УМКД

Жануарлар патологиясы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
                МИНИСТІРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ | |
|3 дәрежелі СМЖ құжаты             |ПОӘК         |ПОӘК 042.18-24.1. 17/01- 2014|
|«Жануарлардың азықтардан улануы»  |№ 2 басылым  |                             |
|пәнінің оқытушыға арналған оқу    |11.09.2014ж.,|                             |
|әдістемелік бағдарлама кешені     |18.09.2013жыл|                             |
|                                  |ғы           |                             |
|                                  |№1 басылым   |                             |
|                                  |орынына      |                             |















           5В120100 «Ветеринариялық медицина» мамандығына арналған
                  «Жануарлардың азықтардан улануы» пәнінің
                           ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


                     ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ








                                    Семей
                                    2014
                                  Алғы сөз




      1 ҚҰРАСТЫРЫЛҒАН
      Құрастырушылар:  ТойкинаГ.Н.,ветеринария   ғылымдарының   кандидаты,
Семей   қаласының   Шәкәрім    атындағы    мемлекеттік     университетінің
«Ветеринариялық медицина» кафедрасының профессоры м. а.
      Билялов Е.Е.,  ветеринария  ғылымдарының  кандидаты   Семей  қаласының
Шәкәрім  атындағы мемлекеттік   университетінің  «Ветеринариялық  медицина»
кафедрасының аға оқытушысы


                                                              28.08. 2014 ж.


            2 ТАЛҚЫЛАНДЫ

      2.1 Семей  қаласының Шәкәрім  атындағы  мемлекеттік   университетінің
«Ветеринариялық медицина» кафедрасының отырысында
03.09. 2014жыл, № 1 хаттама.


Кафедра меңгерушісі, доцент м.а.
С.Тусупов


      2.2Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында

« 09 » 09  2014 жыл, № 1 хаттама



Төрайымы
             Г.Джаманова




            3 БЕКІТІЛДІ


Университеттің  оқу-әдістемелік  кеңесінің  отырысында  шығаруға
мақұлданған  және  ұсынылған.
«11» 09  2014 жыл, № 1хаттама



ОӘК төрайымы, ОӘЖ проректоры              Г. Искакова


      4 ЕНГІЗІЛДІ № 2 басылым 11.09.2014ж., 18.09.2013жылғы №1 басылым
орынына

                                   Мазмұны
1 Қолданылу саласы
2 Нормативтік сілтемелер
3 Жалпы ережелер
4 Оқу пәнінің (модулдің) мазмұны
5 Білім алушылардың  өздік  жұмыстары тақырыптарының тізімі
6 Оқу-әдістемелік әдебиетімен қамтамасыз ету картасы
7 Әдебиеттер

        ҚОЛДАНУ САЛАСЫ



      5В120100 – «Ветеринариялық медицина»  мамандығы  бойынша  оқытушыларға
арналған «Жануарлардың азықтардан  улануы»  пәнінің  бағдарламасы  мен  оқу-
әдістемелік  кешеніне  қатысты  және  дәстүрлі  оқу   шығармашылық   үрдісті
жүргізудегі әдістемелік ұйымдастыруға.





      2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

      «Жануарлардың азықтардан улануы»  пәнінің  оқытушыларға  арналған  осы
бағдарламасы келесі құжаттардың ұсынымдарымен және  талаптарына  сәйкес  оқу
үрдісін ұйымдастыруды белгілейді:
      - ҚР жалпы міндетті  мемлекеттік  білім  беру  стандартының  негізінде
құрылған ҚР МЕМСТ 23.08.12 ж № 1080;
      - СТУ 042-МУ-4-2014 Университет  стандарты  «Пәннің  оқу-  әдістемелік
бағдарлама кешенін әзірлеу және ресімдеудің жалпы талаптары»;
      - ДП 042-1.01-2014 Құжатталу  «Пәннің  оқу  -  әдістемелік  бағдарлама
кешенінің құрылымы мен мазмұны»
      - 5В120100 «Ветеринариялық медицина» мамандығының жұмыс оқу жоспары;
      -  «5В120100»  -  «Ветеринариялық  медицина»  мамандығы  бойынша   оқу
үрдісінің жоспары, элективті пәндер катологы;
      -  5В120100  «Ветеринариялық  медицина»  арнайы  жоғары   білім   беру
мамандығы бойынша мамандарды дайындау үшін «Жануарлардың азықтардан  улануы»
пәнінің оқу бағдарламасы.


      3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

      3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
      «Жануарлардың  азықтардан  улануы»  пәні  улы  химикаттармен  өңделген
өсімдіктерді  және   сапасыз   азықтық   өнімдерді   пайдаланудан,   олармен
қатынастық  жағдайда  және  кездейсоқ   жағдайда   жануарларды   азықтандыру
технологиясының бұзылуы салдарынан туындайтын уланулар кезінде  көрсетілетін
ветеринарлық көмек және уланудың  алдын  алу  іс  шараларын  ғылыми  негізде
түсінуді оқыту.
      Пәннің оқытылуы негізінен – жануарлардың азықпен улануы, удың  азықпен
жануар организміне түсуі және азықтық удың дербес  жүйелер  қызметіне  әсері
бар бөлімдері  бойынша  улы  заттар  әсерінің  жалпы  заңдылықтарына  сәйкес
улардың токсикодинамикасы  мен  токсикокинетикасы,  әсер  ету  механизмдері,
удың организмде шоғырлануы мен бөлініп шығу  заңдылықтарын  білу  мақсатында
беріледі.  Улы  заттардың  ауыл  шаруашылығында   қолданылуы   жағдайларында
уланудың ықтималдығын, улану кезінде  оларды  балау  және  емдеу  қағидалары
үйретіліп,    соттық-ветеринариялық    сараптау,     азықтық-токсикологиялық
талдаудың негізгі әдістері  жан-жақты түсіндіріледі. Пән ветеринар  дәрігері
мамандығын қалыптастырудағы мамандық  этикасы  мен  деонтологиялық  қағиданы
сақтауға тәрбиелейді.


      3.2 Пәнді оқытудың мақсаты:
      Студенттердің  ветеринар  дәрігері  мамандығын   игеру   барысында   -
жануарлар  ағзасы  мен  улы  заттар  арасындағы  арақатынасты   биохимиялық,
токсикодинамикалық  процесстер  қағидасы  негізінде  түсінуі   үшін.   Пәнді
оқытудың  барысында   студенттер   организмге   әсер   ететін   улы   заттың
биологиялық,     химиялық     физикалық     қасиеттерін     тани     отырып,
биотрансформациялық заңдылығымен  организмнен  бөліну  жолдарын,  улануларды
балау, патолого-анатомиялық сараптама жүргізе алуды үйрене алады.
      Уланудан болатын патогенездік ерекшеліктерге  байланысты  қолданылатын
дәрі-дәрмектер әсерінен жануарлар  организміндегі  физиологиялық-биохимиялық
үрдістердің  қалыпты  жағдайына  келіп,  жұмыс  істеуіне  және   организмнің
уланбауының алдын алуды, дерттің ары қарай  ұласпауына  қатысты  мәселелерді
түсіндіру болып табылады.
      Студенттерге жалпы токсикология ғылымының қағидаларына сәйкес ағзадағы
улы затты табу, морфо-физиологиялық өзгерістерді жіктеп  айқындау,  ағзадағы
удың қандай түрленулерге ұшырайтынын ғылыми  теориялық  тұрғыда  түсіндіріп,
токсикологиялық-зертханалық зерттеулер жүргізудің жалпы  әдістерін  үйретіп,
қағидаларды  түсініп  дербес  жұмыс  істеу   дағдысын   қалыптастыру   болып
табылады.


      3.3 Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:
      -  Ауыл  шаруашылығы  және  басқа  да  сала  өндірісінде  қолданылатын
химиялық заттар мен табиғи күйінде  және  физикалық  әсерден  түзілетін  улы
заттар  есебінен  жануарлардың  азықтық  улануының   теориялық   қағидаларын
түсіндіріп, антидоттарды қолдану және уланудың алдын алуды оқыту;
      - Жануарлар организмі ағзасындағы улы затты  жіктеп  айқындай  отырып,
ағзадағы түрленуді зертеп биохимиялық процесстерге сипаттама беруді үйрету;
      -  Азық-түлік  өнімдерінің  қауіпсіздігін  анықтау,  уланудан  кейінгі
организмдегі функциональдық және биохимиялық құбылыстардың  негізгі  әсерден
кейінгі өзгеруін бағалай білуді оқыту.

      3.4 Оқытудың нәтижелері.
      Пәнді оқыту нәтижесінде білім  алушы  келесідей  талаптарды  -  біліп,
игеріп, ұғып түсініп алуға міндетті:
      - пәнді жан-жақты   ғылыми-теориялық және ветеринариялық  тәжірибедегі
маңыздылығын іс  жүзінде   түсінуге;
      - жануардың улану ықтималдығын алдын ала білу, химиялық заттардың ауыл
шаруашылығы саласында қолданылуынан  болатын  улануларды,  улы  өсімдіктерді
тану және жануарларды азықтандыратын шөптердің (өсімдіктер) улылық  қасиетке
ие болу мерзімдерін;
      - токсикологиялық-зертханалық  тексеру  әдістерін;
      - у заттардың қасиетін және  қолдану, сақтау ережелерін;
         -уланған   жағдайда   уға   қарсы    дәрілік    заттар     әсерінің
ерекшеліктерін,  олардың  сипаттамасын,  әсер  ету  механизмін;
       - жаңа аспаптармен, құралдармен   жұмыс істеуді;
       - пәнді жан-жақты   теория  жүзінде   білуді;
        - дәрілік  заттардың   қасиеттеріне   қарай   сақтау     ережелерін,
малдарға     әсер   ету   заңдылықтарын,    арнайы   антидоттарды    қолдану
тәртібін,  малдәрігерлік  тәжірибеде қолдану әдістерін игеруді;
         -  Малдың  физиологиялық  жағдайына,  жасына,  жынысына,  салмағына
байланысты  антидоттық  заттарды   тағайындау,    олардың    концентрациясын
білу, емдеу  үшін қолданғандағы  нәтижелерін, тұжырымдамаларын   шығару.




      3.5 Курстың пререквизиттері:

      Фармакология токсикологиямен І;  Жануарлар патологиясы



      3.6 Курстың постреквизиттері:

      Ветеринариялық санитариялық сараптау


      3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
                                                                     Кесте 1
|Курс  |Семестр|Кредит|Дәріс |ЗТС   |БОӨЖ  |БӨЖ    |Барлығы  |Қорытынды   |
|      |       |      |(сағ) |(сағ) |      |(сағ)  |(сағ)    |бақылаудың  |
|      |       |      |      |      |      |       |         |түрі        |
|3     |6      |3     |15    |30    |22,5  |67,5   |135      |Емтихан     |
|4     |8      |3     |15    |30    |22,5  |67,5   |135      |Емтихан     |

2. ОҚУ ПӘНІНІҢ (МОДУЛДІҢ) МАЗМҰНЫ


                                                                     Кесте 2

|Тақырыптардың аталуы және мазмұны                                  |Сағат |
|                                                                   |саны  |
|1                                                                  |2     |
|Дәріс сабақатары                                                          |
|Модуль 1 Жануарлардың азықпен улануы                                      |
|Кіріспе. Жануарлар азығында және өсімдіктерде кездесетін улы заттар|1     |
|және олардың организмге әсерлері туралы жалпы түсінік. Уланудың    |      |
|белгілерін анықтау жолдары.                                        |      |
|Жануарлар азықтарымен уланулардың организмге әсерлеріне байланысты |1     |
|жіктелуі.                                                          |      |
|Жануарлардың азықпен улануы жағдайларындағы емдеу үлгісі және      |1     |
|сақтандыру шаралары.                                               |      |
|Модуль 2 Удың азықпен жануар организміне түсуі                            |
|Дұрыс дайындалмаған, уақытында берілмеген азықтармен уланулар.     |1     |
|Саңырауқұлақтармен және микроорганизмдермен зақымданған азықтармен |1     |
|уланулар.                                                          |      |
|Мал азығындағы және өсімдіктердегі улы заттарды анықтаудың         |1     |
|әдістері.                                                          |      |
|Фотодинамикалық қасиеттері бар өсімдіктермен улану                 |1     |
|Модуль 3 Азықтық удың дербес жүйелер қызметіне әсері                      |
|Орталық жүйке жүйесіне және жүрек қызметіне басымырақ әсер ететін  |1     |
|улы өсімдіктер                                                     |      |
|Ас қорыту жүйесіне және бауырға басымырақ әсер ететін улы          |1     |
|өсімдіктер                                                         |      |
|Тыныс алу ағзалары мен ас қорыту жүйесіне қатарынан басымырақ әсер |1     |
|ететін улы өсімдіктер. Геморрагиялық диатез тудыратын улы          |      |
|өсімдіктер                                                         |      |
|Бүйректер мен зәр шығаратын жолдарға басымырақ әсер ететін улы     |1     |
|өсімдіктер                                                         |      |
|Тіндер арқылы дем алу процесіне әсер ететін улы өсімдіктер         |1     |
|Тұздың алмасуына әсер ететін улы өсімдіктер                        |1     |
|Мал организмінде витаминдердің жеткіліксіздіктерін тудыратын улы   |1     |
|өсімдіктер                                                         |      |
|Улы өсімдіктермен уланудан сақтандырудың іс-шаралары.              |1     |
|Малдәрігерлік тәжірибеде улы заттарға қарсы жиі қолданылатын       |      |
|антидоттар                                                         |      |
|БАРЛЫҒЫ:                                                           |15    |
|Тәжірибелік сабақтар                                                      |
|Модуль 1 Жануарлардың азықпен улануы                                      |
|Жануарлар азығындағы және өсімдіктерде кездесетін улы заттарды     |2     |
|анықтаудың ветеринариялық іс шарадағы маңызы.                      |      |
|Азықтарымен уланулардың организмге әсерлерін зертеудің             |2     |
|ветеринариялық жетістіктері.                                       |      |
|Жануарлардың азықпен улануы жағдайларындағы емдеудің ветеринариялық|2     |
|негізі.                                                            |      |
|Модуль 2 Удың азықпен жануар организміне түсуі                            |
|Азық құрамындағы токсинді заттардың құрамы мен құрылымына          |2     |
|байланысты жануар организміндегі биохимиялық үрдісті талдаудың     |      |
|практикалық маңызы.                                                |      |
|Саңырауқұлақтар және микроорганизмдермен зақымданған азықтардың    |2     |
|құрамы мен құрылымына байланысты жануар организміндегі биохимиялық |      |
|үрдісті талдаудың практикалық маңызы.                              |      |
|Мал азығындағы және өсімдіктердегі улы заттар.                     |2     |
|Фотодинамикалық қасиеттері бар өсімдіктер.                         |2     |
|Модуль 3 Азықтық удың дербес жүйелер қызметіне әсері                      |
|Орталық жүйке жүйесіне және жүрек қызметіне басымырақ әсер ететін  |2     |
|улы өсімдіктердің химиялық құрамы мен құрылымына байланысты жануар |      |
|организміндегі биохимиялық үрдісті талдаудың практикалық маңызы.   |      |
|Ас қорыту жүйесіне және бауырға басымырақ әсер ететін улы          |2     |
|өсімдіктердің химиялық құрамы мен құрылымына байланысты жануар     |      |
|организміндегі биохимиялық үрдісті талдаудың практикалық маңызы.   |      |
|Тыныс алу, ас қорыту жүйесіне қатарынан басымырақ әсер ететін және |2     |
|геморрагиялық диатез тудыратын улы өсімдіктердің химиялық құрамы   |      |
|мен құрылымына байланысты жануар организміндегі биохимиялық үрдісті|      |
|талдаудың практикалық маңызы.                                      |      |
|Бүйректер мен зәр шығаратын жолдарға басымырақ әсер ететін улы     |2     |
|өсімдіктердің химиялық құрамы мен құрылымына байланысты жануар     |      |
|организміндегі биохимиялық үрдісті талдаудың практикалық маңызы.   |      |
|Тіндер арқылы дем алу процесіне әсер ететін улы өсімдіктердің      |2     |
|химиялық құрамы мен құрылымына байланысты жануар организміндегі    |      |
|биохимиялық үрдісті талдаудың практикалық маңызы.                  |      |
|Тұздың алмасуына әсер ететін улы өсімдіктердің химиялық құрамы мен |2     |
|құрылымына байланысты жануар организміндегі биохимиялық үрдісті    |      |
|талдаудың практикалық маңызы.                                      |      |
|Мал организмінде витаминдердің жеткіліксіздіктерін тудыратын улы   |2     |
|өсімдіктердің химиялық құрамы мен құрылымына байланысты жануар     |      |
|организміндегі биохимиялық үрдісті талдаудың практикалық маңызы.   |      |
|Улы өсімдіктермен уланудан сақтандырудың іс-шаралары.              |2     |
|Малдәрігерлік тәжірибеде улы заттарға қарсы жиі қолданылатын жаңа  |      |
|антидоттар                                                         |      |
|Барлығы:                                                           |30    |


      5 БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАР  ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ


      5.1 Өсімдіктерде кездесетін улы заттардың ауыл шаруашылық жануарлар
түрлеріне қарай әсер ету ерекшелігі.
      5.2 Улануларға тән клиникалық-диагностикалық көрсеткіштер
негіздемесі..
      5.3  Химико-токсикологиялық  сараптауға   сынама   жіберу   талаптарын
мәлімдеңіз.
      5.4 Жануарлар улануында қолданылатын антидоттық заттар.
      5.5 Саңырауқұлақтар және  микроорганизмдермен  зақымданған  азықтардың
құрамына байланысты жануар организміндегі биохимиялық үрдісті талдау.
     5.6 Мал азығындағы және өсімдіктердегі улы заттарға байланысты  жануар
организміндегі биохимиялық үрдісті талдау.
     5.7 Фотодинамикалық қасиеттері бар өсімдіктерді анықтау.
     5.8 Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін улы азықтардың жіктелуі және
олардан улану.
          5.9 Геморрагиялық  диатез  тудыратын  улы  өсімдіктердің  химиялық
құрамы мен құрылымына байланысты жануар организміндегі  биохимиялық  үрдісті
талдау.
      5.10 Тіндер арқылы дем алу процесіне  әсер  ететін  улы  өсімдіктердің
химиялық құрамы мен құрылымына байланысты жануар организміндегі  биохимиялық
үрдісті талдау.
      5.11 Мал организмінде  витаминдердің  жеткіліксіздігін  тудыратын  улы
өсімдіктердің   химиялық   құрамы   мен   құрылымына    байланысты    жануар
организміндегі биохимиялық үрдісті талдау.
      5.12 Улы өсімдіктермен уланудан сақтандырудың іс-шаралары.
          5.13 Малдәрігерлік тәжірибеде улы заттарға қарсы жиі қолданылатын
антидоттар
      5.14 Ас  қорыту  жүйесіне  басымырақ  әсер  ететін  улы  өсімдіктердің
химиялық құрамы мен құрылымына байланысты жануар организміндегі  биохимиялық
үрдісті талдау.
      5.15  Бауырға  әсер  ететін  улы  өсімдіктердің  химиялық  құрамы  мен
құрылымына байланысты жануар организміндегі биохимиялық үрдісті талдау.

      6 ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТЫЛУ КАРТАСЫ
                                                                     Кесте 3

|Әдебиеттер және оқу методикалық құжаттар       |Әр    |Білім    |Қамтамасы|
|                                               |түріні|алушылар |здық     |
|                                               |ң саны|саны     |пайызы   |
|1.Қожанов К.Н., Тойкина Г.Н. Малдың азықтан    |85    |14       |607      |
|уланулары.,   Оқу құралы. Семей .- 2010. 139   |      |         |         |
|бет.                                           |      |         |         |
|2.Қорабаев Е.М., Заманбеков Н.А., Өтенов Ә.М., |9     |14       |64       |
|Айтжанов Б.Д., Көбдікова Н.К., Байнязов А.А.   |      |         |         |
|Токсикология.  Нур-Принт, Алматы, 2009.        |      |         |         |
|327 бет.                                       |      |         |         |
|3.Қорабаев Е.М., Заманбеков Н.А., Өтенов Ә.М., |63    |14       |450      |
|Айтжанов Б.Д., Көбдікова Н.К., Байнязов А.А.   |      |         |         |
|Токсикология.  Дәуір-2011, Алматы. 319 бет.    |      |         |         |
|4. Вильнер А.М. Кормовые отравления 5-е изд.,  |3     |14       |21       |
|испр. и доп. «Колос» Ленинград, 1971. 408 с.   |      |         |         |
|5. Хмелинский Г.А., Локсионов В.Н., Повоз. Д.Д.|   278|14       |1985     |
|Ветеринарная токсикология. Москва. 1987г. 319с.|      |         |         |
|                                               |      |         |         |
|6. Бурсинин И.А. Токсикология ядовитых         |6     |14       |42       |
|растений. Москва 4-е издание. 1962г. 624с.     |      |         |         |

      7 ӘДЕБИЕТТЕР


      7.1 Негізгі әдебиеттер.
           7.1.1 Қожанов К.Н., Тойкина Г.Н. Малдың азықтан уланулары.,
Оқу құралы. Семей.- 2010. 139 бет.
          7.2 Қосымша әдебиеттер
          7.2.1 Қорабаев Е.М., Заманбеков Н.А., Өтенов Ә.М., Айтжанов Б.Д.,
Көбдікова Н.К., Байнязов А.А.  Токсикология.  Дәуір-2011, Алматы. 319 бет.
          7.2.2 Бурсинин И.А. Токсикология ядовитых растений. Москва 4-е
издание. 1962г. 624с.
          7.2.3 Вильнер А.М. Кормовые отравления 5-е изд., испр. и доп.
«Колос» Ленинград, 1971. 408 с.
             7.2.4 Хмелинский Г.А., Локсионов В.Н., Повоз. Д.Д.
Ветеринарная токсикология. Москва. 1987г. 319с.
Пәндер
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz