Файл қосу
Технологиялық схема
Лекция 1. Жобалау түсінігі
Жобалау дегеніміз – жаңа үйлермен ғимараттардың және олардың
кешеңдерінің құрылысын жүргізуге немесе оларды қайта құруға қажетті
құжаттамаларды жасау. Мұнда құжаттаманың толық жиынтығы жоба деп аталады.
Жобаның құрамына техникалық, экономикалық негіздеме әртүрлі есептер,
сызбалар, макеттер, сметалар, түсіндірмелі хат және тағы басқа құжаттар
кіруі мүмкін. Жоба жасау күрделі жұмыс болып табылады. Жобаның құрамына
кіретін көптеген бөлімдерді жасау үшін әртүрлі мамандық иелері: технологтар
(дайын өнім шығару бойынша мамандар), механиктер (машинамен аспаптар
бойынша мамандар), құрылысшылар (ғимараттың құрылыстық конструкциясын
таңдайды), конструкторлар, сантехниктер, энергетиктер, көлік мамандары,
дәрігерлер, әлеуметтанушы және тағы басқа мамандар жұмыс істейтін ұжым
құрылу керек.
Өндірістің қай саласы болсада оның даму деңгейі кәсіпорындарды
жобалау ісін ұйымдастыру жұмыстарымен өте тығыз байланысты. Мысалы: Завод
салу немесе оны қайта құруға жұмсалатын қаржылардың көлемі, іске қосылған
кә- сіпорынның жұмыстық көрсеткіштері жасалған жобаның сапасы жоғары болған
кезде ғана ойдағыдай болып шығады.
Жобалаудың қазіргі күндегі ең басты міндеттерінің бірі автоматты
жобалау жүйелерін зерттеп дайындау болып табылады.
Белгілі мақсатта салынған үй немесе ғимарат пайдалану экономикалық,
инженерлік-технологиялық және сәулеттік талаптарға сәйкес болуы керек.
Пайдалану талаптарына- ғимараттың қабаттарының санына, ғимарат
орналасатын ауданның көлеміне қолданылатын конструкторларға орнатылған
санитарлық-техникалық және инженерлік құрал-жабдықтарға қойылатын талаптар
кіреді.
Экономикалық талаптарға- ғимаратты салу және оны пайдалану үшін
жұмсалатын қаржыларға минимум көлемінде болуын қамтамасыз ететін техникалық
бағалық және тағы басқа көрсеткіштер кіреді.
Инженерлік-техникалық талаптар- ғимараттың орнықты болуы.
Сәулеттік талаптар- ғимараттың сыртқы бейнесі және интериері,
қолданылған материалдары, жақын жерде орналасқан басқа ғимараттармен
біртұтас сәулеттік ансамбль құруын қамтамасыз етеді.
Кәсіпорындарды, үйлермен ғимараттарды жобалау бір немесе екі саты
бойынша жүргізілуі мүмкін. Жобалауды бірінші саты бойынша жүргізгенде
біріншіден құрылыс жүргізуге қажетті жобалық-сметалық құжаттамалар
әзірленеді. Олардың түрлеріне мыналар жатады:
- жаңа кәсіпорын салу үшін, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қайта
құру үшін жасалған жұмыстық жоба;
- жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды техникалық жағынан қайта
қаруландыру үшін жасалған жұмыстық жоба;
- жұмыстық құжаттамалар.
Бұл құжаттамалардың жиынтығын жұмыстық жоба деп аталады.
Жобалау екі саты бойынша жүргізгенде алдымен негізгі жобалық шешімдер
табылады (бірінші сатының нәтижесі жоба деп аталады). Табылған негізгі
шешімдер тиісті мекемелерде қаралады,бекітіледі. Екінші саты бекітуден
өткен құжаттар жұмыс құжаттары деп аталады. Құрылыс осы жұмыс құжаттары
бойынша жүргізіледі.
Бірінші саты бойынша жобалау ұтымды болып табылады. Бұл схема
төмендегі екі жағдайда қолданылады:
- типтік жобаларды пайдалану мүмкіндігі болғанда;
- күрделі емес объектілердің жобасын жасағанда.
Ірі және күрделі кәсіпорындардың жаңа әлі игерілмеген технология және
құрал-жабдықтар қойылған объектілердің жобасын жасағанда екі сатылы жобалау
қолданылады.
Курстық және дипломдық жобалау барысында жобаның технологиялық бөлімі
орындалады.
Технологиялық бөлімге шикізаттың көлемін шығарылатын өнімдерге бөлу
схемасын сызу, өнімдер есебін орындау, қойылатын технологиялық құрал-
жабдықтарды таңдау, құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигін сызу және
кәсіпорынның компоновкасын сызу жұмыстары кіреді.
Сонымен бірге, дипломдық жобада кәсіпорынның толық планы (генплан)
сызылады.
Шикізатты шығарылатын өнімдерге бөлу схемасы сол өнімдердің және
жартылай фабрикаттардың түрлерімен байланысты және шикізатты және
майсыздандырылған сүт, пахта және сарысуды тағам өнімдерін өндіру жолдарын
көрсетеді.
Өнімдер есебі жұмсалатын шикізат және одан алынатын өнімдердің
балансын көрсетеді және сүттің барлық құрамдық бөліктерін толығынан
қолданылуын қамтамасыз етеді.
Сонымен, курстық және дипломдық жобалау кезінде мынадай жұмыстар
атқарылады:
1. Кәсіпорынның типі мен өндірістік қуаты және шығарылатын өнімдердің
ассортименті анықталады (жобалауға тапсырмада көрсетіледі);
2. Өнімдерді өндіру технологиялық схемалары таңдалады және сызылады;
3. Өнімдер есебі орындалады;
4. Құрал-жабдықтар таңдап алынады және олардың есебі орындалады;
5. Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигі сызылады;
6. Өндірістік цехтар мен көмекші бөлмелердің аудандары есептеледі
7. Кәсіпорынның компоновкасы сызылады;
8. Кәсіпорынның толық планы сызылады.
Курстық және дипломық жоба екі бөлімнен: түсініктеме хат және
графикалық бөлімнен құралады.
Курстық жобаның түсініктеме хатының мазмұны:
Титульный лист
КІРІСПЕ
1. Өнімдер ассортименті
2. Технологиялық схемаларды таңдау
3. Өнімдер технологиясы
4. Өнімдер есебі
5. Құрал-жабдықтарды таңдау және есептеу
6. Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигі
7. Аудандар есебі
8. Өндірісті техно-химиялық бақылау
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
Курстық жобаның графикалық бөлімі мына сызбалардан құралады:
1. Технологиялық схема
2. Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигі
3. Компоновка
Дипломдық жобаның түсініктеме хатының мазмұны:
Титул парағы
Тапсырма
КІРІСПЕ
1. ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕМЕ
2. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1. Өнімдер ассортименті
2.2. Технологиялық схемаларды таңдау
2.3. Өнімдер технологиясы
2.4. Өнімдер есебі
2.5. Құрал-жабдықтарды таңдау және есептеу
2.6. Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигі
2.7. Аудандар есебі
2.8. Өндірісті техно-химиялық бақылау
3. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
Дипломдық жобаның графикалық бөлімі мына сызбалардан құралады:
1. Технологиялық схема
2. Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигі
3. Компоновка
4. Толық план
5. Техника-экономикалық көрсеткіштер
Лекция 2. Технологиялық бөлімді жобалау. Өнімдер есебі
Технологиялық бөлімді жобалау тапсырма бекітіліп, техника-экономикалық
негіздеме жасалған, кәсіпорында шығарылатын өнімдердің ассортименті
нақтыланғаннан кейін жүзеге асырылады.
Өнімдер есебін орындау алдында шикізатты шығарылатын өнімдерге бөлу
схемасы сызылады.
Схеманы таңдаған кезде шикізаттың құрамдық заттарын толық, жүйелi
түрде пайдалану және шикізат қалдықтарын ең жоғары дәрежеде ұқсату
талаптары сақталу керек.
Ең алдымен әр сүт өнімі үшін технологиялық схемалар және оларды шығару
кезінде қолданылытын өндірістік құрал жабдықтар (желілір) таңдалады.
Технологиялық схема жоғары сапалы өнім шығуын қамтамасыз ету керек.
Технологиялық схеманы векторлар түрінде өңдейді. Векторларға тізбекті
түрде өндіріс процесінің барлық операциялары жазылады.
Мысал ретінде төменде сметана-творог өндірудің технологиялық схемасы
келтірілген.
СҮТ
М1
М2
творог өндіруге
сметана өндіруге
сепараторлау
сепараторлау
50 %-тік кілегей майсыздандырылған сүт 10%, 20%-тік
кілегей
сыздандырылған сүтті ұйыту
кілегейді ұйыту
ұйытындыны ұқсату
кілегейді жетілдіру
сарсуын бөліп алу
сметананы ыдыстау
майсыз творог сарысу
сатуға жіберу
нормалау қойылту
9 %, 5 %-тік творог кептіру
құрғақ сарысу
сарысу сусындары
Схеманы аппараттармен жабдықтаған кезде тасмалдаушы жабдықтар
(сораптар, құбырлар) көрсетіледі. Олар жеке машиналар мен аппараттарды
өзара байланыстыру үшін қолданылады. Сонымен бірге бұндай жабдықтар
технологиялық және микробиологиялық бақылау жүргізілетін учаскелерді
көрсетуге мүмкіндік береді. Технологиялық схеманың бұндай учаскелерде
шартты белгілермен жүргізілетін анализдер көрсетіледі. Мысал ретінде
төменде қатты сыр өндіру технологиялық схемасы келтірілген.
[pic]
Өнімдер есебі
Өнім есептері материалдық баланс формулалары бойынша жасалады. Бұл
жерде өнімнің 1 тоннасына жұмсалатын шикізаттың нормалары, шығындар
нормалары, шикізаттың, жартылай фабрикаттардың және дайын өнімнің құрамы
ескерілу керек.
Өнім есептері негізіне мыналар алынады:
- сүтті өнімдерге бағыттау схемалары;
- шикізаттың немесе дайын өнімдердің көлемдері;
- әр сүт өндіру кезеңі бойынша шикізатты шығындау нормалары;
- 1 тонна өнімге шикізат жұмсау нормалары;
- шикізат пен дайын өнімдердің құрамдық көрсеткіштері.
Жеке өнімдердің есебі өзіне тән арнаулы әдістеме бойынша жүргізіледі.
Есеп нәтижелері шикізат және дайын өнімдердің материалдық балансы
таблицасына енгізіледі.
Мысал ретінде сүтқышқылды өнімдердің өнім есептерін келтіреміз.
Майлылығы 2,5 % кефир
Бұл өнімді өндіруге майлылығы 3,6 % 10000 кг сүт жіберіледі.
Анықтамалықтардан шығындалу нормаларын жазып аламыз:
Кп1 – қабылдау цехындағы шығындар - 0,05 %
Кп2 – нормалау және пастерлеу кезіндегі шығындар - 0,18 %
Кп3 - ашытқы қосу және ашыту кезіндегі шығындар – 0,26 %
Кп4 - ыдысқа құю кезіндегі шығындар:
флягаларға - 0,34 %
бөтелкелерге - 0,50 %
пакеттерге - 0,81 %.
Нормалау кезінде бөлініп шығатын кілегейді ассортиментке қосамыз,
оның майлылығын 8 % қылып аламыз.
1. Қабылдау цехындағы шығындар (кг)
[pic] [pic]
2. Аппараттар цехына түскен сүттің көлемі (кг)
[pic]
3. Сүтті нормалау кезінде бөлініп шыққан кілегейдің көлемі (кг)
[pic][pic][pic] [pic][pic][pic] [pic]
Қоспаның оған майсыздандырылған сүтте (көк сүт) дайындалған ашытқы
қосылғаннан кейінгі майлылығы (%)
[pic]
мұнда: Жпр – дайын өнімнің майлылығы, %
З - ашытқының көлемі, % (5 - 8 %)
Жз - ашытқының майлылығы, %
[pic][pic][pic]
сонда[pic]
[pic][pic][pic][pic] [pic]
4. Нормаланған сүттің көлемі (кг)
[pic] [pic]
5. Нормалау, пастерлеу кезіндегі шығындар (кг)
[pic] [pic]
6. Ашытуға жіберілген нормаланған қоспаның көлемі (кг)
[pic]
7. Ашытқының көлемі (кг)
[pic]
8. Ашытқы қосылған қоспаның көлемі (кг)
[pic]
9. Ашытқы қосу және ашыту кезіндегі шығындар (кг)
[pic]
10. Ыдысқа құйылатын өнімнің көлемі (кг)
[pic]
11. Ыдыстау кезіндегі шығындар (кг)
[pic]
12. Дайын өнімнің көлемі (кг)
[pic]
Май балансы бойынша тексеру
[pic]
[pic]
360=360
Лекция 3-4. Пастерленген сүт және сұйық сүтқышқылды өнімдер өндіретін
цехты жобалау үлгісі.
Жобалауға тапсырма. Өнімдер есебі
Үлгі ретінде пастерленген сүт және сұйық сүтқышқылды өнімдер
өндіретін цехтың жобасын орындайық.
Тақырып: Ауысымдық қуаты 35 тонна сұйық сүт өнімдерін өндіретін цех
жобасы.
Тапсырма:
Шикізат ретінде сиыр сүті қолданылады. Көлемі Км = 35000 кг;
базистік майлылығы Жбаз= 3,7 %.
Шығарылатын өнімдер ассортименті:
1. Пастерленген сүт, майлылығы 3,2 %, шикізат көлемі Км = 20000 кг
2. Кефир, майлылығы 2,5 %, шикізат көлемі Км = 15000 кг
Кефир резервуарлық әдіспен өндіріледі. Нормалаудан шыққан кілегейдің
майлылығы 10 %. Кілегейден пастерленген кілегей шығарылады және ол
ассортиментке қосылады.
Өнімдер технологиясы.
Пастерленген сүт өндіру технологиясының негізгі операциялары оларды
орындау үшін қажетті құрал-жабдықтарымен бірге төменде көрсетілген.
1. Шикізатты көлемі бойынша қабылдау (сорап, есептегіш)
2. Тазалау (сүт тазалағыш сепаратор)
3. Салқындату (қаптарлы сүт салқындатқыш)
4. Нормалау, пастерлеу, гомогенизациялау, салқындату (нормалаушы
сепаратор, қаптарлы сүтті пастерлеу-салқындату қондырғысы, гомогенизатор)
5. Аралық сақтау (танктер)
6. Ыдысқа құю (құю автоматы)
7. Дайын өнімді сатуға жіберуге дейін сақтау (сақтау камералары)
Сүтқышқылды өнімдерді (кефир) өндіру технологиясының негізгі
операциялары оларды орындау үшін қажетті құрал-жабдықтарымен бірге:
1. Шикізатты көлемі бойынша қабылдау (сорап, есептегіш)
2. Тазалау (сүт тазалағыш сепаратор)
3. Салқындату (қаптарлы сүт салқындатқыш)
4. Нормалау, пастерлеу, гомогенизациялау, ашытқы қосу температурасына
дейін салқындату (нормалаушы сепаратор, қаптарлы сүтті пастерлеу-салқындату
қондырғысы, гомогенизатор)
5. Ашытқы қосу
6. Сүтті ашыту, салқындату (сүтқышқылды өнімдер дайындау үшін
резервуарлар)
7. Ыдысқа құю (құю автоматы)
8. Дайын өнімді сатуға жіберуге дейін сақтау (сақтау камералары)
Өнімдер есебі
Майлылығы 3,2 % пастерленген сүт
Бұл өнімді өндіруге майлылығы 3,7 % 20000 кг сүт жіберіледі.
Анықтамалықтардан шығындалу нормаларын жазып аламыз:
Кп1 – қабылдау цехындағы шығындар - 0,05 %
Кп2 – нормалау және пастерлеу кезіндегі шығындар - 0,23 %
Кп3 - дайын өнімді салқындату, сақтау кезіндегі шығындар – 0,34 %
Кп4 - ыдысқа құю кезіндегі шығындар:
флягаларға - 0,34 %
бөтелкелерге - 0,50 %
пакеттерге - 0,35 %.
1. Қабылдау цехындағы шығындар (кг)
П1=Км* Кп1/100=20000*0,05/100=10,00 кг
2. Аппараттар цехына түскен сүттің көлемі (кг)
Км1=Км - П1=20000-10=19990,00 кг
3. Нормалау, пастерлеу кезіндегі шығындар (кг)
П2=Км1* Кп2/100=19990*0,23/100=46,00 кг
4. Нормалауға жіберілетін сүттің көлемі (кг)
Км2=Км1 – П2=19990-46=19944,00 кг
5. Сүтті нормалау кезінде бөлініп шыққан кілегейдің көлемі (кг)
Ксл1= Км1(Жм-Жнс)/(Жсл-Жнс) = 19944(3,7-3,2)/(10-3,2) = 1466,47 кг
6. Нормаланған қоспаның көлемі (кг)
Кнс=Км2 – Ксл=19944-1466,47=18477,53 кг
7. Дайын өнімді салқындату, сақтау кезіндегі шығындар (кг)
П3=Кнс* Кп3/100=18477,53*0,34/100=62,82 кг
8. Ыдысқа құйылатын өнімнің көлемі (кг)
Кр=Кнс – П3=18477,53-62,82=18414,71 кг
9. Ыдыстау кезіндегі шығындар (кг)
П4=Кр* Кп4/100=18414,71*0,35/100=64,45 кг
10. Дайын өнімнің көлемі (кг)
Кг.пр=Кр – П4=18414,71-64,45=18350,26 кг
Май балансы бойынша тексеру
КмЖм/100= Кг.прЖг.пр/100 + КслЖсл/100 + П1Жп1/100 +
П2Жп2/100 + П3Жп3/100 + П4Жп4/100
20000*3,7/100= 18350,26*3,2/100 + 1466,47*10/100 + 10*3,7/100 +
46*3,7/100 + 62,18*3,2/100 + 64,45*3,2/100
740 = 587,21 + 146,65 + 0,37 + 1,70 + 1,99 + 2,06
740 = 740
Майлылығы 3,2 % пастерленген сүт өнімі есебінің нәтижелері:
Нормалау кезінде алынған 10%- тік кілегейдің көлемі
Ксл=1466,47 кг
Нормаланған сұттің көлемі
Кнс=18477,53 кг
Ыдыстауға жіберілетін сүттің көлемі
Кр=18414,71 кг
Дайын өнімнің көлемі
Кг.пр.=18350,26 кг
Майлылығы 2,5 % кефир
Бұл өнімді өндіруге майлылығы 3,7 % 15000 кг сүт жіберіледі.
Анықтамалықтардан шығындалу нормаларын жазып аламыз:
Кп1 – қабылдау цехындағы шығындар - 0,05 %
Кп2 – нормалау және пастерлеу кезіндегі шығындар - 0,23 %
Кп3 - ашытқы қосу және ашыту кезіндегі шығындар – 0,36 %
Кп4 - ыдысқа құю кезіндегі шығындар:
флягаларға - 0,34 %
бөтелкелерге - 0,50 %
пакеттерге - 0,50 %.
1. Қабылдау цехындағы шығындар (кг)
П1=Км* Кп1/100=15000*0,05/100=7,5 кг
2. Аппараттар цехына түскен сүттің көлемі (кг)
Км1=Км - П1=15000-7,5=14992,5 кг
3. Нормалау, пастерлеу кезіндегі шығындар (кг)
П2=Км1* Кп2/100=14992,5*0,23/100=34,48 кг
4. Нормалауға жіберілетін сүттің көлемі (кг)
Км2=Км1 – П2=14992,5-34,48=14958,02 кг
5. Нормаланатын қоспаның ашытқы енгізу алдындағы майлылығы (%)
Жнс=(Жпр*100-Жз*А)/100-А
мұндағы: Жпр – дайын өнімнің майлылығы, %; Жпр = 2,5 %
Жз - ашытқының майлылығы, %; Жз = 0,05 %
А - ашытқының көлемі, %; А = 5 %
сонда,
Жнс=(2,5*100-0,05*5)/100-5=2,63 %
6. Сүтті нормалау кезінде бөлініп шыққан кілегейдің көлемі (кг)
Ксл2= Км2*(Жм-Жнс)/(Жсл-Жнс) = 14958,02*(3,7-2,63)/(10-2,63) = 2171,65 кг
7. Нормаланған қоспаның көлемі (кг)
Кнс=Км2 – Ксл=14958,02-2171,65=12786,37 кг
8. Ашытқының мөлшері, кг
Кз=Кнс*А/100= 12786,37*5/100=639,32 кг
9. Ашытқы қосылған нормаланған қоспаның көлемі, кг
Ксс=Кнс+Кз=12786,37+639,32=13425,69 кг
10. Қоспаны ашыту, дайын өнімді салқындату, сақтау кезіндегі
шығындар (кг)
П3=Ксс* Кп3/100=13425,69*0,36/100=48,33 кг
11. Ыдысқа құйылатын өнімнің көлемі (кг)
Кр=Ксс – П3=13425,69-48,33=13377,36 кг
12. Ыдыстау кезіндегі шығындар (кг)
П4=Кр* Кп4/100=13377,36*0,5/100=66,89 кг
13. Дайын өнімнің көлемі (кг)
Кг.пр=Кр – П4=13377,36-66,89=13310,47 кг
Май балансы бойынша тексеру
КмЖм/100= Кг.прЖг.пр/100 + КслЖсл/100 – КзЖз/100 + П1Жп1/100 +
П2Жп2/100 + П3Жп3/100 + П4Жп4/100
15000*3,7/100= 13310,47*2,5/100 + 2171,65*10/100 - 639,32*0,05/100 +
7,5*3,7/100 + 34,48*3,7/100 + 48,33*2,63/100 + 66,89*2,63/100
555 = 332,76 + 217,16 – 0,32 + 0,28 + 1,28 + 1,27 + 1,76
555 = 555
Майлылығы 2,5 % кефир өнімі есебінің нәтижелері:
Сепараторлау кезінде алынған 10%- тік кілегейдің көлемі
Ксл=2171,65 кг
Ашытуға жіберілетін нормаланған қоспаның көлемі
Кнс=13425,69 кг
Ыдыстауға жіберілетін нормаланған қоспаның көлемі
Кр=18414,71 кг
Дайын өнімнің көлемі
Кг.пр.=13310,47 кг
Майлылығы 10 % кілегей
1. Нормалау кезінде алынған кілегейдің сомалық көлемі, кг
Ксл= Ксл1+ Ксл2=1466,47+2171,65=3638,12 кг
2. Пастерлеу, салқындату, сақтау кезіндегі шығындар (кг)
П1=Ксл* Кп1/100=3638,12*0,1/100=3,64 кг
3. Ыдыстауға жіберілетін кілегейдің көлемі (кг)
Кр=Ксл – П1=3638,12-3,64=3634,48 кг
12. Ыдыстау кезіндегі шығындар (кг)
П2=Кр* Кп2/100=3634,48*0,55/100=20,00 кг
13. Дайын өнімнің көлемі (кг)
Кг.пр=Кр – П2=3634,48-20,00=3614,48 кг
Майлылығы 10 % кілегей өнімі есебінің нәтижелері:
Кілегейдің жалпы көлемі
Ксл=3638,12 кг
Ыдыстауға жіберілетін кілегейдің көлемі
Кр=3634,48 кг
Дайын өнімнің көлемі
Кг.пр.=3614,48 кг
Лекция 5. Технологиялық құрал-жабдықтарды таңдау
және олардың санын есептеу
Технологиялық құрал-жабдықтарды таңдау және есептеу технологиялық
схема және өнім есептеріне негізделеді.
Құрал-жабдықтарды таңдау кезінде мыналар ескерілуі керек:
1. Құрал-жабдықтар зауыттан жоғары сапалы өнім шығуын қамтамасыз ету
керек. Бұл жерде шикізаттар мен қосалқы шикізаттардың (майсыздандырылған
сүт, сарысу, май суы (іркіт)) шығындары минимум болуы керек;
2. Тоқтаусыз істейтін, пайдалануға қолайлы, тез жөнделетін, жеңіл
жуылатын, электр қуатын, сондай-ақ бу, су, суықты үнемдеп пайдалануға
мүмкіндік беретін машиналар мен аппараттар таңдау керек;
3. Құрал-жабдықтар қымбат және қол жетімді болуы керек. Сонымен бірге
олар тотықпайтын материалдардан жасалған болуы керек;
4. Автоматтандырылған жабдықтарды таңдауға тырысу керек. Бұндый
машиналардың өнімділігі жоғары, ал габариттері ықшамды, яғни олар аз орын
алатын болады;
5. Таңдап алынған жабдықтар ұтымды пайдаланылуы, яғни сменасына 6-7
сағат жұмыс істеуі керек. Егер көзделген жабдық 2-3 сағат қана істейтін
болса, оның орнына басқа, өнімділігі төмендірек жабдық алу керек;
6. Технологиялық схемада ілгері түрған аппараттардың өнімділіктері бір-
біріне сәйкес келуі керек, яғни өңделетін шикізат немесе өнім процестен
процеске, аппараттан аппаратқа үздіксіз өтіп отыруы керек. Мысалы,
пастерленген сүт өнімін өндіргенде технологиялық схемада бірінен кейін бірі
түрған пастеризациялау, сепараторлау, гомогенизациялау процестерін алсақ,
оларды жүзеге асыру үшін қолданылатын пастеризаторлар, сепараторлар және
гомогенизаторлардың өнімділігі бірдей болу керек;
7. Таңдалған жабдықтардың техникалық сипаттамалары белгілі болуына
көңіл аудару керек. Бұндау сипаттамалар каталогтарда, арнайы техникалық
әдебиеттерде және т.б. беріледі.
Жабдықтардың негізгі техникалық сипаттамалары болып мыналар табылады:
1. Типі, маркасы (шартты белгі) және шығаратын зауыттың аталуы. Бұл
мәліметтер жабдықтарға тапсырыс өңдеу үшін қажетті болып табылады.
2. Өнімділігі, кг/сағ., м3/сағ. және т.б. Бұл қөрсеткіш бойынша
жабдықтарды таңдайды.
3. Габариттік өлшемдері (максимум ұзындығы, ені, биіктігі). Бұл
мәліметтер жабдықты орналастыру үшін қажетті ауданды (м2) және цех
ғимаратының биіктігін анықтау үшін қажет.
4. Салмағы, кг. Бұл көрсеткіш бойынша фундаменттер және этажаралық
балкалар есептелінеді.
Осы талаптарға сай таңдалған құрал-жабдықтар машиналар жүйесі ретінде
қалыптастырылады. Машиналар жүйесі деп шикізаттың дайын өнімге айлану
процесінде бір-бірімен байланысты және бір-бірін толықтыратын машиналардан
өтуін айтады. Басқа сөзбен айтқанда машиналар жүйесі дегеніміз бірінен
кейін бірі қойылған бір-бірімен технология арқылы байланысты машиналар тобы
б.т.
Машиналар жүйесінің мысалы төменде келтірілген.
|Технологиялық схеманың операциялары |Машиналар жүйесі |
|Сүтті зауытқа қабылдау |Таразы немесе сүт есептегіш – сорап |
| |(насос) – сүт тазалағыш сепаратор – |
| |салқындатқыш – танк |
|Пастерленген сүт өндіру |Сүт қыздырғыш – кілегей бөлгіш |
| |сепаратор – пастеризатор – |
| |гомогенизатор - салқындатқыш – танк |
| |– ыдыстау автоматы |
Технологиялық құрал-жабдықтарды шартты түрде үш топқа бөледі:
1. Сиымдылықтар (танк, ванна және т.б.);
2. Тоқтап (периодтық түрде) жұмыс істейтін жабдықтар (май шайқағыш,
творог жасау үшін ванна);
3. Тоқтаусыз жұмыс істейтін жабдықтар (пастеризатор, сепаратор,
гомогенизатор және т.б.).
Сиымдылықтардың есебі.
1. Цикл уақыты
tц = tт + tс + tб + tж (мин.) (1)
мұндағы: tц - цикл уақыты, мин;
tт - сиымдылықты толтыруға жұмсалатын уақыт, мин;
tс - шикізатты аралық сақтау уақыты, мин;
tж - сиымдылықты жуу уақыты, мин;
tб - сиымдылықты босату уақыты, мин.
2. Циклдар саны
Кц = tсм : tц (2)
мұндағы: Кц - сменадағы циклдар саны;
tсм - смена уақыты, мин. (tсм = 480 мин.)
3. Сменасына өндірілетін сүт немесе сүт өнімдерінің көлемі
Мсм =С х Кц (3)
мұндағы: Мсм - құрал-жабдықтың сменалық өнімділігі, кг;
С - құрал-жабдықтың сиымдылығы, кг
4. Жабдықтардың саны
[pic] (4)
мұнда: n - құрал-жабдықтардың саны;
М - таңдалған құрал-жабдықпен өңделетін өнімнің мөлшері, кг.
Тоқтаумен жұмыс істейтін жабдықтардың есебі
Бұл топтағы құрал-жабдықтарды есептегенде циклдар саны мына формуладан
табылады:
tц =tт+tө+tб+tж (5)
мµнда: tө - өңдеу уақыты, мин;
Ары қарай есеп (2)-, (3)-, (4)- формулалар бойынша жүргізіледі.
Тоқтаусыз жұмыс істейтін жабдықтардың есебі
Бұл топқа кіретін құрал-жабдықтар есебінде мына формулалар
қолданылады.
1. Сменасына өндірілетін сүт немесе сүт өнімдерінің көлемі
[pic] (6)
мұнда: Мпасп - құрал-жабдықтың паспорттық өнімділігі, кг/сменасына
tп - смена iшiнде пайдалы жұмыс iстеу уақыты, мин.
2. Жабдықтардың саны (4) формула бойынша есептеледі.
Құрал-жабдықтар таңдалып, есебі жасалып болғаннан соң нәтижелері
төмендегі жалпы таблицаға енгізіледі.
Құрал-жабдықтардың жалпы таблицасы.
|Құрал-жабдықтардың|Типi, |Габариттерi, м |Ауданы, | Саны|Жалпы |
|атаулары |маркасы | |м2 | |ауданы, |
| | | | | |м2 |
| | |ұзын-д|ені|биікті| | | |
| | |ығы | |гі | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
|Барлығы: |(Sn |
Лекция 6. Пастерленген сүт және сұйық сүтқышқылды өнімдер өндіретін цехты
жобалау үлгісі.
Технологиялық құрал-жабдықтарды таңдау
және олардың санын есептеу
Сүт ұқсататын кәсіборын жобалау кезінде шикізаттың шамамен 80 %
бірінші сортпен, қалған 20 % екінші сортпен қабылданады деп есептелінеді.
Сонда 35 тонна шикізаттың 28 тоннасын (35*80/100=28) бірінші сортпен,
7 тоннасын (35*20/100=7) екінші сортпен қабылдауымыз керек. Есептеуге жеңіл
болу үшін былай қабылдаймыз: 1- сортпен түсетін шикізаттың көлемі Км1=25000
кг; 2- сортпен түсетін шикізаттың көлемі Км2=10000 кг.
1-сорт сүтті қабылдау үшін құрал-жабдықтар
Қабылданатын сүттің көлемі Км1=25000 кг.
Қабылдау уақыты 2-3 сағаттан артыққа созылмау керек. Осы тұрғыдан
сағатына қабылдауға жататын сүттің көлемін, яғни құрал-жабдықтардың
сағаттық өнімділігін мөлшерлеп анықтаймыз.
Қабылдау 2 сағат (120 мин) жүргізілетін болса, онда:
Мпасп=Км1/2=25000/2=12500 кг/сағ
Қабылдау 3 сағат (180 мин) жүргізілетін болса, онда:
Мпасп=Км1/3=25000/3=8333 кг/сағ
Каталогтан өнімділігі Мпасп=10000 кг/сағ құрал-жабдықтарды таңдаймыз.
1. Сорап
Сорап тоқтаусыз жұмыс істейтін жабдықтар тобына жатады, ендеше:
А=Мпасп* tп/60=10000*180/60=30000 кг
n=Км1/А=25000/30000=0,83≈1
Маркасы Г2-ОПБ, өнімділігі 10000 л/сағ, өлшемдері (ұзындығы х ені х
биіктігі): 0,47х0,265х0,31 м – 1 сорап қабылдаймыз.
2. Сүт есептегіш
А=Мпасп* tп/60=10000*180/60=30000 кг
n=Км1/А=25000/30000=0,83≈1
Маркасы SMZ-2P, өнімділігі 10000 л/сағ, өлшемдері: 1,3х0,81х1,742 м -
1 сүт есептегіш қабылдаймыз.
3. Сүтті сақтау үшін танк
Қабылданатын сүттің көлеміне (Км1=25000 кг) сәйкес:
маркасы Г6-ОМГ-25, сиымдылығы 25000 л, өлшемдері 6,2х2,82х3,6 м - 1
танк қабылдаймыз.
2-сорт сүтті қабылдау үшін құрал-жабдықтар
Қабылданатын сүттің көлемі Км2=10000 кг.
Қабылдау 2 сағат (120 мин) жүргізілетін болса, онда:
Мпасп=Км2/2=10000/2=5000 кг/сағ
Қабылдау 3 сағат (180 мин) жүргізілетін болса, онда:
Мпасп=Км2/3=10000/3=3333 кг/сағ
Каталогтан өнімділігі Мпасп=5000 кг/сағ құрал-жабдықтарды таңдаймыз.
1. Сорап
А=Мпасп* tп/60=5000*120/60=10000 кг
n=Км1/А=10000/10000=1
маркасы Г2-ОПА, өнімділігі 5000 л/сағ, өлшемдері (ұзындығы х ені х
биіктігі): 0,455х0,265х0,31 м - 1 сорап қабылдаймыз.
2. Сүт есептегіш
А=Мпасп* tп/60=5000*120/60=10000 кг
n=Км1/А=10000/10000=1
маркасы SMZ-2P - 1 сүт есептегіш қабылдаймыз.
3. Сүт тазалағыш сепаратор
А=Мпасп* tп/60=5000*120/60=10000 кг
n=Км1/А=10000/10000=1
маркасы А1-ОЦМ-5, өнімділігі 5000 л/сағ, өлшемдері 1,32х0,88х1,21 м -
1 сүт тазалағыш сепаратор қабылдаймыз.
4. Қаптарлы сүт салқындатқыш
А=Мпасп* tп/60=5000*120/60=10000 кг
n=Км1/А=10000/10000=1
маркасы А1-ООЛ-5 1, өнімділігі 5000 л/сағ, өлшемдері 1,5х0,4х0,9 м - 1
салқындатқыш қабылдаймыз.
5. Сүтті сақтау үшін танк
Қабылданатын сүттің көлеміне (Км1=10000 кг) сәйкес:
маркасы В2-ОМГ-10, сиымдылығы 10000 л, өлшемдері 4,3х2,27х2,825 м – 1
танк қабылдаймыз.
Технологиялық процестерді орындау үшін құрал-жабдықтар
Технологиялық процестерді орындау үшін қолданылатын құрал-жабдықтар
ауысым барысында 6-7 сағат жұмыс істей алады, яғни
tсм=360-420 мин.
Пастерленген сүт өндіруге 20000 кг сүт жіберіледі, яғни
Км=20000 кг
1. Сүтті пастерлеу үшін пастерлеп-салқындатқыш қондырғы
А=Мпасп* tп/60=5000*360/60=30000 кг
n=Км/А=20000/30000=0,67≈1
маркасы А1-ОКЛ-5, өнімділігі 5000 л/сағ, орналастыру ауданының көлемі
25 м2 - 1 қондырғы қабылдаймыз.
2. Кілегей айырғыш сепаратор
А=Мпасп* tп/60=5000*360/60=30000 кг
n=Км/А=20000/30000=0,67≈1
маркасы Ж5-ОСТ-3, өнімділігі 5000 л/сағ, өлшемдері 0,86х0,59х1,445 м –
1 сепаратор қабылдаймыз.
3. Гомогенизатор
А=Мпасп* tп/60=5000*360/60=30000 кг
n=Км/А=20000/30000=0,67≈1
маркасы А1-ОГМ, өнімділігі 5000 л/сағ, өлшемдері 1,48х1,11х1,64 м – 1
гомогенизатор қабылдаймыз.
4. Пастерленген сүтті сақтау үшін танк
Сақтауға жіберілетін нормаланған қоспаның көлемі бойынша
Кнс = 18477,53 кг
маркасы В2-ОМГ-10 – 2 танк қабылдаймыз.
5. Сүтқышқылды өнімдерді пастерлеу үшін пастерлеп-салқындатқыш
қондырғы
Сүтқышқылды өнімдерді өндіруге 15000 кг сүт жіберіледі, яғни
Км=15000 кг
А=Мпасп* tп/60=5000*360/60=30000 кг
n=Км/А=15000/30000=0,5≈1
Маркасы А1-ОПК-5, өнімділігі 5000 л/сағ, орналастыру ауданының көлемі
25 м2 – 1 қондырғы қабылдаймыз.
6. Кілегей айырғыш сепаратор
А=Мпасп* tп/60=5000*360/60=30000 кг
n=Км/А=15000/30000=0,5≈1
маркасы Ж5-ОСТ-3 – 1 сепаратор.
7. Гомогенизатор
А=Мпасп* tп/60=5000*360/60=30000 кг
n=Км/А=15000/30000=0,5≈1
маркасы А1-ОГМ, өнімділігі 5000 л/сағ, өлшемдері 1,48х1,11х1,64 м – 1
гомогенизатор қабылдаймыз.
8. Сүтқышқылды өнімдер өндіру үшін резервуар
Ашытқы қосылған қоспаның көлемі өнім есебі бойынша Ксс=12786,37 кг.
Сиымдылығы С=6300 кг сүтқышқылды өнімдер өндіру үшін резервуар санын
есептейміз.
Резервуарлар сиымдылықтардың есебін жүргізу формулалары бойынша
есептеледі.
Цикл уақыты
tц = tт + tс + tб + tж (мин.) (1)
мұндағы: tц - цикл уақыты, мин;
tт - сиымдылықты толтыруға жұмсалатын уақыт, мин;
tс - шикізатты аралық сақтау уақыты, мин;
tж - сиымдылықты жуу уақыты, мин;
tб - сиымдылықты босату уақыты, мин.
Резервуарға нормаланған қоспа сүтқышқылды өнімдер үшін пастерлеп-
салқындатқыш қондырғыдан келіп түседі. Оның өнімділігі Мпасп=5000 л/сағ.
Сонда:
5000 кг - 60 мин.
6300 кг - Х мин
Х=6300*60/5000=76 мин
Яғни
tт=76 мин.
Резервуардағы қоспаға ашытқы қосып оны ашытқаннан кейін дайын өнім
ыдыстау аппараттары арқылы ыдысқа құйылады. Ыдысқа құйылатын өнімдердің
жалпы көлемі шамамен 35000 кг және бұл көлемді 6-7 сағат ішінде құйып
бітіру керек. Яғни ыдыстау автоматтарының өнімділігі сомалап алғанда
35000/7=5000 кг/сағ болу керек.
Сонда:
5000 кг - 60 мин.
6300 кг - Х мин
Х=6300*60/5000=76 мин
Яғни
tб=76 мин.
Кефир өнімін өндіру технологиясы бойынша:
tс=8-12 сағ немесе tс=480-720 мин
tж=30 мин
Сонымен
tц = tт + tс + tб + tж =76+720+76+30=902 мин
Циклдар саны
Кц = tсм : tц
мұндағы: Кц - сменадағы циклдар саны;
tсм - смена уақыты, мин. (tсм = 480 мин.)
Кц =480 : 902=0,53
Сменасына өндірілетін сүт өнімдерінің көлемі
Мсм =С х Кц
мұндағы:
С - құрал-жабдықтың сиымдылығы, кг
Мсм=6300 х 0,53=3339 кг
Резервуарлар саны
n=Ксс : Мсм
мұндағы: n - құрал-жабдықтардың саны;
n= 12786,37 : 3339 = 3,8 ≈4
маркасы Я1-ОСВ-5, сиымдылығы 6300 л, өлшемдері 2,5х2,135х3,23 м – 4
резервуар қабылдаймыз.
9. Пастерленген кілегей өндіру үшін резервуар
Кілегейдің көлемі Ксл=3638,12 кг.
Сиымдылығы С=2500 кг сүтқышқылды өнімдер өндіру үшін резервуар санын
есептейміз.
Кілегей сепаратордан үнімі шығып отырады. 35000 л сүтті өнімділігі
5000 кг 2 сепаратор 3,5 сағат ішінде тартып болады. Яғни tт=210 мин.
Жалпы өнімділігі 5000 л/сағ ыдыстау қондырғылары 3638,12 кг кілегейді
5000 - 60
3638,12 - Х
Х=3638,12*60/5000=44 мин
яғни tб=44 мин
Өңге уақыттарды былай қабылдаймыз:
tc=120 мин; tж=30 мин
Соныда
tц = tт + tс + tб + tж =210+44+120+30=404 мин
Циклдар саны
Кц = tсм : tц
мұндағы: Кц - сменадағы циклдар саны;
tсм - смена уақыты, мин. (tсм = 480 мин.)
Кц =480 : 404=1,19
Сменасына өндірілетін сүт өнімдерінің көлемі
Мсм =С х Кц
мұндағы:
С - құрал-жабдықтың сиымдылығы, кг
Мсм=2500 х 1,19=2975 кг
Резервуарлар саны
n=Ксс : Мсм
мұндағы: n - құрал-жабдықтардың саны;
n= 3638,12 : 2975 = 1,2 ≈2
маркасы Я1-ОСВ-3, сиымдылығы 2500 л, өлшемдері 1,735х1,535х2,75 м – 2
резервуар қабылдаймыз.
10. Дайын өнімді пакеттерге құю ушін буып-түю автоматы
Пакеттерге құйылатын өнімдердің жалпы көлемі
Кр=18350,26+13310,47+3614,48=35275,21 кг
А=Мпасп* tп/60=2000*360/60=12000 кг
n=Км : А=35275,21 : 12000 = 2,9≈3
маркасы Тетра-Брик, өнімділігі 2000 л/сағ, өлшемдері 2,72х2,15х3,19 м
– 3 автомат қабылдаймыз.
Есеп нәтижелерін төмендегі таблицаға енгіземіз.
|Құрал-жабдықтардың|Типi, |Габариттерi, м |Ауданы,| Саны |Жалпы |
|атаулары |маркасы | |м2 | |ауданы, |
| | | | | |м2 |
| | |ұзын-д|ені |биікті| | | |
| | |ығы | |гі | | | |
|Сорап |Г2-ОПБ |0,47 |0,265|0,31 |0,12 |1 |0,12 |
|Сүт есептегіш |SMZ-2P |1,3 |0,81 |1.742 |1,05 |2 |2,1 |
|Танк |Г6-ОМГ-25 |6,2 |2,82 |3,6 |17,48 |1 |17,48 |
|Сорап |Г2-ОПА |0,455 |0,265|0,31 |0,12 |1 |0,12 |
|Сүт тазалағыш |А1-ОЦМ-5 |1,32 |0,88 |1,21 |1,16 |1 |1,16 |
|сепаратор | | | | | | | |
|Қаптарлы сүт |А1-ООЛ-5 |1,5 |0,4 |0,9 |0,42 |1 |0,42 |
|салқындатқыш | | | | | | | |
|Танк |В2-ОМГ-10 |4,3 |2,27 |2,825 |9,76 |3 |29,28 |
|Қаптарлы |А1-ОКЛ-5 |- |- |- |25,0 |1 |25,0 |
|пастерлеп- | | | | | | | |
|салқындатқыш | | | | | | | |
|қондырғы | | | | | | | |
|Кілегей айырғыш |Ж5-ОСТ-3 |0,86 |0,59 |1,445 |0,51 |2 |1,02 |
|сепаратор | | | | | | | |
|Гомогенизатор |А1-ОГМ |1,48 |1,11 |1,64 |1,64 |2 |3,28 |
|Қаптарлы |А1-ОПК-5 |- |- |- |25,0 |1 |25,0 |
|пастерлеп- | | | | | | | |
|салқындатқыш | | | | | | | |
|қондырғы | | | | | | | |
|Резервуар |Я1-ОСВ-5 |2,5 |2,135|3,23 |5,34 |4 |21,36 |
|Резервуар |Я1-ОСВ-3 |1,735 |1,535|2,75 |2,66 |2 |5,32 |
|Құю автоматы |Тетра-Брик|2,72 |2,15 |3,19 |5,85 |3 |17,55 |
|Барлығы: |149,21 |
Лекция 7. Құрал-жабдықтардың
жұмыс істеу графигін құру талаптары
Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигін құру кезінде горизонталь
бойынша жұмыс уақыты салынады, ал вертикаль бойынша машиналар мен
аппараттардың атаулары төменнен жоғарыға қарай жазылады. График сызу
кезінде құрал-жабдықтардың өнімділігі (сиымдылығы) ескеріледі.
Құрал-жабдықтардың ауысым (смена) ішінде жұмыс істеу уақытын 6 сағат
деп алуға болады. Кейбір жабдықтар ауысым барысында жууға тоқтатылады,
мысалы, сепараторлар), кейбіреуі тоқтаусыз 1 ауысымнан артық уақыт жұмыс
істей алады, мысалы, вакуум-буландырғыш қондырғылар. Бұндай жағдайларды
ескере отыру керек.
График бойынша жабдықтардың қанша уақыт және қандай кезектілікпен
жұмыс істетінін анықтайды, олардың дұрыс таңдалғанын және есептелгенін
тексереді.
График жолдарында шартты белгілердің көмегімен алдында және кейіннен
тұрған машиналарды толтыру, босату және жуу уақытын көрсетеді. Жұмыс істеу
уақыты машиналардың өнімділігіне сәйкес есептеледі.
График миллиметрлік қағазда қарындашпен 1 ауысымға сызылады.
Төменте құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигін құру нысаны
келтірілген.
| | | | |
Шартты белгілер:
- жабдықты толтыру процесі;
- жабдықты босату процесі;
- жабдықтың тоқтаусыз жұмыс істеу процесі;
- жабдықты жуу процесі;
- жабдықты жұмысқа дайындау процесі.
Лекция 8. Пастерленген сүт және сұйық сүтқышқылды өнімдер өндіретін цехты
жобалау үлгісі.
Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигін құру
Құрал-жабдықтардың жұмыс істеу графигі лекция барысында құрылады
Лекция 9. Өндiрiстiң негiзгi цехтарының аудандарын есептеу
Сүт өнеркәсібі кәсіпорындарырың бөлмелері үш категорияға бөлінеді:
1. Негізгі өндірістік бөлмелер - өндірістік цехтар, экспедиция, буып-
түю бөлмелері, цехтік қоймалар, сақтау камералары, термостат бөлмелері,
зертханалар, кезекші слесарь, электрик бөлмелері және т.б.
2. Көмекші өндірістік бөлмелер – қазандық және басқа бу және электр
қуатын беретін бөлмелер, санитарлық-техникалық ғимараттар, шеберханалар,
дайын өнімдер, ыдыс, материалдар, жанар-жағар майлар, отын сақталатын
қоймалар; жөндеу шеберханалары және т.б.
3. Әкімшмлік және тұрмыстық бөлмелер – зауыт әкімшілігі, бақылау
пункттері, өрттен қауіпсіздендіру және т.б бөлмелер.
Ең алдымен негізгі өндірістік ғимараттың ауданын есептейді. Бұл
ғимараттың құрамына мынадай бөлмелер, цехтар кіруі мүмкін:
- сүт қабылдау және автоцистерналарды жуу бөлмесі;
- аппараттар цехы, сүт сақтау және ұйытқы дайындау бөлмелерін
қосқанда;
- негізгі өндіріс цехтары және бөлмелері (ыдыстау бөлмесі, творог
цехы, сары май цехы, сыр цехы, сүтті қойылту және кептіру цехы және т.б.);
- ыдыс үшін қоймалар;
- сүт өнімдерін жетілдіру және сақтау үшін камералар, экспедициялар;
- орталықтан құрал-жабдықтарды және сүт құбырларын жуу бөлмесі;
- химиялық және бактериологиялық зертханалар;
- кезекші слесарь және электриктер бөлмелері және т.б.
Негiзгi цехтардың ауданын есептеудiң әртүрлi әдiстерi бар. Көбінесе
есептiк-графикалық әдiс қолдаланылады.
Тамақ өнеркәсібі зауыттарын жобалағанда негiзгi өндiрiстiк бөлмелердiң
(цех, зертхана, хладостат және термостат камералары, ұйытқы дайындайтын
бөлмелер, пiсiп-жетiлдіру камералары, өнімдерді тұздауға, жууға және
орауға арналған бөлiмшелер, тұздық дайындайтын және оны пастерлейтiн,
қалыптарды жуатын бөлiмшелер, әр түрлi өндiрiстiк цехтардың iшiндегi
қоймалар) ауданы олардың iшiнде орналастырылған құрал-жабдықтардың
габариттерiне, машиналар мен аппараттардың жұмысын қамтамасыз етуге
арналған бос орындардың мөлшерлерiне, адамдар және машиналар жүретiн
жерлердiң өлшемдерiне, колонналар мен құрал-жабдықтар арасындағы
қашықтықтарға байланысты анықталады.
Өндірістік ғимараттың жалпы ауданын мына формула арқылы есептейді:
S=Sц+Sхр+Sэ+Sт
мұндағы: S – ғимараттың жалпы ауданы, м2;
Sц – цех ауданы, м2;
Sхр – сақтау камераларының ауданы, м2;
Sэ – экспедиция ауданы, м2;
Sт – ыдыс қоймаларының ауданы, м2.
Цех ауданын есептеу үшін алдымен құрал-жабдықтардың астындағы аудан
анықталады. Ол үшін құрал-жабдықтар таңдалып саны есептеліп болғаннан кейін
құрал-жабдықтардың жалпы таблицасы толтырылады (5-лекцияда берілген).
Аталған таблицадан құрал-жабдықтардың астындағы ауданның мөлшері ((Sn)
алынады.
Цех ауданы мына формула бойынша есептелед¿:
Sц = ( Sn х К
мұндағы: ( Sn - құрал-жабдықтардың астындағы ауданның
сомалық мөлшерi, м2
К - ауданды запастау коэффициентi.
Ауданды запастау коэффициентiнiң мәнi технологиялық құрал-
жабдықтардың габариттерiнен, цехтың жұмыс iстеу жағдайынан тәуелдi (егер
цехта өнiм буып-түйiлетiн, ыдыс дайындалатын болса, электрлi тасымалдау
машиналары жүретiн болса, онда «К» коэффициенті өседі).
Бұл коэффициент мынадай мөлшерде алынады:
- қалалық сүт зауыты үшін К= 3-5;
- сары май зауыттары үшін К= 5 (негізгі өндіріс);
К= 3-4
(қойылту және кептіру цехы);
- сыр зауыттары үшін К= 4-5 (негізгі өндіріс);
К= 4
(лактоза цехы);
- сүт консервілері зауыты үшін К= 5 (негізгі өндіріс);
К=3,5-4
(аппараттар, пастерленген сүт, ыдыстау цехтары).
Сақтау камераларының аудандары дайын өнiмнiң мөлшерi, сақтау уақыты
және норматив бойынша сақтау камерасының 1 м2 -іне жүктелетiн өнiм
салмағына байланысты төмендегі формула бойынша анықталады.
[pic]
мұндағы: Q - 1 тәулiк ішінде сақталатын өнiмнiң мөлшерi, т;
C - сақтау уақыты, тәулiк;
q - норматив бойнша камера ауданының 1 м2 -іне
жүктелетiн
өнiмнiң мөлшерi, т;
K - ауданды пайдалану коэффициентi.
Экспедиция және ыдыс қоймаларының аудандарын шамалап мына формула
бойынша есептейді:
Sқос = 0,1 х Sц.
Лекция 10. Пастерленген сүт және сұйық сүтқышқылды өнімдер өндіретін цехты
жобалау үлгісі.
Аудандар есебі
Алдын ала жүргізілген жұмыстардың нәтижелері негізінде аудандар есебін
орындаймыз.
Цех ауданы:
Sц = ( Sn х К
Жобасы жасалып отырған кәсіпорын сүт және сүтқышқылды өнімдер
шығаратын шағын цех болғанлықтан К = 3 деп қабылдаймыз.
Сонда,
Sц = 149,21 х 3 = 447,63 м2
Сақтау камерасының ауданы:
[pic]
Жобаланатын цех үшін:
Q = Qсүт+Qкеф+Qкіл
мұндағы:
Qсүт – сақтау камерасына жіберілетін пастерленген сүттің көлемі,
Qсүт = 18350,26 кг
Qкеф - сақтау камерасына жіберілетін кефирдің көлемі,
Qкеф = 13310,47 кг
Qкіл - сақтау камерасына пастерленген пастерленген кілегейдің
көлемі,
Qкіл = 3614,48 кг
Сонда,
Q = Qсүт+Qкеф+Qкіл = 18350,26 + 13310,47 + 3614,48 = 35275,44 (кг)
Пастерленген сүт және кефир үшін сақтау уақыты 1 (бір) тәулік, яғни
С = 1
Пастерленген сүт және cүтқышқылды өнімдер үшін сақтау камерасының 1
м2 ауданына жүктелетiн өнiмнiң мөлшерi:
q = 570 кг
және ауданды пайдалану коэффициентi:
К = 0,7
Сонымен:
[pic] = 35275,44*1/570*0,7 = 88,41 (м2)
Экспедиция және ыдыс сақтау камераларының ауданы:
Sқос = 0,1 х Sц = 0,1*447,63 = 44,76 (м2)
Өндірістік ғимараттың жалпы ауданы:
S=Sц+Sхр+Sэ+Sт= Sц+Sхр+Sқос= 447,63+88,41+44,76=580,8 (м2)
Лекция 11-12. Зауыт цехтарының компоновкасын құру
Негізгі өндірістік ғимараттың ішіндегі бөлмелерді орналастыру кезінде
мына мәселелер ескерілуі керек:
1) өндірісті дұрыс ұйымдастыру мәселелері;
2) өртке қарсы және санитария-гигена талаптары мен нормалары орындалуы
керек;
3) келешекте кәсіпорында қайта құруға (өндірісті кеңейту, құрал-
жабдықтарды ауыстуру және т.б.) мүмкіншілік болу керек.
Негізгі цехтарын табиғи жарықпен жарықтандыруға тырысу керек. Дайын
өнімдер сақталатын камераларды ғимараттың солтүстік жағынан орналастыру
керек. Егер комперессорлар цехы негізгі ғимаратта жобаланатын болса, оны
сақтау камераларының жанынан орналастырады. Тұрмыстық бөлмелерге кіретін
есіктер зауыттан шығатын жерге жақын орналастыру керек. Бұл жағдайда
адамдар мен машиналардың жолдары қиылыспайтын болады.
Өгдірістік бөлмелерді технологиялық процестің барысы бойынша, шикізат
пен дайын өнімдер қиылыспайтындай қылып орналастыру керек.
Сүт өнеркәсібі кәсіпорындарын жобалау кезінде температура-ылғыл
режимдері ұқсас және өрт жағынан қауіптілігі бірдей өндірістерді бір
бөлмеде орналастырады.
Сүт ұқсататын зауыттарда төмендегі өндірістер бөлек бөлмеде
орналастырылады.
Қалалық сүт зауытында – ұйытқы дайындалатын бөлме, сүт өнімдерін
ыдыстау цехтары, қаймақ-творог цехтары, балмұздақ цехы, сары май және ЗЦМ
цехтары, толықтырғыштарды даярлау бөлмелері.
Сыр зауыттарында - ұйытқы дайындалатын бөлме, сары май цехы, тұтас сүт
өнімдері цехы, қойылту және кептіру цехтары, лактоза цехы, дайын сыр сақтау
камералары.
Сүт консервіледі зауыттарында - ұйытқы дайындалатын бөлме, қойылту
және кептіру цехтары, қойылтылған және құрғақ сүт өнімдерін ыдыстау
бөлмесі, сироп дайындау бөлмесі, сары май және тұтас сүт өнімдері цехтары.
Құрғақ байсыздандырылған сүт және ЗЦМ зауыттарында - қойылту және
кептіру бөлмелері, компоненттерді дайындау цехтары, құрғақ өнімдерді
ыдыстау бөлмесі, ұйытқы бөлмесі.
Зауыттын негізгі цехының, өнімдерді сақтау камераларының, шикізат
зертханасының, химиялық және бактериологиялық зертханалардың және т.б.
бөлмелердің аудандарын және олардың зауыт планында (компоновкада)
орналасатын орындарын анықтағаннан соң өндірістік цехтардың аудандарын және
өлшемдері анықталады. Есеп арқылы табылған аудандарды машиналар мен құрал-
жабдықтардың моделдерін қойып нақтылайды.
Бұл үшін бір парақ миллиметрленген қағаз алып, 1:100 масштабта
өндірістік ғимараттың өлшемдері сызылады, бөлек цехтар мен бөлмелердің
қабырғалары сызылады, яғни компоновканың сызбасы дайындалады. Қатты
қағаздан 1:100 масштабында құрал жабдықтардың көлденең проекциясының
фигураларын (модельдерді) кесіп дайындайды. Компоновка сызбасына
модельдерді орналастырады.
Модельдердің орнын ауыстыра отырып өндіріс талаптарына сәйкес келетін
құрал жабдықтардың пландағы орнын анықтауға болады.
Машиналар мен аппараттардың пландағы орны шикізаттын бірінші
операциядан соңғысына дейінгі қозғалысы ең қысқа жолмен жүруін қамтамасыз
ету керек.
Машиналар мен аппараттарды орналастырғанда олардың габариттік
өлшемдерін, шикізат, сондай-ақ су, бу, тұздық кіретін және олар шығатын
орындарды және электр қуаты қосылатын жерлерді білу керек.
Машиналарды орналастырғанда жұмысшы үшін қолайлы жағдайлар, яғни жұмыс
орнының ыңғалылығын, машиналар арасындағы және машиналар мен қабырға
арасындағы бос орыдардың болуын қамтамасыз ету керек.
Машиналар мен аппараттардың арасындағы бос орындар (өткелдер) еңбек
қорғау және қауіпсіздік техникасы талаптарына сәйкес болуы керек. Негізгі
қткелдің ені 2,5 м-ден, Шығып тұрған немесе қозғалатын бөлшектері бар
агретаттардың арасы 1 м-ден кем болмауы керек. Шығып тұрған немесе
қозғалатын бөлшектері жоқ құрал жабдықтарды арасы 0,5 м қылып орналастыруға
болады.
Планда көрсетілген әр-бір құрал жабдықтың қабырғадан немесе бағанадан
(колоннадан) қашықтығы көрсетілу керек (қабырғаға немесе колоннаға байлау
керек), яғни орналастырылатын орны анық белгіленуі керек.
Төменде зауыт планында құрал-жабдықтарды орналастыру үлгісі
көрсетілген.
Бөлмелердiң компоновкасын жасағанда өндiрiс ағындарын ескеру керек.
Сондай-ақ өндiрiстiң шикiзатпен, ыдыстармен, материалдармен, дайын өнiмдi
сақтайтын камералармен қамтамасыз етiлуiн ескерiп, өнiмдердi сорап
пайдаланбай-ақ өз ағынымен ыдыстауды қамтамасыз ету керек. Құрал-
жабдықтарды ұтымды, қабырғалар мен колонналардан нормада көрсетiлген
қашықтықта, жұмыс iстеуі қолайлы болатындай етiп орналастыру керек. Жұмыс
орны дұрыс жарықтандырылуы керек.
[pic]
Лекция 13. Пастерленген сүт және сұйық сүтқышқылды өнімдер өндіретін цехты
жобалау үлгісі.
Өндірістік ғимараттың комоновкасын құру
Алдымен өндірістік ғимараттың өлшемдерін, яғни оның ені мен ұзындығын
есептейміз. Нормативтер бойынша ғимараттың бұл екі өлшемінің өзара қатынасы
идеалды түрда 1:1 немесе оған жуық болуы керек. Іс мәнінде 1:2, 1:2,5
болады.
Алдын ала ғимараттың енін қабылдаймыз: В=18 м
Алдынғы есептен анықталғандай, ғимараттың жалпы ауданы
S=580,8 м
Онда ғимараттың ұзындығы:
L=S/B=580,8/18=32,27 м,
сонда:
B:L=18:32,27=1:1,8
яғни нормативті қанағаттандырады.
Сонымен ғимараттың өлшемдері:
B x L = 18 x 36 м
Лекция барысында цех ғимаратының компоновкасының нұсқасы сызылады.
Лекция 14. Кәсіпорынның толық жоспарын орындау
Толық жоспар дегеніміз ғимараттардың, транспорт жолдарының, жер
астындағы және ауадағы коммуникацияларды(жүйелердің) завод қорғанының
ішіндегі өзара орналасу жоспары. Жалпы жоспар техникалық шешімдер, негізгі
өндірістің технологиясы, негізгі және көмекші цехтардың құрамы мен тығыз
байланысты.
Үш түрлі жалпы жоспар жасалынады: жобалық ЖП, құрылыстық ЖП және
қолданбалы ЖП.
Жобалық ЖП жобалаудың барлық кезеңдерінде жасалынады. Әр түрлі
кезеңдерде оның тереңдігі өзгеріп отырады. Бұл ЖП қай жерде қандай
ғимарат орнгаласатынын көрсетеді, сондықтан ол кәсіпорынның құрылысын
жүргізу негізгі құжат болып табылады.
Құрылыстық ЖП жобалық ЖП-ның негізінде дайындалады да, ол құрылыс
жүргізуші мекеме үшін объектілердің құрылысын салу мәселелерін шешуге
қажетті құжат болып табылады.
Қолданбалы ЖП кәсіпорын іске қосылғаннан кейін енгізілген өзгерістер
көрсетілетін кәсіпорында күнделікті қолданылатын ЖП.
Әдетте жобалаушы мекеме ЖП-ның бірнеше нұсқасын дайындайды. Әр
нұсқа үшін ғимараттардың бір-біріне жақын-алыс орналасқаны, олардың
сәулеттік әсемдігі, инженерлік жүйелердің (су құбырлары, канализация, жылу
жүйелері) ұзындығы, тоғай-талдардың ауданын және тағы басқа анализ
жүргізіліп, олардың ішінен ең үздігі бекітіледі.
ЖП жобасында төмендегі мәселелер шешіледі:
1.Цехтар мен ғимараттардың өндірістік-технологиялық мәселелер бойынша
өзара байланыстары табылады.
2. Жұмыс істейтін адамдар үшін ыңғайлы, қауіпсіз және денсаулыққа зиян
келтірмейтін жағдайлар жасау,қоршаған ортаны қорғау проблемалары шешіледі.
3.Ғимараттардың конструктивтік-құрылыстық мінездемесі табылады.
4.Транспорттық қай түрін қолдану жөнінде және инженерлік жүйелердің
қажеттілігі мен олар жүретін орындар бойынша шешімдер қабылданады.
5.Құрылыс жұмыстарын жүргізуді ұйымдастыру негіздері бейнеленеді.
6.Жалпы жобалық шешімдердің техника-экономикалық тиімділігі
анықталады.
ЖП-ның техникалық-экономикалық көрсеткіштеріне мыналар кіргізіледі:
1.Завод ауданы (υ);
2.Құрылыс-ғимараттардың ауданы (υ);
3.Құрылыс-ғимараттардың тығыздылығы (%);
4.Тоғай-талдардың астындағы аудан(υ);
5.Темір жолдардың және басқа жолдардың ауданы және ұзындығы (υ және
км);
6.Қоршаулардың ұзақтылығы (км);
7.Жол астындағы және ауадағы инженерлік жүйелердің ұзақтылығы(км).
Бұлардың ішіндегі ең негізгісі құрылыс ғимараттардың тығыздылығы
болып табылады.ЖП-ның бұл көрсеткіші СНИП ІІ-89-80-де көрсетілгенге сәйкес
болуы керек. Сүт өнеркәсібі кәсіпорындары үшін ол 40-50 %.
ЖП жобалау бірнеше белгілі принциптер бойынша жүргізіледі:
І ғимараттарды зоналарға бөліп орналастыру принципі.Сүт өнеркәсібі
кәсіпорындарын зоналарға өндірістік (технологиялық) белгілер бойынша
бөледі.Өндірістік және көмекші цехтарды оларға қатынасты негізгі өндірістік
цехтардың жанында,энергетикалық құрылыстарды негізгі бу,газ,су электр
энергиясын көп мөлшерде пайдаланатын цехтардың жанында орналастырады.Ал
энергияны көп пайдаланатын цехтардың жанында орналастырады. Ал энергияны
көп пайдаланатын цехтардың жанында орналастырады.Ал энергияны көп
пайдаланатын цехтар отын,су,материал қоймаларына жақын салу қажет.
Санитарлық-әлеуметтік қызмет көрсететін ғимараттар жұмысшылардың
жұмыс орынына бара жатқан жолында орналасу керек.Жұмыс орыны мен санитарлық-
әлеуметтік қызмет көрсететін ғимараттардың арасындағы қашықтық 500 м-ден
аспау керек. Денсаулық пунктіне дейін қашықтық 1000м-ден аспау
керек.Тамақтандыру орнына дейін 100-300м болуы керек.
Аталған принцип бойынша территория зауыт алдындағы, өндірістік,
көмекші және транспорт зоналарына бөлінеді.
Зауыт алдындағы зонаға әлеуметтік-әкімшілік корпус,кірер-шығар
орындар жатады, өндіріс зонасына-өндіріс корпусы, энергетикалық құрылыстар,
компрессорлар ғимараты, вакуум-аппараттардың және компрессор машиналардың
градирнялары, демалыс зонасы кіреді, көмекші зонаға-көмекші
корпус,котельная, қоймалар,су резервуарлары кіреді,транспорт зонасына-
гараждар,жөндеу шеберханалары,машина тұратын және оларды жууға арналған
ашық алаңдар жатады.
Ғимараттар мен құрылыстарды зауыт территориясында орналастырғанда
жел соғу бағыттары ескерілуі керек.Зиянды заттар немесе иістер тарататын
құрылыстар аталған заттар мен иістер территориядан желмен бірге ұшып
кететіндей болып орналастырылуы керек.
ІІ.Жүк ағындары мен адамдар ағынын бөлек жобалау принципі.Бұл принцип
сақталған жағдайда жүк таситын автомобильдер мен адамдар жолдары бір-
бірімен қиылыспайды,яғни қауіпті жағдайлар тумайды.Сондай-ақ транспорт
жүйесі кедергісіз жұмыс істей алады.
ІІІ.Келешекте өндірісті дамыту және кеңейтуге мүмкіншілік жасау
принцибі.Бұл принцип бойынша ЖП жобалау кезінде болашақта өндірістің даму
бағыттарын ескеріліп резерв территория қалдырылып,ол территорияны игеру
жолдары анықталады.
Генеральды план жобалау кезінде айтылғаннан басқа мына талаптар
ескерілу керек:
1.Зауытты салған кезде жердің табиғи рельефі, өсіп тұрған тоғай-
талдарды сақтап қалуға тырысу керек.
2.Жер үстіндегі сулар эрозия болмайтындай жылдамдықпен ағып отыруы
керек.
3.Жерді қазып алу және бос жер көлемі бір-біріне тең болуына тырысу
керек.
Зауыттың санитарлық жағдайы жоғары болу үшін тоғай-талдар отырғызу
керек(территорияның 15%-тін көк өсімдіктер алу керек) және ашық су
бассейндері,фонтандар жасаған дұрыс.
ЖП-ды жобалағанда машиналар мен адамдар кіретін қақпа
кірістер,автомобиль жүретін жолдар және ғимараттардың өзара арақашықтары
дұрыс ұйымдастырылғаны өте маңызды мәселе болып табылады.
Лекция 15. Зертхана бөлмелерін жобалау кезінде қабылданатын көлемдік-
пландық және конструкторлық шешімдерге
қойылатын талаптар
Өндірістік зертхананы бөлек ғимаратта немесе өндірістік немесе
әкімшілік ғимаратының жекеленген бөлмелерінде, ауаны ластаушы зат, шу,
діріл, электр және радио өрістері көздерінен алыс жерлерде орналастырады.
Зертханаларды подвалдарда және ғимараттың ең жоғарғы қабатында жобалауға
болмайды, олар екінші қабаттан жоғары орналаспауы керек.
Зертхана құрамында органолептикалық, физика-химиялық және
микробиологиялық сынақтар бөлімшелері жобаланады. Бұл бөлімшелердің
әрқайсысың ғимараттың жеке блоктарында орналастыру керек.
Блоктарды жобалағанда бөлімшелердің біреуіне келуші басқа бөлімшенің
үстінен өтпеуі керек.
Зертхана бөлімшелерінен шығатын есік ені 2 м-ден кем емес коридорға
шығуы керек. Есіктер сырт жаққа қарай ашылуы керек. Зертхана бөлімшелерінің
құрамы және аудандары таблицада көрсетілген.
Таблица. Зертхана бөлімшелерінің құрамы және аудандары.
|Бөлмелердің атаулары |1 жұмыс |Бөлменің |Бөлмелерді орналастыру және |
| |істеушіг|миним. |қолдану бойынша талаптар |
| |е |жалпы | |
| |келетін |ауданы, | |
| |аудан, |м2 | |
| |м2 | | |
|1 |2 |3 |4 |
|Органолептикалық сынақтар бөлімшесі |
|Дегустация залы |3 |18 |- |
|Үлгілерді дегустацияға | | |Дегустация залымен қабырғалас |
|даярлау бөлмесі |5 |8 |орналастырады және онымен есік|
| | | |немесе терезе арқылы |
| | | |байланыста болады |
|Ас үйі ыдыстыр мен |5 |8 |Үлгілерді әзірлеу, ыдыс сақтау|
|инвентарьді жуу және | | |және жуу үшін ортақ бір бөлме |
|сақтау бөлмесі | | |жобалауға болады |
|Өнім үлгілерін қабылдау|5 |5 |Органолептикалық сынақтар |
|және сақтау бөлмесі | | |бөлімшесі мен физика-химиялық |
| | | |сынақтар бөлімшесі үшін ортақ |
| | | |бір үлгілерді қабылдау |
| | | |бөлмесін жобалауға болады |
|Физика-химиялық сынақтар бөлімшесі |
|Химиялық сынақтар |6 |24 |Терезелері солтүстікке, |
|жүргізу бөлмесі | | |солтүстік-шығыс немесе |
| | | |солтүстік-батысқа қарауы керек|
|Хроматография бөлмесі |1 |18 |-«- |
| |хрома-то| | |
| |граф-қа | | |
| |6 м2 | | |
|Микотоксиндерді анықтау|- |12 |-«- |
|бөлмесі | | |Хроматография және |
| | | |микотоксиндерді анықтау үшін |
| | | |ортақ бір бөлме жобалауға |
| | | |болады |
|Дәл өлшеулер жүргізу |- |12 |Химиялық сынақтар жүргізілетін|
|үшін бөлме | | |бөлмемен қабырғалас, арасында |
| | | |есік болуы керек |
|Аналитикалық таразылар |1 |10 |Өтпелі болмау керек, егер |
|үшін бөлме |таразыға| |арнайы таразы орналастыруға |
| |4 м2 | |арналған үстел болмаған |
| | | |жағдайда. Бір қабырғасы сырт |
| | | |жаққа шығуы керек. |
| | | |Химиялық сынақтар жүргізілетін|
| | | |бөлмемен қабырғалас, арасында |
| | | |есік болуы керек |
|Полярография жүргізу |- |12 |Ғимараттың шетінде |
|бөлмесі | | |орналас-тырады. Терезелері |
| | | |солтүстікке, солтүстік-шығыс |
| | | |немесе солтүстік-батысқа |
| | | |қарауы керек |
|Жылумен сынау бөлмесі |- |12 |- |
|Химиялық ыдыс жуу және |- |12 |- |
|сақтау және дистиллятор| | | |
|үшін бөлме | | | |
|Өлшеу нәтижелерін өңдеу|4 |12 |- |
|бөлмесі | | | |
|Өнім үлгілерін қабылдау|14 |18 |Химиялық сынақтар жүргізілетін|
|және сақтау, | | |бөлмемен қабырғалас, арасында |
|нетто-салмағын анықтау | | |есік болуы керек |
|және сынамаларды | | | |
|дайынлау бөлмесі | | | |
|Реактивтер сақтау |- |8 |- |
|бөлмесі | | | |
|Күнделікті запас |- |- |Тамбур арқылы темірмен |
|сақтау, тез от алатын | | |қапталған есіктен кіру, |
|заттар мен жанар | | |храматография бөлмесімен |
|сұйықтар үшін бөлме | | |қабырғалас |
|Микробиологиялық сынақтар бөлімшесі |
|Микроскоппен сынақ |6 |24 |Бөлмеде терезесіз аудандары 6 |
|жүргізу бөлмесі | | |м2 –ден екі бокс болуы керек |
|Термостаттар бөлмесі |- |12 |- |
|Автоклавтар бөлмесі |1 |18 |Жуу бөлмесі препараттар және |
| |автоклав| |автоклав бөлмелерінің |
| |қа | |ортасында болу керек, барлық |
| |8 м2 | |бөлмелер арасында есек арқылы |
| | | |қатынас болуы керек |
|Ыдыс жуу бөлмесі |- |12 |- |
|Препараторлар және |4 |12 |- |
|стерилизациялау бөлмесі| | | |
|Микробиологиялық |- |12 |Ауданы 3,5 м2 бокс болу керек |
|орталарды пісіру және | | | |
|құю бөлмесі | | | |
|Микробиологиялық |- |9 |- |
|орталар мен бактериялық| | | |
|препараттарды сақтау | | | |
|бөлмесі | | | |
|Өнім үлгілерін қабылдау|4 |12 |- |
|және сақтау және сынақ | | | |
|нәтижелерін өңдеу | | | |
|бөлмесі | | | |
|Ортақ қолданыстағы бөлмелер |
|Зертхана меңгерушісінің|- |9 |- |
|бөлмесі | | | |
|Гардероб |0,08 |2 |Ғимаратта ортақ гардероб |
| | | |болмағанда жобаланады |
|Санитарлық-тұрмыстық |- |6 |- |
|бөлмелер | | | |
|Персонал бөлмесі |- |10 |- |
Коридордың ені 1,5-2 м. Ішкі қабырғалардың қалыңдығы сырқы қабырғалардың ½
бөлігін құрайды. Кіру есігі 1,2-1,5 м; ішкі есіктердің ені 1-1,2 м.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz