Қылмыскершікпен күрес

11 тарау. Қылмыскершікпен күрес.
   1. Қылмыскершікпен күрес ұғымы және оның мазмұны.
   2. Қылмыскершікпен күрестің жалпы ұйымдастырылуы.
   3. Қылмыскершікті алдын алу.
   4. Құзық қорғау қызметінің криминалогиялық аспекшілері.
   5. Қылмыскершікпен күрестің міндеті және негізге аларлық бастаулары.


   1. Қылмыскершікпен күрес ұғымы және оның негізге мазмұны.


   Қылмыскершікпен  күрес   дегеніміз  жүйелік-  құрылымдың  қызмет,  ал  үш
жүйенің жиынтығынан тұрады:
   1) күресті жалпы ұйымдастыру;
   2) қылмыскершікпен сақтандыру;
   3) құқык қорғау қызметі.
   « Қылмыскершікпен  күрес» термині  құқықтың және басқа ресми  құжаттарда,
сондай -ақ ғылыми еңбектерде кеңінен қлданылады.
   «   Қылмыскершікпен   кесіледі   күрес»   жүргзудің   шақызы    Қазақстан
Республикасындағы  құқықтық  тәршіп  орнатуда  ғана  емес,   сонымен   қатар
тұлғалардың құқықтары мен мүдделерін қорғауда да  зор.  Сонғы   жылдары  тек
қана және адамдардың өшіріне, бостандығына мүлкіне т.б.  құндылықтарына  қол
суын қылмыстарының саны ғана өскен жоқ, сонымен қоса қазірг күні  ұйымдасқан
қылмыскершік, жемқорлық, тапсырыспен кісі алпыру  т.б.  сияқты  жаңа  қылмыс
түрлері пайда болды.
   «Курес» дегеніміз біріне – бірі устемдік етуді мақсат жұтқан қараша қарсы
мүдделердің, таптардың, пікірлердін белсенді қақтығысы.
   «Қарсы әрекет» басқа әреккеті жою, бірдемеге қарама –  қарсы  журу,  оған
недезгі келтіру дегенді білдіреді.
   «Ықпал ету» ,  бұл  –бірдемеге  қол  жеткізу  мақсатында  біреуге  немесе
бірдемеге бағыт талған біржақты әрекет.
   «Қылмыскерлікпен курес» терминің қолдандаға қоғамның  онегелік,  құқықтық
негіздері мен қылмыскерліқ  арысандағы қараша  қайшылыққа  ғана  бала  назар
аудырылатын сияқты.
   Қылмыскершікпен күрестегі басты мақсат –  онын  алдыналу,  адамды  қылмыс
жасаудан сақтандыру, егер оның қылмыстық әрекеші айқылдалса – ондай  екеттің
сылтауы мен  себетперінбілу,  оған  қол-занылатын  қылмыстық   жазаны  басқа
шаралан алмастыру мүмкіндігін қарастыру, қажетті жеуметтік көмек көрсету.


   2. Қылмыскершікпен курестіқ жалпы ұйымдастырылуы.
   Қылмыскершікпен күресті жалпы ұйымдастыруға шыналар жатады.
   1. Ақпараттық – талдау қызметі.
   2. Криминологиялық болжаулау.
   3. Қылмыскершікпен күрес  стратегиясын анықтау.
   4. Қылмыскершікпен күреске бағдарлама жасау.
   5. Қылмыскершікпен күрес саласында заң шығарушылық.
   6. Қылмыскершікпен күрес бағдармаласын жүзеге асыру.
   7.  Қылмыскершікпен  күресті  ғылыми  зерттеу  жұмысын  ұйымдастыру  және
      дамыту.


   1. Ақпараттық  талдау  қызметі  –  бұл  көрініс  тапқан  қылмыскершілікті
      тіркеу, ол көрінісгерді, олардың  себептілігін  және  детерминациясын,
      қылмыскершікпен күрестің өткен  кезендегі  нәтижелерін  зерделеу  және
      мәліметтерді бағалау жөніндігі қызмет.
   2. Криминологияның  болжаулау  –  қылмыскерліктің  болашақ,  жанына  және
      қандай да бір басқарушылық,  шешімдердің  криминологиялық   манздылығы
      бар өзге  салдарларына баға беру.
   3. Қылмыспен  күрес  стратегиясын  анықтау.  Криминологиялық  ситуацияны,
      криминологиялық болжамды және мамандардың  қылмыскерлікпен  ары  қарай
      күрес  жөніндегі  ұсыныстарын  бағалау  негізінде  оның    стратегиясы
      анықталады.


        Стратегия дегеніміз – қылмыс-пен күрес жүргізудің өнері сияқты,  ол
      бұл күресте жеңіскер  болу  үшін  негізі  соққыны  қай  бағытта  жасау
      керектігін анықтайды.
   4. Қылмыскершікпен күреске бағдарлама  жасау.
        Ол: ұзақ мерзімді,  орташа  және  қысқа  мерзімді  болып  бөлінеді.
      Бағдарлама  жасау   қоғамның,  мемлекеттің  экономикалық,  саяси  және
      әлеуметтік дамуына бағдарлама жасаумен байланыстырылады.
   5. Қылмыскершікпен күрес саласындағы заң шығырушылық.
        Қылмыскершікпен күреске бағдарлама жасау заң шығарушылық  жұмысымен
      тоғыз байланысты.
        Егер  қалдынастағы  заң  елдегі  криминалдық   және   криминогендік
      ситуацияның жаңа синаттамаларымен күресті қамтамасыз ете алмаса,  онда
      қалданышағы заңдарды  өзгергу  немесе  жаңа   құқықтық  актілер  жасау
      жөнінде тыңғылықты әрі мақсатты жұмыс жүргізу керек.
   6. Қылмыскершікпен күрес бағдарламасын іске  асыру,  оған  түзету  енгізу
      және қылмыскершікпен күрес жөніндегі қызметті үйлестыру.
        Қылмыскершікпен   күрес   бағдарламасын   іске   асыруды    пикелей
      қалемтамасыз   етуде  көп  аспектілі  сипат  бар.  Ол  –  басқарушылық
      қызметті,  бақылауды,  надлері  ріктеуді,  оларды   дайрлауды   оңташы
      орналастыруды,   жаңа   криминологиялық   және   ауқымды,   әлеуметтік
      шындықтырды ескеріп аланды қайта  дайрлауды,  жаңа  техника   жасауды,
      қылмыскершікпен  күрестың ресурстық қаштымасыз  етілуін,  қабылданагын
      шаралардың талдауды және бағдарламардың түзету енгізуды қамтиды.
   7. Қылмыскершікпен  күресті  ғылыми  зерттеу   жұмысын  ұйымдастыру  және
      дамыту.
        Ғылыми  зерттеулерді   практикаға  енгізу  екі  жақты  процесс,  ол
      криминологиялық   зерттеулердің   нәтижесіне,   ғылыми    ұсыныстардың
      санасына  ды,  практикалық   қызметкерлердің  оларды  қабылдауға  және
      қалдануға даярлығына,  қабілеттілігіне де байланысты.


      3. Қылмыскершілікті алдын алу


      «Қылмыскершіліктің алдын алу»  дегеніміз,  бұл  мемлекеттің,  қоғамның
   жеке және заңды тұлғаландың қылмыскершікке  жаңа  адамдардың  тартылуына,
   жаңа қылмыстық іс - әрекеттердің жасалуына,  қоғамдық  қатынастардың  ары
   қарай криминалдануына жол бермеу мақсатында қылмыскерліктің  детерминация
   және себептілік процессіне мақсатты ықпал етуі.
      «Қылмыскершіліктің алдын алу» термині  даусыз  деп  саналмайды,  себеб
   орын алған бар нәрсенің алдын алу мүмкін емес.
      Қылмыскершіліктің алдын алу жүйесінде үш түр бөлініп   алынады  жалпы,
   арнаулы және жеке дара алдын алу.
      Қылмыскершіліктің жалпы алдын алу дегеніміз – қылмыскершіліктің барлық
   халыққа немесе оның топтарына ықпал ететің, жалпы экономикалық әлеуметтік
   және өзге критерийлер бойынша  бөлініп  алынатын  және  бұл  ретте  ондай
   әлеуметтік топтардың іс жүзінде  барлық өніндеріне қылмыстық іс  –  қимыл
   мүмкіндігін  жасайтын   детерминация  және  себептілік  процесстерін  жою
   жөніндегі шаралар жүйесі.
      Мысалға мынандай жалпы алдын алу шаралары жүзеге асу керек.
   1. Ұтымды экономика, мәншік  нысанының  көптүрлігі,  адамдардың  іскерлік
      белсенділігі мен ынтасын котеру.
   2. Жас адамдардың  әлеуметтік,  экономикалық  және  басқадай  жағдайларын
      жақсартуға шаралар қарастыру.
   3. Оқу орындарында «Мемлекетт және  құқық  негіздері»   және  «Құқықтану»
      пәндерін оқытудың сапасын жақсарту.
   4. Пайдақорлық зорлық қылмыстарының алдын алуды жалпы  қоғамдық  деңгейде
      қарас тырғанда Қазақстан үшін  өзекті  проблема  –  адамдарды  жұмысқа
      орналастыру мәселсін шешу қажет.
   5.  Республиканың  ірі  қалаларында  құқық  бұзумылықтан  алдын   кешенді
      шаралары жасалуға онда қаланың экономикалық, әлеуметтік,  географиялық
      және ерекшілікпер ескерілуге пиіс.
   6. Заңды жалпыға бірдей оқытуды және заңға тәрбилеуді ұйымдастыру.
   7. Құқық бұзушылықтың алдын әлеуметтік базасын нығайту.
   8. Азаматтардың әлеуметтік – құқықтық белсенділігін арттыру.
   9. Бас  бостадыңынан  айыру  орындарынан  босанған  адамдардың  әлеуметік
      ақталуына көмектесу. Оларды жұмысқа орналастыру жүйесін құру.
     Қылмыскершіліктің  арнайы   алдын   алу    дегеніміз   –   қылмыскерлік
детерминацияға мен  себептілігінің  жекелеген  әлеуметтік  топтарға  қатысты
процестерге, қылмыскерліктің жасалу ықтималдығы жоғары әрекет  салалары  мен
объектілерге ықпал етудің жүйесі.
   Криминолдогиялық  зерттеулердеге сүйеніп қылмыскершіліктің  арнайы  алдын
алғанда жоғары криминогендік және жоғары әлеуметтік топтар, әрекет  салалады
және объектілер бөлініп айынады.
   «Жеке бастық» дегеніміз қылмысқа құрбан балу ықтималдығын көтеретің  жеке
бастық сипаттамасы.
   Жеке дара алдын алу дегеніміз, бұл – қылмыстық іс  –  қимылдың  себептері
мен жағдайларын жеке дара деңгейде жекелеген адамдарға  жою.
   Жеке дара алдын алу:
   Бұл құқық қоргау қызметтің екі жағы бар:
   1. жазалаушы – қылмысты  айкындау, толтару, ашу,  қылмыс  жасаған  адамға
      қылмыстық  шара  қолданың  оны  жазалау  немесе   заң  негізінде   оны
      алмастыратын шыра қолдану.
   2. Құқықты қалпына келтіруші – қылмыс нәтижесінде бұғылған  құқықтар  мен
      заңды мудделерді қалпына келтіру, зиянды өтеу жөнендегі қызмет.
      Құқық қоргау  қызметі  қылмыскерлікке  қатыстығы  көптеген  нысандарда
   жүзеге асырылады, олар жедел –  іздестіру,  қылмыстық   іс  жузгізушілік,
   қылмыстық – атқарушылық қызмет.
   Құқық қоргау озгандары құқық қоргау қызметтің  субъектісі болып табылады.
   Дәстүр бойынша оған тек  мемлекеттік  органдар:  прокуратура,  федералдық
   қауіпсіздік қызмет,  кеден  салық  полициясы  ,  соттап,  бірқатар  басқы
   органдар жатқызылған. Мысалы:  әділет, органдары, нотариат, адвокатура.
      «Құқық  қоргау  қызметі»  мен  «құқық  қорғау  органдарының  қызметті»
   ұғымдарын шатас  шыруға болмайды себебі соңғының  мазмұны  кең:  құқықтық
   қоргау органдарына қылмыскерліқтің алдын  алудан,  онымен  күресті  жалпы
   ұйымдастырудан туындайтын функциялар да жүктеледі.


      5. Қылмыскершікпен күрестің міндеті және негізге аларлық бастаулары.
      Адамзат еш уақытта қылмыссыз  және  қылмыскершіссіз  болған  емес,  ал
   жақыл арада олардан арылады деп ойлау ағаттық болар.
      Қылмыскершікпен күрес бұл  қоғамға  қауіпті  қубылысты,  адамның  жеке
   басының менмендік есебі, мен басқа  субъектілердің,  қоғамның   мүдделері
   арасындағы теңдестікті сақтап тұруға мүмкіндік береді.
      Қылмыскершікпен күрестін ең шаңызды  негізге  аларлық  бастаулары  деп
   шыналарды санауға болады.
   1. Алдын алу қызметінің құқық қорғау қызметінен басымдылығы, ал алдын алу
      қызметінде  –   мұқтаждарға   әлеуметтік   көмек   көрсету   жөніндегі
      шаралардық заңда  көзделген шектеулерден  басымдылығы.
   2. Қылмыскершікті айқындау, ашу, айыпты адамдарға қатысты заңда көзделген
      шараларды қолдану.
   3. Азаматтардың, құқықтары мен бостандықтарына  шектейтін  шараларды  тек
      заңның бұзылғандық фактісі бойынша және  заңда  көзделген  жағдайлауға
      ғана қолдану.
   4. Күресті жалпы қоғам болып, жалпы халық болып жүзеге асыру.
   5.  Қылмыскершікпен   күресті   заңдылық   режимінде,   тек   мемлекеттің
      Конституциясы, оған қайшы келмейтін басқа заңдар  мен  заңға   тәуелді
      акпилер шегінде, халықаралық – құқытың нормаларды сақтай отырып жүзеге
      асыру.
   6.  Қылмыскершікпен  күресті  нешенді  жүзеге   асыру:   бір   кезеңдерде
      қылмыскершіқтің алдын алу шараларымен  ғана,  басқа  негездерде  құқық
      қорғау, әсіресе жазалау шараларымен ғана әуестенуге жол бермеу.
   7. Барлық жеке заңды тұлғалардың заң алдында теңдігін қамтамасыз ету.
   8. Қылмыстық қудалауды үнемдеу және  бас  бостандығынан  айыру  түріндегі
      жазаларда  қолдану,  және  де  өлім  жазасы   сияқты  айрықша  жазаны,
      басқадай шешім қылмыстың  одлана құрбандарына және басқа елеулі зиянға
      алып келетін жағдайда қолдану.
   9.  жаңа  ғылыми  және  ғылыми  –  техникалық  жетістіктерді   пайдалану,
      қылмыскерлердің алдында  жүру.
  10. Қылмыскершікпен  күрестегі  халықаралықынтымақтастық  және  екі  жақты
      ынтымақтастық.



































































   12   тарау.   Қылмыскершіктің   жекелеген   түрлерінің    криминологиялық
сипаттамасы.


   1. Қылмыскершіктің жекелген түрін бөліп алудың  және  оларды  зерделеудің
шаңызы.
   2.  Қылмыскершіктің  сылтаулама  негізінде  бөлініп   алынған   жекелеген
түрлерінің ереншеліктері.
   3. Қылмыскершіктің адамның жеке басын сипаттайтын демографиялық негізінде
бөлініп алынған жекеленген түрлеугінің ерекшеліктері.
   4. Объектілердің  сипаттамалары  және  қылмыстық  қастандықтың  тәсілдері
негізінде бөйнетіге  түрлерінің ерекшеліктері.
   5. Ұйымдасқан қылмыскерлік, оның рецидивтік және  кәсіби  қылмыскершікпен
озара байланысы.




   1. Қылмыскершіктің жекелеген түрін бөліп  алудың және оларды  зерделеудің
маңызы.
   Криминологияда 70 жыл-ң аяғынан бастап ерекше  бөлім бой көтере  бастады.
Бұл  қылмыстық  құқық жөніндегі мамандар үшін  үйреншінші  тәселерді  өзінше
залпына  келтіру еді, себебі Қазақстандық криминологтер  қылмыстық  құқықтан
шыққан болатын. Ол жалпы және ерекше бөлімдер бөлектенді, мұнда  өзінше  мән
бар еді.
   Адам алтіру, әлел зорлау,  ұрлық  көптеген   криминологиялық  параметрлер
бойынша қара қорлықтан, алаяқтықтан, абайсызда  жасалған  қылмыстардан  және
басқалардан өзгеше.
   Қылмыскершіктің жекелеген түрлері әр түрлі негіздері бойынша бөлектенеді.
   Белгілер  –  көрністер  деп  аталатындардан  шығатын   қылмыстық   іс   –
қимылдырдың мына топтамалары кең таралған:
   1. Қылмыстық – құқықтық синаттамаларға негізделгендер: адам  мүлікті  жою
      және бүлдіру және т.б.
   2. Қылмыс субъектісін сипаттайтын белгілерге негізделген. Олар жыныс, жас
      әлеуметтік жағдай т.б.
   3.  Пиршілік  қызметінің  қылмыс  жасалатын  өзгісінің  немесе  қызметтіқ
      неғұрлым   нақты   саласының   ерекшелігін   сипаттайтын    белгілерге
      негізделген.
   4. Қылмыстық іс – қимыл сылтауларын талдаудан шығаттын:  пайда  күнемдік,
      зорлық т.б.
   2.  Қылмыскершіктің  сылтаулама  негізінде   ғалініп   алынған   жекелген
      түрлерінің ерекшеіктері.
      Сылтаулама  негізінде  қылмыстарды  және  оларды   жасаушы   адамдарды
   топтастыру типологиялық топтамаға жақынуайды. Қасақана  және  абайсыздағы
   қылмыстарды бойы алу назар аударарлық.
      Белгілі  бір  –  себептермен   шығатын   қылмыстар   материалдық   аса
   мұқтаждықтан,  маскүнемдіктен   шығатын   қылмыстар   типологияға  жақын.
   Қасақана қылмыста  бәрінен бұрын пайда  күнемдік  және  зорлық  қылмыстан
   бөлініп алынады.
      а).адамның жалпы азғандауы –  маскүнемдік,  наркомания,  токсикомания,
   араштамақтың,  бұлырдың  нәтижесінде  адамда,  бір  жағынан,  бұршаланған
   мұқтаждың туындайды, екінші  жағынан  –  оны  заңагаттандырудығы  қиындық
   болады.
      ә). Мол байлыққа кенелуді аңсау мүның, нәтижесінде адам қылмыстың  асы
   қауінті түрлерін  жасауы мүлекін.
      б). төрлікті өмір деңгейін қамтымасыз ету мүмкін  болмаған  жағдайдағы
   аса мұқтаждың.
      в).  Контрагенттерге  зақсыз  сыйақты  беру   және   сойтіп,   ақшаны,
   құндылықтарды  берудің  және    алудың   заңға   негізделмеген   тәртібін
   пайдалану.
      г).  Несіздік  мүлікті  есепке  алудың,  бақылаудың   және   күзетудің
   нашарлығы құқық қорғау  қызметтіндегі  алқылықтар,  бұлардың  нәтижесінде
   мүліктік қылмыс жасауға болатындық және жазасыз  қалуға балатындық  сенім
   қалайды.
      д). Бюрократизм қайткен күнде де сырып көріністі әдемілер  мемлекеттік
   мүліктің  талан  –  таражға  түскендігін,  басқа  қылмыстар   болғандығын
   жасыруға тырысады.
      е). Экономиканы басқарудағы  қателіктер,  нәжижесінде  инфляция  өседі
   халықтың тұрмысы нашарлайды, пайда күнемдік  қылмыстар көбейеді:
      ж).  Қоғамдық   басқарудың   демократиялық   принциптерінің   бұзылуы,
   жариялықтың,  халықтың  билікті  органдарға  бақылау   жасаутың   батымды
   тетігінің балмауы.
      Қасақана  және  абайсызда  жасалған  қылмыстар  талдамасы  жеңілтектік
   нәтижесінде  жасалған  абайсыз  іс  әрекет   қысықана   қылмыстары   ұқыс
   детерминация желісін береді екен.
      Абайсызда  қылмыс  жасаушы  қылмыскерлердің  жеке   басын  екі  болуге
   болады. Олар: линез – құлқында менмендіқ басымбалатындар және жеңілтектік
   басым болатындар.
      Қылмысты абайсызда жасау көбіне мыналармен байланысты:
      а. Іс – қимылдың арнаулы ережелерін зердеулеге және оларды, қолданудың
   дағдыларын алуға жеңілтектікпен жауансыз қараумен:
      ә.  әлеуметтік  позициялар  мен  ролдердің   қажетті   сабақтастығының
   болмауымен, мамандарды, лауызымды   адамдарды,   қандайда  бір  қызметтің
   қатысушыларын нашар кәсіби даярлаумен.
      б.  ведмоствалық   мансап  даңқ  жасында  арнайы  ерешелерді  жақтауды
   құрбандық етіп басымдылықтар жүйесін бұрмалаумен.
      в. Ережелерді орындауды қиындататын жағдайларда қалумен.
      Бұдан біз осы бөлініп алынған барлық жағдайларда қылмыскершікпен күрес
   бағытының қаншалық әр түрлі екендігін көреміз.
   3. Қылмыскершіктің адамның жеке басын сипаттайтын демографиялық  беигілер
      негізінде бөлініп алынған жекеленген түрлерінің ерекшеліктері.
      Қылмыскердің сипаттамасы қылмыстық іс –  қимылдың  детерминациясы  мен
   себептілігінде  манызды  рол  атқарады.  Атап  айтқанда,  олар  әр  түрлі
   әлеуметтік топ өнілдерінің қылмыскерліктерінің ерекшеліктерін  аңықтайды.
   Бұл ретте топтар әрқашанда жас және жыныс сияқты  демографиялық  белгілер
   негізінде  бөлініп  шынады.  Кәмелетке   тамағандардың   қылмыскерлігінде
   айрықша ерекшілік бар. Кәмелетке талмағандардың қылмыстық жалға  тұруының
   тетігі баланы тәрбиелегісі келмейтін, тәрбиелей алмайтын отбасында  болу,
   оқу орындарында жолы болмау,  педагогтермен  немесе  бірге,  оқитындармен
   арадағы қоқтығыс, қолы бос уақытында, демалу кездерінде азғындаған немесе
   қылмыскер адамдармен араласу.
      Кәмелетке талмағандардың қылмыскершігімен күресте  оның  алдын  алуға,
   ал, оның ішінде – кәмелетке талмағандарға әлеуметтік көмек  көрсету  баса
   назар аударылады.
      Әйелдер  қылмыскершігінің  негізгі  ерекшелігіне,   әдебиетте   аталып
   өткендей,  әйелдің  қоғамдағы   әлеуметтік   позициясы   мен   ролдерінің
   ерекшеліктері, сондай – ақ оның  іс  –  қимылының  негізгі  сылтауларының
   туындысы жатады.
      Әйелдер қылмыскерлігінің  деугейі  мен  үдемелік  қарқыны  ерлердікіне
   қарағанда  едәуір  төмен.
      Әйелдерге қылмыскерлігінің басқы құрылымы тән, атап  айтқанда,  оларда
   пайда күремді қылмыстар басым, оның ішінде –  немдену,  жаратып  қою,  не
   қызмет бабын теріс пайдалану, аляқтың,  тұтынушыларды  алдау.  Әйелдердің
   зорлық  қылмыстарының  бір  түрі  –  жаңа  тұған  сәбиді  олтіру.   Басқа
   әлеуметтік   –   демграфиялық   топтарарасынан    криминологтер    елеулі
   ерекшіліктері бар адмдар ретінде мигранттарды бөліп алады.
      Мигранттар  қылмыскершілігін  және  оның  детерминациясын  талдағанда,
   олардың қазіргі тұрып жатқан ортадан  басқа  ортада  қалыптасқан  адамдар
   екендігін ескеру қажет.
   4.  Объектілердің  шпаттамалары  және  қылмыстық  қастандықтың  тәсілдері
      негізінде бөлінетін түрлерінің ерекшелінгері
      Бұл жерде қылмыс кершіктің мемлекеттік, жалпы қылмыстық, экономикалық,
   әскери сияқты түрлері жайында сөз болады.  Соңғы кездері оларға  сыбайлас
   жемқорлық және экологиялық қылмыстар да қолысды.
      Жалпы  сиппаттағы  қылмыскершік,  әдетте,  кәмелетке  талмағандар  мен
   жастардың   қылмыскерлігімен,   адамның   ертерек    азғындауымен    және
   қылмыстануымен,    сондай-ақ    маскүнемдікпен,    нашақорлықпан     және
   уытқұмарлықпен, әлеуметтік орнықсыздығымен тығыз байланысты.
      Экономикалық   қылмыскерлік,   бұл   –   ойластырынған,   жоспарланған
   пайдакүнемдік криминалдың әрекеттің көрініс табуы, мұны көпшілік жағдайда
   экономикалық, шаруашылық қызметтінің субъектілері ұтымдық негізде және әр
   түрлі субъектілердің тиісті қызметіндегі жағдайларды, олардың  арасындағы
   байланыстарды пайдалана отырып іске асырады.
      Сыбайлас жемқорлық  қылмыскерлігі  –  бұл  сыбайлас  жемқорлық  сияқты
   әлеуметтік құбылыстың бір бөлігі ғана.  Сыбайлас  жемқорлық   мемлекеттік
   және өзге қызметкерлердің сатылу және сатып алынуымен  және  осы  негізде
   өзінің  жеке  не  тар  топтық,  корпоративтік  мүддеді  ресми   қызметтік
   өкілеттігін, онымен байланысты беделі мен  мүмкінуктерін  пайда  күнемдік
   мақсатта пайдалануымен сипатталады.
      Мемлекеттік  қылмыскершікке  «мемлекеттік   және  қоғамдық  құрылысына
   қастандық жасаушы  қылмыстардың  жиыншығы»  деп  аңықтама  берілген.  Бұл
   бәрінен бұрын, мемлекеттік конституциялық  негіздері  мен  қауіпсіздігіне
   қарсы қылмыстар, бірақ мұның  қатарына  «саяси  терроризм»  деп  аталатын
   фактілер мен жаппай тәртіпсіздіктін кейбір түрлері жатқызылуы мүмкін.
      Әскери  қылмыскерлік,  С.М.  Иншаковтың  анықтамасы  бойынша,   әскери
   қызметтілер жасаған  қылмыстардың жүйесін қамтиды, олар:
   1. жалпы қылмыстар, яғни оған қатысты  қылмыстық  заңда  арнайы  субъекті
      әскери қызметтілер көзделмеген
   2. тек әскери – бұл  қылмыста арнайы субъект -  әскери  қызметтілер  және
      объект - әскери құқық тәртібі болады.
      Экологиялық қылмыскершілікті талдығанда оны қоршаған табиғи  орта  мен
   адам денсаулығына, табиғи ресурстарды пиімді пайдалануға зиян  келтіретін
   қылмыстар жиынтиғы деп санаған жөн.
   5. Ұнымдасқан қылмыскерлік, оның рецидивтік және  кәсіби  қылмыскерлікпен
      өзара байланысы
   Ұйымдасқан қылмыс жаһанға түгел таралған, барлық құқық  қорғау  орғандары
өз құзыреті шегінде онымен күресуде.
   Ұйымдасқан қылмыс  рецидивтін,  сондай-ақ  нәсіби  қылмыскерлікпен  тығыз
байланысты, ал оларға мына шпаттар пәні:
   а. Нәсіп түріндегі қылмыстық әрекет
   ә. Адамдардаың негізінен біртекті қылмыстар жасауы
   б.  тиісгі  субъектілерде   қылмысты   әрекетте   пайдаланылатын   арнайы
криминалдық дағдының болуы.
   Көптеген кәсіби қылмыскерлер жауапкершіліктегі өте шебер жалтарып кетеді,
соңдықтан  олар  рецидивистер  болып  саналмайды.  Сонымен  қатар   көптеген
рецидивистер кәсіби қылмыскерлер болып табылады.  Соңғылар  өздерінің  ортақ
мүдделерін  қамтамасыз  ету  мақсатында  әрқашанда  ұйымдасқан   бірлестікке
ұмтылды. Олар  бірлесіп  ықпал  ететін  өрісті   бойсу  криминалдық  ортаның
дәстүрін сақтау, әшкереленіп жазасын өте  жатқандарға  қолдау  көрсету  үшін
ортақ қор құру, дау-дамайлырды  реттеу және т.б. мәселелерді шеледі.
   Ұйымдасқан қылмыскерлікпен күрестің жүйесін құру қажет.
   Ұйымдасқан қылмыскерлікпен күрестің басғы объектілерді:
   а. Ұйымдасқан қылмыстық  құрамалар
   ә. Мұндай құрамалар жүйесі
   б. олардың экономикалық саясу, әлеуметтік, рухани негіздері
   в. Көп түрлі сыртқы байланыстыры және мұндай байланыстарды қолдауға  және
дамытуға қатысушы, не оған өзгедей мұдделі сыртқы субъектілер.
   Курестің басты бағыты – ұйымдасқан қылмыстық құрамының өзін және де  оның
әрекетін, қайта тудының экономикалық, ұнымлық және басқа негіздерін жою.
   Қорыта келе айтарымыз – қылмыскерліктің барлық түрлері өзара  байланысты,
ал жалпы қылмыскерлік – қоғамға сіңіскен, онымен бірге өзгеретін  және  оның
өзгеруіне ықпал жасайтын күрделі жүлелік – құрылымдық ерекше құбылыс.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс