Файл қосу

Қоршаған ортаның мониторингі



|ҚАЗАҚСТАН ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРІГІ                                           |
|ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                 |
|Оқу әдістемелік кешенінің     |ОӘК              |ПОЭК 042-16.1.69/02-2013       |
|құжаты 3 деңгейі              |                 |                               |
|Оқу әдістемелік кешені        |№3 басылым       |                               |
|«Адам  экологиясы»            |«__» ___ 2013 ж. |                               |
|пәнінің студенттерге арналған |                 |                               |
|бағдарламасы                  |                 |                               |







                       ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ

                          «Адам  экологиясы»   пәні
                  5В060800 «Экология» мамандығына  арналған


                          СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘН
                                БАҒДАРЛАМАСЫ











                                Семей - 2013





                                  АЛҒЫ СӨЗ

1 ӘЗІРЛЕГЕН

Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Экология  және  қоршаған
ортаны         қорғау»          кафедрасының          аға          оқытушысы

Мурзалимова А.К.  _________________          «30»  08. 2013ж.

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1  Шәкәрім  атындағы  Семей  мемлекеттік  университетінің  «Экология  және
қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының отрысында
Хаттама №1         «04»09. 2013ж.

Кафедра   меңгерушісі   _________                              доцент    м.а
Кабышева Ж.К.

2.2 Аграрлық факультетінің оқу - әдістемелік бюросында
Хаттама №1         «09»09. 2013ж.


АФ  ОӘБ   төрайымы       _________                              доцент   м.а
Тлеубаева А.В.


3  БЕКІТІЛДІ

Университеттің Оқу-әдістемелік  кеңесі мақұлдап басып шығаруға ұсынады


Хаттама №1  «18» 09.2013ж.

Оқу- әдістемелік жұмыс
бойынша                                                            проректор
профессор Искакова Г.К.



№2  басылым  03.09.2009 ж. орнына  енгізілді .
 Кешен Қазақстан Республикасының мемлекеттік  жалпыға бірдей білім беретін
стандартына сәйкес   МЖБС   негізінде жаңартылған  0.04.019.-2011.
Бакалавриат.

                                   Мазмұны


|1 |1.Жалпы ережелер                                                        |
|2 |2.Пәннің мазмұны және сабақ түрлері бойынша сағаттарды бөлу             |
|3 |3. Пәнді оқып-білу жөніндегі әдістемелік ұсынымдар                      |
|4 |4.Курс форматы                                                          |
|5 |5.Курс саясаты                                                          |
|6 |6.Баға қоюдың саясаты                                                   |
|7 |7.Әдебиет                                                               |




























      1  ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР


   1.1 Оқытушы және пән бойынша жалпы мәліметтер
 •  Мурзалимова А.К., аға оқытушы
 • «Экология және қоршаған ортаны қоргау» кафедрасы
 • Байланыс ақпараты –тел.: 63-31-93 № 8 оқу ғимараты
 • Сабақ өткізетін аудиториялар № 135,115
 • Кредит саны – 2

      1.2 Пәннің қысқаша түсініктемесі:
Адам  экологиясы-  пәні студенттерді курстың  мазмуны  мен,  өзектілігі  мен
маңыздылығымен,  саясаттылығымен  таныстырады  Осы  курсты  оқуда  студентер
әдебиеттермен  жұмыс  істеуді,  әдебиеттерді   іздестірі   жолдарымен   және
экологияның  зерттеу  әдістерімен  танысады  Организмдердің   тіршілік   ету
жағдайларын және организмдер мен  олардың  тіршілік  ету  ортасы  арасындағы
өзара байланыстарды зерттейтің ғылым.   Биологиялық  экология  экожүйелермен
және  қаумдастықтардың  биологиялық  өнімділігін   зерттейді.   Жоғары   оқу
орындарында жоғары  білікті  мамандарды  дайындауда  олардың  білімділігіне,
іздемпаздығына  көңіл  бөлінеді.  Студенттер  алған   білімдерін   ғаламдық,
аймақтық және жергілікті экологиялық  мәселелерді  шешуге  қолдана  білулері
керек.

      1.3 Пәнді оқыту мақсаты:
Адам  экологиясы  пәні  студенттердің  экологиялық  мәдениетін,  экологиялық
жағдайды терең түсіне отырып экологиялық білім мен тәрбие, қоршаған  ортаның
жағдайын жақсартуға іс жүзінде қатысу арқылы қалыптастыру болып табылады.


      1.4 Пәннің негізгі міндеттері:
Пәнді  оқып  білудегі  негізгі  міндет-өзінің   білімін   тереңдету,   ойлау
қабілетін  дамыту,  теориялық  және  профессионалдық  деңгейлерін  жоғарлату
мақсатында, жан-жақты дамыған білікті мамандар дайындау.
Пәнді оқып білудің нәтижесінде студент білуі керек:
   - ғылыми жетілдірудің әдістемелік негіздерін білуі;
   -ғылыми зерттеу әдістерінің бағыттарын оқып үйренуі;
   -теориялық білімді меңгеру;
   -жинақталған ғылыми мәліметтерді істей білу;
   -экологиялық мәселелерді шешуде алған білімдерін және  зерттеу  әдістерін
   қолана білу.
   1.5 Курстын міндеттері
- студенттерге биологиялық және әлеуметтік экожүйелердің тіршілік етуінің
   жалпы зандылықтары туралы білім беру
-мекен ету ортасын қорғау мен қалыптастыру механизмдерін көрсету
-адам қызметінің жалпы экология зандарымен үйлесімділігінің дәрежесін
  көрсету
-қазіргі әлемдегі экологиялық мәселелердің сараптамасын беру
-экологиялық дағдарыстан шығу жолдарын көрсету

1.6. Курстың пререквизиті:
 1.6.1 Биология
1.6.2 Генетика
 1.6.3  Құқықтану

1.7 Курстың постреквизиті
1.7.1 Экология нормалау және араптама негізі
1.7.2 Қоршаған ортаның нормалау стандарттары
1.7.3  Әлеуметтік  экология және тұрақты даму

    2  ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТАРДЫ БӨЛУ



                                         Кесте 1
|№  |Тақырыптың атауы                      |Сағат саны                           |
|   |                                      |ДС   |ЛС   |ПС   |ОСӨ|СӨЖ   |Әдебиет  |
|   |                                      |     |     |     |Ж  |      |         |
|1  |2                                     |3    |4    |5    |6  |7     |8        |
|1  |Кіріспе. Адам экологиясы – экология   |1    |     |1    |1  |3     |1,2,3,4,5|
|   |ғылымының бір   тармағы.  Адам        |     |     |     |   |      |         |
|   |экологиясы пәні, мақсаты мен          |     |     |     |   |      |         |
|   |міндеттері. Басқа ғылымдармен         |     |     |     |   |      |         |
|   |байланысы.                            |     |     |     |   |      |         |
|2  |Экологиялық қоғамның құрылымы.Қоғамның|1    |     |1    |1  |3     |1,2,3,4,5|
|   |экологизациялық түсінігі.Экологиялық  |     |     |     |   |      |         |
|   |құқық. Экологиялық мәдениет және      |     |     |     |   |      |         |
|   |білім.                                |     |     |     |   |      |         |
|3  |Қоршаған табиғи ортаның адам          |1    |     |1    |1  |3     |1,2,3,4,5|
|   |психикасына әсері. Сыртқы ортаның кері|     |     |     |   |      |         |
|   |әсерлерінің нәтижесінде және          |     |     |     |   |      |         |
|   |антропогенді факторлар әсерінен       |     |     |     |   |      |         |
|   |туындаған қазіргі таңдағы экологиялық |     |     |     |   |      |         |
|   |проблемалар                           |     |     |     |   |      |         |
|4  |Антропология және экология.Адам       |2    |     |2    |2  |3     |1,2,3,4,6|
|   |биологиялық түр ретінде.              |     |     |     |   |      |         |
|5  |Адамның тіршілік ортасы.Факторлардың  |1    |     |1    |1  |3     |         |
|   |организмге әсері.Организмдердің       |     |     |     |   |      |         |
|   |негізгі тіршілік орталары.Экологиялық |     |     |     |   |      |         |
|   |жүйелердің негізгі типтері.           |     |     |     |   |      |         |
|   |Жердің табиғи ресурстарына сипаттама: |     |     |     |   |      |         |
|   |литосфера, гидросфера жіне атмосфера. |     |     |     |   |      |         |
|   |Табиғи ресурстарды рационалды         |     |     |     |   |      |         |
|   |пайдалану.                            |     |     |     |   |      |         |
|6  |Homo sapiensтің географиялық  және    |1    |     |1    |1  |3     |1,2,3,4,6|
|   |папулациялық түр ретінде. HOMO SAPIENS|     |     |     |   |      |         |
|   |популяциялық полиморфизм және         |     |     |     |   |      |         |
|   |географиялық өзгергіш ретінде.        |     |     |     |   |      |         |
|7  |Антропология және экология.           |1    |     |1    |1  |3     |1,2,3,4,5|
|   |Антропология ғылымы. Антропологиялық  |     |     |     |   |      |         |
|   |зерттеу әдістері  Адамның шығу тегі   |     |     |     |   |      |         |
|   |туралы көзқарастар.                   |     |     |     |   |      |         |
|8  | Қоршаған орта  және  адам денсаулығы.|1    |     |1    |1  |3     |1,2,3,4,5|
|   |Адам денсаулығы туралы                |     |     |     |   |      |         |
|   |түсінік.Қоршаған ортаның экологиялық  |     |     |     |   |      |         |
|   |жағдайы мен ауру деңгейі. Денсаулыққа |     |     |     |   |      |         |
|   |әсер ететін жағымсыз факторлар.       |     |     |     |   |      |         |
|9  |Қоршаған ортаның қауіпті экологиялық  |1    |     |1    |1  |3     |1,2,3,4,5|
|   |факторлары.                           |     |     |     |   |      |         |
|10 |Қоршаған ортаның радиоактивті         |1    |     |1    |1  |3     |         |
|   |ластануы.                             |     |     |     |   |      |         |
|11 |Шу экогигиеналық  фактор  ретінде,    |1    |     |1    |1  |3     |         |
|   |адам денсаулығына  әсері. Адамның     |     |     |     |   |      |         |
|   |экогигиенасы. Шудың физикалық         |     |     |     |   |      |         |
|   |сипаттамасы. Қоршаған ортаның         |     |     |     |   |      |         |
|   |мониторингі.                          |     |     |     |   |      |         |
|   |Электромагниттік  экология.           |2    |     |2    |2  |      |         |
|   |Электромагниттік ластану              |     |     |     |   |      |         |
|   |экогигиеналық   фактор ,адам          |     |     |     |   |      |         |
|   |денсаулығына әсері. Адам экологиясының|     |     |     |   |      |         |
|   |аймақтық мәселелері.                  |     |     |     |   |      |         |
|   |Барлығы                               |15   |     |15   |15 |45    |         |
|   |Тәжірибелік  сабақтар                 |     |     |     |   |      |         |
|   |Кіріспе. Адам экологиясы – экология   |     |     |     |   |      |         |
|   |ғылымының бір   тармағы.  Адам        |     |     |     |   |      |         |
|   |экологиясы пәні, мақсаты мен          |     |     |     |   |      |         |
|   |міндеттері. Басқа ғылымдармен         |     |     |     |   |      |         |
|   |байланысы.                            |     |     |     |   |      |         |
|   |Экологиялық қоғамның құрылымы.Қоғамның|     |     |     |   |      |         |
|   |экологизациялық түсінігі.Экологиялық  |     |     |     |   |      |         |
|   |құқық. Экологиялық мәдениет және      |     |     |     |   |      |         |
|   |білім.                                |     |     |     |   |      |         |
|   |Қоршаған табиғи ортаның адам          |     |     |     |   |      |         |
|   |психикасына әсері. Сыртқы ортаның кері|     |     |     |   |      |         |
|   |әсерлерінің нәтижесінде және          |     |     |     |   |      |         |
|   |антропогенді факторлар әсерінен       |     |     |     |   |      |         |
|   |туындаған қазіргі таңдағы экологиялық |     |     |     |   |      |         |
|   |проблемалар                           |     |     |     |   |      |         |
|   |Антропология және экология.Адам       |     |     |     |   |      |         |
|   |биологиялық түр ретінде.              |     |     |     |   |      |         |
|   |Адамның тіршілік ортасы.Факторлардың  |     |     |     |   |      |         |
|   |организмге әсері.Организмдердің       |     |     |     |   |      |         |
|   |негізгі тіршілік орталары.Экологиялық |     |     |     |   |      |         |
|   |жүйелердің негізгі типтері.           |     |     |     |   |      |         |
|   |Жердің табиғи ресурстарына сипаттама: |     |     |     |   |      |         |
|   |литосфера, гидросфера жіне атмосфера. |     |     |     |   |      |         |
|   |Табиғи ресурстарды рационалды         |     |     |     |   |      |         |
|   |пайдалану.                            |     |     |     |   |      |         |
|   |Homo sapiensтің географиялық  және    |     |     |     |   |      |         |
|   |папулациялық түр ретінде. HOMO SAPIENS|     |     |     |   |      |         |
|   |популяциялық полиморфизм және         |     |     |     |   |      |         |
|   |географиялық өзгергіш ретінде.        |     |     |     |   |      |         |
|   |Антропология және экология.           |     |     |     |   |      |         |
|   |Антропология ғылымы. Антропологиялық  |     |     |     |   |      |         |
|   |зерттеу әдістері  Адамның шығу тегі   |     |     |     |   |      |         |
|   |туралы көзқарастар.                   |     |     |     |   |      |         |
|   | Қоршаған орта  және  адам денсаулығы.|     |     |     |   |      |         |
|   |Адам денсаулығы туралы                |     |     |     |   |      |         |
|   |түсінік.Қоршаған ортаның экологиялық  |     |     |     |   |      |         |
|   |жағдайы мен ауру деңгейі. Денсаулыққа |     |     |     |   |      |         |
|   |әсер ететін жағымсыз факторлар.       |     |     |     |   |      |         |
|   |Қоршаған ортаның қауіпті экологиялық  |     |     |     |   |      |         |
|   |факторлары.                           |     |     |     |   |      |         |
|   |Қоршаған ортаның радиоактивті         |     |     |     |   |      |         |
|   |ластануы.                             |     |     |     |   |      |         |
|   |Шу экогигиеналық  фактор  ретінде,    |     |     |     |   |      |         |
|   |адам денсаулығына  әсері. Адамның     |     |     |     |   |      |         |
|   |экогигиенасы. Шудың физикалық         |     |     |     |   |      |         |
|   |сипаттамасы. Қоршаған ортаның         |     |     |     |   |      |         |
|   |мониторингі.                          |     |     |     |   |      |         |
|   |Электромагниттік  экология.           |     |     |     |   |      |         |
|   |Электромагниттік ластану              |     |     |     |   |      |         |
|   |экогигиеналық   фактор ,адам          |     |     |     |   |      |         |
|   |денсаулығына әсері. Адам экологиясының|     |     |     |   |      |         |
|   |аймақтық мәселелері.                  |     |     |     |   |      |         |

    3 ПӘНДІ ОҚЫП-БІЛУ ЖӨНІНДЕГІ ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР

      «Адам  экологиясы» курсын берілген бағдарлама бойынша реттелген  түрде
оқу керек. Нәтижелердің логикалық жолдарын ұғынып, анықтамалар  мен  негізгі
түсініктерді ажырата білу қажет. Теориялық материалдарды  оқу  кезінде  және
есептерді шешуде міндетті түрде төтенше жағдайдың  өту  кезіндегі  физикалық
құбылыстардың мағынасына көңіл аудару қажет. Студенттер пәнді  оқып-үйренуге
арналған әдістемелік нұсқаулармен танысып  пәнді  толық  меңгерулері  керек.
Әдістемелік нұсқау пәннің кейбір бөлімдерін студенттермен үздік жұмыс  жасау
ретінде жүргізіледі.






              4  КУРС ФОРМАТЫ

    Әдістемелік нұсқаулар құрамына:
   1. пәнді оқуда қажетті жоспарлау, уақытты ұйымдастыру (орындау уақыты);
   2. оқу-әдістемелік кешенін қолдану нұсқасы;
   3. әдебиеттер мен оқулықтарды қолдана білу;
   4. емтиханға даярлану үшін берілетін кеңестер кіреді.


       Пәнді оқыту барысында дәрістерде студенттерге «Биологиялық  экология»
курсының негізгі әдістерін,  негізгі  терминдар  мен  түсініктерді,  зерттеу
жұмыстары бойынша жоспар құруды, биологиялық бойынша  қорытынды  жасап,  оны
арнайы  мекемелерде  қолдана   білуді    оқытады,   бағытталған   шаралардың
ұйымдастырылуын, жоспарлануын және орындалуы жан- жақты оқытылады.
      Студенттер аудиторлық тәжірбие  сабақтары  мен  СОӨЖ  кезінде  тақырып
бойынша  ғылыми ақпараттарды іздеу, жинау, өңдеу,  ғылыми  эксперимент  және
оның ерекшеліктерін, теориялық  және  эмпирикалық  зерттеулердің  әдістерін,
ғылыми зерттеулерді пайдалану және қолдануды оқып талдайды.
     СӨЖ  биологиялық экология бойынша  тақырыптар берілген.
     Студенттер  осы  тақырыптарға  берілген   әдебиеттерді   және   қосымша
әдебиеттер іздестіріп  рефераттар  жазып  өткізуге  тиіс.  Әрбір  рефераттың
жоспары  болуы  және  қолданылған  әдебиеттердің  тізімі  берілуі  міндетті.
Көлемі 5-10 бет. Оны компьютерде теруге немесе  қолмен  жазуға  рефераттарға
арналған дәптерге жазуға болады. Тексеріліп бағасы қойылған  реферат  иесіне
қайтарылады.
        Теориялық сабақты өтіп болған соң есептерді шешу әдістемесін  үйрену
керек. Берілген материалды жақсы меңгеру үшін әр  тақырып  бойынша  конспект
құру керек.


    5  КУРС САЯСАТЫ
   Университетте қабылданған ішкі тәртіп талаптарын сақтау:
    • Сабаққа қатысу: Дәріске, зертханалық сабақтарға қатысу міндетті.  Егер
      қандай да бір себеппен сабаққа қатыса алмасаңыз,  тақырып  және  тарау
      бойынша өзіндік жұмыс жазып  мезгілінде  тапсыру  керек,  ал  дәрістен
      өткен тақырып және зертханалық жұмыс бойынша  бақылау  жұмысын  немесе
      тест бойынша жауап жазуыңыз керек.
    • Тәртіп: Сабақ кезінде  тәртіпті  жүйені  бұзу  аудиториядан  шығарумен
      және/немесе  барлық  курс  үшін  «қанағаттанарлықсыз»  деген   бағамен
      жазаланады.
    • Бақылау жұмыстары: Оларды орындау  міндетті  және  белгіленген  мерзім
      ішінде  тапсыру  керек.  Мерзімнен  кейін  орындалған  жұмыстар  төмен
      бағаланады.
    • Межелік аттестация: межелік аттестация қорытындысы  сабаққа  қатысуды,
      берілген уақытта өзіндік жұмыстарды орындауды, сабақта  ауызша  немесе
      жазбаша жауап беруді, межелік бақылаудың өзінің нәтижесін ескереді.
    •  Көшіру:  Кез-келген  көшіру   (дайын   тапсырмаларды   немесе   басқа
      студенттердің  есептерін  көшіру,  пайдалану)  аудиториядан  шығарумен
      және/немесе курс үшін «қанағаттанарлықсыз» деген бағамен жазаланады.
    • Ұялы телефондар: Сабақты өткізу уақытында өшіру керек.
    • Емтихан: Нәтижесінде барлық студенттерге тестік емтихан  болады,  яғни
      пәннен  максималды  балл  санынан  50  %  жинаған  студент   емтиханға
      жіберіледі. Емтиханда студент барлық курста өткен  материал  мазмұнына
      берілетін сұрақтар.



      6 БАҒА ҚОЮДЫҢ САЯСАТЫ


       Апта бойынша баллдарды бөлу және бақылау түрлері кестеде келтірілген
      «Биологиялық экология» пәнінен баллдарды  бөлу.
                                                                    Кесте  2
                                                                   Таблица 2
|Апта   |Бақылау түрі                                 |Барлық |Ескерту      |
|       |                                             |баллдар|             |
|1      |2                                            |3      |4            |
|       |1 – 7 апталар аралығындағы аудиториялық      |30     |             |
|       |сабақтардың барлық түрлеріне қатысу          |       |             |
|1-6    |                                             |       |             |
|       |Зертханалық – тәжірибелік сабақтар           |15     |             |
|       |СОӨЖ                                         |5      |             |
|       |СӨЖ                                          |10     |             |
|       |Зертханалық – тәжірибелік сабақтар           |15     |             |
|       |                                             |       |             |
|7      |                                             |       |             |
|       |СОӨЖ                                         |5      |             |
|       |СӨЖ                                          |0      |             |
|       |Аралық бақылау 1                             |70     |             |
|1 – 7 апталар аралығындағы оқыту қорытындысы бойынша |300    |             |
|баллдардың жиынтығы                                  |       |             |
|       |8-15 апталар аралығындағы аудиториялық       |30     |             |
|       |сабақтардың барлық түрлеріне қатысу          |       |             |
|10     |Зертханалық – тәжірибелік сабақтар           |105    |             |
|       |СОӨЖ                                         |35     |             |
|       |СӨЖ                                          |60     |             |
|15     |Аралық бақылау 2                             |70     |             |
|8 – 15 апталар аралығындағы оқыту қорытындысы бойынша|300    |             |
|баллдардың жиынтығы                                  |       |             |
|Емтихан үшін балл жиынтығы                           |400    |             |
|Академиялық кезеңдегі баллдарың жиынтығы             |1000   |             |


7 ӘДЕБИЕТ

1 Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы. Экономика. 2002ж
2 Аќбасова А.Ж. Саинова Г.Є. Экология. Алматы. 2003ж.
3 Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экологиядан  оку –әдістемелік қүрал.
    Алматы. Экономика. 200 ж.

Қосымша  әдебиеттер

4   В .И.Коробкин, Л.В.Передельский «Экология» Ростов-на Дону, 2001.
5  А.М. Никаноров, Т.А.Хоружая . «Экология» .М.,2000.
6  Т.К. Сагимбаев . Экология и экономика. Алматы. 1997
7 Глухов В.В., Лисочкина Т.В., Некрасова Т.П., Экономические основы
        экологии Санкт-Петербург « Специальная литература» 1997.
8  А.А. Горелов. Экология. М., 2000.
9  Чернова Н.М.,А.М. Былова,  Экология М.: «Просвещение» 1988.
10  Федорова А.И.,  Никольская А.Н. Практикум по экологии и охране
        окружающей среды. Москва. 2003.
11 Богдановский Г.А. Химическая экология. – М.: МГУ, 1994. – 237 с.
12 Фелленберг Г. Загрязнение природной среды: Введение в экологическую
химию. – М.: Мир, 1997. – 232 с.
13 Лозановская И.Н., Орлов Д.С., Садовникова Л.К. Экология и охрана
      биосферы при химическом загрязнении. – М.: ВШ, 1998. – 287 с.
14.Химия окружающей среды/ Под ред. Дж.О.М. Бокриса. – М.: Химия,
       1982. – 672 с
15 Экологическая химия/ Под ред. Ф. Корте. – М.: Мир, 1997. – 396 с.
16 Панин М.С. Химическая экология: Учебник для ВУЗов. –
       Семипалатинск, 2002. – 852 с.
Пәндер