Файл қосу

Оқыту физикалық эксперименттердің жүйесі дәріс








                       М - 101 «Физика» мамандығы үшін
      «Орта және жоғары мектепте эксперимент жасауды жетілдіру»
                       ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ



                       МАГИСТРАНТТАРҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ
                                БАҒДАРЛАМАСЫ



















                                    Семей
                                    2013


                                  Алғы сөз
1 ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
Құрастырушы – «_11__» __09___ 2013 ж.  ________  Мукушев  Базарбек  Агзашулы
«Физика» кафедрасының доценті

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Физика» кафедрасының отырысында
№  1   хаттама,  _11__  _09_  2013 ж.
Кафедра меңгерушісі  _______   Маусымбаев С.С.

2.2.   Физика-математика   факультетінің   оқу-әдістемелік   бюросы   кеңесі
отырысында
№  ____  хаттама, __12___ __09__ 2013 ж.
Төраға ________  Батырова К.А.

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында  құпталып  және  баспаға
ұсынылды
№ __   хаттама, ____ ____________2013 ж.

ОӘК төрағасы  ________ Искакова Г.К.

4 Алғаш рет енгізілді


































                                   МАЗМҰНЫ

   1.                            Қолданылу                            аумағы
                                    4
   2.                         Нормативтік                         сілтемелер
                                  4
   3.                           Жалпы                            мағлұматтар
                                    4
   4.                 Оқу                  пәнінің                   мазмұны
                                    6
   5. Магистранттардың өздік жұмысына арналған тақырыптар тізімі   10
   6.        Оқу-әдістемелік        әдебиетпен        қамтылу        картасы
              11
   7.                                                             Әдебиеттер
                                           12


















1. ҚОЛДАНЫЛУ  АУМАҒЫ
М - 101 «Физика» мамандығы  үшін  «Орта  және  жоғары  мектепте  эксперимент
жасауды жетілдіру» пәні бойынша оқитын  магитсранттар  үшін  оқу-әдістемелік
кешенге кіретін оқытушыға арналған пәннің жұмыс оқу бағдарламасы

2. НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
      Аталған  «Орта және жоғары  мектепте  эксперимент  жасауды  жетілдіру»
пәнінің оқытушыға арналған жұмыс  оқу  бағдарламасы   төмендегі   құжаттарға
сүйене  отырып  жасалынып,   осы  пән  бойынша  оқу   процесін   ұйымдастыру
талаптарын тағайындайды:

      М - 101 «Физика» мамандығының мемлекеттік  жалпы  міндетті  стандарты,
ҚР  МЖМБС  3.08.330  –  2006  Қазақстан  білім  және  ғылым   министрлігінің
бұйрығымен бекітілген.
-  СТУ  042-СГУ-5-2012   университет   стандарты   «Пәннің   оқу-әдістемелік
кешендерін  әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар»
- ДП 042-1.07-2012  «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы мен мазмұны»

3. ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР
3.1.  Пәннің мазмұнының қысқаша сипаттамасы.
   Базалық білімнің негізгі компоненті ретіндегі физиканың мәні практикалық
іс-әрекетте  қолдану  үшін  қажетті,  басқа  оқу  пәндерін  зерделеу   үшін,
үздіксіз  білім  беру  жүйесінде  оқуды  жалғастыру  үшін   қажетті,   нақты
физикалық білімді игерту арқылы оның адамзат  өркениетін,  ғылыми-техникалық
прогресті дамытудағы, қазіргі ғылымдағы және өндірістегі рөлімен,  сондай-ақ
өскелең ұрпақтың рухани ортасын  қалыптастырудағы,  олардың  интеллектуалдық
және  басқа  да  сапаларын  дамытудағы  физикалық  білімнің   маңыздылығымен
анықталады.
   Оқытудың  тиімділігі  –   мектепте   оқушылардың   белсенді   араласуына
байланысты, яғни жоғары білімді оқытушы мен  білімді  меңгеретін  оқу-танымы
жоғары,  қабілетті,  белсенді  оқушыларға  тікелей   байланысты.   Сондықтан
мектепте оқу процессін іске асыру  үшін  оқытушының  жұмыс  сапасын  арттыру
керек, яғни өтілетін сабақтың, жүргізілетін  практикасы  мен  лобараториялық
жұмыстарының  сапасын  арттыру,  оқушылардың   белсенді   оқу-танымдық   іс-
әркеттерін ынталандыру, оқу процессін рационалды түрде негіздеу.
Лабораториялық  жұмыстарда  басқа  білім  түрлеріне   қарағанда   мұғалімнің
барынша белсенді  болу  керектігін  айқындайды.  Мұндай  жұмыстарда  мұғалім
әрбір  оқушымен  қарым-қатынаста  болады  және  олардың  өзіндік  жұмыстарын
тиімді басқаруға көмектеседі.
   Лабораториялық сабақтарды  оқу  процессін  ұйымдастырушы  форма  ретінде
қарауға болады, яғни эксперименттік зерттеулерді жүргізу  және  қалыптастыру
кезіндегі теорияны өмірде қолдана алуы, шығармашылық қабілеттіліктің  дамуы,
құрал-саймандарға практикалық машықтануы ұйымдастырады.
Лабораториялық  жұмыстарды  түсіндіру  мейлінше   күрделі   тақырыптар   мен
физикадан  өтіліп  жатқан  құбылыстарды  сезіну  үшін,  теориялық   білімнің
маңызын  түсіндіруге  тиімді.  Мектепте  физиканың  жалпы  курсының   25-30%
лабораториялық сабақтар болып табылады.
   Мектептерде  физика  пәнінен  лабораториялық  сабақтардың   өтілуі   мен
дайындық кезіндегі біршама кемшіліктерді атап көрсетсек болады:
-  лабораториялық  сабақтарға  қолданатын  құрал-жабдықтар  әрқашан  қазіргі
заман талабына сай еместігі;
   - өтілген материалға лабораториялық жұмыстардың сәйкес келмеуі;
- лабораториялық жұмыстарға көптеген әдістемелік сипаттаманың берілуі;
- жұмысты орындауда оқушылардың дайындығының аздығы;
- оқушылардың әрқашан болып  жатқан  құбылысты  талдауға  машықтанбауы  және
жасалған эксперименттен қорытынды жасауға қабілетінің жетіспеуі;
- оқушылардың көп уақыты өтпелі тапсырмаларды орындаға  кетеді,  нәтижесінде
эксперименттің тиімділігі төмендейді;
- оқушылардың индивидуальды дайындығы әрқашан есептелмейді;
-  оқушылардың   педагогикалық   еңбек   мәдениетін   қалыптастыруға   назар
аударылмауы.
   Лабораториялық жұмыстың орындалуынан алынған  нәтижелер  бағаланады,  ал
практикалық жұмыстарды жасағанда оқушылардың  қабілеттілігі  мен  дағдылануы
жетіспейді.
Жоғарыда аталған ұйымдастыру кезіндегі кететін  кемшіліктер  бойынша  физика
курсы бойынша жүргізілген лабораториялық жұмыстардың өтілуі,  сонымен  бірге
оқушылардың   қабілетсіздігі   мен   білімінің   жоқтығы,   осының   барлығы
мектептерде физика  пәні  бойынша  жүргізілетін  лабораториялық  жұмыстардың
жүргізу мен теориясы және  әдістемесін  жаңарту  керектігін  айқын  көрсетіп
тұр.
1.3  Осы курстың мақсаты  орта  және  жоғары  мектепте  эксперимент  жасауды
жетілдіру жолдарын меңгеру керек;
1.4 Оқытудың нәтижелері:
Курсты оқығаннан соң магистрант  игеруі  қажет:
  негізгі физикалық эксперименттер, оларды  жасау  ерекшеліктерін,  негізгі
ұғымдарды,  шамаларды,  тәжірибелік   әдістердің   негіздерін   және   өлшеу
нәтижелерін  өңдеуді.

   ұға білуі қажет:

  негізгі  физикалық  эксперименттер,  олардың  табиғатта  байқалуын   және
техникада қолданылуын;

  меңгеруі қажет:
  физикалық приборлармен жұмыс істеуді,  осы  приборларды  жетілдіре  білу,
эксперименттік есептерді шығаруды және оны физика заңдарымен    байланыстыра
білуді;
     Курсты оқығаннан соң магитрант мынаны істей білуі қажет:
           -  құбылысты  зертханалық  жағдайда  құрал-жабдықтар   көмегімен
қайталай білуді.
          -  статистикалық әдісті қолдана білуі;
           -  құралдармен  және  жүйелердің  негізгі  параметрлерін   өлшеу
әдістерімен
  жұмыс істей білуі;
            -   табиғат    нысандары    бойынша    істелінетін    физикалық
эксперименттердің
техникасын меңгеруі, термодинамилық параметрлерді, тұрақтыларды
        -  процесс  сипаттамаларын  өлшей  білуі,  өлшеу  нәтижесін  бағалай
білуі,
компьютерді қолдана білуі және  өлшеу  нәтижесінің  статистикалық  өңдеуінің
нәтижесін   ала   білуі;    бейсызықтық    құбылсқа    арналған    есептерін
шығара білуі.
1.6   Курс пререквизиттері:
1.6.1   Жалпы физика
1.6.2  Теориялық физика
1.6.3 Физиканы оқыту әдістемесі

4. ОҚУ ПӘНІНІҢ  МАЗМҰНЫ  (модуль бойынша)
                                                                     2-кесте
|Тақырыптын аты және мазмұны                                        |Сағаттар |
|                                                                   |саны     |
|1                                                                  |2        |
|Дәрістер                                                                     |
|1 Дәріс                                                            |         |
|Оқытуға қажетті физикалық эксперименттер және олардың міндеттері   |1        |
|2 Дәріс                                                            |1        |
|Оқыту физикалық эксперименттердің жүйесі                           |         |
|3 дәріс                                                            |1        |
|Физиканы оқытуға қажетті демонстрациялық эксперименттер            |         |
|4 Дәріс                                                            |1        |
|Қазіргі демонстрациялық экспериментке әдістемелік талаптар         |         |
|5 Дәріс                                                            |1        |
|Физика бойынша зертханалық жұмыстар және оның оқу процесіндегі орны|         |
|6 дәріс                                                            |1        |
|«Механика»  бөлімі бойынша физикалық эксперименттер                |         |
|7 дәріс                                                            |1        |
|«Молекулалық физика»  бөлімі бойынша физикалық эксперименттер      |         |
|8 дәріс                                                            |1        |
|«Электростатика»  бөлімі бойынша физикалық эксперименттер          |         |
|9 дәріс                                                                      |
|«Электродинамика»  бөлімі бойынша физикалық эксперименттер                   |
|10 дәріс                                                           |1        |
|«Магнит өрісі»  бөлімі бойынша физикалық эксперименттер            |         |
|11 дәріс                                                           |1        |
|«Әр түрлі ортадағы элетр тогы»  бөлімі бойынша физикалық           |         |
|эксперименттер                                                     |         |
|12 дәріс                                                           |1        |
|«Электромагниттік индукция»  бөлімі бойынша физикалық              |         |
|эксперименттер                                                     |         |
|13 дәріс                                                           |1        |
|«Тербелістер және толқындар»  бөлімі бойынша физикалық             |         |
|эксперименттер                                                     |         |
|14 дәріс                                                           |1        |
|«»  бөлімі бойынша физикалық эксперименттер                        |         |
|15 дәріс                                                           |1        |
|«Электростатика»  бөлімі бойынша физикалық эксперименттер          |         |
|                                                                   |         |
|ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАР                                               |         |
| №1 Зерханалық жұмыс                                               |2        |
|Тақырыбы: Жердің тартылыс өрісінің кернеулігін маятник көмегімен   |         |
|табу.                                                              |         |
|Жұмыстың мақсаты: Жердің тартылыс өрісінің кернеулігін маятник     |         |
|көмегімен табуды үйрету.                                           |         |
|Құрал-жабдықтар: секундомер, сызғыш, маятник.                      |         |
|№2 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы: Дөңгелектің инерция моментін анықтау.                    |         |
|Жұмыстың мақсаты:  Дөңгелектің инерция моментін анықтау.           |         |
|Құрал-жабдықтар: Дөңгелек, сызғыш, штангенциркуль, секундомер,     |         |
|жіпке байланған жүк.                                               |         |
|№3 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы: Айналмалы қозғалысты Оборбек маятнигі көмегімен зерттеу. |         |
|Жұмыстың мақсаты: Айналмалы қозғалысты Оборбек маятнигі көмегімен  |         |
|зерттеу әдісімен таныстыру.                                        |         |
|Құрал-жабдықтар: Оборбек маятнигі, жүктер, сызғыш, штангенциркуль, |         |
|секундомер.                                                        |         |
|№4 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы: Трифиляр көмегімен қатты денелердің инерция              |         |
|моментінанықтау.                                                   |         |
|Құрал-жабдықтар: трифиляр, секундомер, штангенциркуль, денелер,    |         |
|(диск, стержень, қуыс цилиндр и т. д.).Начало формы                |         |
|Конец формы                                                        |         |
|№5 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы: Пружинадағы жүктің еркін тербелісін зерттеу.             |         |
|Жұмыстың мақсаты: Серпімділік коэффициентін анықтау, Пружинадағы   |         |
|жүктің еркін тербелісінің периодын анықтау.                        |         |
|Құрал-жабдықтар: Серппелер, штатив, секундомер.                    |         |
|Начало формы                                                       |         |
|Конец формы                                                        |         |
|№6 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы: Айналмалы маятниктің инерция моментін тербеліс заңдары   |         |
|көмегімен анықтау.                                                 |         |
|Жұмыстың мақсаты: Айналмалы маятниктің инерция моментін тербеліс   |         |
|заңдары көмегімен анықтау тәжірибе жасау арқылы анықтау..          |         |
|Құрал-жабдықтар: кронштейн, дене, екі цилиндр, штангенциркуль,     |         |
|сызғыш, секундомер.                                                |         |
|№7 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы: Ауырлық өрісіндегі дененің қозғалысын Атвуд машинасы     |         |
|көмегімен зерттеу.                                                 |         |
|Жұмыстың мақсаты:  дененің түзу сызықты қозғалысын Атвуд машинасы  |         |
|көмегімен зерттеу.                                                 |         |
|Құрал-жабдықтар: Атвуд  машинасыа, секундомер, жүктер. Начало формы|         |
|Конец формы                                                        |         |
|                                                                   |         |
|№8 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы:: Стокс әдісі көмегімен сұйықтың тұтқырылық коэффициентін |         |
|табу.                                                              |         |
|Жұмыстың мақсаты: сұйықтың тұтқырылық коэффициентін табу           |         |
|Құрал-жабдықтар: Шыны цилиндр, микроскоп, секундомер, пинцет,      |         |
|миллиметрлік қағаз, шариктер.                                      |         |
|№9 Зерханалық жұмыс                                                |2        |
|Тақырыбы: Психрометр көмегімен ауаның ылғалдылығын табу.           |         |
|Жұмыстың мақсаты: Психрометр көмегімен ауаның ылғалдылығын табу.   |         |
|Құрал-жабдықтар: Ассман психрометрі, стакандағы су.                |         |
|№10 Зерханалық жұмыс                                               |2        |
|Тақырыбы: Гигрометрдің көмегімен ауаның ылғалдылығын табу.         |         |
|Жұмыстың мақсаты: Ламбрехт гигрометрдің көмегімен ауаның           |         |
|ылғалдылығын табу.  .                                              |         |
|Құрал-жабдықтар: Ламбрехт гигрометрі, резина үрлегіш, термометр,   |         |
|эфир.                                                              |         |
|№11 Зерханалық жұмыс                                               |2        |
|Тақырыбы: Калориметр әдісі көмегімен судың меншікті жылу           |         |
|сиымдылығын табу.                                                  |         |
|Жұмыстың мақсаты: Калориметр әдісі көмегімен судың меншікті жылу   |         |
|сиымдылығын табу.                                                  |         |
|Құрал-жабдықтар: Калориметрлер, амперметр және вольтметр, екі      |         |
|термометр, су және зерттелетін сұйық.                              |         |
|№12  Зерханалық жұмыс                                              |2        |
|Тақырыбы: Меншікті жылу сиымдылықты араластыру арқылы табу.        |         |
|Жұмыстың мақсаты: Меншікті жылу сиымдылықты араластыру арқылы      |         |
|есептеу.                                                           |         |
|Құрал-жабдықтар: калориметрлер, зерттелетін дене, таразы және      |         |
|гирлер, термометр, ыстық су және барометр.                         |         |
|№13 Зерханалық жұмыс                                               |2        |
|Тақырыбы: Қатты дененің жылулық ұлғаюын зерттеу.                   |         |
|Құрал-жабдықтар: 1) жылулық ұлғаюды зерттейтін прибор 2) электрлік |         |
|плитка 3) термометр 4) кристаллизатор                              |         |
|№14 Зерханалық жұмыс                                               |2        |
|Тақырыбы: Қатты дененің жылулық ұлғаюының коэффициентін            |         |
|калориметрлік әдіспен табу                                         |         |
|Құрал-жабдықтар: калориметр, индикатор, пробирка, металл           |         |
|стерженьдер.                                                       |         |
|                                                                   |2        |
|№15 Зерханалық жұмыс                                               |         |
|Тақырыбы: Маховик дөңгелектің инерция моментін және үйкеліс күшін  |         |
|табу.                                                              |         |
|Құрал-жабдықтар: Қабырғаға бекітілген маховик дөңгелек,  сызғыш,   |         |
|штангенциркуль, секундомер, жүктер.                                |         |













5 МАГИСТРАНТТАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ

5.1.     Оқу эксперименті және оның оқыту процесіндегі маңызы.
5.2.     Оқу экспериментін жүргізукезінде компьютерлерді қолдану.
   3.  Физика бойынша көрсетілетін эксперименттер және олардың түрлері.
   4.  Эксперименттерді көретуге дайындау және көрсету әдістемесі.
   5. Физика бойынша зертханалық жұмыстар және олардың физиканы оқытудағы
      маңызы.
   6. Зертханалық жұмыстардың түрлері.
   7. Физиканы оқытуға қажетті қазіргі заманға әдістемелік  кешен.
   8. Мектептегі физика кабинеті және оны жабдықтау.
   9. Оқытуға қажетті құрал-жабдықтар және олардың классификациясы.
































7. ОҚУ-ӘДІСТЕМІЛІК ОҚУЛЫҚПЕН ҚАМТАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ


|Әдебиеттердің аталуы     |Саны           |Магистранттар  |Қамтылу        |
|                         |               |саны.          |проценті.      |
|1                        |2              |3              |4              |
|Лабораторный практикум по|12             |1              |100            |
|теории и методике        |               |               |               |
|обучения физике в школе: |               |               |               |
|Учебное пособие. Под ред.|               |               |               |
|С.Е.Каменецкого. М: 2002.|               |               |               |
|Г.Г.Никифирова. Учебное  |12             |1              |100            |
|оборудование для         |               |               |               |
|кабинетов физики         |               |               |               |
|общеобразовательных      |               |               |               |
|учреждений. Под ред.– М: |               |               |               |
|Дрофа, 2005.             |               |               |               |
|С.А.Хорошавин.           |12             |1              |100            |
|Демонстрационный         |               |               |               |
|эксперимент по физике в  |               |               |               |
|школах и классах с       |               |               |               |
|углублённым изучением    |               |               |               |
|предмета: Механика,      |               |               |               |
|Молекулярная физика.     |               |               |               |
|– М.: Просвещение, 1994. |               |               |               |
|А.В.Смирнов,             |3              |1              |100            |
|С.В.Степанов.            |               |               |               |
|Оборудование школьного   |               |               |               |
|кабинета физики. – М.:   |               |               |               |
|2001.                    |               |               |               |
|А.А.Марголис. Практикум  |5              |1              |100            |
|по школьному физическому |               |               |               |
|эксперименту. М.:        |               |               |               |
|Просвещение. 1977.       |               |               |               |






























   8 . ӘДЕБИЕТТЕР


1. Физикадан демонстрациялық тәжірибелер М.: Просвещение, 1990.
2. Методика преподавания физики в 8 – 10 классах средней школы  /  Под  ред.
   В. П. Орехова, А. В. Усовой. М.: Просвещение,1980.
3. Бугаев А.И. Методика преподавания физики в средней  школе.  Теоретические
   основы. М.: Просвещение,1981.
4.  Учебное  оборудование  по  физике  в  средней  школе  /Под   ред.   А.А.
   Покровского. М.: Просвещение, 1973.
5.  Кабинет  физики  средней  школы  /Под   ред.   А.А.   Покровского.   М.:
   Просвещение, 1982.
6. Усова А.В. Практикум по решению физических  задач:  Для  студентов  физ.-
   мат.фак. /А.В.Усова, Н.Н.Тулькибаева  М.: Просвещение, 2001, - 206с.
7. Симакин М.В. Методика решения задач по физике для 10 класса  естественно-
   математического направления, Кокшетау: Келешек – 2030, 2008. – 120с.
8. Методика преподавания физики в 7 – 8 классе средней школы. Пособие для
   учителя /Под ред. А.В. Усовой, М.: Просвещение, 1990
9. Методика преподавания физики в 8 – 10 классах средней школы /Под ред.  В.
   П. Орехова, А. В. Усовой. М.: Просвещение,1980
10. Бугаев А.И. Методика преподавания физики в средней школе.  Теоретические
   основы. М.: Просвещение,1981

















Пәндер