Файл қосу
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ ПӘНІНІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ | |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты|ОӘК |П 042. |
| | |14-3-04-01.20.74- 2009|
|“Экономика және | | |
|менеджмент” |№1 басылым | |
|пәннің оқытушыға |30.09.2009 | |
|арналған жұмыс оқу | | |
|бағдарламасы | | |
“ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ”
ПӘНІНІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
051201 ”Ветеринарлық медицина”
050801 “Агрономия”
050802 «Зоотехния» мамандықтары үшін
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
Семей - 2009
5. Глоссарий
А
Акционерлік қоғам - акцияларды сату арқылы ақша қаражаттарын біріктіру
(жеке капиталды, мемлекеттік қаражаттар, жеке жинақтар) нәтижесінде пайда
болатын ірі кәсіпорын.
Акция – иесіне акционерлік қоғамның пайдасының үлесін алуға және оның
істерін басқаруға құқық беретін бағалы қағаз.
Ақша – айырбастау қасиетіне ие жалпыға бірдей құндылық, ерекше тауар.
Б
Банк— уақытша бос ақша қаражаттарын үйлестіретін қаржылық кәсіпорын.
Бәсеке — нарықтағы жақсы жағдайларға ие болу үшін күрес, тартыс.
Баға – тауардың ақшалай көрінісі.
Бизнес – заңға қайшы келмейтін әдістер арқылы пайда алу мақсатындағы
кәсіпкерлік қызмет
В
Вексель - даусыз ақшалай қарыздық құжат
Д
Депозит – банкте сақталатын кәсіпорындардың, ұйымдардың және халықтың
салымдары
Дефляция - артық қағаз ақшаны айналымнан алу арқылы ақша айналымын
тұрақтандыру әдісі
Дотация – шығындарды өтеу үшін кәсіпорындарға берілетін мемлекеттік ақшалай
жәрдем
Ж
Жәрмеңке - сауда – саттық ұйымдастырылған жер.
К
Капитал - қосымша құн әкелетін материалды – заттай құндылы
Кәсіпкерлік - тәуекелге бара отырып, пайда табу мақсатындағы адамның
инициативалық іс-әрекеті
Қ
Қаржы - ақшалай қорларды қалыптастыру, тарату, қайта тарату және пайдалану
бойынша экономикалық қарым-қатынастардың жиынтығы
Қаржылық жүйе – қаржы ресурстарын аккумуляциялау әдістерінің жүйесі.
Қор биржасы – бағалы қағаздарды сату – сатып алу әрекеттері жүретін мекеме.
Құнсыздану - бағалар деңгейінің өсуі әсерінен ақшаның құнсыздану процесі.
М
Меншік – қоғамдық өндіріс шарттары мен нәтижелерін өндірушілермен иемдену
формасы
Монополия – максималды пайда алу мүмкіндігі бар экономиканың белгілі бір
саласында басымдық орын алатын кәсіпорын.
Н
Нарық – тауарлардың, сауданың айналымы (айрбасы) жүретін орын.
П
Пайда – сатудан түскен түсімнің өнім шығаруға кеткен шығындардан артып
түсетін сомасы.
С
Салық - жеке және заңды тұлғалармен мемлекетке міндетті түрде төленетін
төлемдер
Субсидия - нақты бір мақсатқа жеке кәсіпорындарға мемлекеттік бюджеттен
бөлінетін қайтарымсыз ақшалай сома.
Т
Тауар – қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру қасиетіне ие айырбасталатын
зат
«Экономика және менеджмент» пәнін оқу барысында пәннің логикасы мен
құрылымын жетекшілік ету керек. Мысалы Ауыл шарушылықтағы материалды -*
техникалық және табиғи ресурстар, өндіріс факторлары нарығын алдымен АӨК
және оның дамуын нарық, бәсеке, сұраныс және ұсыныс тақырптарын игермей оқу
күрделі болады. Өздігінен дайындалу үшін экономикалық жоғарғы оқу орнына,
факультетіне немесе экономикалық мамандықтағы студенттерге арналған
экономика және менеджмент, маркетинг пәндері бойынша оқулықтар мен оқу-
әдістемелік құралдарды қолдану ұсынылды.
Қазақстан Республикасының халық шаруашылығы кешені бір тұтас жүйе болып
табылады, ол өзара байланыстағы құрылым құрушы элементтерден тұрады,
олардың әрқайсысы өзінің ғана емес тұтас жүйенің дамуына әсер етеді. Халық
шаруашылығы әр салаларға, шаруашылықты жүргізуші субъектілерге және
өздерінің өзара байланыстарына, өзара тәуекелділіктеріне және т.б.
байланысты, мүның өзі ішкі және сыртқы ортаның дамуына әсер етеді, айқындау
мен басқаруды қиындатады.
Нарықтық экономиканың өзіне тән мынандай сипаты бар: ішкі ортаға
қарағанда сыртқы ортаның әсері артық болады. Бұрын жабық болып келген
экономиканың енді бүкіл әлемдік шаруашылық қатынастар жүйесіне ене бастауы,
оның кеңейіп тереңдей түсуы, сыртқы ортаның әсері мен маңыздылығы
факторлырының ұлғаюы әрине бәрін жете білуді қиындатады және әртүрлі
тәуекелге баруға алып келеді.
Қазіргі жағдайда салааралық кешенді материалдық өндіріспен сауданың
әртүрлі салалары арасындағы өнімдерді өндіру мен дайын болғандарын өткеру
процестердің байланыстылықтары тұрғысынан түсіну керек.
Салааралық кешеннің толық схемасы мынандай: шикізат өндіру осы
процестерге қатысты өндіріс құралдарын өндіру.
Ірі мемлекеттердің экономикасында мынандай салааралық кешендер бар:
Отын – энергетикалық кешені – бұған қуат беретін және оны пайдаланатын
генераторлар, энергетикалық ресурстарды алу және өңдеу, соңғы тұтынушыларға
электр қуатын және жылуды диспетчерлік жолмен жеткізу.
Орман өндірісі кешені – ағаштарды өсіру, дайындау, алғашқы өңдеуден
өткізу.
| Агроөнеркәсіп кешеніне (АӨК) – ауылшаруашылығы жатады. |
|Агроөнеркәсіп кешенің 1-ші сферасына өнеркәсіп өндірісінің мынадай салалары|
|жатады: |
|трактор мен ауылшаруашылығы машиналарын шығару; |
|мал шаруашылығы үшін машиналар шығару; |
|мал азықтандыру өндірісі үшін машиналар шығару; |
|тамақ өнеркәсібі үшін машиналар шығару; |
|минералды тыңайтқыштар өндіру; |
|микробиология өнеркәсібі; |
|химиялық тыңайтқыштар мен өсімдікті қорғайтын басқа да нәрселерді өндіру; |
|селолық құрылыстар; |
|ауылшаруашылығы мақсатындағы негізгі құрал-жабдықтарды және т№б№ жөндеу |
|және техникалық күтім жасау. |
|шаруашылығы; |
|- бұлардың өздері бірнеше ішкі салалардан тұрады: |
|Өсімдік шаруашылығында мынандай салалар бар: |
|- астық шаруашылығы; |
|- көкөніс шаруашылығы; |
|- жемшөп өндірісі; |
|- қант қызылшасын өсіру; |
|- картоп өсіру; |
|- кендір өсіру; |
|- жүзім шаруашылығы; |
|- бақша шаруашылығы. |
|Мал шаруашылығының салары: |
|- ірі қара шаруашылығы; |
|- қой шаруашылығы мен ешкі өсіру; |
|- жылқы шаруашылығы; |
|- құс шаруашылығы; |
|- шошқа өсіру шаруашылығы; |
|- түйе шаруашылығы; |
|- үй қоянын өсіру; |
|- балық шаруашылығы. |
|Агроөнеркәсіп кешенің 3-ші сферасына ауыл шаруашылығына өнімдерін |
|сақтаумен, өңдеумен, тасымалдаумен және өткерумен шұғылданатын кәсіпорындар|
|мен ұйымдар кіреді:- |
|сүт өңдеу; |
|ет өңдейтін; |
|дәмдендіруші шығаратын; |
|тоқыма; |
|аяқ киім; |
|көлік қызметі; |
|сауда қызметі. |
| |
|Агроөнеркәсіп кешенің 4-ші сферасына аграрлық колледждер мен |
|университеттердің ғылыми – танымдық кешендері, мамандандырылған кеңес |
|беруші, ғылыми-зерттеулер мен оқу ақпараттық орталықтар және мониторингтік |
|қызмет, мәдениетті ұйымдастыратын ұйымдар жатады. |
|АӨК нің құрамына жеткілікті дәрежеде рентабльді (пайдалылық) болғанда |
|енгізуге болады. |
|Рента – капиталдан, мүліктен немесе жер учаскесінен түскен табыс, ол өзінің|
|алушыларынан кәсіпкерлік қызметті талап етпейді. |
|Рентабльді (пайдалылық)- өндірістік қызметтің белгілі бір уақыт кезеңі |
|ішіндегі пайдалылығын сипаттайтын кәсіпорындар қызметі көрсеткіштердің |
|бірі, шығындар қайтарымының деңгейі және өнім өндіру мен өткізу процесінде |
|қаражаттың пайладаланылу дәрежесі. |
| |
| |
| |
| |
| |
қарауға болмайды. Терминологиядағы кейбір құрақтарды
9 дәріс
Менеджмент пәнінің міндеті және мақсаты.
Алғашқы шарттары.
Менеджмент – басқару деген мағнаны білдіреді. Басқару – мақсатқа
жетуге бағытталған іс-қимылдарды ұйымдастыру. Менеджмент - өзіне міндетті
элемент ретінде адамдарды басқаруды, әлеуметтік ұйымдар мен құрылымдарды
басқаруды қосатын сәйкес білім облысы бар адам қызметінің сферасы.
Менеджмент- бұл нарық жағдайындағы басқару. Менеджмент түсінігінің мазмұнын
бірнеше аспектілермен қарастыруға болады:
- әртүрлі ұйымдардағы адамдарға жетекші ету қызметінің түрі, функциясы,
басқару;
- басқару функциясын жүзеге асыруға көмектесетін адамзат білімінің
облысы;
- басқару бойынша жұмыс жасаушының әлеуметтік табы.
Менеджменттің 3 маңызды факторын байланыстырады – мақсат, тиімділік, адам.
Фирманы табыстылықпен, жетістікпен қамтамасыз ететін тиімді менеджмент
адамның бейімділігін талап етеді: сыртқы орта бөлігінде тұтынушының, ал
ішкі орта бөлігінде қызметшінің.
Ұйымдағы менеджмент кешенінің құрамы мынадай компоненттерден тұрады:
1. стратегиялық менеджмент – басты стратегиялық шарттарды құру және жету.
2. қызметшілерді басқару – маңызды менеджмент құраушысы.
3. Технологиялық процестерді басқаруда машина, аппаратура, механизмдер,
сондай-ақ компьютерлер және басқа арнайы құрылғылардың көмегімен
адамдар арқылы жүзеге асады.
4. Қаржыны басқаруда кәсіпорынының өндірісті шаруашылық қызметі қаржыны
тартуды тиімділікпен қамтамасыз ету реттеледі.
5. Менеджментатериалдық техникалық жабдықты басқару шикізатты,
материалдарды, құрал-саймандарды қажетті өнімдермен жабдықтауды
тамтамасыз етеді.
6. Өткізуді басқару сыртқы ортаның мониторингісін қосатын маркетингтік
қызмет арқылы жүзеге асады.
7. жылжымайтын мүлікті эксплуатация басқаруда эксплуация, сату, стып
алу, айырбас, жал және жылжимайтын мүлікпен байланысты басқа
қозғалыстар сипатталады.
8. Жаңартпашылық менеджменті дамуды басқару, өзгермелі жағдайдағы ұйымның
тиімділігін жоғарлату мен сақтау үшін қажет. Жаңа өзгерістер
жоспарланады, ұйымдастырылады, ынталандырылады және бақыланады.
9. сапаны басқару нарықтық бәсеке жағдайындағы фирманың бәсекеге
тұрақтылығын қолдау үшін міндетті болып табылады.
Экономикалық саясаттың негізгі мақсаты экономиканың тұрақты өсуін
қамтамасыз ету, экономиканы әртараптандыруды және шикізаттық емес
салалардың дамытуды ынталандыру, аслықтың жүктемені ұлғайтпай-ақ
мемлекттік бюджетке түсімдерді барынша ұлғайту, мемлекеттік шығындардың
байыпты фискалдық саясатын жүргізу, бюджетаралық қатынастарды жетілдіру
және мемлекеттік қарызын басқару.
Қазақстан экономикасының қазіргі кездегі өсу динамикасы. Қазақстан 2030
стратегиясы отандық экономиканың ұзақ мерзімдік өсуі бағыты ретінде.
Еліміздің экономикасының қазіргі кездегі тұрақты ұзақ мерзімдік өсуді
қамтамасыз ету мәселесі стратегиялық басымдылықтың маңыздысы б.т.
Макроэкономикалық өсу дағдарысы деп әлемдік практикада ІЖӨ-нің жалғасқан
3 жыл бойында 9 пайызға төмендеуі алынады.
Отандық экономикада 1991 жылдан 1995 жылға дейін кейбір тұста құлдырау
үрдісі тұрақты болды. Физикалық көлемінің индексі 69 пайызды құрды.
Қазақстандықтардың, Қазақстан қоғамының барлық жіктері мен әлеуметтік
топтарының әлеуметтік көңіл-күйін ұдайы жақсарту мақсаты мемлекет
саясатының алдыңғы сапында болып келді. Мемлекеттің әлеуметтік саясаты
жұмыс орындарын ашуға және еңбекке қабілетті халықты ел экономикасына
таруға бағдарланған жағдайда ғана тиімді бола алады. Бұл қағида біз бұрын
да ұстанып келдік, болашақта да одан айнымаймыз. я мен ішкі және сыртқы
ортасы тәжінің дамуы Менеджмент теориясы мен ішкі және сырртасы
тәжірибесінің дамуы енеджмент теориМенеджмент ұйымның мақсаттарына жету
мақсатындағы еңбектік, материалдық, қаржылық, ақпараттық ресурстармен
басқаруды игереді.
Менеджмент дегеніміз- бұл өндірістің тиімділігін жоғарлату мен пайданы
молайту мақсатында қолданылатын принциптер, әдістер және өндірісті басқару
амалдарының жиынтығы.
Менеджменттің міндеті тиімді өндірістік күшке ұйымдастыруүшін адамдарға
бағыт беру:
• Өндірістің автоматтандырылуын және жұмысшылардың жоғары маманды болуын
қамтамасыз ету;
• Қызметшілер жұмысын неғұрлым жоғарғы еңбек-ақымен ынталандыру және
еңбекке жағдай жасау;
• Фирма қызметінің тиімділігін бақылау, бөлімшелер жұмысын біріктіру;
• Жаңа нарықты игеру мен үнемі іздеу;
• Нақты мақсаттарды анықтау;
• Мақсаттың басымдылығын,олардың олардың кезектілігін , шешімдердің
дәйектілігін анықтау;
• Фирманың дамуы стратегиясының шаруашылық міндеті мен оларды шешу
жолдарын өндіру.
Менеджменттің дамуының 1-ші кезеңі іскер әкімшіл менеджменті , 2 - кезеңі
адамдық ресурстардың менеджменті, 3 - кезеңі бизнес менеджменті, 4- кезеңі
әлеуметтік менеджменті болып бөлінеді.Менеджмент дамуының қазіргі кезеңі
қоғамның үйлесімді дамуы үшін тиімді іскерлік әкімшілдеуді, адамдық
ресурстар менеджментін, бизнес менеджментін біріктіреді.
10. Дәріс
|Менеджмент теориясы мен ішкі және сыртқы ортасы |1 |
|тәжірибесінің дамуы | |
1. Ұйымның ішкі өзгермелілері
2. ұйымның сыртқы өзгермелілері.
Ішкі өзгермелілерді қарастырғанда ұйымның мақсатына, құрылымына,
міндеттеріне, технологияларына және адамдарға көңіл бөлеміз. Мақсаттар
– ол топтардың бірге қызмет жасай отыра, ақырғы нәтежеге ұмтылатын
нысана. Жоспарлау барыснда басшылар мақсаттарды әзірлейді және ұйым
мүшелеріне хабардар етеді.
Ұйымның құрылымы- бұл басқару деңгейлерінің және функцияды салаларының
тұрақты байланыстары, осының нәтежесінде әр ұйым мақсаттарына тиімді
жетеді.
Міндет- бұл алдын ала белгіленген тәсілмен және мерзімм де
орындалатын нұсқамалық жұмыс. Егер міндет орындалса кәсіпорын табысты
болады. Міндеттер 3-ке бөлінеді: адамдармен, заттармен, ақпаратпен
жұмыс.
Технология – бұл ұйымның бекітілген міндеттердің, мақсаттарын жүзеге
асыру ұшін кәсіби дағдылардың, құралдардың, инфрақұрылымдардың,
аспаптардың және сәйкес техникалық білімдердің араласуы.
Адамдар – кез келген басқару үлгісінде , жағдайдың көзқарасты
қосқанда, басты фактор. Ұйымның ішкі ортасында негізгі өзгермелеріне
мыналар
|12 дәріс Маркетингтің мәні, мазмұны , теориялық негіздері және тұжырымдары |
| |
|«Маркетинг» ұғымы ағылшынның «market» (нарық) сөзінен шыққан, ал «инг» - |
|жасаушы; |
|нарық жасаушы немесе нарықтық қызмет деген мағнаны береді. Маркетинг |
|дамуының 1-ші кезеңі ХХ ғасырдың басынан бастап 40 жылдарыдың соңына дейін |
|созылды. ХХ ғасырдың басында алғаш АҚШ-тың Мичиган және Калифорния |
|университетінде жүргізеле бастады. 1926 жылы АҚШ-да маркетинг және жарнама |
|ұлттық ұйымы құрылды, ол 1973 жылы Американдық маркетинг ассоциациясы деп |
|өзгертілді. Маркетингтің дамуының 2-ші кезеңі 1960-70 жылдарды қамтыды. Осы|
|кезеңде маркетинг тұтынушылардың сұранысына бейімделген басқару теориясы |
|мен тұжырымдамасының құрамдас бөлігі ретінде қарастырды. Оны басқарудың |
|нарықтық теориясы деп атады. 1970 жылдың 2 –ші жартысында маркетинг |
|дамуының 3-шә кезеңіне аяқ басып , бизнестің философиясына айналды.Нарық |
|құрылымдарындағы өзгерістің болуы, оның қызмет түрлері мен тауарларға |
|толуы, бәсекелестіктің өршуі, ғылыми-техникалық прогрестің өсуі, маркетинг |
|мәнінің түрленуіне әкелді. Сыртқы ортаны зерттеу мен оған бейімделудің |
|жолын іздейтін және фирманың барлық қызметін біріктіретін корпоративтік |
|стратегияның элементі ретінде қарастырды. Бұл кезеңге маркетингтің дәстүрлі|
|және қоғамдық тұжырымдамалардың дамуы мен маркетингтің стратегиялық |
|ролінің артуы тән болды. Менеджменттің маманы Питер Друкердің ұйғарымы |
|бойынша: Бизнес мақсатының тек бір ғана анықтамасы бар- ол тұтынушыны |
|жасау. Фирманың болашақ бизнесі мен оның табыстылығы үшін, фирма өз өнімі |
|туралы не ойлайтыны басты мәселе емес.Өзінің сатып алатын тауары туралы |
|тұтынушы не ойлайды, оның құндылығы деп нені есептейді. Осының барлығы |
|бизнестің мәнін анықтап, түпкілікті маңызын білдіреді, фирманың табысқа |
|жету жолын айқындайды. Маркетинг теориясы экономикалық жүйемен тығыз |
|байланысты. Маркетингті тереңдетіп зерттеу тек нарық, айырбас, тауар, |
|сұраныс, қажеттілік категорияларын білу болып тьабылады. Нарықты базар, |
|сату орны деп қана қарастырдық. Енді біз нарықты саяси экономикалық |
|мазмұнына қарай еркін кәсіпкерлікке және мемлекеттің ролін шектеуге қарай |
|кең ауқымда қарастырамыз. Нарықтың нақты экономикалық мазмұнына сүйене, оны|
|тұтынушылар мен жабдықтаушыларды айырбас мақсатында жақындататын механизм |
|ретінде қарастырады. Маркентинг жүйесінде нарық- нақты сипаты бар және |
|потенциалды тұтынушылардың жиынтығы. Маркетингтің басты мақсаты |
|тұтынушылардың мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін айқындау және |
|қанағаттандыру болып табылады. |
|Тауар – маркетингтік іс-әрекеттің қозғаушы күші, оның төңірегінде |
|маркетингтің саясаты мен стратегиясы жасалады. Тауарға маркетингтік |
|тұрғыдан келу үшін ең алдымен оның тұтыну ерекшелігінің маңызы мен нақты |
|бір қажеттілікті қанағаттандыратын мүмкіндігін ескеру керек. Тауар екіге |
|бөлінеді: материалды « шикізат, машиналар , құрал-жабдықтар, азық-түлік» |
|және материалды емес « қызмет, идеялар». Тауардың пайдалығы және оны |
|жасаушылардың барлық , жұмсалған күш-жігері маркетинг теориясында маңызды |
|орын алатын айырбас барысында айқындалады. Айырбас - өндіріушілер мен |
|тұтынушылардың баламалы негізінде жүзеге асырылатын қоғамдық байланыс түрі.|
|Айырбас жүргізу кезінде екі немесе одан көп жақтардың қатысуы керек, |
|олардың әрқайсысында құндылығы бар тауар және оны айырбастауға деген ниеті |
|болу керек. Екі немесе одан да көп жақтың құндылығы айырбасқа салуы |
|трансакция немесе мәміле деп атайды. Мәміле – белгіленген шартқа байланысты|
|тауар мен қызметті іске асыруүшін екі немесе бірнеше жақтардың өзара |
|келісімі. Мәміленің тартерлік түрі бар. Мұнда ақша қаражаты қолданылмайды, |
|тауар айырбасы жүзеге асырылады. ҚР –сы нарыққа көшу кезінде экономикалық |
|дағдарыс,кәсіпорындардың ақшалай қаражатының жоқтығына немесе |
|жетіспеушілігіне байланысты бартерлік мәміле экономикада ерекше рол |
|атқарды. Маркентинг жүйесінде сұранысты зерттеу – нарықты кешенді фирманың |
|нарықтағы табысты жұмысы тауарға сұраныстың сипатын және күйін анықтаумен |
|және оның өзгеру тенденцияларын білумен тығыз байланысты. Сұраныс дегеніміз|
|сатып алуына қабылеті бар қажеттілік. Сұраныстың 2 түрі бар: нарықтағы |
|сұраныс- бұл фирма және тауар маркаларының жиынтығына арналған нақты кезең |
|мен нақты мекендігі тауар нарығында қолданылатын жалпы сату көлемі. Фирма |
|өніміне сұраныс. – фирманың нарықтағы үлесіне сәйкес келетін тауар |
|нарығындағы сұраныс бөлігі. |
| |
| |
|13 дәріс Маркетинггіні басқару және нарықты болжау. |
| |
|1. Маркетингіні басқару процесі, нарықты болжау. |
|2. Маркетинг қызметін ұйымдастыру жүйесі. |
| |
|Жеке және өндірістік талаптардың алуан түрін қанағаттандыру үшін еңбек |
|өнімдерінің айырбасы қажет. Әр фирма өзінің маркетингтік қызметін мақсатты |
|нарықтарды таңдау, маркетингінің тиімділігінің тиімді кешенін әзірлеп, |
|маркетингтік міндеттерді жүзеге асырудың жолдарын білуі тиіс. Осының бәрі |
|маркетингіні басқару процесін құрайды. Оның элементтері кестеде |
|көрсетілген: |
|1. Нарықтық қатынастарын талдау: |
|маркетингтік зерттеулер және маркетингтік ақпараттар жүйелері; |
|маркетингтік орта; |
|түтыну нарықтары; |
|кәсіпорын нарықтары. |
|2. Мақсатты нарықтырды іріктеу: |
|- сұраным көлемін өлшеу; |
|- нарықты сегменттеу; |
|- мақсатты сегменттерді таңдау; |
|- туарды нарыққа шығару. |
|3. Маркетинг кешенін әзірлеу. |
|- тауар әзірлеу; |
|- тауарғв баға белгілеу; |
|- тауарларды тарату әдістері; |
|-тауар өткізуді ынталандыру. |
|4. Маркетингтік шараларды жүзеге асыру: |
|- стратегия; |
|- жоспарлау; |
|- бақылау. |
|1. Нарықтық қатынастарын талдау: кез келген нарықта ашылып жатқан |
|мүмкіндіктерді айқындауға тиіс. Компанияға нарықтағы мүмкіндіктері шектеулі|
|деген ой келуі мүмкін, алайда бұл өз мүмкіндіктерін көре тұрып, өзінің |
|жақсы жақтарын сезіне білмейтіндігін дәлелдейді. Фирма жаңа нарықтарды |
|айқындаумен ай»налыса алады, тауар мен нарықтарды дамыту жүйелілігін |
|қолдану арқылы. |
|Жаңа нарықты айқындау. |
|Ұйым мүмкіндіктерлі іздестірумен мезгіл- мезгіл немесе үнемі айналысады. |
|Компания жетекшілері газет оқып, арнайы көрмелерге барып, |
|бәсекелесушілердің тауарларын зерттейді., басқа жолдар арқылы нарық туралы |
|ақпарат жинақтайды. |
|Нарықтар |
|Бүгінгі тауарлар |
|Жаңа тауарлар |
| |
|Бүгінгі нарывқтар |
|Нарыққа терең ену |
|Тауарлар әзірлеу |
| |
|Жаңа нарықтар |
|Нарықтың шеңберін кеңейту |
|Нырықты диверсификациялау. |
| |
| |
|Мақсатты нарықтарды іріктеу. |
|Нарықтың мүмкіндіктерін анықтау және бағалау процесі жаңа ойларды дүниеге |
|келтіреді. Фирманың міндеті фирманыңм мақсаты мен ресурстарына сәйкес |
|идеяларды талдау. Сонымен қатар мүмкіндікті нарықта көлемі мен сипатына |
|қарап зерттеу кажет. Осы процесс 4 кезеңнен құралады: сұранымды өлшеу және |
|болжау, нарықты сегменттеу, анрықұтың мақсатты сегменттерін іріктеу және |
|тауарды нарыққа шығару. Сұранымды өлшеу және болжау нарықта сатылатын ұқсас|
|тауарларды анықтау, оларды сату көлемін бағалау және нарықтың болашақ |
|мөлшеріне баға беруді талап ету. |
14 дәріс. Аймақтың дамуындағы маркетинг.
Дәріс сұрақтары.
1. Территория маркетингі, оның мағнасы.
2. Статегиялық маркетинг, оптимальдық стратегияны таңдау.
Кәсіпорындарында межеленіп отырған қажеттілікті қанағаттандыруға тиіс нақты
тауар әлі жоқ жағдайында кәсіпорынның тауарлар мен қызметінің түрі. Қажетті
бағыттағы сұранымды дамытуға маркетингілік күш-жігерді бағдарлау
маркетингінің осы түрінің міндеті болып табылады. Маркетинг дегеніміз
шаруашылық қызметті ұйымдастыру мен басқарудың рынок талаптарына,
тұтынушылардың қажетттері мен талап- тілектерін мүмкіндігінше көп
қанағаттандыруға бағытталған жүйесі. Нысаналы өткізу саясатын жүргізу
нәтежесінде шығарылатын өнім мен көрсетілетін қызметтерді сату көлемін
ұлғайту есебінен барынша көп пайда алу маркетингінің түпкілікті мақсаты
б.т. Бұл саясаттың негізгі құралы: түтынушылар санына қарай шығарылатын
өнім мен көрсетілетін қызметтерден сұранымның құрылымы мен мөлшерін талдау,
тауарлар мен қызметтердің сапасы мен тұтынылу қасиетін арттыру шаруаларын
жүзеге асыру, тауарлардың өндірушілерден сатып алушыларға жетуін қамтамасыз
ету, жарнамалық шараларды жүргізу, сатылғаннан кейін сервис қызметін
көрсетуді ұйымдастыру, т.б. Маркетинг қолда бар сұранымға бағдарлануды ғана
емес, сонымен бірге жаңа тауарларды қажетсінудің пайда болуын
ынталандыруды, яғни тұтынушылар сұранымын қалыптасутыруды, т.б. көздейді.
Өндірістік-коммерциялық қызметті рыноктың дағдайында және кәсіпорынның
мүмкіндіктеріне толық сәйкес жүзеге асыру үшін өндіруші кәсіпорынның және
сатушының мақсаттары мен міндеттерін әрбір жекелеген рынок ждәне әрбір
тауар бойынша уақыттың белгілі бір кезеңіне арнап тұжырымдау және іске
асыру. Маркетинг страгеиясы тауар рыногының жағдайын зерттеу және
бағдарламасын жасау, тауарларды, сатып алушыларды, бәсекелестерді және
нарықтық шаруашылықтың басқа да элементтерін зерттеу негізінде әзірленеді.
Дәріс 15. Қала және аймаққа маркетинг енгізудің ерекшеліктері
Дәріс сұрақтары.
1. Аймақтың маркетинг қажеттілігін бағалау. Сатып
алушының нарықтық мақсаты.
2. Қалалық маркетинг ұйымдастыру спецификасы және оның
дамуын жоспарлау.
3. Аймақтық маркетингтік стратегиясы мен тактикасы.
Экономиканың даму дәстүрлі маркетингтік ғылым мәселелерін ғана
емес, сонымен қатар тұрақты қамтамасыз ету және халықтың өмірлік деңгейінің
сапасын жақсарту үшін қажетті әлеуметтік, инструкционалдық және саяси
өзгерістер енетін мәселелерді де қамтиды. Адам және қоғам дамуының өмір
сапасын жоғарлату, өмір сүріп отырған халықтың қоршаған ортасын жақсарту
мәселелерін теңдей қамтамасыз ететін экономикалық өсу құндылықтарын жаңаша
түсіну қажет.
Модернизциялау үшін ресурстар жетіспеушілігін тұсіндіретін
бірқатар теорияларды бөліп көрсетуге болады.Америкалық ғалым, Колумбия
университетінің профессоры Р.Нурксенің ойынша капитал жетіспеушілігі төмен
еңбек өнімділігіне алып келеді, ол табыстың төмен деңгейіне байланысты.
Бұдан келіп әлсіз сатып алу қабілеті көрініс табады және оның нәтежесінді
инвестицилауға ынты төмендейді.
Қазіргі экономикалық жүйеде адам ресурстары экономикалық өсудің сапалық
параметрлерін қамтамасыз етуде бәсекелестік қасиеттерге қол жеткізуде
анықтаушы роль атқарады.
Дамыған экономикалы елдерде адам капиталына инвестицияға көп көңіл бөлуде,
ол өнідірістік капитал салымынан үш есеге өсті. Көптеген ғалымдардың
айтуынша капитал нарығы жағдайында соңғы ресурс – ол қол жеткізілген
компетенттік, яғни кәсіби білім мен тәжірибе, басқаша айқанда ол адамдар.
Экономиканың бәсекеге қабілеттілігін тұрлаулы сипатын қамтамасыз ету үшін
толымды стратегия әзірлеу мен іске асыру, сондай-ақ оның орындалуына қатаң
бақылау орнату қажет болады.Бұл стратегия біздің экономикамыздың жекеленген
секторы мен өндірістерінің нақтылы бәсекелестік артықшылықтарына
негізделуге және әлемдік дамудың үрдістері мен сыртқы нарықтарындағы
сұранысты ескертуге тиіс.
ЕурАзХҚ,ШЫҰ шеңберіндегі экономикалық ынтымастық саудадағы басты
бағдар болып қала береді. Мемлекеттердің Еуразиялық экономикалық одағын
құруды, олармен тығыз байланыс көршілерімізбен тиімділігін қарастыру қажет.
|2007 жылы |Зейнетақы |2,5 есе- |
| | |орта есеппен |
|2009 жылы |зейнетақы |25 % |
|2009 жылы |мемлекеттік жәрдемақы |9 % |
|2009 жылы |Бюджет саласы қызметкерлерінің |25 % |
| |жалақысын | |
|2010 жылы |Зейнетақы |25 % |
|2010 жылы |Сәби 1 жасқа толғанға |2,5 есеге |
|2010 жылы |4 баладан жоғары (ана үшін) |4 есеге |
|2010 жылы |Бюджет саласы қызметкерлерінің |25 % |
| |жалақысын | |
|2011 жылы |зейнетақы |50 % |
|2011 жылы |Бюджет саласы қызметкерлерінің |30 % |
| |жалақысын | |
Тарихи атажұртына көшіп келгендер үшін оралмандарға бөлінетін жыл
сайынғы квотаны 2009 жылы 5 мың (доллар) отбасына дейін ұлғайтуды, жылына
20 мың отбасына жеткізуіміз керек.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz