Файл қосу
Орта ғасырлар психологиясы
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым Министрлігі
Семей мемлекеттік педагогикалық институты
Психология – педагогика факультеті
Психология кафедрасы
5В010300-«Педагогика және психология»
мамандықтарына «Психология тарихы» пәні бойынша
Оқу әдістемелік кешен
Семей,2012-2013ж
Құрастырған: психология кафедрасының аға оқытушысы______Адильжанова К.С.
Кафедра мәжілісінде бекітілген: хаттама № 10, 19.06.2012 ж.
Психология кафедрасының меңгерушісі, псх.ғ.к._______Джумажанова Г.К.
Психология-педагогика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде
талқыланды: хаттама № 6, 20.06.2012 ж.
Психология-педагогика факультетінің кеңесімен бекітілді:
хаттама № 10, 20.06.2012 ж.
ОӘК төрағасы:
__________Есенбекова Г.Ж.
Психология-педагогика факультетінің деканы,
п.ғ.к.доценті:
_________ Аубакирова Р.Ж.
Мазмұны:
1.Глоссарий
2.Жұмыс бағдарламасы
3.Дәріс сабақтарының мазмұны
- Тақырыбы;
- дәріс мақсаты;
- негізгі қарастыратын сұрақтар;
- негізгі схема, формаула және т.б. көрнекілітер;
- өзіндік бақылауға сұрақтар;
- әдебиеттер.
4Тәжірибелік сабақтарды жүргізуге әдістемелік нұсқау:
- сабақ тақырыбы;
- сабақ мақсаты;
- тапсырманың негізгі сұрақтары;
- әдістемелік нұсқау;
- әдебиеттер тізімі.
5. Соөж тапсырмалары студенттердің өзіндік жұмыстары және оны орындауға
әдістемелік құрал:
- сабақ тақырыбы;
- сабақ мақсаты;
- тапсырмалар, сұрақтар;
- өткізу формасы;
- орындауға әдістемелік нұсқау;
- таратпа материалдар;
- бөліммен тараулары көрсетілген әдебиеттер тізімі.
6. Сөж тапсырмалары студенттердің өзіндік жұмыстары және оны орындауға
әдістемелік құрал:
- сабақ тақырыбы;
- сабақ мақсаты;
- тапсырмалар, сұрақтар;
- өткізу формасы;
- орындауға әдістемелік нұсқау;
- бөліммен тараулары көрсетілген әдебиеттер тізімі
7.Бақылау сұрақтары
Глоссарий
Аффект- «жан толқуы» деген латын сөзі. Бұл адамның психологиялық күйініш,
сүйініш сезімдері үстіндегі көңіл күйінің айқын көрінісі (сезімі мен
эмоциясы) Мәселен қайғырып жылау немесе шаттық сезімі билеген адамның
қарқылдап ішегі түйілгенше күлуі сияқты әралуан аффектік жағдайлар.
Әрекет- белгілі мақсатты орындауға бағытталған оңашаланған қимыл. Ол қимыл
қозғалыс арқылы орындалатын сыртқы және ақыл оймен орындалатын ішкі әрекет
болуы мүмкін.
Бағдарлау реакциясы-жағдайдың өзгеруіне орай организмнің өте күрделі әрі
арнайы тітіркендіргіштерге
Эвристика-грек сөзі, қазақша табамын деген мағына береді.
Пластика-гректің пластикосдеген сөзі, мәнер қалдыру деген мағына береді.
Ассоциация-ассоциатио-латын сөзі, амал деген мағына береді.
Мнемоника-грек сөзі. Жаттау өнері дген мағына береді.
Реминисценция-латынның реминицентиа деген сөзі, еске түсіру деген мағына
береді.
Ретроактив- латын сөзі, кері әсер етуші деген мағына береді.
Проактивтік- латын сөзі, ілгері әсер етуші деген мағына береді
Психастения- 1) психикалық элсіздік; 2) ақыл- ойы кем, ақыл- ой мешеулігі.
Психика- (грек рзусһікоз - ішкі сезім, көңіл күй) - объективті шындықты
түйсік,
қабылдау, елестету, сезім, ерік, ойлау арқылы белсенді бейнелейтін мидың
жүйелі қасиеті.
Психикалық ахуал - ( Психическое состояние) - психикалық процестің
динамикалық керінісін жэне индивид психикасының белгілі бір қалыптасқан
шартты кезі мен көрінісін айқындайтын үғым.
Психикалық детерминизм -(Психический детерминизм) - барлық
психикалық актілер мен көріністердің өзіндік себебі мен мағынасы бар және
олар бұрынғы нәрселердің күйіне тэуелді дейтін біржақты көзқарас.
Психикалық процестер - (Психические процесы)- адамның миында
болатын және сезімде, қабылдауда, қиялда, зердеде, ойлауда, сөйлеуде үнемі
жэне өзгермелі түрғыдан бейнеленетін ішкі өмірлік қызмет процестері.
Психикалық энергия -(Психическая энергия) -психикалық аппарат пен
психикалық көріністің негізін өлшеуге лайықты энергия түрі.
Психогенез - (грек. рзусһе - жан, §епезіз - шығу тегі) -
психикалық
қүбылыстардың дүрыс қалыптасқан жэне науқасқа үшыраған
көріністерінің бастауын қарастыратын үғым. Психогенез "бүрынғы психикалық
процестер кейінгі
бақылаудағы көріністерінің қалыптасуына міндетті түрде ықпал
етеді" деген психикалық детерминизм қағидасын негізге алады.
Психогенетика - (псіао ... және грек. §епеіікоз - туылуына, шығу
тегіне
жататын) - психикалық және мінез- қүлықтық кейбір
құбылыстардың түқымқуалаушылық сипатын жэне олардың генотипке
тәуелділігінзерттейтін ғылым саласы.
Психогигиена -(психо... және грек. һу§іепоз - емдік) - дені сау адамдарды
психикалық жүйке ауытқушылығынан, психикалық зақымнан
сақтандыруүшін
арнайы көмек көрсететін медициналық психология саласы.
Психодинамика - {психо... жэне грек. сіупатіз - күш) - қарама -карсы
бағыттағы
мотивациялық ықпалдан туындайтын ойлану, сезіну, мінез-қүлық қүбылыстарын
түсіндіретін психикалық талдаулық теорияның маңызды саласы.
Психодрама - (психо... жэне грек. сігата - іс- эрекет) - топтық
психотерапияның
бір түрі; мүнда пациенттер актерлер мен көрермендер сапасында кезектесіп
шығады, осының өзінде олардың рөлдері қатысушылардың барлығы үшін түлғалық
мэн-мағынасы бар өмірлік жағдаяттарды үлгілеуге бағытталады; бүл орайда,
барабар емес эмоциялық реакцияларды болдырмау, элеуметтік перцепцияны
пысықтау, өзін -өзі неғүрлым тереңірек танып- білу мақсаты көзделеді.
Психодрама үғымын жэне процедурасын Д. Морено (АҚШ) үсынып, оны әлеуметтік
проблемаларды шешудің бір қүралы деп түсінедірді.
Психоз - (грек. рзусһе - жан) - жеке адамды тоқыраушылыққа
үшырататын психикалық қызметтің ауытқушылығы немесе психикалық науқастық.
Психолингвистика - {психо... және франц. Нп^иізіідие < лат Ііп§иа - тіл)-
адамның сөйлеу қабілетінің қалыптасуы мен бір қалыпты өтуін зертейтін
психология мен лингвистика аралығындағы ғылым саласы.
Психологизм - элеуметтанушылық зерттеу принципі; мүнда әлеуметтік
процестер мен қүбылыстар психологиялықтың туындылары деп сипатталады.
Парадигма - (грек. Paradigma -үлгі) –1) берілген білімдер саласындағы
белгілі бір тарихи кезіеңдегі ғалымдардың зерттеу практикасы соларға қарап
ұйымдастырылатын негізгі ғылыми жетістіктер (теориялар, әдістер) жүйесі.
Ұғымды енгізген америкалық тарихшы Т.Кун ғылыми пәннің дамуында
прпарадигмалық кезең (Парадигма белгіленер алдындағы кезең), Ппарадигма
үстемдігі кезеңі, дағдарыс және ғылыми революция кезеңі (парадигмалардың
алмасуы, бірінен екіншісіне өту) болады деп пайымдады. Парадигма
тұжырымдамасы алға қойған проблемалар (ғылыми пән және оның даму кезеңдері
туралы, таным субъектісі ретіндегі ғылыми қауымдастық туралы және т.б.)
отандық ғылымда диалектикалық материалистік әдіснама тұрғысында талдап
шешілуде; 2) шындық болмыстың мәнді сипаттарын білдіретін ұғымдар жүйесінде
тұлғаланған қатаң ғылыми теория; 3) белгілі бір тарихи кезең ішінде ғылыми
қоғамдастықта үстем болатын зерттеу әдістерінің, проблемалар қою мен оларды
шешудің бастама тұжырымдамалық схемасы, моделі.
Курстың қысқаша сипаттамасы:
Дәріс сабағын тындау барысында, психология ғылымының даму
тенденциялары, бағыттары және ежелгі кезден бастап қазіргі кезге дейінгі
психологиялық ойлардың қалыптасуымен пайда болу тарихы ашылады. Студенттер
психологиялық ғылымның алғы шартының қалыптасуының негізгі кезендерімен,
негізгі психологиялық пәндердің дамуымен, қазіргі кездегі бағыттарымен,
ғылыми мектептермен және психологиялық ғылымның даму тенденциясымен
танысады. Семинар сабағында теориялық материал бекітіліп, жүйеленеді.
Студенттердің әр-түрлі өзіндік жұмыстары қамтылған: рефераттарды дайындау,
әр-түрлі уақыт кезеніндегі психология бойынша ғылыми зерттеу картотекасын
құрау, алғашқы әдебиеттерді талдау және қысқаша жазу, әдіснамалық
семинарларды, пікірталас және пікір сайысын жүргізу. Негізгі психологиялық
курсы бойынша студенттердің білімін ескеруі, материалдарды жоспарлау
барысында басқа психологиялық пәндердің мазмұнымен үйлесуін және
материалдарды қайталамауына мүмкіндік береді.
« Психология тарихы» пәнін оқытудың мақсаты- психология ғылымының даму
тарихын теориялық тұрғыда қарастыру .
«Психология тарихы» пәнін оқытудың міндеті:
Пәннің міндеттері:
-білімнің ғылыми теориялық негіздерімен студенттерді қаруландыру;
-іскерлік қабілеттерін қалыптастыру үшін психо-педагогикалық зерттеулер
жүргізуіне мүмкіндік беру;
-дағды қалыптастыру, кәсіби қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру, оқу-
зерттеу іс- әрекетіне деген дағдыларын қалыптасытыру.
Курсты оқу барысында студенттер мына іскерліктерді меңгерулері тиіс:
- Курсты оқыту процесі, психология ғылымының даму тенденциясы, қазіргі
кездегі жағдайы, көзқарастары, психологиялық ойлардың пайда болу процесінің
тарихи туралы жан жақты, жүйелі білімді қалыптастыруын қарастырады
Курстың негізгі түсініктері: тарих, даму, үйлесімділік, байланыс,
психологиялық идеялар.
Курстың мазмұны
|№ |Тақырыптары |Сағаттар |
| | |Дәріс |Тәж. |ОСӨЖ |СӨЖ |
|1 |I Бөлім «Ежелгі және орта ғасырдағы |3 |1 |2 |4,5 |
| |психологиялық білімдер» | | | | |
| |Ежелгі Шығыстағы психологиялық ой-пікір | | | | |
| |Дін мен мифологиядағы психика туралы | | | | |
| |көзқарастар.Ежелгі сақтар түсінігіндегі | | | | |
| |психика мәселесі.Евроцентризмді сынау. | | | | |
|2 |Антикалық психология. Гераклиттің жан туралы,|3 |1 |2 |4,5 |
| |жалпы заңдары жайлы идеялар. Платонның жан | | | | |
| |мен таным туралы ілімі. | | | | |
| |Аристотельдің жан мен оның құрылымы туралы | | | | |
| |ілімі. | | | | |
|3 |Орта ғасыр мен Қайта өркендеу дәуіріндегі |3 |1 |2 |4,5 |
| |психология. | | | | |
|4 |II Бөлім. Жаңа дәуірдегі психологияның дамуы.|3 |1 |2 |4,5 |
| |XVII ғасырдағы Европалық психология | | | | |
| |Буржуазиялық дәуірдің жалпы сипаты. | | | | |
| |Ф. Бэконның эмпирикалық әдіснаманы негіздеуі.| | | | |
| |Р.Декарттың жан құмарлығы туралы ілімі. | | | | |
| |Б.Спинозаның таным мен қабілеттілік туралы | | | | |
| |ілім. | | | | |
|5 |ХVIII ғасырдағы психологияның дамуы. |3 |1 |2 |4,5 |
| |Англиядағы ассоциативтік психология. | | | | |
| |Энциклопедистер адам мен психика туралы. | | | | |
| |Д.Дидроның психологиялық көзқарастар. | | | | |
|6 |ХIХ ғасырдағы психологияның дамуы. |3 |1 |2 |4,5 |
| |И.Гербарттың психологиясы. | | | | |
| |Д.Миллидің психологиялық көзқарастары. | | | | |
| |ХIХ ғасырдағы қазақ ағартушыларының | | | | |
| |психологиялық идеялары. | | | | |
|7 |III Бөлім. Психологияның дербес ғылым ретінде|2 |1 |2 |4,5 |
| |қалыптасуы мен дамуы. | | | | |
| |Психологияның жеке ғылымға бөлінуінің табиғи-| | | | |
| |ғылыми алғышарттары. | | | | |
| |Э.Герингтің есту түйсіктері теориялары. | | | | |
| |И.М Сеченов психолог ретінде. | | | | |
| |В.Вунт және оның психологияның ғылым | | | | |
| |ретіндегі дамуына қосқан үлесі мен рөлі. | | | | |
|8 |Психологиядағы XIX-XX ғасыр шебіндегі |2 |1 |2 |4,5 |
| |теориялық тұжырымдамалар. | | | | |
| |Вундт идеясының Америкадағы дамуы. | | | | |
| |Ф. Брентаноның психологиялық акт теориясы. | | | | |
| |Т. Рибонының психологиялық теориясы. | | | | |
|9 |XIX ғасырдың екінші жартысы мен мен XX |2 |1 |2 |7,5 |
| |ғасырдың басындағы сараптау психологиясының | | | | |
| |дамуы. Д.М.Кэттелдің психологиялық | | | | |
| |лабороториясындағы даралық ерекшіліктер, оқу| | | | |
| |дағдылары, салаларындағы | | | | |
| |зерттеулер.А.ФЛазурскидің тұлға | | | | |
| |психологиясына үлесі. | | | | |
|10 |IV Бөлім. Психологияның қазіргі тарихы. |2 |2 |2 |7,5 |
| |Психологиядағы әлемдік мектептер.(ХХғ.-10-50 | | | | |
| |жылдары)Психологиядағы дағдарыс. | | | | |
| |Бихевиоризмнің психология пәні мен | | | | |
| |міндеттерін жаңаша түсінуі, ұғынуы. | | | | |
| |Гештальтпсихологиясы. | | | | |
| |В.Дильтей иен Э. Шпрангердің сипаттау | | | | |
| |психологиясы, оның түсіндірме психологиясына | | | | |
| |қарсы тұруы З.Фрейдтің | | | | |
| |психоанализі.А.Адлердің даралық психологиясы.| | | | |
|11 |Марксизм философиясына негізделген кеңес |2 |2 |1 |8,5 |
| |психологиясының қалыптасуы. | | | | |
| |Кеңес психологтардың 20-30 жылдардағы жалпы | | | | |
| |психология саласындағы негізгі жетістікткер. | | | | |
|12 |Соғыс жылдары (1941-45)мен 80-жылдардың |2 |2 |1,5 |8 |
| |ортасына дейінгі кеңес психологиясы. Кеңес | | | | |
| |психологтарының Жеңіске қосқан патриоттық | | | | |
| |үлесі. | | | | |
| | | | | | |
| |Барлығы: |30 |15 |22,5 |67,5 |
Дәрістердің қысқаша мазмұны
Тақырып 1.Ежелгі шығыстағы психологиялық ой
пікірлер.
Мақсаты: Ежелгі шығыстағы психологиялық ой пікірлері жайлы түсінік
қалыптастыру.
1. Ежелгі Шыгыста психологиялық ойдың дамуы.
2. Дін мен мифологиядагы психологиялық ойлар.
3. Діни сенімдегі психологиялық әсер етулер.
Психология ерте заманнан келе жатқан гылым саласының бірі. Оның дүниеге
тұңгыш келген жері - Греция. Психологиялық ойдың ең алгаш бейнесі
мифологиялық тұргыда дамыды. Мифология адамның қауымдық сананың алгашқы
қалыптасуының корінісі. Ол ешбір құбылыстың шыгу себебін ашпайды.
Мифологиялық козқарасына білімсіздік, аңқаулық, алданушылық, соқыр, наным-
сенім кездеседі. Мифология адамзаттың рухани мәдениетінің ең коне формасы.
Онда білімнің діни сенімнің бастамасы онер мен адамның қасиеттер
бейнеленді. Миф (аңыз, ертегілер) сананың әлі жетілмеген біртұтас формасы
болып табылады.
Дін - дүниеге козқарастың шындық дүниені бұрмалар, бейнелендіруші
формасы. Дін дүниені о дүние және бұл дүние деп болген. О дүние бізден тыс
корінбейтін дүние. Ал бұл дүние коріп білуге болатын табигат дүниесі.
Діни сананың негізі - сенім. Дін екі болімнен тұрады.
1. Диахроника - откен заман туралы айтады.
2. Синхроника - бүгін және болашақ туралы.
Қолданған әдебиеттер
1.Философия Ә.Х.Тұрынбаев.
2.Философия Досмұхамед Кішібеков.Ұлықпан Сыдықов.
3.История психологии А.Н Ждан.
Ежелгі Грециядагы мифологиямен күрес саласынан “ Дүниеде не 1? ” деген
сұрақ туындады. Күлтенгіннің жогарыда коп аспан, томенде қара жер пайда
болганнан бері деген созі сын тысқа жазылып 6-гасырдан бүгінге келген,
Алла тагаладан Пайгамбарымыз Мұхаммед арқылы берілген.Түнді- жамылгы
қылықтың, күндізгі - тіршілікке жараттық, үстіңе жеті қабат кок құрық, жар-
қырагын шырақ деген. Қагиданы құран кәрім арқылы мәңгілікке қолданган.
Адамзат таңгажайып жаратылыс, оны қарапайым немесе күрделі гылыми тәжірибе
арқылы танып білуге болады. Жалпы дүниежүзілік діннің дін үшке болсек
хрестиан, будда, ислам. Әр адамның жүрегі о бастан туылысымен-ақ
жаратушуның бар екенін сенуге бейімдеген.
Кез келген адамды омірге келісімен озінің ата-анасы туылган ортасына
қарай Иуди, христиан немесе отқа табынушы етеді. Елбасымыз: “ Ислам
біріктірілген сипаттагы ілім, ислам басқаның сезіміне тозіммен қарауга
шақырады. Діннің адамдары бір-біріне қарсы қоятын емес, бір-біріне табыс-
тыратын бастауды іздеген абзал ” деген.
Ислам діннің мааңызы мен тәрбиелік мәнін әлемдік деңгейде ой толгаган ұлы
тұлганың озі де мойындады.К.Маркс құранды оқып оның тәрбиелік мәніне терең
бойлаган.Құранды Гете неміс тілінде, Пушкин орыс тілінде олеңге қосқан.
Психологиялық ойлардың дамуы сол заманда омір сүрген ойшылдың
козқарастары мен жаңалықтары негізінде оріс алды. Августин Батыстың шіркеу
әкесінің ішінен шыққан 13-гасырдың феодалдық қогамның дамуына орасан зор
үлес қосқан негізгі шыгармалары. Исповедь және құдай қаласы туралы.
Августин бойынша - құдай ең жогаргы болмыс. Құдайда мәңгілік озгермейтін
идеал болады. Олар әлемге тәртіпті орнатады. Адам бүкіл болмысымен құдайга
тәуелді дін козқарасты жақтады.
Аквинский реализм багытының окілеті тұтастықтың негізі - сенім мен
ақылда деді. Аристотельдің идеясына сүйеніп, мүмкіндік пен шындықты
жақтайды. Кез келген зат материямен форманың бірлігі құдайдын бар екенді-
гін
1. Қозгалыс алгашқы қозгалысқа түрткі болган құдай
2. Себеп, ягни себепсіз ми нәрсе жоқ.Алгашқы себеп ол құдай деді
3. Мүмкіндік пен шындық. Мүмкіндікті шындыққа айналдырган ол да құдай.
4. Дүниеде барлыгы әсем, тамаша ол да құдайдың құдіреттілігінен жасалган
5. Барлық заттар бір-бірімен байланысты ол да құдайдың құдіреттілігі деп
біледі.
Қолданған әдебиеттер
1.Философия Ә.Х.Тұрынбаев.
2.Философия Досмұхамед Кішібеков.Ұлықпан Сыдықов.
3.История психологии А.Н Ждан.
Тақырып 2.Антикалық психология
Мақсаты: Антикалық психология жайлы түсінік қалыптастыру.
Біздің заманымыздың басында кіші Азияның батыс жағалауында орналасқан
Геониядағы гректің қала мемлекеті одан соң түстік Италиядағы грек
қалаларында сондай-ақ Грецияның өз ішіндегі Афин қаласында антикалық
психология дүниеге келді. Бұл кезең ертедегі грек елімен Римде құлдық
қоғамның шарықтау кезі еді. Осы кезде мәдениет гректер арасынан поэзия,
драматургия, мүсіндеме. Философиялық басқа да мәдениеттің көрнекті
өкілдері: Гомер, Аристофан, Геродот, Ксенофон, Демокрит, Сократ, Платон,
Аристотель т.б. дүниеге келді. Оның бастамасы Милет қаласынан шыққан. Фалес
сауда адамы болған. Ол өз кезінде Вавилон, Египет елдерін аралап, оның
даңқы б.э. басындағы 585 ж. Грецияда күн тұтылатынын болжаған және барлық
әлемге таралды. Сол үшін ол Египет аңыздарынан «Оракул» көреген деген атақ
алған. Фалестің айтуынша барлық заттар судан пайда болған, тіпті жердің өзі
де судың бетінде қалқып жүрген жалпақ дөңгелек деген.
Анаксимандор (610-547 ж.) оның пікірінше дүние негізі афион деген.
Дүние пайда болып жойылып жатады. Мәңгі жойылмайтын, өзгермейтін афион.
Анаксимандор әлемнің түрлері көп болатынын болжады. Ол қалада да ең алғаш
әлем картасын сызды. Глобус жасап, күн сағатын шығарды.
Анаксиман (585-525 ж.) дүниенің негізі ауа деп есептеді. Ауаның
қоюлануымен сұйықталуынан су, жер, тас, от пайда болды деп топшылады.
Гераклит (535-475 ж.) ол Эфес қаласынан шықты. Оның пікірі бойынша
«дүниеде өзгермейтін, қозғалмайтын еш нәрсе жоқ, бәрі ағыста, бәрі
өзгерісте». Гераклиттің ойынша дүниедегі барлық құбылыс оттан жаралған.
Олай болса жан да оттан тұрады.
Парминит (VI-Vғ.) оның ойынша дүние отпен жерден, яғни заттан тұрған
шар. Онда бос кеңістік жоқ. Олай болса еш нәрсе жоқтан пайда болмайды, оны
тек оймен тану мүмкін деді.
Сократ (469-399 жж.) гректер арасынан шыққан объективтік идеализмнің
негізін салушы. Ол Афиндағы демократиялық құлдық құрылыстың ыдырау кезеңіне
сай келді. Сократ үстемдік құрған құл иеленушілердің адамгершілікке
жатпайтын сорақылықтарын, олардың сиынған құдайларын сынады. Өйткені бұл
кезде Афинадағы бұрын құрылған демократиялық тәртіп бұзылып, үстемдік
құрғандар демократиялық аяққа басқан талай заңсыздық, опасыздық әрекет
жасап, қылмысқа батқан кезеңді сынады.
Аристотель (384-322 жж.). Аристотель Платонның шәкірті. Атақты
Александр Македонскийдің шәкірті. Аристотель объективті идеалист, бірақ ол
материализм мен идеализм арасында енжарлық жасады. Аристотель өмірде
идеалист болып өтті. Негізгі еңбектері: «Жан туралы», «Физика»,
«Метофизика», «Категориялар» деген т.б.
Қолданған әдебиеттер
1.Философия Ә.Х.Тұрынбаев.
2.Философия Досмұхамед Кішібеков.Ұлықпан Сыдықов.
3.История психологии А.Н Ждан.
Тақырып 3. Орта ғасырмен қайта оркендеу дәуіріндегі психология.
Мақсаты: Орта гасырмен қайта оркендеу дәуіріндегі психология жайлы түсінік
қалыптастыру.
1. Орта ғасырлар психологиясы.
2. Орта Азия халықтарының психологиясы.
1. Орта гасырлар тұсында қогамның рухани омірін барлық салаларында діни
бүтіндей үстемдік жасауы философияның дамуында оз әсерін тигізбей қоймады.
Орта гасырлы философиядагы негізгі күрес айтыс деп аталган жалпы ұгымдар
жалпылама мәселелерді тоңірегінде жалпынып жекеге қатынас жагдайында болды.
Философтар екі топқа болініп күресті. Жалпы ұгымдар және нақты заттардан
тәуелсіз, олардан бұрын пайда болган бұл шын мәнінде құдайлармен байланысты
деп ужелдеген. Бүкіл тіршіліктің мәні - жаратушы құдай деді. Жалпы ұгымдар
реалды омір сүреді. Олардың философиялық багыты реализм деп аталады. Бұл
таза объективтік идеалистік багыт болып табылады. Орта гасыр тұсындагы
материалистік агымды білдіретін бұл козқарасты ұстанушылар наминалистер деп
аталады. ( латын тілін-де - nominos атау деген созден шыққан ).Ойткені
бұлар жалпы-ны жоққа шыгарып оны жай атау гана деп жариялаган.
Реалистердің басты окілдері Ф. Аквинский, Хентерверский олардың пікі-
рінше жалгыз құдай шын омір сүреді. Дүниеде бар нақты заттар мен құбы-
лыстардың бастамасы - Құдай. Демек жеке нәрселердің пайда болуы жара-тушы
құдайга байланысты.
Реалистер мен номиналистердің жалпылық жайындагы козқарастарын жұмсатып
жақындастыруга тырысқан. Итальяндық философ Ф. Аквинский болған.
Ф. Аквинский ілімінше жалпы идеялар 3 түрлі омір сүреді:
1. « Заттарга дейін » ягни құдайдың ақыл-ойында.
2. « Заттардың оз ішінде » - олардың мәні және формасы жоқ.
3. « Заттардан кейін » ягни абстракциялық ойлардың нәтижесі адамның
басында.
XIV гасырда философия мен ғылымда номиналистік козқарас одан әрі дамыды.
Оның корнекті окілінің бірі Уилиям Оккон. Ол реализмді батыл санады.
Қысқарта айтқанда орта гасырлық философия тұтас алганда идеалистік сипатта
болғанымен, бірақ онда да Платонмен Демокриттің ығында күрес жүріп жатты.
Ол күрес логикалық терминде болды. Ал XIX гасырдың 2-ші жартысынан бастап
Ф. Аквинскийдің діни идеалистік жүйесі католик шіркеуінің ресми
философиялық доктринасы номинализм негізін құрды.
3. Феодализм дәуірінде цивализацияның бір ошагы болган Орта Азияда
Хорезми(IX гасырдың басы),Фараби (870-950)жылдар шамасында, Ибн-Сина,
Омар Хайам деген ойшылдар омір сүрген. Қазақ жерінен оның ішінде
отырар аласынан шыққан математик, әрі философ Фараби Аристотельдің
шыгармаларын жетік білді. Орта гасырдың коптеген ойшылдары сияқты ол
да дүниенің бастапқы жаратушысы - құдай деп есептеген. Танымның козі
сезім мүшелері ақыл-ой тұжырымы деп санады. Алгашқы тікелей танып
білудің құралы. Ал кейінгісінің комегімен заттардың мәнін білеміз.
Фараби-дің математикалық трактаттары, философиялық трактаттары,
логикалық трактаттары, этикалық тракттаттары және т.б. шыгармалары
орыс және қазақ тілінде жарық корді. Феодалдық Орта Азияның аса
корнекті галымы әрі философы бұқаралық Ибн-Сина есімінен таралган. Ұлы
энциклопедист галымдарының бірі. Ол айналыспаган ғылым саласы кем де
кем. Медицина саласында Ибн-Синаның еңбегі дәрігерлік ғылымның
қагидалары Медици-налық білімнің шын мәніндегі энциклопедиясы.
Тақырып 4. XVII ғасырдағы
Европалық психология
Мақсаты: XVII ғасырдағы Европалық психологиямен таныстыру.
1. XVII Франциядағы психологиялық және философиялық көзқарас
2. Д.Дидро. Ж.Ж.Руссо көзқарастары мен ойлары.
XVIII ғ. Орта шенінен бастап әсіресе Францияда буржуазиялық
революзиялны идеологиялық жағынан әзірлеуде математиктер Д.Дидро,
Ж.О. Ламатри . П.А.Голбах және Гельвеций аса маңызды рөл атқарды.
Олар сол кездегі Франциядағы саяси-әлеуметтік құрлыспен аяусыз күресті.
XVIII ғ.Француз матерализмі-матерлалистік филосфияның дамуындағы жаңа
бір тарихи саты, жоғарғы формасы болып табылады.
Француз матералистері матерализімнің механистік формасын
дамытты, бірақ олардың кейбіреулерінің көзқарасынан, мәселен Дидроның
Организімдердің дамуы байқалады. Бұл ілім бойынша, табиғат,материя бүкіл
Дүниенің себебі : ол өздігінше өмір сүріп, әрекет етеді. Маселен,егер
Декарт
Материяны қозғалысқа келтіретін құдай деп түсінген болса,Гольбах табиғат
өзінен өзі қозғалысқа келеді,материяның қозғалысы мәңгі, өйткені ол
материяның өмір сүруінің тәсілі деп есептеді.
Ж.Ж.Руссо атақты жазушы, ойшыл, философтың пікірінше
адам
Мәселесі үлкен роль атқарады.Оның жетістіктерін қағаз бетіне атақты жазушы
Л.Н.Толстой мен И.Кант болды.
Ойшыл шынайы адамды былай сипаттайды ,қайырымды
,сезімтал, басқа адамның қайғысын түсінуге ,бөлісуге жанашыр қаблетті
Және көмек көрсете алады.
Руссо Эмиль немесе тәрбие туралы және Жаңа Элоиза роман
трактаттарында өзінің тәрбие туралы жаңа жүйелерін баяндайды. Ғылымда
бұл жүйе баланың психикалық жоғарғы бағаға ие болады.
XVIII ғ.Францияда эмперикалық психологияның қалыптасуы басталады.
Бұл процесс Локк теориясы және Декарттың адамның қалыптасуы білімі туралы
тәжірибесінен пайда болды. Француз эмперикалық психологиясына үлес қосқан
атақты ойшыл философтар:Ж.Ламетри, К.Гельвиций ,Д.Дидоро,
П.Голбак, XVIII ғ. Тарихына Ұлы Француз ревалюциясы кіреді. Француз
эмперикалық психологияның ағылшын психологиясынын айырмашылығы,адамның
санасының белсенділігінің мәселесіне және сол қоғамдық жағдайға үйренуіне
көңіл бөлген.
Гельвецидің (1715-1771) зерттеумәселісі-ақыл ойдың тең еместігі
неге байланысты.ма? Осы сұраққа жауап беру үшін Гельвиций психологиялық
идеяны дамытқан.Адам туғаннан бастап сезімге және сенуді сақтау қасиеттерге
ие.
Қолданған әдебиеттер
1.Философия Ә.Х.Тұрынбаев.
2.Философия Досмұхамед Кішібеков.Ұлықпан Сыдықов.
3.История психологии А.Н Ждан.
Тақырып 5-6. ХVIII-ХIХ ғасырдағы психологияның дамуы.
Мақсаты: ХVIII-ХIХ ғасырдағы психологияның дамуы жайлы түсінік
қалыптастыру.
1.Декарт көзқарасы
2. Бекон бойынша адамды тану
Декарт есімімен психологиялық білімнің дамуының этаптарына байланысты
психика адамның ішкі жан дүниесі ретінде түсіндіріледі. Декарт жалпы
«рефлекс» түсінігін енгізіп, «Страсти души» жинақтамасы арқылы жазып
көрсеткен. Декарттың жазып бітірген жұмысы философиядағы басқа ғылымдар
сияқты мықты негіз болатын. Декарт ғылыми зерттеуге көп көңіл бөледі. 1 –
ші кезекте Декарт әлемдік сезімге күдікпен қарайды. Оның айтуы бойынша
біздің сезімге берілетін немесе елестететін әлем бар ма деп сұрақ қояды.
Сезім мүшенің көрсеткіші арқылы біз оларды дәлелдейміз. Түсімізге көптеген
жайттарды елестетеміз немесе көреміз. Оларды түсімізде анық жан тірідей
сеземіз, бірақ та шынында ол жоқ, жалған сезімдер.
1) Бекон адам туралы ғылым идеясын дамытты. Оның негізгі бөлімі
психологияда болып саналады. Бұл ғылым адамға барлық
ғылымдардың мақсатын сонымен қатар табиғаттың бөлігімен
құрастырады. Адамды тануда Бекон бойынша 2 бөлімнен тұрады. 1
– уі адамды қарастырса, 2 – сі оның ортаға қарым – қатынасы.
1 – ден адам философиясы, 2 – сі азаматтың философиясы деп
аталады. Бекон адамның тәні мен жанын бөліп зерттеген.
Сонымен қатар тұлғаны қарастыра отырып адамның мүмкіндігінің
ақылдылығын, есін, моральдық төзімін қарастырған. Тән
ғылымына Атлетика жатады. Бұл бағыттар салауатты өмірді
меңзейді. Капиталдық қарым-қатынастың дамуы 16-17 ғасырлар
арасында өзінің артынан көптеген ғылым салаларының дамуына
себеп болды. Н.Коперниктің, Д.Бруно, Г.Галилей, Е.Кеплер,
И.Ньютон ғылыми ашқан жаңалықтары религиялық мифтерге соққы
болды.
XVI-XVII ғасырларда көптеген ғылымдар саласы дами бастады. Оларға
механикалық өнер, машина, техника, әр түрлі жергілікті механизмдер,
астрономиялық жасаулар, физикалық приборлар жатады. Осы ғасырдың ең үлкен
ойшылы Рене Декартты, Дарвинді айтуға болады. Дарвиннің қан айналымының
жаңа схемасы және Декарттың жануарлардағы байқалынатын рефлекстік
механизмді айтуға болады. Декарттың теориясы бойынша жануарлардың жаны жоқ,
олардың мінез – құлқы сыртқы әсерге рефлекс болып табылады, басқа сөзбен
айтқанда жануарлар психикасы қатаң түрде сыртқы жағдайлармен анықталады.
Декарт бұл зерттеуді адамға да қолданды және ол адам санаға ие және ойлау
процесі кезінде өзіндік ішкі өмірі бар екеніне көз жеткізді. Рефлекс және
сана ұғымдарының мазмұнын белгілеп алып, Декарт оларды бір – бірінен бөліп
қарастырды. 1 – н психикалық әрекетке еш жанастырмай жануарлардың мінез –
құлқын детерменистік зерттеу мүмкіндіктерін байланыстырды. 2 – н өзімен өзі
бақылау тұйықталған интерспекция жетер құбылыс деп қарады. Декарт қан
айналымға жаңа сферасын құрды. Ол осы арқылы адам мен жануардың жүйке
жүйесіне жұмыс істеп, оның айырмашылығын көрсетті. Бұл жұмыс оған жаңа идея
дамуына көмектесті, яғни рефлекс дегеніміз – детерменизм принципін
қарастыруға көмектесті. Бұл принципті тек органикалық процесстерде ғана
емес, сонымен қатар үлкен психикалық орталарда қолданылады. Декарт
жануарлардың денесімен механикалық ұқсастықтарын байқады.
Аристотельдің ақиқаттылық тәлімі.
Б.з.б. 384-322 жылдар шамасында өмір сүрген. Ежелгі грек философы және
ғалымы. Көптеген ғылымдардың соның ішінде логика ғылымының негізін қалаушы.
Аристотель өзіне дейінгі философия мен ғылым жетістіктерін қорытып
жүйеге келтіріп, әртүрлі ғылым саласынан көптеген еңбектер жазып қалдырған.
Аристотельдің философиялық көзқарасы «Метафизика», «Жан туралы
категориялар» және «Аналитика» деген шығармаларында жан-жақты баяндалған.
Оның пікірінше этикалық идеялар тек қоғамда ғана іске асырылып отырады.
Платонның адамды сезімнен тыс о дүниеге тәуелді деп санауына қарсы шықты.
Адамға белсенділіктің тән екенін атап көрсетті. Аристотель өз ішінде
адамгершілік пен этиканы адамдардың маңызды сипаттамасы деп танылды. Ол
қоғамдық тәрбие мен отбасы тәрбиесінің өзара байланысты болуын жақтады.
Адамның туғаннан даму және өсу мүмкіндігі болады, ол даму тәрбие арқылы
жүзеге асады-деп тоқтам айтты. Мектепке дейінгі тәрбиеде де ол құнды
маңызды пікірлер айтты.
Аристотель әдебиетті, грамматиканы, тарихты, философияны,
математиканы, геометрияны, музыканы оқыту қажеттілігін тұңғыш дәлелдеп
берген ғалым. Моральдық тәрбиенің тағылымын дәлелдеп берді. Әсіресе ол дене
тәрбиесіне маңыз бере отырып, сурет салу, жазу-сызу, музыканы балаға
жасынан үйретудің рөлін ерекше бағалаған еді. Ол баланың жас ерекшелігін
тұңғыш айтқан ғұлама. Дене тәрбиесі баланың күшіне әсер етуін талап етті.
Аристотель 20 жасында Платон академиясында философиялық білім
алғандықтан, көптеген еңбектерін философиялық концепция жасауға арнады.
Әсіресе өзінің ұстазы Платонның дуализімін өзгертуге тырысты. Ол Платонның
әлемдік құбылыстардың бірлігі, тұтастығы туралы іліміне өзгерістер енгізді.
Оның ойынша, әлем бір тұтас зат туралы алғанда, ол да зат туралы ойлаумен
бірлікте, тұтасқан өмір сүреді деген тұжырым жасады. Ол өзінің философиялық
концепциясы негізгі тәрбиенің теориясын жасады. Ол «Еркін тәрбие» идеясын
ұсынды. Ол психологияда дәлелдеген «жанның үш түрі» негізінде, тәрбиенің үш
түрін – дене, мінез, ақыл-ой тәрбиесін дәлелдеді, оның ғылыми негізін
салды. Ол туа пайда болатын бала ерекшеліктерін тәрбие одан әрі дамытады
дей келіп, тәрбиенің теориялық негізі-адам жанының жоғары психологиялық
тұрғыда қалыптасқан негіздері-деп көрсетті. Ол Афинадағы тәрбиені –
тәрбиенің басқа түрін жасайтын «тәрбиенің негізгі көзі» деген тұжырым
жасады. Аристотель педагогикада бірінші рет өзінің философиялық ілімі
негізінде баланың жас кезеңінің ерекшеліктерін белгілеп берді. Ол бала
дамуын мынадай кезеңге бөлді: 1) 1 жас пен 7 жас, 2)7 мен 14 жас аралығы
(мұны баланың жыныстық даму жасы деп атайды), 3) 14 жас пен 21 жас аралығы.
Сөйтіп, Аристотель мектепке дейінгі тәрбиенің негізін қалаған – ойшыл
философ, педагог. Бұл жаста баланың ойын арқылы өсетінің уағыздады. Ойын
оның айтуынша баланың тұңғыш мектебі деп атады. Отбасы тәрбиесін бірінші
орынға қойды. Бала 7 жастан мектепке тартылсын деп тұңғыш педагогикалық ой
айтқан да Аристотель болды. Орыс педагогы Н.К.Крупская 1915ж. жазған «Халық
ағарту ісі және демократия» атты еңбегінде Аристотельдің баланың жас
ерекшелігін жасауын және оның 7 жаста мектепке баратынын мақұлдап, «Жас
ерекшеліктің педагогикалық жүйесін» мектепке арнап жасағанын атап көрсетті.
Аристотельдің мектепке дейінгі тәрбиеде, демек бала гимнастикамен
айналыссын деген ойы жазу мен сызу, оқу мен санау, ән мен күй туралы
пікірлері осыларды мектепке енгізу туралы тұжырымдары педагогика барысында
тұңғыш пікір болып таылады. Бұл пікірді классик педагог К.Д.Ушинский XXI
ғасырда өзінің «Балалар әлемі» атты еңбегінде басшылыққа алғанын
қанағаттанғандық сезіммен жазып кеткен. Сондай – ақ, Аристотель тәрбиені
мемелекетті дамытудың және жетілдірудің құралы деп түсініп, мектеп
мемлекеттік болуы тиіс – деген қағиданы айтқан.
Аристотельдің педагогикалық ой-пікірінің ең басты ерекшелігі
«Тәрбиенің тепе-теңдігін» ұсынуы, бүкіл халық бәрі бірдей тәрбие алсын-
деген прогрессивтік ой түйіндері. Ол өзінің білім беру теориясын Афина
тәрбиесінің практикасы негізінде қарастырады. Оған философия педагогикалық,
психологиялық тұрғыда қарады. Сөйтіп ол педагогика тарихында тұңғыш рет
тәрбиенің табиғаттан туындайтынын дәлелдеді.
Аристотельдің педагогикалық жүйесі жеке тұлғаны жан-жақты жетілдіру
және дамыту. Бұл ойы ежелгі дәуір заманында ең үздік педагогикалық ой-пікір
болып табылды. Оның ерекшелігі оқудың теңдігін тәрбиенің ғасырлық ғұмырын
дәлелдеп беруі болды. Демек, ой-пікірі өзінен кейінгі ғылымның дамуының
оның ісі педагогикалық ой-пікірдің алғаш пайда болуының, оның жарқын
болашағынын куәсі болды. Ол дамудың материалистік және диалектикалық жолын
белгілеп берді. Осы көзқарастары арқылы ол философия және педагогика
тарихының көне дәуірдегі алғашқы дамуын, үздік ой-пікірдің пайда болуының
алғы шартын жасады. Өзінен кейінгілер Аристотельдің ілімінің келісімді де
желілі жүйесін әрі қарай дамытты.
Қолданған әдебиеттер
1.Философия Ә.Х.Тұрынбаев.
2.Философия Досмұхамед Кішібеков.Ұлықпан Сыдықов.
3.История психологии А.Н Ждан.
Тақырып 7-8. Психологияның дербес ғылым ретіндегі қалыптасуы.Психологиядағы
ғасыр шебіндегі теориялық тұжырымдамалар.
Мақсаты: Психология тарихы психологиялық білімдер жайлы көзқарастарын
дамыту.
Психология тарихы психологиялық білімдер жайлы көзқарастардың пайда
болуын психология пәнінің өзгеруіне байланысты психологиялық ғылымдардың
дамуын, сондай-ақ психикалық құбылыстардың табиғаты жайлы мәселелерді
қарастырады.
Психология тарихы оның негізін салушы із ашарлардың ғылыми мұраларын
ұқыпты, құнттап қарауға одан ғылымның әрі қарай дамуына қажет өшпес
идеяларын алуға ғалымдардың жанқиярлық еңбектерін бағалауға үйретеді.
Психология тарихын зерттеу арқылы бүкіл психологиялық болмысты жүйелі
қарастыру қалыптасады және ғасырлар бойы дамып келген әлі қазіргі
психология ұғымдар аппаратына енген ғылымның негізгі категорияларын меңгеру
жүзеге асады.
Психология тарихы шет елдік психологиямен бірге Отандық психологияны
бірге қамтиды. Арнайы түрде шығыс, соның ішінде Қазақстан ойшылдарының
психологиялық көзқарастарына көңіл аударады.
ТМД еліндегі психологияның қазіргі жай күйі көбінесе кеңестік кезеңде
жасаған зерттеулермен анықталады. Сондықтан, психология тарихында Отандық
психологиялық ғалымдардың дамуына марксизмнің де әсері зор.
Психологияның тарихының өзекті проблемаларын, зерттеу әдістерін,
әдіснамалық мәселелерін таныстыру, психология тарихындағы бағыттармен,
мектептердің, ағымдардың қалыптасып дамуын және хронологиясын қарастырады.
Негізгі психологиялық категориялар мен көзқарастардың дамуындағы
сабақтастық әртүрлі ғылыми мектептер мен бағыттардың әрекеттестігі
қадағаланып отырады. Психология тарихы әртүрлі дәуірлермен, әр тараптағы
халықтардың ойшылдары мен ғалымдарының үздіксіз сұхбаты ретінде көрінеді
және онда әрқайсысы психологиялық білімдер қоржынына өздерінің қайталанбас
үлесін қосқан.
Қолданған әдебиеттер
1.Философия Ә.Х.Тұрынбаев.
2.Философия Досмұхамед Кішібеков.Ұлықпан Сыдықов.
3.История психологии А.Н Ждан.
Тақырып 9-10. XIXҒасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың
басындағы сараптау психологиясының дамуы. Психологиядағы әлемдік мектептер.
Мақсаты: Психологияағы әлемдік мектептер жайлы түсінік қалыатастыру.
1. З.Фрейдтің фрейдизм бағыты.
2. Психоанализ
3. Гештальт психологиясы
Фрейд психологиясының ешбір бағыты Фрейдизм сияқты болған жоқ.Оның
идеяларын өңдеуге әдебиетке, медицинаға және адамға байланысты басқа да
ғылым салаларына әсер етті. Бұл бағыт Фрейдтің атымен аталған. Фрейд өзінің
ойларын адамның рухани өмірінде үзілістермен жүйесінде болмайды деген
жорамалға негізделген. Әрбір ойды еске алудың, сезіммен іс-әрекетің өз
себебі
бар. Әр ішкі сезім саналы және санасыз түрде туындайды және алдында өткен
оқиғаны анықтайды. Психиканың саналы және санасыз деп бөлінуі
психоанализдің негізгі алғы шарты болып табылады және психиканың өмірдің
жиі әрі манызды патологиялық
процестерін түсінуге және олардың ғылыми құбылыстарын алуға көмектеседі.
Көптеген адамдар үшін сансыз болып келетін психика идеясы соншалықты
түсініксіз. Ұзақ уақыт бақылаулар нәтижесінде
Фрейд психологиялық концепциясын ойлап шығарды. Бұл концепцияны бойынша
психика адам тұлғасы үшін компоненттен тұрады. Ол «мен», «жоғарғы мен».
Ол психиканың санасыз белгісі. Агрессивті және сексуалды түсіктің
қайнап жатқан аймағы. Соңғы үш күш әсер етеді ол менен жоғары және адамға
өз талаптарын қойып отыратын қоғам.
1. Ұғыстыру, басу.
2 . Рұқсат етілмейтін ойларды, сезімдерді, тілектерді
саналыдан санасызға ауыстыру.
Проекция ол заттың басқа адамдікі деп санап, өткен тілектерден
құттықтау санасыз ниеті.
3.Рационализация обсуртты идеялары ұтымды, есту,
дәлелдеу ниеті.
Бала психикасының тұрақталуы «Әдеп» комплексінің жеңу арқылы
жүзеге асады. Өз әкесін өлтіріп, шешесіне үйленген әдеп патшасы туралы Грек
мифінде Фрейдтің пікірі бойынша әр бір еркек адам сексуалды кілті жатады.
Ұл бала әкесін көріп бақталастығын көріп, шешесіне сезім
қалыптасқан.
Осы «әдеп» нәтижесі бес алты жасқа толғанша қалыптасу керек. Оның мені нең
жоғарысы ар-ұяттың қалыптасуы. Қыздарда төрт жас басында, электр комплексі
дами бастайды. Психоанализімнің мақсаты нақты берілген көріністерден
патологиялық белгілерімен адамның жұмыссыз мінездерінің не бедепті
болатындығын оған әсер ететін күштер тауып анықтау.
Фрейдтің зор еңбегі ғылымдардың назарына психикада, санасыздық
ұғымын зерттеуге бағыт береді.
2) Психоанализдің теориялық тұжырымдамасының негізін санасыздық және
жыныстық бастаудың негізін құрайды. Фрейд санасыздыққа шын мәнінде не
істеп, не айтқандарының түсінікті, адамның іс-әрекетін жатқызды. Жыныстық
мазасызданудың бастауы, бұл әкеге деген немесе шешеге деген махаббат
өшпенділік сезім. Атасы әпкесі деген қызғаныштық сезімі балалық шақта
басталады. Фрейд ұғымы бойынша жеке тұлға, бұл қыздырғыш және тежегіш
күштер қарым-қатынас. Фрейдтің даму тұжырымдамасы, бұл динамикалық
тұжырымдама, бір адамның дамуына қоршаған орта емес, екінші адамның рөлі
ерекше орын алады. Психоанализбен К.Кон, А.Адлер, К.Хорни, С.Д.Смирнов
сияқты ғалымдар айналысқан. Осы зерттеулер арқылы келесі мағлұматтар
алынды. Фрейд бойынша Туа біткен инстинкт сезімдері жеке тұлғаның индивид
ретінде даму негізі психикалық қуатсыз бірден-бір көзі биологиялық еліктеу
болып табылады. К. Кон бойынша даму бұл
индивидуализмім басты мақсат психикалық жүйенің біркелкі толы болуы.
А.Адлер бойынша адамға туғаннан бастап әлеуметтік сезім беріледі. Бұл сезім
әлеуметтік орталығы кіруге итермелейді.
К.Хорни бойынша мазасыздық, алаңдаушылық сезіммен пайда болады.
Қауіпсіздікке ұмтылыс жеке адамның дамуының негізгі қуаты көзі.Фрейд
психиканың дамуының қайнар көзі елігу мен инстинкттер дейді. Бала дүниеге
келгенде белгілі бір энергия қорымен келеді. Бұл адамның жыныстық
ынтығуымен сипатталады, баланың барлық дамуын төрт кезеңге бөледі.
Оральді, Анальды, фоликалық, латинттік, либидо латын сөзі ынтығу елігу
адамның негізі жататын психикалық энергия. Ол адамның көбіне жыныстық
ынтығуымен байланысты болады.
Оральды кезең психикалық дамудың алғашқы сатысы. Фрейдтің айтуы бұл
бала дамуының нәрестелік кезеңіне келеді. Баланың негізгі сезімдік органы
болып ауыз қуысы есептеледі.
Анальды кезең – психика дамуының екінші сатысы. Негізгі ерекшелігі
зор шығаруға бейім бала болатын қанағаттану сезімдері.
Фоликалық кезең - психикалық жыныстық дамудың үшінші кезеңі. Дамудың
бұл кезеңінде бала мен дамығанын сезеді.
Латентті кезең – кіші мектеп жасқа сай келеді. Бұл кезеңге психикалық
энергия ұйқысы тыныштық қалпында болады да баланың қарым-қатынас
қызығушылығы қарым-қатынас жынысқа бағытталады.
Генитальді кезең – психикалық кезең 4 кезеңі жасөспірімдік кезеңін
мен адамның ойын кезеңін қамтиды - Балада гетеративті қарым-қатынас
қалыптасады.
3) Бихевиоризм теориясын негізгі зерттеу пәні баланың ішкі дүниесі емес
бақыланатын мінез – құлық тәртібі. Сондықтан бұл бағыт бихевиоризм ағылшын
«тәртіп» деген сөзден шыққан. Теорияның қайнар көзі Павловтан басталады.
Одан әрі адамға байланысты қарастырған Уотсон стимул – реакция сызбасын
ұсынады. Күрделі қарым – қатынас кезінде бұл сызба өзінің әлсіздігін
көрсетті. Бихевиоризм негізгісі бала дамуы үйретудің сандық үрдісі, яғни
нышандар, дағды бірте – бірте қалыптасады. Бұл үйрету жаңа психикалық
жаңалықтың негізінде жасалмайды. Теориялық күшті жат психологияға нақтылық
объективтілік өлшем деген түсінік негізделеді.Әлсіз жағы адам санасын
есепке алуға болмайды. Баланың белсенділігінің ерік күш – жігерінің
болмауы. Мінез – құлықты зерттеу қатаң объектісі сипатқа ие болып сырттан
бақыланатын реакцияларын шектеу керек. Яғни адам ойларын, санасын зерттеуге
келмейді. Оларды өлшеу, тіркеу мүмкін емес дейді. Тіркеу реакцияларды
адамның сыртқы іс - әрекетін ғана объективті түрде зерттеп тіркеуге болады
және психологияның мақсаты реакция бойынша мүшеге болатын стимулды анықтап,
ол стимул бойынша белгілі реакциясы алдын – ала болжау. Бихевиоризм бойынша
адам тұлғасына тән мінез – құлық реакция белгілі стимулға жағдайларға
байланысты пайда болады. Гешталь психологиясының бір басты бағыты, ол оның
кризис тұсында пайда болғаны. Сондықтан ол психологияға әртүрлі әсерін
тигізді. Қазіргі күнде гешталь психологиясы мүлде қолданылмайды.
СТУДЕНТТЕРДІҢ ОҚЫТУШЫ ЖӘРДЕМІМЕН ЖӘНЕ ӨЗДІГІНЕН ОРЫНДАЙТЫН ЖҰМЫСТАРЫН
ОРЫНДАУҒА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
- Өздігінен білім алу үшін, алдымен сол жұмысқа қажетті нақты дағдыларға
(іштей жылдам оқи білу, библиографиялық дағдылар, түрлі анықтама
әдебиеттерді пайдалана білу, оқығандарды жазып алу т.б. ие болу керек).
- Біліммен жемісті шұғылдану қолайлы жағдайларды (уақыт, тиісті әдебиеттер
мен құралдардың болуы) керек етеді, ең дұрысы кітапханаларда, оқу
залдарында біліммен шұғылдануға дағдылану.
- Алғашқы кезден оқытушылардан, тәжірибелі адамдардан, кітапханалардан ақыл
кеңес алудың пайдасы зор.
- Оқыған материалды мұқият ұғатындай етіп оқып, түсінбеген жерлерді
қалдырмай, қайталап оқып, оның негізгі жақтарын жазып алу керек.
- Анықтама әдебиеттерді, энциклопедияларды, түрлі сөздіктерді қоса
пайдаланып отыру керек.
Студенттердің өздік жұмыстары (СОӨЖ, СӨЖ) үй тапсырмаларын орындауды
қамтиды. Ол: реферат, конспект, кроссворд, әдістемелермен жұмыс, аннотация
жазу, жаттығу орындау және т.б. түрінде жүргізіледі.
Қойылатын талаптар:
1. СОӨЖ, СӨЖ оқытушы белгіленген мерзімінен кешіктірмей, уақытында барлық
талаптарға сәйкес орындалуға тиіс;
2. СОӨЖ, СӨЖ өзі орындауы қажет, оны басқадан көшіруге, яки болмасы басқаға
көшіруге беруге болмайды (ондай жұмыс бағаланбайды, сол себепті ұпай
төмендетіледі);
3. СОӨЖ, СӨЖ тапсырмаларын орындау барысында кейбір өзгерістер мен
толықтыруларды ескеруге тиіс;
СӨЖ берілген нұсқау (дәптерде, А4 форматты қағазда және т.б.) бойынша
өзгертуге тиіс.
СОӨЖ, СӨЖ орындау формалары:
Резюме (түйін) – франц.- қысқаша баяндау – біреу не бір нәрсе туралы тек
қана негізгі мағлұматтар берілетін қысқаша хабарлама. Түйін
ғылыми баяндамалар немесе жұмысқа қабылданушы үміткер, т.б. туралы болуы
мүмкін
Сөйленетін сөздің, мақаланың қысқаша мазмұны, қысқаша қорытынды.
Конспектілеу - кітаптың мазмұнын қысқа баяндау.
Берілген тақырыпты конспектілеу.
1. Жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашуға талпыну.
2. Артық баяндау, қажетсіз дәлелдемелер мен көп сөзділікке жол бермеу.
3. Міндетті түрде жоспар болуы және тақырып мазмұнын жоспарға сай рет-
ретімен жүйелі баяндауы қажет.
4. Жұмыс түсінікті, мағыналы орамда тілмен жазылуы тиіс.
5. Барлық айтылған ойды жинақтап, тұжырымдап, тиісті қорытынды жасау.
Сілтеме – сілтелетін, сілтенген. Сілтеме – бұл белгілі бір автордың ой-
пікірін өз жұмысымызда пайдалансақ, онда оған сілтеме келтіреді, яғни ол
әдебиеттің тізімін пайдаланғаны бойынша ретімен жазу.
Тезистеу - кітаптың негізгі ойларын қысқа баяндау.
Цитаталау - мәтінді сөзбе сөз көшіру. Міндетті түрде автор, кітап (жұмыс)
аты, баспасы, шыққан жылы, беттері көрсетіледі.
Аннотация - мәнді, елеулі мағынасын жоғалтпай мазмұнды қысқа баяндау.
Рецензиялау - оқу материалы , кітап (жұмыс) туралы өз ойын қысқа жазу.
Тақырыптық тезаурус - бөлім, тақырып бойынша негізгі ұғымдарды ретке
келтіру.
Ғылыми баяндамалар – аудиторияда оқылатын немесе мақала ретінде
жарияланатын ғылыми-зерттеу мен тәжірибелік –эксперимент жұмысының мазмұнын
баяндайтын ғылыми құжат.
Кітаппен (негізгі әдебиетпен жұмыс жасағанда) жұмыс жасауда басты
назар аударылады:
1) Кітаптың сыртқы мұқабасымен танысу (кітаптың аталуы, авторы, шыққан
жылы, баспаның аты, кітаптың редакторы, алғы сөздің немесе кіріспе сөздің
авторы); оның тұтастай көлеміне;
2) Мазмұны арқылы кітаптың жоспарымен (бөлім, тарауларымен) және қандай
жүйеде жазылғандығымен танысу;
3) Кітаптың алғы сөзімен, кіріспесімен мазмұнын, мақсатын түсіну үшін
үстірт танысып шығу;
4) Негізгі мәтіннің құрылымымен (жеке тарауларға; мәтіннің жеке
бөліктерге бөлінуіне (тақырыптарға, параграфтарға) танысу, шрифтердің
көлеміне, біркелкілігіне назар аудару;
5) Безендірілу сипатына;
6) Қайталауға берілген сұрақтарға;
7) Қолданылған әдебиеттер тізіміне және т.б.
Келесі кезекте назарды қосымша әдебиеттерге аударамыз.
Автор - әдебиет, өнер музыка, бейнелеу, мүсін, сәулет, графика, ғылым,
білім, техника т.б. салада шығарма жазған (жоба жасаған, тың тәжірибе
жинақтаған, оқулық, оқу әдістемелік құралдар ұсынған) немесе соған қатысқан
адам, не ұжым (мекеме, ұйым, іскер топ т.б.)
Реферат – (лат.Refero – хабарлаймын деген мағына береді) – ғылыми
еңбектер, ғылыми зерттеулердің қысқаша мазмұнын сипаттайтын, жазбаша
немесе басылымдық түрде берілетін жұмыс.
Реферат – ғылыми-ақпараттық бағытта болады, тақырыпты объективті тұрғыда
толық баяндаумен қатар, онда ғылыми теориялар мен ғылыми қорытындыларға
талдау жасалынып, сын айтылады. Реферат ғылыми теориялар мен ғылыми
қорытындыларға талдау жасалып, сын айтылады. Реферат ғылыми мекемелер мен
жоғары оқу орындарында қолданылады. Арнаулы орта оқу орындары, жалпы білім
беретін мектептер оқушыларының үйірме, клубтарда жасаған баяндамалары да
реферат деп аталады. Ғылыми кандидаты және ғылым докторы дәрежесіне
диссертация қорғаушының авторефераты да рефератқа жатады.
Реферат жазуда не ескеріледі?
1) таңдап алған рефераттың тақырыбына қатысты кішігірім зерттеулер жасау.
Ғылыми жұмысқа байланысты мәселелерге орай қажетті әдебиеттерге шолу жасау.
2) керек жағдайларда оқытушымен кездесіп, керекті кеңестеп алғаны абзал.
3) реферат жазуда негізгі мәселені ажыратуға, тақырыптардың өзара
сабақтастығын тануға дағдылану.
4) фактілер, фактілік материалдарды іріктеу және жинақтау негізінде
таблицалар, графиктер, схемалар жасау.
5) пайдаланған деректер, материалдар, әдебиеттердің тізімін қайдан
алынғанын (сілтеме), қайда, қашан, қандай баспадан жарық көргенін көрсету
қажет.
6) реферат аудиторяда талқыланады, реферат тақырыбымен, негізгі идеясымен
танысады.
Жұмыстың мұндай түрі, формасы, нұсқасы студенттің танымдық
белсенділігін арттырып, алдағы ізденісін құлшындырады.
Рефератты талқылау - шығармашылық жұмыстың бір көрінісі, яғни
білімділік, қызығушылық тұрғысынан және тәрбиелік мән-амазмұны зор әрекет
жұмыс. Бұл кезде сөйлесушілер негізгі мәселеден ауытқымай, нақты тұжырымды
ой айтуға көңіл бөлуі тиіс.
Рефератты талқылап, қорытындысын шығару - маңызы зор жауапты сәт,
белгілі бір тақырып төңірегінде ғылыми дәйекті тұжырымдар жасап үйрену.
Соңында оқытушы реферат жазған студенттің, пікір айтушылардың сөздерін
жинақтап, қажетті толықтырулар енгізеді, мәселенің түсініксіз тұстарын
анықтап, түзетулер жасайды, толықтырады, өзгертеді.
Рефератпен жұмыс істеу жағдайлары
1. Жалпы жағдайы
1.1. Реферат қысқа мазмұнды жазу түрінде және жекеше оқу-зерттеу
әрекеттерінің қорытындысы болып саналады. Басқаларынан айырмашылығы ол
шығармашылық жазу түрі, оқушыларға орындалатын рефераттың құрылымы,
мазмұны, хатталуы болады.
1.2. Реферат оқытушының жетекшілігімен орындалады, пікір айтылады және оқу-
зерттеу жұмысының сайыстарында көрсетіледі. Сонымен қатар қорғауға арналған
реферат емтихан тапсырғанда таңдау бойынша аралық және мемлекеттік
аттестациялау формасының бір түрі болып көрінеді.
2. Рефераттың құрылымы
2.1. Рефераттың тақырыбын оқытушы ұсынуы мүмкін. Рефератпен жұмыс жасау
барысында ғылыми жетекшінің келісімімен бірге таңдалған тақырыпқа
өзгертулер енгізілуі мүмкін.
2.2. Рефераттың құрылымы болуы керек (басты бөлімі, параграфы). Оны 4
бөлімге бөлуге болады: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және әдебиеттер
тізімі. Пәннің спецификасы мен реферат мазмұнына сәйкес оған мазмұнды
құжаттар, иллюстрациялар, таблицалар, схемалар енгізілуі мүмкін.
Реферат мазмұнын бағалау
Реферат мазмұны былайша бағаланады:
- тақырыпқа сай реферат құрылымының деңгейі;
- тақырыптың өзектілігі және ақиқаттылығы;
- зерттеулердің көлемі және басқа да жаңалықтардың қайнар көзі;
- Мазмұнның стилі және сауаттылығы;
- Рефераттың өңделуінің талапқа сәйкестілігі.
«Психология тарихы» пәнінен
СӨЖО-ға арналған әдістемелік нұсқау
|Тақырып 1. Ежелгі Шығыстағы психологиялық ой-пікірлер |
|Мақсаты: Ежелгі Шығыстағы психологиялық ой-пікірлерді қарастыру. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Дін мен мифологиядағы психика туралы көзқарастар. |
|Ежелгі сақтар түсінігіндегі психика мәселесі. Евроцентризмді сынау. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
| Тақырып 2.Антикалық психология. |
|Мақсаты: Антикалық психология туралы түсінікті қалыптастыру.. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Гераклиттің жан туралы, жалпы заңдары жайлы идеялар. |
|Платонның жан мен таным туралы ілімі. |
|Аристотельдің жан мен оның құрылымы туралы ілімі. Антикалық кезеңдегі психология |
|дамуының нәтижесі. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
| Тақырып 3 Орта ғасыр мен Қайта өркендеу дәуіріндегі психология. |
|Мақсаты: Орта ғасыр мен Қайта өркендеу дәуіріндегі психология туралы түсінік |
|қалыптастыру. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Ортағасырдың басты сипаттамасы. |
|Психологияның діни философия шеңберіндегі дамуы. Орта ғасыр психологиясындағы |
|материалистік идеялар. |
|Қайта өркендеудегі психологиялық көзқарастар |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
| Тақырып 4. XVII ғасырдағы Европалық психология |
|Мақсаты: XVII ғасырдағы Европалық психологияның дамуы. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Буржуазиялық дәуірдің жалпы сипаты. |
|Ф. Бэконның эмпирикалық әдіснаманы негіздеуі. Р.Декарттың жан құмарлығы туралы ілімі. |
|Б.Спинозаның таным мен қабілеттілік туралы ілім. ХII ғасыдағы психология дамуының |
|нәтижесі. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
| Тақырып 5.ХVIII ғасырдағы психологияның дамуы. |
|Мақсаты: XVIІI ғасырдағы психологияның дамуы. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Англиядағы ассоциативтік психология. Энциклопедистер адам мен психика туралы. |
|Д.Дидроның психологиялық көзқарастар. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
| Тақырып 6.ХIХ ғасырдағы психологияның дамуы. |
|Мақсаты: XIХ ғасырдағы психологияның даму жолдары. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|И.Гербарттың психологиясы.Д.Миллидің психологиялық көзқарастары. |
|ХIХ ғасырдағы қазақ ағартушыларының психологиялық идеялары. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
|Тақырып 7.Психологияның дербес ғылым ретіндегі қалыптасуы. |
|Мақсаты: Психологияның ғылым ретінде дамуын қарастыру. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Психологияның жеке ғылымға бөлінуінің табиғи- ғылыми алғышарттары. |
|Э.Герингтің есту түйсіктері теориялары. И.М Сеченов психолог ретінде. |
|В.Вунт және оның психологияның ғылым ретіндегі дамуына қосқан үлесі мен рөлі. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
| Тақырып 8 Психологиядағы XIX-XX ғасыр шебіндегі теориялық тұжырымдамалар. |
|Мақсаты: Психологиядағы XIX-XX ғасыр шебіндегі теориялық тұжырымдамаларды |
|анықтау. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Вундт идеясының Америкадағы дамуы. Ф. Брентаноның психологиялық акт теориясы. |
|Т. Рибонының психологиялық теориясы. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
| Тақырып 9 XIX ғасырдың екінші жартысы мен мен XX ғасырдың басындағы сараптау |
|психологиясының дамуы. |
|Мақсаты: Психологиядағы XIX-XX ғасыр шебіндегі теориялық тұжырымдамаларды |
|анықтау. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Д.М .Кэттелдің психологиялық лабороториясындағы даралық ерекшіліктер, оқу |
|дағдылары, салаларындағы зерттеулер. А.ФЛазурскидің тұлға психологиясына үлесі. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
|Тақырып 10. Психологиядағы әлемдік мектептер.(ХХғ.-10-50 жылдары) |
|Мақсаты: Психологиядағы әлемдік мектептерді қарастыру. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Психологиядағы дағдарыс. Бихевиоризмнің психология пәні мен міндеттерін жаңаша |
|түсінуі, ұғынуы. Гештальт психологиясы. В.Дильтей иен Э. Шпрангердің сипаттау |
|психологиясы, оның түсіндірме психологиясына қарсы тұруы З.Фрейдтің психоанализі. |
|А.Адлердің даралық психологиясы. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
|Тақырып 11. Марксизм философиясына негізделген кеңес психологиясының қалыптасуы. |
|Мақсаты: Кеңес психологиясының қалыптасу жолдарын анықтау. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Марксизм классиктерінің психология саласындағы негізгі идеялары. Психология |
|ғылымына марксизмді енгізу тарихы. Кеңес психологтардың 20-30 жылдардағы жалпы |
|психология саласындағы негізгі жетістікткер. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
|Тақырып 12.Соғыс жылдары 1941 мен 80-жылдардың ортасына дейінгі кеңес |
|психологиясы. |
|Мақсаты: 1941 мен 1980 жж. Кеңес психологиясының дамуы. |
|Өткізу формасы: конспект, ауызша сұрау. |
|Тапсырма сұрақтары: |
|Кеңес психологтарының Жеңіске қосқан патриоттық үлесі. Кеңес психологиясының |
|әлемдік ғылыми-ақпараттық кеңістікке шығуы. |
|Нұсқау: тақырып сұрақтарын толық ашып жазу және оны қорғау. |
|Негізгі әдебиеттер: |
|1.П.Фресс, Ж.Пиаже. Экспериментальная психология.1966. |
|2.Н.Н Волков. Восприятие предмета и рисунка.1960. |
|3.А.Р Лурия. Внимание и память. МГУ.1975. |
|4. Хрестоматия по психологиии. 1977. |
|5. Л.М Венгер. Психические процессы. ЛГУ.1974. |
|Қосымша әдебиеттер: |
|1. Е.Н Соколов. Механизм памяти. МГУ.1969. |
|2. Л.С Выготский. Мышление и речь. 1982. |
|3. А.Спиркин. Язык и мышление. 1958. |
|4. Қ.Б Жарықбаев. Жалпы психология. Алматы.2003. |
|5. М.А. Асылханова. Психология таным процестері. 2004. |
|6. Б.М. Теплов. Проблемы индивидуальных различий. 1961. |
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі.
1. Ж.Аймауытұлы. Психология Алматы, «Рауан» 1995ж.
2. Алдамұратов Ә, Мұқанов М. Психология пәнінен лабораториялық
практикалық сабақтар. А, 1978 ж.
3. Жарықбаев Қ. Б. Психология. Алматы «Білім» 1993ж.
4. А. А. Темірбеков, С. Балаубаев Психология, А. Мектеп, 1966ж.
5. Тәжібаев Т. Жалпы психология А. Білім 1993 ж.
6. Алдамұратов Ә. Рақымбеков Қ, Іргебаева Н, Бапаева М. Нығыметова Г,
Түрікпенов Ж. Жалпы психология. А, Білім. 1996 ж.
7. Немов Р. С. Общие основы психологии. Кн. 1 М: Владос 1998 ж.
8. Рубинштейн С. Л. Основы общей психологии. С п б: Питер 1990 ж.
9. Ананьев Б. Г. Избранные психологические труды: В- 2 х т. под ред.
А.А. Бодалева, Б. Ф. Ломова том 1М. 2001 ж.
10. Петровский А. В. Ярошевский М. Г. Психология М. Высшая школа,
2001ж.
11. Психология: Словарь Под ред. А. В. Петровского, М. Г. Ярошевского.
М: Политиздат 1990 ж.
12. Смирнов А. А. Избранные психологические труды: 2 том М: 1987 ж.
13. Леонтьев А. Н. Избранные психологические произведения.
14. Леонтьев А. Н. Деятельность. Сознание. Личность. 2-ое изд. М.
Политиздат. 1977 ж.
15. Столяренко Л.Д. Основы психологии.- М., 1997.
16. Джемс У. Психология. М., 1991.
17. Забродин Ю.М., Лебедев А.Н. Психофизиология и психофизика.- Москва.
1977.
18. Выготский Л.С.Педагогическая психология. –М., 1991.
19. Краткий психологический словарь / Сост. Л.А.Карпенко.- М.,1985.
20. Кордуэлл М. Психология.- М., 1999.
21. Стреляу Я. Роль темперамента в психологическом развитии.- М., 1982.
22. Соколов А.Н. Внутренняя речь и мышление. –М., 1987.
23. Жарикбаев К. Развитие психологической мысли в Казахстане. Алма-Ата.
1996.
24. Ждан А.Н.История психологии. 1997.
Қосымша әдебиеттер тізімі.
1. Леонтьев А.Н. Избранные психологические произведения. М., 1972.
2. История зарубежной психологии. М., МГУ, 1983.
3. Хьелл Л., Зиглер Д. Теории личности. Спб. Питер, 1997.
4. Натанзон Э.Ш. Задания по психологии. М- 1975.
5. Практические задания по психологии. Под.ред. А.В.Петровского. 1972
6. Практикум по психологии. Под.ред. А.Н.Леонтьева. М, 1972.
7. Практикум по общей психологии. Под.ред. А.И.Щербакова. М, 1990
8. Елфимова А.И., Рыбакова Л.М. Практикум по общей психологии.
Волгоград. 1975.
Оқытушы жетекшілігімен студенттердің өздік жұмыстарының тапсырмасы
және орындау кестесі (ОСӨЖ)
|№ |Тақырыптары |Әдебиеттер |Балл |Бақылау түрі|Уақыты |
| |(мақсаты) | | | | |
|1 |Психологияның жеке |Негізгі және қосымша |1 |Тірек |1.2-апта |
| |дербес ғылым ретінде |әдебиеттер | |схемасы | |
| |қалыптасуы.В.Вундтың | | | | |
| |іс-әрекеті. | | | | |
| |Философияның |1.Хьелл Л., Зиглер Д. |2 |Реферат |3,4-апта |
|2 |психологияға деген |Теории личности. Спб. | | | |
| |ықпалы |Питер, 1997. | | | |
| | |2.Натанзон Э.Ш. Задания| | | |
| | |по психологии. М- 1975.| | | |
| |Психология тарихындағы |1.Хьелл Л., Зиглер Д. |3 |Конспект | |
|3 |гендерлік сұрақтар. |Теории личности. Спб. | | |5,6-апта |
| | |Питер, 1997. | | | |
| | |2.Натанзон Э.Ш. Задания| | | |
| | |по психологии. М- 1975.| | | |
| |К.Левинның «алаң» |1.Ж.Аймауытұлы. |2 |Тірек |7,8-апта |
| |теориясы және оның |Психология Алматы, | |схемасы | |
|4 |психологияға деген |«Рауан» 1995ж. | | | |
| |ықпалы. |2.Алдамұратов Ә, | | | |
| |Ресейдегі психологияның |Мұқанов М. Психология | | | |
| |дамуы. |пәнінен лабораториялық | | | |
| | |практикалық сабақтар. | | | |
| | |А, 1978 ж. | | | |
| | |3.Жарықбаев Қ. Б. | | | |
| | |Психология. Алматы | | | |
| | |«Білім» 1993ж. | | | |
| | ХХғ. Басындағы Ресей |-Ж.Аймауытұлы. |2 |Баяндама |9,10-апта |
| |психологиясы: негізгі |Психология Алматы, | | | |
| |ағымдар; |«Рауан» 1995ж. | | | |
|5 |экспериментальды |-Алдамұратов Ә, Мұқанов| | | |
| |психологияның |М. Психология пәнінен | | | |
| |қалыптасуы. |лабораториялық | | | |
| | |практикалық сабақтар. | | | |
| | |А, 1978 ж. | | | |
| | |-Жарықбаев Қ. Б. | | | |
| | |Психология. Алматы | | | |
| | |«Білім» 1993ж. | | | |
| |Психологиядағы іс-әрекет|-Алдамұратов Ә, Мұқанов|3 | | |
| |бағытының қалыптасуы: |М. Психология пәнінен | |Рефетар |11,12,13-а|
| |А) Жаңа психологияның |лабораториялық | | |пта |
| |құрылуының әдіснамалық |практикалық сабақтар. | | | |
|6 |сұрақтарыҢ |А, 1978 ж. | | | |
| |В) Д.К.Узнадзенің бағдар|-Жарықбаев Қ. Б. | | | |
| |психологиясыҢ |Психология. Алматы | | | |
| |С) П.Я.Гальперин ақыл-ой|«Білім» 1993ж. | | | |
| |әрекеттерінің қалыптасу | | | | |
| |теориясыҢ | | | | |
| |Д) Б.М.Тепловтың | | | | |
| |зерттеулері | | | | |
| | |-Алдамұратов Ә, Мұқанов|2 |Баяндама |14,15-апта|
| |Шетел психологиясының |М. Психология пәнінен | | | |
| |қазіргі жағдайы және |лабораториялық | | | |
| |даму мүмкіндігі |практикалық сабақтар. | | | |
|7 | |А, 1978 ж. | | | |
| | |-Жарықбаев Қ. Б. | | | |
| | |Психология. Алматы | | | |
| | |«Білім» 1993ж. | | | |
Өздік жұмыс тапсырмасы және оны орындау кестесі
|№ |Тақырыптары |Әдебиеттер |Балл |Уақыты |Бақылау |
| | | | | |түрі |
|1 |Психологияның дамуы және |-Леонтьев А.Н. |3 |1.2-апта | |
| |оның тарихнамасы. |Избранные | | |Әдіснамалы|
| |Негізігі ұғымдарға |психологические | | |қ семинар |
| |талдау. Ғылыми зерттеудің|произведения. М., | | | |
| |әдіснамасының негізгі |1972. | | | |
| |бағытттары. |-История зарубежной | | | |
| | |психологии. М., МГУ,| | | |
| | |1983. | | | |
| | |-Хьелл Л., Зиглер Д.| | | |
| | |Теории личности. | | | |
| | |Спб. Питер, 1997. | | | |
| | |-Натанзон Э.Ш. | | | |
| | |Задания по | | | |
| | |психологии. М- 1975.| | | |
|2 |Философияның психологияға|Хьелл Л., Зиглер Д. |2 |3,4-апта |Конспект |
| |деген ықпалы. |Теории личности. | | | |
| |Психологиядағы сана |Спб. Питер, 1997. | | | |
| |мәселесін қою. Қазіргі |Натанзон Э.Ш. | | | |
| |ғылым және Рене декарт. |Задания по | | | |
| | |психологии. М- 1975.| | | |
|3 |Психологиядағы дағдарыс |Хьелл Л., Зиглер Д. |2 |5,6-апта |Алғашқы |
| |мәселесі. |Теории личности. | | |деректерді|
| |Л.С. Выготскийдың |Спб. Питер, 1997. | | |конспектіл|
| |«Исторический смысл |Натанзон Э.Ш. | | |еу |
| |психологического кризиса»|Задания по | | | |
| |жұмысын талдау. |психологии. М- 1975.| | | |
|4 |Суретттеу психологиясы |Негізгі және қосымша|2 |7,8-апта |Дискуссия |
| |және қазіргі заман. |әдебиеттер | | | |
| |Негізгі ұғымдарды талдау.| | | | |
| |Натурализацияға деген | | | | |
| |сын. | | | | |
|5 |Қазіргі психологияның |Негізгі және қосымша|1 |9,10-апта |Коллоквиум|
| |негізгі бағытттары мен |әдебиеттер | | | |
| |мектептері. | | | | |
| |Концептуалдық және | | | | |
| |техникалық ерекшеліктері.| | | | |
| | Қазақстандық ғалымдардың| |1 | |Аннотация |
| |жұмыстарын талдау. |1. Жарықбаев Қ.Б. | |13-апта | |
|7 | |Психология. Алматы | | | |
| | |«Білім» 1993ж. | | | |
|8 |Қазіргі психологияның |Негізгі және қосымша|1 |14,15-апта|Ауызша |
| |негізгі тенденциялары. |әдебиеттер | | |жауап |
| |Ғылыми мақалаларды | | | | |
| |аннотациялау. | | | | |
СТУДЕНТТЕРДІҢ БІЛІМІН БАҒАЛАУ ЖҮЙЕСІ
Пәнді оқытуды аяқтау курс бойынша өткен барлық материалдарды толық
қамтыған емтиханмен аяқталады. Студент емтиханға бағдарламада көрсетілген
барлық талаптарды орындаған жағдайда ғана босатылады.
Пән бойынша қорытынды баға қою аралық бақылау жұмысының нәтижесінде
жинаған баллмен есептеледі.
Оқу семестрі 15 аптадан тұрады. 8 апта бірінші аралық бақылау және 15
аптада қорытынды аралық бақылау болады. Бірінші аттестация 30 балл және
екінші аттестация 30 баллды құрайды.
А1= 30 балл; А2=30 балл; А1+А2 =60 балл (60%)
Аттестациялық бағаның көрсеткіші (0-30 балл)
|Аттестация |0-14 |15-22 |23-26 |27-30 |
|Баға |Қанағаттанарлықсыз |Қанағаттанарлық |Жақсы |Өте жақсы |
Емтиханға рұқсат рейтінгісі (мысалға)
А1 12 + А2 13= 25 (15 тен 29 ға дейінгі балл) емтиханға жіберілмейді
А1 16 + А2 18= 34 (30 тен 60 ға дейінгі балл) емтиханға жіберіледі
Емтихан бағасының көрсеткіші (0-40 балл) Емтихан – 40 балл (40 %)
|Балл |0-19 |20-29 |30-36 |37-40 |
|Баға |Қанағаттанарлықсыз |Қанағаттанарлық |Жақсы |Өте жақсы |
1) Емтихан 0-ден – 19ға дейінгі балл қанағаттанарлықсыз
(академиялық борыш)
2) Емтихан 20-ден – 40 қа дейінгі балл- емтьихан тапсырылды
Мысалға:
Қорытынды: А1 16+А2 18+22 (е.б.) = 56 (D+ ; 1,33; қанағаттанарлық)
Студенттің білім, іскерлік және дағдаларын бағалаудағы қорытынды баға
көрсеткіші:
|Әріптік жүйемен |Балдық сандық |Пайызға |Дәстүрлі жүйемен |
|бағалау |эквивалентті |есептегенде |бағалау |
|А |4 |95-100 |Өте жақсы |
|А - |3,67 |90-94 | |
|В+ |3,33 |85-89 |Жақсы |
|В |3,0 |80-84 | |
|В- |2,67 |75-79 | |
|С+ |2,33 |70-74 |Қанағаттанарлық |
|С |2,00 |65-69 | |
|С- |1,67 |60-64 | |
|D+ |1.33 |55-59 | |
|D |1,00 |50-54 | |
КУРСТЫ МЕҢГЕРУДЕ СТУДЕНТТЕРГЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР:
Әрбір студенттің міндетіне - сабақтан қалмау, берілген тапсырмаларды
мерзімінде, дұрыс тиянақты орындау жатады.
Сабақты босату, сол тәрізді өтілген сабақты талдауға қатыспау
студенттердің жауапкершілігі жоқ екенін көрсетеді, сол себепті студенттің
сабаққа қатысуы мен оқу үлгерімі оның оқуға деген қатынасын , ниетін
білдіреді және осының барлығы курс бойынша қорытынды баға қоярда
ескеріледі.
Берілген тапсырмалар уақытында орындалмаған жағдайда , әрбір тапсырма
үшін бағаңыз кеміп отырады. Сабаққа келмей қалсаңызда баллыңыз кемиді.
Сондықтан сабаққа кешікпей, уақытында қажетті дайындықпен келуге
талпыныңыз .
Аса себепті жағдайлар (науқастанып қалу, отбасының жағдайлары) сізге
сабақты босатуға құқық береді, дегенмен, бұл жағдайда оқытушыны хабардар
етуге және берілген тапсырмалардың бәрін де өткізуге міндетті екеніңізді
ұмытпаңыздар.
Әрбір студент өз жұмыс орнында болып қоймай , өзінің жұмыс
міндеттерін орындауға тиіс. Оны орындамаған студентке жауап беруге тура
келеді.
Осы пән бойынша берілген барлық тапсырмалар семестрдегі сабақ
кестесінде бекітілген мерзімде орындалуы тиіс. Уақытынан кешігіп
тапсырылған тапсырмалар, кешіктірілуіне қарай төмен бағаланады. Бұл әрине
курс бойынша қорытынды бағаға әсер ететіні сөзсіз.
Курсты оқып білу студент тарапынан белсенді болуды талап етеді.
Қажет уақытында кеңес беру кестесіне сәйкес оқытушыдан кеңес алу құқыңыз
бар. Пән бойынша ұсынылған негізі және қосымша әдебиеттерді үнемі әрі
үзіліссіз оқып отыруыңыз қажет. Өйткені тапсырманы орындау негізінде
немесе емтиханға даярлық кезінде оқулықты қолға алу сізге қажетті білімді
толық бере алмайды.
Сол себепті толық әрі жан – жақты білім алғыңыз келсе , семестр
бойында бірді – екілі ғана әдебиетпен шектелмей , пән бойынша бар барлық
деректерді пайдалануыңыз қажет. Әрбір сабаққа пайдалануыңыз керек. Курсты
меңгеру барысында жоғары жетістікке жетуіңіз сіздің оқу белсенділігіңізге
байланысты екендігін еш ұмытпаңыз. Сабаққа қатысу белсенділігіңіз , оқу
үлгеріміңіз және оқытушы берген тапсырмаларды сапалы орындауыңыз сіз үшін
межелік бақылау (аттестация) және емтихан кезінде көмектесетін, дау
тудырмайтын факті болып табылады. Аралық бақылаулар алдын-ала өткен ,
талқыланған материал бойынша жүргізіледі және оның мақсаты студенттерді
теориялық білімді ұғыну деңгейлерін тексеру.
Емтихан сіздің теориялық білім деңгейіңізді анықтау емес, керісінше,
өзіңіздің теориялық білімізді практикада қолдана алу мүмкіндігіңіздің
көрсеткіші болады. Емтихан тест түрінде өткізіледі. Тест бірнеше
варианттан және 50 сұрақтан тұруы мүмкін. Емтихандағы тест тапсырмалары
аудиторияларда қарастырылған және өзіңіз орындаған тапсырмаларға
негізделеді. Қорытынды емтихан барлық студенттер үшін міндетті болып
табылады.
Берілген тапсырмаларды орындау барысында тыйым салынады:
- біреудің жұмысын көшіріп өткізуге ;
- өзінің тапсырмасын басқа адамдарға орындатуға ;
- жұмысты белгіленген мерзімнен кешіктіруге немесе асыруға ;
- топ болып орындаған тапсырмаларды орындауға қатыспай балл талап етуге
және т.б.Әрбір оқытушы әр студентпен оның оқуға деген қатынасы және мінез
– құлқы , тәртібі ЖОО студентінің ар намысы кодексіне сәйкес болуын
үлкен үмітпен күтеді.
Сонымен студенттердің оқытушы берген тапсырмаларды уақытында, өзінің
құқықтары мен міндеттерін білуі, өзінің теориялық білім деңгейі мен
практикалық дағдыларын бағытталған белсенділігі және т.б. студенттің
пәнді толық жан – жақты меңгеруінің кепілі болмақ.
Үй тапсырмасының талаптары:
- жазбаша жұмыстардың көкейкестілігі;
- таңдаған тақырыпқа сәйкестілігі;
- зерттеулер мен әдебиет көздеріне сілтеме жасау;
- талдаудың ауқымдылығы;
- шығармашылық ерекшелігі;
- көрнектілігі.
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІГІНЕН ОРЫНДАЙТЫН ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ ОРЫНДАУҒА ҚОЙЫЛАТЫН
ТАЛАПТАР.
Студенттердің өздік жұмысы (СӨЖ) үй тапсырмаларын орындауды қамтиды.
Ол: реферат, конспект, кроссворд, аннотация жазу, жаттығу орындау және т.б.
түрінде жүргізіледі.
Қойылатын талаптар:
4. СӨЖ оқытушы белгіленген мерзімінен кешіктірілмей , уақытында барлық
талаптарға сәйкес орындалуға тиіс;
5. СӨЖ өзі орындауы қажет, оны басқадан көшіруге , яки болмасы басқаға
көшіруге беруге болмайды (ондай жұмыс бағаланбайды , сол себепті балл
төмендетіледі);
6. СӨЖ тапсырмаларын орындау барысында кейбір өзгерістер мен толықтыруларды
ескеруге тиіс;
7. СӨЖ берілген нұсқау (дәптерде , А4 форматты қағазда және т.б.) бойынша
өзгертуге тиіс.
Ескерту: пән бойынша студенттің өздік жұмысы және студенттің оқытушы
жәрдемімен орындалатын жұмыстарына әдістемелік нұсқауды пән бойынша
әзірленген оқу-әдістемелік кешеннен аласыз.
Бақылау сұрақтары:
1. Антикалық психология
2. Психологияның Шығыстағы дамуы және оның Европалық психологиялық ойлардың
дамуына әсері
3. Отртағысырдағы психологиялық ойлар
4. Ассоциативті психологияның қалыптасуы
5. Француз ағартушыларының психологиялық көзқарастары
6. Психология ғылымының дамуындағы ғылыми-жаратылыстану негіздері
7. Жоғарғы психикалық процестерді зерттеудегі лабораториялық эксперимент
8. Вюрцбург мектебі және оның психологияның дамуына әсері
9. Индивидуалды ( жекелей, даралық) ерекшеліктер психологиясының
қалыптасуы
10. Психологияның жаратылыстану негіздері. Жеке дербес ғылым ретінде
қалыптасуы
11. Психофизика, психометрия
12. Ч.Дарвин: биологиялық себептілік принциптері
13. Структурализм
14. Вюрцбург мектебі және жетістіктері
15. Психоанализ: өткені мен болашағы
16. Неофрейдизм
17. К.Левиннның «алаң» теориясы және рның психологияға деген ықпалы
18. Гештальтпсихология және ғылымға деген ықпалы
19. Бихевиоризмның философиялық негізі
20. Бихевиоризм мінез-құлық туралы ғылым ретінде
21. Необихевиоризм
22. Гуманистік психологияның философиялық негіздері
23. Гуманистік психологияның табиғаты, әдіснамалық қағидалары, теориялық
көзқарастары және негізгі түсініктері
24. Шетел психологиясының қазіргі жағдайы және даму мүмкіндігі
25. Орыс философиясындағы сана мәселесі
26. Орыс физиолог-ғыалымдардың психология ғылымының дамуына қосқан үлесі
27. 20 ғ. Басындағы Ресей психологиясы
28. Психологиядағы іс-әрекет бағытының қалыптасуы
29. Ресейде психология ғылымынаың қазіргі кездегі жағдайы
30. Қазақстанда психология ғылымының даму ерекшелігі және жетістіктері
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz