Файл қосу

Жылуэнергетикада қолданылатың суды дайындау тәсілдері




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ                                                 |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                                              |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы                                          |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                                  |
|3 денгейлі СМЖ құжаты   |                ПОӘК    |                        |
|                        |                        |ПОӘК                    |
|                        |                        |042-18-6.1.27/02-2014   |
|ПОӘК                    |                        |                        |
|студентке арналған      |«11» 09 2014 ж № 1      |                        |
|«Суды дайындаудың       |басылым                 |                        |
|физикалық-химиялық      |                        |                        |
|тәсілдері» пәннің       |                        |                        |
|бағдарламасы            |                        |                        |










                       ПӘННІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
               «Суды дайындаудың физикалық-химиялық тәсілдері»
                 5В071700 – «Жылуэнергетика» мамандығы үшін

                             СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН
                             ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ













                                    Семей
                                    2014
                                  Алғы сөз


      1 ӘЗІРЛЕГЕН
      ҚҰРАСТЫРУШЫ  _____   «___»   _________   2014   ж.   А.Н.   Шалаганова
«Техникалық физика және жылуэнергетика» кафедрасының аға оқытушысы


      2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
      2.1 техникалық физика және жылуэнергетика кафедрасының мәжілісінде
      Хаттама № 1   «___» _________ 2014 ж.


      Кафедра меңгерушісі ___________ О.А. Степанова


      2.2 Инженерлік-технологиялық  факультеттің  оқу-әдістемелік  бюросының
отырысында қарастырылды
      Хаттама № 1   «___» _________ 2014 ж.


      Төрайым ______________ С.С. Толеубекова


      3 БЕКІТІЛГЕН
      Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында  қабылданған  және
баспадан шығаруға кеңес берілген.
      Хаттама № 1   «___» _________ 2014 ж.


      ОӘК төрайымы  __________  Г.К. Искакова


      4 АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕҢГІЗІЛГЕН


                                   МАЗМҰНЫ


1     ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР 4
2     ПӘН МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТАРДЫҢ РЕТТЕЛУІ  6
3 ПӘНДІ ОҚУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР    7
4 ПӘННІҢ ТҮРІ (ФОРМАТЫ)     9
5 КУРСТЫҢ САЯСАТЫ      9
6 БАҒА ҚОЮ САЯСАТЫ     10
7 ӘДЕБИЕТ   11


        ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР



      1.1 Оқытушы және пән бойыншы жалпы мәліметтер
      Шалаганова Алмагуль Ныгметовна, аға окытушы.
       «Техникалық физика және жылуэнергетика» кафедрасы.
      Байланыс ақпарат – тел: 35-46-02, оқу ғимарат № 9, кабинет № 217.
      Сабақты жүргізу орны – дәрісхана № 203.


      1.2 Пәннің мазмұнының қыскаша сипаты:
      Бұл  пән  «Жылуэнергетика»  бакалавр   мамандығы   бойынша   Қазақстан
Республикасының білім беру жүйесі туралы мағұлмат береді.
      Суды дайындаудың физикалық-химиялық тәсілдері жылу электрстанцияларына
 табиғи су қоспаларын тазалап  дайындап  беруде  атқаратын  қызметін  ерекше
атап айтуға болады. Суды алдын-ала тазарту  және  өңдеу  беру  энергетикалық
қондырғылардың қызмет көрсету мерзімін арттырады.


      1.3 Пәнді оқытудың  мақсаты:
      Курстың мақсаты - сулы-химиялық режимді үйымдастыру мен суды  дайындау
әдістерін окыту. Су дайындау қондырғыларының сенімді және  тиімді      жұмыс
істеуіне, қауыпсыз пайдалануына мүмкіндік береді.


      1.4 Пәнді оқытудың міндеттері:
      Курстың  міндеті  -  электр  станциясы  циклындағы   негізгі   физика-
химиялык процестермен (коррозия, тұнба түсуі, қайнақ  және  калдык  түзілуі,
будың ластануы жэне т.б.), станциялык судын  касиеттерімен  таныстыру.  Суды
дайындау  әдістерінің  физика-химиялық  негіздерін  жэне  жабдықтарын   білу
негізгі жылу энергетикалық қондырғылардың  тиімді  жұмысы  мен  сенімдідігін
ұйымдастыру, сулы-химиялық режимнің қолайлы жағдайларын жүзеге  асыру,  суды
өңдеу   кезінде     химиялык    реагенттерді     үнемдеу,     қондырғылардың
қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ағынды  сулардың  көлемі  мен  агрессивтілігін
азайту үшін қажет.


      1.5 Оқу курстың нәтижелері:
      Оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды:
      білулері қажет:
      -  қоспалар    сипаітамалары    мен    су    сапасының    негізгі
керсеткіштерін;
      -  иондық алмасу технологиясын;
      -  аса минералданған сулар мен ерітінділерді өндеу технологияеын;
      - газдарды кетіру технологиясын;
      - салқындататын суды өндеу технологиясын;


      -  ағынды суды зиянсыздандыру технологиясын;
      -  термиялык суды дайындауды;
      меңгеруі қажет:
 - тәжірибелілік жұмыстарды жобалауды мен жүргізуді, және зерттеу әдістерін.


      игере білуі керек:
 -  судың технологиялық параметрларын эксперименттік зерттеу әдістерін;
      - су-бу ауспалы процестерін талдау әдістерін;
      - суды дайындау қондырғыларын іріктеу мен есептеу әдістерін;
      -  есептеу  техникасын  қолданып  суды  дайындау  жүйелерін  модельдеу
әдістерін.
      істеу білуі керек:
      -  суды өңдеудің жеке кезеңдерінің негізгі параметрлерін есептеуді;
      - қалдықтар түзілуінің қарқындылыгын жэне коррозиялық процестер
жылдамдығын есептеуді;
      - алғашқы мәліметтер мен қойылған талаптарға байланысты суды  дайындау
жүйелерін жобалауды.
      түсіне білуі керек:
    - суды дайындаудың энергетикалық тиімділігін бағалауды;
    - өндірістік кәсіпорынның суды дайындады.
      болуы керек:
    -      суды      алдын-ала      тазартудың      негізгі      әдістерін;





      - судың химиялық мінездемелерін анықтаудың тәжірибелік әдістерін.
      ие болу керек:
      - бақылау аспаптарын;
    - суды дайындаудың түрлі әдістерін өндірістікте қолдай алу.


      1.6 Пән пререквизиттері
      1.6.1   физика;
      1.6.2   химия;
      1.6.3   техникалық термодинамика;
      1.6.4   жылумассаалмасу;
      1.6.5   сұйық пен газдар механикасы;
         1.6.6   қазандық қодырғылары және бу генераторлдары.


      1.7 Пән постреквизиттері
      1.7.1   жылулық және атомдық электростанцтһиялар;
      1.7.2 элетростанцияның жылумеханикалық және қосымша құрал-жабдығы.









              ПӘН МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТАРДЫҢ РЕТТЕЛУІ

                                                                     Кесте 1
|№  |Тақырып аты                            |Сағаттар               |Әдебиетт|
|   |                                       |                       |ер      |
|   |                                       |ДС |ЗС |ПС |БОӨЖ |БӨЖ  |        |
|1  |2                                      |3  |4  |5  |6    |7    |8       |
|Модуль 1. Суды дайындау жалпы мәліметтер                                    |
|1  |Кіріспе. Жылуэнергетикада суды қолдану.|1  |   |   |     |     |7.1.1   |
|1  |Су сапасы көрсеткіштерін есептеу       |   |   |1  |     |2    |7.1.2   |
|1  |Судың жалпы сілтілігін және сілтілік   |   |3  |   |     |     |7.1.1,  |
|   |жеке формасын анықтау                  |   |   |   |     |     |7.2.1   |
|   |ТЭС-ке су көзін таңдау                 |   |   |   |6    |2    |7.2.1   |
|   |Суды содамен ізбестеу механизмі.       |   |   |   |4    |3    |7.2.1., |
|   |Мөлшерін анықтау                       |   |   |   |     |     |7.2.3   |
|2  |Суды алдын-ала тазарту.                |2  |   |   |6    |     |7.2.1   |
|   |Реагенттермен жеке кезеңдерде          |   |   |2  |4    |     |7.1.2., |
|   |өңдегеннен кейінгі су сапасының        |   |   |   |     |     |7.2.2   |
|   |технологиялық көрсеткіштері            |   |   |   |     |     |        |
|3  |Ион алмасу әдісімен суды өңдеу.        |2  |   |   |2    |1,5  |7.1.3.  |
|   |Ерітінді реагенттерінің дозирленуі.    |   |   |2  |     |     |7.2.1   |
|   |Судың қаттылығын анықтау.              |   |3  |   |6    |     |7.2.2   |
|   |Суды ионды алмасу әдісімен өңдеу.      |   |   |2  |     |     |7.2.2   |
|   |Суды тазартуда мембраналық және        |   |   |   |4    |3    |7.2.3   |
|   |ионалмастырғыш әдістерді қиыстыру      |   |   |   |     |     |        |
|   |Суды тазартудың мембраналық әдісі (кері|   |   |   |4    |     |7.2.3   |
|   |осмос, диализ, электродиализ).         |   |   |   |     |     |        |
|4  |Суды тазартудың мембраналық әдістері.  |2  |   |   |2    |2    |7.2.1   |
|   |Суды фильтрлеумен түссіздендіру.       |   |   |2  |     |     |7.1.2   |
|   |Коагуляция әдісімен судан коллоидты    |   |3  |   |     |     |7.1.2   |
|   |қоспаларды тазарту.                    |   |   |   |     |     |7.2.3   |
|   |Суды химиялық және термиялық әдістермен|   |   |   |6    |3    |7.1.2,  |
|   |өңдегеннен кейінгі тұздандырылған суды |   |   |   |     |     |7.2.1., |
|   |түсіру                                 |   |   |   |     |     |7.2.2., |
|5  |Суды газдардан тазарту.                |2  |   |2  |     |     |7.1.2   |
|Модуль 2. Жылуэнергетикада қолданылатың суды дайындау тәсілдері             |
|   |Буландырғыштардың сулы режимдерін      |   |   |   |4    |2    |7.2.1   |
|   |есептеу негіздері                      |   |   |   |     |     |        |
|   |Реагенттік әдістермен минералды        |   |   |   |4    |     |7.2.1., |
|   |тұздарды қалдыққа айналдармау жолдары. |   |   |   |     |     |7.2.2., |
|   |Оптималді реагент пен оның мөлшерін    |   |   |   |     |     |7.1.2.  |
|   |тандау.                                |   |   |   |     |     |        |
|   |Судың сутегі иондарының активтілігін   |   |3  |   |4    |     |7.2.1   |
|   |анықтау (рН мәні).                     |   |   |   |     |     |        |
|   |Фильтрлеу материалдары. Оларға         |   |   |   |2    |2    |7.2.3   |
|   |қойылатын талаптар                     |   |   |   |     |     |        |
|6  |Салқындататын және айналымдағы суды    |2  |   |2  |2    |     |7.1.2,  |
|   |өңдеу.                                 |   |   |   |     |     |7.2.2   |
|   |                                       |   |   |   |     |     |        |
|   |                                       |   |   |   |     |     |        |
|1 кестенің жалғасы                                                          |
|1  |2                                      |3  |4  |5  |6    |7    |8       |
|   |Коррозия мен жабдықты коррозиядан      |   |   |   |2    |2    |7.1.2   |
|   |қорғау әдістері (реферат).             |   |   |   |     |     |        |
|   |Декарбонизаторлар мен деаэраторларды   |   |   |   |4    |     |7.2.1., |
|   |есептеу негіздері.                     |   |   |   |     |     |7.2.3   |
|7  |Суды термиялық тұзсыздандыру.          |2  |   |2  |     |     |7.1.3   |
|   |Катионды алмасу әдісімен суды жұмсарту |   |3  |   |     |     |7.1.3., |
|   |(умягчение).                           |   |   |   |     |     |7.2.2.  |
|8  |Электр станциялардың ағынды сулары және|2  |   |   |1,5  |     |7.1.3., |
|   |оларды зиянсыздандыру технологиялары.  |   |   |   |     |     |7.2.3.  |
|   |БАРЛЫҒЫ                                |15 |15 |15 |67,5 |22,5 |        |





      3 ПӘНДІ ОҚУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР



      Студенттің  берілген пәнді оқып үйренуін  қамтамасыз  ететін  кеңестер
мен түсіндірмелер жиынтығы.  Кеңесті  жасаған  кезде,  курстың  бір  бөлігін
студенттің  өздік  оқып  үйренуімен  жүретінін  ескеру  керек.   Әдістемелік
кеңестің мазмұны:
      а)  Пәнді  оқып  үйренуге  қажетті  уақытты   жоспарлауға   және   оны
ұйымдастыруға керекті ақыл-кеңестер.
      Бұрын пәннің теориялық бөлігіне бөлінген жалпы сағат санының 60-70 %-і
бөлігі қарастырылса қазір оған небәрі 15-30 %  қана,  ал  қалған  70-85  %-і
студенттің оқытушының қадағалауымен жүретін өздік жұмысына (БОӨЖ)  және  тек
студент өзі  ғана  жасайтын  БӨЖ   (студенттің  өздік  жұмысы)  жұмсалатының
ескерту керек.
      Дәріс – оқудың ең маңызды түрі. Ғылыми- техникалық  ақпаратдың  көлемі
күннен күнге өскендіктен, дәрістің мазмұнын  кеңейтіп  және  оған  қойылатын
талапты да жаңартып, жақсартып отыру керек. Дәрістің студенттің  пәнді  оқып
үйренуін ұйымдастыруға тигізетін пайдасы көп.  Бірақ  діәріс  алушы  дәріске
иек артып алмауы шарт. Дәріс  өздік  жұмысты  алмастыра  алмайды.  Сондықтан
студент дәріске өз бетімен  дайындалуы  керек.  Ол  оқулықтан  немесе  басып
шығарылған дәрістер жинағынан дәрістің  мазмұнымен  танысып,  оны  ар  қарай
дамытып конспект жазуы керек. Барлық дәріске дайындалу уақыты кемінде  20-40
минуттан  кем  болмауы  қажет.  Бұл  уақытты  үнемдеуге  мүмкіндік   береді.
Практикалық сабаққа және зертханалық  жұмысқа дайындық пәнді  оқып  үйренуде
студенттің білімінің жетіле беруіне қол жеткізеді.
      Екі сағаттық практикалық сабақтың кемінде  бір сағат дайындалу  керек.
Практикалық  сабаққа  дайындықты  тексеру  әр  сабақтың  басында   болатынын
студент  білуі  керек.  Практикалық  сабақта  көрсетілген   өздік   жұмыстың
творчествалық  элементі   ескерусіз   қалмайтының   студент   білуі   керек.
Практикалық сабақта есепті әр  студент  оқытушының  қадағалауымен  өзі  жеке
шығарады.  Студенттің  жұмысы  аралық  үлгерімді  тексеру   арқылы   жүреді,
сондықтан  студент  әрбір  жіберілген  (босатылған)  сабақтың  оған  тигізер
залалы үлкен екенін естен шығармауы керек.
      в) Оқу-әдістемелік кешеннің (ОӘК) материалдарын  пайдалануға  арналған
кеңес.
      Студент оқу материалдарымен бірінші рет  таныса  отырып,  оның  берген
жаңалықтарын, ерекшелік  нысандарын  қабылдап,  сол  арқылы  пәннің  негізгі
жағдайын түсінуі керек.
      Оқу процесіндегі негізгі рольге  оқытушының  материалдарды  түсіндіруі
және пайдаланылатын  көрнекті  құралы  жатады.  Ары  қарай  жаңадан  алынған
ақпарат бұрынғы  алынған  білімдермен  араласып,  олардың  арасында  пайдалы
байланыс құралына айналады. Сонда барып  студентте  оқытылатын  пән  бойынша
белгілі бір түсінік (ұғым) пайда болады.
      Студент оқу пәнінің негізгі ережелерін және заңдылықтарын иеленіп, оқу
материалдарын  жалпы  түрде  меңгеріп   оны   күнделікті   жұмыста,   өмірде
пайдалануға дайын тұрады.
      г) Оқулықтар мен  қосымша  оқу  құралдарымен  жұмыс  істеуге  арналған
кеңес.
      Егер студент берілген материал көрсетілген оқулықта жеткіліксіз  түрде
берілген деп есептесе немесе онда  берілген  материалды  оқып  зерттеу  қиын
екенін  білсе,  онда  ол  берілген  басқа   оқулықтардағы   немесе   қосымша
құралдардағы материалдарды пайдалану керек. Жақсы оқулықты  дұрыс  таңдаудың
алатын орны зор. Сондықтанда оқулықтар негізгі және қосымша болып  бөлінеді.
Егер негізгі оқулықтарда берілген материал жеткіліксіз болса,  онда  қосымша
оқулықтарды пайдаланғаны жөн.
      Оқулықтар тізімі стандарт бойынша жасалады.
      Берілген тақырып бойынша  оқулықтарды  және  басқа  ғылыми  көпшілікке
арналған материалдарды оқыған соң, конспект құру керек.  Онда  пайдаланылған
оқулықтардың  реттік  нөмірі,  беті,  кестелері   және   т.б.   берілгендері
көрсетілуі шарт.
      Емтиханға (сынаққа) дайындыққа керекті кеңестер.
      Әртүрлі факторларді еске сақтауды, процестердің  принципін  көрсететін
заңдылықтарды жатқа айту, немесе берілген материалдарды өз  сөзімен  жеткізу
сұрақтарына жауап бере алуды үйрену және жалпы  принциптерді  жаңа  жағдайда
қолдана алуды үйрену. Студент объектіні  оның  құрамдас  бөліктеріне  жіктей
және  керісінше  құрамдас  бөліктерін  бүтіндей  объектіге  айналдыра  білуі
керек.  Бұл  процестер  ерекше  ойлау  процестерін  (жоспарлау,  байланысты,
заңдарды құру) талап етеді.  Жұмыстардың  құндылығын  дайын  немесе  жаңадан
жасалған  критерилер  мен  стандарттар   көмегімен   қарастыра   білу   және
басқалардың алдында өзінің көз  қарасын  қорғай  білу  студентка  емтиханды,
сынақты жақсы тапсыруға көп көмегін тигізеді.






      4 ПӘННІҢ ТҮРІ (ФОРМАТЫ)



      Аудиториялық сабақтар  келесі  түрлерден  тұрады:  дәріс,  практикалық
сабақтар (ПС) және БОӨЖ бөлігі.
      Кейбір тақырыптар оқушылар сабақта өтеді, ал кейбір  өздік  жұмыстарға
жатады. Әр тақырып бойынша негізгі түсініктермен заңдарды білуі қажет.
      Дайындалған рефераттың көлімі 5 беттен кем болмау керек.









      5 КУРСТЫҢ САЯСАТЫ



      Сабаққа қатысу. Дәріске, зертхана жұмысына қатысу  қатан  түрде  талап
етіледі. Егер қандай да бір себеп пен сабаққа  қатыса  алмасаныз,  онда  сіз
материалды тапсырғанға дейін оған жауаптысыз.
      Тәртіп. Сабақ  кезінде  жүйелі  түрде  тәртіп  бұзғандар  аудиториядан
шығарылады   немесе   бүкіл   курс   бойынша    «қанағаттанбайтын»    немесе
«қанағаттанғысыз» бағасы қойылады.
      Бақылау тапсырмасы. Бақылау  тапсырмалары  міндетті  түрде  орындалып,
белгіленген   мерзімде  тапсырылуы  керек.  Кешігіп  орындалған  жұмыстардың
бағасы автоматты түрде төмендетіледі.
      Аралық бақылау.  Аралық бақылаудың  нәтежесі  дәріс  алушының  сабаққа
қатысуын,  дәріс  алушының  өздік  жұмысың  (ДӨЖ)  дер  кезінде   орындауын,
сабақтағы  ауызша  және  жазбаша  түрдегі  жауабын  және  аралық  бақылаудың
нәтежесін есепке ала отырып қойылады.
      Көшіру және плагиат. Кез келген көшіру  немесе  плагиат  (басқа  дәріс
алушының есебің, дайын  тапсырмасын  пайдалану  және  көшірмесін  пайдалану)
дәріс алушыны аудиториядаң шығару  және  «қанағаттанғысыз»  бағасымен  қатан
түрде жазаланады.
















































      6 БАҒА ҚОЮ САЯСАТЫ



      Апта  және  бақылау  түрлері  бойынша  баллдардың   реттелуі   кестеде
келтірілген.
      «Суды дайындаудың физикалық-химиялық тәсілдері» пән бойынша баллдардың
реттелуі
                                                                     кесте 2
|Апта       |Бақылау түрі                     |Барлық       |Қосымша       |
|           |                                 |ұпайлар      |              |
|1          |2                                |3            |4             |
|           |1-ші ден 7-шіге дейін апталардың |30           |              |
|           |дәріс сабақтарға қатысуы және    |             |              |
|           |дайындығы.                       |             |              |
|2          |ПС 1                             |10           |              |
|2          |ЗС 1                             |25           |              |
|3          |БӨЖ 1                            |50           |              |
|3          |ПС 2                             |15           |              |
|4          |ПС 3                             |15           |              |
|5          |БӨЖ 2                            |50           |              |
|5          |ЗС 2                             |25           |              |
|6          |ПС 4                             |10           |              |
|7          |Аралық бақылау 1.                |70           |              |
|1-шіден 7-шіге дейін апталар аралығындағы оқу|300          |              |
|нәтижесі бойынша барлық ұпайлары.            |             |              |
|           |8-шіден 15-шіге дейін апталардың |30           |              |
|           |дәріс сабақтарға қатысуы және    |             |              |
|           |дайындығы.                       |             |              |
|8          |БӨЖ 3                            |25           |              |
|8          |ПС 5                             |10           |              |
|8          |ЗС 3                             |10           |              |
|10         |БӨЖ 4                            |50           |              |
|10         |ПС 6                             |15           |              |
|11         |ЗС 4                             |20           |              |
|12         |ПС 7                             |15           |              |
|13         |БӨЖ 5                            |25           |              |
|14         |ЗС 5                             |20           |              |
|14         |ПС 8                             |10           |              |
|1          |2                                |3            |4             |
|15         |Аралық бақылау 2.                |70           |              |
|8-шіден 15-шіге дейін апталар аралығындағы   |300          |              |
|оқу нәтижесі бойынша барлық ұпайлары.        |             |              |
|Емтихан бойынша ұпайлары                     |400          |              |
|Академиялық мерзімі бойынша барлық ұпайлар.  |1000         |              |














      7 ӘДЕБИЕТ





      7.1 Негізгі әдебиет
      7.1.1  Копылов  А.С.,  Лавыгин  В.М.,  Очков  В.Ф.  Водоподготовка   в
энергетике. – М.: Издательство МЭИ, 2006. – 309 с.
      7.1.2 Лифшиц О.В. Справочник по водоподготовке котельных установок.  –
М.: Энергия, 1976. – 456 с.
      7.1.3 Электронная энциклопедия энергетики.


      7.2 Қосымша әдебиет
      7.2.1 Стерман Л.С. Тепловые и атомные электростанции – М.: МЭИ,  2000.
– 395 с.
      7.2.2 Маргулова Т.X.  Атомные  электрические  станции.  –  М.:  Высшая
школа, 1984.
      7.2.3 Громогласов А.А., Копылов А.С., Пильщиков  А.П.  Водоподготовка:
Процессы и аппараты. Учебное  пособие  для  вузов.  –  М.:  Энергоатомиздат,
1990. – 272 с.




Пәндер