УМКД

Программалау технологиялары

«Программалау технологиялары»
ПӘНІН ОҚЫТУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
5В011100 - «Информатика» мамандығына арналған

ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей
2013

АЛҒЫ СӨЗ

1. ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
Құрастырған: Семей қаласы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті,
Информатика кафедрасының аға оқытушысы Рысжанова А.С.

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Информатика кафедрасының отырысында талқыланды
Хаттама № 1 «11» қыркүйек 2013 ж.

Кафедра меңгерушісі _________________ Абишова А.А.

2.2. Физика-математика факультетінің әдістемелік Кеңесінің отырысында
талқыланды

Хаттама №1 «12» қыркүйек 2013 ж.

Әдістемелік кеңестің төрағасы __________ Батырова Қ.А.

3. БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқыту-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданып, баспаға
ұсынылды
Хаттама №1 «18» қыркүйек 2013 ж.

Оқыту әдістемелік кеңесінің төрағасы _____________ Г.К.Искакова

БІРІНШІІ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ

МАЗМҰНЫ

1. ҚОЛДАНЫЛУ ОБЛЫСЫ

«Программалау технологиялары» пәні бойынша Оқыту-әдістемелік кешен
5В011100 – «Информатика» мамандығының студенттеріне арналған. Кешен
студенттерді пәннің мазмұнымен, пәннің көкейкестілігі мен қажеттілігімен,
курс саясатымен, оқу барысында үйренетін машықтармен таныстырады. Оқыту-
әдістемелік кешен пәнді оқыту үшін негізгі бағдар болып табылады.

2. НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

Бұл «Программалау технологиялары» пәні бойынша Оқытушыға арналған оқу
жұмыс бағдарламасы оқыту процесін келесі құжаттарда келтірілген талаптар
мен ұсыныстарға сәйкес жүргізу үшін құрастырылған және реттейді:

– 5В011100 – «Информатика» мамандығына ҚР МЖМБС 3.08.317-2006.
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігінің 2005 ж. 23
желтоқсанындағы №779 бұйрығымен бекітілген және іске қосылғын.

– СТУ 042 – РГКП – СГУ – 4-2013 Университет стандарты «Пәннің оқыту
әдістемелік комплексін дайындауға жалпы талаптар»;

– ДП-042-1.01–2013 Құжатталған процедура «Пәннің оқыту әдістемелік
комплексінің құрылымы мен мазмұны»

3. ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР

3. 1. Пәннің қысқаша мазмұны
Қазіргі уақытта пәннің облысын мәтіндік түрде жазып көрсетуге
болатын жасанды тілдер, программалауда ғана емес басқа да облыстарда
кеңінен қолданыс табуда. Олардың көмегімен барлық мүмкін құжаттардың
(өмірдегі және модельдердегі қолданылатын) құрылымдары жазылып
көрсетіледі. Бұл мәтіндік жазылымдар дұрыс құралуы және танылуы үшін
олардың арнайы түрлендіруі мен анализінің әдістері қолданылады. Бұл
әдістердің негізінде:тілдер теориясы және автоматтар теориясының
формальды грамматикасы жатыр. Мәтіндерді анализдеуге және
интерпретациялауға арналған бағдарламалық жүйелер - трансляторы
деп аталады. Қазіргі уақытта мыңдаған тілдер мен
олардың трансляторының жасалғанына қарамастан жаңа мәселелердің
туындау процесі таусылар емес. Бұл есептеу
жүйелерінің технологиясының дамуымен және күрделенген
қолданбалы есептердің шешімін табу қажеттілігімен байланысты.
Сонымен қатар, тілдер теориясының және формальды грамматиканың
элементтері басқа да әртүрлі облыстарда қолданылады. Мысалы:
берілгендердің, файлдардың, сұлбалардың құрылымдарының жазылуында. Бұл
әдістер трансляторды құруда өте тиімді.
Microsoft компаниясының ең соңғы жасап шығаратын
программалау тілі с#, бұл тілді жасаудың себебі Уаба
программалау тілінің даңқын түсіндіруге бағытталған. Осындай
мысалдарды көптеп келтіруге болады. Сондықтан, тілдер
теориясы мен формальды грамматиканың негізі, сонымен бірге
трансляторды жасап шығарудың практикалық әдістері инженерлік
ілімнің информатика мен есептеу техникасының ірге
тасының қолдануында жатыр. Беріліп отырған материал
трансляторды жасап шығарудың әдістерінің негізін қозғайды және
логиканы оқыту үшін қажетті ақпараттарды қамтиды.

3.2. Пәннің мақсаты
Тілдер теориясының және программалау технологиясы,
программалау тілдері бойынша негіздері білім беру.
Пәнді беруде алдыға қойған мақсатқақол жеткізу үшін мынандай есептер
шешіледі:
– Дәріс курсының жүру барысында трансляция процесінің
ұйымдастыруының жалпы принципі қарастырылады.
– Лабараториялық сабақтарда және өздік жұмыстардың жүрү барысында
теориялық білімнің практика жүзінде бекіту: программалардың
қарапайым тіліне транслятор жасалуда.

3.3. Пән міндеті:

– Трансляторлардың құрылымымен трансляция процесін ұйымдастырудың
жалпы принципін білу керек.
– Паскаль, Delphi, С++программалау тілдерінде қосымшаларды құрастыра
алуы керек .
– Формальды тілдер менмашиналық трансляторларды құрастыру туралы
түсінігі болуы керек.

3.4. Пәнді оқып, аяқтаған студенттердің

Білуі керек:

– болашақ мамандардың шығармашылық ізденістерін қалыптастыру;

– студенттерді оқулық және ғылыми әдебиетпен өздік жұмыс жасауға
үйрету.

3.5. Пән пререквизиттары:

– Тілдер және программалау технологилар ақпараттық технологиялар
бойынша мамандандырылған пән болып табылады, жоғарғы оқу
орындарының студенттерін оқытуғаарналған болғандықтан
программалауға байланысты пәндік материалдарына бағытталған.
3.6. Пән постреквизиттары:

– «Тілдер және автоматтар теориясы» курсын оқып болған соң
студенттер осы курста қамтылған білім мен алғырлыққа сүйене отырып
басқа пәндерді оқитын болды. Мұндай пәндерге жататындар: ақпараттық
жүйені құрылымын жасап шығарумен байланысты, интелектуалдық және
эксперттік жүйелер, деректер базасының жасалуымен байланысты
пәндер, постреквизиттік пәндерге басқада барлық пәндер, кез келген
түрдегі жаңа ақпараттық технологиясымен байланысқан пәндер жатады.

Кесте 1. Оқу жоспарынан ақпарат
КурсСеместрКредитДәрісЗертханалықОСӨЖСӨЖБарлығыБақылау түрі
(семестр)
2
4
3
15
30
22,5
67,5
135Емтихан
(1)
5. Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптары
5.1 Студенттің оқытушы басқаруымен орындайтын өздік жұмыстарының тақырыптары:

ОСӨЖ №1
Мәліметтер және типтер:
Динамическалық және статистикалық ПТ. Атты және структуралық типтер эквивалентті.
Дәстүрлі ПТ-дің негізгі мәліметтер типтері.
Дәстүрлі ПТ-дің операторлық базис.
Модуль ұғымы. Суреттеу және әрекет облыстары.
Жабу аттар және көрсетілімділік.
Типтер параметтірлеумен байланысты проблемаллар.
Ерекше жағдай туралы ұғым.
Машиналық-тәуелді ерекшеліктердің есептеу және басқару ұсыныс.

ОСӨЖ №2
Трансляция әдістері:
1. Бағдарламалық қамтамасыз етуде құрастырушы орыны
2. Компилятор структурасы.

ОСӨЖ №3
Лексикалық талдау:
1. Жүйелі жиындар және жүйелі айтылулар.
2. Лексикалық талдауыштарды бағдарламалау.

ОСӨЖ №4
Синтаксистік талдау:
1. Алдың-алаболжаулыкестелік басқарыс.
2. Үстідең-астыға талдау алгоритмі, LL(1)-грамматикалары, рекурсивный түсу, синтаксистік қателерден кейін бұрынғы қалпына келу.

ОСӨЖ №5
Бағдарлама аралық ұсынуы:
1. Код генератордың ішінде ақпаратты үйымдастыру.
2. Аралық денгейдегі ұсынуы:

ОСӨЖ№6
ПТ контекстік шарттары:
1. Көрсетілім обылыстардың және блокты құрылымды сипатау
2. Мәліметтерді басқару және типтерді бақылау.

ОСӨЖ№7
Құрастырушы кестелерінің ұйымдастыру:
1. Орналастырып қою функциялары.
2. Блоктық құрылымды орындау.

ОСӨЖ№8
Код генерациясы:
1. Машина моделі.
2. Айнымалылардың трансляциясы.
3. Логикалық айтылулардың трансляция ерекшеліктері

5.2 Студенттің өздік жұмыстарының тақырыптары:

СӨЖ №1
Бақылау сұрақтаржәне тапсырмалар
Өзгешеліктерді табыныз:
интерпретатордың компилятордан (құрастырушы);
компилятордың ассемблерден;
код түрлендірушідің транслятордан;
эмулятордың интерпретаторден;
синтаксистің семантикадан.
Сізге танылы бағдарламалау тілдерінің соңғы өңдеулері туралы әнгімеленіз. Айтылған тілдердің негізгі мінездемелерің келтіріңіз.
Бағдарламалау тілдерімен байланысты емес, трансляция әдістерінің облыстар бойынша қолдануының нақтылы үлгілерің келтіріңіздер.
Құрастырулы программалық тілдеріне нақтылы мысал келтіріңіз.
Интерпретаторлық программалық тілдерінен ақтылы мысал келтіріңіз.
Құрастырушы және интерпретаторы бар программалық тілдерінен ақтылы мысал келтіріңіз.
Компиляторлардың негізгі артықшылығы мен кемшіліктері.
Интерпретатордың негізгі артықшылығы мен кемшіліктері.
9.Белгілі екі программалау тілдерінің синтаксисінде айырмашылықтарың сипатаныз.
Белгілі екі программалау тілдерінің симантикасында айырмашылықтарың
сипатаныз.
Трансляцияның негізгі фазаларың және олардың тағайындауың атаңыздар.
Бір өтімді трансляцияның негізгі ерекшеліктерің атаңыздар.
Көп өтімді трансляцияның негізгі ерекшеліктерің атаңыздар.
Бір өтімді және көп өтімді трансляциялардың мүмкін қиыстыруларына мысал келтірініз. Бұл схемалардың практикалық қолдануы туралы әңгімеленіздер.