Файл қосу

Ароматты қосылыстар




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                      |
|СемЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                 |
|СМЖ 3 дәрежелі құжаты      |ПОӘК                 |                        |
|                           |                     |ПОӘК                    |
|                           |                     |042-18-10.1.123/02-2014 |
|ПОӘК                       |Баспа № 1 күні       |                        |
|Студентке арналған         |11.09   2014 ж.      |                        |
|«Органикалық химия ІІ»     |                     |                        |
|пәнінің   бағдарламасы     |                     |                        |








                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

                           «ОРГАНИКАЛЫҚ ХИМИЯ ІІ»

          5В072100 – «Органикалық заттардың химиялық технологиясы»
                               мамандығы үшін

                   СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ


















                                    Семей
                                    2014
                                   Кіріспе

1 ҚҰРАСТЫРЫЛҒАН

Құрастырушы                        «   29    »     08       2014  ж.  Л.  К.
Оразжанова, х.ғ.к, доцент м.а кафедра «Химия»

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1  Кафедра мәжілісінде «Химия»
Хаттама № 1  «   29    »     08      2014 ж.

Кафедра меңгерушісі                                       Б.Х. Мұсабаева

2.2    Факультеттің   инженерлік-технологиялық   оқу-әдістемелік   бюросының
отырысында
Хаттама № 1  «   05   »     09     2014 ж.

Төрайымы   «   05   »     09     2014 ж.                             С.С.
Төлеубекова

3  БЕКІТІЛДІ

Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралып, баспаға ұсынылды
Хаттама № 1 «  11    »     09     2014 ж.

Төрайымы «  11    »     09      2014  ж.                                Г.К.
Искакова

4  АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН














                                   Мазмұны



|Жалпы ережелер                                                 |4   |
|Сабақ түрлері бойынша пәннің мазмұны және сағаттарын бөлу      |5   |
|Пәнді оқу бойынша әдістемелік ұсыныстар                        |6   |
|Пәннің форматы                                                 |8   |
|Пәннің саясаты                                                 |8   |
|Баға қою саясаты                                               |8   |
|Әдебиет                                                        |10  |




































      1 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1.1 Оқытушы және пән туралы жалпы мәліметтер:
Оразжанова Ләззат Каметай қызы, х.ғ.к.
Кафедра «Химия»
Байланыс ақпарат – тел:35-05-90, оқу ғимараты №4, кабинет №418
Сабақ өткізу орны – дәрісхана № 402
Пән бойынша кредит саны - 3
1.2 Пәннің мазмұнының қысқаша сипаты:
«Органикалық химия ІІ» -  бұл  тұйық  тізбекті  көмірсутектер  және  олардың
оттекті-, азот- және күкіртті туындыларының химиясы. Пән  циклдық  қатардағы
қосылыстардың  химиялық   және   физикалық   қасиеттерін,   өндірісте   және
зертханаларда  алу  жолдарын,  халық  шаруашылығының  әртүрлі  салаларындағы
қолдану мүмкіндіктерін қарастырады. 
1.3 Пәнді  оқытудың  мақсаты:  білімалушыларды  органикалық  химияның,  оның
ішінде тұйық  тізбекті  қосылыстар  химиясының   фундаменталды  негіздерімен
таныстыру.
1.4  Пәнді  оқытудың  міндеттері:   нақты   практикалық   міндеттерді   шешу
мақсатында білімалушылардың теориялық дайындықтарының негізін  жасау;  білім
алушылардың   ғылыми   түйсіктерін   қалыптастыру,   айталық,    органикалық
қосылыстардың  құрылымы  мен  реакция  жүру   қабілеттілігінің   ортасындағы
логикалық байланысты, сол қосылыстар  және  оларды  алу  жолдарын  негіздеу;
қосылыстарды алғанда және идентификацияланғанда білімалушыларды  практикалық
машықтануға баулу; алған білімін  күнделікті  өмірде,  өндірісте,  табиғатты
қорғау мәселерін шешкенде қолдана білуге үйрету.
1.5 Оқытудың нәтижелері:
Пәнді оқу нәтижесінде білімалушы міндетті:
                                               •    Циклды     қосылыстардың
                                                 классификациясы         мен
                                                 номенклатурасын білу
                                               •    Циклды     қосылыстырдың
                                                 құрылысын білу
                                               • Органикалық  молекулалардың
                                                 барлық изомерия  түрлерінің
                                                 (құрылымдық,  геометриялық,
                                                 оптикалық,      таутомерия)
                                                 табиғатын  білу
                                               •  Циклды  қосылыстардың  алу
                                                 жолдарын   және    химиялық
                                                 қасиеттерін білу
                                               •  Органикалық  қосылыстардың
                                                 жалпы  формуласын   көрсету
                                                 алу
                                               •   Органикалық    қосылыстың
                                                 аталымы бойынша  құрылымдық
                                                 формуласын құрастырып алу
                                               • Химиялық, электрондық  және
                                                 кеністік құрылысы негізінде
                                                    органикалық   қосылыстың
                                                 қасиеттерін    алдын    ала
                                                 болжау
                                               •  Органикалық  қосылыстардың
                                                 қасиеттеріне    және    алу
                                                 жолдарына есептерді шығару
                                               • Берілген  әдістеме  бойынша
                                                 органикалық      қосылыстың
                                                 синтезін жүргізу
1.6. Пән пререквизиттері:
   1.6.1. Органикалық химия І
1.7. Пән постреквизиттері:
   1.7.1 Полимерлер химиясы
   1.7.2 Гетероциклді қосылыстар
   1.7.3 Фармацевтикалық химия І
   1.7.4 Фармацевтикалық химия ІІ




   2 ПӘН МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТАРДЫҢ РЕТТЕЛУІ
                                                                     Кесте 1
|№, |Тақырыптың аталуы           |Сағаттар                    |Әдебиеттер |
|р/с|                            |                            |           |
|   |                            |Дәріс|Лаб  |БОӨЖ     |БӨЖ    |           |
|1  |2                           |3    |4    |5        |6      |7          |
|   |Кіріспе. Көмірсутекті       |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |қанқасының түрлері, ациклді,|     |     |         |       |,          |
|   |циклді және гетероциклді    |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |қосылыстар.                 |     |     |         |       |           |
|   |Алициклді қосылыстар. Алу   |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |әдістері. Циклоқосылу       |     |     |         |       |,          |
|   |реакциялар. Химиялық        |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |қасиеттері.                 |     |     |         |       |           |
|   |Ароматты қосылыстар.        |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |Ароматтылық. Кекуле         |     |     |         |       |,          |
|   |формуласы. Бензол құрылысы  |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |туралы замануи электрондық  |     |     |         |       |           |
|   |және кванттық-химиялық      |     |     |         |       |           |
|   |көзқарастар.                |     |     |         |       |           |
|   |Бензол және оның            |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |гомологтары. Бензолдың      |     |     |         |       |,          |
|   |гомологтық қатары. Изомерия.|     |     |         |       |7.2.1      |
|   |Номенклатура. Ароматты      |     |     |         |       |           |
|   |қосылыстардың көзі.         |     |     |         |       |           |
|   |Синтетикалық алу әдістері.  |     |     |         |       |           |
|   |Химиялық қасиеттері.        |     |     |         |       |           |
|   |Орынбасу реакцияларының     |     |     |         |       |           |
|   |механизмі. Орынбасарлардың  |     |     |         |       |           |
|   |бағыттаушы әсердің          |     |     |         |       |           |
|   |механизмі.                  |     |     |         |       |           |
|   |Ароматты қосылыстардың      |2    |2    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |галоген туындылары.         |     |     |         |       |,          |
|   |Гомологтық катар.           |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |Номенклатура. Изомерия.     |     |     |         |       |           |
|   |Синтез әдістері. Химиялық   |     |     |         |       |           |
|   |қасиеттері. Нуклеофильді    |     |     |         |       |           |
|   |орын басу реакциялары.      |     |     |         |       |           |
|   |Металорганикалық            |     |     |         |       |           |
|   |қосылыстардың түзілуі,      |     |     |         |       |           |
|   |олардың органикалық синтезде|     |     |         |       |           |
|   |қолданылуы.                 |     |     |         |       |           |
|   |Сульфоқышқылдар.            |2    |2    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |Номенклатура. Изомерия. Алу |     |     |         |       |,          |
|   |әдістері. Сульфирлеуші      |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |агенттер. Химиялық          |     |     |         |       |           |
|   |қасиеттері.                 |     |     |         |       |           |
|   |Сульфоқышқылдардың          |     |     |         |       |           |
|   |функционалды туындылары:    |     |     |         |       |           |
|   |тұздар, галогенангидридтер, |     |     |         |       |           |
|   |амидтер, эфирлер. Оларды    |     |     |         |       |           |
|   |алу, қасиеттері, қолданылуы.|     |     |         |       |           |
|   |Нитроқосылыстар.            |2    |2    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |Номенклатура. Изомерия. Алу |     |     |         |       |,          |
|   |әдістері. Химиялық          |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |қасиеттері.                 |     |     |         |       |           |
|   |Ароматты аминдер.           |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |Номенклатура. Изомерия. Алу |     |     |         |       |,          |
|   |әдістері. Химиялық          |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |қасиеттері. Анилин,         |     |     |         |       |           |
|   |п-толуидин, N-метиланилин,  |     |     |         |       |           |
|   |N, N –диметиланилин, алу    |     |     |         |       |           |
|   |әдістері, қолданылуы        |     |     |         |       |           |
|   |Диазо- және азоқосылыстар.  |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |Диазотирлеу реакциялары,    |     |     |         |       |,          |
|   |механизм. Құрылысы. Химиялық|     |     |         |       |7.2.1      |
|   |қасиеттері. Азобірігу       |     |     |         |       |           |
|   |реакциялары.                |     |     |         |       |           |
|   |Фенолдар және хинондар.     |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |Бір-, екі-, көпатомды       |     |     |         |       |,          |
|   |фенолдар. Алу әдістері.     |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |Химиялық қасиеттері.        |     |     |         |       |           |
|   |Хинондар. п-бензохинон.     |     |     |         |       |           |
|   |Қасиеттері. Таутомерия      |     |     |         |       |           |
|   |Ароматты альдегидтер және   |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |кетондар. Номенклатура.     |     |     |         |       |,          |
|   |Изомерия. Алу әдістері.     |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |Химиялық қасиеттері. Бекман |     |     |         |       |           |
|   |қайта топтасуы, оның        |     |     |         |       |           |
|   |механизмі және практикалық  |     |     |         |       |           |
|   |маңызы.                     |     |     |         |       |           |
|   |Ароматты карбон қышқылдары  |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |және олардың туындылары.    |     |     |         |       |,          |
|   |Номенклатура. Изомерия. Алу |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |әдістері. Химиялық          |     |     |         |       |           |
|   |қасиеттері. Дикарбон        |     |     |         |       |           |
|   |қышқылдары. Оксиқышқылдар.  |     |     |         |       |           |
|   |Полиядролық ароматты        |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |қосылыстар                  |     |     |         |       |,          |
|   |                            |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |Бес мүшелі гетероциклді     |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |қосылыстар                  |     |     |         |       |,          |
|   |                            |     |     |         |       |7.2.1      |
|   |Алты мүшелі гетероциклді    |2    |1    |1,5      |4,5    |7.1.1-7.1.6|
|   |қосылыстар                  |     |     |         |       |,          |
|   |                            |     |     |         |       |7.2.1      |

    3 ПӘНДІ ОҚУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚТАР

    Органикалық химия ІІ курсын оқыту өзара байланысқан төрт форманы  қажет
етеді: дәріс, зертханалық сабақ  және  БОӨЖ  -  білімалушылардың  оқытушымен
өздік жұмысы.
Дәрістер конспектілері материалды  игеруге  негіз  болып  табылады.  Дәрісте
констпект жазуға әрбір білім алушы міндетті. Конспектіні  оқулықтардан  және
оқу құралдарынан алынған материалмен толықтырып, жазып  алған  өте  пайдалы.
Конспектіні  лектор  беретін  кеңестер  кезінде   де   толықтыруға   болады.
Зертханалық практикум циклды қосылыстар түрлерімен, олардың  алу  жолдарымен
және  олардың  физикалық  және  химиялық  қасиеттерімен   таныстырады.   БӨЖ
күнделікті және міндетті дайындықты  талап  етеді,  нақты  тапсырма  бойынша
орындалады және күнделікті оқытушымен тексеріледі.  Аудиториядан  тыс  өздік
жұмыста  білімалушылар  әдебиетпен  жұмыс  істеп,  үй  тапсырмасын  орындап,
практикалық сабақтарға дайындалады.

      4 ПӘННІҢ ТҮРІ (ФОРМАТЫ)

      Курс  бойынша  50  минуттық  дәріс  аптасына  1  рет,   100   минуттық
зертханалық сабақ аптасына 1 рет, 75 минуттық БОӨЖ 1 рет болады.

      5 ПӘН САЯСАТЫ


Сабаққа  қатысу:  Дәрістерге,  зертханалық  сабақтарға  қатысу  қатаң  түрде
міндетті  болып  табылады.  Егерде  әлдебір   себептермен   сабаққа   қатыса
алмасаңыз, сізге  барлық  босатқан  сабақтардағы  қабылданбаған  материалдар
үшін жауапкершілік жүктеледі.  Оқу  жоспары  бойынша  босатқан  (қатыспаған)
сабақтарды қайта  қабылдау  қарастырылмаған,  сондықтан  мұғалім  тапсырмасы
бойынша білімалушы босатқан тақырыбы бойынша 5 есеп шығаруы керек.
Тәртіп:  Сабақ  барысында  ұдайы   тәртіпбұзушылық   аудиториядан   қуылумен
жазаланады  және  сәйкесінше  сабақ  босатқаны   үшін   рейтінгілік   бағасы
төмендетіледі.
Зертханалық сабақтар: Зертханалық сабаққа  дәріс  материалының  конспектісі,
практикалық жұмыстың теориялық білімі  бар  білімалушылар  ғана  жіберіледі.
Білімалушылар  есептеу  формулаларын,  негізгі  түсініктерді  және   есептеу
кезінде шығатын заңдылықтарды түсіндіре білулері керек.
Межелік  аттестация:  Межелік  аттестация   қорытындысы   сабаққа   қатысуы,
белгіленген мерзімде БӨЖ орындауы, сабақ барысындағы ауызша  немесе  жазбаша
жауаптарымен,  тестілеу  нәтижелерімен   және   межелік   бақылауды   ескере
қойылады.
Емтихан:  Ауызша  емтихан  немесе  компьютерлік  тестілеу  жүйесі  негізінде
рұқсат  алған  барлық   білімалушыларға   қорытынды   емтихан   жүргізіледі.
Емтиханның  әрбір тест сұрағы 5 жауаптан  тұрады,  соның  ішінде  бір  дұрыс
жауабымен.   Тест   сұрақтары   барлық   өткен   курс   бөлімдері    бойынша
құрастырылған.


      6 БАҒА ҚОЮ САЯСАТЫ


Апта және бақылау түрлері бойынша баллдардың реттелуі кестеде көрсетілген
 «Органикалық химия ІІ» пән бойынша баллдардың реттелуі



                                                                     Кесте 2
|Апта    |Бақылау түрі                               |Жалпы   |Ескерту      |
|        |                                           |балл    |             |
|1       |2                                          |3       |4            |
|        |1 – 7 апта арасында дәрісханалық сабақтарға|30      |             |
|        |қатысу                                     |        |             |
|1       |Кіріспе. Көмірсутекті қанқасының түрлері,  |0       |ЗС           |
|        |ациклді, циклді және гетероциклді          |        |             |
|        |қосылыстар. Моноциклдер. Изомерия.         |        |             |
|        |Гомология. Есеп шығару                     |        |             |
|2       |Терпендер. α-пиненнің (скипидардың)        |20      |ЗС           |
|        |қасиеттері                                 |        |             |
|3       |Бензол синтезі                             |20      |ЗС           |
|3       |Алициклді қосылыстар тақырыбы бойынша      |50      |БӨЖ          |
|        |есептер шығару                             |        |             |
|4       |Орын басу реакцияларының механизмі.        |20      |ЗС           |
|        |Орынбасарлардың бағыттау әсерінің          |        |             |
|        |механизмі. Есеп шығару                     |        |             |
|5       |Ароматты қосылыстарда галогеннің           |20      |ЗС           |
|        |қозғалғыштығың салыстыру                   |        |             |
|5       |Ароматты қосылыстар тақырыбы бойынша       |50      |БӨЖ          |
|        |есептер шығару                             |        |             |
|6       |Ароматты көмірсутектерді сульфирлеу        |20      |ЗС           |
|7       |Қорытынды сабақ. Межелік бақылау           |70      |ЗС           |
|1-7 апта оқу нәтижесі бойынша жалпы балл            |300     |             |
|        |8 – 15 апта арасында дәрісханалық          |30      |             |
|        |сабақтарға қатысу                          |        |             |
|8       |Ароматты амин тұздардың түзілуі. Анилиннің |15      |ЗС           |
|        |ароматты альдегидтермен конденсациялануы.  |        |             |
|        |Анилиннің тотығуы                          |        |             |
|9       |Анилинді диазотирлеу. Метилоранждың синтезі|15      |ЗС           |
|        |(азобірігу)                                |        |             |
|9       |Диазо- және азоқосылыстар тақырыбы бойынша |50      |БӨЖ          |
|        |есеп шығару                                |        |             |
|10      |Фенолдың темір хлоридімен (ІІІ), азотты    |14      |ЗС           |
|        |қышқылымен реакциясы. Пикрин қышқылын алу  |        |             |
|        |және оның қасиеттерін зерттеу.             |        |             |
|11      |Ароматты альдегидтердің тотығуы. Ароматты  |14      |ЗС           |
|        |альдегидтердің сілтілермен әрекеттесуі     |        |             |
|        |(Канницаро реакциясы).                     |        |             |
|12      |Бензой қышқылын бензальдегидтің тотығуымен |14      |ЗС           |
|        |алу. Бензой қышқылының туындыларын алу.    |        |             |
|12      |Ароматты қышқылдар тақырыбы бойынша бақылау|50      |БӨЖ          |
|        |жұмысы                                     |        |             |
|13      |Полиядролық ароматты қосылыстар. Есеп      |14      |ЗС           |
|        |шығару                                     |        |             |
|14      |Фурфуролдың түзілуі және оның қасиеттері   |14      |ЗС           |
|15      |Қорытынды сабақ. Межелік бақылау           |70      |ЗС           |
|8 - 15 апта оқу нәтижесі бойынша жалпы балл         |300     |             |
|Емтихан бойынша жалпы балл                          |400     |             |
|Академиялық кезен бойынша жалпы балл                |1000    |             |

      7 ӘДЕБИЕТ

7.1 Негізгі әдебиеттер
7.1.1 Бруис, П.Ю. Органикалық химия негіздері. 1-бөлім: оқулық /П.Ю.  Бруис;
[қазақ тіліне ауд. Бажықова К.Б.] – Алматы: Полиграфкомбинат,  2013.  –  420
б.
7.1.2 Сейітжанов,Ә.Ф. Органикалық химия: оқулық / Ә.Ф. Сейітжанов.-  Алматы:
Print-S, 2005.- 446 б. 
7.1.3 В.Ф. Травень. Органическая химия. – М.: Академкнига, 2008. Т.1. 727с.
7.1.4 В.Ф. Травень. Органическая химия. – М.: Академкнига, 2008. Т.2. 582с.
7.1.5  В.Л.  Белобородов,  С.Э.  Зурабян,  А.П.   Лузин,   Н.А.   Тюкавкина.
Органическая химия. – М.: Дрофа, 2008. –Кн.1: 638 с.
7.1.6  В.Л.  Белобородов,  С.Э.  Зурабян,  А.П.   Лузин,   Н.А.   Тюкавкина.
Органическая химия. – М.: Дрофа, 2009. –Кн.2: 592 с.


7.2 Қосымша әдебиеттер
7.2.1 В.А.Смит,  А.Д.Дильман.  основы  современного  органического  синтеза.
–М.: Бином. Лаборатория знаний, 2009. – 750с.





Пәндер