Файл қосу

Рационалды тамақтану



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ                                                |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                                             |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ                                         |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                                 |
|3 деңгейдегі СМЖ құжаты    |ПОӘК           |                             |
|                           |               |                             |
|                           |               |                             |
|                           |               |ПОӘК 042–18-9.1.53/02-2014   |
|ПОӘК                       |               |                             |
|«Гигиеналық  негіздер және |11.09.2014 ж.  |                             |
|тағам өнімдерінің          |№ 2 басылым    |                             |
|қауіпсіздігі» пәнінен      |               |                             |
|оқытушыға арналған пәннің  |               |                             |
|бағдарламасы               |               |                             |











                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


                    5В073200 «Стандарттау, сертификаттау


                     және метрология (салалар бойынша)»

                   мамандығы бойынша «Гигиеналық  негіздер
                және тағам өнімдерінің  қауіпсіздігі» пәнінен
                             СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН
                             ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ






























                                    Семей


                                     2014







                                  Алғы сөз


    1 ӘЗІРЛЕГЕН
    Құрастырушы ___________ 29.08.2014 ж.,   С.  Төлеубекова,  «Стандарттау
және биотехнология» кафедрасының аға оқытушысы,  т.ғ.к.




    2 ТАЛҚЫЛАҒАН
    2.1  Семей  қаласының  Шәкәрім  атындағы  мемлекеттік   университетінің
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасының отырысында


    «29» ___08____2014 ж., № 1 хаттама


    Кафедра меңгерушісі ___________ Ж. Кәкімова


    2.2  Инженерлі-технологиялық  факультеттің  оқу-әдістемелік   бюросының
мәжілісінде


    «05» ___09____2014 ж., № 1 хаттама


    Төрайымы_____________С. Төлеубекова


    3 БЕКІТІЛГЕН
    Университеттің   Оқу-әдістемелік   кеңесінің    мәжілісінде    шығаруға
мақұлданған және ұсынылған


    «11» ___09___2014 ж., № 1 хаттама


    Оқу-әдістемелік кеңесінің төрайымы,
                                                                   проректор
___________ Г. Искакова




           4 «18» __09__2013 ж. № 1 БАСЫЛЫМНЫҢ ОРНЫНА ЕНГІЗІЛГЕН

















                                   Мазмұны



    |1   |Жалпы ережелер                                                    |4   |
|2   |Пәннің мазмұны мен сабақтардың түрлері бойынша сағаттарды үлестіру|5   |
|3   |Пәнді меңгеруге арналған әдістемелік ұсыныстар                    |7   |
|4   |Курстың форматы                                                   |8   |
|5   |Курстың саясаты                                                   |8   |
|6   |Бағаларды қою саясаты                                             |8   |
|7   |Әдебиеттер                                                        |10  |




    1 Жалпы ережелер


    1.1  Оқытушылар мен пән туралы жалпы мәліметтер
Төлеубекова Сандуғаш Сайлауқызы, т.ғ.к., аға оқытушы
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасы
Қатынасу ақпараты тел.35-46-02, оқу ғимараты № 9, № 304 кабинеті
Сабақ өткізілетін орындары -  № 318 аудитория
Пән бойынша кредитердің саны 3

      1.2 Пәннің қысқаша мазмұны
      «Гигиеналық  негіздер  және тағам өнімдерінің   қауіпсіздігі»  пәнінде
азық-түлік және тағам өнімдерінің сапасын мен қауіпсіздігін  қамтамасыз  ету
мәселелері,  тағамның  ретке  келтірілген   рационын   ұйымдастыру,   емдік-
сауықтандырғыш  тағамдар,  ақуыздардың,   микронутриенттердің   және   басқа
алмастырылмайтын тағам факторларынан  туындайтын  алиментарлы  аурулар  үшін
тағамдар қарастырылады.


      1.3 Осы курстың  мақсаты:  білім  алушыларға  тамақтану  туралы  ғылым
аймағында білім кешенін, білгірлік пен машықтарды беру болып саналады.


      1.4   Пәнді оқытудағы басты міндеттер: мамандығы бойынша оқыған  пәнді
тәжірибеде пайдалана білу.


    1.5 Пәнді оқу нәтижесінде білім алушы келесілерді:
    Білуі керек:
- тағам туралы ғылымның негізгі теорияларын;
- тағам теориясының түрлі бағыттарындағы сипаттамаларды;
- азық-түлік және тағам өнімдерінің ластану мәселелерін.
    Игеруі керек:
- азық-түлік және тағам өнімдерін әр  түрлі  сапалық  көрсеткіштері  бойынша
зерттеу машықтарын.
      Меңгеру керек:
- тағамның гигиеналық негіздерін;
- тағам рационының адам ағзасына әсерін.
      Істеуі керек:
-  азық-түлік  және  тағам  өнімдерінің  әр  түрлі  сапалық   көрсеткіштерін
анықтауды;
- нормативтік құжаттармен жұмыс істеуді.
      Ойлау керек:
- тағам жөніндегі ғылымның қазіргі замандағы жағдайы жөнінде;
- тағам компоненттерінің гигиеналық сипаттамалары туралы.
      Болу керек:
- азық-түлік және тағам өнімдері бойынша нормативтік құжаттар.
      Алу керек:
- азық-түлік  өнімдерінің  сапасы  және  оларды  бақылауды   қамтамасыз  ету
жөнінде ақпарат;
- азық-түлік және тағам өнімдерінің әртүрлі заттармен ластану арқылы
туындайтын аурулардың түрлері жайында мәліметтер.


      1.6  «Гигиеналық   негіздер  және  тағам  өнімдерінің    қауіпсіздігі»
курсының пререквизиттері:
      1.6.1 Химия.


      1.7   «Гигиеналық   негіздер  және  тағам  өнімдерінің   қауіпсіздігі»
курсының постреквизиттері:
      1.7.1 Квалиметрия.

    2 Пәннің мазмұны және сабақтар бойынша сағаттарды үлестіру


                                                                     2 кесте
|Тақырыптың атауы                        |Сағаттар саны                       |
|                                        |дс      |стс    |баөж              |
|1                                       |2       |3      |4                 |
|Кіріспе. Курстың мақсаттары мен         |1       |       |2                 |
|міндеттері. Тағам туралы ғылым          |        |       |                  |
|Тағам туралы ғылымда қолданылатын       |1       |       |2                 |
|негізгі терминдер мен анықтамалар. Тағам|        |       |                  |
|компоненттерінің гигиеналық сипаттамасы.|        |       |                  |
|Рационалды тамақтану негіздері.         |1       |       |2                 |
|Рационалды тамақтану. Тепе-теңдірілген  |        |       |                  |
|тамақтанудың концепциясы                |        |       |                  |
|Тамақтанудың басқа жүйелері. Адекватты  |1       |       |2                 |
|тамақтану және оны қолдану. Қазіргі     |        |       |                  |
|заман адамының тамақтану рационы. Тағам |        |       |                  |
|өнімдерінің жіктелуі                    |        |       |                  |
|Тағамдық заттарды, энергияны және тағам |1       |       |2                 |
|өнімдерін тікелей пайдалану нормасы.    |        |       |                  |
|Тұрғындардың жекеленген топтарының      |1       |       |2                 |
|тамақтануы. Балалар мен жасөспірімдердің|        |       |                  |
|тамақтануын ұйымдастыру. Ой еңбегі      |        |       |                  |
|кезіндегі тамақтану принципі            |        |       |                  |
|Жеткіліксіз және артық тамақтанудан     |1       |       |2                 |
|туатын мәселелер                        |        |       |                  |
|1                                       |2       |3      |4                 |
|Азық-түлік өнімдерінің сапасын          |1       |       |2                 |
|қалыптастыру және басқарудың негізгі    |        |       |                  |
|принциптері                             |        |       |                  |
|Азық-түлік шикізат және тағам           |1       |       |2                 |
|өнімдерінің бөгде заттармен ластануы    |        |       |                  |
|Азық-түлік шикізат және тағам           |1       |       |2                 |
|өнімдерінің микроағзалармен ластануы    |        |       |                  |
|Антиалиментарлы факторлар. Минералды    |1       |       |2                 |
|заттардың сіңуін төмендетуші факторлар  |        |       |                  |
|Тағам өнімдерінің химиялық элементтермен|1       |       |2                 |
|ластануы және бұл фактордың адам        |        |       |                  |
|денсаулығына әсері                      |        |       |                  |
|Тағам өнімдерінде бақыланатын химиялық  |1       |       |2                 |
|заттар. Олардың токсико-гигиеналық      |        |       |                  |
|сипаттамасы                             |        |       |                  |
|Тағам өнімдерінің мал шаруашылығында    |1       |       |2                 |
|қолданылатын заттармен ластануы         |        |       |                  |
|Антибиотиктер, олардың тағамда қалған   |1       |       |2                 |
|қалдықтарының тағам сапасына әсер етуі  |        |       |                  |
|Тағам өнімдерінің химиялық құрамы       |        |1      |2                 |
|бойынша анықтамалық кестенің көмегі     |        |       |                  |
|арқылы тәуліктің рационның тағамдық     |        |       |                  |
|құндылығын есептеу                      |        |       |                  |
|Тағам өнімдерінің биологиялық және      |        |1      |2                 |
|энергетикалық құндылықтарын есептеу     |        |       |                  |
|Қазіргі заман адамының тамақтану        |        |1      |2                 |
|рационын есептеу                        |        |       |                  |
|Рационалды тамақтанудың маңыздылығын    |        |1      |2                 |
|зерттеу                                 |        |       |                  |
|Тұрғындардың жекеленген топтарының      |        |1      |2                 |
|тамақтануын зерттеу                     |        |       |                  |
|Рационалды тамақтануды құрылуына        |        |1      |2                 |
|қойылатын гигиеналық талаптар, энергияға|        |       |                  |
|және негізгі тағамдық заттарға адам     |        |       |                  |
|ағзасының сұранысын анықтау             |        |       |                  |
|Тағам өнімдеріндегі көшпелі заттарды    |        |1      |2                 |
|анықтау                                 |        |       |                  |
|Суды сараптау                           |        |1      |2                 |
|Азық-түлік тауарларының негізгі         |        |1      |2                 |
|принциптерін зерттеу                    |        |       |                  |
|Шикізаттың және тағам өнімдерінің       |        |1      |2                 |
|жалғандығын анықтау әдістері            |        |       |                  |
|1                                       |2       |3      |4                 |
|Тағам өнімдеріндегі канцерогенді        |        |1      |2                 |
|заттардың ауысуын анықтау               |        |       |                  |
|Тағам өнімдерінің қауіпсіздігін         |        |1      |2                 |
|гигиеналық бақылау                      |        |       |                  |


    3 Пәнді меңгеруге арналған әдістемелік ұсыныстар


       Өздік  жұмыс    «Гигиеналық    негіздер   және   тағам   өнімдерінің
қауіпсіздігі»  пәнінде  маңызды   бөлігі  болып  табылады  және   де   басқа
аудиториялық   дайындықпен  толтырылады.  Өздік  жұмыста  бөлек   әр   түрлі
теориялық  бөлімдерді  оқуда,  тақырыптар  бойынша   есептерді   шығарғанда,
сонымен қатар есептік-графикалық тапсырмаларды және  жеке  сұрақ  қатарларын
ғылыми оқыту кірістіріледі. Өздік жұмысқа бақылау ауызша түрде және  жазбаша
сұрау, коллоквиум, тест, есептік-графиктік  жұмыстарды  қорғау,  сұхбаттасу,
сонымен қатар талқылау және рефераттарды қорғау арқылы жүзеге асады.
     Әр түрлі жұмыстарды орындау барысында  міндетті түрде  жүйеде берілген
әдебиеттермен шектелмеу керек. Каталог қарау барысында қарастырылып  отырған
тақырыпқа келетін аттарға жолығуымыз мүмкін. Міне, сол  жолықтырғандарымызды
бірнешеуі жарап қалуы әбден мүмкін.
    Сонымен қоса,  тақырыппен  байланысқан  немесе  сол  тақырыпқа  келетін
кітаптағы  библиографиялық  нұсқаулықтарға  қарайласуымыз  керек.  Онда  біз
керек тақырыптың басқа қандай кітапта бар екендігі  туралы  ақпарат  алуымыз
мүмкін. Құнды ақпаратты нұсқаушы мақалалардан  сызып  алуымызға  болады.  Ол
нұсқаулықтан керекті, қызықтыратын мақалаларды шыққаны туралы  ақпарттарымен
алуымызға  және  содан  кейін  керекті  номерларымызға  тапсырыс  беруімізге
болады.
    Басты көмекші ретінде компьютерлік жүйе Internet атқарады. Онда ешқашан
мақала болып шықпаған ақпарттарды кездестіруімізге болады.
    Тез және дұрыс керекті әдебиетті таңдау  үшін  ғылыми  және  студенттік
кітапханаларды  және  кітап  іздеу  механизмін  жақсы  білу  қажет.  Керекті
әдебиет  тізімі  университет  кітапханасында   болмаған   жағдайда   ғылыми-
техникалық немесе қалалық кітапханаға жүгіну керек.
    Тағы  бір  жұмыс  түрі  реферат  болып  табылады.   Білім   алушылардың
рефератында сол  тақырып  бойынша  бірнеше  көздерден  алынып  жинақтырылған
негізгі мазмұнын тиянақты жеткізу жеткілікті.
    Мәтінде тақырыпқа келмейтін артық ақпараттар болмауы  шарт.  Рефераттың
мазмұнының сәйкестігі негізгі бағалаудың критериінің бірі болып табылады.
    Рефераттың құрылуы алдына қойылған мақсаттар есебінен  жүреді.  Реферат
титулды бет, мазмұны, кіріспе, негізгі  бөлік,  қорытынды  және  қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады.
      4 Курстың форматы


      Семестр кезінде білім алушыларға  оқу жоспарына сәйкес 15  тәжірибелік
сабақтар және курсқа сәйкес 15 дәріс оқылады.
      Курстағы  өзіндік  жұмысты  былай  жүргізу  ұсынылады.  Курстың  әрбір
тақырыбынан ұсынылған әдебиеттерді  оқып,  оның  теориялық  негіздеріне  көп
тоқталмай, талқыланатын сұрақтарға жалпы түсінік қалыптастыру керек.
      Содан кейін  материалды  толығымен  меңгеруге  көшу  керек:  теориялық
жағдайларды меңгеру, негізгі мәліметтердің қажет жерлерін еске  сақтау  үшін
жұмыс дәптерін жүргізген дұрыс.
      Курсты меңгеру  кезінде білім алушы өткен материалдарды жақсы  меңгеру
үшін  реферат түріндегі БАОӨЖ  және БАӨЖ  алынады.

      5 Курстың саясаты


      Осы курсты меңгеруде білім алушы жүйелі түрде   өзі  дайындалу  керек,
қажет болған жағдайда  оқытушыдан көмек сұраса  болады.  Порталға  жиі  кіру
керек.   Оқытушының   жұмыс   бағдарламасындағы   методикалық    ұсыныстарын
тәжірибелік  сабақта  мұқият  оқыңыздар.  Тек  қана  дәріс   материалдарымен
шектеліп   калмай,   басқа   да   әдебиеттерді,    электронды    ресурстарды
қолданыңыздар. Алдымен бірінші  модульды  меңгеріп,  тапсырмасын  орындаңыз,
кейін келесі модульге көшіңіз. Әрбір бақылау тапсырмасын уақытында  орындап,
тексеруге  беру  керек,  аралық  тесттерді  уақытында  өту  керек.   Бақылау
мерзімдері – 1-7 апталардағы тапсырмалар мен тесттерге 7  –ші  аптаның  соңы
қалғандары 15 аптада.



        6 Бағаларды қою саясаты



      Әрбір білім алушы қорытынды бағасы жақсы  болуы  үшін  әр  пәннен  бір
мөлшерде ұпай сандарын жинау керек. Ұпайдың максималды саны:
1-7 апталардағы  бірінші рейтинг қорытындысында -300 ұпай,
8-15 апталардағы екінші рейтинг қорытындысына- 300 ұпай,
Пән бойынша семестрдағы максимальды ұпай саны -600.
      «Гигиеналық   негіздер  және  тағам  өнімдерінің   қауіпсіздігі»  пәні
бойынша балдарды бөлу кестесі
                                                                     2 кесте
|Апта   |Бақылау түрі                  |Жалпы балл       |Ескертпе         |
|1      |2                             |3                |4                |
|       |1 – 7 аптаға дейін барлық     |30               |                 |
|       |аудиториялық сабаққа қатысу   |                 |                 |
|2      |ТС қорғау                     |                 |                 |
|       |БАОӨЖ                         |                 |                 |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|1      |2                             |3                |4                |
|3      |ТС қорғау                     |50               |Ауызша сабақ     |
|       |БАОӨЖ                         |                 |сұрау            |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|4      |№ 1 БАӨЖ                      |40               |Жұмысты қорғау   |
|5      |ТС қорғау                     |50               |Ауызша сабақ     |
|       |БАОӨЖ                         |                 |сұрау            |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|6      |№ 2 БАӨЖ                      |40               |Жұмысты қорғау   |
|7      |Аралық бақылау                |90               |Тест             |
|1-7 апталар бойынша оқу нәтижелерінен |300              |                 |
|балдардың жиынтығы                    |                 |                 |
|8-15   |8 – 15 аптаға дейін барлық    |30               |                 |
|       |аудиториялық сабаққа қатысу   |                 |                 |
|8      |ТС қорғау                     |25               |Ауызша сабақ     |
|       |БАОӨЖ                         |                 |сұрау            |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|9      |№ 3 БАӨЖ                      |40               |Жұмысты қорғау   |
|10     |ТС қорғау                     |25               |Ауызша сабақ     |
|       |БАОӨЖ                         |                 |сұрау            |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|11     |ТС қорғау                     |                 |                 |
|       |БАОӨЖ                         |                 |                 |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|12     |ТС қорғау                     |25               |Ауызша сабақ     |
|       |БАОӨЖ                         |                 |сұрау            |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|13     |№ 4 БАӨЖ                      |40               |Жұмысты қорғау   |
|14     |ТС қорғау                     |25               |Ауызша сабақ     |
|       |БАОӨЖ                         |                 |сұрау            |
|       |БАӨЖ                          |                 |                 |
|15     |Аралық бақылау                |90               |Тест             |
|8-15 апталар бойынша оқу нәтижелерінен|300              |                 |
|балдардың жиынтығы                    |                 |                 |
|Емтиханда алынған балдардың жиынтығы  |400              |                 |
|Академиялық мерзімде алынған балдардың|1000             |                 |
|жиынтығы                              |                 |                 |









    7 Әдебиеттер
    7.1 Негізгі
    7.1.1    Поздняковский В.М. Гигиенические основы питания,  безопасность
и  экспертиза  продовольственных  товаров:  Новосибирск:  Изд-во   «Новосиб.
университета», 2007. – 448 с.
    7.1.2   Основы   микробиологии,   санитарии   и   гигиены   в   пищевой
промышленности: учебник для нач. проф. образования /  Л.В. Мармузова. – 3-е
изд., перераб. и доп. – М.: Издательский центр «Академия», 2008. – 160 с.
    7.1.3 Качество  и  безопасность  продовольственных  продуктов:  Учебное
пособие / Ж.Б. Асиржанова. – Семей: СГУ имени Шакарима, 2011. – 176 с.


    7.2    Қосымша
    7.2.1  Аханова В.М. Гигиена питания. – Ростов:  издательство  «Феникс»,
2000. – 384 с.
    7.2.2 Малахов Г.П. Здоровое питание. – Санкт-Петербург: ИК  «Комплект»,
1997. – 495 с.
    7.2.3 Малахов Г.П. Целительные силы. – Санкт-Петербург: ИК  «Комплект»,
1997. – 553 с.
    7.2.4 Гаврилова Н.Б. Гигиенические основы питания и  контроля  качества
пищи. Учебное пособие. – Семипалатинск, 1998. – 182 с.
    7.2.5   Петровский  К.С.  Гигиена  питания.  Издательство   «Медицина»,
Москва, 1982 с изменениями. – 527 с.
7.2.6  Справочник химического состава  под ред. Скурихина В.П. 1,2 том







Пәндер