Файл қосу
Дәріс сабақтарының мазмұны
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3-деңгейлі СМЖ | | |
|құжаты |ПОӘК | |
| | |ПОӘК 042-16.1.32/03-2013 |
|ПОӘК |______2013 жылғы | |
|«Ежелгі дәуір әдебиеті» |№ 3 басылым | |
|пәніне арналған | | |
|оқу-әдістемелік материалдар | | |
5В012100- Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті
мамандығына арналған
«Ежелгі дәуір әдебиеті»
ПӘНІНІҢ ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
СЕМЕЙ
2013
Мазмұны
1 Глоссарий
2 Дәріс сабақтарының мазмұны
3 Тәжірибелік сабақтардың мазмұны
4 Студенттердің оқытушының басшылығымен орындайтын жұмыс
шеңберіндегі тапсырмалар
5 Студенттердің өз бетімен орындайтын жұмысы шеңберіндегі
тапсырмалар
6 Студенттердің өзін-өзі тексеруге арналған тест сұрақтары
7 Емтихан сұрақтары
Глоссарии.
1. «Томирис»-1) Сақтардың патшасы;2) Сақтардың жерін парсы әскерінің
шапқыншылық әрекетінен сақтап қалу тақырыбын жыр еткен шығарма.
2. «Алып Ер Тоңға»-1) Тұран елінің билеушісі, сақтар әскерінің
қолбасшысы;2)Сақтардың тарихынан сыр шертетін қаһармандақ жыр.
3. Көг өлшемі-түркі тайпаларының байырғы поэтикалық өлшемі.Көне түркі
поэзиясының көг өлшемі негізінен а-а-а-ә;б-б-б-ә;в-в-в-ә түрінде болып
келеді.
4. «Атилла»-1) Батыс ғұн империясының әміршісі,әскери қолбасшы;2)Қыпшақ
даласының перзенті Еділ (Атилла) батырдың жорықтарын баяндайтын
қаһармандық жыр.
5. Бәйіт-қос тармақты өлең шумағы.Низами, Науаи дастандары бәйіт
үлгісінде жазылған.
6. Ғазал-кемі үш,көбі он екі бәйіттен түзелетін бірыңғай ұйқасы бар
өлең.Түркі тілдес әдебиетте ғазалдың айтулы шебері Әлішер Науаи
болған.Қазақ поэзиясында бұл өлең түріне Ақан Сері, Әсет ақындар назар
аударған.Мысалы Ақан Серінің «Көңіл тілегі» атты өлеңін алуға болады.
7. Мәснәуи-араб сөзі-қосарланған деген сөз.Араб, парсы, түркі тілді
әдебиеттердегі қос тармақты шумақ қолданылатын өлең түрі. Фирдоусидің
«Шахнамасы», Низамидің «Хамсасы» (Бес дастан) шығармаларында.Осы үлгі
қолданылған.
8. Наме-шығыс поэзиясының термині.Эпистолярлық жанрдың бір түрі.Хат
үлгісінде жазылады.Мысалы:Мәжнүннің Ләйләға;Шырынның Фархадқа хаттары
соған мысал. «Наме» сөзі сонымен бірге кітап, дастан, өлеңмен жазылған
шығарма деген мағына береді. «Шахнаме», «Бабыр наме», «Оғыз наме»
9. «Кодекс Куманикус»-латын сөзі «Кумандардың кітабы», «Қыпшақ туралы
жинақ»яғни «Қыпшақ тілінің сөздігі»
10. Шежіре-(арб шәджәрә) халықтың құрамына кіретін тайпа рулардың тегін
таратып, бір-бірімен туыстық дәрежесінайыратын тізбе.
Дәрістердің қысқаша сипаттамасы
Дәріс 1 «Ежелгі дәуір әдебиеті»
Дәрістің мақсаты: Тарих, археология, тіл білімі салаларымен өзара
байланыстылығын, ежелгі дәуір әдебиеті пәнінің кезеңдерін түсіндіру.
Дәрістің қысқаша мазмұны
«Ежелгі дәуір әдебиеті» және оның мәні, тарихпен сабақтастығы,
хронологиялық сипаттары. Ежелгі дәуір әдебиетінің кезеңдері, олардың
өкілдері мен туындылары қарастырылады.
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
1. Ежелгі дәуір әдебиеті терминінің мәні.
2. Ежелгі дәуір әдебиетінің даму кезеңдері.
3. Аталмыш пәннің тарихи маңызы.
Әдебиеттер:
1. Н. Келімбетов «Қазақ әдебиетінің ежелгі дәуірі» А., 1996ж.
2. А. Қыраубаева «Ежелгі дәуір әдебиеті» А., 1991ж.
3. Х. Сүйіншәлиев «Қазақ әдебиетінің қалыптасу кезеңдері» А., 1967ж.
Дәріс 2 Сақтардың қаһармандық дастандары.
Дәрістің мақсаты:«Алып Ер Тоңға», «Шу» дастандарының негізгі тақырыптары
мен ерекшеліктері. Олардың зерттелуі және насихатталуы.
Дәрістің қысқаша мазмұны
Сақтардың қаһармандық дастандары (Алып Ер Тоңға, Шу) – ежелгі дәуір
әдебиетінің тынысы мен көркемдік шежіресі.
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
1. Дастандардың жазылу тарихы және зерттелуі.
2. Аталмыш дастандардың басты тақырыптары.
3. Сюжеттік желісі.
Әдебиеттер:
1. Н. Келімбетов «Ежелгі әдеби жәдігерліктер» Астана, 2004ж.
2. Ә. Марғұлан «Ежелгі жыр-аңыздар» А., 1985ж.
3.
Дәріс 3
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 4
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 5
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 6
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 7
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 8
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 9
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 10
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 11
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 12
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 13
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 14
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Дәріс 15
Дәрістің мақсаты:
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өзін өзі тексеру сұрақтары:
Әдебиеттер:
Тәжірибелік сабақтардың қысқаша сипаттамасы
1 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
2 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
3 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
4 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
5 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
6 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
7 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
8 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
9 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
10 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
11 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
12 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
13 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
14Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
15 Тәжірибелік сабақ:
Сабақтың мақсаты:
Әдістемелік нұсқау:
Негізгі тапсырмалар мен сұрақтар:
Әдебиеттер:
Студенттердің оқытушының басшылығымен орындайтын жұмыс
шеңберіндегі тапсырмалар
1 СОБӨЖ «Халқымыздың ұлы ұландары» жыраулар
шығармашылығында \толғау эссе жазу\
Өздік жұмысының мақсаты:Студенттерді шығарма- эссе жазуға баулу.
Әдістемелік нұсқау:Студент кез келген бір жырауға өз атынан ,осы эссе деген
термин сөзге сүйене отырып шығарма-эссе жазу керек.
Эссе-тұрақталған, қалыптасқан тұжырымдарға жаңа қырынан қарап,
өзінше толғап,әрі дағдыдан, әдеттен, көне соқпақтардан бөлек,тың болжам-
дар мен түйіндеулерге құрылатын философияның,эстетиканың,әдеби сын-
ның,публицистиканың, көркем әдебиеттің жанры.
2 СОБӨЖ «Жырау және тарих» ғылыми сипатттағы мақала әзірлеу
Өздік жұмысының мақсаты:Студенттерді мақала жазуға баулу.
Әдістемелік нұсқау: Жыраулардың тарихтан алатын орны қандай;
Жыраулардың қазақ хандығының дамып, іргесінің нығаюына қосқан
үлестеріне тоқталу;Қоғамдық, саяси қызметтердің әдебиет тарихынан
алатын орындарын сөз ету.
3СОБӨЖ «.Жыраулар толғауларындағы архайзм, тарихи көнерген
мағынасы түсініксіз сөздер \текстологиялық талдау\
Өздік жұмысының мақсаты:Өздік жұмыстарында түсіндірмелі
сөздіктерді,фразеологиялық сөздіктерді пайдаландыру барысында қазақ тіл
білімінен алған білімдерін тереңдете түсу.
Әдістемелік нұсқау: Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі.
Құрастырған А.Құралұлы. А.1997; Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі.1-10том.
Алматы:Ғылым,1974-1986;Абай тілі сөздігі. Бас редакторы. А.Ысқақов. Алматы:
Ғылым,1968ж. Осы еңбектерді қараңыз.
Үлгі: Түсініксіз сөздер
Түсіндірмесі
1. Пұсырман баласы 1.
Мұсылманның баласы.
2. Жауабы жамшыдай 2. …………………….
3. Ақре тау 3.
…………………….
4. Өз малын кізнеген 4.
............... ...................
4 СОБӨЖ « Жыраулар поэзиясында кездесетін троптың түрлерін
теру\кортотека\
Өздік жұмысының мақсаты: Студенттер өздерінің әдебиет теориясынан алған
білімдерін шыңдай түсу үшін қажет.
Әдістемелік нұсқау:Қ.Жұмалиев айтқан бес түрлі жолмен жасалатын
метафора түрлерін жыраулар поэзиясынан табу;Жыраулар поэзиясында
кездесетін метонимия мен синекдоханы тауып салыстыру;Жыраулар поэзиясында
кездесетін теңеулердің жасалу жолдарына көңіл аударыңыз.
Үлгі: Мысалы: Арабы торым өзіңсің,
Алдаспаным өзіңсің,
Сен –Алтынсың ...
Сен –Сұлтансың ...
Сен –Сұңқарсың ...,т.с.с. Бұлардың бәрі -
метафора.
5 СОБӨЖ Жыраулар поэзиясында кездесетін образдарға тән нышан –
элементтерге \кортотека\
Өздік жұмысының мақсаты:Студенттер өздерінің әдебиет теориясынан алған
білімдерін шыңдай түсу үшін қажет.
Әдістемелік нұсқау:Ақын, жыраулардың бейнелеу әдістерінде юморлық,
сатиралық, трагедиялық,геройлық, романтикалық образдарға тән
нышан–элементтер көптеп кездеседі. Мысалы:Асанның «Ай, хан, мен айтпасам
білмейсің», Бұқардың «Атаңды білмес құл едің» деп басталатын
шумақтарында сатиралық образ детальдары елес береді соған көңіл
аударыңыз.
6 СОБӨЖ Жыраулар поэзиясы және батырлар жыры \реферат 13-15 бет\
Өздік жұмысының мақсаты:Ауыз әдебиетімен хандық дәуір әдебиетінің
арасындағы байланысқа студент назарын аудару.
Әдістемелік нұсқау:Жыраулар поэзиясын батырлар жырымен салыстыр;
Жыраулар поэзиясымен батырлар жырының арсындағы үндестікке назар
аудар.
7 СОБӨЖ Жыраулар атынан болашақ ұрпаққа хат-аманат жазу
\хат үлгісіндегі толғау-эссе\
Өздік жұмысының мақсаты:Студенттердің тіл байлығын дамыта түсу.
Әдістемелік нұсқау: Асанның хаты. «Уа, жас ұрпақ...Есті көрсең кем деме;
Бәрі тұйғын табылмас », «Артық үшін айтысып, достарыңмен санаспа ». Адамның
адамдығы мінген тағы, шыққан тауы атақ – даңқы емес ,ең алдымен
адамгершілігі, халқына қызмет етуінде болмақ. Сондықтан
«Ғылымым жұрттан асты деп, кеңессіз сөз бастама ...» Адам күні адаммен
–достық, бейбітшілік жер жүзіне ең керекті дүниелер. Сондықтан да «Еділ бол
да, Жайық бол, ешкімменен ұрыспа... » т.с.с
Ескерту: Аманат хатта – жыраулардың өз толғауларынан мысалдар көп
алынулары керек.
8 СОБӨЖ Ақтамберді мен Шалкиіз жыраулардың шығармаларын
ақындар поэзиясымен салыстыру\әдеби талдау\
Өздік жұмысының мақсаты:Жыраулар поэзиясының ақын поэзиясынан
айырмашылығын, өзіне тән ерекшелігін дәлелдету.
Әдістемелік нұсқау:Ұйқас түрлері,рифманың өзіндік ерекшелігін сарала;
Шумақ пен буын саны жырауларда өзгеріп отырады,әр түрлі болып
келеді,тармақтарында жүйе көбіне сақталмайды соған көңіл аударыңыз;
Жыраулар поэзиясының ақын поэзиясынан айырмашылығы,өзіне тән ерекшеліктерін
дәлелде.
Мысалы. Үлгі:
1.Ақтамберді жырау. Біржан сал
“Күдір де күдір / кісінетіп / /9/а Баласы Қожағұлдың Біржан
салмын, а/11/
Күреңді /мінер ме/ екенбіз,/9/б Адамға зияным жоқ жүрген жанмын.
а/11/
Күдеріден /бау тағып /7/ а Қасыңа мені сендер неге алмайсың,
б/12/
Ақ кіреуке /киер ме екенбіз? /10/б Өзім сұңқар, өзім сал кімге зармын.
а/11
Ор қояндай /жүгінтіп,/б/а
Аш күзендей /бүгілтіп,/7/а
Жолбарыстай /шұбарды /7/в
Таңдап /мінер ме/ екенбіз? /8/б
9 СОБӨЖ «Жыраулар сөзі тарих шежіресі» \реферат\
Өздік жұмысының мақсаты:Студенттерді өз бетімен ізденуге жол ашу,
ғылыми материалдармен жұмыс жасауға баулу.
Әдістемелік нұсқау:«Жырау»деген кім ,оның шығармашылық
ерекшеліктеріне назар аудар;Жыраулар поэзиясының тарихтағы
орны,әдебиеттегі орнына тоқтал.
10 СОБӨЖ Үмбетейдің жеке адамдарға арнау жырларына қарап отырып жазу
\шығарма-эссе\
Өздік жұмысының мақсаты:Студенттерді жазу жұмыстарына төселдіру.
Әдістемелік нұсқау:Жыраудың адам психологиясы ,мінезін ашып
көрсетудегі шеберлігіне назар аудару керек. Мысалы Үмбетейдің
«Жауқашарға», «Бұқарға», «Ақтамберді», «Қабанбайға», «Бекболат биге»,
«Бәкеге»,т.с.с. арнау өлеңдері бар. Міне осы арнау өлеңдерін қашан,қандай
жағдайда ,неге шығарғанына тоқталу.Басқа жырауларда арнау өлеңдер бар ма
екен? Бар болса солармен салыстырыңыз.
11 СОБӨЖ Бұқар толғауларындағы Абылай мен тарихи Абылай (тарих
және көркемдік шындық) \реферат\
Өздік жұмысының мақсаты:Дәріс,семинар сабақтардың ғылыми мәнін
арттыру,студенттердің қабілетін дамытып,ғылыми жұмысқа жетелеу.
Әдістемелік нұсқау:Бұқар ел бірлігінің жыршысы екендігі;Абылай ханның халық
тарихынан алатын орны;Абылай ханның сол заманның жырауы Бұқар
шығармашылығына әсері; Бұқар шығармашылығының мәні –ел бірлігі,
достықты үндеуі, халықты Абылайдың саясатын қолдауға шақыруы; Сол заман
үшін Бұқар шығармашылығының маңызы; Абылай портреті Бұқар шығармаларында
қалай ашылғандығына назар аудар.
12 СОБӨЖ «Жыраулар поэзиясын салыстыру» \кортотека\
Өздік жұмысының мақсаты:Теориядан алған білімдерін шыңдай түсу.
Әдістемелік нұсқау:Жыраулар тоғауларына зер сала отырып,қайталанып
келетін өлең жолдарын табу; Өзіңше қалай ойлайсың, жырауларда қайталау неге
кезігеді?; Тапқан қайталаулардың ең алғашқы негізі қай жыраудікі
дер едің; Ойыңды нақты мысалдармен дәлелде.
Үлгі: Ақтамберді.
Доспамбет.
«Күлдір де, күлдір кісінетіп, Күмбір,
күмбір кісінетіп,
Күреңді мінер ме екенбіз ». Күреңді
мінер күн қайда?”
(61- бет. «Бес ғасыр жырлайды» I том)
Күдеріден бау тағып, «Күдеріден
бау тағып
Ақ кіреуке киер ме екенбіз. 64 бет. Кіреуке киер ме
екенбіз?» 33 б.
13 СОБӨЖ Көтеш,Шал,Тәтіқара ақындардың шығармаларын \талдау\
Өздік жұмысының мақсаты:Шығарманы әдеби талдауға баулу.
Әдістемелік нұсқау:Ақындар толғауларының ерекшелігіне,көркемдік
әлемі,маңызы не екеніне тоқталу;Жыраулар шығармашылығына тән ақыл
–нақыл,өнеге өсиеттің молдығына назар аудару; Шешендік оралымдар
пәлсапалық толғаныстарды қай ақын қалай қолданған салыстырып талда.
14 СОБӨЖ Шалкиіз, Доспамбет,Қазтуған жыраулардың
шығармаларындағы архаизмдер \картотека\
Өздік жұмысының мақсаты:Жыраулар поэзиясындағы кездесетін көнерген
сөздердің мағынасын ажырата білу.
Әдістемелік нұсқау:15-18ғасырлардағы ақын жыраулар тілінде ерекше көзге
түсетін сала –архаизмдер.Ерте кездерде өмір көріністерін
бейнелеуге қызмет еткен,ал бұл күндері көне сөз «архаизм» қатарына жататын
сөздер. Мысалы:Шалкиіздегі «әбсінде ғалым жиылып», «ашалай шалың
ақталап»деген тіркестер кездессе, Доспамбетте»кірмембес ауыр қол»,
«сақсырым толды қаныма» т.б. тіркестердің кездесуі.
15 СОБӨЖ «ХV-ХVIII ғасырлардағы қазақ әдебиетінің мәселелері» /реферат 13-
15 бет көлемінде/
Өздік жұмысының мақсаты: Ғылыми материалдармен жұмыс жасауға
төселдіру.
Әдістемелік нұсқау: Жыраулар шығармашылығы – өз заманының тарихи шежіресі
екендігіне тоқталыңыз; Сондай-ақ,олар туралы ғалымдар пікірі, бағасы,
замандастарының ойлары, айтқандарынан үзінділер келтіріңіз;
Жыраулар мұрасының қазақ халқының елдік тарихындағы ролі.
Студенттердің өз бетімен орындайтын жұмысы шеңберіндегі
тапсырмалар
I. Өлең жаттау - Орфоэфиялық нормаға сай мәнерлеп,нақышына келтіріп жатқа
айту талап етіледі.
Өздік жұмысының мақсаты: Мәнерлеп оқуға үйрету.
Әдістемелік нұсқау:Ай, заман – ай, заман – ай (2 томдық) А., 1991 ж.;
Ақберен.Жинақ-А.,1972ж.;Бес ғасыр жырлайды.А., 1 том Жазушы 1984ж.;
«2000 жылдық дала жыры» Қазақ энциклопедиясы,2000ж.;Қазанғап Байболұлы
Еңсегей бойлы ер Есім А., Жалын.,2005;Алқаласа әлеумет. А., 1991ж.
II. Тарихи романдарды оқу.
Өздік жұмысының мақсаты:Студенттердің - тарихи тақырыпқа арналған
шығармадағы көркемдік көрініске, тарихи шындыққа қоғамдық өмірдегі
нақтылы құбылыстарға, болған уақиғаларға сол заманда өмір сүрген
тұлғалардың арқау болатындығына назарларын аудару.
1 СӨЖ Қазтуған жыраудың «Мадақ жыры» өлеңін жаттау
2 СӨЖ Асан қайғының «Еділ бол да, Жайық бол» өлеңін жаттау
3 СӨЖ Доспамбет жыраудың «Қоғалы көлдер, қом сулар» толғауын жаттау
4 СӨЖ Шалкиіз жыраудың «Ер Шобан» өлеңін жаттау
5 СӨЖ Жиембет жыраудың «Еңсегей бойлы ер Есім» өлеңін жаттау
6 СӨЖ Марғасқа жыраудың «Ей, Қатағанның хан Тұрсын» өлеңін жаттау
7 СӨЖ Ақтамберді жыраудың «Күлдір-күлдір кісінетіп» толғауын жаттау
8 СӨЖ Тәтіқара жыраудың «Қамыстың басы майда, түбі сайда» өлеңін жаттау
9 СӨЖ Үмбетей жыраудың «Бекболат биге» өлеңін жаттау
10 СӨЖ Бұқар жыраудың «Бірінші тілек тілеңіз» толғауын \11 тілек\жаттау
11 СӨЖ Көтеш ақынның «Күрелгінің бауыры күнде дауыл» өлеңін жаттау
12 СӨЖ Шал ақынның«Өлімнен құтылмассың қашсаңдағы» өлеңін жаттау
13 СӨЖ Мұхтар Мағауиннің «Аласапыран» романының 1-нші бөлімі \ауызша\
Әдістемелік нұсқау:Диалогияда осыдан бес ғасыр бұрынғы тарихи
оқиғалардың қамтылуы, оқиға желісінің ХVІ ғасыр аяғы мен ХVІІ
ғасырдың бас кезіндегі Қазақ ордасы мен Ресей арасындағы қарым-
қатынасқа
құрылуы. Диалогияның диапозон кеңдігі,тек қазақ қана емес,өзге
ұлттардың
саясаты, тыныс-тіршілігі, әдет- салтының әр түрлі кейіпкерлер арқылы
ашылуына назар аудар.
14 СӨЖ Мұхтар Мағауиннің «Аласапыран» романының 2-нші бөлімі \ауызша\
Әдістемелік нұсқау:ХVІ-ХVІІ ғасырдағы Қазақстан,оның «Аласапыран»
романындағы көрінісі, тарихи және көркем шындық, романдағы Ораз
Мұхаммед,оның бойындағы ұлттық рух,ұлттық сана сезімге назар аудару.
15 СӨЖ Мұхтар Мағауиннің «Аласапыран» романының 3-нші бөлімі \ауызша\
Әдістемелік нұсқау: Романның негізгі оқиғаларына, эпизодтарына,
психологиялық иірімдер мен философиялық түйіндерді саралау.
Ораз Мұхаммедтің қандай қасиеттері ұнайды?, Қандай қасиеттеріне сын
айтар
едіңдер?,Ораз Мұхаммедтің «Біз қазақпыз» деген сөзінің роман идеясын
көрсетудегі орнын саралау.
Студенттердің өзін-өзі тексеруге арналған тест сұрақтары.
І-нұсқа.
1.Шалкиз жыраудың “Асқар, асқар, асқар тау” толғауы қай жинаққа енген?
А.Дала. В.Алдаспан. С.Асау тұлпар. Д.Көктем. Е.Серке.
2.“Қаратаудың басынан көш келеді” әні қандай оқиғаға байланысты
шығарылған?
А.Жоңғар шапқыншылығы. В.Ұлт азаттық көтеріліске байланысты.
С.Ашаршылыққа байланысты. Д.Жазықсыз қудалауға қатысты.
Е.Монғол шапқыншылығы.
3.Жорық жыршысы, ірі эпик, әрі нәзік лирик кім?
А.Қазтуған. В.Асан қайғы. С.Доспамбет. Д.Марғасқа. Е.Көтеш.
4.Абылайдың ұлы бейнесін ұрпаққа жеткізуші жырау.
А.Қазтуған. В.Шал ақын. С.Жиембет. Д.Бұқар. Е.Шалкиіз.
5.“Тауарих хамса” кітабында Шыңғыс хан кезіндегі Майқы бидің алтыншы ұрпағы
деп келтірілетін жырау.
А. Көтеш. В. Марғасқа. С. Ақтамберді. Д. Асан қайғы. Е. Бұқар.
6.Алтын орда әміршісі-Ұлығ Мұхамед тұсында болған,кейін қазақ ханы Жәнібек
маңында болған жырау.
А. Асан қайғы. В. Бұқар. С. Доспамбет. Д. Қазтуған. Е. Шалкиіз.
7.Асан қайғы жыраудың зираты Ыстықкөл маңында деп жазған ғалым.
А. Мағауин. В. Уәлиханов. С. Әуезов. Д. Сүйіншәлиев. Е. Радлов.
8.“Екі басса бір базар, малда береке болмайтұғын, екі басса бір мазар,баста
береке болмайтұғын, базары жақын байымас, мазары жақын көбеймес” - деп кім
айтты?
А. Қазтуған. В. Бұқар. С. Тәтіқара. Д. Шал ақын. Е. Асан қайғы.
9.“Бұл заманда не ғаріп”- деп сұрақ қоя отырып,өзі жауап беретін жырау.
А. Шалкиіз. В. Асан қайғы. С. Доспамбет. Д. Марғасқа. Е. Үмбетей.
10.Бүкіл Дешті қыпшақты аралаған,Стамбул,Бақша сарайда болған жырау.
А. Жиембет. В. Ақтамберді. С. Доспамбет. Д. Асан қайғы. Е. Бұқар.
11.Шешесі ноғайлының ұлы биі Мұсаның қызы болған жырау.
А. Үмбетей. В. Асан қайғы. С. Марғасқа. Д. Бұқар. Е. Шалкиіз.
12.Алтын руынан шыққан,әскери ақсүйек отбасында дүниеге келген,арғы атасы-
Ноғайлыдан шыққан Алау батыр болған жырау.
А. Жиембет. В. Ақтамберді. С. Доспанбет. Д. Шалкиіз. Е. Қазтуған.
13.Цин үкіметіне қарсы күресте ерекше танылған ақын.
А. Көтеш. В. Ақтамберді. С. Тәтіқара. Д. Жиембет. Е. Шалкиіз.
14.Бөгембай өлімін Абылай ханға естірткен жырау.
А. Бұқар. В. Марғасқа. С. Қазтуған. Д. Үмбетей. Е. Ақтамберді.
15.Ш.Уәлиханов “Қазақ халқын құраған рулар жайлы тамаша эпос жасаған адам”
– деп баға берген ақын.
А. Асан қайғы. В. Шал ақын. С. Көтеш. Д. Марғасқа. Е. Үмбетей.
16.Арғын ішінде Сүйіндіктен тарайтын ақын.
А. Көтеш. В. Қазтуған. С. Шал. Д. Жиембет. Е. Ақтамберді.
17. “Тауарих хамса” кітабында Қаракерей Қабанбаймен бірге Найманның бір
көсемі,әскербасы батыры,әрі төгілмелі жырауы болған жырау.
А. Ақтамберді. В. Бұқар. С. Шалкиіз. Д. Жиембет. Е. Үмбетей.
18.Мәшһүр Жүсіп Көпеев шығармаларын жинастырған жырау.
А. Қазтуған. В. Марғасқа. С. Доспамбет. Д. Ақтамберді. Е. Бұқар.
19. “15-18 ғасырлардағы ақын, жыраулар мұрасынан да бес түрлі жолмен
жасалатын метафора түрлерін түгел кезіктіреміз” –деп қай ғалым өз зерттеу
еңбегінде айтқан?
А. Мағауин. М. В. Әуезов. М. С. Уәлиханов. Ш. Д. Жұмалиев. Қ.
Е. Сүйінішәлиев. Х.
20.Қазтуған толғауының авторы.
А. Мұрың жырау. В. Дулат Бабатайұлы. С. Бұқар жырау.
Д.Мұрат Мөңкеұлы. Е. Доспамбет жырау.
21.Ей, Қатағанның хан Тұрсын,
Кім арамды ант .тұрсын – деп басталатын өлең жолдары қай жыраудікі?
А. Үмбетей жырау. В. Марғасқа жырау. С. Бұқар жырау. Д. Жиембет жырау. Е.
Қазтуған жырау.
22.18 ғасырдағы қазақ әдебиетінің ең көрнекті өкілі болған жырау.
А. Бұқар. В. Ақтамберді. С. Доспамбет. Д. Бұқар. Е. Марғасқа.
23.Жауынгер жырау, жорықшы ақын, әрі батыр болған кім?
А. Жиембет. В. Доспамбет. С. Марғасқа. Д. Қазтуған. Е. Үмбетей.
24.Абылайдың жаугершілікке аттанғанда жанынан тастамайтын сенімді серігі
кім еді?
А. Бұқар. В. Тәтіқара. С. Көтеш. Д. Жиембет. Е. Марғасқа.
25.Бұқар жыраумен дос – жаран болған жырау.
А. Доспамбет. В. Қазтуған. С. Үмбетей. Д. Жиембет. Е. Ақтамберді.
ІІ-нұсқа.
1.Ата тегі Арғын, оның ішінде Төртуыл, Қаржас, 1668 – 1781 жылдары өмір
сүрген жырау.
А. Бұқар жырау. В. Мұрын жырау. С. Қазтуған жырау. Д. Үмбетей жырау.
Е. Марғасқа жырау.
2. «Тауарих хамса» кітабында «ойраттармен күрес дәуірінде қазақ қолынының
басында жүрген ерлердің бірі, Найманның ру басы көсемі, әскер басы батыры »
- деп қай жырау туралы айтылған?
А. Қазтуған. В. Ақтамберді. С. Жиембет. Д. Марғасқа. Е. Үмбетей.
3.Асан қайғы жырау «Сарымсағы сабаудай, бүлдіргені бүйректей, алмасы бар
жүректей » деп қай жерді сипаттаған?
А. Шымкенті. В. Баянауылды. С. Шыңғыстауды. Д. Таразды.
Е. Үш Алматыны.
4.Өз өмірінің басым көпшілігін Ноғай ордасының әміршісі Темір бидің
төңірегінде өткізген жырау.
А. Асан Қайғы. В. Қазтуған. С. Жиембет. Д. Шалкиіз. Е. Марғасқа.
5.Еңсегей бойлы Ер Есімнің, кіші жүздегі үлкен тірегі, әскер басы, ел
басқарушы биі.
А. Бұқар. В. Асан Қайғы. С. Үмбетей. Д. Жиембет. Е. Марғасқа.
6.М. Мағауин «Жортуыл жыршы, әулетті жырау » деп кімді айтқан?
А. Ақтамберді. В. Жиембет. С. Шалкиіз. Д. Бұқар. Е. Доспамбет.
7.15 жасында «ақын» ретінде шыққан ақын.
А. Көтеш. В. Марабай. С. Мұрат. Д. Дулат. Е. Шал.
8.1523 ж.Астрахань түбінде қаза тапқан жырау.
А. Қазтуған. В. Бұқар. С. Доспамбет. Д. Үмбетей. Е. Жиембет.
9. «Рухани жағынан алғанда қазақтар бойына үлкен қабылет дарыған
халықтардың қатарына жатады.Олардың әдебиеті байлығымен де мазмұндылығымен
де ерекше көзге түседі» - деп кім жазды?
А. В.Радлов. В. Д.Клеменц. С. Г.Потанин. Д. М.В.Готовицкий.
Е. А.Е.Алекторов.
10.Мұхтар Әуезов «аңыз әңгіменің тарихтық адамды біржола өзіне ұқсамаған
кейіпке түсіріп әкететіні болмайды...Әрбір аңыз әңгіменің негізінде тарихта
болған адамның шын кескінінің түбегейлі ерекшеліктері жүреді» - деп қай
жырау туралы айтқан.
А. Бұқар. В. Доспамбет. С. Марғасқа. Д. Асан Қайғы. Е. Шалкиіз.
11.Шығармалары В. Радловтың, дағыстандық мұхамед Османовтың кітабында ерте
кезде (1883жылы) жарық көрген жырау.
А. Үмбетей. В. Шалкиіз. С. Мұрат. Д. Ақтамберді. Е. Шал.
12.Уа ,қарт Бөгембай өлеңі қай жыраудікі?
А. Ақтамберді. В. Шалкиіз. С. Жиембет. Д. Бұқар. Е. Марғасқа.
13.Тәуке ханға, Абылай ханға қызмет көрсеткен, Абылайдың алдында беделді,
қабырғалы би болған жырау.
А. Үмбетей. В. Қазтуған. С. Бұқар. Д. Доспамбет. Е. Көтеш.
14.Жырлаған негізгі тақырыбы – адам өмірі, өмірінің мәні, “фәни мен бақи”,
дін туралы болған ақын.
А. Көтеш. В. Мұрат. С. Тәтіқара. Д. Жиембет. Е. Шал.
15. “Ерлер жортар мал үшін”,“Ерлер мінер ат үшін”,“Өрісінде мал өсер”, Мал
бітпесе немене деген өлең жолдары кімдікі?
А. Тәтіқара. В. Бұқар. С. Марғасқа. Д. Шал. Е. Ақтамберді.
16. “Көмекей әулие атанған”, “қара сөз білмейді, тек жырлай береді” деген
аңыздар қай жырау туралы айтылған?
А. Бұқар. В. Асан Қайғы. С. Үмбетей. Д. Қазтуған. Е. Доспамбет.
17.Орыстың қай оқымыстысы “Жасандылық пен жылтырақтықтан ада қазақ
өлеңдері өзінің жоғары көркемдігімен,сонымен
қатар,қарапайымдығымен,шыншылдығымен бізді таң қалдырады”,- деп жазды.
А. П.И.Пашино. В. М.В.Готовицкий. С. А.Е.Алекторов. Д. А.Брем.
Е. В.Радлов.
18.Доспамбет жыраудың бізге жеткен мұрасының көлемі неше жол?
А. 150. В. 155. С. 170. Д. 160. Е. 165.
19. “Қазақтар нақысты сөйлеуді бар өнердің алды деп біледі, сондықтан
олардың поэзиясы дамудың жоғарғы сатысына жеткен”,-деген орыстың қай
ғалымы?
А. Г.Н.Потанин. В. И.Н.Березин. С. В.Радлов. Д. А.Е.Алектров. Е. А.Брем.
20. “Асан Қайғы жайындағы әңгіменің екінші,халыққа жат, бөтен саналы
түрлері тағы бар.Ол аңыздағы Асан-халық мүддесімен қабысатын Асан емес, хан
сарайының ақылшы сыншысы, санашылы болған Асан...”-деп басталатын қай
ғалымның сөзі?
А. М.Мағауин. В. Х.Сүйінішәлиев. С. М.Әуезов. Д. Қ.Жұмалиев.
Е. Ш.Уәлиханов.
21.Абат батыр қай жыраудың ұлы
А. Бұқар. В. Қазтуған. С. Ақтамберді. Д. Жиембет. Е. Асан Қайғы.
22.Жыраулар ішінде шығармасы тұңғыш орысшаға аударылған жырау.
А. Үмбетей. В. Марғасқа. С. Асан Қайғы. Д. Шалкиіз. Е. Ақтамберді.
23. “Пәк, таза қазақ поэзиясы –үлкен творчестволық күштің жемісі” , - деп
орыстың қай оқымыстысы айтқан?
А. Д.Клеменц. В. П.И.Пашино. С. А.Брем. Д. А.Е.Алекторов.
Е. М.В.Готовицкий.
24.Сахара жұлдызы, дала данасы, сөз құдіреті, көмейінен күмбірлеген жыр
төгілген классикалық дәрежедегі жырау.
А. Шалкиіз. В. Доспамбет. С. Жиембет. Д. Марғасқа. Е. Үмбетей.
25. “Өлең,жыр – қазақтардың жан серігі. Жай қарапайым адамдардың өзі суырып
салып айтуға бейім тұрады” , - деген кім?
А. А.Брем. В. П.И.Пашино. С. В.Радлов. Д. Г.Н.Потанин. Е. И.Н.Березин.
Тест жауаптары:
|№ |1 |2 |
|1 |В. |А. |
|2 |А. |В. |
|3 |А. |Е. |
|4 |Д. |Д. |
|5 |Д. |Д. |
|6 |А. |А. |
|7 |В. |С. |
|8 |Е. |С. |
|9 |В. |В. |
|10 |С. |Д. |
|11 |Е. |В. |
|12 |А. |А. |
|13 |С. |С. |
|14 |Д. |Е. |
|15 |В. |Е. |
|16 |А. |А. |
|17 |А. |В. |
|18 |Е. |Д. |
|19 |Д. |С. |
|20 |Д. |С. |
|21 |В. |Е. |
|22 |А. |Д. |
|23 |В. |Д. |
|24 |В. |А. |
|25 |С. |В. |
Курс бойынша емтихан сұрақтары:
1. Ақын мен Жыраудың айырмашылығы.
2. Шал ақын мұрасы
3. Қазтуғанның мадақ жырын жатқа айтыңыз.
4. Доспамбет жырау толғауларындағы дәуір көрінісі.
5. Сыпыра жырау.
6. Жыраулар поэзиясындағы қайталау құбылысы.
7. Үмбетей жырау Тілеуұлы.
8. Шалкиіз поэзиясының ерекшелігі.
9. Бұқар жыраудың бір толғауын жатқа айтыңыз.
10. Тәтіқара ақын шығармашылығы
11. Бұхар жыраудың Абылай ханға арнаған толғаулары.
12. Жиембет жыраудың «Еңсегей бойлы Ер Есім» толғауын жатқа айтыңыз.
13. Асан қайғы жыраудың өмірі мен шығармашылығы.
14. Бұқар жырау шығармаларындағы ел бірлігі.
15. Адамның жас ерекшелігін жырлаған жыраулар (мысал келтіріңіз).
16. Бұқар өмір сүрген кезең және шығармашылығы.
17. Шал ақын мұрасы.
18. Жыраулар мұрасының көркемдік ерекшелігі.
19. Кет-бұға, Сыпыра жыраулардың толғаулары.
20. Марғасқа жырау.
21. Жыраулар мұрасының көркемдік ерекшелігі.
22. Ақтамберді жыраудың шығармашылығы.
23. Марғасқа жыраудың басты тақырыбы.
24. ХҮ-ХҮІІІ ғасырдағы тарихи жағдай.
25. Жиембет жыраудың өмірі мен шығармашылығы.
26. Асан қайғы өмір сүрген дәуір.
27. Шалкиіз есіміне байланысты пікірлер.
28. Қазтуған жыраудың өмірі мен шығармашылығы.
29. Үмбетей жыраудың Бөгенбай батырға арналған толғаулары.
30. Бұқар жыраудың «Тілек» толғауын жатқа айтыңыз.
31. Көтеш ақын мұрасы.
32. ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы тарихи жағдай.
33. Жыраулар мұрасының көркемдік ерекшелігі.
34. Үмбетей жыраудың шығармашылығы.
35. Шалкиіз жыраудың философиялық ой-толғамдары.
36. Асан қайғының «Еділ бол да Жайық бол» толғауын жатқа айтыңыз.
37. Шалкиіз жыраудың Би Темірге арналған толғаулары.
38. Шал ақын Құлекеұлы.
39. Жыраулар поэзиясының көркемдік ерекшелігі.
40. Шалкиіз жыраудың өмірі мен шығармашылығы.
41.Үмбетейдің «Бәкеге», «Бұқарға», «Жауқашарға» деген арнауларының шығу
тарихы.
42. Қазтуған жыраудың «Алаң да алаң, алаң жұрт» толғауын жатқа айтыңыз.
43. Үмбетей жыраудың даңқын шығарған жырлары.
44. Доспамбет жырау толғауларындағы дәуір көрінісі.
45. Марғасқа жыраудың бір толғауын жатқа айтыңыз.
46. Доспамбет жыраудың өмірі мен шығармашылығы.
47. Бұқар жырау шығармашылығындағы ел бірлігі.
48. Жыраулар поэзиясының теңеу құбылысына мысал келтіріңіз.
49. Марғасқа жыраудың өмірі мен шығармашылығы.
50. Жиембет қай ханның тұсында өмір сүрді және сол ханға шығарылған
толғаулары.
51. Жыраулар поэзиясындағы қайталау құбылысы.
52. Доспамбет жырау.
53. Бұқар жырау толғауларындағы Абылай хан бейнесі.
54. ХҮІІІ ғасырдағы қазақ әдебиетінің өзіндік ерекшелігі.
55. Бұқар жырау толғауларындағы Абылай хан бейнесі.
56. ХҮІІІ ғасырдағы қазақ әдебиетінің өзіндік ерекшеліктері.
57. Шалкиіздің бір толғауын жатқа айтыңыз.
58. Асан Қайғы туралы ақиқат пен аңыз.
59. Көтеш ақын толғаулары.
60. Ақтамберді толғауларының әлеуметтік мәні, көркемдігі, сөз нақыштары.
5. ӨЗГЕРІСТЕРДІ ТІРКЕУ ПАРАҒЫ
|Өзгерістің |Құжаттың |Өзгеріс түрі|Хабарламаның |Өзгеріс енгізілді |
|рет нөмірі |тарауы, |(ауыстыру, |нөмірі және күні| |
| |пункті |жою, қосу) | | |
| | | | |Күні |Аты-жөні, |
| | | | | |қолы, |
| | | | | |қызметі |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
6. ӘРІПТЕСТЕРДІҢ ТАНЫСУЫ
|№ |Қызметі |Аты-жөні |Уақыт|Қолы |Өзгерту № |Уақыты |Қолы |
|о/қ | | |ы | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz