастырудың  форсункалардың  әрбірде  қатарға  -  18  және  24  шт.   1м2
көлденеңді қималар камералар.  Форсункалар  диаметрмен  бітірушіні  тесіктер
3,0  және  3,5  мм   (сулар   ортаны   форсункалар)   изоэнтальпиялық   және
политропиялық  процестердің  өңдеулер  ауаны  үшін  қолданады.  (су  өрескел
тозаңдату форсункалары) политропиялық процестерде су өңдеу үшін орнатады.
    Жер суландыру  камераларының  негізгі  есеп  айыратын  теңдеуімен  жылы
теңдік теңдеуі келеді
                                    [pic]
где     I1,  I2 —  энтальпия  воздуха  перед  и  после  обработки  в  камере
орошения, кДж/кг; В — коэффициент орошения, кг воды/кг сухого  воздуха;  tвН
—температура  воды, подаваемой   в камеру   орошения, °С;  tвК  —температура
воды,  выходящей     из  камеры     орошения,  °С;   tм1,  tм2  —температура
воздуха по мокрому термометру на входе и выходе его из  камеры  орошения,  °
С.
    Жер суландыру коэффициенті формуламен анықтайды
                                    [pic]
где  W—количество  воды,  разбрызгиваемой  в  камере  орошения,  кг/с;  L  —
количество воздуха, кг/с.
    Жер  суландыру  камераларында  жылу  айырбас  нәтижелілік  коэффициенті
формуламен анықтайды
                                    [pic]
где Е — коэффициент эффективности теплообмена.
    Сүзгілер. Сүзгілердің секциялары ауа тазалауы үшін  арналған  шаңдат  .
Орталықтарды торлы май салқындатқыштарда қолданады само  тазаратын  сүзгілер
.
    Әуедегі  клапандар.  Ауа  тазарту  жүйелерінде   қабылдау   клапандарды
қондырады (сыртқы ауа беруінде), әрлі-берлі өтетін  жерлер  (рециркуляционды
ауаағарларда)   және    қосарланған    секциялықтар    жылу    секцияларының
теплопроизводительности  жөнге   салуына   арналған   және   жер   суландыру
камераларының. Клапандарды қолмен, пневматикалы  және  электрлік  келтірумен
босатады.
    Желдету қондырғылары. Орталық салқындатқыштарының желдету  қондырғылары
электрқозғалтқыш пен сына белдікті  (немесе  олсыз)  берілісі  бар  центрден
тепкіш желдеткіш құрамында жіберіледі.


    21 дәріс. Курстық жобалау туралы негізгі мәліметтер.
    Дәріс жоспары:
    1) Техникалық әдебиетті пайдалануға әдістемелік нұсқаулар.
    2) Түсіндірме хат пен сызбаларды орындау.


    1)  Жобалардың  үстінде  жұмыс  барысында   қажетті   тұрақты   әртүрлі
әдебиетпен, сонымен қатар мамандық оқулықтары. Бірақ  материал,  суреттелген
оларға,  жобаның  нақтылы  шарттарына  әрқашан  емес  талапқа  сай   болады.
Сондықтан тамақ өнімдердің өндірісімен технологиялық  нұсқауларды  қолдануға
ұсынылады,  анықтамалар  технологиямен  және  кәсіпорындардың   жабдықтауына
тамақтық  өнеркәсіптер,  технологиялық  жабдықтау  каталогтері  және  типтік
жобалардың,  журнал  «Молочная  и  мясная  промышленность   (Сүт   және   ет
өнеркәсібі)», бөлек шығармалар, шолулар және т.б.
    Технологиялық  нұсқаулар  ғылым  жетулері   және   техниктер,   алдыңғы
кәсіпорындардың  тәжірибесін  қайтарады.   Оларға   мінездеме   келтірілген,
қажеттіні  өнім  өңдіруіне  арналған,  технологиялық  процес   операциялары,
технохимический және микроны суреттелген  өндіріс биологиялық бақылауы.
    Анықтамалар физикалық - химиялық технологиямен асырайды  казатели  және
әрбір   өндіріс   технологиялық   нормативтары   жайлы.    Оларға    негізгі
технологиялық жабдықтау мінездемесі және қосалқы  материалдардың  өндірісте.
Ыдыс туралы мәлімдеулерді келтірілген , орамаға және менің  щих  құралдарда.
Өндіріс технологиясымен анықтамаларға қосымшаларда болады.
    Анықтамаларда кәсіпорындардың  жабдықтауымен  тамақтық  жайлы   құрылғы
келтірілген мышленности және жұмыс, харакпен техникалықтар, қанау  ережелері
және негізгі есептерді технологтар жабдықтау. Аналардың  материал  түрлермен
жүйеге   келтірілген    жабдықтау,   оның   тағайындауға   және    өндіргіш.
Технологиялық жабдықтау қатарлары осы параметр өте ыңғайлы, сондықтан  жеңіл
анықталады .
    Әртүрлі технологиялық жабдықтау каталогтары асырайды оның  проекциялар,
монтаж схемалар және құбырлардың коммуникациялары .
    Типтік  жобалардың  каталогтары  таныстырады   бар   болулармен   жайлы
кәсіпорындардың тамақтық өнеркәсіптің, әртүрлілердің  үлгімен,  қуаттылықтар
және  өңдеу.   Әртүрлі   қуаттылық   зауыттарының   негізгі   және   қосалқы
орналастыруларының тап осы шешім оларға  және  бағыттылықтың;  қабырғалардың
орналастыру  және  қалқалардың,  есік   және   терезе   ойықтардың,   клемен
сатылардың; производствен  технологиялық  жабдықтау  құрастыруы   цехтердің,
сонымен қатар ғимараттардың орналастыру  жоспарлары  және  салулардың,   жер
және сыртқы коммуникациялардың құрылыс алаңында (генпландар).


    2)  Курстық  жоба  түсіндірме  хаттан   және   графикалық   материалдан
(сызбалардан) тұрады.
    Мәтіндік жобалық  құжаттама.  Әрбір  жобаның  бөліммен  құрама  қажетті
түсіндіргіш  записка  келеді.  Ол  басқы   қосады   (титул)   жапырақ   және
проектироға тапсырма,  мәтіндік  бөлім  түсіндірулермен  және  жобаға  есеп-
қисаптармен; қолданған  әдебиет  тізім  және  мазмұн.  Қысқаша,  анық  мәтін
тиісті болу, керексіз  толықтықтарсыз  және  қайталаулар.  Хатты  орындайды.
солмен әрбір жапырақ жақтары 40 мм. Түсіндірме хат бірінші  жапырағы  арнайы
штампта болады (жазу  ,  қайсыда  дипломдық  тақырыпты  көрсетеді  (курстық)
жобаны, жапырақтардың жалпы  санын  белдік,  жапырақ  реттік  нөмір,  оқулық
мекеме аты, студенттің фамилиясы, жетекші  және  консультан  т  және  датаны
жоба қол қоюлары (қосымша 1). Әрбір түсіндірме хат  жапырағы  арнайы  жазуды
сонымен қатар болады (қосымша 2).  Оқиғада  технологиялық  жабдықтау  егжей-
тегжейін ашуларының әртүрлі ру дайындаулары және өндірістердің негізгі  және
қосалқы жапырақтарда формат А4 және қосудың оларды  түсіндірме  хатқа  ереді
зоваться жазу юстировка  жасалынған  түрімен  (қосымша  3).  Түсіндірме  хат
айқын  етжеңді  записка   сиялармен   тиісті   жазылған   болу.   Графиктар,
диаграммалар,  фотосуреттер  және  иллюстрамен  басқа    материал,   записка
құрамына кіруші, жүйелі мәтінмен орналастырады.  Курстық  жобаға  түсіндірме
хаттын үлгілі көлемі 25-30 бет.
    Жоба  дайындауына  арналған  жапырақтарды  толтырады:   жобалауға   бас
тапсырма (титул);  қажетті  түсіндірулер  және  есептер;  қолданған  әдебиет
тізімі,  қайсыда  қаулылар   авторлардың  аты-жөні   (әліпбимен),   кітаптың
атаулары, баспасөз атаулары, шығару  жылы  және  кітаптағы  беттердің  саны.
Мынадан кейін мазмұны,  беттерді  және  графикалық  материалды  құрастырады.
Студент титулдық жапырақта және соңғы  бетте  түсіндірме  хатқа  қол  қояды.
Жетекші және кеңесшілер титулдық бетке қол қояды .
    Жобаның графикалық бөлімі. Графикалық материал  сызбалардан  айқындарды
форматтарда тұрады.
    Құрастырушыға  стандарттар  және  дайындауы.  орындалу   жанында   және
чертеждердің  дайындауында  руко  ереді    водствоваться   ережелермен,   РК
анықталған мемлекеттік стандарттарымен (ГОСТ).  стандарттар  соз  мақсатымен
бекітілген   бірыңғай  ережелердің  Даниясы  жобалы  құжатнама  орындалулары
қалай арнайы жобалыларды ұйымдарда  және  өнеркәсіптің  ,  дәл  осылай  және
оқулықтарды  мекемелерде.  Кон  бірыңғай  жүйе  өңдеуі  жанында    құжатнама
структорскойы  (ЕСКД)  стандарттардың  кешенінің  және  жайлардың  өңдеумен,
дайындауға  және   жобалы   айналдыруға   және   конструкторлық    құжаттама
кепілдемелері есепке алынған  бір туған ұйымның стандарттаумен  ,  СЭВ  және
т.б.


    22  дәріс.  Шикізатты  есептеу  және  тамақ  өнімдерінің  ассортиментін
    негіздеу.
    Дәріс жоспары:
    1) Өндіріс тәсілдері мен технологиялық сұлбалар.
    2) Тамақ өнімдерін өндеу бағыттарының сұлбасы.


    1) Технологиялық бөлім Курстық жоба құрамынан көрініп  тұрғандай,  оның
технологиялық  бөлімі  құрастырады:  шикізат  және  ассортимент   негіздеуі;
өндіріс  тәсілдері  және  технологиялық  схемалар;   бағыттардың   схемалары
тамақтық өнім  өңдеулері;  азық-түлік  есеп-қисаптар;  өндіріс  технологиясы
және дайын өнім мінездемесі; ұйым және технохимиялық  және  микробиологиялық
бақылау; технологиялық процестердің ұйым графигы.
    Шикізат және ассортиментті негіздеу. Түсіндірме хатта мінездемені  және
талаптарды қысқаша бейнелеп түсіндіреді, мысалы, сортты сүтке арналған  ГОСТ
13264-70. Қабылдау жанында кішкене  қаймақтардың  сүт  зауытымен  талаптарды
құйып алу жұмыс істейтін техникалық құжаттамамен бейнелеп түсіндіреді.
    Тамақ,  дәм  мінездемені  қысқаша   бейнелеп   түсіндіреді   және   аро
толтырғыштардың, қолданылатындардың өңдіру жанында еттердің, сүт  және  т.б.
өнімдер.
    Сайып келгенде, өндіріс тәсілі таңдауы жанында келесі сұрақтарды есепке
алынған  болуға  ең  алдымен  тиісті:   жоғары   сапа   өнім   алуы;   толық
механикаландыру және ав  ең   өндіріс  томатизациясы;  толассыз  сызықтардың
қолдануы , аз  қалдық және ысырапсыздың технологиялардың және пр.
    Өндіріс  тәсілімен  таңдалған  әдіс  есепке  ала   техника-экономикалық
көрсеткіштермен  тиісті  негізді  және  нығай  болу   кәсіпорын  ности  және
көлемнің дайын өнім өндірістері. Мысалы,  толассыз  сызықтардың  қолдануымен
сүзбе  өндірістері  жеке-жеке  технологияны  қолдану   емес    өңдеу   үлкен
көлемінде молока мынауды өнім.
    Өндіріс  технологиялық   схемасын   құрастырады   толықта    ответствии
технологиялықпен  нұсқаумен  және  таңдалған  әдіспен.  Оған   технологиялық
процес операциялары құрастырады жайлы өнім өңдеу  тәртіптерінің  нұсқауымен.
Үлгі кім, не  ретінде  әртүрлі  тамақтық  өнімдердің  өндіріс  технологиялық
схемаларының бірнешенің көрсетілген («Крестьянский» сүзбесі,  қант  қосылған
қоюландырылған сүт, сары май, Ресейлік ірімшік).


    23 дәріс. Технологиялық процесстерді ұйымдастыру графигі.
    Дәріс жоспары:
    1) Технологиялық процесстерді ұйымдастыру графигін салу.
    2) Өндірістік процесстін сипаттамасы.


    1) Бұл курстық жоба технологиялық бөлім жобалау  жауапты  және  ең  көп
еңбекті бөлімі. Технологиялық процестердің ұйым графигын кәсіпорын  (цехтің)
жұмыстары  тәртіп  анықтамасы  үшін  құрастырады,  ұзақтықтың   және   кейін
операциялардың тәуліктер  ішінде  (алмастырудың),  күшейте  түскендік  бөлек
операцияларының өзара байланыстары және  бамен  сағаттық  заттықты  өндіріс.
График онан арғы іріктеп алуға арналған негізбен  келеді  және  машиналардың
және аппараттардың есептерін және құрудың графикасы технологиялық  жабдықтау
жұмыстары. Технологиялық график  ставляют азық-түлік есеп-қисапты  және  сүт
өнімдердің  өндіріс  технологиялық   процестерінің   жұмысшы   диаграммалары
негізінде.
    Құруға арналған процеспен  технологиялық  ұйым  графикасы  жапалақтарды
айқын  ұсыну   қажетті   болу   туралы   бөлектерді   технологиялық   процес
операцияларында,   технологиялық   жабдықтау    параметрдік    қатарларында,
машиналардың  нәтижелі  жұмыс  ұзақтықтары  және  аппараттардың  есепке  ала
даярлайтын - қорытындының уақыттардың, өндіріс  процес  мінез-құлығы  туралы
және қабылдау ұзақтықтары.
    Графика   технологиялық   операцияда    жеке    жұмысшы    диаграммамен
құрастырушыға арналған негізбен келеді, құрудың оның  жүйелілікті  сондықтан
анықтайды. Технологиялық процес күшейте түскендікпен сипатталады,  және  цех
кәсіпорын сағаттық заттық теңдігі анықтайды.
    Мәлімдеудің   туралы   параметрдіктерді   технологиялық    қатарларында
жабдықтау гическогосын өңдеу күшейте  түскендіктері  анықтама  үшін  қажетті
молока технологиялық процес  операцияларымен.  Параметрдіктер  технологиялық
жабдықтау  қатарлар  -  жиынтығы,  біріккенді  тағайындаумен,  үлгіге   және
қуаттылықтың.  Технологиялық  жабдықтау  анықтамаларымен  оларды  анықтайды.
Мысалы,   отандық   машина   жасайтын   өнеркәсіп   туралы   рийно    келесі
автоматтандырылған   пластинкалы    пастеризациялық-салқындататын    құрулар
босатады үшін  обрамен  жылы   өндіріс  жанында  ішерлікті  молока  өндіруші
ностью (л/сағ): ОПУ-ЗМ — 3000, ОП2-У5  —  5000,  ОПУ-10  —  10  000,  ОП1-У1
—1000, ОП1-У2 —2000.  Құйғыш машина ненысы үшін  молока  және  кисломолочпен
емдәмліктердің   өнімдердің  ныхі  өнімділікпен  2000,  6000,  12000  шөлмек
сағатына. Практикалық барлық машиналар және аппараттар біріккен  параметрлік
қатарлар тағайындаумен және өнімділіктің.
    Нәтижелі  жұмыс  ұзақтығы  аналардың   жабдықтау  нологическогосы  есеп
айыратын жолмен  анықтайды.  Ол  тәуелді  болады  үлгіні  және  қуаттылықтар
жабдықтаудың,   назначения,   ұзақтықтар   жұмысшының   алмастырулар    және
даярлайтын уақыттардың (сменадағы сағаттар).  Оқулықтардың  жобаларда  жайлы
должительность жұмысшының алмастырулар болады қабыл алу бірдейдің  7  немесе
8 сағ. Ұзақтық даярлайтын қорытындыны уақыттардың  22  қосымшадан  анықтайды
(жетекті  технологиялықты   жабдықтаудың   өнімділіктің   нормалар).   Кейде
нәтижелінің жұмыстар технологиялықты  жабдықтаудың  болады  анықтау  шартты:
үшін үлкеннің бөлімдер машиналардың және аппараттардың ол бірдей 5-5,5  сағ.
жұмысшының  алмастыруға  және  6-6,5  сағ.  Ұзақтық   нәтижелінің   жұмыстар
машиналардың   және    ап     паратов    алмастыруды    анықтайды    ұзақтық
технологиялықтардың операциялардың құрастырушыда технологиялық график.


    2)  Технологиялық  процестің  сипаттамасы   ұйымдары   өндіріс   процес
сипаттамасымен ескертіледі. Қатты  алмастыру  жанында  технологиялық  процес
операцияларының  ұзақтығы  алмастыру  ұзақтықтары   рамка   үшін   шықпайды,
сырғанай  біреу алмастырудан  бөлек  операциялардың  асуын  тіктің   басқаны
рұқсат етеді. Сүт зауыттар, әсіресе байлаулылар  өңдірумен  өнімнен,  жылжып
бара жатқан алмастырумен негізінде жұмыс істейді. Мысалы, өндірісте  айранды
біріншінің алмастыруға жайлы  аралап шығады жылы және механикалы өңдеу,  бас
тұздап ашытудың, ал тұздап ашыту,  беріледі және піседі айран екінші  немесе
үшіншінің алмастыруға.
    Қабылдау ұзақтығы технологиялық процестердің ұйым графикасы құрастырушы
басына  дейін  ескертиді.  Ол  үлгіден   тәуелді   болады   және   кәсіпорын
қуаттылықтары. Осы шақ, қашан ауыл шаруашылығы, сүт өнеркәсіптердің  артынан
шикізат сияқты сүт өндіретін, көп жағдайда қабілетті оның сүт  тауарлықтарды
фермаларда және көбірек 24  сағ.  емес  түсіруге  дейін  сақтау,  бір  ретті
қабылдау мүмкіншілігі бар болады сүт зауытта алмастыру ішінде. Негізгі  шарт
қабылдау қысқа дәуірі құру  жанында  графика  мүмкін  көбірек  сүт  зауытта.
Пікір томға, не  мына  треге  арналған  сақтауға  арналған  сыйымдылықтардың
буется үлкен саны.
        Қабылдау  ұзақтығы  қуаттылықтан  тәуелді  болады  және  сүт  зауыт
үлгісінің және  сүт  зауыттар  үшін  құрастырады  және  кесек   қуаттылықпен
алмастыруға 100 т өнімді кемірек 3 сағ. емес;  май  шайқаушыларды  және  сүт
консервлік комбинаттарда толассыз ішінде 10-12 сағ.
    Оқулық жобалауда қабылдау ұзақтығы   зауыт  қуаттылығы  жанында  бірдей
жасалушыны  алмастыруға  қабылдайды.  Егер  зауыт  қуаттылығы  отме   азырақ
ченной жоғарырақ, онда қабылдау ұзақтығы  сәйкесті  кемітеді.  Аз  қуаттылық
сүт зауыттарына арналған (сменада өнделетін  40  т  сүт)  қабылдау  ұзақтығы
ұзақтықтың 2 сағ. тиісті шамадан  асырмау   сыйымды,  ал  демек,  және  оның
күшейте түскендігінен тәуелді  болады  және  өңдеу  күшейте  түскендігі  сүт
өнімдерге.
    Сайып келгенде, негізгі факторлар біле, құрам  анықтаушы  технологиялық
процестердің  ление  ұйым  график,  присту   оның  құруына.   Үшін   мынаның
миллиметрлік қағазда сіздер график. Мыналар  жанында  қажет   горизонтальдық
осы масштаб, бірдей 2 см -1 сағ.


    24  дәріс.  Сүтті  технологиялық  өңдеуге  арналған  жабдық  пен  зауыт
    ішіндегі көлікті есептеу және таңдау.
    Дәріс жоспары:
    1) Сүтті қабылдау, сақтау,  механикалық  өңдеуге  арналған  жабдықтарды
есептеу және таңдау.
    2) Сүтті жылулық өңдеуге арналған жабдықтарды есептеу және таңдау.
    3) Зауыт ішіндегі көлікті есептеу және таңдау.


    1)  Орындалған   азық-түлік   есепті,   технологиялық   бөлімдер   және
технологиялық процестердің ұйым график,  негізінде  технологиялық  жабдықтау
есептейді  және  машиналардың  қажетті  сан  теріп   алады,   аппараттардың,
жабдықтаудың алдын ала анықтайды. Машиналардың дұрыс таңдауы  және  обеспечи
аппараттарының  жоспарлы және айқын жұмысқа арналған  қажетті  шарт  барлығы
кәсіпорын.
    Есептеу жанында және технологиялық жабдықтау іріктеп алуында  туралысыз
жаңа,  модернизацияланған,  жоғары  өнімді   прогрессивті   машиналар   және
толассыз әрекет аппараттары ескеру (мүмкіншілікпен  әрбір  процеспен  ең  аз
біртүрлі  машиналардың),  механикаландыруын   қамсыздандыру    процестердің,
еңбек күзеттері технология талаптарының  және  шарттар  есепке  ала  лайықты
көтергіш-тасымалдағыш жабдықтау таңдау,  сонымен  қатар  бақылауға  арналған
құралдар және реттеу автоматтыны  процестер.
    Технологиялық жабдықтау іріктеп  алуы  жанында  анаға  қажетті  ұмтылу,
тоқтаусыз жұмысты қамсыздандыру үшін үшін  су  (цехтің)  және  технологиялық
процестер барлық жүзеге  асыру  технологиялық  схемаға,  испен  барынша  көп
ескеру  жабдықтау  пайдалану,  еңбек  жақсы  шарттары,  жақсы   чество  және
шығарылатын өнім аласа өзндік құны.
    Технологиялық  процестердің   артынан   алғашқы   жабдықтау   таңдайды,
қайсылардың өңдеу (сүтті қабылдау, сақтау және т.б.),  содан  соң  есептейді
және теріп алады  шиналар және басқа  цехтердің  аппараттары.  Технологиялық
бастаушы  есеп   жабдықтау,  өнім  ескертуші  барынша  көп  шығаруы,  жабдық
өнімділігі  нормалары  есепке  ала  орындайды,  келтірілгендердің   нұсқауда
производ  анықтамасымен  сүт  өнеркәсіп  кәсіпорындарының   қуаттылықтардың,
өңделген ВНИКМИ.
    Цех негізгі жабдықтауын ең алдымен теріп алады,  үлгі  ірімшік  жасауда
ірімшік өңдіру  цехте  аппараты  бидайдың  дәндерлері,  май  шайқаушыда  май
жасағышта оқтын-оқтынды және непрерыв  әрекет ного  немесе  май  жасағыштар,
консервілік-вакуум- булағыш аппараттарға  ,  кептіргіштер  және  т.б.  әрбір
цехпен  содан  соң  қалғаны  жабдықтау.   Цехтердің   қабылдау,   аппараттық
жабдықтауын соңғы кезекте таңдайды,  технологиялық  процестердің  графигында
өзгертулер еске алына, іріктеп алумен шақырылғандар  цехтерде  (өнімділіктің
негізгі машиналардың өнімділік аууымен негізгі технологиялықтардың жайлы).
    Бастаушысыз   технологиялық   жабдықтау   (стандартсыз)    машиналардың
техникалық  көрсеткіштерімен  және  аппаны  есептейді,   Отан   өнеркәсіппен
дайындалынатындардың   немесе   СЭВтармен   елдермен-мүшелермен   жеткізіліп
тұрылушылардың,   келтірілгенмен   техничеде    құжатнама   скойы    оларға,
бөлектерді   оқиғаларда   болады    импорттық   машиналардың   құруын   және
технологиялық сызықтар.


    2)  Мына  жабдықтауға   суытқыштар,   жылулық   аппараттар   өнімдердің
өңдеулері,    оралғандардың    ыдысқа,    автоматтандырылған     пластинкалы
пастеризациялық-салқындататын  құрудың  (сүт  үшін,  кішкене   қаймақтардың,
қышқыл    сүттердің    жайлы,    тоңазытылғанды),    құбырлы    үлгі    құру
пастеризационные,  стерилденген   өңдіруге   арналған   құру   стерилизация-
охладитель  жатады.  Оларды  теріп  алады  сағаттық   күшейте   түскендіктің
көпшілік есепке ала, тәртіптің  жылы  өңдеудің,  технологиялық  процестердің
ұйым графикасы және произ нормаларының  (алмастыру).
    Мысалы, 3000, 5000, 10 000, 15 000, 25 000 л/сағ  арналған  пластинкалы
суытқыш  мүйіздің , істеп шығарылғанды 1000, 2000 л/сағ.
    Түсетін жобалау жанында  барлығы  доохлажденияға  арналған  жабдықтауды
алдын ала ескереді молока , требова  тиісті   жұмыс  істейтін  ниямның  ГОСТ
сиыр сүт. Салқындау мүмкіншілігін алдын ала ескереді   сиыр,  температурамен
түсетінді 25° келесі бұқаралықтарды  үлестерде  (жалпы  көпшіліктен  түсетін
зауыт): сүттерді комбинаттарда көлеммен пе  реработки молока  алмастыруға  -
25%; көлемімен жоғарырақ, сонымен қатар  ірімшік  жасауларды,  сүт  консерві
комбинаттарда және зауыттарда құрғақ тұтасты сүт - 15%.


    3) Зауыт ішіндегі көлікті қолдану арқылы сүт өнеркәсіп кәсіпорындарында
механикаландыру деңгейі жоғарылайды, ол  сүттерді  комбинаттарда  70%  төмен
емес тиісті болу және ірімшік жасау және сүт консерві комбинаттарда 65%.
    Профильдің тәуелділігінде және қуаттылықтың проекти кәсіпорындары  руют
негізгі транспорттық жабдықтау келесі  түрлері  және  құралдардың:  сүттерді
комбинаттарда өңдеу көлемімен алмастыруды шынжыр транспортерлерге 50 т  өнім
және  қолдық  шанышқылық  арбаша;   өңдеу   көлемімен   алмастыруды   шынжыр
транспортерлерге 50 т, пакет  ажыратқыштар,  электр  тиегіштер,  тұғырықтар,
контейнерлер жоғарырақ; сыр жасау зауыттарда контейнерлер, электр  тиегіштер
және электр штабелер, о аспалы  крандар  және  кран-штабелер;  сүт  консерві
зауыттарда, зауыттарда құрғақты сүт және ауыстырғыштардың  электр  тиегіштер
тұтасты,  тұғырықтар,  контейнерлер;   ірімшіктердің   электр   тиегіштермен
балқыған  зауыттарда,  аспалылар  және   едендік   конвейерлер,   қайсыларға
ірімшікпен  этажеры   орналасады,   сонымен   қатар   толассыз   конвейерлік
суытқыштар ленталықты және үлгілер.
    Заттықтарды үлкен кәсіпорындардың  қоймаларында  стеллаждармен,  электр
тиегіштер, крандар, штабелер жобалайды.
    Көп қабатты өндірістерді ғимараттарда жобалайды лифтілер;  үлкенде  жүк
ағын шынжыр жантайған және аспалы конвейерлер және люлкалы элеватор.


    25 дәріс. Тұтас сүт өнімдері, сырлар,  майлар  және  сүт  консервілерін
    өндіруге арналған технологиялық жабдықтарды таңдау және есептеу.
    Дәріс жоспары:
    1)  Сүт  және  сүт  өнімдерін  толтыруға  және  буып  тиеуге   арналған
жабдықтарды таңдау және есептеу.
    2) Сырлар  мен  майларды  өндіруге  арналған  жабдықтарды  таңдау  және
есептеу.
    3) Сүт консервілерін өндіруге арналған технологиялық жабдықтарды таңдау
және есептеу.

      1) Толтыруға  және  буып  тиеуге  арналған  сүт  комбинаттардың  құйма
цехтерінде және биік сүт өнімдерді  жобалайды   өндіргіш  автоматтар,  құйма
сызығында кірушілер. Сүзбе толтыруға және буып  тиеуге  арналған,  қаймақтың
(кішкентай қораптарға полимер материалдар) және  басқа  сүт  өнімдерді  ыдыс
түрінің тәуелділікте әртүрлі маркалардың автоматтарында алдын  ала  ескереді
(шыны, полимерлық, термо пісірілген пакеттер, картон,  картонно-метал)  және
өнімдердің түрі. Автоматтар есептейді  және  теріп  алады  сағаттық  күшейте
түскендіктің  нормалар  есепке  ала   өндіру   олардың   алмастыруға,   өнім
көпшіліктері, толтыруға жататын, технологиялық процестердің ұйым графикасы.
      Қышқыл сүт өнімдердің өндірісі жанында 2000, 2500, 4000, 6300, 10000 л
және  құйма  сызықтары  резервуарлық   тәсілмен   сыйымдылықпен   сыйымдылық
аппараттарды жобалайды молока және кисломолоч  шыны  шөлмектерге  өнімдердің
ныхі өнімділікпен сағатқа 6000, 12000, 24000 шөлмек;  құйма  сызығын  молока
полиэтиленде жаңа пакеттері өнімділікпен сағатқа 3000 пакет.
      Стерилденген өңдіруге арналған молока  М6-ОЛЛ  стерилденген  өндірісті
сызықтары  жобалайды  молока   шыны   шөлмектерге   құймамен   сыйымдылықпен
өнімділікпен сағатқа 6000 шөлмек;  стерилденген  өндіріс  автоматтандырылған
сызығын сүт сағатында.
      Қаймақ өндірісі жанында 1000, 3000, 5000 л және айран құймасы  сызығын
резервуарлық тәсілмен  сыйымдылықпен  сыйымдылық  аппараттарды  теріп  алады
және шыны кішкене құтыларға қаймақтың өнімділікпен сағатқа 6000 банок.
      Сызықтар теріп алады сағаттық күшейте түскендіктің есепке ала көпшілік
жасалушыны алмастыруды, графикасы технологиялық процестердің низациисы  және
жабдықтау өнімділігі нормалар. Егер біреу машинаның  буып-түйеді  емес  бір,
ал  емес  қаншалар  өнімдердің   (кішкене   бірақ   сүт   қуаттылық),   онда
пастерленген мақсатқа лайықты басында төгу, айранды содан  соң  және  соңыда
айран.
      Айран өңдіруіне арналған  сыйымдылық  аппараттардың  есептеу  жанында,
қаймақтың, резервуарлық тәсілмен еске алынады көпшілікті және  айналымдардың
саны олардың сәйкестікте алмастыруға  нұсқаумен  анықтамамен  және  предприя
өндіріс қуаттылықтарының есебіне  сүт өнеркәсіп тийы,  сонымен  қатар  инмен
технологиялықтармен  өндіріске арналған струкциями бұларды өнімдер.


      2) Натуралдік ірімшіктердің өндірісінде бидайдың дәндер, ірімшіктердің
жуу машиналары ірімшік өңдіруге арналған аппараттарды  жобалайды  ;  ірімшік
көпшілік қалыптасуына  арналған  аппараттар,  престер,  ірімшіктердің  өңдеу
жабдықтауы пісіп жетілуде және сақтауда олардың жанында.
      Ірімшік өңдіруге арналған аппараттарды бидайдың дәндерлері.  Есептейді
және  бирают олардың көпшілік есепке ала, цикл ұзақтықтары  сіздер   ірімшік
жұмысының , алмастыруға санның (тәуліктер), технологиялық процестердің  ұйым
графикасы. Аппарат сыйымдылық жұмыс бастылығы ірімшік  боткиның  бір  циклда
бидайдың дәндерлері келесі технологиялық  операциялардан  салынады:  аппарат
толтырылуының; дайындаулары тоқтатуға локаның ақ тиін; тоқтатудың  ақ  тиін;
ұйысқан разрезкисі және ірімшік өңдеудің бидайдың  дәндерлері;  алдын  аланы
іркіт; вымешивания; іркіт қашықтаулары;  екінші  жылытудың;  араластыру  мен
ірімшікті  бидайдың  дәндерлері;  жарым-жарты;  аппарат  жуу.   Цикл   бөлек
технологиялық операцияларының ұзақтық, аппарат жұмыс  бастылығының,  ірімшік
өндіріс бір цикл жалпы ұзақтығы анықталады.
      Ірімшік көпшілік қалыптасуына арналған  аппараттар.  Ірімшік  көпшілік
қалыптасуы үшін  оларды  теріп  алады,  кесектерге  қабат  кесуінің   келесі
бағытпен олардың престеуге арналған түрлерге. Аппарат жұмыс  бастылық  циклы
операциялардан түзеледі: аппарат дайындаулары; аппа  толтырылуының   ірімшік
дәнмен іркітпен; ірімшік тұндырудың  бидайдың  дәндерлері;  іркіт  алхорысы;
ірімшік қабат подпрессовкисы; разрезки ірімшік қабат; босаудың; аппарат.
      Престер.  Ірімшік   түрінің   тәуелділігінде   пневматины   жобалайды,
горизонтальдық, туннельдік престер.  көпшіліктің және  ірімшік  түрі  есепке
ала престердің личествосы есептейді,  баспасөз,  технологиялық  процестердің
ұйым графикасы алмастыруға престеуге, өнімділікке жататынды.
      Тұздық бассейндер.  Предусмат  тұздығында  ірімшік  тұздауға  арналған
тұздық  бассейндері  1,2-1,8  м.  Ірімшік  жиірек   барлығы   контейнерлерде
тұздайды.  Контейнер  сыйымдылық  немесе  ірімшік  жүкті  тиеуін  бассейн  2
солильного және ірімшік жеп қоямыны 1  м2  тұздық  бассейн  ірімшік  түрінің
тәуелділікте тәуліктерге сейнасы анықтамамен нұсқауда және предприя  өндіріс
қуаттылықтарының есебіне  сүт өнеркәсіп тийы.
      Контейнерлер және стеллаждар. Т-480 ірімшік пісіп  жетілуіне  арналған
контейнерлері есептейді және теріп алады немесе стеллаждар (кішкене  көлемде
ірімшік өндірістері). контейнерлердің саны, айналып  кетусіз  ірімшік  пісіп
жетілуіне арналған, формуламен есептейді қайда  пісіп  жетілу  камераларында
ірімшік z - шыдамы (тәулікте).
      Ірімшіктердің пісіп жетілуі жанында стеллаждарда  стеллаждардың  санын
алдымен есептейді, қажеттілердің ірімшіктердің пісіп жетілуіне арналған  тап
осы  түр ногосы сы шыдамдары технология талаптарының,  нормалар  есепке  ала
шұңқыр  стеллаждарда,  стеллаж  сыйымдылығының.  Әдіспен  содан  соң   сәнге
барулардың, камерада өтулер есепке ірімшіктердің пісіп жетілу  камераларының
ауданын анықтайды және стелла  қызмет  ету  орындары   дәуірге  жей  ірімшік
пісіп жетілулері. Қолдану коэффициенті  0,3. ірімшік пісіп  жетілуі  жанында
стеллаждарда бірдей камералар.
      Жууға    арналған    машиналар     және     ірімшіктердің     кептіру,
электропарафинерлер.   Бұл   машиналар   теріп   алады   сағаттық    күшейте
түскендіктің ірімшік көпшілігі есепке ала, технологиялық  процестердің  ұйым
графика, нормалардың жайлы  алмастыруға жабдықтау.
      Сары май өңдіруіне арналған  жабдықтар.  Қаймақтан  жасалғанды  майлар
теріп алады сызықтар А1-ОЛО өндірістер қаймақтан жасалғанды  майлар  әдіспен
толассызды  ұрып  жығудың  өндір   тельностью  1000  л/сағ  тазартумен  және
тазартулар  майды  бидайдың  дәндер  ,  өңдеумен   майлар   вакууммен   және
фасованием майлар ірілер одақтар көпшілікпен мөлшерлер 20  және  25,4  кг  ,
сонымен қатар пачкалар көпшілікпен мөлшерлер 200 және 100  г;  сызықтар  П8-
ОЛФ өндірістер қаймақтан жасалғанды майлар  преоб   разованием  высокожирных
кішкене қаймақтардың өнімділікпен 1000 кг/сағ (тәтті сары май),  800  кг/сағ
(крестьяндық), 700 кг/сақ (бутербродтық) пластинкалы май жасағыш және т.б.


      3) Қоюландырылған  сүт  консервтерінің  өндірісіне  арналған   вакуум-
буландырғыш,  сироп   пісіру   станция,   кристаллизаторлар,   консервілерді
толтыруға және буып толтыруға арналған машиналар.
      Вакуум-буландырғыш құрылғы. Вакуум-буландырғыш құрылғының монтаж  үшін
жүреді және жинақта. Өндір   жабдықтау,  құру  жинағына  кірушіні,  аналарды
көрсеткіштерге буланған ылғалмен  вакуум-буландырғыш  аппарат  өнімділігінің
талапқа  сай  болады.  Цир  толассыз  және  оқтын-оқтын  әрекеттері  вакуум-
буландырғыш аппарат есебі жанында үлгі заттық теңдік теңдеуін еске алынады:
                                    [pic]
      Буланатын  ылғал  жалпы   көпшілігімен   және   буландыру   жобаланушы
ұзақтықтары жұмыс дәуірінің артынан  рассчиты  құрулары   вакуум  -  булағыш
құрулардың вают сағаттық өнімділігі
                                    [pic]
где  Мр  —  рассчитанная  производительность  вакуум-выпарной  установки  по
испаренной влаге, кг/ч.
      Жұмыс бастылық циклы вакуум-буландырғыш  құрылғы  біреуіннің  пісіруді
құру дайындауынан түзеледі, толтырулар, қойылту уақыттарының, босау.
      Қант сироп қойылту  аяғысына  дейін  15  минаның  артынан  енгізіледі.
Уақыттардың даярлайтын - қорытынды ұзақтығы вакуум-буланатын  құрудың  2,5-4
сағ. Сироп пісіру станция. Қантпен қоюландырылған сүт консервтердің  өңдіруі
жанында станция Сироп  пісіру  станция  теріп  алады  оқтын-оқтын  әрекеттер
сияқты,  дәл  осылай  және   толассызды   өндіруші    автоматтылармен   үшін
мөлшерлеу.
      Пісіру тәртібі есепке ала  сироп  пісіру  станция  өнімділікпен  теріп
алады, технологиялық процестердің ұйым графикасы.
      Кристаллизаторлар өлшерлеуінің алғанне  сүт  консервілері  өн.  Оқтын-
оқтын   әрекет   вакуум-кристаллизаторлары   вакуум-буландырғыш   құрулардың
жинағына  кіреді.  Сыйымдылық  есепке  ала  дительность  оларды   анықтайды,
рекристаллдану кимасы, вакуум-буландырғыш аппарат өнімділігінің  және  жұмыс
тәртібінің  толтыру  сызықтары  және  упаковывания  су  сүт  өнімдердің   №7
банкілерге қант.
      Құрғақ сүт өңдіруге арналған жабдықтау. Сүт  кептіруге  арналған  және
теріп алады кептіргіш сұйық сүт өнімдері, түйіскендер  (жаншып  үгітетіндер)
үшін кішкене майсызданған сүт кептіру цехтер.
      Кептіргіштер.  Бастаушы  жабдықтау  өнімділігі  нормалары  есепке  ала
сағатқа буланған ылғал көпшілігімен кептіру жобаланушы тәсілімен  және  жылы
тәртіптермен кептіргіштер сәйкестікте есептейді және теріп алады .


    26 дәріс. Өндірістік цехтердің аудандардың есептеу.
    Дәріс жоспары:
    1) Негізгі өндірістің ауданың есептеу.
    2) Жазықтық моделдеу әдісімен жабдықтарға арналған аудандарың есептеу.


    1)  Түсіндірме  хаттың  мына  бөлімінде  цех  аудандары    және   басқа
орналастыру, ең басты өндіріс денеге  кірушілер  анықталады.  Б  сәйкестікте
жұмыс  істейтін  құрылыс  нормалармен  және   ережелермен   (СНиП)   өндіріс
ғимараттардың аудандары келесі негізгі категорияларға бөледі:
    1  -  жұмысшы  аудан  (өндірістік  негізгі  орналастырудың  тағайындау)
цехтер; лабораториялар; хладостаттық және  термостаттық  камера;  заквастық;
ірімшіктердің пісіріп жетілдіру камералары; ірімшіктердің тұздауға  арналған
айырылу, оларды жуу  және  толтыру;  нысаналауға  арналған  айырылулар  және
тұздық пастерлеу, түрлердің жуулары және серпянок; әртүрлі  қоймалық   бөлме
және кеңселік орналастыру, тауып ала  өндірістерді цехтар;
    2 - қолғабысшы және қоймалықтар орналастырулар,  бойлерлық,  желдеткіш,
трансформаторлық , компресссорлық,  техникалық  орналастырулары  тағайындау,
жөндейтін  механикалы  шеберханалар,   орналастыру.   Байламдардың   таралық
шеберханалар;
    3 - қосалқы орналастырулар тұрмыстар, зауыт  аудандары   басқару,  бюро
мен конструкторлықтар, қоғамдық  орналастырудың  ,  мәдениеттік  қызмет  ету
және т.б. мекемелер.
    Оқулық жобалауда  цех  ауданы  орналастырумен  аналардың  технологиялық
жабдықтау,  қайсы  жоба  габариттың   тәуелділігінде   өңдейді,   есептейді,
машиналардың қызмет ету алаңдарының  және  аппараттардың,  разме   өтулердің
шұңқыры,   барулардың,   қабырғаның   ара   қашықтықтардың   және    ғимарат
бағаналарының дейін жабдықтауға.
    Цех ауданын  есебі  үш  тәсілі  қолдануға  болады:  аудан  салыстырмалы
нормасымен бірлікке предприя қуаттылықтары; технологиялық жабдықтау  жиынтық
аудандары  аудан  қоры  коэффициенті  есепке  ала  қызмет  етушілерді   алаң
технологиялық  жабдықтау  және  өтулер  пло   және   тәсілі    технологиялық
жабдықтау үлгілеу қызмет етуші алаңдардың, өтулердің,  есепке  ала   тігінші
жолдардың және т.б.
    Цехтердің аудандары және айырылулардың, жобамен қайсыларды  преду  емес
технологиялық  жабдықтау  орналастыру,  аудан   салыстырмалы   нормаларымен.
қуаттылықтың кәсіпорын үлгісінен  және  оның  аудан  салыстырмалы  нормалары
тәуелді болады.


    2) Курстық жобалауда есептеу  кезінде  қолдануға  болады  цехті  немесе
айырылулар   және   жазықтық   әдісі.   Осы   үшін   миллиметрлік   қағаздан
тікбұрыштардың немесе дөңгелектер түрінде масштабта технологиялық  жабдықтау
жоспарын кесіп алады, кіру орындары белгілеп қоя  және  өнім  шығуының  және
нөмірлермен олардың белгілей егжей-тегжейін ашу сәйкес.
    Содан соң миллиметрлік қағазда цех қабырғаларының бойлай және  көлденең
өзара перпендикуляр осының және нәсілдерді сызады технологиялық  жабдықтауды
ойлайды айқында ізбасар  технологиялық процес. Мыналар жанында  цехтің  енді
(тереңдікті) анықтайды. Жабдықтау дұрыс орналастыруы цех габарит  мөлшерлері
анықтау немесе айырылулар және нәсілдердің  оның ауданы есептеу, көбірек  24
м емес тиісті болу.
    Сүт  комбинаттардың   жобалау   тәжірибелісінде   (зауыттардың)   басқа
орналастырулардың аудандары назначемен  негізгі  өндірісті  (жұмысшы  аудан)
тәуелділікте сонымен қатар анықтайды бір  орналасқан меровтың  технологиялық
жабдықтау оларға . Оқулық жобалауда  комбимен  сүт  жобаны  орындайды   ната
(зауыттың) цехтердің  құрастыруымен  және  производствен  орналастыруларының
дене. Мыналар  жанында  аналардың  есептеу  және  іріктеп  алуды  алдын  ала
ескермейді   барлық   цехтерге   арналған   жабдықтау   нологического   және
айырылулардың, және  мынаға аудандардың  анықтама  басқа  реті  бар  болады.
Цехтердің үлгілі тізім, айырылуларды басында  құрастырады  және  басқалардың
жұмысшы аудан, ал содан соң  олардың   құрылыстарды  үлгінің  тәуелділігінде
және сүт комбинат қуаттылықтары (зауыттың) ауданың анықтайды.


    27 дәріс. Қосалқы цехтардың аудандарын есептеу.
    Дәріс жоспары:
    1) Қойма бөлмелердің аудандарын есептеу.
    2) Қосалқы бөлмелердің аудандарын есептеу.


    1) Сүт зауыттардың жобалауы жанында қолғабысшы орналастырулардың ауданы
анықтайды,  машиналардың  мөлшерлерінен  аралап  шыға  және   аппараттардың,
анықталған  оларға,  ал  дайын  сақтау  камераларының  өнімді  өнім  санына,
жататын сақтауға, сақтау мезгіліне және нормаға өнім  жүкті  тиеулері  1  м2
аудан. Жобалық оқулықта  қолғабысшы  орналастырулардың  тізім  және  олардың
ауданы анықтайды, қуаттылықтан аралап шыға және зауыт үлгісінің.
    Дайын өнім сақтауы камераларының 1 м2 ауданы анықтайды есеп қалай дайын
өнім санымен, жалғастыр сақтау,  өнім  көпшілігіне  аудан  және  аудан  қоры
коэффициентіне, 1 м2 аудан жүкті тиеу нормасы дәл осылай және есепке ала.
    Бірінші оқиғада сақтау камераларының ауданы формуламен есептейді
                                    [pic]
[pic]
    Сүт зауыт шарттарында дайын өнім сақтау мезгілі келесі : молока ішерлік
, емдәмлік өнімдердің - 0,75 сут ; қаймақтың , сүзбенің - 1 сут; майлар –  5
тен 10 тәулікке дейін; сүттердің мамандандырылған кәсіпорындарға арналған  -
20 тәулік және зауыттарға арналған  15-20  тәулік  құрғақ  майсыздандырылған
цехтерімен және өнім май; сүтті сахара - 15 тәулік.
    Екінші оқиғада сақтау камераларының ауданы формуламен анықтайды
                                    [pic]
                                    [pic]
    2) Курстық жобалауда аудандары  ірі  сүт  зауыттарға  арналған  етжеңді
орналастырулардың емес, сондықтан оларды жобалайды бөлектерді  ғимараттарда;
завоға  арналған  зауыт  үлгісінің  тәуелділігінде   шартты   аз   қуаттылық
қабылдайды.
    Өндіріс  ғимарат   аудандарының   есептеуден   кейін   бәріне   негізгі
категорияларға сүт зауыт жиынтық ауданын  анықтайды  квадраттарды  метрлерде
және құрылыс квадраттарда.  Есептеу  нәтижелерін  5  форма  бойынша  кестеге
енгізеді. Компоновкалы аудандардың есептеу  түрмен  кестеге  киіп  тоздырады
вочную  аудан  өндіріс  дене  орналастыруларының   әрбір   түрімен   құрылыс
квадраттардың бүтін санымен  айтиды.   Мысалы,  сәйкес  есептеу  май  сақтау
камера ауданын 262 м2, сол  уақытта  ауданы  бірдей  8  қатарды  біріктіреді
етжеңді квадраттардың, немесе барлық  орналастырулардың  288  м2.  Мағыналар
ауданы рациональ анықтамасынан кейін кестеге киіп  тоздырады   өндіріс  дене
аудандарының құрастырулары сырқыра.
    Әкімшілік-тұрмыстық   корпуста   зауытпен    басқару    орналастырулары
орналастырады, қоғамдық  ұйымдардың,  техни  кабинеттері   оқу  және  оқудың
қауіпсіздік ережелеріне, актілік зал, тұрмыс  орналастырудың,  асты,  саулық
пункт, бақылау кіргізу  пункті сырқыра. Оның жобалайды үшеудің төрт  қабатта
атқаруда түрінде тікбұрышты мөлшерлермен 36Х12 немесе 24Х12 м.  қуатпен  жер
астының , жердегінің немесе биіктіктің  галереялар  оның  қосады  өндіріспен
денемен сүтті комбинатты ( зауытты ).


    28 дәріс. Өндірістік ғимараттын бөлмелерінің компоновкасы.
    Дәріс жоспары:
    1) Бөлмелердің компоновкасына қойылатын жалпы талаптар.
    2) Жоғары жылу шығындары бар цехтар, жоғары ылғал  режимі  бар  цехтар,
    өртке қауіпті және қосалқы цехтардың компоновкасының өзгешілігі.


    1) Барлық сайып келгенде негізгі өндіріс  дене  орналастырулары  тиісті
орналасқан болу, ең үлкен дәрежеде технологиялық дұрыс ұйымның жағдай  жасау
үшін  жайлы  процесс.  Олардың   барлығы   негізгімен   (аппараттық   немесе
өндіріспен) цехпен функционал байлаулы болуға тиісті.
    Орналастырулардың   құрастыруы   жанында   маңызды    шартпен    келеді
қозғалыстың,   жартылай   фабрикаттардың,   дайын   өнімді,   ыдыстың   және
қажеттілердің материалдардың өндірісіне  арналған.  Емес  қадағалау,  жобада
кесіп өтпеді үшін  жүк таситын және адам  селдердің,  немесе  жобалау  алдын
ала ескеру өтетін кішкене көпірлердің  тированиесі  шынжыр  немесе  ленталық
транспортерлердің үстінде.  Шыны  ыдыс  қоймалары  осыған  орай  және  басқа
ыдыстың, дайын өнім сақтау  камералары  тиісті  мүмкін  орындарында  өндіріс
цехке жақынырақ қосылу дайын өнім. Мынау  ыдыс  қозғалыс  жолы  және  сақтау
камераларына оралған өнімді тек қана емес қысқартуға рұқсат етеді, және  жүк
ағындарымен жұмысшы кесіп өту мүмкіншілігі төмендету.
    Технологиялық  процес  жүруімен  заттық  қойма   цехқа   кіруде   қажет
жайғастыру, ол зауыт аумағына шығу  болу  тиісті.  Орналастыру  оны  ғимарат
тереңдігінде  қажетті  материалдардың  жеткізуін  қинайды  помемен   негізгі
қоймалықтардың  щений ,  орналасқандардың  генеральге  қосалқы  денеде   ном
зауыт жоспарында. Цехты қоймалық  бөлме және заттық қойма аңғар   тұтынушыға
жақынырақ жны мүмкіншілікпен орналасқан болу .
    Негізгі денеде орналастырулардың құрастыруы жанында қажетті еске  алыну
және  цехтердің  онан  арғы  реконструкция   мүмкіншілігі   немесе   барлығы
зауыттар. Мына мақсатпен це тұрмыс және қоймалық орналастырулары  жайғастыру
шеттерді ғимараттардың  бөлімдерінде,  сондықтан  қажеттілік  жанында  зауыт
аумақтарына  арнайы  орналастыруға  көтеріп  шығаруға  оларды   болады,   ал
босаптарды  аудандарда   өндіріс   кеңейту.   Сонымен   қатар,   көрсетілген
орналастырулардың сондай орналастыруы жанында бір  қабатты  құрылыс  жанында
увеличивается  естесті   цехтердің  венное  жарықтандыруы,   снимен   ақылды
мүмкіншілік жасалады  биіктер   орналастырулардың  жениясы,  не  шығындардың
төмендеуіне  арналған  әсіресе  маңызды  дайын  өнім  сақтауы  камераларының
жылуды шығармауын және суық шығындауы үнемділігі. Өндіріс  орналастырулардың
табиғи  жарықтандыруы  нәтижесінде  көп  қабатты  құрылыс   жанында   сондай
орналастыру ғимарат енін үлкейтеді.


    2) Технологиялық жабдықтауы цех жылу шығаруының маңызды, өз міндеттейді
ең жақпен бойланғанның ғимарат  сыртқы  қабырғаларында  жайғастыру  (мысалы,
қоюландыру және кептіру цехтары). Естестімен жақсы мыналар жанында тек  қана
емес  қамтамасыз  етіледі   венное  жарықтандыру,  сонымен  қатар  шарттарды
жасалады үшін нормалының машиналардың плуатации және аппараттар.
    Орналастырудың жоғары ылғалдымен  тәртіппен  орналастыру  ғимарат  орта
бөлімдері, конденсант  құлаулары  құтылу  үшін  ішкілерді  орналастырулардың
қабырғаларында. Көп қабатты жанында  ұқсас  сүт  комбинаттардың  құрылысында
мещения  жайғастырады  тек  қана   біріншіде   немесе   цокольдық   қабатта.
Орналастыру  бір  қабатты  құрылыс   жанында   чамен   ортада    көрсетілген
ғимараттардың  стисы  орналастырулар  жоғарырақ,  камералар   әсіресе   үшін
ірімшіктердің  (толықпен  сыртқы  ортаның  оңашалауымен),  қоршаушы   беттер
арқылы жылу шығыны азаяды.
    Цехтер (мысалы, компресссорлық) сүт  комбинаттарда  үлкен  қуаттылықтар
орындымен  жұмысшы  жұмыс  қозғалысының  жағында  жайғастырады,  жақ  ығымен
салыстырмалы самого ғимараттың және жақ солтүстігімен қажет.  Аз  және  орта
қуаттылық  комбинаттарына  арналған  компресссорлық  цехтар,  ереже  сияқты,
өндіріс   денеде   негізінде,    үшін    ірілердің    комбинаттардың    және
мұздатқыштардың көсем жегілгендермен бөлек тұра ғимаратта.
    Өрт сөндіру көңіл болуда қауіпті  орналастырудың  бір  қабатты  құрылыс
жанында сыртқы қабырғаларда орналастырады , ал көп қабатты  жанында  жоғарғы
қабатта.
    Қазан орналастырудың зауыттарда тіпті аз  қуаттылықтары  бөлек  тұратын
ғимаратта жобалау.
    Орналастыру бойлерлық,  қажеттінің  произ  қамтамасыз  етуіне  арналған
сумен, өндіріс  денеде  жайғастырады.  Орналастыруда  бойлерлық  орналастыру
рұқсат  етіледі  табиғи   жарықтандыру.  Бойлерлық  құрастыруға  ұсынылмайды
щение үшін қалқамен көршілестің тоңазытқышпен камерамен.
    Тұрмыс орналастырулардың орналастыруы тәуелді болады және  қуаттылықтан
алды  приятий . зауыттарда көлеммен  молока  ,  перерабатывае   алмастыруға,
тұрмыс   орналастырулар   негізгі   өндіріс   цехпен    сблокированнымиларды
жобалайды, үлкен мощ зауыттарында  әкімшілік   тұрмыс  денелерде,  ғимаратқа
тұтасатындардың немесе қосылғандардың оларға галерея.


    29 дәріс. Технологиялық жабдықтардың компоновкасы.
    Дәріс жоспары:
    1) Технологиялық жабдықтардың компоновкасына негізгі талаптар.
    2) Өндірістік цехтардағы технологиялық жабдықтардың жоспарлауы.


    1)  Машиналардың  орналастыру   және   өндіріс   цехтердің   жоспарында
аппараттарды қызмет ету ыңғайлылықтарымен үйлестіруде барынша  көп  тұтастық
тиісті болу, монтаждың және жөндеудің.  Технологиялық  жабдықтау  құрастыруы
удовлемен ең алдымен тиісті  талаптарға  еңбек  күзеттері  және  қауіпсіздік
ережелеріне олардың қанауымен. Мынау оқушы  творчестволық  жұмысы  мо  ұқсас
үлгілерінің  типтік  жобалардың  зерттеуінен  кейін  тиісті  басталған  болу
зауыттардың.
    Машиналардың құрастыруы жанында  және  ең  қысқа  аппараттарды  қажетті
қамсыздандыру қозғалыс жолы бастапқының мен ақырғының  технологиялық  процес
операциялары,  құбырлардың  ұзындығын  барынша  көп  қысқартып.  Құбырлардың
қызмет ету ыңғайлылығына  арналған  және  жайлы   аспалы  коммуникациялардың
түшкіруі қажет нәсілдерге  оларды  жайғастыру   тұруда  өңір.  Технологиялық
жабдықтардың сайып  келгенде  тиісті  орналасқан  болу,  ұзындықпен  қажетті
цехте үшін және енге өтулер,  сонымен  қатар  оның  қызмет  етуіне  арналған
алаңдар және жақын келулер оған, ал жүзде, қайда жұмысшы қозғалыс алдын  ала
ескерілген емес; жанында  машиналардың  орналастыруында  және  аппараттардың
бір басқаға емес кемірек 1,5 м егер орынды фасования ыдысын және дайын  өнім
сақтау өлшемін автотиеуіштермен немесе электрокарлармен тасады,  анау  цехте
көлік бұрылысына арналған предусмот қажетті  реть шектерде  бару  енін  2,5-
3,5 м.
    Жабдықтау орналастыруы технологиялық сел бағытымен  ескертіледі.  Бөлек
машиналар  және  жела   аппараттары    тельно   бірыңғай   өндіріс   сызыққа
орналастыру. Бірақ міндетті емес жоспарлау жанында олардың жайғастыру  біреу
осьтың, жүк арба  можны машиналардың бұрылу түрлері  бір  басқа  түзу  угтің
астына    сүймен.    Машиналардың    орналастыруы    жанында    бір    басқа
(күрілдеуікпен),   үлгі   әуесқойлық   қаймақ   өңдіруі    жанында    немесе
жылтыратылған ақ ірімшіктердің, жабдықтау осьпен қажетті  орналастыру  айқын
жүйеліліктер сырқыра. Мыналар  жанында  әрбір  белгіде  машиналардың  қызмет
етуіне  арналған  ыңғайлы  алаңдар  және  аппараттарды  тиісті   алдын   ала
ескерілген болу, қоршалулар, сатылар және алаңдардың  ені  оборудо  сөйлеуші
бөлімдеріне дейін кемірек 1,0 м емес тиісті болу.
    Технологиялық жабдықтау, өңір таза деңгей төмен қондырады, кемірек емес
жазатайым оқиғалардың құтылуына оның деңгейінің  үстінде  тиісті  алға  шығу
немен 0,5 м. егер белгінің ноль төмен  мына  машиналар  орналастырады,  анау
необхо орлылары  димо  сатылармен  жақтаумен  қоршау  істеу.  Жақтау  металл
құбырлардан істейді.
    Перпендикуляр  ірі  денелі   жабдықтау   цех   тереңдігінде   қондырады
(орналастыру жанында резервуарлар  мен  тіктердің  үшін)  терезе  ойықтардың
осына үшін жұмысшы орындардың барынша көп жарықтандыруы.
    Цехтарда технологиялық жабдықтау орналастыруы жанында оқыту  сұрақтарды
сонымен қатар еңбек ұйымдары,  не  әсіресе  маңызды  жұмысшыларды  орындарда
жәшіктерге дайын өнім салуымен  немесе  контейнерлер.  Жай  туралы  мәселені
шешу қажетті алдын ала жұмысшыны  машинада  немесе  аппаратта.  Мынау  дұрыс
рұқсат етеді  жабдықтау және транспорттық құралдың салыстырмалы.
    Пастеризациялық  құрылғылар,  сепараторлар,  автоматтар,  өнім  артынан
(сүзбе, сүзбеден жасалған бұйымдар, балқыған ірімшіктер) жұмысшы  орындардың
жарықталғандық жақсаруына арналған паралельді терезе ойықтарға  ұсақ  ыдысқа
цех  жоспарында  қажет  жайғастыру.  Сепараторлардың  қызмет   ету   майдан,
құрулардың пастеризационныхі олардың тәртіптеп  сұрыптауына  арналған  аудан
және жуулар тиісті еске алыну.
    Технологиялық  жабдықтау  құрастыруы  жанында  внимен   ерекше    мание
таңдауға  -  көлікті  бөледі.   Жүкті   тиеу-түсіретін   және   транспорттық
жүйелердің таңдауы үлгіден тәуелді болады және зауыт қуаттылықтары .


    2) Өндірістік технологиялық жабдықтау   құрастыруы   үлгіден  негізінде
ныхтерде цехтерде тәуелді болады және кәсіпорындардың қуаттылықтары.
    Жоғары өнімді қолдану дәрежесі  ния зауыт қуаттылығынан тәуелді болады.
Мысалы,  жобалауда  сүтті  зауытты  қуаттылықпен  360  т   өңдеулер   молока
алмастыруды  қолданумен  импорттықты  жабдықтаудың  қолданған  сыйымдылықтар
үшін молока сыйымдылықпен 40  және  100  т  әрбір,  пластинкалы  суытқыштар,
автоматтандырылғандар пастеризациялы- салқындататындар  ауыздар,  сепаратор-
сут тазартқыштар өнімділікпен 45 т/сағ  және  сыйымдылықтар  үшін  өңдірулер
емдәмліктердің сүттердің өнімдердің 15 және 20 т.
    Сүзбе  өңдіруіне  арналған   әртүрлі   технологиялық   жабдықтау   және
сызықтарды бар болады. Қабылданған есептеу, егер сүзбе өндірісіне  бағыттаса
молока алмастыруға, анау ис  жобасында   пользуют  әдеттегі  тәсіл  сүзбеден
жасалған  былаулардың  қолдануымен  немесе  5;  жоғарыдан   тәсіл   сүзбеден
жасалған ұйысқан құрғатуына арналған сепараторлардың қолдануымен және 2,5.
    Жоғары және кішкене қаймақтардың тұздап ашыту үшін  әртүрлі  сыйымдылық
былау кілегей жасағыштар қолданады, жақсы салқындау және  өнім  араластыруын
қамсыздандырады оның барысында даярлаудың; қаймақтың өңдіру  маңызды  көлемі
жанында, өндіріс  қысқартуға  рұқсат  етеді  жоғары  сапа  өнім  алуын  және
қамсыздандырады.
    Цехте габарит мөлшерлерімен пластиналарды орналасқан  чатые  суытқыштар
үшін  жылы   қабылданушы   өңдеудің   молока,   аралық   сақтауға   арналған
сыйымдылықтың молока, автоматтандырылған  қышқыл сүт өнімдерге арналған  ная
пластинкалы   пастеризация-салқындататын    құрылғы,    сепараторлар-кілегей
ажыратқыштар үшін сіздер  кішкене  қаймақтардың,  салқындауға  арналған  май
салқындатқыш биік семіз кішкене қаймақтардың және олардың  аралық  сақтауына
арналған   былау,   пла    кішкене   қаймақтарға   арналған    пастеризация-
салқындататын  құрылғы.   Механикаландырылған   сүзбе   өңдіруіне   арналған
жобаланған  сүзбе өндірісімен  жеке-жеке  тәсілмен  полиэтилендық  тубаларға
өнім толтыру және одақтарға, творогоизготовители сығатынмен былаумен.
    Цехте технологиялық  жабдықтау  сондай  обрамен  орналасқан,  не  сүзбе
өндірісімен аппараттық айырылу,  айырылуды  шартты  бөлінген  және  сүзбеден
жасалған бұйымдардың және айырылу сүзбе. Тесіп  өткен  өтулер  және  барулар
цех ұзындығымен машиналардың қызмет етуіне арналған ыңғайлы жұмысшы  алаңдар
және аппараттарды қамсыздандырады. Коэффициент,  өтулер  және  технологиялық
жабдықтау қызмет етуіне арналған алаңдар  еске  алған,  5,0  мәлімет  цехтің
артынан бірдей.
    Өндіріс ерекшеліктері еске алына, цехта өндірісіне арналған  аудан  қор
жоғары коэффициент (6-6,5). сыйымдылық бірнешенің қабылданған  сұйық  қышқыл
сүт өнімдердің, стерилизаторлар және құймаға арналған сызықтың  молока  және
сұйық   қышқыл   сүт    өнімдердің    ауыздар     новлены    өзімен-өзілерді
орналастыруларда.  Сүзбе  өңдіруіне  арналған  ұзақ   пастерлеу   былаулары,
престеуге арналған суытқыштарды анықталған  және  кішкентай  қаптарда  сүзбе
салқындауының.
    Цех сүт зауыт аумақтарына бөлек тұратын ғимаратта орналасқан, бірақ  мо
жабдықтау   ұқсас   орналастыруы    жет   жүзеге   асырылған    болу    және
орналастыруларда өндірістің негізгі корпус.


    30 дәріс. Өндірістегі негізгі технологиялық жабдықтардың орналасуы.
    Дәріс жоспары:
   1) Қабылдау және аппараттық цехтарында жабдықтардың орналасуы.
   2) Сүзбе және сүзбе өнімдерін өндіруге арналған жабдықтардың орналасуы.
   3) Сүт консервілерді жасау жабдықтардың орналасуы.
   4) Май мен сырларды өндіруге арналған жабдықтардың орналасуы.


    1) Негізгі  технологиялық  жабдықтау  құрастыруы  жанында  өндірістерді
машиналардың  дұрыс  орналастыруында  қалай  цехтерде  немесе   айырылуларда
оқушылар айқын қиындықты сынайды және аппараттардың дос  дос  және  қоршаушы
беттер салыстырмалы, дәл  осылай  және  вырисовкемен  орындыда  машиналардың
нұсқалары және аппараттары.  Мынау  анамен  қиындық  ескертілінген,  не  бар
болатын  мәлімет  және  оқулық  әдебиетте,   ереже   сияқты,   технологиялық
жабдықтау  орналастыруы  жоспарларының   жоқ,   ал   типтік   немесе   қайта
қолданылатын жобаларының каталогтерінде аз масштаб артынан жүк  тиеген  арба
таза шартты.
       Өндіріске арналған жабдықтау ішу және емдәмлік қышқыл сүт өнімдердің
 резервуарлардан негізінде тұрады  және  құйма  сызықтарының.  Сыйымдылықтың
және қышқыл сүт өнімдерді  арнайы  антресольдерге  цехта  орналасқан  құйғыш
автоматтарға өнім өздігінен ағуы қамсыздандыру үшін.  Орналастырумен  екінші
қабат түрінде құрылысты бір қатар жағдайда  алдын  ала  ескереді  оған  аппа
цехтерінің    жауынгерлікті   және    диета    өнімдері.    сыйымдылықтардың
орналастыруын рұқсат етіледі  үшін  сүт  және  қышқыл  сүт  сусындардың  бір
деңгейде дайын өнім құймасына арналған аппараттармен.  Мына  оқиғада  оларды
құрастырады емес  құйма орынының орта таяулығының және  сүт  әпереді  немесе
қысылған ауа арқасында, немесе насостың аралықты сыйымдылық арқылы.


    2) Сүзбе өндірісіне арналған  жабдықтау және сүзбе бұйымдардың  рожныхі
үлгімен маңызды әр түрлілікпен құйып алады  және  тағайындауға  және  өңдіру
көлемінің сүзбе жасағыш алуы  тәсілінен  және  оның  тәуелді  болады.  Сүзбе
өндірісіне арналған әдеттегі тәсілмен  сүзбеден  жасалған  былаулар,  пресс-
арбашалар,  преске  арналған  құруларды  қолданады  және  сүзбеден  жасалған
көпшілік салқындауының, сүзбе жасағыш сығатынмен  былаумен,  қайсыларды  алу
процестері бірлескен және  ұйысқан  құрғатуының,  және  арналған  цилиндрлік
суытқыштар  мүйіздің арбашалардың ат тарақты қөтергішімен сүзбемен,  жинақта
сүзбе  жасағыш  пен  көп  секциялы  толассыз  әрекеттің   сүзбеге   арналған
суытқышпен. Сүзбе өңдіруіне арналған жеке-жеке  тәсілмен  сүзбеден  жасалған
сепадан  механикаландырылған  сызықтарды   қолданады    ұйысқан   құрғатуына
арналған  ратором  сүзбе   өндірістері   сүзбе   өндіріс   процесі   барлығы
самопрессованиеммен  және  суытылған  іркітке  ұйысқан  салқындауымен  толық
механикалауға рұқсат етеді және тәуліктерге былау әрбірімен өнім  екінің  үш
реттік жеп қоямыны қамсыздандырады.


    3) Қоюландырылған өндіріске арналған  жабдықтау молока қантпен қоспамен
,  вакуум-аппараттар  және  вакуум-кристаллизатормен  буландыруға   дайынмен
резервуарлар мен торлар қосады.
      Құрғақ өңдіруге арналған жабдықтау молока негізінде ірі  денелі  және
помещемен арнайы  талап  етеді   оның  орналастыруына  арналған.  Бөлектерді
жаншып үгітетін  кептіргіш  оқиғаларында  өндіріс  цехте  қондыруға  болады.
Жабдықтау  жоспарлауы  вакуум-аппарат   қосады    сыйымдылық   және   құрғақ
өндіріске  арналған  гомогенизатор  әдіспен   кептіру.   Цехта   сүт   іркіт
кептірулері өнімділікпен тозаңдатқыш орналасқан  ная  кептіргіш  және  дайын
өнім фасованиясына арналған құру.
    Зауыттар құрғақ тұтасты  сүт  үлкен  қуаттылықтары   пневмоға  арналған
жабдықтаумен жинақта маңызды өнімділік жабдықтау  кептіргіштермен  әр  түрлі
көлікті және құрғақ сүтті сақтау.


    4) Қаймақтан жасалған май өндіріс  сызығы  тәсілмен  зауыттарда  құрғақ
майсызданғанды молока және басқаларды  кәсіпорындардың  үлгілерінде  кішкене
қуаттылықтар   орналастыруға   болады   өндірістерді   цехтерде   ,    қайда
технологиялық анықталған  жылы және  механикалы  өңдеуге  арналған   суларда
қуаттылықпен   жоғарыдан   сүт   алмастыруға   майға   олар   үшін    арнайы
орналастыруларды белгілейді.
       Май өндірісіне арналған жабдықтау деймен оқтын-оқтын  және  толассыз
ұрып жығу әдісімен  оқтын-оқтын әрекет май жасағышта  май  алуына  арналған.
жабдықтау   араластырады   арнайыларды   орналастыруларда    үшін    кішкене
қаймақтардың  физикалық  пісіп  жетілулері  ре  қажетті   қолдану   зервуары
салқындаумен, қондырылғандар ноль белгіге.












    3 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ САБАҚТАР

                          № 1 лабораториялық жұмыс
   Тақырып: «Тауықтарды, бройлерлерді  және балапандарды өңдеуге арналған
                             цехты оқып үйрену»


                            1. Жұмыстың мақсаты.
      Тауықтарды, бройлерлерді  және  балапандарды  өңдеуге  арналған  цехты
құрайтын жұмысшы адамдардың қатысуымен атқарылатын,  конструкторлы  орындалу
күрделігі бойынша технологиялық жабдықтардың классификацияларын ;  әрекетіне
қарай жұмыс істейтін машиналар мен  аппараттардың  классификацияларын;  шика
затқа әсер ету тәсілдері; технологиялық құрлымдарын жете меңгеру.


                2. Құстарды өңдеудің технологиялық процессі.
    Құстарды  өңдеудің  технологиялық  процессі  келесідей   жүзеге   асады.
Өңделуге түсетін құстарды  кеңістіктегі  конвейерге  аяқтарынан  іледі,  бұл
цехтың  ішінде  жеке  бөлінген  арнайы  бөлмелерде  аспаларға  құстарды  ілу
жүргізіледі.
    Құстарды электрлі есенгіретуге арналған аппаратқа түседі, есенгіретілген
құсты қан жинауға арналған науаның  үстінде  қолмен   бауыздау  жүргізіледі.
Науаның үстінде ілінген құсты 120 с аралықта қансыздандырады.
    Қансызданған  құсты  температурасы  5…540  С  аралығында  жылумен  өңдеу
аппартына түседі.
    Құсты жылумен өңдеуден кейін қауырсындарын жұлуға арналған  автоматтарға
түседі. Автоматтарға үздіксіз температурасы 45…480 С су берілуі  керек,  бұл
қауырсын жұлуға  және  жуу  қажеттілігін  қамтамассыз  етеді.  Қауырсындарын
жұлғанан кейін құс ұшасы ұрып  –  тазалау  машинасына  түседі,  мұнда  ұшаға
жабысқан жүндерден тазарту жүргізіледі, сонымен қатар құс ұшаларын 28…300  С
температурадағы сумен жуылады.




[pic]


      1-Сурет.
      1 – құстарды өңдейтін конвейерге жіберуге арналған жабдық; 2  –  союға
және  өңдеуге  арналған  кеңістік  конвейері;  3  –  электрлі   есенгіретуге
арналған аппарат; 4 – үрлейтін бак; 5 – қан жинауға арналған науа; 6 – ұрып-
тазалау машинасы;  7  –  қауырсын  жұлатын  машина;  8  –  қауырсынды  гидро
тасмалдайтын науа; 9 – жылумен өңдейтін аппарат; 10 – ішек қарын  қалдықтары
және қауырсынға арналған науа; 11 – ішек қарын  тазалауға  арналған  машина;
12 – бастарын кесуге арналған машина; 13 – ұрып жуатын  машина;  14  –  өкпе
және  бүйректерін  тазартатын  аппарат;  15  –  аяқтарын   шабуға   арналған
механизм; 16 – ішек қарын қалдықтарын гидро тасмалдайтын  науа;  17  –  ішін
кесуге арналған кеңістікті  конвейер;  18  –  ішектерін  кесуге  және  жууға
арналған машина; 19 – тоңазытуға жіберетін кеңістікті  конвейер;  20,  21  –
ұшаларды тоңазытатын тоңазытқаш; 22 – субөнімдерін  тоңазытатын  тоңазытқаш;
23, 26  – жинақтайтын үстел; 24 – субөнімдерін  қаптауға  арналған  жартылай
автомат; 25 – қайтаратын  тасмалдағыш;  27  –  қозғалмалы  резервуар;  28  –
полка; 29 – үстел; 30 –таразы; 31 –  жинақтайтын  құрылғы;  32  –  полимерлі
қаптарды жапсыруға  арналған  машина;  33  –  тасмалдағыш;  34  –  қапталған
ұшаларға  арналған  тасмалдағыш;  35  –  полиэтиленді  қаптарды  дайындайтын
автомат;  36  –  таспалы  ара;  37  –  кеңістікті  аспалы  конвейер;  38   –
жинақтайтын құрылғы; 39 – қапталған ұшаларды ыдысқы салу үстелі.
      Өңдеуден кейін ұшалардың өкпелерін, бүйректерін, ішек  –  қарындарының
сыртқы қабықтарынан тазартады.  Тазарудан кейін температурасы 1800  С  сумен
жууға арналған ұрып – жуғыш машинасымен жуылады. Ұшаны жуғаннан  кейін  ішін
жару конвейерінен салқындатуға жіберетін конвейерге қайта ілінеді.
      Ішек қарынынан тазартылған ұшаларды салқындату  мұзды  сумен  суытатын
қондырғыда жүзеге асырылады. Су  температурасы  бірінші  сатыда  8-120С,  ал
екінші сатысында 10С болады.
      Өңделген  ұшаны  семіздігіне  және  өңделу  сапасына  қарай  іріктеліп
өлшенеді  және   таңбалайды.   Әмбебап   автоматтарында   құстың   жұлынатын
қауырсындары сонымен қатар жұлуға дейінгі  орындары  гидронауалардағы  сумен
жуылады және жуылған қауырсын қауырсын өңдейтін бөліміне өтеді. Науа  цехтың
полында жасалынып үсті тор шарбақпен жабылған.
    Тауықтарды,  бройлерлерді  және  балапандарды  өңдеуге  арналған  В2-ФЦЛ
ағынды желісі құсты қабылдау бөлімінен, өңдеу желісінен,  ішек  қарынындарын
тазарту  және  тоңазыту,  іріктеу  бөлімі  және  өңделген  ұшаларды  қаптау,
қауырсын өңдеу, техникалық қалдықтарын өңдеу процестерінен тұрады.
    Ал  құстардың  аяқтарынан  кесу  құс  ұшаларын  бірінші   реттік   өңдеу
конвейерлерінде  жүргізіледі.  Сою  желісіндегі  технологиялық   операциялар
орындалғаннан кейін құс ұшаларын аяқ  буындарынан  ішін  жаратын  конвейерге
іледі. Ілінген ұшалар тазалық  сарапшылар  үстеліне  келіп  түседі.  әр  бір
ұшаның ішкі органдары тексеріледі. Жарамсыз ішкі органдарын ұшалардан  бөлек
алып техникалық қалдықтар жинайтын гидротасмалдау науасына  тасталынады,  ал
жарамсыз ұшалар ішін жару конвейерінен  алынып  арнайы  бактарға  тасталынып
тазалық сарапшылар бұйрығымен басқа қолданыстарға жіберіледі.

                                 Әдебиеттер

   1.  Буянов  А.С.  и  др.  Дипломное  проектирование  предприятий  мясной
      промышленности. - М.: Пищевая пром-сть, 1979. - 248 с.
   2.  Пелеев  А.И.   Технологическое   оборудование   предприятий   мясной
   промышленности. М.: Пищепромиздат, 1971.
   3.  Буланов  Н.А.,  Гаевой  Е.В.  Переработка  мяса  птицы  на  поточно-
   механизированных линиях. М.: Пищевая промышленность, 1979.
   4. Шувалов В.Н. Машины и автоматы и поточные линии. Л.:  Машиностроение,
   1973.


                          № 2 лабораториялық жұмыс

         Тақырып:  «Сары майды өндiруге арналған цехты оқып үйрену»
                            1. Жұмыстың мақсаты.
      Жұмыстың мақсаты: майлылығы жоғары  кiлегейден  жасалатын  сары  майды
өндiруге арналған цехте технологиялық  жабдықтардың  классификациясы;  жұмыс
функциясын  орындауға  адамның  қатысу  үлесi   және   құрастыру   қиындығы;
машиналар және аппаратар жұмысының  әрекетiне  қарай  классификациясы;  шикi
зат әсерiнiң тәсiлi бойынша технологиялық ағынның құрлымдарын  оқып бiлу.


                        2. Сары май өндiрiсiнiң цехы.
      Әртүрлi  әдiстермен  өңделетiн   сары  май  өндiруде   үздiксiз-ағынды
желiлер және жабдықтардың жеке толық жинағы (комплект) қолданады.


      2.1. Өнiмдiлiгi 700 кг/сағ П8-ОЛУ желiсi.
      Бұл желi ВНИИМС-пен бiрге МосЗМО шыққан ОЛП  желiсiнiң  модернизациясы
болып табылады. Ол майлылығы 30—40%  кілегейден  әр  түрлі  майларды  өндіру
үшін арналған: тәтімай, таңдамалы, шаруа, бутербротқа арналған және  т.  б..
Желіні  май  өндіретін  кәсіпорындарда  1000  –  1500т  көлемде  дайын  өнім
өндіруде қолданады. Желінің негізгі технологиялық жабдығы (Т1-ОУК немесе ПТ-
2 құбырлы пастерлегіштер, ОСД-500  майлылығы  жоғары  кілегейлерге  арналған
сеператор,  ВН-600  мөлшерлегіш  ваннасы  және   Т1-ОМ-2Т   цилиндрлі   май-
тәріздегіш) өнеркәсіптерде  шығарылады.


      П8-ОЛУ желісінің техникалық сипаттамасы.


      |Шаруашылық тәтті май өндіру кезіндегі өнімділігі, кг/сағ      |700        |
|Температура, °С                                               |           |
|Бастапқы кілегейдің                                           |10         |
|Кілегейді пастерлеу                                           |85-96      |
|Майтәріздегіштен шығатын май                                  |12-15      |
|Электроқозғалтқыштың қуаты, кВт                               |41,8       |
|Шығын                                                         |           |
|Пастерлеуге кететін бу, кг/сағ                                |300 дейін  |
|Майлылығы жоғары кілегейді тоңазтуға қажетті суық, кВт        |37,2       |
|Орын алатын ауданы, м2                                        |40         |
|Ауқымды өлшемдері, м                                          |8,5(4,5(3  |
|Салмағы, кг                                                   |8000       |


      Желінің  құрамына  кіретіндер:  сиымдылығы  250  л  қаймаққа  арналған
қалтқылы  деңгей  реттегіші  бар  РЗ-ОНС  багі,  кілегейге  арналған  Г2-ОПБ
маркілі  361Ц2,8-20  ортадантепкіш  электросорғы,  Т1-ОУК   (ПТ-2)   құбырлы
пастерлегіш,  кілегейдің  иісін   кетіруге   арналған   ОДУ-3   иіс   кетіру
(дезодоратор) қондырғысы,  КВН-4 вакуум-сорғысы, қалтқылы  деңгей  реттегіші
бар  РЗ-ОНЯ  бак-толтырғыш,  майлылығы   жоғары   кілегейге   арналған   екі
сепараторлар, май суына арналған  Р3-ОБЯ багі,  май  суына  арналған  Г2-ОПА
маркілі 361  Ц1,8-12  ортадантепкіш  электорсорғы,  мөлшерлейтін  үш  ВН-600
ванналары, майлылығы жоғары кілегейге арналған НРДМ сорғы-дозатор,  Т1-ОМ-2Т
үшцилиндрлі майтәріздегіш,  РН-50Ш13М-1  таразылары  (2  дана),  таразыларға
арналған үстел, ауаны сығуға арналған СО-7А (0-38Б) компрессоры,  аспаптарды
қосатын  және  бақылау  -  өлшегіштерді  басқару  пульті,  майлылығы  жоғары
кілегейді тасмалдауға  арналған  науалардың  толық  жинағы  (комплект),  сүт
құбырларының толық жинағы, арматуралар және ТЭ050-71120 электрлі таль.
      Желінің жабдықтарын өндірістік-технологиялық процестердің жолы бойымен
жабдықтайды және орналастырады, мұнда майцех заводының ауданнының  шамаларын
және орналастыруы, басқа бөлмелерімен байланысы және табиғи  жарығы,  сонымн
қатар  жабдықты қамтамасыз ету ыңғайлылығы, майды өлшемдеу  (фасовка),  буып
түю және тасмалдануы есепке алынуы тиіс.
      Жабдықтардың құрастыру сұлбасының  ұсынылуына  сәйкес  желінің  жұмысы
келесідей жүзеге асады.  Сыйымдылықты  резервуарларда  сорталып  толтырылған
бастапқы  майлылығы  30-40%  температурасы  10-12  °С   кілегейдің   сапасын
тексеріп болғанан кейін  сорғымен  сорып  диаметрі  35  мм  құбырмен  немесе
өздігінен берілетін диаметрі 50  мм  құбырмен  қабылдайтын  багіне  беріледі
(жергілікті  завод  жобаларының  бөлмелеріне  және   қабылданған   жабдықтың
құрастырма  сұлбасы  бойынша),  осыдан  ортадан  тепкіш   сорғымен   құбырлы
пастерлегішке сорылады, екі секциядан өткенен  кейін  85—96°С  температураға
дейін ысытылып сорағыдан болған арынмен тікелей  құбыр  бойымен  жинақтайтын
багіне немесе бірінші иісін және ашшы дәмін кетіру  үшін  вакуум-иіскетіргіш
қондырғысына (егер қажет жағдайда) беріліп содан кейін сорғымен  жинақтайтын
багіне жіберіледі.
      Жөндеу сұлбасымен және иіс кетіргіш қондырғысымен (немесе қондырғысыз)
желідегі жұмыс істеу мүмкіндігі қарастырылады.  Сүт  жүретін  жүйесінен  иіс
кетіргішті ажырату екі үшжірісті крандар көмегімен жүргізіледі.
      Бактегі ыстық  пастерленген  кілегей  өздігінен  құбыр  жүйесі  арқылы
майлылығы  жоғары  кілегей  алу  үшін  істеп  тұрған  сепаратордың  біреуіне
беріледі. Бірінші сепаратордың барабаны кірге толған кезде, өшіріліп  екінші
сепаратор іске қосылады,  бұл  кезде  бірінші  сепаратор  жуылуға  тоқтайды.
Сонымен сепаратор  кезектесіп  жұмыс  істейді.  Құбыр  жүйесінде  орнатылған
крандар жұмысы  істеу  кезінде  жинақтайтын  бактегі  кілегейді  сепараторға
жіберуі қосылады. Сепаратордан  шыққан  майлылығы  жоғары  кілегей  науамен,
біріңғайлайтын ванналарға, ал бактегі майдың  суы  сорғымен  құбыр  жүйесіне
беріліп ары қарай өңдеулерге жіберіледі.
      Ванналар кезек бойынша жұмыс істейді.  Ванналардың  (мысалы,  бірінші)
толғанша, екіншісінде (анализдері бойынша қажет жағдайда)  майлылығы  жоғары
кілегей талабына дейін ылғалдың мөлшерін біріңғайлау  жүзеге  асырылады,  ал
үшіншісінен біріңғайланған кілегей ротоционды  сорғы-дозатормен  үшцилиндрлі
майтәріздегішке  беріледі.   Майтәріздегіштің   цилиндрлеріндегі   майлылығы
жоғары  кілегей  салқындатылып  қарқынды  механикалық   өңделінеді,   осыдан
қажетті сары майдың құрлымы мен консистенциясы алынады.

                                 Әдебиеттер

  1. Архангельская Н.М. Курсовое  и  дипломное  проектирование  предприятий
     молочной промышленности. – М.: Агропромиздат, 1986.-199 с.
   2. Сурков В.Д. и др. Технологическое оборудование предприятий молочной
      промышленности. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1983.-432 с.
  3. Производство сливочного масла: Справочник. Андрианов Ю.П., Вышемирский
     Ф.А.,  Качераускис  Д.В.  и  др.  Под  ред.  Ф.А.  Вышемирского.-  М.:
     Агропромиздат, 1988.




                          № 3 лабораториялық жұмыс
        Тақырып: «Өсімдік майын өндіруге арналған цехты оқып үйрену»
                            1. Жұмыстың мақсаты.

    Зерттеу  және  технологиялық  жабдықтау  таптастыруы,  прессо  әдісімен
өсімдік май  өндірісімен  цех  құрастырушы   вания  және  майлы  тұқымдардың
экстракциясының,   конструктивті   орындалу   қиындығымен    және    жұмысшы
функциялардың орындалуында  адам  қатысуы  аңғарында;  жұмысшы  машиналардың
таптастыру  және  аппараттардың  әрекет  руымен;  шикізатқа  әсер  тәсілімен
технологиялық сел құрылымымен.
    Цех құрастыру мінез-құлық анықтамасы  өсімдік  май  өндірісімен  прессо
әдісімен  вания және майлы тұқымдардың экстракциясының.
    Технологиялық жабдықтау құрылысты  схемаларының  құрастырушысы,  прессо
әдісімен өсімдік май өндірісімен  цехке  кірушіні   және  майлы  тұқымдардың
экстракциясының.
    Цех  құрылысты  схема  құрастырушысы  өсімдік  май  өндірісімен  прессо
әдісімен  вания және майлы тұқымдардың экстракциясының.

                    2. Өсімдік май өндіруге арналған цех.

    Өсімдік  майлардың  өндірісі  түзеледі  операциялардың  үлкен  сандары,
жүруде  қайсылардың  майлыда  шикізат  күрделі  физика-химиялық  процестерді
ағады.
    Технологиялық  схема  суреттеуі   күнбағыс   тұқымдарының   кептіруінен
бастаймыз.
    Майлы  өсімдіктердің  басым  көпшілік  тұқымдары  күзет  орнына    пают
жинаудан кейін дымқылдықпен, знамен үйлесімді асатынның   сақтауға  арналған
технологиялық өңдеу.
    Көп таралған әдіспен  ең  дымқылдық  төмендеулері  туралы   мянды  жылы
кептіру келеді ,  қайсыда  кептіргіш  агент  арқасында  тұқымдардың  жылытуы
болады (ауа қоспасының және әдеттегі  аздардың)  және  қашықтау  буланушының
ылғал тұқымдарынан мыналар жанында.
    Шахталық   үлгі   кептіргіштері   кең   қолданылады.   сушиль    арқылы
Высушиваемыелер тұқымдар жүреді  шахтаны,  қайда  газауалық  қоспа  шахтадан
қорап орналасқан, шығарып салушы және шығарушылар.
    Тұқымдар,  қораптар  аралық  өз  салмақ  әрекеті  астында   түсе,   ауа
қоспасымен және қыздырылады газдардың, арнайы оттықтан түсетіндерді.  Ылғал,
тұқымдарда, мыналар жанында буланады, ал кептірілген тұқымдар  үшін   анамен
салқындататын камерада суылады, қайда жанұялы көпшілік  арқылы  атмосфералық
ауаны үрлейді. Кептіру басқарылады бірді; сатылы және екі  сатылы  тәртіпке.
Кептіргіш шахта екі сатылы  кептіру  жанында  биікпен  екі  бөлімге  сынған:
үстіге    оған   бөлімнің    (бірінші    сатының)    кептіргіш    агент    -
температураларында, төменгі  бөлімде  кептіру  жүзеге  асады  (екінші  өсім)
жоғары температуралар  жанында  тұқымдардың  досушкуы  жүргізеді.  Кептіргіш
камераға бір адымдық кептіру жанында воздуxa қоспасын  әпереді  және  бірдей
температура түтіндік газдары. Жақсаруына арналған  шахталық  кептіргіштердің
боттары кептіру тәсілдері рециркуляционныелерді  қолданады,  қиыстырылғандар
және алдын ала жылумен бидайдың дәндерлері.

                                 Әдебиеттер

1.  Архангельская  Н.М.  Курсовое  и  дипломное  проектирование  предприятий
молочной промышленности. – М.: Агропромиздат, 1986.-199 с.
2.  Буянов  А.С.  и  др.   Дипломное   проектирование   предприятий   мясной
промышленности. - М.: Пищевая пром-сть, 1979. - 248 с.
3. Ростроса Н.К.,  Мордвинцева  П.В.  Курсовое  и  дипломное  проектирование
предприятий молочной промышленности, М.: Агропромиздат, 1989 – 303с.


                           № 4 лабораториялық жұмыс
             Тақырып: «Тамақ сұйықтарды ыдыстарға құюға арналған
                             цехты оқып үйрену»
                            1. Жұмыстың мақсаты.
    Зерттеу   және   технологиялық    жабдықтау    таптастыруы,    тамақтық
сұйықтықтардың  құймасы  үшін  цех   құрастырушы,   конструктивті   орындалу
қиындығымен және жұмысшы функциялардың орындалуында адам қатысуы  аңғарында;
жұмысшы машиналардың таптастыру және аппараттардың әрекет руымен;  шикізатқа
әсер тәсілімен; технологиялық сел құрылымымен.
    Тамақтық сұйықтықтардың құймасына арналған  цех  құрастыру  мінез-құлық
анықтамасы.
    Технологиялық жабдықтау құрылысты схемаларының құрастырушысы,  тамақтық
сұйықтықтардың құймасына арналған цехке кірушіні.
    Тамақтық  сұйықтықтардың  құймасына  арналған   цех   құрылысты   схема
құрастырушысы.

            2. Тамақ сұйықтықтарды ыдыстарға құюға арналған цех.
    Анамен автоматты өндіріс машиналар сипатталады,  қажетті  технологиялық
операция олардың жіберуінен кейін выполняются  машина  жұмысшы  органдарымен
берілген   бағдарламамен   адам    қол   сұғулары.   Үшін   мынаның   арнайы
технологиялық машина  негізгі  элементтері  толықтырылады  «басқарушылармен»
элементтермен,   қабылдайды   өзінді   машинамен   басқарушы   адам-оператор
функциялары.
    Тамақ сұйықтықтарының әр  алуандығымен  құйғыш  машиналардың  үлкен  әр
түрлілігі,  айрықша  әткеншек  атқару  бар  болушылардың.  Жазаны  талдаймыз
машина- автомат құймаға арналған молока шөлмектерге.
    Автомат   роторлық   машинамен   келеді.   Бөліп   тұратын    резервуар
комплектуется  мөлшерлегіштермен-толтырғыштармен,  қайсыларды   толтырылатын
ыдыс әкелінеді .
    Құрастыру автоматты цехте келесі.
    Станинада, орындалғанның үстел  түрінде,  құрастырылған:  құйғыш  ротор
бөліп  тұратын  резервуармен,   өзіме   наполнительные   патрондар;   бобина
престелгенмен  алюминийлік   кішкене   қалпақтардың   штамптауына   арналған
бағанамен және шөлмектердің кеңірдектеріне кішкене қалпақтардың  отырғызуына
арналған  төментүсіру  науамен;  укупорочный  ротор  қыспақты  патрондармен;
пластинкалы  транспортёр,  орналасқан  станина  жазықтығында  және   жұмысшы
түйіндер және дистанциялық  беттететін  жұлдызшалар  айнала  қоршаушы;  және
роторлардың құйғыш эксгаустера. резервуар  транспортер  жылдамдығы  айналған
патрондардың ұзындық жылдамдықтары бірдей.
    Станинаға  вакуум-насос  қоса  салынған  және   барлық   механизмдардың
келтіруі, қосылған өзінді  жылдамдық  вариаторы.  Құйғыш  резервуар  жоғарғы
бөлімдері құбырларды орнында болады молока және ауа соруының.
    Деңгей молока тұрақты  резервуарда  сүйенеді  түзу  әрекет  поплавково-
клапандық реттеуіші  арқасында.  Деңгей  жоғарылауы  жанында  молока  қалтқы
қалқиды және  көбірек  деңгей  төмендеуі  жанында  тесік  аздап  ашылады  өз
клапанымен  молокопровода.  коректенуші  тесік  жабады  және  құйылу  молока
увеличивается. Реттеуіш күйге  келтіруін  айқын  деңгей  түсірумен  өндіреді
немесе машина  бутылкомоечнойынан  таза  шөлмек  молокопровода.  коректенуші
жаппай селмен дистанционер-жұлдызшаға  жұлдызшаның  транспортерімен  түседі,
айқын   аралықтардың   сақтауымен   шөлмектер   өткізеді   аралық   олардын.
Транспортерде  алысырақ  ере,  құйғыш  ротор,  шөлмектер  айнала  қоршаушыда
құйғыш патрондар-өлшерлегіштердің астына дәл тигізеді  және  сүтпен  толады.
Престелген бағана астында онан әрі аралық жұлдызша осын  айнала  толтырылған
шөлмектер орналасады. Орнында болған  алды  оған  рычаг  қуыс  бұрғы  шөлмек
барысы  жанында  транспортерде  прес  қосады.  Соңғы  кезек  кішкене  қалпақ
әзірлейді , шөлмек кеңірдегіне отырғызу механизмына  модалы  жеңмен  түседі.
Шөлмек онан әрі отырғызылғанмен кеңірдекке кішкене қалпақпен  транспортермен
жүреді укупорочный  ротор,  және  қыспақты  патрон  роторды  кішкене  қалпақ
кеңірдек  гүлдің  тажымен.  Шөлмек  Укупоренныесі  арқылы  кірісті  жұлдызша
бастаушы  және  аралық  жұлдызшалар  үстелге  немесе  жәшікке   шөлмектердің
салуына  арналған  автомат  транспортеріне  орналасады.  Транспортер  кескін
үйлесімі  түсініктермен  сызық  құрастырулары  бүтінде  жергілікті   шарттың
тәуелділігінде мүмкін өзгертілген.
    Құйғыш технологиялық процес автомат жүзеге асырады, жүйелі  орындалатын
операциялардың қатарынан құрылушы:  автомат үстеліне бос шөлмектердің  жауап
беру, дозиға шөлмектердің  көтеруі  стакандарға  (құралдарға),  шөлмектердің
толтырылуы сүтпен, толтырылған шөлмектердің түсіруі және жарым-жарты  түсіру
стакандардың, толтырылған шөлмектердің алуы автомат үстелінен.
    Құйғыш  автомат  шөлмектердің  толтырылуына  арналған  сүтпен   циклдік
механизмдардың қатарынан түзеледі, өңделетін объектілерге жұмысшы  арқасында
әсер етушілердің және өзара байланысқандардың  дос  доспен.  Нормалы  машина
жұмысы ақты  үшін,  барлық  объектілердің  қозғалыстары  және  механизмдарды
айқын  ретте  тиісті  жүру   және   келісілген.   Көрнекті   ұсынуды   бөлек
механизмдардың келісілген  жұмысы  туралы  циклдік  диаграмма  (циклограмма)
береді.


                                 Әдебиеттер.

  1. Архангельская Н.М. Курсовое  и  дипломное  проектирование  предприятий
     молочной промышленности. – М.: Агропромиздат, 1986.-199 с.
   2. Сурков В.Д. и др. Технологическое оборудование предприятий молочной
      промышленности. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1983.-432 с.


                          № 5 лабораториялық жұмыс
      Тақырып: «Сүтті қабылдау мен сақтауға арналған цехты оқып үйрену»
                            1. Жұмыстың мақсаты.
    Зерттеу және технологиялық жабдықтау  таптастыруы,  қабылдау  үшін  цех
құрастырушы және  сүтті  сақтау,  конструктивті  орындалу  қиындығымен  және
жұмысшы  функциялардың  орындалуында   адам   қатысуы   аңғарында;   жұмысшы
машиналардың  таптастыру   және   аппараттардың   әрекет;   шикізатқа   әсер
тәсілімен; технологиялық құрылымымен.
    Қабылдауға арналған цех құрастыру  мінез-құлық  анықтамасы  және  сүтті
сақтау
    Технологиялық  жабдықтау   құрылысты   схемаларының   құрастырушысы   ,
қабылдауға арналған цехке кірушіні және сүтті сақтау.
    Қабылдауға  арналған  цех  құрылысты  схема  құрастырушысы  және  сүтті
сақтау.


               2. Сүтті сақтауға және қабылдауға арналған цех.
    Қабылдауға арналған цех және сақтаудың молока жабдықтау келесіге қосады
.
    Қабылдау жанында сүт өлшенеді . Ең көп таралғандармен -  үшін  өлшеудің
молока зауыттарда СМИ-250 және СМИ-500 автоматты таразылар келеді.
    СМИ-250 таразы түзеледі екінің тіреу бағаналардың,  таразы  механизмды,
кішкене бас циферблат, бактардың екі грузоприемныхінің  үшін  молока,  тіреу
тік тұрулар, елеуіштер және басқару механизмының клапандар.
    Стационарлық таразы. Шойындық тіреу бағана. Үстіңгі жағынан бағаналарда
таразы механизм бекінеді, тұтқын дене.
    Таразы  механизм  түзеледі  үлкен  және  кіші  рычагтар.   Призмалардың
рычагтарда - қатарына және демпферлер, ыдыс реттеуіштері, қарсы  алысатындар
және тіректің өздері рычагтар.
    Сонымен   қатар,   рычагтарға   призмаларда   бактардың   грузоприемных
салпыншақтары ілініп қойылған. Тарту арқылы таразы механизм  кішкене  баспен
циферблатноймен байлаулы. Грузоприемныелер бактар төментүсіру клапан  жағына
еңісті болады.
    Бак ұзындық - 1600 мм, ен 400, ең үлкен  биік  280,  ең  азы  220.  Бак
түбінде диаметрмен тесік болады. Саппен рычагтардың  жүйесін  өзімен  клапан
басқаруы ұсынады.
    Әрбір бактың  үстінде  сүтті  анықтау  үшін  елеуіштер.  Жақтан  оларды
орналастыруларды тіреу тік тұру қойылады, дайындалған  құбырлардан.  Жоғарғы
её көпір ағаш резеңке айнала қоршауды болады. Шеттен  тіреу  тік  тұру  ағаш
шарбақпен қорғалған.
    Бактардың  грузоприемных  толтырылуы  жанында  әрекетке  сүтпен  таразы
механизм тура келеді. Мынау механизм жүкті тиеуді  тапсырады  тарту  күшінің
кішкене бас циферблат.
    Нәтижесінде,  автоматты   шкаламен   кішкене   бас   циферблат   салмақ
анықталады. Бак грузоприемногосынан басқару механизмы  онан  әрі,  арқасында
оның клапандармен құйып алу шығарылады.
    СМИ таразы ұқсас контрукцияны - 500 болады. Айырмашылық шкала  дамуында
түзеледі, есептелгеннің молока және бак мөлшерлерінде,  атап  айтқанда  оның
биігінде. Сонымен қатар, төментүсіру тесіктер диаметр үлкейген 195 мм.
    Жеткізуден кейін молока  цехке  ол  сақтау  сыйымдылығында  қотарылады.
Сондай сыйымдылықтар үшін сүтті танкілер  деп  атайды.  Горизонтальдық  және
тік  орналастырумен  сақтауға  арналған  танкілер  болады.  Құрылғы  олардың
цистерналарға   ұқсас.   Олар   үшін   келесі   конструктивті    қасиеттерді
мінездемелі:
    Сыйымдылық, ереже сияқты, цилиндрлік үлгі;
    Сырттан сыйымдылық жылуды шығармайтын қабатпен жабылған;
    Жүкті  тиеулердің  қабылдауына  арналған  сыйымдылық  тақтайлардан  күш
беретін каркаспен жабдықталады;
    Араластыруға арналған  молока  немесе  -  үлгі  сыйымдылық  пропеллерлі
бұлғауышпен жабдықталады;
    Сыйымдылықтарға арналған үлкен сыйымдылықтың (70000 л және одан  үлкен)
араластыру ауамен жүзеге асады;
    Мына оқиғада ауа  алды  резервуарға  берумен,  тазалауға  душар  болады
шаңдат маймен висциновыммен жабылғандарды шытырман сүзгілерде.
    Сүтті салқындауға арналған сыйымдылық салқындауға  арналған  құрылғымен
жабдықтала  алады,  орналасқанмен  ішінде  (ірек   түтік)   немесе   сырттан
(пластинкалы суытқыш);
    Сыйымдылық жабдықталады және жуудың;
    Деңгей бақылауына арналған молока сыйымдылық  трубкамен  молокомернойды
жабдықталады,  немесе  байқау  тереземен,  сонымен  қатар  беруші  қалтқылық
құрылғымен дыбысты немесе жарық сигнал;
    Қабылдауға арналған  жабдықтау  және  сақтаудың  молока  материалдардан
әзірлейді, сүтке әсер етуші ең аз дәрежеде:
    Барлығы - болаты жиірек;
    Тамақ алюминий;
    Қара қалайыланғанның (жабылған тамақтық қалайымен) болаттың;
    Әсем көпшіліктердің (әзірше тағы өте сирек).
    Жабдықтау,  сүтті  ұзақ  сақтауға   арналған,   араластыруға   арналған
бұлғауыштармен жабдықтайды.
    Ұзақтық сақтаудың  -  салыстырмалы  ұғым.  Өсімдік  май  сияқты  сондай
тамақтық өнімдермен сүт болмайды салыстыру, май, нақты ұзақ сақтауға  болады
(апталар, айлар)
    Сүт қандай жағдай болса да емес көбірек тәулікт  сақталады.  Қажеттілік
өлшемімен ол шығын шығарады.
    Араластыру   нәтижелілігі   май   ұстауы   біркелкілігімен   анықталады
әртүрлілерді қабаттарда молока, орнында болғанды резервуарда.
    Дәл осылай, нормалармен, қабылданғанмен әртүрлі дамыған  европалықтарды
елдерде, бөлек порциялардың майлылығысы бұлғауыш қосуынан кейін  5-10  минут
арқылы молока, сақталынғанды резервуарда 24  сағат  ішінде,  көбірек  тиісті
айырмау 0,1-0,5%.
    Көбірек өнім температура жоғарылауын сақтау  сағатының  артынан  тиісті
емес болу 1-20.
    Резервуар беті көптегенде оның  мөлшерлерінен  тәуелді  болады,  түрлер
және  ең  азы  бет  алу  шарттары  немесе  материалдардың  ең  аз  шығынының
сыйымдылық даярлауы жанында.
    Түр  аралық  айқын  арақатынастарды  бар  болады,   мөлшерлермен   және
резервуарлардың беті. Цилиндрлік сыйымдылықтардың артынан дәл осылай:
    - ұзындығына диаметр автоцистерналардың - көңіл болуы 0,7-0,8;
    - теміржолдықтардың 0,5-0,7;
    - су көлігі цистерналары (жанында) 1,0
    Сақтау сыйымдылықтарына арналған:
    Горизонтальдықтардың Н диаметріне ұзындық танкілердің көңіл болуы  1,0-
1,2;

                                 Әдебиеттер

  1. Архангельская Н.М. Курсовое  и  дипломное  проектирование  предприятий
     молочной промышленности. – М.: Агропромиздат, 1986.-199 с.
   2. Сурков В.Д. и др. Технологическое оборудование предприятий молочной
      промышленности. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1983.-432 с.


Пәндер