Файл қосу
Респубикасы Әскери доктаринасы
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындғы мемлекеттік университеті
Жаратылыстану ғылымдар факультеті
Дене мәдениеті және бастапқы әскери дайындық ілімдері мен әдістемелері
кафедрасы
«БАСТАПҚЫ ӘСКЕРИ ДАЙЫНДЫҚ НЕГІЗДЕРІ»
ПӘНІ БОЙЫНША
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
5B010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығына
Семей 2014
Құрастырушы: Ибраев Б.М. – аға оқытушы
«Бастапқы әскери дайындық негіздері» оқу курсы Алғашқы әскери
дайындықтың оқытушы-ұйымдастырушыларын дайындауды қарастырады, олар білім
қабілет іскерлігімен орта және жоғарғы оқу орындарында өз міндеттерін өтеу
үшін алғашқы әскери дайындықтан өткізіп, оларды Қазақстан Республикасы
Қарулы күштері қатарында қызмет етуге дайындайды. Курс бойынша студент
Қазақстан Республикасы Конституциясынның, Қазақстан Республикасы
заңдарының, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарының, Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштерінің және Қазақстан Республикасының Қорғаныс
әскери доктринасын, елді қорғаушы лауазымды қызмет иелерінің және әрбір
азаматтың міндетін, жастардың бастапқы әскери дайындық міндеттерін және
Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері қатарында қызмет ету тәртібінің
негізгі заңдылықтарын оқып білуге міндетті.
1. ОҚУ ПӘНІНІҢ СИПАТТАМАСЫ – SYLLABUS
1. Оқытушылар туралы мәліметтер:
Ибраев Болатқали Мұқанұлы, байланыс телефоны:
жұмыс 63-33-39
Кафедрада 08.00 – 17.00 дейін.
1.2 Пән туралы мәлімет:
Бастапқы әскери дайындық негіздері
Барлығы 2 кредит
Өткізу орны –3 ғимарат 223 аудитория
Оқу жоспарының көшірмесі:
|Оқу түрі |Оқу мерзімі |Курс |
|Ағымдық |Тәжірибелік |20 |10 |
|бақылау |сабақтағы жұмыс | | |
|Аралық бақылау|2 жазу жұмыс |30 |20 |
|Үй бақылау |Конспект, реферат, |10 |30 |
| |баяндама | | |
|Қорытынды |Емтихан |40 |40 |
|бақылау | | | |
|Барлығы | |100 |100 |
Білім бағалау критериялары
|%-тік |критериялар |
|тақырып| |
|тар | |
|0 - 49|Жоспар бойынша сабақ тақырыптарын толық |
| |білмейді. Көп қателіктер жібереді. |
|50 - 74|Жауабы дұрыс, бірақ толық емес. Жоспар |
| |бойынша сабақ тақырыбын және мағанасын |
| |терең түсінбеуі. Алған білімінен қортынды|
| |шығара алмайды. |
|75 – 89|Жауыбы толық дұрыс. Ұсынылған |
| |әдебиеттерге сәйкес тақырып мазмұнын |
| |түсініп, дұрыс талқылайды. Өз ойына |
| |қортынды жасап, түсінгенін жеткізе |
| |біледі. |
|90 – |Жауабы толық дұрыс. Ұсынылған әдебиеттер |
|100 |бойынша тақырыпты жақсы талқылайды. өз |
| |ойына қортынды жасап, алған білімін |
| |дұрыс жеткізе алады. Барлық сұрақтарға |
| |дұрыс толық жауап береді. |
1.9 Курстың саясаты мен процедуралары
Студенттер міндеті сабақтарға үзбей қатысу, пән бойынша тапсырмаларды
кестеге сәйкес орындау және әдебиетпен кітапхана мен интернет-залында
өзіндік жұмыстар орындау.
Сабаққа кешігу, келмеу және аудиторияда басқа адамдардың білім алуына
кедергі келтіретін жүріс-тұрыс үшін жауапкершілік «Шәкәрім атындағы МУ-
дың ішкі ережелерімен» анықталады. Студенттің өзінің қатысуынсыз қорытынды
бақылау өткізілмейді. Емтиханға келмеу жағдайлары ҚарМУ-дың оқу процесін
ұйымдастыру ережелерімен реттеледі.
Зерттеу барысында студенттерге қойылатын әкімшілік талаптар:
|Рефераттың мерзімінде |-5 балл |
|орындалмауы | |
|баяндаманың мерзімінде |-2 балл |
|орындалмауы | |
|ОСӨЖ тапсырманың орындалмауы |Тақырып бойынша |
| |минус балл |
|Аралық тапсырмаға қатыспауы |-8 балл |
|Сабаққа кешігіп келуі және |Аралық бақылау |
|қатыспауы |бойынша минус |
| |балл |
2. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
2.1 Курстың тақырыптық жоспары
Күндізгі бөлім - барлығы (несиелер) 2 кредит
|Рет|Тақырып аттары |Сағат саны |
|№ | | |
| | |Лекц.|Сем.|СОӨЖ |СӨЖ |
|1. |Тақырып1.ҚазақстанРеспубл|3 |3 |5 |5 |
| |икасының Конституциясы | | | | |
| |мемлекетті қорғау және әр| | | | |
| |азаматтың әскери міндеті | | | | |
| |туралы. | | | | |
|2. |Тақырып 2. Қазақстан |3 |3 |5 |5 |
| |Республикасының қарулы | | | | |
| |қүштері және қорғанысы | | | | |
| |туралы Қазақстан | | | | |
| |Республикасының заңдары | | | | |
| |және Қазақстан | | | | |
| |Республикасы | | | | |
| |Президентінің жарлығы. | | | | |
|3. |Тақырып3. Қазақстан |3 |3 |5 |5 |
| |Респубикасы Әскери | | | | |
| |доктаринасы | | | | |
|4. |Тақырып 4. Әр азаматты |2 |2 |5 |5 |
| |кезекті әскер қатарына | | | | |
| |шақыру және дайындау. | | | | |
|5. |Тақырып 5. : Келісімшарт |2 |2 |5 | 5|
| |бойынша әскери қызмет. | | | | |
|6. |Тақырып 6. Бастапқы |2 |2 |5 |5 |
| |әскери дайындықтың | | | | |
| |нормативті құжаттары. | | | | |
| |Барлығы |15 |15 |30 |30 |
+
2.2 Дәріс тақырыптарының тезистері.
№1 тақырып. Қазақстан Республикасының Конституциясы мемлекетті қорғау
және әр азаматтың әскери міндеті туралы.
1. Жастардың бастапқы әскери дайындығының мазмұны мен мақсаты.
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
1. Жастардың бастапқы әскери дайындығының мазмұны мен мақсаты.
Жастардың бастапқы әскери дайындығы Қазақстан Республикасының мынадай
заңдылықтар негізінде ұйымдастырылып өткізіледі. «Әскери міндеттілік және
әскери қызмет», «Ұлттық қауіпсіздік», «Азаматтық қорғаныс», «Қазақстан
Республикасы Президентінің жарлығы, 2006ж. 24 мамырдағы Қазақстан
республикасы Үкіметінің қауысы №449 «Мемлекеттік органдардың азаматтарды
әскери қызметке даярлауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесін бекіту
туралы», Қазақстан Республикасының Қорғаныс Министрінің бұйрығымен
директивтері, Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрі,
Қазақстан Республикасының Қарулы Күші Генералдық штабының басшысы және
Қазақстан Республикасының төтенше жағадайлар Комитетінің Председателі.
Бастапқы әскери дайындық-Қазақстан Республикасының азаматын қарулы
күштердің әскери қызметіне дайындайды, Қазақстан Республикасының басқа да
әскер құрамасына және әскери топтарына, азаматты дайындау жүйесінің негізгі
құрам бөлігі, кәсіптік техникалық және жалпыға білім беру мектептерінде
орта негізгі оқу орындарында, жеке меншік оқу орнында міндетті мемлекеттік
пән болып оқылады.
Бастақы әскери дайындық процесінде оқушылар Қазақстан Республикасының
азаматтарының Конституциялық құқығын меңгеріп, Қазақстан Республикасының
қарулы күштерінің міндетін түсініп және анықтап әскери іс, азаматтық
қорғаныстың негіздерін меңгерген практикалық дағдысы қалыптасқан болуы
керек. Психологиялық тұрақты, болашақта Қазақстан Республикасының қарулы
күштерінің мерзімді қызметіне шақырылғанда, әскери қызметті өту жағдайына
тез арада қалыптасып, сеніп тапсырылған қаруды және әскери техниканы толық
меңгерген болуы керек.
Мемлекеттік органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесі «Әскери міндеттілік және әскери
қызмет туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі Заңына
сәйкес әзірленді.
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯСЫ - Қазақстан халқының егемендік
қүқығына сай 1995 жылғы 30 тамызда өткен республикалық референдумда
қабылданып, оның нәтижесі ресми жарияланған осы жылдың 5 қыркүйегінен
бастап күшіне енген Қазақстан мемлекетінің Ата Заңы. Оның жоғары заңдық
күші бар және еліміздегі барлық іс-қимыл мен қалыптасушы жүйелердің
нормативті базасы болып табылады әрі Республиканың бүкіл аумағында тікелей
қолданылады. Бейнелей айтсақ, бүл Конституция - мемлекетке қоғамның
қүқықтық сенімі жәнө халықтың берген төлқұжаты деуге болады.
Қазақстан Рөспубликасының Конституциясы республикалық құрылыстың негізін,
мемлекеттік билік жүйесін және Қазақстан мемлекеті мен оның азаматының
қатынасын белгілейді. Адам және оның өмірін, құқықтары мен бостандықтарын
Конституция мемлекеттің ең қымбат қазынасы деп танып, мемлекеттің сол үшін
қызмет етуі тиістігін атап көрсетеді (1-баптың 1-тармағы).
ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ МЕМЛЕКЕТ – Қазақстанды ең алдымен Конституция қабылдап,
тікелей мемлекет басшысын және Парламент сайлауға, өкілетті мерзімі біткен
соң оларды ауыстыруға халықтың қүрылтайшылық билігі бар республикалық
құрылыстағы мемлекет ретінде танытатын ұғым. Республикалық құрылыс, басқару
тәртібінің нысанына (президенттік, парламенттік немесе аралас) қарамастан,
мемлекеттің жоғары органдары арқылы көпшілік қазақстандықтардың еркін
шынайы анықтауға және мүддесін барынша жүйелі қорғауға қажетті мүмкіндіктер
береді.
Сонымен қатар, демократиялық мемлекет әлеуметтік жәнө ұлттық нысандарына,
тағы басқа да ерекшеліктеріне қарамастан, азшылық пен жекелеген
азаматтардың мүддесін білдіруіне, оның есепке алынуына да мүмкіндіктер
береді. Бұл ретте, оларға Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес
сөз, ар-ождан бостандығы, тілі мен үлтын өзі анық-тауын қамтамасыз ете
отырып, бірлесу, митингілер мен демонстрациялар, шерулер өткізу, ереуілгө
шығу құқығымен қоса жекелей және үжымдық еңбек дауын шешу, сондай-ақ
мемлекеттік қызметке араласып, мемлекеттік тағы басқа да істерді басқару
қыз-метіне қатысуға тең құқықтар беріледі.
Демократиялық мемлекет ретіндегі Рөспублика қызметінің түбегейлі
принциптерінің бірі - "қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық"
(Конституцияның 1-6., 2-т.). Демократиялық мемлпкпттегі саяси режим билік
жүргізудің демократиялық тәсілдері мен әдістерін көбірек қолданады.
ЗАЙЫРЛЫ МЕМЛЕКЕТ – Қазақстан Республикасында Діни мекемелер мен дін ұстау
мемлекеттен бөлектігін білдіреді және бүл Қазақстандағы ислам мен
православиелік, тағы да басқа нанымдық ағымдарға бірдей қатысты. Әлдеқандай
мемлекеттік немесе міндетті дін жоқ. Діни негізде партия құруға жол
берілмейді. Мемлекет органдары қағидалық заң негізінде емес, Конституция
негізінде құрылып, жұмыс істейді.
Сонымен бірге, әркімнің ар-ождан бостандығына құқығы бар. Оны жүзеге асыру
оның жалпы адамдық және азаматтық құқықтары мен мемлекет алдындағы
міндеттеріне байланысты болмауға немесе оларды шектемеуге тиіс. Наным
немесе атеизм мәселесі -әркімнің жеке басының шаруасы.
Елдегі дін ұстау бостандығы мен діни бірлестіктердің жұмысы жөніндегі
заңдылықтарды мемлекет белгілеп, бақылай-ды.
ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕМЛЕКЕТ – Қазақстан Республикасы мақсат тұтқан және 1995 жылғы
Конституцияда бастау алған сапалық қасиет. Барлық органдары мен лауазымды
адамдарының қызметі құқық нормаларына байланысты, соған бағынышты және
соған сәйкес тұрақты түзетіліп отыратын қазақстандық қоғамды тұрақты
дамытып, оның сан алуандылығын ретке келтіруге қабілетті, заңды егеменді
ұйым құра алатын мемлекеттік қасиет. Қазақстанның Конституциялық мемлекеті
- құқықтық мемлекеттің бастауы әрі шарты. Оның негізгі принциптері:
азаматтар үшін - "заңда тыйым салынбағанның бәріне рұқсат етіледі",
мемлекеттік органдар мен лауазым иелері үшін "заңда нақты не көрсетілсе,
соған ғана рұқсат" болып табылады.
Қоғамдық қүқықтық санадағы құқықтық нигилизм мен заңдық идеализм
көшірмелерін жеңіл, жұртшылық пен мемлекеттік лауазым иелерінің құқықтық
мәдениетін арттырып, барлық заң жүйесін жақсартып, әділеттілікті жоғары
дәрежеге көтеру арқылы табыстың қалыптасуы тиісті экономикалық және саяси
алғышарттарға байланысты болатын құқықтық мемлекеттің сапалық белгісі –
адам және азамат құқығы мен бостандығына халықаралық өлшем деңгейінде
кепілдік беру; Конституцияның басымдығы және заң құқықтарының бекітілуі;
экономикалық бостандықтың орнығуы мен мемлекеттің экономикалық қызмет
шекарасының нақты анықталуы; республикалық саяси құрылыс және басқарудың
тиімді түрі; мемлекеттік биліктің тұтастығы мен "тежемелік және тепе-
теңдік" жүйесін пайдалану арқылы оның тармақтарға бөлінуі; сот билігінің
тәуелсіздігі; мемлекет пен азаматтың өзара жауапкөршілігі болып табылады.
1995 жылғы Конституция нормаларында аталған белгілер айқын көрініс тапқан
және толық қазақстандық шындыққа айналуы тиіс.
ӘЛЕУМЕТТІК МЕМЛЕКЕТ – Конституцияда көрсетілгендей демократиялық, зайырлы,
құқықтық мемлекет болумен қатар Қазақстан Республикасы өзін сондай-ақ
әлеуметтік мемлекет ретінде де орнықтырады (1-6. 1-т.). Оның тек өзіне тән
сипаттама-лары бар.
Ең алдымен әлеуметтік мемлекет жекелеген топтарға (тап-тарға) немесе
ұлыстарға емес, қоғам мен адамға тұтас қызмет етеді. Ол мемлекеттік көздер
есебінен барлық азаматтарға мүмкіндігінше бірдей мөлшерде игіліктер
көрсетіп, қоғамдағы ауыртпалықтарды да теңдей бөлу жолымен әлеуметтік
теңсіздікті жеңілдетуге құлшынады.
Мемлекеттің әлеуметтік сипатын Республика Конституциясында Қазақстан
мемлекетінің қолдауына кепілдік берілген білім беру, денсаулық сақтау,
ғылым, мәдениет, әлеуметтік жұмысбастылық, еңбекті қорғау, әлеуметтік
қамсыздандыру және табыстары төмен тұрғындар тобын қолдау сияқты әлеуметтік
салалардан көруге болады. Әлеуметтік мемлекет адам мен азаматтың күнкөріс
минимумы мен өмір сүрудің лайықты жағдайларын қамтамасыз етуді талап ету
құқығын мойындайды. Бұған денсаулық пен адам өміріндегі экологиялық
қауіпсіздік мәселесі де кіреді.
Сондықтан Қазақстан Республикасы Конституциясының екінші бөлімінде адам
мен азаматтың құқығын, бостандығын және міндетін бекіте отырып, жеке
адамның лайықты өмірін және еркін жетілуін қамтамасыз ету тек мемлекеттің
ісі емес, алдымен оның өзінің, адам мен азаматтың санасы мен ерік,
жігерінің ісі екендігін атап көрсетеді. Әлеуметтік мемлекет бірінші кезекте
жеке бастамалар мен қоғамдағы экономикалық еркіндік үшін қажетті жағдайлар
туғызуға міндетті. Осы жағдайлар арқылы "бүкіл халықтың игілігін көздейтін
экономикалық даму" (Конституция, 1-б. 2-т.) үйлестіріліп, қамтамасыз
етілмек.
ретіндегі егемендік құқығы.
Сондықтан да Қазақстан Республикасы Конституциясының 2-бабында:
"Республика егемендігі оның бүкіл аумағын қамтиды. Мемлекет өз аумағының
тұтастығын, қол сұғылмауын және бөлінбеуін қамтамасыз етеді" деп атап
көрсетілген.
Негізгі әдебиеттер:1, 8, 15, 19.
Қосымша әдебиеттер: 2, 3, 6.
№2 тақырып. Қазақстан Республикасының қарулы қүштері және қорғанысы
туралы Қазақстан Республикасының заңдары және Қазақстан Республикасы
Президентінің жарлығы.
1.Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының қорғанысы мен
Қарулы Күштері туралы ». 2005 жылғы .7 қаңтар № 29 Заңы.
2. Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8- шілдедегі № 74 Заңы
«Әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» Жалпы ережелері.
3.Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы. 1992ж. 25 тамыз
«Әскери ант».
1.Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының қорғанысы мен
Қарулы Күштері туралы ». 2005 жылғы .7 қаңтар № 29 Заңы
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
ұрысқа әзiрлiк - Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардың белгіленген мерзiмдерде өздеріне жүктелген мiндеттердi
орындауға дайындығының дәрежесiн айқындайтын жағдай;
ұрыс қимылдары - әскери бөлiмдердiң, құрамалар мен бөлiмшелердiң тиісті
әскери басқару органдарының басқаруымен жауынгерлiк мiндеттердi opындау
кезiндегі ұйымдасқан iс-қимылдары;
жауынгерлік мiндет - ұрыста (операцияда) белгiлі бiр мақсатқа
белгіленген мерзiмде қол жеткізу үшін жоғары тұрған командир (бастық)
қойған міндет;
Қарулы Күштердің түрi - мемлекеттің белгілi бiр салада (құрлықта,
теңiзде, әуе кеңiстігінде) соғыс қимылдарын жүргізуге арналған Қарулы
Күштерінің бір бөлiгi;
соғыс қимылдары - агрессияға тойтарыс беру кезiнде алға қойылған
жауынгерлiк мiндеттердi орындау үшін Қарулы Күштердің барлық түрiн
қолданатын стратегиялық ауқымдағы (ұрыс кимылдарын қоса алғанда) iс-
қимылдар кешенi;
соғыс уақыты - соғыс кезi жарияланған немесе соғыс қимылдары нақты
басталған сәттен бастап, соғыс қимылдарын тоқтату туралы жарияланғанға
дейінгі, бірақ олардың нақты тоқтатылуынан бұрынғы кезең;
әскери мүлік - Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардың мемлекеттік мекемелерінің жедел басқару құқығындағы қорғаныс
объектілерi, қару-жарақтың, әскери техниканың барлық түрлері, оқ-дәрi,
арнайы құралдар мен басқа да мүлік;
соғыс қаупі - саяси және өзге де мақсаттарға қол жеткізу үшін Қазақстан
Республикасына қарсы әскери күш көрсету құралдарын қолдану мүмкiндiгі
көзделетін тұрақсыздық факторы;
мемлекеттiң әскери ұйымы - негізгі қызметі Қазақстан Республикасының
қорғанысын қамтамасыз ету жөніндегі мiндеттердi шешуге тiкелей бағытталған
Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, мемлекеттік
органдар мен ұйымдардың жиынтығы;
соғыс қатері - туындаған қарама-қайшылықтарды әскери-күш қолдану
әдiстерiмен шешуге, Қазақстан Республикасына қарсы бағытталған соғыс
жанжалына (соғысқа) ұрындыруға деген нақты қалыптасқан ниет;
әскери техника - Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар
жарақтандырылатын қарулар, ұрыс машиналары, аспаптар мен басқа да
техникалық құралдар;
әскери бөлiм - Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардың ұйымдық-дербес бiрлігі болып табылатын мемлекеттік мекеме;
қару-жарақ - әр түрлі қару, оқ-дәрі түрлерінің кешенi, бұларды қолдануды
қамтамасыз ететін олардың тасығыштары мен құралдары;
Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері (бұдан әрі - Қарулы Күштер) -
қорғанысты қамтамасыз ету, агрессияға тойтарыс беру немесе тікелей сыртқы
қатердi болдырмау, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық
міндеттемелерiнен туындайтын мiндеттердi орындау үшін Қазақстан
Республикасы құрған және ұстайтын мемлекеттің әскери ұйымының негізі;
жоғары қолбасшылық (жоғары қолбасшылық құрам) - Қорғаныс министрi, оның
орынбасарлары, Қарулы Күштер түрлерінің бас қолбасшылары және Қазақстан
Республикасының Президентi тағайындайтын өзге де лауазымды адамдар;
16) азаматтық персонал - Қарулы Күштерде мемлекеттік қызметте болатын
немесе еңбек қатынастарында тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары;
басқа да әскерлер мен әскери құралымдар - ұлттық қауіпсіздік органдары,
Республикалық ұлан, Iшкi істер министрлiгінiң ішкі әскерлерi мен әскери-
тергеу органдары, Қазақстан Республикасы Президентінің Күзет қызметі,
Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі орталық атқарушы
органының басқару органдары мен азаматтық қорғаныс бөлiмдері, әскери
прокуратура opгандары;
материалдық запастар - Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардың арсеналдарында, базалары мен қоймаларында сақталатын әскери
мүліктің белгілi бiр саны;
пайдаланылмайтын әскери мүлік - қаруландырудан алынған, тікелей
мақсатына орай пайдалануға жарамсыз, есептен шығарылған, запаста сақтаудың
кепiлдi мерзімі өткен, Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардағы басы артық және олар қолданбайтын мүлік;
жабдықтау нормалары - бейбiт кезде немесе соғыс уақытында әскери
қызметшілерге, бөлiмшелерге, әскери бөлiмдерге (кемелерге) және құрамаларға
беруге белгіленген материалдық құралдардың саны;
қорғаныс - Қазақстан Республикасының әскери қауiпсiздігін қамтамасыз
ету, егемендiгiн, аумақтық тұтастығын және оның шекарасына қол
сұғылмаушылықты қару-жарақпен қорғау жөніндегі саяси, әскери, экономикалық,
экологиялық, әлеуметтік-құқықтық және өзге де сипаттағы мемлекеттік шаралар
жүйесі;
қорғаныс объектiлерi - Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардың мемлекеттік мекемелерiне жедел басқару құқығында бекiтіліп
берiлген жылжымайтын мүлiк;
аумақты жедел жабдықтау - қорғаныс мақсатындағы міндеттердi жедел шешу
үшiн пайдалануға көлiк құрылыстарын, жол желiлерiн, қойма шаруашылығын,
байланысты, сумен, жылумен және энергиямен жабдықтауды даярлауға және ұдайы
әзiрлiкте ұстап тұруға бағытталған іс-шаралар кешенi;
әскери басқару органдары - әскери басқарудың стратегиялық, жедел-
стратегиялық, жедел-аумақтық, жедел-тактикалық, тактикалық және жергілікті
органдары;
әскерлер түрi - өзіне ғана тән негізгі қарулары мен әскери техникасы,
сондай-ақ оларды ұрысқа қолдану тәсiлдерi бар Қарулы Күштердiң дербес не
құрамдас бөлiгінiң құрамына кiретін түрi;
арнаулы әскерлер - Қарулы Күштердің жауынгерлік қызметін (инженерлiк,
химиялық және техникалық қамтамасыз ету, барлау, байланыс, радиоэлектрондық
күрес) қамтамасыз ету жөніндегі арнаулы міндеттерін орындау үшін құрылған
әскери бөлiмдер мен бөлiмшелер;
арнаулы құралымдар - жұмылдыру жарияланған кезде темір жолдар мен
автомобиль жолдарын, теңiз және өзен порттарын, әуежайларды, аэродромдарды,
байланыс желiлерiн, газ және мұнай құбырларын, энергиямен және сумен
жабдықтау жүйелерін қалпына келтiру жөнiндегі жұмыстарды орындау үшін,
өнеркәсiптің, ауыл шаруашылығының, көлiк пен байланыстың кiдiрiссiз жұмысын
ұйымдастыру үшін және медициналық көмек көрсету үшін құрылатын құралымдар;
соғыс кезi - мемлекеттер арасындағы соғыс жарияланған (соғыс қимылдары
iс жүзiнде басталған) кезден бастап ол аяқталғанға (ic жүзiнде
тоқтатылғанға) дейінгі қарым-қатынастар;
аумақтық қорғаныс - Қазақстан Республикасының халқын, объектiлерiн және
коммуникацияларын қарсы жақтың iс-қимылынан, диверсиялық немесе террорлық
актілерінен қорғау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметі жүзеге
асыратын iс-шаралар жиынтығы, сондай-ақ төтенше жағдай немесе соғыс жағдайы
режимдерін енгізу және қамтамасыз ету;
техникалық қамтамасыз ету - Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен
әскери құралымдарды қару-жарақпен және әскери техникамен қамтамасыз ету
мақсатында жүзеге асырылатын iс-шаралар кешенi;
тыл - Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды тыл және
техникалық жағынан қамтамасыз етудi жүзеге асыратын әскери бөлімдер;
тыл жағынан қамтамасыз ету - Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен
әскери құралымдардың ұрысқа әзiрлігін ұстап тұру мақсатында олардың
материалдық, көліктік, тұрмыстық және өзге де қажеттіліктерiн
қанағаттандыруға бағытталған iс-шаралар кешенi;
кәдеге жарату - қару-жарақты, әскери техниканы, арнаулы құралдарды
олардың ұрысқа жарақты қасиеттерiн пайдалануды немесе тікелей мақсаты
бойынша қолдануды болдырмайтын жағдайға келтiру, сондай-ақ олардың
компоненттерiн кейіннен пайдалану мақсатында бөлшектеу.
1. Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8- шілдедегі № 74 Заңы «Әскери
міндеттілік және әскери қызмет туралы» Жалпы ережелері
Осы Заңда мынадай негiзгі ұғымдар пайдаланылады:
әскери қызмет - Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардағы әскери қызметшiлердiң мемлекеттік қызметiнiң ерекше түрі;
әскери қызметшілер - Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдарда әскери қызметте тұратын Қазақстан Республикасының
азаматтары; әскери мiндеттілер - әскери есепте тұратын және әскери есепте
тұрудың шектi жасына дейiн запаста болатын Қазақстан Республикасының
азаматтары; әскери атақ - әскери қызметшi мен әскери мiндеттіге берiлетін
әскери айырым белгiсi; әскери мiндеттілiк - Қазақстан Республикасы
азаматтарының Қазақстан Республикасын қорғау жөнiндегi конституциялық
мiндеттілігі; әскери киiм нысаны - әскери қызметшiлердiң Қарулы Күштерге,
басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиiстiлiгiн айқындайтын,
Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгiленген погоны бар нысанды киiм
(киiм-кешек) мен жабдықтар; шақыру бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген
әскери қызметшiлер - мерзiмдi әскери қызметке шақырылған, сондай-ақ
офицерлер құрамы лауазымдарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары;
келiсiм-шарт бойынша әскери қызмет ңткерiп жүрген әскери қызметшiлер -
Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға әскери қызметке
ерiктi түрде кiрген Қазақстан Республикасының азаматтары; әскери лауазым
- Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың мемлекеттiк
мекемесiнiң әскери атағына сәйкес Қазақстан Республикасының заңнамасымен
белгіленген лауазымдық өкiлеттіктер мен мiндеттер жүктелген құрылымдық
бiрлiгі; әскери жиындар - әскери қызметшілердің әскери даярлығы, әскери
бiлiмiн жетiлдiру жөнiнде, сондай-ақ әскери мiндеттілердiң жауынгерлiк және
жұмылдыру дайындығын арттыру мақсатында оларды әскери бөлiмдерге шақыра
отырып, Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда
жүргізiлетін iс-шаралар; әскери есеп - әскери қызметшiлердiң, әскерге
шақырылатын және жұмылдырылатын, ресурстардың есебiн жүргізу және оларды
талдау жүйесi; әскери тағылымдама - практикалық дағдыларды меңгеру және
жетілдiру, офицерлердiң даярлау бағдарламасы бойынша алған білiмдерiн
тереңдету және орнықтыру; тәрбиеленушiлер - әскери даярлық бойынша
қосымша бiлiм беру бағдарламалары бар жалпы орта, бастауыш және кәсiптiк
орта білім беру ұйымдарында оқитын Қазақстан Республикасының азаматтары;
жалпыға бiрдей әскери оқыту - соғыс жағдайы енгiзiлген кезеңде Қазақстан
Республикасының азаматтарын бастапқы әскери даярлыққа мiндеттi оқыту;
әскер жасына дейiнгiлер - әскери есепке алынғанға дейiн әскери қызметке
даярлықтан өтетiн еркек жынысты азаматтар; әскери міндеттілерінің запасы
(запас) - аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергiлiктi әскери
басқару органдарында әскери есепте тұратын, Қарулы Күштерді, басқа да
әскерлер мен әскери құралымдарды толықтыра жасақтау, өрiстету және
шығынының орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын әскери
мiндеттiлер; әскери қызметі ерікті түрде өткеру туралы келісім-шарт
(бұдан әрі - келісім-шарт) - келісім-шарт бойынша әскери қызметтi
қамтамасыз ету және өткеру мүддесi үшiн тараптардың мiндеттемелерi мен
жауапкершiлігін белгілейтiн шарт; курсанттар - оқу-жаттығу бөлiмдерiнде
(орталықтарында), орта немесе жоғары әскери оқу орындарында оқитын
сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) құрамының әскери
қызметшiлерi; жұмылдыру - Қазақстан Республикасының мемлекеттік
органдарын, ұйымдарын, Қарулы Күштерiн, басқа да әскерлерi мен әскери
құралымдарын, халқын, аумағы мен экономикасын (жалпы жұмылдыру) немесе
олардың қайсыбiр бөлiгiн (iшiнара жұмылдыру) соғыс жағдайы режимiне
көшірумен байланысты жалпымемлекеттiк iс-шаралар кешенi; бастапқы әскери
даярлық - әскери iс және адамның қауіпсіздігі мен тұрмыс-тiршiлiгiн
қамтамасыз ету негіздерi бойынша мiндеттi оқыту пәнi (оқу пәнi); ұйымдық-
штаттық iс-шаралар - Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдарда өткiзілетiн штаттарды құру, тарату, орын ауыстыру, қайта
жасақтау, бағыныстылығын өзгерту, ұлғайту мен қысқарту жөнiндегi iс-
шаралар; кейiнге қалдыру - азаматтарды әскери қызметке шақыруды осы Заңда
көзделген негіздер бойынша кейiнге қалдыру; отставка - әскери
қызметшілердi әскери қызметтен босату немесе запаста болудың шектi жасына
жеткен әскери мiндеттiлердi әскери есептен шығару не әскери қызметке
жарамсыз деп танылған адамдарды әскери есептен шығара отырып әскери
қызметтен босату; офицерлер - офицерлер құрамының тиiстi әскери атағы
берiлген әскери қызметшiлер; тексеру жиындары - соғыс уақытының ұйымдық-
штаттық құрылымындағы мiндеттердi орындауға арналған әскери бөлімдердiң
даярлығын тексеру мақсатында өткiзілетiн әскери жиындар түрі; әскерге
шақырылушылар - аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергіліктi
әскери басқару органдарының шақыру учаскелеріне тiркелген және мерзiмдi
әскери қызметтен өту үшiн Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдарға шақыруға жататын еркек жынысты азаматтар; шақыру учаскесi -
аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілiктi атқарушы органдары
азаматтарды әскерге шақыру және шақыру учаскелерiне тiркеу кезеңiнде
құратын учаске; шақыру пунктi - азаматтарды шақыру учаскелерiне тiркеу
және әскери қызметке шақыру кезiнде оларды медициналық куәландырудан
өткiзетiн, сондай-ақ әскери-патриоттық және спорттық-көпшілік жұмысты
жүргiзетiн пункт; запаста болу - әскери мiндеттілердiң әскери есепке және
әскери есепте болған кезеңiнде әскери жиындарда қызмет өткеруге байланысты
мiндеттердi атқаруы; жиын пунктi - әскерге шақырылушыларды бақылау
медициналық куәландырудан өткiзу, медициналық көмек көрсету, әскери-
патриоттық, спорттық-көпшiлiк жұмысты жүргiзу, Қарулы Күштерге, басқа да
әскерлер мен әскери құралымдарға әскерге шақырылушылардың командаларын құру
және жөнелту пункті; сержанттар (старшиналар) - сержанттар (старшиналар)
құрамының әскери атақтары берiлген әскери қызметшiлер; сарбаздар
(матростар) - сарбаздар (матростар) құрамының әскери атақтары берiлген
әскери қызметшiлер; тыңдаушылар - жоғары әскери оқу орындарында,
офицерлер құрамының бiлiмiн жетiлдiру (қайта даярлау) курстарында оқитын
офицерлер құрамының әскери қызметшілерi; арнайы жиындар - төтенше
жағдайлардың салдарын жою жөнiндегi iс-шараларды орындау мақсатында және
Қазақстан Республикасының Президентi айқындайтын өзге де жағдайларда
өткізілетiн әскери жиындар түрi; мерзiмдi әскери қызмет - еркек жынысты
азаматтарды осы Заңда айқындалған тәртiппен Қарулы Күштерге, басқа да
әскерлер мен әскери құралымдарға шақыруға негiзделген әскери қызмет; оқу-
жаттығу жиындары - әскери міндеттiлердi даярлау мен қайта даярлау
мақсатында өткiзiлетiн әскери жиындар түрi.
Қазақстан Республикасының әскери мiндеттілік және әскери қызмет туралы
заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы
Заңнан, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен
тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан
өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
3.Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы. 1992ж. 25 тамыз
«Әскери ант»
Мен, Қазақстан Республикасының азаматы (тегі, аты, әкесінің аты), Қарулы
Күштердің қатарына кіре отырып ант қабылдаймын жөне Қазақстан халқы мен
оның заңды сайланған Президентіне ақтық демім қалғанша адал болуға, өзімнің
егемен мемлекетімнің Конституциясы мен заңдарын қастерлеп сақтауға
салтанатты түрде ант етемін.
Өзіме жүктелген міндеттерді, әскери жарғыларды және командирлер мен
бастықтардың бұйрықтарын бұлжытпай орындауға, әскери қызметтің
ауыртпалықтары мен қиыншылықтарын табандылықпен көтеруге ант етемін. Әскери
істі дәйекті оқып-үйренуге, әскери және халық мүлкін мұқият ұстауға, әскери
және мемлекеттік құпияны қатаң сақтауға ант етемін.
Мен өз Отанымның, тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік мүдделерінің ер
жүрек әрі батыл қорғаушысы болуға ант етемін. Егер мен өзім қабылдаған
әскери антты бұзсам, онда Қазақстан Республикасының заңдарында белгі-ленген
қатаң жазаны өтеуге әзірмін.
Әскери ант Қазакстан Республикасы Қарулы Күштерінің өскери қызме-
шілерінен қабылданады.
Әскери антты қабылдау уақыты әскери бөлім командирінің бұйрығымен
жарияланады. Бұған дейін белім-шелерде әскери қызметшілерге әскери анттың
мәні туралы түсінік жұмыстары жүргізіледі.
Тағайындаған уақытта әскери бөлім жауынгерлік тумен және Қазақстан
Республикасьшың Мемлекеттік жалауымен және оркестрмен жаяу сапқа,
салтанатты, ал соғыс уақытында карумен, далалық киім үлгісімен түрады.
Бөлім, әдетте, роталық немесе взводтық лектердің сызығына түрады. Өскери
антты қабылдаушы әскери қызметшілер бірінші саптарда (қатарларда) болады.
Өскери бөлімнің командирі өзініңқыскаша сөзінде әскери анттың мәні және
әскери антты кабылдаушы әскери қызметшілерге жүк-телген қүрметті өрі
жауапты міндет екендігін еске салып өтеді.
Кіріспе сөзінен кейін әскери бөлімнің командирі: "Еркін түр!" деп пәрмен
береді және бөлімшелердің коман-дирлеріне әскери антты қабылдауға кірісуді
бүйырады.
Негізгі әдебиеттер: 1, 5, 8, 9,
Қосымша әдебиеттер: 2, ,6, 7,10
№3 тақырып. Қазақстан Республикасының әскери доктринасы.
1.Қазақстан Республикасының әскери доктринасының әскери-саяси негіздері.
2. Қазақстан Республикасының қорғаныс және қарулы қорғаныс негіздері.
3. Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-
экономикалық қамтамасыздандыру негіздері.
1.Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-экономикалық
қамтамасыздандыру негіздері.
Қазақстан Респубикасы Әскери доктаринасы Қазақстан Респубикасы
жарлығымаен 2007ж. 21 наурызда бекітілді. Қазақстан Респубикасы Әскери
доктаринасы мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі негізгі
көзқарастардың жүйесін ұсынып, әскери шиеленістер мен соғыстардың алдын
алу, әскери құрылыс, сонымен қатар қарулы күштерде, басқа әскерді және
әскери құрамаларды, ұлттық мүдделерді қорғау және Қазақстан Респубикасының
халықаралық міндеттерін орындау барысында қолданылады.
Қазіргі әскери доктарина «Қазақстан Респубикасының 1999 – 2005
жылдардағы ұлттық қауіпсіздік стратегиясы» нұқасының негіздерін нақты-лап,
әскери салада Қазақстан Респубикасының мемлекеттік шекара шегіндегі әскери
қауіпсізідгін, агрессия жағдайында елде қорғауды ұйымдастыру, сонымен қатар
одақтас – мемлекеттермен ұжымдық - әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етуге
бағытталады.
Әскери доктринаның бұл тарауында:
- Қазақстан Респубикасы әскери қауіпсіздік саласындағы саясаты
айтылады.
- Қазақстан Респубикасы әскери қауіпсіздігіне қауіп төндіретін
негізгі қауіптер анықталады.
- Мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ететін міндеттер
қалыптастырылады.
- әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі басшылықтың мазмұны
ашылады.
Қазақстан Респубикасы Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету аласындағы
саясаты.
Қазіргі кездегі саяси жағдай әлемдік қоғамдастықта болған қарсы блок-
тардың жойылуымен және жаңа халықаралық қатынастар жүйесінің құрылуымен,
принциптік өзгерістермен ерекшеленеді.
Әлемде болып жатқан ғаламдық өзгерістер, бір-біріне қарама-қарсы күрделі
тенденцияларды туғызады: әлемдік қоғамдастық бір жағынан даулы мәселелерді
бейбіт жолмен шешуге, ынтымақтастықты нығайтуға, жанталаса қарулануды
шектеуге және ядролық қаруды таратпауға нақты шаралар қолданады; ал басқа
жағынан – қауіпсіздікке қауіп төндіретін, олардың ішінде әр түрлі
деңгейдегі әскери шиеленістерге, экстремизмге, халықаралық терроризмге,
ұйымдасқан қылмысқа, қаруларды және наркотиктерді тасымалдауға мүмкіндік
беретін қауіптер қалыптасады.
Осы жағынан Қазақстан Респубикасы әскери қауіпсіздікті қамтамасыз
саласындағы саясаты, мынадай көзқарастарғы негізге алады:
- мемлекет аралық және ішкі қайшылықтарды әскери шиеленіс жолымен
шешуге жол бермеу;
- Қазақстан Респубикасы өзіне және өзінің одақтастарына агрессия
жасалғанда жеке және ұжымдық түрде қарулы қорғаныс құқығын
иеленеді.
Қазақстан Респубикасы Әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Қазақстан Респубикасы әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету мемлекеттің
басты бағыты болып табылады. Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудің басты
мақсаты – елдік территорияны, суверенитетін, экономикасын, мемлекеттік,
институттарын, елдің азаматтарын әскери қауіптен қорғау, агрессияның алдын
алу, әскери шиеленістеріді шешу, Қазақстан Республика-сы тұрақты дамуына
қолайлы жағдайлар туғызу.
Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі басшылық.
Доктрина мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі басшылық
жасау ретін, мемлекеттік органдардың міндеттерін, мазмұнын анықтайды. Елдің
әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету Қазақстан Респубика-сы үкіметі және
мемлекеттік органдарын, Конституцияның негізінде және Қазақстан
Респубикасының заңдарымен сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан Респубикасы қарулы қорғауы және қорғанысының әскери
негіздері.
Бұл құжаттың басты бөліміндже мыналар қаралды:
- қазіргі әскери шиеленістердің негізгі белгілері, мазмұны;
- мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтьамасыз ету үшін Қарулы
күштердібасқа әскерлерді және әскери құрамаларды қолданудың
негіздері;
- Қазақстан Респубикасы Қарулы күштері, басқа әскерлер және әскери
құрамалардың мақсаты, құрамы және міндеттері.
- Қазақстан Респубикасы Қарулы күштері, басқа әскерлер және әскери
құрамалар құрылысының негізгі бағыттары.
Қазіргі әскери шиеленістердің негізгі белгілері, мазмұны.
Қазіргі әскери шиеленістердің мазмұны әскери – саяси мақсаттармен, қару
түрлерін қоладнумен, көмегімен анықталады..
Қазіргі әскери шиеленістердің негіәзгі белгілері:
- кең көлемде қанат жаюы, ауқымдылығы, әскери әрекет жүргізудің
ешбір байланыссыз және дәстүрлі емес түрлерімен тәсілдерін
пайдаланып, атыспен алдын ала жою және электрондық жолмен
байланысқұралдарын құрту, майдан мен тыл арасындағы айырма-шылықты
төмендету.
- Соғысқа үнемі қолданылатын, ал кейде заңсыз қарулы құрамалардың
қатысуы;
- Қазіргі жоғарғы тиімді қарулар жүйесін және әскери техниканы
қолдану;
- Тура емес стратегиялық әрекеттерді кеңінен қолдану (саяси және
психологиялық қысым, экономиялық санкция, ақпараттық күрес,
транспорттық желілерге тосқауыл жасау, өз күшін көрсету және т.б.)
- Мемлекеттік және әскери басқару жүйесін жою.
- әскерлерді және қаруларды басқару жүйесін қатардан шығару;
- энергетикалық кәсіпорындарды, қауіпті өндірістерді, коммуника-
цияларды, тіршілікті, байланысты, қамтамасыз ететін обьектілерді
басымдықпен жою.
Әскери шиеленістердің мүмкін болатын үш түрі болжанады, оның кейбіреуіне
Қазақстан Респубикасы тартылуы мүмкін:
- жоғарғы ауқымдағы шиеленіс – күшті әскери экономикалық тұрғыдағы
мемлекеттердің қатысуымен болатын әскери шиеленіс
- орта ауқымдағышиеленіс – күшті экономикасы мен әскери потенциялы
(мүмкіндігі) жоқ елдердің арасындағы әскери шиеленіс;
- төменгі ауқымдағы шиеленіс - әр түрлі түрдегі қарама-қайшылықты
шешуге тырысу негізінде қарулы күресті қолданумен, соғыс жағдайына
көшпен пайда болатын қарулы шиеленіс.
Негізінде бұндай шиеленістер шекаралық қарулы қарулы қақтығыстардың,
сырттан қарулы құрамалар мен топтардың еніп кетуінен, елдің ішінде заңсыз
қарулы құрамалардың пайда болуынан, террористік ұйымдардың әрекетінің
нәтижесінде болады.
Қарулы күштерді, басқа әскерлерді және әскери құрамаларды мемлекеттің
әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қолданудың негіздері.
Төменгі ауқымдағы шиеленіс пайда болғанда, Қазақстан Респубикасның алға
қойған мақсаты – қашылық ошағының үлкен көлемдегі әскери әрекетке
айналыпкетуіне жол бермей, шиеленісті мемлекетке залалы аз мөлшерде
болатындай етіп шешу.
Орта ауқымды шиеленісті Қазақстан Респубикасының мақсаты табынды түрде
агрессияның алдын алу, оның ішінде одақтас мемлекеттердің қарулы күштерімен
бірлесіп, әскери әрекет жүріп жатқан ауданды кесіп тастап, болып жатқан
қайшылықтарды бейбіт жолмен реттеу шараларын қолдану.
Қазақстан Респубикасының мақсаты белсенді ізденіспен, саяси құқық-тың
тиімді жүйені құру, ұйымдастырушылық – техникалық және басқа халықаралық
кепілдіктерге, қарсы, жоғарғы ауқымдағы шиеленісті тудырмау болып табылады.
Қазақстан Респубикасы Қарулы күштерінің, басқа әскерлердің және әскери
құрамалардың мақсаты, құрамы жәнке міндеттері.
Қарулы күштердің, басқа әскерлердің және әскери құрамалардың басты
мақсаты елді сыртқы агрессиядан және басқа әскери қауіптен қорғаумен
айқындалады, сонымен қатар Қазақстан Республикасының халықаралық
міндеттерінен туындайтын шараларды орындау болып табылады.
Қазақстан Республикасы Қарулы күштеріне бейбіт уақытта мыналар жатады:
әскери басқару органдары, қарулы күштері түрлері, арнаулы әскер-лер, тыл,
жоғарғы оқу орны, әскери ғылыми мекемелер.
Қазақстан Республикасы Қарулы күштінің басқа әскерлер құрамалар
құрылысының негізгі бағыттары.
Қазақстан Республикасы әскери құрылысының басты мақсаты жақсы
жарақталған, жоғарғы ауқымды, қарулы күштерді, мемлккеттің өмірлік мәні бар
ұлттық мүдделерін қорғауды қамтмасыз ете алатын әскери қауіптен қорғай
алатын қарулы күштерді құру Қарулы күштердің құрылысы және рефермалаудағы
басты бағыттары
- Қарулы күштер құрылымын жетілдіру, қарулы күштердің жауынгерлік
мүмкіндігіне әсерін тигізбейтіндей етіп, әскери құрамаларды жою,
адам санын қысқарту;
- Жауынгерлік дайындықты айқындайтын, ауқымды әскерлерді, әскер
түрлеріне және арнаулы әскерлердің дамуына басымдық беру;
- Басқару жүйесін жетілдіру, қосалқы, тиімсіз салаларды жою, әскери-
аумақтық құрылымға көшу және әскери - әкімшілік басқарманың
орындарын құру.
- Алдыңғы қатарлы елдердің тәжірибесін есепке ала отырып Қарулы
күштердің резервтік дайындау жүйесін құру;
- Әскери инфрақұрылымды дамыту, басты стратегиялық бағыттағы қарулар
мен техникаларды сақтау базаларын құру;
- әскерлерді басқару органдарының шұғыл, әскери және мобили-зациялық
дайындығының тиімділігін көтеру;
- қарулы күштерді материалдық – техникалқ жүйесін қамтамасыз
ету тиімділігін құру;
- әскери білім және әскери кадрларды дайындаудың жүйесін жетілдіру,
ұлттық әскери-ғылыми базаны құру және дамыту;
- қарулы күштердің жеке құрамын шарттық – кәсіби негізде қамтамасыз
етуге кезеңмен өту, балама қызметті енгізу;
- әскери қызмет мәртебесін көтеру, әскери қызметкерлердің, олардың
жанұя мүшелеріне, дербес азаматтарға әлеуметтік кепілдіктің тиімді
жүйесін құру;
- әскери – қызм еттік қатынастарды гуманизациялау;
2. Қазақстан Республикасының қорғаныс және қарулы қорғаныс негіздері.
Сыртқы қауіптің негізгі сапында орташа жедел кезеңде қаралатындар:
- республиканың шекарасына жақын жердегі әскери шиеленістерден
әрекет етуші және негзгі ошақтары;
- қарулы экстремистіктоптардың халықаралық террористердің республика
аумағына кіріп кету мүмкіндігі
- региональдық тұрақтылықтың әлсіреу мүмкіндігі , кейбір елдердің
сандық, сапалық жағынан әскери күшін нығайтудың нәтижесінде болуы
- жаппай қырып-жоятын қарудың таралу қаупі, Азиялық регионға жаңа
әскери технологияларды жеткізудің жолы және олардың террористік
топтардың қолына түсу мүмкіндігі
- Әскери қауіпсіздіктің ішкі қауіптеріне жататындар:
- Елдің әскери- өндірістік күш қуатының дамуының әлсіз болуы, ҚР
қарулы күштерінің техникалық жарақтандырылуы, әскери техниканы
және қаруларды жөндеуді ұйымдастырудан мәселелерімен басқа
мемлекеттеріне тәуелділігі,
- Заңсыз қаруланған әскери құрамалардың, террористік топтардың және
қарақшылық құрамалардың мемлекеттік немесе әскери объектілерге
шабуыл жасауы
- Қару және қаруқорларының, жарылғыш заттардың және басқа
құралдардың заңсыз таратылуы
- ҚР-сы аумағында диверсия террорлық актілер жасау үшін қарулы
құрамаларды құру
- Мемлекет ішінде экстремизмді жене сепоротизмде тарату
3. Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-экономикалық
қамтамасыздандыру негіздері.
Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту
бюджеттерін кезең-кезеңімен ұлғайту;
қорғанысқа арналған шығыстар деңгейінде бюджет заңнамасында белгіленген
негізде Қарулы Күштерді бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру мәселелерін
жетілдіру;
әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету міндеттерін шешу кезінде қаржылық,
материалдық-техникалық, зияткерлік ресурстарды тиімді пайдалану;
қару-жарақты, әскери және арнайы техниканы өндіру, оның айналымы және
оны сату саласындағы мемлекеттік реттеу.
Әскери-экономикалық және әскери-техникалық қамтамасыз етудің басым
міндеттері мыналар болып табылады:
Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту іс-
шараларын уақтылы қаржыландыруды қамтамасыз ету, сондай-ақ басқару
органдары мен әскерлердің күнделікті қызметін теңгерімді қаржыландыру;
экономиканың және мемлекеттік басқару жүйесінің тұрақты жұмыс істеуі
үшін әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету мүдделерінде мемлекеттің әскери-
экономикалық қызметін жетілдіру;
отандық қорғаныстық-өнеркәсіптік кешенді, халықаралық әскери-техникалық
кірігуді дамыту жөніндегі шаралардың үндестікпен үйлесуіне, сондай-ақ қолда
бар қару-жарақпен және әскери техникамен сыйымдылығын ескере отырып,
шетелден қазіргі заманғы техниканы жеткізуге негізделген қазіргі заманғы
бірыңғай және үйлестірілген мемлекеттік әскери-техникалық саясат
қалыптастыру;
отандық қорғаныстық-өнеркәсіптік кешен кәсіпорындарының әскерлерді
жарақтандыруда тұрған үлгілерді жөндеуді және жаңғыртуды, сондай-ақ қазіргі
заманғы қару-жарақ, жауынгерлік және арнайы техника, оқ-дәрілер өндіруін
игеру үшін жағдайлар жасау;
өзара тиімді халықаралық әскери және әскери-техникалық ынтымақтастықты
жүзеге асыру.
Құжатта Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-
экономикалық және әскери-техникалық қамтамасыз етудің негізгі бағыттары
айқындалды:
Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қаржылық,
материалдық-техникалық, зияткерлік және өзге де ресурстарға мұқтаждықтарын
кепілді қанағаттандыруға бағытталған экономикалық, оның ішінде бюджеттік
саясатты жүзеге асыру;
бірыңғай мемлекеттік әскери-техникалық саясат жүргізу және мемлекетгік
қорғаныс тапсырысын қалыптастыру;
Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды қару-
жарақтың, әскери және арнайы техниканың жаңа үлгілерімен қамтамасыз ету;
мемлекетгік қорғаныс тапсырысын жыл сайын қалыптастыруды және орындауды
қамтамасыз ететін қаржы-экономикалық реттеуіштер мен тетіктер жүйесін
жетілдіру;
қару-жарақ, әскери техника мен басқа да әскери мүлік паркін жаңғыртуды,
техникалық қайта жарақтандыруды, жаңартуды жүргізу;
әскери-қорғаныс жүйесінің жекелеген құрауыштарын озық әлемдік ұқсас
нұсқаларға және НАТО стандарттарына сәйкес келетін қару-жарақ пен әскери
техниканың жоғары технологиялық үлгілеріне кезең-кезеңімен көшіру;
дамудың басым бағыттарын айқындау және отандық қорғаныстық-өнеркәсіптік
кешеннің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, сондай-ақ қосарлы мақсаттағы
өнімдер шығару;
әскерлерді жарақтандыру үшін келіп түскен қару-жарақ пен әскери
техниканы техникалық сүйемелдеу, жөндеу және жаңғырту жөнінде кешенді
орталықтар құру;
қорғаныстық- өнеркәсіптік кешен үшін білікті кадрлар даярлау;
мемлекеттің қорғаныс қабілетінің қажетті деңгейін қамтамасыз ету
жөніндегі міндетгерді шешу үшін әскери өнімнің, әскери мақсаттағы жұмыстар
мен қызмет көрсетулердің жаңа түрлерін өндіру мақсатында стратегиялық
йнвесторлар тарту;
қорғаныс мұқтажы үшін өндірілетін (сатып алынатын) өнімдерді мемлекеттік
сынауды және сертификаттауды жүргізу;
өндірілетін өнімді әскери қабылдау институтын дамыту;
өткізу нарығын кеңейту, экспорттық әскери өнімдердің номенклатурасы мен
көлемдерін арттыру жолымен отандық әскери-өнеркәсіптік компаниялар мен
кәсіпорындардың экспорттық әлеуетін дамыту;
отандық қорғаныс өнеркәсібін нығайту, дамыту және қайта бейіндеу,
әлемдік тәжірибені және халықаралық әскери-техникалық ынтымақтастықты
кеңінен пайдалану.
Әскери доктринада экономиканы жұмылдыра даярлаудың мақсаты - мемлекеттік
басқару органдары жүйесінің соғыс уақытында жұмыс істеуін қамтамасыз етуге,
ел экономикасын жұмылдыру кезеңінде, соғыс жағдайында және соғыс уақытында
Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, Қазақстан
Республикасы халқының мұқтаждарын қамтамасыз етуге ұйымдасқан түрде
көшіруге әзірлігін қамтамасыз ету болып айқындалған.
Экономиканы жұмылдыра даярлаудың міндеттеріне мыналар жатады:
Қазақстан Республикасында жұмылдыра даярлаудың және жұмылдырудың
нормативтік құқықтық базасын одан әрі жетілдіру және оны нарықтық
жағдайларға бейімдеу;
экономиканы басқару жүйесін соғыс жағдайы және соғыс уақыты
жағдайларында тұрақты жұмыс істеуге дайындау;
жұмылдыру тапсырмалары бар мемлекеттік органдарды, ұйымдар мен
кәсіпорындарды жұмылдыра даярлау жүйесінің тиімділігін арттыру;
жұмылдыру тапсырмаларын орындауда әр түрлі меншік нысанындағы
кәсіпорындар мен ұйымдардың экономикалық мүдделілік жүйесін жетілдіру.
Экономиканы жұмылдыра даярлаудың негізгі бағыттары:
жұмылдыру қуаттылығының және жұмылдыру резервтерінің сақталуын
қамтамасыз ету;
жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында өндірістердің
тапсырыстарды (тапсырмаларды) орындауы мақсатында даярлау;
жұмылдыра даярлау және жұмылдыру мүдделерінде өнімдерді жеткізуге
тапсырыстарды (тапсырмаларды) орындау, жұмыстар жүргізу, қызмет көрсетулер
ұсыну;
жұмылдырушылық және мемлекетгік резервтерде материалдық ресурстар
қорларын жинақтау және сақтау;
соғыс уақытына арналған конструкторлық және технологиялық құжаттаманың
сақтандыру қорын құру және сақтау;
жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында әскери міндетті
азаматтар қатарынан басшылық жасайтын құрамды, мамандарды, білікті
жұмысшылар мен қызметкерлерді брондау;
Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға жеткізуге
арналған, сондай-ақ Қазақстан Республикасы экономикасының мүдцелері үшін
арнайы құралымдар мен техника дайындау.
Әскери доктринада Қазақстан Республикасының қорғанысын кепілді
қамтамасыз ету және төтенше жағдайларды жою үшін қаржылық, материалдық-
техникалық және өзге де ресурстарды бөлу мақсатында құрылатын Қазақстан
Республикасының резервтер жүйесі айқындалған.
Резервтер жүйесін Қазақстан Республикасының Үкіметі құрады. Резервтер
жүйесінің құрауыштарын басқаруды тиісті уәкілетті мемлекеттік органдар
жүзеге асырады.
Материалдық-техникалық құралдар мен әскери мүлікті өндіру және олардың
қорларын резервтер жүйесінде жинақтау үшін мемлекеттік органдарға Қазақстан
Республикасының Жұмылдыру жоспарына сәйкес, жүмылдыру даярлығы және
жұмылдыру міндеттерін іске асыру шеңберінде елімізде жұмылдыру тапсырмалары
белгіленеді.
Резервтер жүйесі қару-жарақтың, оқ-дәрілер мен материалдық-техникалық
құралдардың стратегиялық, жедел және әскери қорларын, сондай-ақ жұмылдыру
резервтерін қамтиды.
Материалдық-техникалық құралдардың стратегиялық қорларын жинақтауды және
ұстауды Қазақстан Республикасының Үкіметі ұйымдастырады.
Материалдық-техникалық құралдардың стратегиялық қорларын есепке алуды
және сақтауды тиісті уәкілетті мемлекеттік орган жүзеге асырады.
Қару-жарақтың, оқ-дәрілер мен материалдық-техникалық құралдардың жедел
қорларын жинақтау мен ұстауды Қорғаныс министрлігі, ал әскери қорларын
жинақтау мен ұстауды - Қазақстан Республикасының тиісті мемлекеттік
органдары жүзеге асырады.
Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, аумақтық және
азаматтық қорғаныс үшін жұмылдыру резервтерін дайындау мен жинақтау
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Штаб бастықтары комитетінің
жалпы басшылығымен жүзеге асырылады.
Резервтер жүйесін жетілдіру үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі:
жұмылдыру даярлығының және экономиканы бейбіт жағдайдан соғыс жағдайына
көшірудің қажетті нормативтік құқықтық базасын әзірлеуді;
ел экономикасын жұмылдыру дайындығы мен халқын жұмылдыра даярлаудың
тиімді жүйелерін құруды;
резервтер жүйесінің материалдық-техникалық базасын дамытуды, оны қазіргі
заманғы өрт және күзет дабылдағышымен жарақтандыруды;
қажетті мөлшерде материалдық құралдар жинақтауды және осы қорларды
мемлекеттік материалдық резервте ұстауды ұйымдастырады.
Әскери доктринаның төртінші бөлімінде халықаралық әскери ынтымақтастық,
оның ішінде Қазақстанның коалициялық әскери құрылысқа, оның бітімгершілік
қызметіне қатысуы мәселелері қарастырылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық әскери және әскери-техникалық
ынтымақтастығы Қазақстан Республикасының ұлттық заңнамасына, халықаралық
шарттарына сәйкес және әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету міндеттерін
теңгерімді шешу, Қазақстанның өз әлеуетіне барабар жаңа халықаралық
деңгейге шығуы, оның өңірлік көшбасшы ретіндегі шеп-тұғырын нығайту
мақсатында сыртқы саяси және экономикалық мақсатқа сай болатынына негізделе
отырып жүзеге асырылады.
Осы мақсатқа қол жеткізу көпұлттық негізде сенім мен серіктестік
шараларын кеңейтумен жэне нығайтумен үйлесімде ұжымдық қауіпсіздік жүйесін
қалыптастыруды көздейді.
Әскери доктринада Қазақстан халықаралық тұрақтылық, ұлттық, өңірлік және
жаһандық қауіпсіздік мүдделерінде тең құқықтық, өзара тиімділік және тату
көршілік принциптері негізінде халықаралық әскери және әскери-техникалық
ынтымақтастықты жүзеге асырады деп атап көрсетілген.
Қазақстан Республикасы қару-жарақ, әскери мақсаттағы өнімдердің, қосарлы
мақсатты қолданыстағы тауарлар мен технологиялардың экспортын бақылау
саласындағы халықаралық міндеттемелердің мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз
етеді.
Қазақстан Республикасының халықаралық әскери ын-тымақтастықтағы басым
бағыттары мыналар болып табылады:
бірыңғай қорғаныс кеңістігін құру және ұжымдық әскери қауіпсіздікті
қамтамасыз ету жөніндегі күш-жігерді топтастыру қажеттігіне сүйене отырып,
Үжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымына мүше мемлекеттермен әскери және
әскери-техникалық ынтымақтастықты жандандыру;
өңірдегі жалпы әскери-саяси мүдделер негізінде Ресей Федерациясымен,
Қытай Халық Республикасымен стратегиялық серіктестікті тереңдету;
Қарулы Күштерді техникалық жаңғырту, әскери технологиялар трансферті,
кадрлар даярлау және өңірдегі әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету
мүдделерінде әскери инфрақұрылымды дамыту мәселелері бойынша Америка Құрама
Штаттарымен ынтымақтастықты нығайту;
Орталық Азия мемлекеттерімен және басқа да елдермен әскери және әскери-
техникалық салаларда ынтымақтастықты кеңейту;
НАТО-ның басшылығымен терроризмге қарсы операцияларды және бейбітшілікті
қолдау жөніндегі операцияларды жоспарлауда, өткізуде және жан-жақты
қамтамасыз етуде бірлескен оқу-жаттығуларға қатысу мен тәжірибе алмасу;
«Бейбітшілік жолындағы серіктестік» бағдарламасы шеңберінде, сондай-ақ
верификатор-офицерлерді даярлау жөнінде өңірлік орталықтар құру;
әскери қүралымдардың БҰҰ аясында бейбітшілікті қолдау жөніндегі
операцияларға қатысуы.
Әскери доктринада Қазақстан коалициялық әскери құрылысқа қатыса отырып,
ұлттық қауіпсіздіктің тиімді және қазіргі заманғы жүйесін құрады, өңірлік
және жаһандық қауіпсіздік жүйелерімен белсенді өзара іс-қимыл жасайды деп
атап көрсетілген.
Қазақстан бірлескен қауіпсіздікті және ұжымдық қорғанысты қамтамасыз ету
мүдделерінде жүзеге асырылатын коалициялық әскери құрылыс шеңберінде
Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымына қатысушы мемлекеттермен
ынтымақтастықты нығайтатын болады.
Коалициялық әскери құрылыстың негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
ҰҚШҰ шеңберінде әскери саладағы ынтымақтастықты кеңейту;
әскери саладағы нормативтік құқықтық базаны келісу;
ҰҚШҰ-ға қатысушы мемлекеттердің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету
жөніндегі міндеттерді орындауға даярлау.
Коалициялық әскери құрылыстағы басым бағыттар деп Әскери доктрина
мыналарды атап көрсетеді:
әскерлердің (күштердің) коалициялық (өңірлік) топтарын және оларды
басқару органдарын құру және даярлау, олардың жауынгерлік дайындығының
талап етілетін деңгейін қолдау;
ҰҚШҰ-ға қатысушы мемлекеттердің қарулы күштерін жалпы қауіпсіздік пен
ұжымдық қорғаныс мүдделерінде қолдануды жоспарлау;
ұжымдық қауіпсіздік жүйесі күштері мен құралдарының өзара іс-қимылы
мәселелерін жетілдіру, бірлескен іс-қимылдардың мазмұнын, нысандары мен
тәсілдерін айқындау;
келісілген бағдарламалар мен жоспарлар бойынша жалпы қауіпсіздік пен
ұжымдық қорғанысты қамтамасыз ету мүдделерінде әскерлерді мақсаты бойынша
міндеттерді орындауға даярлау;
халықаралық терроризге, діни экстремизмге, сепаратизмге, есірткі
бизнесіне қарсы күресте бірлескен күш-жігерді жандандыру және жаппай қырып-
жоятын қаруды таратпау процесіне қатысу;
Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымына қатысушы мемлекеттер арасындағы
1992 жылғы 15 мамырдағы өзара тиімді әскери-техникалық ынтымақтастық;
әскери ғылымды дамыту, әскери кадрлар даярлау.
Әскери доктрина бітімгершілік қызметті ұжымдық және ұлттық қауіпсіздікті
нығайту жөніндегі өз саясатының маңызды құрамдас бөлігі ретінде
қарастырады, оны шиеленіскен әскери-саяси дағдарыстар мен әскери
жанжалдарды саяси амал-тәсілдермен ертерек анықтау мен дер кезінде алдын
алудың негізгі құралдарының бірі деп санайды.
Бітімгершілік қызметтің мақсаты қарулы жанжалды тоқтату және оны саяси
реттеуге ықпал ететін жағдайлар жасау болып табылады.
Әскери доктринаға сәйкес бітімгершіліктің халықаралық істерде
Қазақстанның әскери-саяси ұстанымын ілгерілету мен мүдделерінде маңызды
мәні бар, сондай-ақ халықаралық аренадағы елдің беделін елеулі дәрежеде
көтереді.
Осы мақсаттарда Қазақстан оған берілген мандат негізінде БҰҰ аясындағы
бітімгершілік операцияларына белсенді қатысатын болады.
Қазақстанның бітімгершілік қызметіндегі бастысы - өңірлік және
халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің
шешімдеріне және жалпы танылған халықаралық құқық нормаларына сәйкес
ұжымдық күш-жігер-ді топтастыру ісінде мемлекеттің принципті ұстанымы болып
табылады.
Бітімгершілік әлеуетті дамытудың тиімді құралдарының бірі нығайтылған
инженерлік-саперлік және медициналық құрамдағы өңірлік бітімгершілік
орталық құру болады.
Бейбітшілікті қолдау және қалпына келтіру жөніндегі операцияларда
міндеттерді орындау Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да
әскерлері мен әскери құралымдарыньщ халықаралық стандарттар бойынша арнайы
дайындалған бөлімшелеріне жүктеледі.
Бітімгершілік операцияларына қатысу Қазақстан Республикасының
Конституциясына, заңнамасына және бекітілген халықаралық шарттарына сәйкес
қабылданатын Қазақстан Республикасы Парламентінің шешімі негізінде жүзеге
асырылады.
Бөлінген контингентті жеке құраммен жасақтау ерікті негізде жүргізіледі.
Құжатта бөлінген контингент бітімгершілік операциясы барысында мынадай
міндеттерді орындауы мүмкін деп аталып өткен:
халықаралық қоғамдастық қабылдаған санкцияларды орындауды қамтамасыз ету
мақсатында жанжал ауданын қоршау;
жанжалдасушы тараптардың қарулы топтарын ажырату және оларды
қарусыздандыру;
атысты тоқтату, бейбітшілік орнату және әскери іс-қимылдардың қайта
туындауын болдырмау режимін қамтамасыз ету;
жергілікті жерді минадан тазарту, фортификациялық құрылыстар мен жаппай
қырып-жою қаруын қолдану зардаптарын жою;
жергілікті жерді және бөлу аймағындағы халықтың іс-қимылын бақылау,
тәртіпсіздіктерге қарсы іс-қимыл жасау;
жергілікті билік органдарына (құқық қорғау органдарына) құқық тәртібін
қолдауда жәрдемдесу, бұрынғы тұрған жеріне қайтып оралған адамдардың
қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Қорытынды. Әскери доктрина елдің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету
жөніндегі қызметгің қорғаныстық бағыттылығын айқындайды, Қазақстанның кез
келген мемлекетаралық қайшылықтар мен жанжалдарды шешудің әскери емес
шараларына принципті бейілділігін растайды деп атап өтілген.
Әскери доктринаның ережелері әлемдегі және өңірдегі әскери-саяси
жағдайдың өзгеруі, әскери қатерлердің сипаты мен мазмұны, мемлекеттің
әскери ұйымының даму бағыттары ескеріле отырып нақтыланатын және
толықтырылатын, Қазақстан Республикасы Президентінің жыл сайынғы
жолдауларында, әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі
заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерде, Қарулы Күштерді,
басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамытудың бағдарламалық
құжаттарында нақтыланатын болады.
Қазақстан Республикасы өзінің халықаралық қауіпсіздікті және жалпыға
ортақ бейбітшілікті қолдау, әскери жанжалдарды болдырмау мақсаттарына
бейілділігін растайды.
Негізгі әдебиеттер: 1, 3..
Қосымша әдебиеттер: 2, 5, 9.
№4 тақырып. Әр азаматты кезекті әскер қатарына шақыру және дайындау.
1. Әскер қатарына шақырылатын жән шақырылған адамды дайындау.
Әскер жасына дейінгі және әскер жасындағ жасөспірімдер мен АӘД
өткізудің және ұйымдастыру реті, Қазақстан Респубикасы үкіметі бекіткен,
жастарды Алғашқы әскери дайындықтан өткізудегі нұсқамен анықталады.
«Жастарды алғашқы әскери дайындықты өткізу» нұсқасы Қазақстан Респубикасы
үкіметінің №1340 01.11. 1996 қаулысымен бекітілген. Азаматтарды шақыру
учаскелерінде тіркеу аудандық әскри комиссариатта тұрған жері бойынша
жүргізіліп, ондағы мақсат жас-өспірімдерді әскери есепке алу, олардың
санын, әскери қызметке жарамдылық дәрежесін, мамандық және дене шынықтыру
дайындығы бойынша алған білім деңгейін анықтау.
1. Әскер қатарына шақырылатын жән шақырылған адамды дайындау.
Азаматтарды әскери қызметке шақыру - Қарулы Күштерді, басқа да
әскерлер мен әскери құралымдарды мiндеттi негізде құраммен жасақтауды
қамтамасыз етуге бағытталған iс-шаралар кешенi.
Азаматтардың әскери қызметке шақырылуын жүргізудi тиiстi жергіліктi
әскери басқару органдары арқылы жергiлікті атқарушы органдар ұйымдастырады
және қамтамасыз етеді. Азаматтарды әскери қызметке шақыруды жүргізу үшiн
осы Заңда белгіленген тәртіппен шақыру комиссиялары құрылады.
Азаматтарды әскери қызметке шақыруды ұйымдастыру мен жүргiзу тәртібін
Қазақстан Республикасының Үкіметi айқындайды.
Ұйымдардың басшылары шақырылуға жататын азаматтарды iссапарлардан
(демалыстардан) шақырып алуға, олардың хабардар етілуін және шақыру
учаскесiне уақтылы келiп жетуiн ұйымдастыруға міндетті.
Уақытша шетелде тұрып жатқан Қазақстан Республикасының азаматтарын
әскери қызметке шақыру олар Қазақстан Республикасына тұрақты тұрғылықты
жеріне қайтып келген соң, кейінге қалдырылу немесе босатылу құқығы болмаса,
осы Заңда белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
Азамат облыстың (республикалық маңызы бар қаланың және астананың)
жергiлiктi әскери басқару органы бастығының оны әскери қызметке шақыру
туралы бұйрығы шығарылған кезден бастап әскери қызметке шақырылған болып
есептеледi. Шақыру комиссиялары әскерге шақыруды өткізу кезеңiне
жергіліктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша осы Заңның 17-бабының 5-
тармағында айқындалған құрамда құрылады. Оларға мемлекеттiк органдар мен
қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi де кiруi мүмкiн. Шақыру комиссиясының
сандық құрамы тақ болуға тиiс. Азаматтарды әскери қызметке шақыруды
өткiзу кестесін жергiлiктi атқарушы орган бекiтедi.
Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру
комиссиясы:
аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссияларының
қызметiне басшылық жасау мен бақылауды жүзеге асырады;
азаматтардың әскери қызметке шақырылуын кейiнге қалдырудың және одан
босатылуының дұрыстығын тексереді;
қызмет өткеретiн жерге жiберілер алдында әскери қызметке шақырылған
азаматтардың және әскери оқу орнына түсетiн азаматтардың медициналық
тексеруден өтуiн ұйымдастырады;
әскери қызметке жарамдылығы (жарамсыздығы) жөнiндегi қорытындымен
келiспейтiнi туралы арыз берген азаматтарды қайтадан медициналық
куәландырудан өткізеді;
аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссияларының
шешiмдерiне азаматтар берген шағымдар мен өтiнiштердi қарайды;
аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссиялары
шешiмдерiнің күшiн жояды.
Аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскерге
шақырылушыларды және әскери оқу орындарына түсетiн азаматтарды медициналық
куәландырудан өткiзеді.
Медициналық куәландыру нәтижелерi бойынша аудандық (облыстық маңызы
бар қаланың) шақыру комиссиясы әскерге шақырылушыға қатысты:
- әскери қызметке шақыруға жатқызады;
- әскери қызметке шақыруды кейінге қалдырылсын;
- әскери қызметке шақырудан босатылсын;
- әскери міндеттiлiгін атқарудан босатылсын деген шешiмдердің бiрiн
қабылдайды.
Аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскери оқу
орындарына түсетiн азаматқа қатысты оны конкурстық оқуға түсу емтихандарын
тапсыру үшiн әскери оқу орнына жiберу туралы немесе оған жiберуден бас
тарту туралы шешiм қабылдайды.
Шақыру комиссиясының шешiмi әскери қызметке шақыруға жатқызылған
азаматқа хабарланады, шешiмнiң көшiрмесi оның қалауы бойынша қолына
берiледi.
Азамат шақыру комиссиясының шешiмiне сот тәртiбiмен немесе облыстық
(республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясына
шағымдана алады. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың)
шақыру комиссиясына алдын ала жүгіну сотқа жүгiну үшін мiндеттi шарт болып
табылмайды.
Арыздар облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың)
шақыру комиссиясында және сотта бiр мезгiлде қаралған кезде облыстық
(республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясы арызды
қарауды соттың шешiмi күшiне енгенге дейiн тоқтата тұрады.
Соттың шешімін тиiстi шақыру комиссиялары міндеттi түрде орындауға
тиiс.
Қорғаныс министрi және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың
бiрiншi басшылары денсаулық жағдайына байланысты әскери қызметке жарамсыз
адамдарға қатысты әскерге шақыру туралы шақыру комиссиясы шешiмiнiң күшiн
жоюға және оларды әскери ант қабылдағанға дейiн шақыру комиссияларына
қайтаруға құқылы. 1. Әскерге шақырылушыларды және әскери оқу орындарына
түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудан өткiзу үшiн шақыру
комиссияларының құрамында медициналық комиссиялар құрылады.
Медициналық комиссиялар әскерге шақырылушыларды және әскери оқу
орындарына түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудың нәтижелерi бойынша
олардың әскери қызметке жарамдылық деңгейi туралы қорытынды бередi.
Медициналық куәландырудың тәртiбi және медициналық комиссиялардың
құрамы Әскери-дәрiгерлiк сараптама ережелерiмен айқындалады.
Әскери қызметке шақыруға жататын азаматтар жергiлiктi әскери басқару
органының шақыру қағазы бойынша шақыру комиссиясына келуге міндетті. Шақыру
қағазын азаматтың жеке өзіне жергілiкті әскери басқару органдарының
лауазымды адамдары немесе жұмыс (оқу) орны бойынша ұйымның басшысы қол
қойғызып тапсырады.
Шақыру қағазын азаматтың жеке өзiне тапсыру мүмкін болмаған жағдайда,
оның келуін қамтамасыз ету тиiстi iшкi iстер органына жүктеледі.
Аматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыру Қазақстан Республикасы
Президентінің Жарлығы және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы
негiзiнде жылына екi рет жүргiзіледi.
Он сегiзден жиырма жетi жасқа дейiнгi, шақыруды кейінге қалдыруға
немесе шақырудан босатылуға құқығы жоқ азаматтар Қарулы Күштердi, басқа да
әскерлер мен әскери құралымдарды жасақтау үшін қажетті мөлшерде мерзiмдi
әскери қызметке шақыруға жатады.
Оқу орындарынан шығарылған, сондай-ақ осы Заңның 16-бабының 4-
тармағында көрсетілген, жиырма жетi жасқа толмаған және әскерге шақыру
бойынша әскери қызметтің белгiленген мерзімін өткермеген азаматтар осы
Заңға сәйкес мерзiмді әскери қызметке шақыруға жатады.
Азаматтарды әскери қызметке даярлау - әскер жасына дейiнгi және әскер
жасындағы, азаматтарды әскери қызметтің негіздерiне үйрету мақсатында
олармен міндеттi түрде жүргізілетiн iс-шаралар кешенi.
- әскери-техникалық мамандықтар бойынша даярлауды;
жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында қосымша бiлiм беру бағдарламалары
бойынша әскери даярлауды;
- жоғары кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарында запастағы офицерлер
бағдарламасы бойынша әскери даярлауды;
- дене шынықтыруды, медициналық көмекті, әскери-патриоттық тәрбиенi
қамтиды.
- Азаматтарды әскери қызметке даярлауды Қазақстан Республикасының
Үкiметi белгілеген тәртiппен мемлекеттiк ұйымдар ұйымдастырады және
қамтамасыз етедi. P060449
- Ұйымдардың басшылары әскер жасына дейiнгiлер мен әскерге
шақырылушылардың әскери қызметке даярлықтан өтуiн қамтамасыз етуге
мiндеттi.
- Азаматтарды әскери қызметке даярлау iсiнiң ұйымдастырылуы мен
өткiзілуiн бақылауды Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi жүзеге
асырады.
Негізгі әдебиеттер: 1, 3.
Қосымша әдебиеттер: 2, 5 , 11.
№5 тақырып. Келісімшарт бойынша әскери қызмет.
1. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кірісу, келісімшарт жасау және
бұзу.
1. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кірісу, келісімшарт жасау және
бұзу
Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартты Қазақстан Республикасының
азаматы Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың
уәкілеттi лауазымды адамымен жасасады. Келiсiмшарт ерiктi түрде
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес екi тараптың арасында жазбаша
жасалады және өз қолданысын:
-мерзiмнің өтуi бойынша; - әскери қызметшiнiң мерзiмiнен бұрын
босатылуына байланысты; - әскери қызметшiнiң әскери қызмет өткеру туралы
басқа келiсiмшартты жасасқан күнінен бастап; - Қазақстан Республикасының
заңнамасында белгіленген өзге де жағдайларда тоқтатады. - Әскери қызмет
өткеру туралы келісiмшартта азаматтың әскери қызметке кiруiнiң ерiктілiгi,
азаматтың әскери қызметті өткеруге мiндеттенген мерзiмi мен келiсiмшарттың
басқа да талаптары бекiтіледi.
- Әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттың талаптары азаматтың
келiсiмшартта белгiленген мерзiм ішінде Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер
мен әскери құралымдарда әскери қызмет өткеру мiндеттiлiгiн қамтиды.
Келiсiмшарттың талаптарында Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгіленген жеңілдіктер, кепiлдiктер мен өтемақылар алуды қоса алғанда,
азаматтың өз құқықтары мен өзiнің отбасы мүшелерi құқықтарының сақталу
құқығы көрсетіледi. - Қазақстан Республикасының Президентi лауазымға
тағайындаған әскери қызметшілер тиiстi лауазымдағы әскери қызметтi әскери
қызмет өткеру туралы келісiмшарт жасаспастан өткередi. Аталған әскери
қызметшiлер қызметiнен босатылғаннан кейiн Әскери қызмет өткеру
ережелерiмен айқындалған тәртiппен әскери қызмет өткеру туралы жаңа
келісiмшарт жасасады немесе әскери қызметтен босатылады. - Жоғары
білімі бар және алты ай қызмет өткерген мерзiмдi қызметтің әскери
қызметшілерi Әскери қызмет өткеру ережелерiнде айқындалған тәртіппен
келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiруге құқылы.
Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамдар мынадай талаптарға
сай келуге: - Қазақстан Республикасының азаматтығы болуға; -
курсанттарды қоспағанда, он тоғыз жастан кiшi және әскери атағына
байланысты әскери қызметте болудың осы Заңмен белгіленген шектi жасынан
үлкен болмауға тиiс. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке:
- сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабілеті шектеулi деп таныған;
- дәрiгерлiк комиссияның қорытындысына сәйкес әскери қызмет міндеттерін
атқаруға кедергі келтiретін науқасы бар;
- Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шектеулердi өзiне
қабылдаудан бас тартқан; - әскери қызметке кiрер уақытта заңда белгіленген
тәртiппен өтелмеген немесе алып тасталмаған сотталғандығы бар не өзiне
қатысты қылмыстық iс қозғалған; - әскери қызметке кiрер алдындағы екi жыл
iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптiк
жауаптылыққа тартылған; - әскери қызметке кiрер алдындағы бiр жыл iшiнде
қасақана құқық бұзушылығы үшiн сот тәртiбiмен әкiмшілік жаза қолданылған; -
әскери қызметке кiруге дейiнгi үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық
бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiмен әкiмшiлiк жаза қолданылған; - егер
босатылғанына бiр жыл толмаса, мемлекеттік қызметтен терiс себептермен
босатылған адамдар қабылданбайды. - Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке
кiретiн адамға қатысты арнайы тексеру жүргізiледi. - Адамның белгiленген
талаптарға сәйкестігін айқындау үшiн Әскери-дәрiгерлiк
сараптама ережелерiне сәйкес медициналық куәландыру жүргiзiледi.
Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке болмашы шектеулермен әскери қызметке
жарамды деп танылған адам қабылдануы мүмкін. - Келiсiмшарт бойынша әскери
қызметке кiретiн адамнан бас тарту үшін: - осы баптың 2-тармағында
көрсетілген мәліметтердi бұрмалау; - кандидаттың әскери-есептiк мамандығы
бойынша бос қызмет орындарының жоқтығы да негiздер болып табылады.
Әскери қызметті өткермеген азаматтар әскери оқу орындарына қабылданған
кезде әскери қызметшi мәртебесiне ие болады және олар он сегіз жасқа
толғаннан кейiн, бiрақ әскери оқу орнында кемiнде бiрiншi курсты аяқтаған
соң әскери қызмет өткеру туралы келiсімшарт жасасады. Келісімшарт
бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметшілер әскери оқу
орындарына қабылданған кезде әскери қызмет өткеру туралы жаңа келiсімшарт
жасасады. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген, сондай-ақ шақыру
бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген немесе өткерген азаматтар әскери оқу
орындарына қабылданған кезде қабылданғаны туралы бұйрық шығарылған күннен
бастап әскери қызметте өткеру туралы келiсімшарт жасасады. Осы Заңмен
белгiленген тәртiпте әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарт жасасудан бас
тартқан әскери қызметшілер әскери оқу орындарынан шығарылуға жатады. -
Әскери оқу орындарына қабылданбаған әскери қызметшілер Әскери қызмет өткеру
ережелерiмен белгіленген тәртiпте әскери қызметті одан әрi өткеру үшін
жiберіледi. - Әскери оқу орындарынан шығарылған, сондай-ақ әскери
қызметтi өткеру туралы келісiмшарт жасасудан бас тартқан әскери
қызметшілер, егер олар шақыру бойынша белгіленген әскери қызмет мерзiм
өткермесе, тұрғылықты жерi бойынша әскери есепке қою үшiн жiберіледi және
кейiн жалпы негіздерде әскери қызметке шақырылады. Бұл ретте үлгермеуi
немесе тәртiпсiздiгi үшiн әскери оқу орнынан шығарылған әскери қызметшілер
өздерінің оқуына жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi. -
Әскери қызметшi әскери оқу орнын бiтіргеннен кейiн әскери қызмет өткеруден
бас тартса немесе келiсiмшартты өз бастамасы бойынша бұзса, өзінің оқуына
жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi. Ұстауға жататын сома
келiсiмшарт мерзiмi аяқталғанға дейiн әрбiр толық өткерiлмеген айға барабар
есептеледі.
Негізгі әдебиеттер: 3, 6.
Қосымша әдебиеттер: 2, 4, 7.
№ 6 тақырып. Бастапқы әскери дайындықтың нормативті құжаттары.
1. Білім беру мекемелерінде (Адам өмірінің қауіпсіздігі) оқытушы – бастапқы
әскери дайындықтың ұйымдастырушысы.
2. Мемлекеттік органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесі.
3. Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін оқу орнындағы оқушылар
үшін «Бастапқы әскери дайындық» курсының бағдарламасы.
4. Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-экономикалық
қамтамасыздандыру негіздері.
1. Білім беру мекемелерінде (Адам өмірінің қауіпсіздігі) оқытушы – бастапқы
әскери дайындықтың ұйымдастырушысы
Оқытушы-ұйымдастырушының ең бірінші міндеті оқушыларды психологиялық,
денелік, адамгершілік жағынан Отанды қорғауға, ал ұлдарды тікелей Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштерінде қызмет етуге күнделікті дайындау болып
табылады.. Мұндағы шешуші рөлді бастапқы әскери дайындығы бойынша оқу
үрдісі алады.
Бастапқы әскери дайындығы бойынша оқу үрдісін ұйымдастырудың негізгі
түрі сабақ болып табылады. Ол жалпы дидактика және әдістеме принцптеріне
жауап беріп, әрбір сабақ бастапқы әскери дайындығы бағдарламасына сай,
қатаң түрде өткзілуі тиіс.
Сабақтағы маңызды шарттардың бірі, оқушылардың ұйымдастырылуы және
тәртібі жоғары болады.
Сабақты ұйымдасқан түрде өткізу үшін және оқушылардың тәжірибелік
дағдыларды жақсы меңгеруі үшін сынып үш бөлімшеге бөлінеді. Ең үздік ер
балалардың арасынан мектеп директоры бұйрығымен взвод және бөлімше
командирлері тағайындалады.. Қыздардан құрылған бөлімшеге командир болып ең
үздік қыздар тағайындалады.
Бастапқы әскери дайындығы бойынша сабақ взвод командирінің оқушыларды
екі саптық қатарға орналастырып, сабаққа дайындық туралы оқытушы-
ұйымдастырушыға баяндауымен басталады.
Сапқа тұру кезінде оқушылар саптағы өз орнын біліп, командирдің
белгілеріне сақ болып, оларды дәл, әрі тез орындауы керек.
Сапқа тұру кезінде оқытушы-ұйымдастырушы сапты жылдам қарап шығып, қажет
болғанда ретті ескерту және бұйрықтар беруі тиіс.
Сабақта әрдайым тәртіп, әрі ұйымшылдық сақталуы керек. Оқытушы-
ұйымдастырушы оқушыға назар бөліп сөйлегенде, оқушы жылдам тұрып «Тік тұру»
қалпын ұстап, өз аты-жөнін айтуы қажет.
Егер оқытушы-ұйымдастырушы оқушыға тегін айтып қараса, оқушы «Мен» деп
жауап береді. Отыруға рұқсат алған соң оқушы жылдам тұрып «Құп болады» деп,
тез отырады. Оқытушы-ұйымдастырушыға бір нәрсе айту керек болғанда оқушы
қолын көтереді. Рұқсат алған соң «Тік тұру» қалпын ұстап, тегін айтып, өз
сұрағын қояды.
Оқытушы-ұйымдастырушы сабақта оқушыларға тек «Сіз» деп сөйлейді. Оқытушы-
ұйымдастырушының сабақта оқушыларға қоятын ұйымдастыру талаптары басқа да
мұғалімдерге де тиісті, ал дене тәрбиесі мұғалімі, одан басқа оқушыларға
саптық жарғыларды орындау дағдысын қалыптастыруы керек.
Оқу үрдісін ұйымдастыруда, оқушылар болашақ Отан қорғаушылар
болғандықтан оқытушы-ұйымдастырушының жеке қасиеттері, оқу пәнін білуі,
сабаққа деген көзқарасы, сыртқы келбеті маңызды рөл ойнайды. Офицерлік
қосалқы құрамдағы оқытушы-ұйымдастырушыларды офицерлік форма киімімен
жүруге рұқсат берілуі сондықтан. Офицерлік киімдегі, оқытушы-ұйымдастырушы
әскери жарғылардың қалай орындалатынын дұрыс көрсетеді. Әсіресе саптық
дайындықта.
Оқушылардың да бастапқы әскери дайындығы сабағына бірдей киіммен келуі
дұрыс болады. Бұл сабақты нық өткізіп, жоғарғы сынып оқушыларында
ұйымшылдық және тәртіптілікті қалыптастыруға көмегін тигізеді.
Бастапқы әскери дайындығы бойынша сабақты тек әскери бөлмеде ғана емес,
сонымен бірге атыс қаруын зерттейтін атыс түрінде; саптық тәсілдерді
қайталайтын саптық алаңда; қорғаныс құрылғыда не істеу керек дағдыларын
қалыптастырып, азаматтық қорғаныс бөлмелерінде де өткізу қажет. Сондай-ақ
оқушыларды сарбаздардың әскери өмірімен таныстыру мақсатында әскери бөлімге
экскурсия өткізіледі. Осындай сабақтарды ұйымдастыру және өткізу оқытушы-
ұйымдастырушыдан аса тыңғылықты дайындықты талап етеді.
2. Мемлекеттік органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесі.
Алғашқы әскери дайындық Қазақстан Республикасының азаматтарын
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде, басқа әскерлер мен әскери
құралымдарда әскери қызметке даярлау жұйесінің құрамдас бір бөлігі,
бағыныстылығы мен меншік нысанына қарамастан, жалпы білім және кәсіптік-
техникалық мектептердегі, орта арнайы оқу орындарындағы міндетті
мемлекеттік пән болып табылады.
1998-1999 оқу жылынан бастап Қазақстан Республикасының барлық үлгідегі
жалпы білім беретін мектептерінде, кәсіптік-техникалық мектептерінде
(лицейлерінде) және орта арнайы оқу орындарында (колледждерінде),
бағыныстылығы мен меншік нысанына қарамастан, еңбек ақы қоры шегінде
алғашқы әскери дайындық жөніндегі оқытушы-ұйымдастырушы - штаттық лауазымы
енгізілген. Оқытушы-ұйымдастырушыға өмір қауіпсіздігі негіздері бойынша оқу-
сабақтарын жүргізу және әскери патриоттық жұмысты ұйымдастыру жүктеледі.
Мемлекеттік органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесін бекіту туралы Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы мамырдағы № 449 Қаулысы.
3. Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін оқу орнындағы
оқушылар үшін «Бастапқы әскери дайындық» курсының бағдарламасы.
Алғашқы әскери дайындық сабақтарында оқушылар мен оқытушы-ұйымдастырушы
арасындағы қарым қатынас Қазақстан Респупликасы Қарулы Күштері Жарғыларының
талаптарына сәйкес құрастырылады. Оқушылар сабаққа дайындалып және ұқыпты
киініп келулері тиіс. Алғашқы әскери дайындық теориялық және практикалық
оқу-сабақтары түрінде жүргізіледі. Теориялық оқу-сабақтары дидактикалық
материалдар мен техникалық оқу құралдарын пайдалана отырьш, сұбхат,
пікірлесу және әңгімелесу түрінде жұргізледі.
«Алғашқы әскери дайындық» бағдарламасы Кіріспе сабақтан, Әскери іс
негізі тарауынан, Азаматтық қорғаныс пен медициналық білім негіздерінен
және Бақылау сабақтарынан тұрады.
1. Кіріспе оқу-сабақтары
2. Әскери іс негіздері бөлімі алғышқы әскери дайындық бағдарламасының
негізгі бөлігі болып табылады.
Бөлімге төмендегілер енгізілген:
- Қарулы Күштер Қазақстан Республикасының егемендігін қорғау күзетінде;
- Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери Жарғылары;
- Тактикалық дайындық;
- Атыс дайындығы;
- Саптық дайындық;
- Әскери топография.
- Азаматтық қорғаныс пен медициналық білім
- Бақылау сабақтары
4. Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-экономикалық
қамтамасыздандыру негіздері.
Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-экономикалық
қамтамасыз етудің негіздері.
Бұл бөлімде қаралатындар:
- әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі әскери-экономикалық
бағыттың мақсаттары, принциптері, міндеттері.
- Қазақстан Республикасының халықаралық әскери және әскери-
техникалық ынтымақтастықты бағыты.
Қазақстан Республикасыәскери доктринасы елдің әскери қауіпсіздігін
қамтмасыз етуде таза қорғаныстың бағытты анықтайды, Қазақстан Республикасы
кез келген мемлекетаралық қайшылықтар мен шиеленістерді саяси жолмен
шешудің прнциптік ұстанымын нақтылайды.
барлық қару түрлерін қолданған соққыларына қарсы тұруға қабілетті болуға
тиіс.
Қорғаныстың табандылығы мен белсенділігіне жету үшін:
- қорғанушы бөлімшелердің қарсыластың шабуылдарын тойтару кезінде
ұстайды, төзімді табанды болуы, моральдық рухы биік болуы қажет;
- Қорғаныс және атыс жүйесінің білікті ұйымдастырылуы;
- Қорғанысқа ішкерілей кірген қарсыласты жылдам жою;
- Атыс шептері мұқият бүркемеленген болуы, төңіректің тиімді
жағдайлары, инженерлік жабдықтары білікті пайдалануы керек.
- Жаппай – қырып жоятын қарудан қорғанудың шараларын орындау;
Жеке құрамды зақымдалған жерлерде ұзақ уақытқа ұрыс жүргізуге дайындау;
2.3. Іс жүзіндегі сабақтарының жоспарлары.
№1 тақырып. Қазақстан Республикасының Конституциясы мемлекетті қорғау
және әр азаматтың әскери міндеті туралы.
1. Жастардың бастапқы әскери дайындығының мазмұны мен мақсаты.
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
Тапсырма: Семинар сабақтарындағы жоғарыда көрсетілген сұрақтар бойынша
ауызша жауапқа дайындалу.
Негізгі әдебиеттер: 1, 4.
Қосымша әдебиеттер: 2, 6.
Әдістемелік нұсқаулар: Семинар сабақтарына дайындалғанда негізгі және
қосымша әдебиеттерді қолдану ұсынылады, мүмкіндігінше БӘД кафедрасының оқу
материал базасының құрал жабдықтарын қолдану керек.
№2 тақырып. Қазақстан Республикасының қарулы қүштері және қорғанысы
туралы Қазақстан Республикасының заңдары және Қазақстан Республикасы
Президентінің жарлығы.
1.Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының қорғанысы мен
Қарулы Күштері туралы ». 2005 жылғы .7 қаңтар № 29 Заңы.
2. Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8- шілдедегі № 74 Заңы
«Әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» Жалпы ережелері.
3.Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы. 1992ж. 25 тамыз
«Әскери ант».
Тапсырма: Семинар сабақтарындағы жоғарыда көрсетілген сұрақтар бойынша
ауызша жауапқа дайындалу.
Негізгі әдебиеттер: 1, 6.
Қосымша әдебиеттер: 2, 4.
Әдістемелік нұсқаулар: Семинар сабақтарына дайындалғанда негізгі және
қосымша әдебиеттерді қолдану ұсынылады, мүмкіндігінше БӘД кафедрасының оқу
материал базасының құрал жабдықтарын қолдану керек.
№3 тақырып. Қазақстан Республикасының әскери доктринасы.
1.Қазақстан Республикасының әскери доктринасының әскери-саяси негіздері.
2. Қазақстан Республикасының қорғаныс және қарулы қорғаныс негіздері.
3. Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-
экономикалық қамтамасыздандыру негіздері.
Тапсырма: Семинар сабақтарындағы жоғарыда көрсетілген сұрақтар бойынша
ауызша жауапқа дайындалу.
Негізгі әдебиеттер: 1, 3.
Қосымша әдебиеттер: 3, 5.
Әдістемелік нұсқаулар: Семинар сабақтарына дайындалғанда негізгі және
қосымша әдебиеттерді қолдану ұсынылады, мүмкіндігінше БӘД кафедрасының оқу
материал базасының құрал жабдықтарын қолдану керек.
№4 тақырып. Әр азаматты кезекті әскер қатарына шақыру және дайындау.
1. Әскер қатарына шақырылатын жән шақырылған адамды дайындау.
Тапсырма: Семинар сабақтарындағы жоғарыда көрсетілген сұрақтар бойынша
ауызша жауапқа дайындалу.
Негізгі әдебиеттер: 1, 5.
Қосымша әдебиеттер: 2, 7.
Әдістемелік нұсқаулар: Семинар сабақтарына дайындалғанда негізгі және
қосымша әдебиеттерді қолдану ұсынылады, мүмкіндігінше БӘД кафедрасының оқу
материал базасының құрал жабдықтарын қолдану керек.
№5 тақырып. Келісімшарт бойынша әскери қызмет.
1. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кірісу, келісімшарт жасау және
бұзу.
Тапсырма: Семинар сабақтарындағы жоғарыда көрсетілген сұрақтар бойынша
ауызша жауапқа дайындалу.
Негізгі әдебиеттер: 1, 4, 7.
Қосымша әдебиеттер: 2, 3, 9.
Әдістемелік нұсқаулар: Семинар сабақтарына дайындалғанда негізгі және
қосымша әдебиеттерді қолдану ұсынылады, мүмкіндігінше БӘД кафедрасының оқу
материал базасының құрал жабдықтарын қолдану керек.
№ 6 тақырып. Бастапқы әскери дайындықтың нормативті құжаттары.
1. Білім беру мекемелерінде (Адам өмірінің қауіпсіздігі) оқытушы – бастапқы
әскери дайындықтың ұйымдастырушысы.
2. Мемлекеттік органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесі.
3. Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін оқу орнындағы оқушылар
үшін «Бастапқы әскери дайындық» курсының бағдарламасы.
4. Қазақстан Республикасының әскери қауіпсіздігін әскери-экономикалық
қамтамасыздандыру негіздері.
Тапсырма: Семинар сабақтарындағы жоғарыда көрсетілген сұрақтар бойынша
ауызша жауапқа дайындалу.
Негізгі әдебиеттер: 1, 3, 5.
Қосымша әдебиеттер: 2, 5, 7.
Әдістемелік нұсқаулар: Семинар сабақтарына дайындалғанда негізгі және
қосымша әдебиеттерді қолдану ұсынылады, мүмкіндігінше БӘД кафедрасының оқу
материал базасының құрал жабдықтарын қолдану керек.
2.5. Оқытушы жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмыстары
бойынша өткізілетін сабақтардың жоспары
Өзіндік жұмысты орындауға көмекші әдістемелік нұсқаулар. Бастапқы
әскери дайындық оқыту әдістемесінен кейстер мен электрондық дәрістер,
Күлейменов Ж БӘД оқыту әдістемесі «010504» БӘД мамандығына семинар
сабақтарын өткізу үшін арналған әдістемелік нұсқау. ҚарМУ-нің
кітапханасында.
№1 тақырып. Қазақстан Республикасының Конституциясы мемлекетті қорғау
және әр азаматтың әскери міндеті туралы.
Тапсырма: Алғашқы әскери дайындық бағдарламасы қанша бөлімнен тұрады.
Өткізу түрі. Сұрақ-жауап, тапсырманы өз бетінше орындау, реферат қорғау.
Ұсынылатын әдебиеттер. 2,5.
Қосымша әдебиеттер: 2-3.
№2 тақырып. Қазақстан Республикасының қарулы қүштері және қорғанысы
туралы Қазақстан Республикасының заңдары және Қазақстан Республикасы
Президентінің жарлығы.
Тапсырма: Қарулы Күштеріміз қашан құрылған, қандай аймақтық бөлімдер бар.
Өткізу түрі. Сұрақ-жауап, тапсырманы өз бетінше орындау, реферат қорғау.
Ұсынылатын әдебиеттер. 2,5.
Қосымша әдебиеттер: 3, 5..
№3 тақырып. Қазақстан Республикасының әскери доктринасы.
Тапсырма: Әскери доктринаның негігі құрылымдарының қауіпсіздігіне не
болып табылады.
Өткізу түрі. Сұрақ-жауап, тапсырманы өз бетінше орындау, реферат қорғау.
Ұсынылатын әдебиеттер. 2,9..
Қосымша әдебиеттер: 1,4, 6.
№4 тақырып. Әр азаматты кезекті әскер қатарына шақыру және дайындау.
Тапсырма: Әскери қызметке шақыру және қабылдаудың негізгі ерекшеліктерінің
себебі неде.
Өткізу түрі. Сұрақ-жауап, тапсырманы өз бетінше орындау, реферат қорғау.
Ұсынылатын әдебиеттер. 3, 5.
Қосымша әдебиеттер: 1,4.
№5 тақырып. Келісімшарт бойынша әскери қызмет.
Тапсырма: Келісім шартты бойынша әскери бөлімдердегі сарбаздардың
міндеттері қандай болуы мүмкін.
Өткізу түрі. Сұрақ-жауап, тапсырманы өз бетінше орындау, реферат қорғау.
Ұсынылатын әдебиеттер. 3,5.
Қосымша әдебиеттер:2,6.
№ 6 тақырып. Бастапқы әскери дайындықтың нормативті құжаттары.
Тапсырма: Бастапқы әскери дайындық құжаттарының орындалуын қадағалау.
Өткізу түрі. Сұрақ-жауап, тапсырманы өз бетінше орындау, реферат қорғау.
Ұсынылатын әдебиеттер. 2,5.
Қосымша әдебиеттер: 4,7.
2.6. Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақтар жоспары.
Өзіндік жұмысты орындауға көмекші әдістемелік нұсқаулар. Бастапқы
әскери дайындық оқыту әдістемесінен кейстер мен электрондық дәрістер,
Күлейменов Ж БӘД оқыту әдістемесі «010504» БӘД мамандығына семинар
сабақтарын өткізу үшін арналған әдістемелік нұсқау. ҚарМУ-нің
кітапханасында.
№1 тақырып. Қазақстан Республикасының Конституциясы
мемлекетті қорғау және әр азаматтың әскери міндеті туралы.
Тапсырма: Қазақстан Республикасының азаматтарының Конституциялық құқығын
меңгеру негізіндегі ерекшеліктері.
Ұсынылатын әдебиеттер. 2,6.
Қосымша әдебиеттер: 4,7.
№2 тақырып. Қазақстан Республикасының қарулы қүштері және қорғанысы
туралы Қазақстан Республикасының заңдары және Қазақстан Республикасы
Президентінің жарлығы.
Тапсырма: Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және
әлеуметтік мемлекет ретінде көрсету.
Ұсынылатын әдебиеттер. 3,5.
Қосымша әдебиеттер: 4,8.
№3 тақырып. Қазақстан Республикасының әскери доктринасы.
Тапсырма: Қарулы Күштеріміздегі әскери доктринаның жаңартуға бағыталуы.
Ұсынылатын әдебиеттер. 1,5.
Қосымша әдебиеттер: 3, 6.
№4 тақырып. Әр азаматты кезекті әскер қатарына шақыру және дайындау.
Тапсырма: Әскерге дейінгі жастағы және әскерге шақырылатын жастарды әскери
қызметке даярлау бағдарламасының маңыздылығы.
Ұсынылатын әдебиеттер. 1, 4..
Қосымша әдебиеттер: 3, 6.
№5 тақырып. Келісімшарт бойынша әскери қызмет.
Тапсырма:Келісімшарт бойынша әскери қызметте жүрген әскери қызметкердің
міндеті мен әскери заңдарды орындау тәртібі.
Ұсынылатын әдебиеттер. 4,6.
Қосымша әдебиеттер: 3,7,9.
№ 6 тақырып. Бастапқы әскери дайындықтың нормативті құжаттары.
Тапсырма: Бастапқы әскери дайындығы бойынша құжаттарды қабылдау ережелері
қалай қаратырылған.
Ұсынылатын әдебиеттер. 1,5.
Қосымша әдебиеттер: 5,8.
2.7. Оқу сабақтарына бағдарламалық және мультимедиалық ілеспе
|Тақырып |Сабақ |Бағдарлам|Қолайлы |Арнайы |
| |түрі |алық өнім|орын |дәрісхана|
| | |түрі | |атауы |
|Қазақстан |Дәріс |Мультимед|Инновациял|№7 оқу |
|Респубикасын| |ия-лық |ық білім |корпус,№ |
|ың Әскери | | |бөлімі, |105 |
|докттринасы | | |кафедра |лингофонд|
| | | | |ық |
| | | | |дәрісхана|
8. Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыптары
Реферат тақырыптары:
1 Қазақстан Республикасының Заңы «Қазақстан Ресупбликасының Қорғанысы және
Қарулы Күштері ». 2005ж. 7 қантар
2. Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы 1995ж. 6 қыркүйек
«Қазақстан Республикасының Конституциясы»
3 Қазақстан Республикасының Заңы 2005ж. 8 шілде «Әскери міндеттілік және
әскери қызмет»
4. Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы 1992ж. 25 тамыз «Әскери
ант»
5. Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы 2007ж. 21 наурыз
«Қазақстан Республикасының әскери доктринасы»
6. Қазақстан Республикасының Заңы 2001ж. 20 наурыз «Келісімшарт бойынша
әскери қызмет»
7. Қазақстан Республикасының стратегиясы «Бағдарлама - 2030» 1997ж.
8. Мемлекеттік органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесі. 2006 ж 24 мамыр.
9. Азаматтарды әскери қызметке шақыруды ұйымдастыру және өткізу
ережесі.2006 ж 30 маусым
10.Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері мен қорғанысын жалпы басқару
негіздері
11.Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері қандай негізде құрылған
12.Қазақстан Республикасының «Әскери міндет және әскери қызмет туралы» Заңы
қай жылдан бастап күшіне енгізілген
13.Қазақстан Республикасы Президентінің «Әскери ант» туралы жарлығы қандай
негізе бекітілді
14.Жастарды әскерге дейінгі шақыру мерзімі неше жастан бастап және қалай
іске асырылады
15.Әскер қатарына шақырылатын және шақырылған жастарды қорғаныс
бөлімдерінде дайындау
16.Республика азаматтары заңда белгіленген тәртіп пен түрлері бойынша
әскери қызмет атқарады.
9. Өзіндік бақылау үшін тесті сұрақтары.
1. Ќазаќстан Республикасын ќорғау - әрбір азаматтың ќасиетті борышы және
міндеті ЌР Конституциясының ќай бабында ќарастырылған:
A) 6 п.1.
B) 9 п.1.
C) 36 п.1.
D) 29 п.1.
E) 27 п.1.
2. 2005 ж. 7 желтоќсанында ќабылданған ЌР заңына сәйкес ЌР ќорғанысының
негізі болып табылатын не:
A) Демократия және жариялылыќ.
B) ЌР ќарулы күштері.
C) Ќорғаныс Министрлігі мен әскерлердің бас штабы.
D) Саяси, єскри, экономикалыќ, экологиялыќ және єлеуметтік-ќұќыќтыќ.
E) Түріндегі мемлекеттік шаралардың жүйесі.
3. Приезиденттің ќорғаныс туралы заңдары мен жарлыќтарының болуы ЌР-ның
ќандай ќарулы күштерін білесіз:
A) Құрлыќтағы әскерлер, єуе шабуылына ќарсы әскер, авиация.
B) Жалпы бекітілген күштер және шекаралыќ әскер.
C) Құрлыќтағы әскерлер, єсери-теңіз флоты және авиация.
D) Танкі әскері, артиллерия, авиация.
E) Әуе ќорғанысы күштері және мобильді әскерлер.
4. Ќазаќстан Республикасының күштері ќай негізде ќұрылған:
A) ЌР-ның Президентінің жарлығымен.
B) Әскери міндеттер және келісім шарт жүйесі.
C) Еліміздің Парламенті.
D) Өз еркімен тілек білдіру.
E) Отан ќорғау ќажеттілігін сезіну.
5. ЌР Ќарулы күштері арќылы ќорғанысты жалпы басќаруды кімдер жүзеге
асырады:
A) Президент, Парламент, Үкімет.
B) Ќорғаныс Министрі.
C) Ќорғаныс Министрі және әскери Бас штаб.
D) Парламент.
E) Ќорғаныс Министрі және Үкімет.
6.Еліміздің Ќарулы Күштерін кім басќарады:
A) Еліміздің Президенті.
B) Республика Парламенті.
C) Үкімет және Бас штаб.
D) Бас штаб.
E) Ќорғаныс Министрі.
7. Соғыс жағдайын кім хабарлайды:
A) Республика Президенті.
B) Парламентің төменгі Палатасы.
C) ЌР-ың Парламенті.
D) Парламенттің жоғарғы Палатасы.
E) Республиканың Ќорғаныс Министрі.
8. 1993 жылдың 19 ќаңтарындағы заңның ќай бабында жастарды алғашќы әскери
даярлау енгізілген:
A) 16.
B) 18.
C) 27.
D) 8.
E) 36.
9. ЌР-ның Президентінің әскери Ант мәтінін бекіткен Жарлығына ќашан ќол
ќойылды:
A) 11 ќаңтар 1990ж.
B) 18 аќпан 1991ж.
C) 24 наурыз 1992 ж.
D) 25 тамыз 1992 ж.
E) 28 ќараша 1993ж.
10. ЌР-мен және Ресей Феодерациясының арасындағы ынтымаќтастыќ және өзара
көмек, достыќ туралы Келісім шартќа ќашан ќол ќойылды ?
A) 18 аќпан 1991 ж.
B) 25 маусым 1992ж.
C) 28 мамыр 1992ж.
D) 7 сєуір 1993ж.
E) 14 ќыркүйек 1994ж.
11. Еліміздің Қазақстан-2030 Бағдарламасының жоспарында еліміздің ќоғаныс
ќабілетін нығайту мєселесі несінші сұраќ болып тұр:
A) 12.
B) 3.
C) 1.
D) 8.
E) 9.
12. ЌР-дың Жаңа Әскери доктринасы ќашан ќабылданды:
A) 16 маусым 1998ж.
B) 21 тамыз 2007 ж.
C) 10 аќпан 2000ж.
D) 21 наурыз 2000ж.
E) 17 мамыр 2000ж.
13. Әскери ќызмет және шабуыл кезіндегі жауынгерлердің ұрпаќтан ұрпаќќа
келе жатќан ережелері, дєстүрлері мен халыќтары ќалай деп аталады:
A) Әскери жолдастыќ.
B) Жауынгерлердің достастығы.
C) Ерлік.
D) Әскери дєстүрлер.
E) Патриотизм.
14. Әскери өнердің ќұрамдас бір бөлігі ретінде оперативтік өнер нені
ќамтиды:
A) Мемлекеттің саясаты мен экономикасын оќып үйрену.
B) Шабуыл және ќорғанысты жүргізу ережелері.
C) Шет елдік әскери өнерді оќып үйрену.
D) Әскери оќу және әскери патриоттыќ тәрбие.
E) Бірлескен операцияларды дайындау және жүргізудің теориясы мен
практикасы.
15. Бөлімшеге ќандай әскери ќұрылымдар кіреді:
A) Полк, дивизия.
B) Солдаттар, сержанттар, офицерлер.
C) Рота, батальон.
D) Бригада, корпус.
E) Әскерлер және әскери саптар.
16.Әскери өнердің ќұрамдас бөлігі ретінде тактика нені шешеді:
A) Әскери обънектілерді ќорғаудың сенімділігі.
B) Бөлімшелер мен әскери бөлімдерді шабуылға теориялыќ және практикалыќ
дайындығын жүргізу.
C) Қорғану ұрыстары өнерін тану.
D) Шабуыл жасау өнерін табу.
E) Шет елдік әскерлерден әскери ќұрылымдардың шабуылда жүргізудің єдіс-
тєсілдерін оќып үйрену.
17. Әскери өнер ќандай ќұрамдас бөліктерден тұрады:
A) Қорғаныс және шабуыл.
B) Әскери ғылым, теория және практика.
C) Тактика, оперативтік өнер, соғысты жүргізу өнері.
D) Соғыс және бейбітшіліктік сұраќтарын оќу.
E) Әскери дайындыќ және әскери патриоттыќ тәрбие.
18. Республиканың Мемлекеттік рәміздері болып табылатын не:
A) Орден, медальдар.
B) Елтаңба, єнұран, жалау.
C) Еліміздің Президент.
D) Республиканың Приезиденті және Парламенті.
E) Республика Астанасы, Мемлекеттік шекара.
19. Әскери бөлімдер ќұрамына ќандай әскери ќұрылымдар кіреді:
A) Бөлімшелер, взвод.
B) Рота, батальон.
C) Жеке батальон, полк.
D) Бригада, дивизия.
E) Корпус, армия.
20. Әскери өнердің ќұрамдас бөлігі ретінде - әскери стратегия ќандай
сұраќтарды шешеді:
A) Әскери ғылымдар, теориялар.
B) Соғыс және бейбітшілік сұраќтары.
C) Әскери дайындыќ және әскери патриоттыќ тәрбие.
D) Елімізді және оның ќорғаныс күштерін соғысќа және оны жүргізуге даярлау.
E) Бір жердің шеңберінен аспайтын
Бастапқы әскери дайындық негіздері пәні бойынша дайындалу тест
сұрақтарының дұрыс жауаптары
|Сұрақтар |Жауабы |Сұрақтар |Жауабы |
|1 |C |11 |B |
|2 |D |12 |D |
|3 |E |13 |D |
|4 |B |14 |E |
|5 |A |15 |C |
|6 |E |16 |B |
|7 |C |17 |C |
|8 |D |18 |B |
|9 |D |19 |C |
|10 |B |20 |D |
Бағалау критерий
|Дұрыс |Балл |
|жауаптары | |
|10 |20 |
|11 |22 |
|12 |24 |
|13 |26 |
|14 |28 |
|15 |30 |
|16 |32 |
|17 |34 |
|18 |36 |
|19 |38 |
|20 |40 |
2.10 Курс бойынша емтихан сұрақтары
1. Қай мемлекетте халық конституцияны қабылдап, тікелей мемлекет басшысын
және Парламентті сайлауды ұйымдастыру билігіне ие
2. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері мен қорғанысын жалпы басқарушы
кім
3. Еліміздің Қарулы Күшетрін тікелей кім басқарады
4. Қазақстан Республикасын қорғау – оның әрбір азаматының қасиетті борышы
және парызы, Қазақстан Республикасы Конституциясының қай статьясында
белгіленге
5. Қазақстан Республикасының Конституциясы қай уақытта (жылы, айы, күні)
күшіне енді
6. «Қазақстан Республикасының Қорғанысы және Қарулы Күші » жөнінде
Қазақстан Республикасының Заңы алғаш қай жылы шыққан
7. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері қандай негізде құрылды
8. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің тәрбие жұмысындағы негізгі
мақсаты қандай ?
9. Қазақстан Республикасының қорғаныс экономикасын дайындау кімге жүктеледі
10. Әскери анттық текстісін бекітетін кім
11. Қазақстан Республикасы Президентінің «Әскери ант» туралы жарлығы қай
жылы шықты
12. Әскери анттың текстісіне қашан (жылы, айы, күні) қол қойылған
13. Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы қай жылы бекітілген
14. Қазақстан Республикасының Әскери доктринасында Қазақстан
Республикасының Қарулы Күштерінің құрылысы қанша кезеңге жоспарланған
15. Қай жылы Қазақстан Республикасының Үкіметінің «Жастарды әскери қызметке
даярлау және мерзімді әскери қызметке шақыру өткізу» Қауылысы шықты
16. Қазақстан Республикасының «Келісімшарт бойынша әскери қызмет» Заңына
қай жылы қол қойылды
17. «Бастапқы әскери дайындық» туралы Үкімет Қаулысына қай жылы қол қойылды
МАЗМҰНЫ
1. ПӘННІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ – SYLLABUS
1.1. Оқытушы туралы анықтама---------------------------- 3
1.2. Пән туралы анықтама-------------------------------------3
1.3. Пререквизит-------------------------------------------------3
1.4. Постреквизит------------------------------------------------3
1.5. Пәннің қысқаша мазмұны--------------------------------3
1.6.Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу кестесі-----6
1.7. Пән бойынша оқу- әдістемелік материалдар----------7
1.8. Бағалау туралы ақпарат білім бағасы-------------------8
1.9. Курстың процедурасы мен саясаты--------------------9
2. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
2.1. Курстың тақырыптық жоспары-------------------------10
2.2. Дәріс сабақтарының тезистері--------------------------11
2.3. Іс жүзіндегі сабақтарының жоспары------------------52
2.5. Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмыстары
бойынша өткізілетін сабақтардың жоспары---55
2.6. Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақтар
жоспары---------------------------------------------------------------------
---57
2.7. Оқу сабақтарына бағдарламалық және мультимедиалық
ілеспе --------------------------------------------------------------------
-----59
2.8. Курс бойынша жазба жұмысының тақырыптары---------------59
2.9. Өзіндік бақылау үшін тест тапсырмалары-----------------------60
2.10. Курс бойынша емтихан сұрақтары-------------------------------65
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz