Файл қосу

Нейтрондық физикаға кіріспе



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ | |
|3 деңгейлі СМК құжаты   |ПОӘК                    |ПОӘК                    |
|                        |                        |042-18-38.41/01-2014    |
|ПОӘК                    |                        |                        |
|«Нейтрондық  физика»    |№ 2 басылым             |                        |
|                        |25.06.2014 ж.           |                        |













                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

                             «Нейтрондық физика»

                     5В060400 – «Физика» мамандығы үшін

                   ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН  ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ














                                    Семей
                                    2014


Алғы сөз
1. ӘЗІРЛЕНГЕН

Құрастырушы:                  «25»   06   2014ж.      Мешетова   Ж.С.,   аға
оқытушы,  физика кафедрасы

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Физика» кафедрасы отырысында


«25»  06  2014ж., №  10     хаттама

Кафедра             меңгерушісі,              п.ғ.д.,              профессор
С.С.Маусымбаев

2.2 Физика-математика факультетінің оқу-әдістемелік бюросының
отырысында

« 26 » 06  2014ж., № 6     хаттама

Төрайымы                                                Қ.А.Батырова

3. БЕКІТІЛДІ
Университететің  Оқу-әдістемелік   Кеңесінің   отырысында   басып   шығаруға
мақұлданған және ұсынылған
«    11   »   09 .2014ж., № 1 хаттама

ОӘК төрағасы_____________________ Г.К.Искакова


4. 11.09.2013ж. №1 редакцияның ОРНЫНА ЕНГІЗІЛІП ОТЫР









Мазмұны

|1   |Қолдану саласы                                               |4     |
|2   |Нормативтік сілтемелер                                       |4     |
|3   |Жалпы ережелер                                               |4     |
|4   |Оқу пәннің (модульдің) мазмұны                               |6     |
|5   |Білім алушылардың өздік жұмысына арналған тақырыптардың      |8     |
|    |тізімі                                                       |      |
|6   |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы         |8     |
|7   |Әдебиеттер                                                   |9     |





























1 ҚОЛДАНУ  САЛАСЫ
«5В060400» – «Физика» мамандығы студенттеріне арналған  «Нейтрондық  физика»
пәні  бойынша  оқу-әдістемелік  кешеннің   кұрамына   енгізілген   оқытушыға
арналған пәннің бағдарламасы.

2 НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
«Нейтрондық физика» пәнінің оқытушыға арналған бағдарламасы келесі  құжаттар
талаптары мен ұсыныстарына сәйкес құрастырылған  және  аталған  пән  бойынша
оқу процесін ұйымдастыру тәртібін  белгілейді:
     -«5В060400» – «Физика» мамандығының Типтік оқу жоспары;
     - СТУ 042-СГУ-4-2014«Пәндердің оқу- әдістемелік кешенін әзірлеуге  және
ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
         - ДП  042-1.01-2014 «Пәндердің оқу- әдістемелік кешенінің  құрылымы
және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.


3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1. Пәннің  қысқаша мазмұны:
Нейтронның  ашылуы,  оның  негізгі  сипаттамалары.    Нейтронның   заттармен
әсерлесуі.    Нейтрондар көздері.       Орталардағы   нейтрондық  толқындар.
     Ауыр   ядролардың   бөлінуі.   Нейтрондар   арқылы   жүретін    ядролық
реакциялар.Радиациялық   қармау.   Серпімді   шашырау,   серпімсіз   шашырау
реакциялары.  Нейтрондарды  энергиялары  бойынша  кластарға   бөлу.   Жылдам
нейтрондар. Жылдам нейтрондардың ядромен әсерлесуінің толық  қимасы.  Жылдам
нейтрондар.   Жылдам   нейтрондар   облысындағы   бөліну   қимасы.   Жылулық
нейтрондар.  Аз  энергиялар  облысындағы   нейтрондарды  радиациялық  қармау
қимасы.  Жылулық  нейтрондар  облысындағы  нейтронның  жабысу  коэффициенті.
Когерентті  және  когерентті  емес  шашырау.   Когерентті   амплитуда   және
нейтрондардың  толқындық  сыну  коэффициенті.  Нейтронография.  Нейтрондарды
есептеу қарқындылығы.Нейтрондардың энергитикалық ажыратуы.
3.2 Пәнді оқып-білудің мақсаты:
Көптеген элементар бөлшектердің ішінде нейтрон электродинамикадағы  электрон
сияқты ерекше орын алады.  Заряды  жоқ  болғандықтан  нейтрон  ядроға  жеңіл
түрде енеді және әртүрлі ядролық түрленулер тудырады,  олар  ядролық  физика
мен ядролық энергетиканың дамуына орасан зор ықпалын тигізді .
       Әсіресе  ғылыми  ақпарат  көлемі  ядролық  зерттеулер  облысында  тез
қарқынмен өсіп  келеді.  Адамзат  дамуының  кезеңдері  болып  табылатын  осы
оқиғалардың барлығы да  жоғарғы  оқу  орнында  нейтрондық  физиканы  оқытуда
қолданыс табуы керек.
3.3 Пәнді оқып-білудің негізгі міндеті:
    • Әлемнің қазіргі ғылыми бейнесін қалыптастыру.
    • Ядролық материяны зерттеудің қазіргі заманғы  әдістері  мен  құралдары
      туралы білімдерін қалыптастыру.
    •  Макроскопиялық  кеңістіктік-уақыттық  масштабтармен  бағдарлай  білу,
      көптеген және әртүрлі бақылаулар  мәліметтерін сараптау, құбылыстардың
      күрделі мағынасын түсіне білу.
    • Ядролық физика, сол сияқты нетрондық физиканың дамуына ғылыми тұрғыдан
      үлес  қосқан  ғалымдардың  еңбектерін,  мақсатқа  талпынуын,   мысалға
      келтіру арқылы студенттердің моральдық принциптерін қалыптастыру.
    • Студенттердің  адамгершілік  және  эстетикалық  тәрбие  алуына  жағдай
      жасау.
    •  Курсты  оқыту  студенттердің  қазіргі   заманғы   физиканың   негізгі
      мәселелерімен танысуларына көмегін тигізуі керек.
3.4 Оқып-білудің нәтижелері:
      Пәнді оқып-білудің нәтижесінде студент білу керек:
        1. Нейтрондық  физиканың  негізгі  ұғымдарымен  танысу,  нейтронның
           қасиеттерін қарастыру.
        2. Нейтронның қатысуымен жүретін ядролық  әсерлесулерге  байланысты
           есептерді шешуде қарастырылған заңдарды қолдана білу.
        3. Атом ядросы жөніндегі қазіргі заманғы көзқарастар  туралы  нақты
           түсініктерге ие бола білу.
        4. Заманауи ғылыми мәліметтерге сай келетін дамып келе жатқан  ядро
           физикасы туралы нақты түсініктерге ие бола білу.
3.5  Курстың  перереквизиттері:атомдық  физика,  ядролық  физика,   кванттық
механика
3.6  Курстың  постреквизиттері:термодинамика  және   статистикалық   физика,
конденсирленген күй физикасы
3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме :
                                                                     1 кесте
|Курс                                                               |Семест|
|                                                                   |р     |
|1                                                                  |2     |
|1МИКРОМОДУЛЬ  «НЕЙТРОНДАР КӨЗДЕРІ»                                        |
|Дәріс сабақтары                                                           |
| Ядролық физиканың даму кезеңдері. Нейтрондық физикаға кіріспе.    |1     |
|Нейтрондарды кластарға бөлу.                                       |      |
|Нейтрондар көздері.Нейтрондардың радиоактивті көздері.Ядролық      |1     |
|реакциялардың әртүрлі жүру механизмдері.                           |      |
|Нейтрондар арқылы жүретін ядролық реакциялар.Радиациялық қармау.   |1     |
|Серпімді шашырау, серпімсіз шашырау реакциялары.                   |      |
|Нейтрондар арқылы жүретін протондардың пайда болу  реакциялары, екі|1     |
|немесе одан да көп нейтрондар пайда болу арқылы жүретін реакциялар |      |
|және бөліну реакциялары.                                           |      |
|Нейтрондар көздері. Ядролық реактор- қуатты нейтрондар көздері.    |1     |
|Нейтрондар көздері. Ядролық жарылыс пен электрондық үдеткіштер     |1     |
|нысаналарынан шыққан моноэнергетикалық емес нейтрондар.            |      |
|Практикалық сабақ                                                         |
|Нейтронның негізгі сипаттамалары. Нейтрондардың радиоактивті       |1     |
|көздері.                                                           |      |
|Ядролық реакциялардың байланыс энергиясы                           |1     |
|Нейтрондар арқылы жүретін ядролық реакциялар.Радиациялық қармау.   |1     |
|Серпімді шашырау, серпімсіз шашырау реакциялары.                   |1     |
|Нейтрондар арқылы жүретін протондардың пайда болу  реакциялары, екі|1     |
|немесе одан да көп нейтрондар пайда болу арқылы жүретін реакциялар |      |
|және бөліну реакциялары.                                           |      |
|Нейтрондар көздері. Ядролық реактор- қуатты нейтрондар көздері.    |1     |
|Зертханалық сабақтар                                                      |
|«Резерфорд тәжірибесін модельдеу»                                  |3     |
|«Дозиметрия элементтері. «Сосна» дозиметр-радиометрі жұмыс         |3     |
|принципімен танысу»                                                |      |
|2МИКРОМОДУЛЬ  « НЕЙТРОНДАРДЫ КЛАСТАРҒА БӨЛУ »                             |
|Дәріс сабақтары                                                           |
|Нейтрондарды энергиялары бойынша кластарға бөлу. Жылдам нейтрондар.|1     |
|Жылдам нейтрондардың ядромен әсерлесуінің толық  қимасы.           |      |
|Жылдам нейтрондар. Жылдам нейтрондар облысындағы бөліну қимасы.    |1     |
|Аралық резонанстық нейтрондар. Нейтрондардың потенциалдық шашырау  |1     |
|мен радиациялық қармау кезіндегі  резонанстық қимасы. Резонанс     |      |
|кезіндегі толық қиманы есептеу.                                    |      |
|Резонанстық шашырау.Ауыр және жеңіл ядролар үшін резонанстық       |1     |
|шашырау, радиациялық қармау қималарын есептеу.                     |      |
|Жылулық нейтрондар. Аз энергиялар облысындағы  нейтрондарды        |1     |
|радиациялық қармау қимасы. Жылулық нейтрондар облысындағы          |      |
|нейтронның жабысу коэффициенті.                                    |      |
|Жылулық нейтрондар облысындағы әсерлесудуң орташа эффективті       |1     |
|қималары. Жылулық нейтрондардың жұтылу қимасы.                     |      |
|Ауыр ядролардың бөлінуі. Тізбектік реакция. Бөліну қимасының       |1     |
|нейтрондар энергиясына тәуелділігі.                                |      |
|Когерентті және когерентті емес шашырау. Когерентті амплитуда және |1     |
|нейтрондардың толқындық сыну коэффициенті.                         |      |
|Нейтронография. Нейтрондарды есептеу қарқындылығы.Нейтрондардың    |1     |
|энергитикалық ажыратуы.                                            |      |
|Практикалық сабақ                                                         |
|Жылдам нейтрондардың ядромен әсерлесуінің толық  қимасы.           |1     |
|Жылдам нейтрондар облысындағы бөліну қимасы.                       |1     |
|Нейтрондардың потенциалдық шашырау мен радиациялық қармау кезіндегі|1     |
|резонанстық қимасы                                                 |      |
|Резонанс кезіндегі толық қиманы есептеу.                           |1     |
|Ауыр және жеңіл ядролар үшін резонанстық шашырау, радиациялық      |1     |
|қармау қималарын есептеу.                                          |      |
|Аз энергиялар облысындағы  нейтрондарды радиациялық қармау қимасы. |1     |
|Жылулық нейтрондар облысындағы нейтронның жабысу коэффициенті.     |1     |
|Тізбектік реакция. Бөліну қимасының нейтрондар энергиясына         |1     |
|тәуелділігі.                                                       |      |
|Когерентті амплитуда және нейтрондардың толқындық сыну             |1     |
|коэффициенті.                                                      |      |
|Зертханалық сабақтар                                                      |
|«Жылдам нейтрондар облысындағы бөліну қимасы».                     |3     |
|«Жылулық нейтрондар облысындағы әсерлесудуң орташа эффективті      |3     |
|қималары».                                                         |      |
|«Нейтрондарды есептеу қарқындылығы. Нейтрондардың энергитикалық    |3     |
|ажыратуы.»                                                         |      |




5 БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
5.1 Нейтрондар көздері. Нейтрондар арқылы альфа бөлшектер пайда болумен
жүретін ядролық реакциялар.Құрамдас ядро  механизмі.
5.2 Нейтрондарды есептеу қарқындылығы. Нейтрондарды тіркеу әдістері.





   6 Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
                                                                     3 кесте
|Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың атауы|Дана   |Студентте|Қамтама-сыз|
|                                               |(саны) |рдің саны|етілу      |
|                                               |       |         |пайызы     |
|Жұбанов А. Атомдық  физика.-Алматы, ҚУ.-2000.  |20     |8        |100        |
|Савельев И.В.. Жалпы  физика курсы.- М.,       |15     |8        |100        |
|Наука,- Т.5.-2004.                             |       |         |           |
|Қадыров Н. Ядролық физика негіздері.-Алматы,   |20     |8        |100        |
|ҚУ.-2000.                                      |       |         |           |
|Яворский Б.М. Основы физики. Учеб. В 2-х т.    |10     |8        |100        |
|т.2 Колебания и волны. Квантовая физика. Физика|       |         |           |
|ядра и элементарнықх частиц. М., 2000          |       |         |           |
|Гуревич А.Г. Физика твердого тела.- М.,Высшая  |5      |8        |76         |
|школа.-2004 .                                  |       |         |           |
|Иродов И.Е. Сборник задач по общей физике.     |5      |8        |76         |
|Москва., ЗАО Издательство     БИНОМ,1998       |       |         |           |
|Нурабаева Г.У. Нейтронная физика. Учебное      |5      |8        |76         |
|пособие .-Алма-Ата,Высшая школа.-2004.         |       |         |           |
|Маусымбаев С.С., Мешетова Ж.С., Нурабаева Г.У. |4      |8        |50         |
|Нейтрондық физикаға кіріспе . Учебное пособие.-|       |         |           |
|Курчатов. 2005.                                |       |         |           |
|Мухин К.Н. Экспериментальная ядерная физика.-  |4      |8        |50         |
|М., Энергоиздат.- Т.1,2.- 1993.                |       |         |           |


   7.ӘДЕБИЕТ
7. ОҚУЛЫҚТАР
1. Негізгі оқулықтар
7.1.1 Шпольский Э. Атомная физика.-М., Наука.- Т.1,2.- 1963 г.
7.1.2 Савельев И.В.. Жалпы  физика курсы.- М., Наука,- Т.5.-2004.- 320 с.
7.1.3 Широков Ю.М., Юдин Н.П. Ядерная физика.-М., Наука.- 1980.- 671 с.
7.1.4 Нурабаева Г.У. Нейтронная физика. Учебное пособие .-Алма-Ата,Высшая
школа.-2004.
7.1.5 Волькенштейн В.С. Сборник задач по общей физике.- Лань. 1999
7.1.7 Маусымбаев С.С., Мешетова Ж.С., Нурабаева  Г.У.  Нейтрондық  физикаға
кіріспе . Учебное пособие.- Курчатов. 2005.

7.2. Қосымша
7.2.1 Мухин К.Н. Экспериментальная ядерная физика.- М., Энергоиздат.-
Т.1,2.- 1993.
7.2.2 Гершензон  Е.Н., Малов Ш.И. Курс обшей физики. Оптика. Атомная
физика.-М., Наука.-1981.
7.2.3 Нелипа Н.В. Физика элементарных частиц.- М., Наука.-1978.
7.2.4 Сборник задач по оптике и атомной физике. Изд. Ленинградского
университета,1978
7.2.5. Чертов А.Г., Воробьев А.А. Задачи по физики. М. Высшая школа, 1988
г.


Пәндер