Файл қосу

Мүмкіншілік ауытқудың алаңы - жоғарғы және төменгі ауытқумен шектелген алаң




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                           |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                     |
|3-деңгейлі СМЖ құжаты        |ОӘК                  |                          |
|                             |                     |                          |
|                             |                     |ПОӘК 042-18.1.36/03-2014  |
|ПОӘК                         |                     |                          |
|Пәннің оқу әдістемелік       |№1  басылым          |                          |
|материалдары                 |                     |                          |
|«Жобалауда есептерді         |                     |                          |
|оңтайландыру»                |                     |                          |









                     ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
                 «Жобалауда есептерді оңтайландыру»  пәнінен
               «5В050712» - «Машинажасау» мамандығына арналған

                     ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ














                                    Семей
                                    2014



      |      М А З М Ұ Н Ы                                                          |
|                                                                             |
|1  |Глоссарий                                                            |   |
|2  |Дәріс қысқаша конспект                                               |   |
|   |Практикалық және зертханалық жұмыстар                                |   |
|3  |Студенттердің өздік жұмысы                                           |   |
|4  |Әдебиеттер                                                           |   |




































































     1. Глоссарий
      То – негізгі уақыт
      Топ-оперативті уақыт
      Тк – көмекші уақыт
      Протяжка-протяждаумен өңдеуге арналған аспап
      Фреза-фрезерлік станоктарда фрезерлеуге арналғаг аспап
      Кескіш-токарлық станоктарда айналу денесін өңдеуге арналған аспап
      Бұрғы-бұрғылау станоктарында тесіктерді   өңдеуге арналған аспап
      Беріліс-аспап  не  дайындаманың  бір  айналымдағы   орын   ауысыруымен
   сипатталады(мм/айн)
      Кесу тереңдігі-өңделген және  өңделетін  беттер  арасындағы  ең  қысқа
   аралық
      База-орналасу ауытқуы немесе орналасудың мүмкіншілік ауытқуы берілетін
      жазықтықтардың бірін немесе координаталар жүйесінің өстерін анықтайтын
       бет,сызық немесе нүкте(немесе олардың функциясын орындайтын).
      Квалимертия-өнім апасының сандық бағалаудың теориялық  негіздері  және
      әдістерін жетілдірумен  шұғылданатын  практикалық  және  ғылыми  жұмыс
      саласы.
      Квалитет(франсуз тілінен quality-сапа) берілген аймақтағы  (мысалы  1-
      500мм) барлық номиналды өлшемдер үшін  (а  коэффицентімен  анықталатын
      )тұрақты салыстырмалы  дәлдәкпен  сипатталатын  мүмкіншілік  ауытқулар
      жиынтығы.
      Өлшеу қателігі- өлшенетін  шаманың  нақты  мәнінен  өлшеу  нәтижесінің
      ауытқуы.
      Мүмкіншілік ауытқудың алаңы-жоғарғы және төменгі  ауытқумен  шектелген
      алаң.
      Қондыру-  керу  немесе   саңылаудың   шамасымен   анықталатын   бөлшек
      қосылыстарының сипаты.
      Саңылаумен қондыру-қосылыста саңылау  пайда  болатын  қондыру(тесіктің
      мүмкіншілік ауытқу алаңы біліктің мүмкіншілік ауытқу  алаңынан  жоғары
      орналасқан).
      Керумен  қондыру-қосылыста   керу   пайда   болатын   қондыру(тесіктің
      мүмкіншілік ауытқу алаңы біліктің мүмкіншілік  ауытқу  алаңынан  төмен
      орналасқан).
      Ауысымды қондыру-қосылыста керумен қатар саңылау  пайда  болуы  мүмкін
      қондыру(тесіктің мүмкіншілік ауытқу алаңы біліктің мүмкіншілік  ауытқу
      алаңын жартылай немесе толықтай жабады).
      Өтудің шегі-материалдың максималды санына, білік үшін жоғарғы шек және
      тесік  үшін  төменгі  шек  болатын   ең   үлкен   өлшемдердің   біріне
      қолданылатын термин.
      Өтпейтін шек- материалдың минималды санына,  білік  үшін  жоғарғы  шек
      және тесік үшін  төменгі  шек  болатын  ең  үлкен  өлшемдердің  біріне
      қолданылатын термин.
      Бөлшектің шекті өлшемдері-жарамды бөлшектің нақты  өлшемі  тең  немесе
      олардың арасында орналасуы керек екі шекті өлшемдер.








      1  ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
      Пәннің оқу-әдістемелік кешеннің  құрамындағы  оқытушыға  арналған  пән
бойынша  «Жобалауда  есептерді  оңтайландыру»  бағдарламасы   «5В071200»   -
«Машинажасау» мамандығы бойынша оқитын

      2  НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
      Аталған   оқытушыға   арналған   бағдарлама    «Жобалауда    есептерді
оңтайландыру»  пән  бойынша  оқу  үдерісін   ұйымдастыру   тәртібін   келесі
құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сай бекітеді:
      - Білім берудің тиісті деңгейлерінің  мемелекеттік  жалпыға  міндетті
        білім беру стандарттары;
      - 5В071200» - «Машина жасау» мамандығының типтік оқу жоспары;
      - СТУ 042-ГУ-4-2014 Университет стандарты «Пәндердің  оқу-әдістемелік
        кешендерін әзірлеу және рәсімдеу жалпы талаптары»;
      ДП  042-1.01-2014  Құжатталған  рәсімдеме  «Пәндердің  оқу-әдістемелік
кешендерінің құрылымы және мазмұны».


      3  ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
      3.1  Пәннің қысқаша мазмұны:


      «Жобалауда есептерді оңтайландыру» –  қазіргі  заманғы  конструкциялық
және аспаптық материалдардың құрлысын, құрылымын, қасиеттерін  және  олардың
беріктендірілу тәсілдерін; сонымен  бірге  машина  бөлшектері  мен  бұйымдар
жасаудың өндірістегі прогрессивті технологиялық  тәсілдерін  оқытады.  Олар:
әртүрлі құю тәсілдері және қысыммен өңдеу, пісіру, механикалық кесу   сияқты
дайындамалардың пішінін қалыптастыру технологиясы.
      Болашақ   маман    технологиялық    машиналар    мен    қондырғылардың
эксплуатациялық  техникалық  сипаттамаларын  және  машиналар   мен   олардың
тораптарының жұмыс  сенімділігін  қамтамасыз  етуді,  сонымен  бірге  оларды
жасап шығарудың экономикалық тиімділігін білуі керек.


      3.2 Пәнді оқу мақсаты:


      Аталған курстың мақсаты –  студенттерге,  келешекте  арнаулы  пәндерді
оқып-үйренуге  және  мамандық   бойынша   практикалық   қызметіне   қажетті,
материалдардың құрлысы мен қасиеттері, машина  бөлшектері  мен  дайындамалар
жасаудың негізгі технологиялық әдістері туралы білім беру;  қазіргі  заманғы
өндірістің мүмкіншіліктерімен, өңдеудің  әртүрлі  технологиялық  әдістерінің
даму және жетілдірілу  жолдарымен,  сондай-ақ  конструкциялық  материалдарды
өңдеу және беріктендіру тәсілдерімен таныстыру.


    3. Пәнді оқудың негізгі міндеттері:

      - конструкциялық материалдардың құрылысы  мен  қасиеттерінің  негізгі
        заңдылықтарын;
      - термиялық және химия-термиялық өндеу режимдерін белгілеуді;
      - көміртекті және  қосындылы  болаттар  мен  шойындар,  түсті  металл
        қорытпаларын топтастыру мен маркалауды;
      - металл және металл емес материалдарды дұрыс таңдап, қолдана  білуді
        және сонымен бірге, аталған курстың  негізгі  міндеті  студенттерге
        белгілі  мәліметтер  (анықтамалар,  заңдылықтар,   есептерді   шешу
        тәсілдері) қорын ғана беру емес, оларды қолдана білуді үйрету.

    4. Білім алу нәтижесі:
      Пәнді оқу нәтижесінде білім алушы міндетті:
      - білу  керек  технологиялық  машиналар  мен  қондырғылардың  қажетті
        эксплуатациялық  қасиеттерін  қамтамасыз  ететін   материал,   оның
        құрылысы, қасиеттері сонымен бірге бастапқы  және  соңғы  термиялық
        өңдеу режимдері;
      -  игеру  керек  технологиялық  процестерді  құрылымдық  оңтайландыру
        ерекшеліктерін;
      - ұғып алу керек бөлшектің эксплуатациялық қасиеттерін қамтамасыз ету
        барысындағы     технологиялық     процестердідің      параметрлерін
        оңтайландыруды.
      - түсіну керек механикалық өңдеу процестерін оңтайландыру түрлерін.


      3.5 Пән пререквизиттері:
      - Машина жасау өндірісінің технологиялық процестері;
      - Машина жасау технологиясының негіздері

      3.6 Пән постреквизиттері
      - Машина өндірісінің технологиясы;
      - Өндірістік процестерді автоматтандыру;

      3.7 Жұмыс оқу жоспарынан үзінді
                                                                     1 кесте
|Курс                                                       |Семестр         |
|1                                                          |2               |
|Дәріс сабақтары                                                            |
|1 модуль                                                   |                |
|1-тақырып. Механикалық өңдеу процессіне жүйелік саралау.   |2               |
|Автоматты өндірісте технологиялық процесті жобалауда       |                |
|жүйелік шешім табудың ерекшеліктері. Техпроцестерді        |                |
|оңтайландыру шартын орындау үшін жүйелік шешім табудағы    |                |
|негізгі принциптер,. Технологиялық процестердің құрылымының|                |
|математикалық моделін құру ерекшеліктері. Математикалық    |                |
|модельді таңдау және оның құрылымы. Жоба негізінде жатқан  |                |
|шешімге жетуге арналған сапалық және сандық мақсаттар.     |                |
|Мақсатты функция және оның шарттарының орындалуы.          |                |
|Технологиялық жобалаудың әр деңгейінде қолданылатын        |                |
|математикалық модельдердің және оңтайландыру әдістерінің   |                |
|жіктелуі.                                                  |                |
|2-тақырып. Оңтайландыру және техникалық шектеу қою         |2               |
|критерилерін таңдау және негіздеу.                         |                |
|Оңтайландыру критерилерінің түрлері (экономикалық,         |                |
|техника-экономикалық, технологиялық, эксплуатациялық және  |                |
|т.б.) олардың сипаттамасы. Өзіндік құнының минимал         |                |
|бағасының критериі. Максималды технологиялық сенімділік    |                |
|критериі. Ауыл-шаруашылықтағы ең аз шығынының критериі.    |                |
|Техникалық шектеулерді таңдау. Технологиялық жобалауды     |                |
|есептеуде қолданылатын техникалық шектеулерді орнатуда     |                |
|ескерілетін негізгі факторлар түрі.                        |                |
|2 модуль                                                   |                |
|3-тақырып. Механикалық өңдеу процессін оңтайландыру        |3               |
|түрлері.                                                   |                |
|Құрылымдық және параметрлік оңтайландыру, оның сипаттамасы.|                |
|Көп критерилі техпроцесті шешуді оңтайландыру мақсатында,  |                |
|критерилерді қосу әдістері. Аддитивті, мультипликативті,   |                |
|конъюнктивті, дизъюниктивті критерилер және олардың        |                |
|сипаттамасы.                                               |                |
|3 модуль                                                   |                |
|4-тақырып. Технологиялық процестерді құрылымдық            |2               |
|оңтайландыру ерекшеліктері.                                |                |
|Құрылымдық оңтайландыру шарттары. Техпроцестерді құрылымдық|                |
|оңтайландыру санатында қолданылатын әдістерді таңдау.      |                |
|5-тақырып. Оңтайландырылатын өңдеу процесінің оптимал      |2               |
|параметрлерін анықтау.                                     |                |
|Оңтайландырылған кесу режимдерін таңдау. Сызықты           |                |
|программалау әдісімен материалды кесу мен өңдеу процесін   |                |
|оңтайландыру. Механикалық өңдеу режимін оңтайландыруға     |                |
|арналған компромисті бағытталған функциялар.               |                |
|4 модуль                                                   |                |
|6-тақырып. Өңдеу режимінің параметрлерін оңтайландыру.     |2               |
|V және S дискретті үзіліссіз шамалары үшін алгоритм        |                |
|блок-схемасы. Кесу режимін дискретті үзіліссіз 3 бағыт     |                |
|бойынша оптимизациялау V.S және t шамалрының алгоритмінің  |                |
|блок-схемасы.                                              |                |
|7-тақырып. Бөлшектің эксплуатациялық қасиеттерін қамтамасыз|2               |
|ету барысындағы технологиялық процестердің параметрлерін   |                |
|оңтайландыру. Мүмкіншілік моделін қолдана отырып кесу      |                |
|режимін анықтау. Механикалық өңдеу режимдерін              |                |
|оңтайландырудың комплексті құрылымдық схемасы.             |                |
|Практикалық сабақтары                                                      |
|1-тақырып. Механикалық өңдеу процессіне жүйелік саралау.   |1               |
|2-тақырып.Оңтайландыру және техникалық шектеу қою          |1               |
|критерилерін таңдау және негіздеу                          |                |
|3-тақырып. Механикалық өңдеу процессін оңтайландыру        |1               |
|түрлері.                                                   |                |
|4-тақырып. Техпроцестерді құрылымдық оңтайландыру          |1               |
|ерекшеліктері.                                             |                |
|5-тақырып. Дайындама түрін  таңдау және оны жасау жолдарын |1               |
|таңдау.                                                    |                |
|6-тақырып. Бөлшекті өңдеудің типтік маршрутын таңдау       |1               |
|7-тақырып. Технологиялық операцияларды таңдау              |1               |
|8-тақырып. Оңтайландырылатын өңдеу процесінің оптимал      |1               |
|параметрлерін анықтау.                                     |                |
|9-тақырып. Өңдеу режимінің параметрлерін оңтайландыру.     |1               |
|10-тақырып. Бөлшектің эксплуатациялық қасиеттерін          |1               |
|қамтамасыз ету барысындағы технологиялық процестердідің    |                |
|параметрлерін оңтайландыру.                                |                |
|11-тақырып. Өңдеу тәсілдерін таңдау.                       |1               |
|12-тақырып. Өңдеу әдістерін синтездеу.                     |1               |
|13-тақырып. Регрессивті саралау әдісі арқылы шешім табу.   |1               |
|14-тақырып. Корреляциялы саралау әдісі арқылы шешім табу.  |1               |
|15-тақырып. Техпроцесті оңтайландыруда математикалық       |1               |
|модельдеуді қолдану                                        |                |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|1. Дайындама түрі және оны жасау жолын анықтау             |5               |
|2. Бөлшектердің элементар беттерін өңдеудің                |5               |
|оңтайландырылған маршрутын таңдау                          |                |
|3. Тегіс ажарлау процесіне байланысты оптималды кесу       |5               |
|режимдерінің параметрлерін анықтау                         |                |



      5 БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАР ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ


     1. Зерттелетін процесті оңтайландыру үшін элментар ауытқулардың
        математикалық моделін құру
     2. Зерттелетін процесті оңтайландыру үшін жоғарғы беттің сапасын
        арттыру мақсатында математикалық жобалау құру
     3. Зерттелетін процесті оңтайландыру үшін объектінің болжамдық
        параметрін арттыру үшін математикалық модель құру
     4. Зерттелетін процесті оңтайландыру үшін дененің нақты өлшемін
        беретін математикалық модель жасау
     5. Оңтайландырылған процесте жоғары дәлдікпен ауытқуды анықтайтын
        математикалық модель құру
     6. Зерттелетін өңдеу әдістерін оңтайландыру үшін жалпы сипаттағы
        математикалық модель құру.
     7. Басқарылатын кесумен өңдеу параметрлерін оңтайландыру
     8. Зерттелетін өңдеу процессінде дәлдік және сапа көрсеткіштерінің
        параметрлерін басқару
     9. Нақты өңдеу әдісі үшін жұмыс құралын оңтайландыру

      6 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ

                                                                     3 кесте

|Әдебиеттер және оқу-әдістемелік  |Экземплярлар   |Білім алушылар  |Қамтылу    |
|құралдар                         |саны           |саны            |пайызы     |
|1                                |2              |3               |4          |
|Свирщев В.И. Оптимизация         |100            |22              |100        |
|технологических процессов        |               |                |           |
|механической обработки, Изд-во   |               |                |           |
|ПГТУ-Пермь: 2006.-116с. Учебное  |               |                |           |
|пособие, гриф УМО АМ.            |               |                |           |
|Рыжов Э.В., Аверченков В.И.      |3              |22              |           |
|Оптимизация технологических      |               |                |           |
|процессов механической обработки,|               |                |           |
|Киев: Наукова думка, 1989. 192с. |               |                |           |
|Учебник                          |               |                |           |
|Аверченков В.И., Оптимизация     |2              |22              |           |
|технологических процессов САПР   |               |                |           |
|ТП, Брянск: БИТМ, 1987. 108с.,   |               |                |           |
|Монография                       |               |                |           |
|Горанский Г.К. Автоматизированные|15             |22              |           |
|системы технологической          |               |                |           |
|подготовки производства в        |               |                |           |
|машиностроении, Изд-во Машиностр,|               |                |           |
|М.1976.-240с., Учебное пособие   |               |                |           |
|Макаров А.Д. Оптимизация процесса|2              |22              |           |
|резания, Изд-во Машиностр.,      |               |                |           |
|М.1976.-278 с., Монография       |               |                |           |
|Якимов А.В. Оптимизация процесса |2              |22              |           |
|шлифования, Изд-во Машиностр.,   |               |                |           |
|М.1975.-176 с., Монография       |               |                |           |
|Якобс Г.Ю., Якобс Э., Кохан Д.   |1              |22              |           |
|Оптимизация резания, Изд-во      |               |                |           |
|Машиностр., М.1981.-279 с.,      |               |                |           |
|Монография                       |               |                |           |


      7. ӘДЕБИЕТТЕР


     1. Негізгі әдебиеттер:
      7.1.1  Свирщев В.И. Оптимизация технологических процессов
механической обработки, Изд-во ПГТУ-Пермь: 2006.-116с. Учебное пособие,
гриф УМО АМ.
      7.1.2 Рыжов Э.В., Аверченков В.И. Оптимизация технологических
процессов механической обработки, Киев: Наукова думка, 1989. 192с. Учебник
      7.2 Қосымша әдебиет
      7.2.1  2Аверченков В.И., Оптимизация технологических процессов САПР
ТП, Брянск: БИТМ, 1987. 108с., Монография
      7.2.2 Горанский Г.К. Автоматизированные системы технологической
подготовки производства в машиностроении, Изд-во Машиностр, М.1976.-240с.,
Учебное пособие
      7.2.3 Макаров А.Д. Оптимизация процесса резания, Изд-во Машиностр.,
М.1976.-278 с., Монография
      7.2.4 Якимов А.В. Оптимизация процесса шлифования, Изд-во Машиностр.,
М.1975.-176 с., Монография
      7.2.5 Якобс Г.Ю., Якобс Э., Кохан Д. Оптимизация резания, Изд-во
Машиностр., М.1981.-279 с., Монография


Пәндер