Файл қосу

Малдарды азықтандырудағы санитарлық гигиеналық талаптар




             ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
          СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
 | |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты        |                        |ПОӘК                   |
|                             |ПОӘК                    |042-18.23-1.09/01-2013 |
|                             |Баспа №_____            |                       |
|                             |«___» ________________  |                       |
|«Ветеринариялық гигиена»     |                        |                       |
|пәнінен оқытушыға арналған   |                        |                       |
|оқу әдістемелік кешені       |                        |                       |






                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ



                      «Ветеринариялық гигиена» пәнінен
              5В120100 – «Ветеринариялық медицина» мамандығына
                                  арналған




                             ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН
                             ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ












                                    Семей
                                    2013 ж



                                   Алғы сөз

   1. ҚҰРАСТЫРДЫ:
   Құрастырушылар: ___________ « ___ » ___________  2013  ж.  М.С.Садвакасов
   в.ғ.к., профессор
                                     ___________ « ___ » ___________ 2013 ж.
   М.С.Жакиянова магистр,  «Ветеринариялық санитария» кафедрасы




   2.ТАЛҚЫЛАНДЫ:
2.1. «Ветеринариялық санитария» кафедрасының отырысында
   Хаттама  « ___ »  ___________  2013 ж. №  ____


   Кафедра меңгерушісі _____________ Е.Омарбеков




   2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро отырысында
   Хаттама  « ___ » ___________ 2013 ж. № ____


   Төрайымы   _____________________ А.Тлеубаева




    3.БЕКІТТІ:
   Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында бекітіліп, баспаға
   ұсынылды


   Хаттама  «____»   _________________ 2013 ж. №_____


    ғаОӘК төрайымы    _____________________  Г.Искакова




   4. ЕҢГІЗІЛДІ     01.09.2010 ж баспа №2











                                                    МАЗМҰНЫ

   1. Пайдалану аймағы
   2. Нормативтік сілтемелер
   3. Жалпы ережелер
     4.  Оқу пәннің мазмұны (модуль бойынша)
     5.  Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптарының тізімі
    6.   Пәннің оқу-әдістемелік картасы
     7.  Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
   8.  Әдебиеттер
































      1 ПАЙДАЛАНУ АЙМАҒЫ

      «Ветеринариялық гигиена»  пәнінен  оқу-әдістемелік  кешені  «5В120100-
Ветеринариялық   медицина»   мамандығының   студенттеріне    арналған.    Ол
студенттерді пәннің құрылымы мен маңызын, қажеттілігі мен оның  саяси  орнын
таныстырып және студенттерді оқу барысында  тәжірибелік  үйреніс  пен  білім
алуын қамтамасыз етеді.

      2 НОРМАТИВТІК НЕГІЗДЕР


      «Ветеринариялық  гигиена»  пәніне  арналған   бұл   оқу-   әдістемелік
комплексі осы пәнінен жүргізілетін сабақтарды ұйымдастыру жолдары  төмендегі
құжаттардың талаптары мен  ұсыныстарына сәйкестеріліп құрылды:
      Мамандығы 5В120100 «Ветеринариялық медицина»  ҚР   БМЖС  3.07.447-2006
жалпы  мемлекеттік  ғылыми  стандартқа  сәйкестіріліп,  бекітіп  еңгізілген.
Білім және ғылым Министрлігінің  23 желтоқсан 2005 ж № 779.
 - СТУ  042-ГУ-4-2013   Университеттің   «Пәннің   оқу-әдістемелік   кешенін
безендіру  және  дайындауға  қойылатын  жалпы  талаптар»  стандарты;
-  ДП  042-1.01-2013  «Пәннің   оқу-әдістемелік   кешенінің    мазмұны   мен
құрылымы»  құжатталған  процедурасы.


     3. ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР


      3.1. Пәнге қысқаша түсініктеме
      Пәннің құрамы мен мақсаты  ортаның факторлары мен  тірі организмдердің
байланысы, олардың мал ерекшеліктеріне, жасы, өнімі, тұқымы т.б. қарап  және
малға жасалатын жағдайларға,  әсіресе  азықтандыру,  ұстап  күтіп-бағу,  жаю
тәсілдеріне,   пайдалану    жолдарына    байланыстырып,    оларға    қолайлы
физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес жағдайлар туғызу болып табылады.
      3.2 Пәнді оқытудың мақсаты.
      Мақсаты  деп  –  малдарға  қойылатын   барлық  талаптарды  ойластырып,
малдардың денсаулығын арттырып, мол, жоғары  сапалы өнім алу,  мал  арасында
жұқпалы аурулардың шықпау шараларын жасап, жас  төлдерді  өсіру  тәсілдеріне
сипаттама беру,  кеңістік  ортаны  әртүрлі  мал  қалдықтары  мен  ластанудан
сақтандыру,  әсіресе  топырақты,  суды,  ауаны,  шараларын  белгілеу,   қора
бөлшектерінің қасиеттерін олардың организмге әсерін оқыту.
      3.3 Пәнді оқытудың негізгі мақсаты.
      Болашақ   мал    мамандарын    малдардың    физиологиялық,    ауқымдық
ерекшеліктеріне байланысты  олардан  мол  өнім  алу  үшін,  белгілі  бағытта
қалыпты жағдай туғызып, еліміздің мал өніміне  сұранысын  қаматамасыз  етуге
дайындау.
      3.4 Пәнді оқу нәтижесінде әр студент:
      - білуі керек:  сыртқы  ортаның  әр  түрлі  факторларының  малдар  мен
құстардың  организміне,  өнім  сапасына  тигізетін  әсерлері   және   оларға
қойылатын  гигиеналық  талаптарға  сәйкес  әр  түрлі  аурулардың  алдын  алу
жолдарын ғылыми түрде оқып білу, малдарды дұрыс, үнемді тәсілдер мен  күтіп-
бағу, аз шығын, иесі мол, сапалы өнімдер алу жолдарын біліп  оны  жақсартуға
күш салу.
      -  меңгеру:  зоогигиенаның  әр  түрлі   тәсілдерін   меңгере   отырып,
оқылмайтын объектілерді  (қора,  су,  топырақ,  ауа,  азық  т.б.)  сипаттап,
олардың мемлекеттік стандартқа сәйкестендіру жолдарын оқып меңгеруі қажет.
      -  игеру:  малдардың  түрін,  жасын,  өніміне   байланысты   жасалатын
жағдайларды зоогигиеналық талаптарға сәйкестендіріп игере білу.
      -  меңгере  білу:  ауаның   физикалық,   химиялық   және   биологиялық
қасиеттерін,   судың    азықтық    сапасын    тексеру,    мал    қораларының
микроклиматарына санитарлық-гигиеналық баға  беруді  толықтай  меңгере  білу
қажет.
      - түсіну: мал  организмдері  оларға  жасалған  жағдайларға  байланысты
қандай   физиологиялық   өзгерістерге   ұшырайтындығын    түсініп,    малдың
денсаулығын жақсарту, өнімін жоғарлату жолдарын белгілей білу.
      - болуы: сыртқы ортаның мал организмдеріне жүргізетін әсерлерін ғылыми
түрде дәлелдейтін түсініктерді  оқып  үйрену.  Әр  зерттелмейтін  объектерге
тиісті  талдау  жасап,  санитарлық-гигиеналық   баға   бере   білу,   оларды
мемлекеттік талаптарға сәйкестендіре білу.

      5. Курстың пререквизиті
        1. Азықөндіру және алдарды азықтандыру І-ІІ
        2. Биохимия жане жануарлар физиологиясы І-ІІ
        3. Малшаруашылығының  негізі


      6. Курстың постреквизиті
        1. Ветеринариялық акушер және гинекология І-ІІ
        2. Ветеринариялық хирургия ІІ
        3. Ренгеналогия және ішкі жұқпалы емес аурулардың клиникалық
           диагностикасымен ІІ-ІІІ
        4. Жылқылардың ішкі жұқпалы емес аурулары
        5. Жылқылардыңбиотехнологиялық көбеюін ұйымдастыру
        6. Малдардың азықтармен улануы
        7. Эпизоотология және жұқпалы аурулар ІІ
        8. Ветеринариялық-санитариялық сараптау
        9. Паразитология және инвазиялық аурулар І-ІІ

   3.7 Жұмыс оқу жоспарының көшірмесі
                                                                     кесте 1
|Курс                                                              |Семестр|
|1                                                                 |       |
|Дәріс сабақтары                                                           |
|1 модуль. Ауа гигиенасы                                                   |
|Пәннің маңызы.                                                    |1      |
|Сыртқы ортаның гигиеналық факторлары                              |1      |
|Күн сәулесі энергиясының гигиеналық маңызы және ауаның иондануы   |1      |
|Атмосфералық ауаның газдық құрамының гигиеналық маңызы.           |1      |
|Ауаның физикалық құрамы және гигиеналық маңызы                    |1      |
|Ауаның химиялық механикалық құрамының гигиеналық маңызы           |       |
|2 модуль. Жобаның гигиеналық негізі және мал қораларына қойылатын         |
|ветеринариялық-санитариялық баға                                          |
|Ауаны механикалық түрмен алмастыру, қораны жылыту.                |2      |
|Көңді залалсыздандырудың гигиеналық маңызы .                      |2      |
|3 модуль. Судың гигиенасы және малдарды суару                             |
|Ауызсу көздеріне және суға қойылатын гигиеналық талаптар          |2      |
|Сукөздерінің гигиенасы және малдарды суару                        |1      |
|4 модуль. Малдарды азықтандыру және азықтарға қойылатын гигиеналық|       |
|талаптар                                                          |       |
|Азықтарға қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар                |2      |
|Малдарды азықтандырудағы санитарлық гигиеналық талаптар           |1      |
|Практикалық сабақтар                                              |       |
|Интерполяци әдісі арқылы малдардан бөлінетін жылу, көмірқышқыл газ|2      |
|және су буын анықтау                                              |       |
|Малдардан бөлінетін жылу, көмірқышқыл газ және су буын анықтауды  |2      |
|есептеу                                                           |       |
|Мал қораларының ауа температурасы мен қысымын анықтау             |2      |
|Қоралардағы жасанды және табиғи жарықтандырыуды анықтау           |2      |
|Әртүрлі малдарға арналған қора жобасының негізі және жобаның      |3      |
|құрылысын үйрену                                                  |       |
|Малдардың орналасуы бойынша есеп шығару (гигиеналық бағасы)       |3      |
|Зертханалық сабақ                                                         |
|1 модуль.  Ауа гигиенасы                                                  |
|Ауаның атмосфералық қысымын және жылудың санитарлық-гигиеналық    |2      |
|маңызын анықтау әдістері                                          |       |
|Ауа қозғаласының жылдамдығын анықтайтын құралдардмен жұмыс істеу  |2      |
|принципі                                                          |       |
|Ауаның ылғалдылығын көрсететін құралдардмен жұмыс істеу принципі  |2      |
|АБ                                                                |1      |
|Мал қораларындағы ауа құрамындағы аммиак пен күкірт сутегі        |2      |
|газдардың құрамын анықтау                                         |       |
|Мал қораларындағы ауа құрамындағы күкіртқышқылының құрамын анықтау|2      |
|3 модуль. Судың гигиенасы және малдарды суару                             |
|Судың физикалық қасиеттерін, реакциясын, мөлдірлігін анықтау      |1      |
|Судың химиялық құрамын және кермектілігігін анықтау               |1      |
|Суды тазалау, залалсыздандыру тәсілдері                           |1      |
|АБ 2                                                              |1      |




      5  СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІГІНЕН ДАЙЫНДАЛУЫНА АРНАЛҒАН ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ  ЖОСПАРЫ


      5.1 Ірі қара малының гигиенасы
      5.2 Шошқаның гигиенасы
      5.3 Ауылшаруашылығы құстарының гигиенасы
      5.4 Жылқылар мен түйелердің гигиенасы
      5.5 Қойлар мен ешкілердің гигиенасы
      5.6 Қояндар мен терісі бағалы аңдардың гигиенасы


     6. КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ

   6.1 Малдарды ұстайтын қоралар ауасының физикалық құрамының санитарлық-
      гигиеналық бағасы
   2.  Мал қораларындағы  ауадағы газдың санитарлық-гигиеналық бағасы
   3.  Қоралардағы ауаның механикалық және бактериалдық залалданудың
      санитарлық-гигиеналық бағасы
   4.  Судың физикалық құрамының санитарлық-гигиеналық бағасы
   5.  Судың химиялық құрамына қойылатын санитарлық-гигиеналық баға
   6.  Оттегіне және судың органикалық құрамына берілетін санитарлық-
      гигиеналық баға
   7.  Силостың зоогигиеналық бағасы
   8.  Тамыр-түйнекті азықтарға және жмыхтың зоогигиеналық бағасы
   9.  Қатты азықтардың зоогигиеналық бағасы
  10. Концентрленген азықтардың зоогигиеналық бағасы



      7 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ

                                                                     кесте 3
|Тақырыптар                                |Көрсететін    |Дайындық      |Бақылау   |
|                                          |құралдар,     |сұрақтары     |түрі      |
|                                          |кестелер      |              |          |
|Дәрістер      |Практикалық |Тәжірибелік   |              |              |          |
|сабағы        |сабақ       |сабақ         |              |              |          |
|1             |2           |3             |4             |5             |6         |
|Пәннің мақсаты|Ауа         |Судың         |Термометрлер, |Судың         |Өткен     |
|мен маңызы.   |температурас|реакциясын    |барометрлер,  |реакциясын    |сабақ     |
|Сыртқа        |ын, қысымын |және физикалық|термограф-гигр|және физикалық|тақырыбы  |
|әсерлері      |анықтау     |сқұрамын      |ограф,        |сқұрамын      |бойынша   |
|              |            |анықтау       |барограф,     |анықтау. Ауа  |сұрақ     |
|              |            |              |психрометр,   |температурасын|қойып     |
|              |            |              |гигрометрлеу  |, қысымын     |білімін   |
|              |            |              |кестелері     |анықтау       |бағалау   |
|Ауаның        |Ауа         |Судың         |Газоанализатор|Құралдардың   |Күнделікті|
|физиологиялық |ылғалдылығын|кермектілігін |, реактивтер, |құрылысы.     |бақылау   |
|қасиеттері    |, қозғалысын|анықтау       |кестелер      |Жұмыс жасау   |          |
|              |анықтау     |              |              |принциптері   |          |
|              |тәсілдері   |              |              |              |          |
|Ауылшаруашылық|Ауа         |Судың хмимялық|Кестелер,     |Өткен тақырып |Күнделікті|
|малдарды      |ылғалдылығы |құрамын       |люксметр      |материалдары  |ауызш     |
|суғару және   |көрсеткішін |анықтау       |құралы        |бойынша       |бақылау   |
|судың         |анықтау     |              |              |лаб.тәжірибе  |          |
|санитарлық-гиг|            |              |              |кітабындағы   |          |
|иеналық құрамы|            |              |              |сұрақтар      |          |
|Ауызсу сапасы |Мал         |Суды          |Реактивтер,   |Жарықтандыру  |Жазбаларды|
|              |қораларын   |залалсыздандыр|барометр,     |түрлері,      |ң         |
|              |жарықтандыру|у және тазарту|кестелер      |әсері,        |нәтижесін |
|              |ын анықтау  |әдістрі. Суды |              |нормативті    |тексеру   |
|              |            |хлорлау       |              |көрсеткіштер  |          |
|Қора ауасын   |Интерполяция|АБ 2          |Мал дененсінен|Физиологиялық |Тестік    |
|алмастыру және|әдісі арқылы|              |бөлінетін су  |кесте құру    |сұрақпен  |
|жылыту        |малдардан   |              |буы, жылу,    |(берілген     |бағалау   |
|жүйелерінің   |бөлінетін   |              |көмірқышқыл   |тапсырма      |          |
|маңызы        |жылу,       |              |газдарына     |бойынша)      |          |
|              |көмірқышқыл |              |арналған      |              |          |
|              |газды       |              |кестелер      |              |          |
|              |анықтау     |              |              |              |          |
|              |әдістері    |              |              |              |          |
|Мал қораларын |Мал         |Қатты         |Реактивтер,   |Көңнен тазарту|Берілген  |
|көңнен        |қораларындағ|азықтарғы     |барометр,     |тәсілдері,    |сұрақтар  |
|тазарту,      |ы ауа       |санитарлық-гиг|кестелер      |залалсыздандыр|бойынша   |
|сақтау,       |алмасуын    |иеналық       |              |у жолдары,    |білімін   |
|залалсыздандыр|есептеу     |талаптар      |              |пайдалану және|тексеру   |
|у және        |            |              |              |сақтау        |          |
|пайдалану     |            |              |              |әдістері      |          |
|Малдарды      |а/ш малдар  |Құнарлы       |Мал дененсінен|Лаб.тәжірибе  |Ауызша    |
|азықтандыруға |қораларындағ|азықтарға     |бөлінетін су  |сабағына      |сұрау     |
|қойылатын     |ы жылу      |қойылатын     |буы, жылуға   |арналған      |          |
|гигиеналық    |алмасу      |санитарлық-гиг|арналған      |оқулықтағы әр |          |
|талаптар      |балансы     |иеналық       |кестелер      |тақырыпқа     |          |
|              |            |талаптар      |              |арналған      |          |
|              |            |              |              |сұрақтар      |          |
|              |            |Тамыр-түйнекті|Керекті       |Тамыр-түйнекті|Берілген  |
|              |            |азықтарға     |реактивтер мен|азықтарға     |сұрақтар  |
|              |            |қойылатын     |құрал-жабдықта|арналған      |бойынша   |
|              |            |санитарлық-гиг|р             |сұрақтар      |білімін   |
|              |            |иеналық       |              |              |тексеру   |
|              |            |талаптар      |              |              |          |
|              |            |АБ 1          |              |              |Тестік    |
|              |            |              |              |              |сұрақпен  |
|              |            |              |              |              |бағалау   |


                      7. Пәннің оқу-әдістемелік картасы

|Оқулықтар мен            |Саны        |Студенттер саны   |Қамтылу %          |
|әдістемеліктер           |            |                  |                   |
|Герщун В.Н., Муслимов    |100         |12                |100                |
|Б.Н. «Ветеринарная       |            |                  |                   |
|гигиена», А-та «Кайнар», |            |                  |                   |
|1994                     |            |                  |                   |
|Онегов А.П. «Гигиена с/х |100         |12                |100                |
|животных» Москва, 1987 г.|            |                  |                   |
|3. Кузнецов К.Ф., Баланин|            |                  |                   |
|И.В. «Справочник по      |            |                  |                   |
|ветеринарной гигиене»,   |            |                  |                   |
|1984 г                   |            |                  |                   |
|Данилова А.К. и др       |100         |12                |100                |
|«Гигиена с/х животных»   |            |                  |                   |
|Москва, 1980 г.          |            |                  |                   |


      9 ӘДЕБИЕТТЕР


      9.1 Негізгі әдебиеттер
      9.1.1  Герщун  В.Н.,  Муслимов  Б.Н.  «Ветеринарная   гигиена»,   А-та
«Кайнар», 1994 г.
      9.1.2 Онегов А.П. «Гигиена с/х животных» Москва, 1987 г.
      9.1.3  Кузнецов  К.Ф.,  Баланин  И.В.  «Справочник   по   ветеринарной
гигиене», 1984 г.
      9.1.4 Данилова А.К. и др «Гигиена с/х животных» Москва, 1980 г.


      9.2 Қосымша әдебиеттер
    9.2.1 Топчий Д.И. «Сельско-хозяйственные здания и  сооружения»  Москва,
1962 г.
    9.2.2 Волков Г.К. « Гигиена крупного рогатого скота» Москва, 1978 г.
    9.2.3 Карелин А.И. «Гигиенические основы проектирования,  строительства
  и эксплуатации животноводческих  объектов» Москва 1987 г..
    9.2.4 Антонов П.П. «Микроклимат на фермах и комплексах» Москва, 1975 г.
Пәндер