Файл қосу
Ұнтақ жарма
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|СМЖ 3-деңгейдегі құжаты | | |
| | |ПОӘК 042-18-7.1.17/03-2013 |
|ПОӘК |18.09.2013 ж., | |
|Студенттерге арналған |№ 1 басылымы | |
|«Өңдеу өндірістерінің | | |
|технологиясы» пәннің | | |
|бағдарламасы | | |
«Өңдеу өндірістерінің технологиялары»
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
5В072800 – «Өңдеу өндірістерінің технологиясы»
мамандығына арналған
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
Семей
2013
Әзірлеуші Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Ет, сүт
және тамақ өнімдерінің технологиясы» кафедрасының доцент м.а., т.ғ.к.
Нұрғазезова А.Н._____________________
2. ДӘРІСТІК МАТЕРИАЛ
Дәрістің негізгі мақсаты пән бойынша тақырыптарды теориялық негізде
жеткізе білу болып табылады.
1 дәріс
Дәнді ұнтақтаудағы техологиялық үдерістердің құрылымы
§1. Ұнтақтың түрлері, ұнның ассортименттері мен сапасы
Әр түрлі ассортиментті және сапалы ұнды өңдеу үшін әр түрлі тартылған
ұндарын қолданады. Ұнтақ белгілі бір бағыттағы техникалық процестер мен
дәнді ұнға ұнтақтауға берілген ассортимент пен сапасының құрам бөлігін
көрсетеді. Әр ұнтақ белгілі бір структураға сай, жүйенің мінездемесін және
режимін қоса отыра, ол бөлек деңгейлер мен өнімді өңдеу жүйесінен тұрады.
Жүйе деп бір не әр түрлі топтағы машиналарда біртекті өнімді өңдеудегі
қарапайым процестер деп түсінуіміз керек. Жүйеге берілген өнімнің шығуы мен
сапасына байланысты жүйенің режимі анықталады. Мысалы, ұн немесе әжік. Жүйе
техникалық процестердің ұйымдасуына жоғарғы саты болып табылатын
деңгейлерге қосылады.
Барлық ұнтақтар жәй және күрделі болып бөлінеді. Ұсақтау процесстеріне
байланысты олар бөлімдерге бөлінген. Жәй ұнтақтарға жәй ұнтақтау
қолданылады, онда барлық дәндер анатомиялық бөлімде қалыпты ұнтақталады
және ұнға жіберіледі. Күрделі ұнтақтарға талғамалы ұнтақтау жүргізіледі,
оның бастапқы деңгейінде ең алдымен дәннің ішкі, яғни эндосперманың сыртқы
бөлігін ұнтақтауға тырысады. Осыған байланысты технологиялық процесстердің
структурасы да әр түрлі болады. Сол себепті ұнтақтарды жәй және күрделі
бөлімдерге бөледі. Жәй ұнтақтарға бидай және қара бидайдың ерекше тартылған
ұнтағы, жалпы шығымы 95% және 96% болатын ерекше тартылған ұнтақ, соған
сәйкес қара бидайдың тазаланған ұнтағы жалпы шығымы 87% болатын тазаланған
ұн жатады. Күрделі ұнтақтарға қалған барлық ұнтақтар жатады: сорттық, бидай
мен қара бидайдың наубайлық және макарондық ұнтақтары. Ұнтақтардың түрлері
мен ұнның ассортименттері 9-1, 9-2, 9-3 кестелерінде көрсетілген.
9-1. Жұмсақ бидайдың наубайлық ұнтақ түрлері және өңдірілген өнімнің шығым
қалпы, %
|Ұнтақтау |Дамыған техникалық структурадағы ұнтақ |Қысқартылған |Тарты|
|өнімдері | |техникалық |лған |
| | |структурадағы |ұн |
| | |ұнтақ | |
| |үшсортты |екісортты |бірсортты |екісортты |бірсо| |
| | | | | |ртты | |
|Ұн (барлығы) |73 |75 |78 |
| |екісортты|үшсортты |үшсортты |үшсортты |
|Ұн (барлығы) |75 |75 |75 |75 |
|Жоғарғы |55...60 |40...50 |20...25 |5...20 |
|сортты (әжік)| | | | |
|Бірінші |- |10...20 |25...30 |- |
|сортты | | | | |
|(жартылай | | | | |
|әжік) | | | | |
|Жоғарғы |- |- |- |10...30 |
|сортты | | | | |
|(наубайлық) | | | | |
|Бірінші |- |- |- |20...45 |
|сортты | | | | |
|(наубайлық) | | | | |
|Екінші сортты|15...20 |15,0 |20...25 |5...20 |
|Қалдық | | | | |
|өнімдер: | | | | |
|Жемдік ұн |3 |3 |3 |3 |
|Кебек |19,1 |19,1 |19,1 |19,1 |
|Жемдік дән |2,2 |2,2 |2,2 |2,2 |
|өнімдері | | | | |
|Механикалық |0,7 |0,7 |0,7 |0,7 |
|өткізудегі | | | | |
|қалдықтар | | | | |
|Қорытынды: |100 |100 |100 |100 |
9-3. Қара бидай, қара бидай қоспалары мен бидайдың наубайлық ұнтағы және
өнімнің шығым қалпы, %
|Ұнтақтау |Сортты ұнтақтар |Тартылған ұн ұнтағы |
|өнімдері | | |
| |екісортт|бірсортт|бірсортт|қара |Қарабидай|Бидай-|
| |ы |ы |ы |бидай|-бидай |қара |
| | | | | | |бидай |
|Ұн (барлығы)|80 |87 |63 |95 |95 |96 |
|Еленген |15 |- |63 |- |- |- |
|Тазаланған |85 |87 |- |- |- |- |
|Тартылған |- |- |- |95 |95 |96 |
|Қалдық | | | | | | |
|өнімдер: | | | | | | |
|Кебек |16,6 |9,6 |33,6 |2,0 |2,0 |1,0 |
|Жемдік дән |2,4 |2,4 |2,4 |2,0 |2,0 |2,0 |
|өнімдер | | | | | | |
|Мех.өткізуде|0,7 |0,7 |0,7 |0,7 |0,7 |0,7 |
|гі қалдықтар| | | | | | |
|Кеуіп кету |0,3 |0,3 |0,3 |0,3 |0,3 |0,3 |
|Қорытынды: |100 |100 |100 |100 |100 |100 |
Кестеде көрсетілген ұнның шығым қалпы дәннің базистік сапасына жатады.
Базистік сапа деп дәннің шартты сапасын, яғни нақтылы өнімді салыстыру үшін
қабылданған. Бидай мен қара бидай дәндерінің базистік сапалары: тазартылған
дәннің күлділігі – сорттық ұнтақталуда 1,85%, тазаланған – 1,97%, жаман
қоспалар жиыны – 1 %, соның ішінде зиянды – 0,1 %, дәндік қоспаның жиыны –
1 %, сорттық ұнтақтаудағы бидайдың табиғи өркені – 775 г/л; сорттық
ұнтақтаудағы қара бидайдың табиғи өркені – 700 г/л; сорттық ұнтақтаудағы
жалпы шынылығы – 50 %(жұмсақ бидай үшін); 80% (қатты бидай үшін).
Өңделетін дәннің нақтылы сапасын салыстыру негізінде базистік ауытқулар
табылады және сол дайын өнім шығымын есептеп табады. Егер өңделетін дәннің
сапасы базистан үлкен болса, онда ұн мен сорттық ұнның шығымы өседі,
керісінше болған жағдайда азаяды.
Әр ұн тартатын зауыт ереже бойынша қолда бар техникалық жабдықтарды
негізге ала отырып, бір көрсетілген ұнтақ түрімен жұмыс істейді.
Жұмсақ бидайдың сорттық-наубайлық ұнтағынан ұнтақ жарма, ұн әжігін және
макарон ұнын шығарады. Ұнтақ жарманы 2 % мөлшерінде алады. Ұн әжігі мен
макарон ұнын өндіру үшін шынылығы 50 % болатын бидайды өңдеу керек.
Көрсетілген ұнның ассортименті шығымы мен сапасынан өзгеше. Ұнның
тағамдық және тұтынушылық құндылығы химиялық құрамы мен биохимиялық
қасиетімен, сонымен қатар өңделетін дәннің технологиялық қасиетіне
байланысты болатын наубайлық және макарондық құндылығымен анықталады.
9-4 кестеде әр түрлі сортты ұнның химиялық құрамының орташа нәтижесі
көрсетілген. Мәліметтер ұнның жоғары тағамдық құндылығын көрсетеді. Ұнда
маңызды химиялық элементтер, В тобындағы дәрумендер мен минералды заттар
бар. Ұнда бидай мен қара бидай сорттық ұнтақтарында ақуыздар, майлар, қант
және күлі екінші сортты және тартылған ұнмен салыстырғанда аздау. Бұл
жоғары сортты ұндардың дәннің ішкі қабаттарына байланысты дамитынын және
оның негізі крахмалда екенін түсіндіреді.
9-4. Орташа ұнның химиялық құрамы, % кебу затқа
|Ұн сорты |Ақуыз |Крахмал |Жасұнық |Пентозандар|Қант |Май |Күл |
|Бидай ұны |
|Жоғары |10,3 |76,7 |0,1 |1,95 |1,85 |1,1 |0,5 |
|сорт | | | | | | | |
|Бірінші |10,6 |72,1 |0,2 |2,50 |2,00 |1,3 |0,7 |
|сорт | | | | | | | |
|Екінші |11,7 |70,8 |0,6 |3,40 |2,50 |1,8 |1,1 |
|сорт | | | | | | | |
|Тартылған |11,5 |65,8 |1,9 |7,20 |4,00 |2,2 |1,5 |
|Қара бидай ұны |
|Еленген |6,9 |73,6 |0,5 |4,5 |4,7 |1,4 |0,6 |
|Тазаланған|8,9 |69,3 |1,2 |6,0 |5,5 |1,7 |1,2 |
|Тартылған |10,7 |65,7 |1,8 |8,5 |6,5 |1,9 |1,6 |
Бидай және қара бидай ұнын химиялық құрамына байланысты салыстыра
отырып, қара бидай ұны 10...20 % ақуызы аз, сондықтан бидайдан тағамдық
құндылығы төмен екені көрініп тұр. Сонымен қоса қара бидай ұнында
пентозандар, қант және клетчатка көбірек.
Ұнның тағамдық құндылығы тек қана химиялық құрамына ғана байланысты емес,
оған қоса нәрлілігі, сіңімділігі мен тағамдық өнімдердің толыққанды
әзірленуіне байланысты. Бидай ұнының нәрлілігі 100 г-да 323...329 ккал,
қара бидайда 321...326 ккал. Бидай мен қара бидайдан жасалған нан
толыққанды тамақтану өнімі болып табылады, ол өзінің құрамында жақсы
сіңірілетін және адамға қажетті тағамдық заттардың толық жиыны бар.
Әр түрлі сортты өңдірілетін ұнның біртектілігін қамтамасыз ететін
кейбір сапа көрсеткіштері бар, оларға: күлділігі, ұнтақ ірілігі,
клейковинаның құрамы мен сапасы және ұнның түсі. Ұнның көрсетілген сапа
көрсеткіші белгілі ереже бойынша регламентталған (9-5 кесте). Бұл
көрсеткіштер ғана емес сонымен қатар шектеулі көрсеткіштер қатарында ұнның
сапасын бағалау үшін кіргізеді. Сонымен, наубайлық ұнның ылғалдылығы 15%
–дан аспауы керек, ал макарондық – 15,5% артық емес; дәмі мен иісі- бөгде
заттарсыз, құрамында минералды қоспаларды қосу рұқсат етілмеген,
металломагниттік қоспалар құрамы – ережеге сай ұйғарынды қалып шегінде ғана
болуы керек. Өңдірілген ұнда белгіленген нормалар мен шектеулер бұзылған
болса, онда өнім бейстандарттық болып, қайта қарап дайындауға жіберіледі.
9-5. Ұн тартатын зауыттарда өңдірілетін жарма мен ұнның қасиеттері мен сапа
көрсеткіші
|Дайын өнім |Кебу |Ірілігі |Балауыз |Органолептикалық|
| |заттың | |құрамы, %, |анықталатын түс |
| |күлділігі,| |көп емес | |
| |%, көп | | | |
| |емес | | | |
| | |Жібек |Жібек | | |
| | |ситодағы |ситоның | | |
| | |қалдық, № |өтетін | | |
| | |%, көп |жері, № %| | |
| | |емес | | | |
|Наубайлық бидай ұны |
|Наубайлық |0,60 |23\2 |35\10 көп|30 екінші |Ақ немесе ақ |
|майда ұн | | |емес |топтан төмен |сары сарғыш |
| | | | |емес |реңімен |
|Жоғары сорт|0,55 |43\5 |- |28 екінші |Ақ немесе ақ |
| | | | |топтан төмен |ақсары реңімен |
| | | | |емес | |
|Бірінші |0,75 |35\2 |43\80 аз |30 екінші |Ақ немесе ақ |
|сорт | | |емес |топтан төмен |сарғыш реңімен |
| | | | |емес | |
|Екінші сорт|1,25 |27\2 |38\65 аз |25 екінші |Ақ сарғыш |
| | | |емес |топтан төмен |реңімен |
| | | | |емес | |
|Тартылған |2,0 көп |0,67\2 |38\35 аз |20 екінші |Ақ сарғыш пен |
| |емес | |емес |топтан төмен |немесе сұр реңді|
| | | | |емес | |
|Макарон өнімдері үшін бидай ұны |
|Қатты | | | | | |
|бидайдан | | | | | |
|макарон | | | | | |
|ұны: | | | | | |
|Жоғары сорт|0,75 |140\3 |27\12 көп|30 |Ақсары сарғыш |
|(ұнтақ) | | |емес | |реңімен |
|Бірінші |1,10 |190\3 |43\40 көп|32 |Ашық-ақсары |
|сорт | | |емес | | |
|(жартылай | | | | | |
|ұнтақ) | | | | | |
|Екінші сорт|1,75 |27\2 |38\65 көп|28 |Ақсары сарғыш |
| | | |емес | |реңімен |
|Жұмсақ | | | | | |
|бидайдан | | | | | |
|макарон | | | | | |
|ұны: | | | | | |
|Жоғары сорт|0,55 |150\3 |27\15 көп|28 |Ақ сарғыш |
| | | |емес | |реңімен |
|Бірінші |0,75 |190\3 |43\50 көп|30 |Ақ ақсары |
|сорт | | |емес | |реңімен |
|Ұнтақ жарма |
|М маркалы |0,60 |23\8 |38\2 көп |- |Мөлдір емес |
| | | |емес | |тартылған ұнның |
| | | | | |ақ түсі бар |
|Т маркалы |0,85 |23\5 |38\1 көп |- |Жартылай мөлдір |
| | | |емес | |күміс ұнтақты не|
| | | | | |сарғыш түсі бар |
|МТ маркалы |0,70 |23\5 |38\1 көп |- |Мөлдір емес |
| | | |емес | |тартылған ұнның |
| | | | | |ақ түсі бар, |
| | | | | |сонымен жартылай|
| | | | | |мөлдір күміс |
| | | | | |ұнтақты не |
| | | | | |сарғыш түсі бар |
|Наубайлық қара бидай ұны |
|Еленген |0,75 |27\2 |38\90 аз |- |Ақ ақсары не сұр|
| | | |емес | |реңімен |
|Тазаланған |1,45 |0,45\2 |38\60 аз |- |Ақшыл-сұр не |
| | | |емес | |ақсары-сұр сырт |
| | | | | |бөлімінің ұсағы |
|Тартылған |2,0 көп |0,67\2 |38\30 аз |- |Дәннің сырт |
| |емес | |емес | |бөлімінің сқр |
| | | | | |түсі |
Кейбір ұн тартатын зауыттарда ұнның сапасын бағалау кезінде оның
күлділігіне емес ақтығына көңіл бөледі. Сорттық бидай ұнының ақтығының
нормалары РЗ-БПЛ құралы арқылы 9-6-шы кестеде көрсетілген.
9-6. РЗ-БПЛ құралы арқылы наубайлық бидай ұнының ақтығының уақытша
нормалары
|Сорт |Құралдың шартты бірлігіндегі ақтығының шкаласы |
| |Аз емес |Көп емес |
|жоғары |54 |- |
|бірінші |36 |53 |
|екінші |12 |35 |
Ұнның ақтығының көрсеткіштері 25\61 фракциясымен сипатталатын оның
ірілігін анықтау үшін орнатылған. Жоғары сортты ұнда бұл фракцияның саны 25
%-дан аз болмауы керек. Бұл фракцияның құрамының төмендеуіне байланысты
оның көрсеткіш түсі белгілі бір көлемде азаяды. Бірінші және екінші сортты
ұндардың түс көрсеткішін сәйкесінше анықтайды.
§ 2. Сұрыптық наубайлық бидай ұнтақтарының құрылымы
Сұрыптық наубайлық бидай ұнтақтарының құрылымының негізгі принциптерінің
құрылуы
Сұрыптық наубайлық бидай ұнтақтары көбінен таралған болып есептелінеді.
Олардың үлесіне 90% -ға жуық барлық ұнтақтар кіреді. Бұл ұнтақтар тобына
үшсортты, екісортты және бірсортты бидай ұнтақтары жатады, оларды дамыған
процестердің мәндері мен ситовейкадағы өнімдердің аралық байытуы
байланыстырады. Сұрыптық наубайлық бидай ұнтақтарының принциптік
структурасы алты деңгейден тұрады: біріншілік дәнді ұсақтау(айыру
процессі), аралық өнімдерді сұрыптау, аралық өнімдерді ситовейкада байыту,
жарманы тегістеу, байытылған аралық өнімдерді жұқалап ұсақтау(ұнтақтау
процессі), ұнды сорт бойынша бақылау және қалыптастыру.
Дәнді ұсақтау (айыру процессі) жанышқыш станоктардағы ұсақтау мен
отырғызылуына байланысты сұрыпталуы болып, төрт-бес жүйеден тұрады. Бұл
жүйелер негізінде екі топтамаларға бірігеді. Оның біріншісі жарманың пайда
болуын қамтамасыз етеді, ал екіншісі қалған қабыршақты өнімдерді
ұнтақтаумен аяқтайды. Сол себепті бірінші жүйенің топтамасын – жарма
түзуші, ал екіншісін – ұнтақтаушы деп айтады. Біріншілік дәнді ұсақтау
деңгейінің негізгі мақсаты – бірінші үш ұнтақтау процессінде пайда болатын
жарма және дунст түріндегі максимал мөлшерлі мен жоғарғы сапалы аралық
өнімдерді шығару. Бұл өнімдерді бірінші сапалы өнімдер деп атайды, себебі
олардың күлділігі дәннің күлділігіне қарағанда төменірек. Бір немесе екі
жүйеден құралатын екінші топ қалып қойған және аралық өнімдерден алынған
бірінші сапалы қабыршақты өнімдерді өңдеуді қамтамасыз етеді. Бұл жүйеде
екінші сапалы аралық өнімдердін біраз мөлшерін алып, ал қалған
қабыршақтарды кебекке жібереді.
Жоғары сапалы ұнды алу үшін келіп түсетін аралық өнімдердің сапасы да
жоғары болуы тиіс, олардың сапасы дәннің технологиялық ерекшелігі және
ұсақтау режиміне де байланысты. Сондықтан дәннің сапасына байланысты
бірінші сапалы аралық өнімдердің шығымы 79...83% деңгейінде болу керек.
Көбінде дәннің жоғары шынылығына мән беріледі (шынылығы 55%-дан көп),
азырақ – төмен шынылығына (шынылығы 55%-тен аз). Белгіленген нормадан
тысқары кету әрқашанда аралық өнімнің күлділігі бойынша сапасының
төмендеуіне әкеліп соқтырады және соған байланысты ұнның сапасы төмендейді.
Ережеге сай жарма түзуші жүйе тікелей ірі және орта жарманы бөлек таңдап
алады, ал ұсақ жарма, дунст және ұнды біріктіріп, фракцияларға бөлу үшін
сұрыптау деңгейіне жібіреді, себебі белгілі тұқымдар оларды бөлуге
мүмкіндігі жоқ.
Айыру жүйесінде жанышқыш станоктардың шығатын өнімнің тиімді ұсақталуына
өнімдердің ірілігі бойынша біркелкілігіне байланысты. Шығатын өнім – бұл
ірі және салыстырмалы түрде ұсақ қоспалар бөлшегі. Егер бұл қоспаны келесі
құрылым бойынша жүйеге, яғни ірі бөлшектерге арналған біліктер арасында
орналасқан саңылауға бағыттасақ, ұсақ бөлшектер біліктердің әсеріне
ұшырамайды. Бұл станоктың бейрационалдық және жүйеге берілген отырғызушы
машиналардың жүктеуіне әкеледі. Егер біліктер арасында орналасқан
саңылауларды ұсақ өнім бойынша орнатса, ол шеттен тыс қабыршақтың
ұсақтауына әкеп соғады. Сондықтан да айыру жүйесіндегі ұсақтаудың қалыпты
жүйесін құру үшін фракцияларды бөлек ұсақтауға кеңес береді, сол үшін 1
айыру жүйесін алып тастағанда, айыру жүйесін ірі және ұсақ деп бөліп алу,
ал одан соң ұсақтайтын өнімдерді бөлек не бірге отырғызу керек. Бірлесіп
отырғызылатын ірі және ұсақ аттас өнімдерді ұсақтау айыру жүйесінің
негізінде тұқым жетіспеушілігіне байланысты өндірушілігі жоғары емес
кәсіпорындар қабылдайды.
Айыру процессінде шығатын өнімнің одан да тиімді ұсақталуы үшін және
эндосперманың қалдығын қабыршақтан бөліп алу үшін А1-БВГ ұсақтау машиналары
қолданылады.
Айыру жүйесінде жоғары өтетін өнімдерді 3,4 және 5, ал төменгі және
соңғы жүйеде ұсақтау машиналары қабыршақты қарқынды ұнтақтау және
максималды ұнның шығуын қамтамасыз етеді.
Аралық өнімдерді сұрыптау деңгейі біріншілік ұсақтау деңгейінен шыққан
дәнді ірілік фракциясы бойынша біркелкі етіп бөлу(ұсақ жарма, дунст және
ұн), және ұсақтау машиналарынан шыққан ұсақталған өнімді бөлу үшін
арналған. Сол себепті сұрыптау деңгейі екі системалық топқа бөлінеді, оның
ең алғашқысы бірінші сапалы аралық өнімдерді себулеріне байланысты екі-үш
жүйеге сұрыптайды, ал екіншісі ұсақтау өніміне байланысты сұрыптайды.
Сұрыпталу жүйесінен шыққан өнімді сапасына байланысты байыту үшін не
елеуіштерге, не сапасына сай ұсақтау жүйелеріне, ал ұнды бақылауға
жібереді. Сонымен қатар ұнтақты сұрыптау кезінде кебек алады.
Аралық өнімдерді елеуіштерде байытуды олардың жеке қабыршақтарынан
құтылу арқылы аралық өнімнің сапасын жақсарту үшін қолданады. Елеуіштерге
бірінші сапалы аралық өнімдерден ірі, орта және ұсақ жарма мен дунстты
жібереді. Екінші сапалы өнімдерді негізінде байытпайды. Жарма мен дунстты
елеуіштерде байыту оның сапасының және ұнның сапасын жоғарлауындағы ең
тиімді тәсіл болып табылады. Ол А1-БСО үшярусты елеуіштерінің шығуына
байланысты мүмкін болатын болды. Осы елеуіштерді қазіргі деңгейге
тасымалдау жақсы қалыптастырылған болса, жарма мен дунсттың дұрыс
жіберілуін берілген әуе режимі бойынша және ситолардың дұрыс тазаланған
болса, бастапқы өнімнің кұлділігіне қарағанда байытылған өнімнің
күлділігінің 1,5...2 ретке төмендеуін салыстыруға болады. Екіярусты
елеуіштердің бұндай мүмкіндігі жоқ. Елеуіштегі байытудың тиімділігін
арттыру мақсатында оларды негізі ірі және орта жарманы 1, 2 және 3 айыру
жүйесінен әр жүйелерге бөлек және ұсақ жарманы бірге не бөлек жарма түзуші
жүйелерге жібереді, қатты дунстты барлық жарма түзуші жүйелерде байытыла
береді. Байытылған жарма мен дунстты ұнға айналдыру үшін тегістейтін және
ұсақтайтын жүйелерге бағыттайды, ал елеуіштегі өтетін өнімдерді 3 және 4
айыру жүйесіне жібереді, сонымен бірге ұсақтау процесіндегі өтетін
өнімдерді қайта өңдеу жүйелеріне жібереді.
Ұн тартатын зауыттарда сорттық ұнтақтардан ұннан бөлек 2 %ұнтақ жармада
өңдіріліп шығады. Ұнтақ жарманы 1 не 2 айыру жүйелерінен ірі немесе орта
жарманы байытатын елеуіштерден таңдап алады. Ол үшін ұнтақ жарманы
көрсетілген елеуіштердің орта екі сито өткелдерінен таңдап алады. Төменгі
ярусты бірінші сито өткелін белгілі ұсақ фракциялы мөлшерінің жоқтығына
байланысты ұнтақ жарманы тасымалдау үшін қолданбайды, сондай-ақ елеуіштің
соңғы сито өткелінде қараторы сияқты дән зиянкестерінің бар болуына
байланысты қолданбайды. Екіярусты елеуіште дайындалған ұнтақ жарманы
бақылау елеуіштерінде қайта байыту керек. Үшярусты елеуіштерге қайта байыту
керек емес. Ұнтақ жарманың шығымы жоғары сортты ұнның құрамынан
есептелінеді.
Жарманы тегістеу деңгейі. Ірі және орта жарманың негізгі бөлімі
эндосперма мен қабыршақ өскінінен тұратын жарма түзу деңгейінде пайда
болған. Бұндай жармалар елеуіштегі байытуға келмейді, оларды ең алдымен
ұсақтап алу керек, ал содан соң елеуіштерде сияқты отырғызылатын орында
бөлініп тұрған қабыршақтарын алып тастау керек. Бұл технологиялық үдерісті
жоғары режимді ұсақтау жүйесінде және қабыршағын бұзбай, тек эндоспермадан
бөліп алып, жарманы ұсақ бөлшектерге бөлетін тегістеу жүйесінде орналасқан
жанышқыш станоктарда істейді. Келесі деңгейлерді тегістеу жүйесінде
қабыршақтарды тұқымынан бөледі, одан соң басқа схемалар бойынша қалған
жармаларды елеуіштерде байытады.
Тегістеу жүйесінің саны бидай ұнтақтарының сорттық структурасында екіден
төртке дейін. Тегістеу жүйесінің саны көбінесе дәстүрлі жабдықтардағы
технологиялық процесстерінде болған структуралық нұсқаларында. Бұл
нұсқаларында кескіш жанышқыштар қолданылады, және негізінен бірінші сапалы
ірі және орта жарманы, оған қоса екінші сапалы орта және ұсақ жарманы
тегістейді. Комплексті жабдықтарды қолданған кезде бар жоғы екі тегістеу
жүйесінде барлық жармаларды және қатты дунстты микрошероховатты станоктарда
тегістеді. Бірінші тегістеу жүйесіне нашар сапалы ірі және орта жарманы,
ал екінші тегістеу жүйесіне нашар сапалы ұсақ жарманы және дунстты
жібереді.
Байытылған аралық өнімдерді жұқалап ұсақтау(ұнтақтау процессі). Бұл
деңгей байытылған жармалар мен дунсттардың ұнға айналуына және қалған
қабыршақты өнімді ұсақтау үшін пайдаланады. Қиын сорттық ұнтақтауда бұл
деңгей 10...12 жүйелерде қолданылады, соның ішінде 3...5 бірінші сапалы
өнімдерді өңдейді, 2...3 екінші сапалы өнімдерді, ал соңғы 3...4 жүйесі
қабыршақты өнімдердің ұсақтауын аяқтайды. Жүйенің көрсетіген топтарының
арасында әрдайым әр топтың өтетін өнімдерін өңдейтін арнайы жүйелер
құрастырылады, сол себепті бұл жүйелерді өтпелі деп атайды. Зауыттарда
бірінші бес ұсақтау жүйелерінде дәстүрлі жабдықтар арқылы жарманы тиімді
ұнтақтау үшін кескіш жанышқыштарды қолданады, ал келесі жүйелер
микрошероховатты білікті қабыршақтарды ұсағырақ етіп тарту және ұнның
сапасын жоғарлату үшін пайдаланады. Комплектті жабдықтары бар зауыттарда
тек энтолейтор мен деташерларда қысатын білік өнімдері қосымша ұсақтау
микрошероховатты білікті қолданады. Энтолейторлар бірінші үш ұсақтау
жүйелерінде орнатылады, а деташерлер қалған барлық ұсақтау жүйелерінде
орнатыла береді.
Ұсақтау процессінде негізгі ұнның мөлшерін жуықтап алғанда 2\3 жалпы
санынан алады. Ұсақтау жүйесіндегі осы жүйеге келіп түсетін өнімге
байланысты бірінші сапалы ұн мөлшері 45...65% , екінші сапалы ұнның мөлшері
біраз аз 30...40% , ал ұнтақтау жүйелерінде 20...30% болады.
Ұнды сорт бойынша бақылау және қалыптастыру деңгейі. Дәнді ұсақтау
процессінде және ұн тартатын зауыттар аралық өнімдердің 20-дан көп ұнның әр
түрлі сапалы түсілімдерін алады. Осы түсілімдерден бар жоғы бір не бірнеше
сорт ұнын шығару керек. Әрине, егер бір сорт шығарылса, оған әр жүйелерден
келіп түскен түсілімдер жіберіледі. Ұнның сапасы орташа есеппен берілген
сорт күлділігіне, ірілігіне, құрамындағы балауызына және т.б. сай МЕСТ
талаптарына сәйкес келу керек. Әр түрлі сортты ұнды алу үшін әр сортқа өз
сапаларына байланысты белгілі ұн түсілімдерін жібереді. Түрлі дән ұсақтау
жүйелерінде алынатын ұн үлкен сапа айырмашылықтарын көрсетеді. Ұнның
күлділігі 0,40-дан 3,5 %-ға дейін өзгере алады, бірінші ұсақтау жүйелерінде
алынатын ұн түсілімдері минимальді күлділікті көрсетеді, себебі негізінде
қабыршақтың минимальді құрамы бар орталық эндосперманың бөлшегін байытатын
аралық өнімдерін бұл жүйеде жақсы ұнтақтайды. Соңғы ұсақтау жүйесіндегі
түсілімдер максимальды күлділікті көрстеді. Сол уақытта ұнда орталық
эндосперманың бөлшегі балауыздан аздау, бірақ крахмалы көбірек.
Ұн сорттарын қалыптастырудың екі негізгі тәсілдері бар: бірінші олардың ұн
тартатын зауыттарда ұнтақтау бөлімдеріндегі қалыптасуын бақылау, бұл
жағдайда дайын өнім бөлімінде дайын ұн сорттары келіп қояды; екінші екі не
үш ұн түсілімдерінен келіп түсетін дайын өнімдердің қалыптасуын қадағалау.
Ұн бақылауы – аралық өнімдер мен қабыршақтардың үлкен бөлшектерінің ұнға
түсіп кетпеуін тексеретін техникалық үдеріс, кездейсоқ електік рамкалардың
және ұн елейтін електердің жыртылуынан болатын қателіктер арқылы ұнға бөгде
заттар түсіп кетуі мүмкін. Егер соңғы ұн елегіштін шығым мөлшері 5 %-дан
аспаса, онда оны қалыпты жағдай деп есептеуге болады.
Бірінші түсілімдегі ұнның сапасы жоғары сортты ұн сапасынан біраз жақсы
болады, күлділігі 0,5...0,52%, екіншінікі – жоғары мен бірінші арасында
бірдей, ал нақтырақ 0,6...0,65% болады. Үшінші түсілімдегі ұнның күлділігі
екінші сортты ұнның күлділігінен асып түседі, ол 2,8...3,5% болады.
Ұн сорттарын периодты қозғалыс қоймаларында келесі құрамдарының
араластыру көп құрамды мөлшерлік дозаторларда қалыптастырады. Сонымен қатар
ұнның арнайы сорттарының қалыптастырылуы тапсырыс берушінің қалауына
байланысты, мысалы, көп не аз мөлшерлі балауыз немесе т.б.
2 дәріс
Өнімдерді сорттау
Астықты ірілігіне байланысты ұсақтау
§ 1. Процестің құрылысы мен белгіленуі
Сатылы астықты ұсақтау процессі кезінде түзілген бөлшегі, өлшемі,
қалыпы, тегістігі, фракционды және аэродинамикалық қасиеттерімен
ерекшеленеді. Астықты өлшемі бойынша елегіш себетінде ұнтақтағанда аралық
өнімдері сортталады. Бұл жерде мына жағдайды ойда ұстаған жөн. Формалды
елегіште бөлшектері өлшемі бойынша ажырайды десе, ал практика жүзінде ол
сапасы жағынанда жүреді, әр түрлі ірі фракциялар тек қан өлшемімен ғана
емес және эндосперма мен қабыршақтарының болуымен ажыратылад. Неғұрлым
фракция ұсақталған сайын, соғырлым эндосперма көп болады, ал қабыршақтар
азайады, бұл жағдай алдағы қайтау өңдеу кезінде кездеседі.
Елеуіш өнімдерді фракцияға бөлуге және де жазық үсті саңылауы жұмысымен
қалыпы мен өлшемін анықтайды.
Ұн өнеркәсібіндегі елегіштің сипаттамасы. Елеуіш келесідей
параметрлерге ие:екі көрші жіптердің осьін арасындағы арақашықтықты, қадам
деейміз; жарық саңылауының енін; жіптердің енін; қиманың жанды коэффициенті
елегіштің саңылауынан жарыққа дейінгі ауданын (жанды қима деп аталатын)
елеуіштіқ барлық ауданына және елеуіштің аудандарын қолданудағы пайдалы
деңгейлерін көрсетеді. Жанды киманың коэффицентінің мәні көп болған сайын
елеуіште егістігі жоғарылайды демек өнімді себуді қарқындылығы елеуіштің
ауданының көлемі уақытқа өндірушілігіне байланысты.
Металлды маталы елеуіш көміртегісі аз мөлшердегі болаттан және тот
баспайтын сымнан дайындалады.
Капронды елеуіш монокапронды жіптерден дайндалады. Елеуіштің ұяшығының
кескін үйлесімділігін сақтап қалу үшін полиметилметажабқышты эмульсиямен
сырлайды. Сонда да жіптерді клейлеп беріктігін сақтау жеткіліксіз керу
кезінде елеуіштің ұяшығы формасы кейде ауытқиды. Карпонды елеуіштердің
кемшілігі жарықтың, ауа оттегісі мен жылудан икемділін жоғалту қауіпі
төнеді.
Капронды елеуіштердің орнына полиамидті елеуіштерді құп көреді,
саңылаудың дәлме-дәл өлшемі орнықты, капронды жіптерге қарағанда көрсеткіші
1,5...2,5 есе жоғары.Полиамидтті елеуіштердің жіптері аз созылады және орта
есеп бойынша қызымет көрсету уақыты ұзақырақ.
Дирменде елейтін елеуіштердің металлдық торлары
| | |
|№ елеуіш |Саңылау өлшемі,мм |
| |Металды мата |карпонды |полиаминді |
| | | | |
|Шыққан өнімдер: | | | |
|1-ші (жоғары шығуы ) |Шығу 2,257 |— |— |
|2-ші шығуы |2.257 / 1,114 |/ 7 |/6,5ПА |
|Жарма: | | | |
|ірі |,114 / 0,592 | |6,5 ПА/ 12ПА |
|орташа |0,592 / 0,421 |7 / 13 |12ПА / 15,5ПА |
|ұсақ |0,421 / 0,306 |13 / 17 |15,5ПА / 21ПА |
|Қатты дунст |0,306 / 0,248 |17 / 23 |21ПА / 27ПА |
|Жұмсақ дунст |— |23 / 29 |27ПА / 30ПА |
|Ұн |Өту |29 / 35 |30ПА —43ПА |
| | |35 — 43 | |
Әрине, мұндай шартты классқа бөлу жеткілікті кейде алынған ұн егу
машинасының фракция саны шектеулі болғанда көбінесе көрші класстарды
қосады.Өнімнің сапасы ірілігіне байланысты, мысалы, сол немесе басқа
өнімнің сапасын жоғарылату үшін оның ірілігін төмендетеді.Ірі жарма
елеуіштен № 1 (09 – 08) өткеннен кейін шығуы № 056 және т.с.с алынуы
мүмкін.Ұн сапасына қарамай дайын өнім болып саналады, ал аралық өнімдер өз
кезегінде жартылай фабрикаттар жанама өңдеуден кейін ғана ұнға
айналатындықтан шыққан өнімдерді қайта ұсақтауға жаңа аралық өнім мен ұн
алу үшін жіберіледі.
Негізгі талаптар астық өнімдерін ұсақтау процессін сорттау және
ірілігіне қарай фракцияға нақты бөлу болып табылады.Осыған байланысты
келесі түсініктер қалыптасады:
шығатын қоспа – фракцияға бөлуге тускен себілген, ұсақталған астық
өнімдерінің қоспасы;
өтетін өнім(өтуші) – бөлшектің массасы, шығатын қоспадан тұратын немесе
содан өлшемі өзінікі ал жарықтың өлшемі аз елеуіштен алынады;
түсетін өнім(түсуші) – бөлшектің массасы, шығатын қоспадан тұратын
немесе содан өлшемі өзінікі ал жарықтың өлшемі көп елеуіштен алынады
Шығатын өнімге қарағанда сепаратталған фракция өзінің көлемінің құрамы
алынған нәтижелерінде біркелкі.
Технологиялық процесстің әсерін сорттағанда бір – біріне байланысы бар
екі корсеткішті бағалаймыз:Eи өтетін бөлігін шығатын қоспадан толықтығын
белгілеп көрсететін шығару коэфициенті, Ен сепаратордық анықтығын
көрсететін кес себілген коэфициенті,бағалаудың мазмұны түскен өнімдегі
өтетін бөлшегі:
[pic]
Өтетін фракцияның шығатын қоспадағы мазмұны - Qпр.и ; фактикалык шығуда
өтетін фракция – Qпр. ;түсетін өнім фракциясының саны – Qпр.сх осыдан
шығатын формула:
[pic]
2 дәріс
8 тарау
Аралық өнімдерді сорттау (жетілдіру)
Астықты ұсақтау
§ 1. Процестің белгісі мен құрылымы.
Жоғарыда айтылғандай астықты ұсақтаудағы алынған нәтижесінде аралық
өнімдері ірілігімен ғана емес сонымен бірге әртүрлі қабыршақ пен
эндосперманың байланысының болуымен ажыратылады. Бұл жанама байланыс
өнімнің күлділігімен сипатталуы мүмкін. Астықтың күлділігі жоғары болған
сайын,ондағы қабыршақтарыда көп болады. Ұнтақтауға келіп түсетін астықтың
күлділігі көбінесе 1,6...1,9% шамада ауытқыйды, ал жұмсақ бидайдағы
эндосперманың күлділігі - 0,3...0,5%, қатты - 0,4...0,6%, қабыршақтың
күлділігі - 6,0...9,0% болады
Аралық өнімдердің күлділігі келесідей мәндерді береді:
ірі ұнтақ 1,2...1,7
орташа ұнтақ 0,9...1,4
ұсақ ұнтақ 0,7...1,0
қатты дунст 0,7...0,9
жұмсақ дунст 0,6...0,8
Өнімдердегі қабықшалары азайғанда ірілігі төмендейді,бірақ өнімдердің
ешқайсысы да таза эндоспермадан тұрмайды. Әрине, егер өнімдердің ішінен аз
қабықшадан тұратын ұнтақталған астык фракциясын тандаса,онда ұсақтау мен
елеуге кайта келіп түскен өнімдер көбірек болады. Қайта ұсақтаудан өткенде
аралық өнімдердің үйлескен сапасы алынуы мүмкін. Шығатын өнімдердің
эндоспермасы аз кезінде алынған аралық өнімдер, ұсақтаудан кейін міндетті
түрде онда қабыршақтары көп және күлділігі жоғары болады. Мұндай өнімдерді
екінші сорттағы өнімдер деп атайды.
Бірақ, тіпті, шеткі аралық өнімдердің бір фракциясының бөлшегі қалыпы
мен құрамы өзгеше болады. Бұл тегіс қабыршақтың еркін жұқа, сонымен қатар
қабыршақтың тегіс, жұқа эндосперманың қабатына байланысқан және де қабыршақ
эндосперманың қалың қабатымен салыстырылған, қабыршақтың шетінде орналасқан
көлемді эндосперманың таза бөлшегі. Өнімнің маңызды бөлігі болып келетін
қосылып біткен эндосперма мен қабыршақ бұл компонентерді толықтай бөлуге
болмайды, бірақ әр өнімді әр түрлі құрамдағы эносперма мен кабыршақты
фракцияға бөлуге болады. Мұндай операция жоғары сапалы ұн алуға қажет,
ұсақтау кезінде өнімнің фракциясында кұрамында аз мөлшерде қабыршақ болуы
тиіс.
Өнімнің құрамындағы эндосперманы көбейту немесе тыңғылықты сорттау
жетілдіру процессі деп атайды.
Ол елеуіші бар дірілді пневматикалық сепаратордың тәсіліне негізделген.
Елеуіш машинасы елегіште өтетін бөліну қайтарымды - үдемелі қозғалысы үшін
кірген ауа потогы бір уақытта әсер етіп жүруге қолданады.Жарма мен
дунстарды сапасы бойынша елегіш машиналарда сорттау өлшемі, қалыпы,
тығыздығы, аэродинамикалық және фрукционды қасиеттерін әр түрлі сортталған
бөлшектерде қолдануға негізделген.
Қабыршақ пен эндосперма болуына байланысты жетілдіруден кейін елеуіш
машиналарда, тазалау эндоспермалық фракциясы, жоғары қабықшасы бар
фракциясы, аралық фракциясы алынады.
Құрылым бойынша жетілдіру процессінде, ірі бөлінген сортталу, орташа,
бірінші сападағы ұсақ жарма мен қатты дунст және де екінші сападағы ұсақ
жарма деген жүйелерге бөлінеді.
Жармалар мен дунстар не себілген кейін, не елеуіш машинасында бөлек
фракция жетпегенде жетілдіріледі. Бірінші ретте ірі жармалар жетілдіріледі,
өйткені оларда басқа аралық өнімдерге қарағанда көп қабыршақтар жиналған.
Жетілдіруден кейін фракцияның мықтырақ практика жүзінде қабыршақтары
жоқ бөлшегін күлділі төмен ұн алуға технологиялық процестағы біліктік
станок жүйесіне нақтырақ ұн тартуға жібереді. Эндосперма мен қабыршақтары
жабыса өскен жармалар білікті станоктарга арнайы жүйе яғни эндосперма
қабыршақты қоса алғанда бөлінуі арқылы ақтауға келіп түседі.Көбірек
мөлшердегі қабыршақ фракциясында, білікті станоктардың соңғы жүйесінде
технологиялық процестер қабыршақтың бөлшегіндегі соңғы эндосперманың
қалдығы қайтарылады.
Астықты тартудағы процесстің тиімді аралық өнімімдерді жетілдірудің
маңыздылығы ұнның сапасы жоғары сорттау шығару болып табылады.
Технологиялық тиімділікжұмысы елеуіш машиналарында екі жинақы
көрсетілімдерді анықтайды:жетілдірілген өнім шығару (өтуі) мен оның
күлділігін азайту(машинаға түскен өнім күлділігі процент бойынша). Жұмыстың
тиімділігі жоғарылаған сайын, неғұрлым қүлділіктің көлемі азайып,
жетілдірілген өнім максималды шығарылады.
поськолку жармалар мен дунстар елеуіштік машиналарда елеуіште
сортталады, то негізгі санының көрсеткіші шығарылған өту бөлшегі болады
Әдетте санда көрсеткіштер қолданылады Р - жетілдірілген өнімдерге
қатысаты шығатынын көрсетсе, ал шығатын өнімнің саны –Q елеуіш машинасына
келіп түскеніне байланысты
[pic]
Сапалық көрсеткіштеріне жоғарыда айтылғандай шығатын өнімнің
күлділігінің әр түрлілігінің Zn мен жетілдірілген Zo – ның шығатын өнімнің
күлділігіне Zn қатысына тең,
[pic]
Жалпы жетілдіру процессінің тиімділігі мына көрсеткіштер арқылы пайда
болу мумкін
[pic]
Сонымен қатар тиімділік елеуішке кеіп түскен өнімдер мен өімнің
күлділігінің шығуыдағы кең көлемде айырмашылықты және де көлемді
жетілдірілген өнімдердегі күлділікті көрсетеді
3 дәріс
Жарма адамның тағамдық рационында жалпы дәнді-дақылдардың
қолданылуының 8-13% құрайды. Жарма зауыттарында жарма мәдениетінің әр түрлі
түрлерін қайта өңдейді. Күріш,тары, қарақұмық дәндерінің негізгі массасын
жарма өндіруге пайдаланғандықтан олар кейде өздік жарма мәдениеті деп
аталады. Сонымен бірге жарма және жарма өнімдерін сұлы, арпа, бидай,жүгері,
бұршақ дәндерінен жасайды. Жеке жағдайларда жарма өнімдеріне ақ жүгері,
ЧуМИЗА, жасымық және т.б. қайта өңдейді. Жарма өнімдерінің ассортименттері
өте кең- ол бүтін немесе бөлшектенген ядро, қауыздан және т.б. жасалған
жарма.
Жарма мәдениетінің дәні пішіні, өлшемі, құрылымы бойынша әр түрлі
болып келеді. Ол үш бөлімнен:эндосперм, өскін және әр түрлі қабықшалардан
тұрады, бірақ өскін эндоспермды бір бүтін ядро ретінде қарастырған ыңғайлы.
Сондықтан болашақта дән ядро мен қабықшадан құрылады деп есептейтін
боламыз. Ядроның үстіңгі қабатын толығымен жапқан қабықшалары
гүлтектес(тары, күріш, арпа, сұлы) немесе тұқымдық (қарақұмық, бидай,
жүгері) немесе дәнді (бұршақ) болуы мүмкін.
Дәннің өте маңызды ерекшелігі болып сыртқы қабықша мен ядроның
байланысының беріктігі болып табылады.
Күріш, тары, сұлы және қарақұмық сияқты төрт жарма мәдениетінің
дәндерінің сыртқы қабықшалары ядроны ұстайды, бірақ онымен бірге өсіп
кетпеген. Қалған төрт түрлері бидай, бұршақ, арпа, жүгері дәндері ядромен
бүкіл үстіңгі бөлігімен тығыз өсіп кеткен. Қабықшалардың ядромен
байланысының беріктілігін әр түрлі жарма өнімдеріне дәнді өңдеу әдісі
анықтайды. Ядроның беріктілігі мен сынғыштығыөңдеудің әдістерін анықтап
қана қоймай, өнімнің ассортиментін де анықтайтындықтан, дәннің қасиетінде
өте маңызды.
Әр түрлі мәдениет дәндерінің сыртқы қабықшаларының мөлшері әр түрлі.
Құрамынды ең көп қабықшасы бар ол сұлы – 22-30% (орташа 26%), ең азы арпа
мен бұршақта- орташа 11-10%, тарыда, күріште, қарақұмықта пленканың мөлшері
20%-ға жуық.
Жарманың шығымы мен сапасына дәннің көптеген сапа көрсеткіштері әсер
етеді. Ең басты маңыздысы қабықшаның мөлшері, үлкендігі, тепе-теңдігі,
дәннің ылғалдылығы және ондағы қоспа мөлшері.
Қабықшаның мөлшері- ПЛЕНЧАТОСТЬ-қоспадан тазартылған дәнді анықтайды.
ПЛЕНЧАТОСТЬ жоғары болған сайын ядроның мөлшері соғұрлым аз, соғұрлым ондай
дәннен жарманы алу қыйын болады. Ереже бойынша жарма дәнінің ПЛЕНЧАТОСТІ
кішіден кішірек, алайда басқа жағдайлары болады, мысалы, қарақұмық дәнінің
ең үлкен фракциялары орташаға қарағанда ПЛЕНЧАТОСТІ көбірек болады. Жарма
мәдениетінің барлық дәнінде ең кішкентай фракциялары өте үлкен ПЛЕНЧАТОСТЬ
ие.
Сонымен бірге ұсақ дән нашар қабыршақтанады, әсіресе өңдеудің
эффективтілігіне ең кіші дәннің болуы ықпал етеді. Ондай дәннің өлшемі өту
кезіндегі ситтің саңылауымен анықталады. Ондай дәннің құрамы белгілі
стандарттармен шектеледі. Ұсақ дән алатын ситтің саңылаудың өлшемі тары
үшін 1,4×2 мм, сұлы үшін 1,8×2 мм, арпа үшін 2,2×2 мм. Ұсақ дәнді
мүкіндігінше нан қабылдау орындарында және элеваторларда електен өткізген
дұрыс.
Дәннің тепе- теңдігі де маңызды ұғым береді және өлшемі бойынша жақын
үлкен дәндердің де болуы өте маңызды.
Дәннің ылғалдылығы оның технологиялық қасиетіне, соңғы жарманың
ылғалдылығына үлкен әсер етеді. Жоғары, көп жағдайларда төмен ылғалдылық
оның технологиялық қасиетін нашарлатады,жоғары ылғалдылықта қоспадан және
дәннің қабыршақтануынан тазарту қыйындайды, төмен ылғалдылықта оның өңдеу
үрдісіндегі бөліну болатын технологиялық жағдайларын нашарлатады.
Жарма шикізатында көбінесе қыйын бөлінетін әр түрлі қоспалар болады.
СОРНАЯ(зиянды) қоспа органикалық, мәдени, минералды дәндерді және СОРНЫЕ
өсімдіктерді қосады. Мысалы, басқа мәдениеттің дәндері мен сорные
өсімдіктері сорный қоспаға қарақұмық, тары, күрішті жатқызады.
Дәннің қоспадан тазартылуының жалпы мүдделері бидай дәні мен қара
бидайдың ұн зауытында тазартылуы сияқты болып келеді. Алайда, әр түрлі
мәдениет дәндерінің пішіндері мен өлшемдерінің әр түрлілігіне, сонымен
бірге ондағы спецификалық қоспаның болуы дәнтазартқыш құрылғыларының
қолданылуының бірнеше ерекшеліктеріне алып келеді. Жарма мәдениетінің
барлығында дерлік өзіндік қыйынбөлінетін қоспалары болады. Бұл қоспаның
СОРНЫЙ және мәдени өсімдік тұқымдарын көрсетеді. Мысалы, қарақұмықтағы
қыйын бөлінетін қоспаларға бидай, арпа, сұлы, жабайы қарақұмық, сонымен
бірге татарлық қарақұмық- карлык жатады. Күріштің дәніндегі қыйын бөлінетін
қоспаларына әр түрлі қара дәндер(үлкентұқымды тарылар, қысылған тарылар
және т.б.), бидай және басқа да дәндер жатады. Қоспаға олардың тығыздығын
төмендететін лаймен араластырылған жердің түйіршіктері қызмет етеді.
Минералды қоспа (галька) 2,6...2,8 г/см³ тығыздыққа ие, ал жердің
түйіршіктері 1,2...1,3 г/см³ тығыздықта болатын дәннің тығыздығына жақын -
1,6...1,3г/см³ тығыздықта. Тығыздықтың айырмашылығының аз мөлшерде ғана
болуы қоспаның компоненттерін бөлгенде қыйындық тудырады. Тары дәнінде
СОРНЫЙ өсімдіктерді, бидайдың және қара бидайдың ұсақ дәндерін және т.б.
көрсететін қыйын бөлінетін қоспалар өте көп. Жарманың шығымы мен сапасына
әсер ететін дәннің басқа да белгілері бар. Мысалы, күріштің дәнінің
арасында ПЛОДОВОЙ саңылаулары бар қызыл-бурыл түске боялған дәндер де
кездеседі. Бұндай партияларды интенсивті түрде өңдеу жарманың шығымының
төмендеуіне әкеледі.
Дәнді жармаға өңдеу үрдісінің технологиялық схемасы
Дәнді жармаға өңдеу үрдісі ұн зауыттарындағы сияқты негізгі үш
кезеңнен тұрады: дәнді өңдеуге дайындау, дәнді жарма және жарма өнімдеріне
өңдеу, салу және дайын өнімді шығару.
Дәнді өңдеуге дайындау екі негізгі кезеңнен тұрады: дән массасынан
қоспаны бөлу және дәнді гидротермиялық өңдеу. Дәнді ұн зауыттарында
өңдеуден айырмашылығы жарма зауыттарында дәннің үстіңгі қабатын құрғақ
әдіспен өңдеу және оны жуу қарастырылмаған. Бұл барлық жарма мәдениетіндегі
өңдеудің технологиялық үрдісінде болатын қабыршақтануы нәтижесінде сыртқы
қабықшалардың алынуымен түсіндіріледі. Арине, бұндай жағдайда дәннің
үстіңгі бөлігін құрғақ және сулы әдіспен тазартудың қажеттілігі болмайды.
Жарма зауыттарында дәнді қоспалардан тазарту үрдісі ұн зауыттарындағы
мақсаттарға негізделген. Алайда дән тазарту машиналарының жұмыс органдары
барлық дәнге де келетін әр түрлі орнату және кинематикалық параметрлерге
ие.
Сұлының, қарақұмықтың, жүгерінің, бидайдың және бұршақтың дәндерін
өңдеуге дайындау барысында гидротермиялық өңдеуді қолданады. Ол жарманың
шығымын, сапасын көтереді, кезекті өңдеуді жеңілдетеді. Дәннің
технологиялық әр түрлілігіне және шығарылатын өнімнің ассортиментіне
байланыстыгидротермиялық өңдеудің әр түрлі әдістерін қолданады. Өңдеудің
әдістері мен режимдерін таңдауға дәннің кезекті қабыршақтану әдісі және сол
мақсатқа қолданылатынқабыршақтандыратын машиналар әсер етеді. Дәнді
қабыршақталуы алдында оны фракцияларға бөлуді сонымен бірге калибрлеуді
қолданады.
Дәнді өңдеу үрдісібарлық технологиялық схемаға міндетті мынандай
операциялардан тұрады: дәннің қабыршақтануы,қабыршақтанған
өнімдердііріктеу, дайын өнімді бақылау.Көптеген жарма мәдениетін өңдеу
кезінде жарманы қырсаулаумен тегістеу қолданады. Сонымен бірге, міндетті
операция –дәннің қабыршақтанған өнімдерін іріктегеннен кейінгі қалдықтарды
бақылау болып табылады.
Бөлек мәдениеттер үшін ядроны бөлу операциясын қолданады. Кейбір
схемаларға қабыршақтану алдындағы дәнді калибрлеуге жеткізетін дәнді ірілік
фракциялары бойынша бөлек өңдеу тән.
Дәнді өңдеудің технологиялық үрдісінің схемасы Х-1 суретінде
көрсетілген. Схеманың сол жақ бөлігі толық ядролы дәннің жармаға өңделуінің
технологиялық процесіне тән, ал оң жақ бөлігі бөлінген номерлы жарманың
операцияларын көрсетеді.
4 дәріс
Елеуішті сепарирлеу.
Елеуішті сепарирлеу- астықты тазалаудың және оны сұрыптаудың негізгі
процестерінің бірі. Астықтың өлшеміне байланысты сепарирлеуге қолданылатын
елеуіштер өлшемге, саңылау пішініне және материалға қарай ажыратылады.
Сепараторларда саңылауы дөңгелек, продолгаватой және үшбұрышты пішінді
штампты; саңылауы квадратты пішінді маталы елеуіштер қолданылады.
Астық қоспаларын жалпақтығына қарай продолгаватты саңылаулы; ал
ұзындығына қарай сұрыптағанда дөңгелек саңылаулы елеуіштер қолданылады.
Қайталап түсу қозғалысты сепараторларда тербеліс бағытына бағытталған
продолгаватты саңылаулы; дөнгелеп түсу қозғалысты сепараторларда өзара
перпендикуляр бағытқа бағытталған саңылаулы елеуіштер қолданылады. Бұндай
бағыт астықты тазалауды жылдамдатады. Елеуіш жұмыс өлшемімен және тірі ағыс
коэффициентімен сипатталады. Жұмыс өлшемі тікбұрышты саңылаулы елеуіш үшін
саңылаудың қарама- қарсы жағының аралығы болып табылады. Үшбұрышты саңылау
үшін дұрыс үшбұрыштың беті, ал дөңгелек саңылау үшін диаметр жұмыс өлшемі
болып табылады. Тірі ағыс коэффициенті дегеніміз саңылау ауданының
елеуіштің жалпы ауданына қатынасы.
Құрылымына қарай елеуіштің жұмыс органдары жалпақ(көлденең және
цилиндрлі), цилиндрлі(көлденең және тік) призматикалық болып бөлінеді. Елеу
елеуіштің әр түрлі тербеліс қозғалыстары арқылы жүзеге асады: қайталап,
домалап, айналып түсу және олардың әр түрлі қосылыстарында.
[pic]
[pic]
Елеуіштің тербелістерінің кинематикалық параметрлері қайталап және
домалатып түсіретін қозғалыстар үшін жиілікпен және амплитудамен(немесе
радиуспен), ал айналмалы үшін жылдамдықпен сипатталады. Әр типтегі
елеуіштерге оптимальды кинематикалық параметрлер сәйкес келеді.
Сұрыптау процесі бірмезетте өтетін 2 кезеңдерден тұрады: өздігінен
сұрыпталу және елеу. Өздігінен сұрыпталу кезінде ауыр және ұсақ бөлшектері
астынғы, ал ірі және жеңілдері үстіңгі қабаттарда жинақталады. Ұсақ
бөлшектері неғұрлым тезірек елеуішке түссе, соғұрлым елеу процесі
жылдамдайды.
Өздігінен сұрыпталу және елеу процестерінің салыстырмалы мағынасы
көбінесе сход және проход фракцияларының қатынасымен анықталады. Проход
фракциясының(құм, ұсақ қоспалар) аздаған мөлшері кезінде оның бөлінуі
өздігінен сұрыпталуға байланысты болады. Егер сұрыпталатын барлық қоспа
проход фракциясынынан тұрса, онда тиімділік елеу талаптарымен анықталады.
Мысалы, ірі қоспалардың сходпен елеуіштен шығуы.
Сұрыптау процесінің тиімділігі астық қоспалырының компоненттерінің
физико-химиялық құрамына; ылғалдылықтарға; әр түрлі іріліктегі
компоненттердің қатынасына; елеуішке меншікті жүктемеге(қабат қалыңдығы);
елеуіш материалына және жасалған сапасына, өлшемдеріне және саңылау
пішіндеріне; сепараторлардың технологиялық сұлбасына; кинематикалық
параметрлеріне; елеуішті тазалау әдістеріне және т.б факторлерге
байлынысты. Елеуішті сепарирлеу процесінің тиімділігінен дайын өнім сапасы
және келесі машиналардың жұмысы тәуелді. Сондықтан барлық астықты тазалау
процестерінің тиімділігі ережелермен қадағаланады.
Елеуішті сепараторларда астықты тазалау арамшөптік және дәнді
қоспалардың максималды ажыратылуын қамтамасыз ету керек. Ол үшін елеуішті
дұрыс таңдау және машинаның қалыпты жүктемесін қамтамасыз ету қажет. Егер
сепаратордан өткізгенде ірі қоспалар толық және елеуіш көмегімен және
ауалы ағыспен(тастар, топырақ, құм, арамшөптік қоспалардың ірі бөлшектері,
мәдени және арамшөптік өсімдіктердің ірі және ұсақ ұрықтары) 65%- тен кем
емес қоспалар бөлінсе тазалау тиімділігі деп есептелінеді.
Сепарирлеу машиналары жұмысының техникалық тиімділігі (%)
қалдықтардағы бөлінген қоспалардың мөлшернің бастапқы дәнді қоспадағы осы
қоспалар мөлшеріне қатынасымен анықталады.
[pic]
Мұндағы, А- бастапқы дәнді қоспадағы бөлінген қоспалар мөлшері, (%); В-
тазалаудан кейін бөлінген қоспалардың құрамы, (%).
Тиімділік көрсеткіштері және қалдықтарды дәннің болуы астықты
тазалаудың барлық процестерінің ережелерімен бақыланады.
Елеуішті сепараторлар астықты тазалау процесінде әр түрлі қызметтер
атқарады.
Дәндік қоспадан недәуір ірі, кездейсоқ түсіп кеткен қоспаларды
тазалау үшін А1-БЗО скальператоры қолданылады. Скальператордың жұмысшы
органы- баяу айналатын металды сеткадан жасалған көлденең цилиндр.
Скальператордың өнімділігі 100 т/ сағ.
Ірі қоспаларды скальператормен тазалаудың технологиялық процесі
келесідей жүреді( III-6 суреті). Бастапқы дәнді саңылауларының өлшемі 25х25
мм болатын елеуішті цилиндрге береді. Дән және ұсақ қоспалар еленеді және
машинадан шығарылады. Ірі қоспалар және қалған дән елеуіш саңылауларының
өлшемі 10х10 мм болатын сходты зонаға орналасады, ал ірі қоспалар елеуішті
цилиндрден сходпен шығарылады.
[pic]
Скальператордың жұмысының тиімділігіне елеуіштің цилиндрдің айналу
жиілігі, елеуіш саңылауының өлшемі және олардың тазалануы әсер етеді.
Скальператорды ірі қоспаларды бөлу тиімділігі 100%- ға жетеді.
Астықтың ұсақ фракциясын бөлу үшін өнімділігі 50 т/сағ болатын
елеуішті сепараторлар- А1- БСФ және А1- БСШ фракционерлері қолданылады.
Фракционер- сепараторлардың негізгі жұмысшы органы тегіс көпқатарлы
көлденең елеуіш болып табылады. Фракционер- сепараторлар ұсақ фракцияларын
бөлу және тазалау арқылы астықты последовательно-паралелді өңдеуді
қамтамасыз ететін технологиялық сұлбаға ие.
III-7 суретінде А1- БСФ сепаратор фракционерінің технологиялық
сұлбасы көрсетілген.
Бастапқы дән I жоғарғы төрт қабатта( екі паралелді ағыс) өздігінен
сұрыпталады, яғни, ұсақ қоспалар және ұсақ қоспалар төменгі қабатқа түседі,
ал ірі қоспалар үстіңгі қабатта қалады. Қоспалар 2,0х25мм өлшемді
продолговатты саңылаулы елеуіште проходпен бөлінеді. Дән екі параллельді
ағыспен ірі фракция дәндерінен қоспалардың біруақытта бөлінуі мен дәннің
фракцияларға бөлінуі жүретін 2,25х25 мм өлшемді ұяшықты елеуіштің келесі
төрт қабатына түседі. Елеуіштің осы секциясының сходы негізгі фракция-
тазаланған ірі дән II болып табылады. Қоспалары бар дәннің ұсақ фракциясы
елеуіштің соңғы екі қабытында тазаланады. Соңғы қабаттың сходы дәннің ұсақ
фракциясы III, және екі төменгі қабаттардың проходы ұсақ қоспалар IV болып
табылады.
[pic]
Дәннің ұсақ фракцияларының бөлінуі ережесіне сәйкес бастапқы дәндегі
оның құрамы 30%- дан кем емес болу керек. Ұсақ фракциялардың бөлінуімен
бірге арамшөптік қоспалардың мөлшері 40...50%-ға төмендейді. Бастапқы
дәннің фракцияларға бөлінуі және осы фракциялардың тазалану процестеріне
дәндік қоспаның құрамы(қоспалар саны, дәннің ені мен қалыңдығына қарай
дәннің біртектілігі, ылғалдылық, табиғилық және т.б), елеуіштерді таңдау,
елеуіш қозғалысының кинематикалық параметрлері әсер етеді.
Сепарпирлеу процесіне әсер ететін, оперативті реттелетін факторы
болып елеуішке түсірілетін удельді жүктеме есептелінеді. Дәнді қоспалардан
комплкексті тазалау үшін қайталап түсу және домалап түсу қозғалыстарына
келтірілетін елеуішті сепараторлар қолданылады. Мысалы, А1-БИС және А1-БЛС
типті сепараторлардың негізгі жұмысшы органы көлденең кеңістікте домалап
түсу қозғалысын жасайтын тегіс иілгіш елеуіш болып табылады. Елеуіш бірінің
үстіне бірі болатын екі қабатпен орналасқан және қарапайым технологиялық
сұлбаны құрайды: жоғарғы елеуіш сходы- ірі қоспалар II, төменгі елеуіш
сходы- дән, ал проход- ұсақ қоспалар III. (III-8 Суреті)
[pic]
Ұн тарту заводтарының дән тазалау бөлімдерінде саңылау 4,25х25мм
өлшемді продолговатты саңылауы бар сұрыптау елеуіштері қолданылатын 12
және 16 т/сағ өнімділіктегі сепараторлар орнатылады. Себетін елеуіштер Ǿ
2мм саңылаумен болады. Елеуішті құрылғылар ережеге сәйкес пневмосепарирлеу
каналдарымен бірге жұмыс істейді. Сондықтан дәндік қоспа тек өлшем емес,
сонымен қатар аэродинамикалық қасиеті бойынша бөлінеді.
Ауалы- елеуішті сепаратордың жұмыс эффектілігі удельді жүктеме,
елеуіш қозғалысының кинематикалық параметрлері(жиілік және амплитуда),
дәндік қоспа құрамы, елеуішті тазалау жүйесі, пневмоканалдағы ауаның орташа
жылдамдығы және т.б факторларға байланысты. Ауалы- елеуішті сепаратордың
дән тазалау эффектілігі шамамен 84%-ды құрайды(сонымен қатар іріден- 100%,
ұсақтан 86%, жеңілден 87%).
Аэродинамикалық сепарирлеу.
Дәндік араласпалардан негізгі мәдениеттен аэродинамикалық
қасиеттерімен ерекшеленетін қоспаларды ажыратуды ереже бойынша тік ауалы
ағысты сепараторларды жүргізеді. Мұндай қоспаларға жеңіл қоспалар атауына
бірігетін щуплые, жетілмеген дән, қабық, қабықша, полову, солому, куски
стебля жатады. Дәнді ауалы сепараторлау принципі дәндік қоспа
компонентттерінің аэродинамикалық қасиеттерінің әр түрлігіне негізделген.
Қоспа бөлігінің аэродинамикалық қасиетінің негізгі корсеткіші болып витания
жылдамдығы қызмет етеді.
Егер тік ауалы ағысқа бірнеше дәндік қоспаларды енгізсе, онда оладың
әрқайсысы күш орталығында орнатылған ауырлық күшінің G және кедергі
күшінің R әсерінде болады( III- 9 суреті).
Ауалы ағыстың турбулентті қозғалысы кезінде, мысалы, тік
пневмосепараторлық каналда кедергі күші көбінесе ағыстың жиілікке
динамикалық әсеріне тәуелді және Ньютон формуласымен анықталады:
[pic]
мұндағы, ξ- аэродинамикалық кедергі коэффициенті; F- площадь проекции
частицы на плоскость, нормальную к вектору относительно ее скорости, м2; ρ-
ауа тығыздығы, кг/ м3; υ- жиіліктің салыстырмалы жылдамдығы, м/с.
ξ коэффициентінің үлкендігі жиілік пішініне, ағыс режіміне, яғни,
Рейнольдс критериінің үлкендігіне тәуелді.
Ағысқа ауаның тік кіруі кезінде жиілікке әсер етеін ауырлық және
кедергі күштері әрқашан қарама- қарсы бетке бағытталады. Осыған байланысты
үш жағдай( III- 9 суреті):
R1> G1- бөлшек жоғары қозғалады;
R2= G2- бөлшек тепе-теңдікте;
R3< G3- бөлшек төмен қозғалады.
[pic] Суреті III- 9: Бөлшек витаниясының жылдамдығы бойынша дәндік қоспаның
ажыратылуы: υ1, υ2, υ3- бөлшектің абсолютті жылдамдығы, υв- ауалы ағыс
жалдамдығы.
R/G қатынасы бөлшек қозғалысының бағытын анықтайды және бөлшектердің
ауалы ағыспен бөліну мүмкіндігін растайды. Бөлшек қалыпты жағдайда болатын
ауалы ағыс жылдамдығын υ критикалық жылдамдық деп атайды:
[pic]
Формула бойынша анықталатын витания жылдамдығы көрші бөлшектердің
әсерінсіз ағыста орналасқан жалғыз бөлшекке қатысты. Барлық нешарообразных
бөлшектер(бидай, қарабидай, арпа дәндеріне қатысты) үшін витания жылдамдығы
мағынасы әр түрлі және ағыстағы дәннің бағытына тәуелді болуы мүмкін.
Дәннің ағыс бағытымен көлбеу осьте орналасуы кезінде витания жылдамдығы
үлкен болады және керісінше, яғни, ол миделего сечения ауданына тәуелді.
Қоспаның компоненттерінің әр түрлі витания жылдамдығы оларды ажырату
мүмкіндігіне қызмет етеді. Компоненттердің витания жылдамдығының мағынасы
аралығы неғұрлым үлкен болса, қоспа соғұрлым нақты бөлінеді
( III- 10 суреті).
Аэродинамикалық сепарирлеу процесінің тиімділігіне белгілі бір
мөлшерде меншікті жүктеме, дәндік қоспа құрамы(дән және қоспалардың
аэродинамикалық құрамының ажырату деңгейі), ауалы ағыстың орташа
жылдамдығы, каналдың көлденең тілігіндегі ауалы ағыстың жылдамдығының
біркелкі таралуы әсер етеді. Меншікті жүктеменің көбееюімен тазалау
тиімділігі төмендейді. Мысалы: ауалы ағыстың орташа жылдамдығы 5,5 м/с
кезінде ені 150мм пневмосепарирлеу каналында дәнді тазалау тиімділігі төрт
есе төмендеді, соның нәтижесінде жүктеме 50-ден 400 кг/сағ-дейін және канал
ені 1 см- ге өсті
( III- 11 суреті).
[pic]
Ауалы сепарирлеу процесі ауалы ағыстың орташа жылдамдығының
өзгерісіне өте сезімтал. Мысалы, тәжірибелік пневмоканалда ауаның орташа
жыламдығын 4,5-ден 5 м/с- ке дейін жоғарлатқанда ұсақ қоспалардан тазалау
эффектілігі екі есе өседі. Ауаның жылдамдығының одан әрі жоғарлауы дәннің
белгілі бір мөлшерінің қалдыққа жіберілуіне әкеледі. Пневмосепарирлеудің
эффектілігіне ауалы ағыстың жылдамдығынан басқа бастапқы жылдамдық және
пневмоканалдың жұмыс зонасына дәндік қоспаның бірқалыпты берілуі әсер
етеді. Ауалы ағыстың жұмыс зонасына дәнді көлденең бағытта беру
тиімдірек. Ұсақ қоспалардың тиімділігі бөлінуі үшін олар дәндік қоспалардың
үстіңгі қабаттында болуы керек. Ол үшін пневмосепарирлеу каналдарында
дәндік қоспаның алдын- ала қабатталуы үшін вибрациялы қоректендіргіштер
орнатылады.
Технологиялық белгіленуіне сәйкес пневмосепарирлеу каналдары тілік
пішініне(тікбұрышты, цилиндрлі), сепарирлеу режиміне, өлшеміне, ауа
цикліне(тұйықталған немесе тұйықталмаған) қарай бөлінеді.
[pic]
А1-БВЗ- 10 ауалы сепараторы(III- 12 суреті) тұйық ауа циқлі бойынша
жұмыс істейді. Жұмыс каналы тікбұрышты тілікті. Сепаратор өнімділігі 10т/
сағ, тазалау эффектілігі 75%. 7 рассекатель көмегімен қабылдау құрылғысына
келіп түскен дән төменгі бөлігінде 5 жүктеу клапаны орналасқан, 6 дәндік
каналдын көлемі бойынша таралады. Одан дән 4 жұмысшы камераның скатына
түседі. Дәндік қоспа бір скаттан келесі скатқа төгілу арқылы төрт рет ауалы
ағыспен үрленеді. Ауалы ағыспен ұсталған ұсақ қоспалар 1 пневмосепарирлеу
каналы арқылы ауадан шаң мен қоспаларды ажыратуға арналған 2 тұндыру
камерасына беріледі. Бұл қалдықтар камерадан 3 шнегімен шығарылады.
Тұндыру камерасында шаң мен қалдықтан тазартылған ауа дросель щелі мен
патрубок арқылы орталық желдеткішпен сорылады, содан кейін тұйық цикл
бойынша айналдырып(циркулдеп) жұмыс камерасына беріледі.
РЗ-БСД ауалы сепарторы( III- 14 суреті) дәннен аэродинамикалық
қасиеттері бойынша ерекшеленетін қоспаларды және тасымалданатын ауаны
ажыратуға арналған. Пневмосепарилеу каналы цилиндрлі пішінді.
РЗ-БСД сепарторында технологиялық процес келесідей жүреді.
I бастапқы ауа ағысы қоспалармен, тасымалдаушы аумен бірге енгізі
патрубогына түседі және 1 лотокке құлайды да, ауа мен дәндік массаның
бөлінуі жүретін 6 бағыттаушы воронкаға түседі. Содан кейін дәндік масса 5
бөлгіш конуске түседі және онымен шеңбер(кольцевой) каналға сырғиды да,
одан бағыттаушы шеңбер(кольцо) арқылы 4 пневмосепарирлеу каналының енгізу
ағысына түседі. Тазаланған дән II төмен түседі және конус арқылы
шығарылады. Жеңіл бөлшектері ауамен жоғары көтеріледі. 3 тұндыру
камерасының ішкі кеңстігінде бөлінудің екінші этапы жіреді- IV ауыр
қалдықтар гравитационды күштің әсерінен ауалы ағыстан түседі және
шығарылады, III жеңілдер аэродинамикалық күш әсерінен 2 орталық тұндыру
патрубогына түседі және ауамен бірге патрубок арқылы фильтр немесе циклонда
келесі тазалауға жіберіледі.
Осылайша РЗ-БСД ауалы сепарторы ауалы- дәнді қоспаны үш фракцияға
бөледі: II дән, IV ауыр қалдықтар және III жеңіл қалдықтары бар ауа.
Сепаратор өнімділігі 7т/ сағ, тазалау тиімділігі 95%- ға жетеді.
[pic]
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz