Өркендеу өнері

|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ                                                      |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                                                |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ                                            |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                                    |
|СМЖ 3 - деңгейдегі құжаты|ПОӘК                     |                         |
|                         |                         |УМКД  042-18.1.03/02-2013|
|«Өнер тарихы» пәнінің    |                         |                         |
|оқу-әдістемелік кешені   |№ 1-басылым              |                         |










                                «Өнер тарихы»
                      ПӘНІНІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
                     (бейнелеу өнері студенттері  үшін)

                        ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ






















                                    Cемей
                                    2013
                                   МАЗМҰНЫ


     1. Глоссарий
     2. Дәрістер
     3. Семинар сабақтары
            4.  Студенттердің өздік жұмыстары.





               1. ӨНЕР ТАРИХЫ ПӘНІ БОЙЫНША НЕГІЗГІ ТҮСІНІКТЕР
                                 (ГЛОССАРИЙ)

     АВТОПОРТРЕТ - өз  портреті.  Суретшінің  өзін-өзі  салған  портреті  не
суреті. Автопортрет көбінесе айнаға қарап немесе еске сақтау, санада  ұстау,
елес әдісін қолдану тәсілдерімен салынуы мүмкін.
АЙҚЫН СУРЕТ (БРОСКИЙ РИСУНОК) –  көрушінің  көзіне  бірден  ілігетін,  айқын
бейнеленген  суретті  айтамыз.  Мұндай  суреттерде  шебердің   қолы,   әдіс-
тәсілінің айқындылығы бірден көзге түседі.
АКВАРЕЛЬ – «Акварель» деген атау латынның «aqua» (су) деген сөзінен  шыққан.

АҚИҚАТ,  ШЫНДЫҚ,  БОЛМЫС  (ДЕЙСТВИТЕЛЬНОСТЬ)  –   қоршаған   орта   болмысы.
Натураның өзіне қарап сурет салу шындық, яғни қиял емес.
АНАЛИЗ – талдау, бір нәрсені не құбылысты ойша бөлшектерге, құрама  бөліктер
мен белгілерге бөлу. Мысалы, адам басының суретін салмастан  бұрын,  пішінді
ой елегінен өткізіп, ойша  талдау  әрекетін  жасап,  оның  бас  бөліктерінің
бейне  бір  заттарға  салыстырмалы  түрде  ұқсатып,   мысалы:   геометриялық
денелерге (куб, призма, шар, конус т.б.) байқау.
АНТИКАЛЫҚ  (АНТИЧНЫЙ  лат.ANTIGVUS) – арғы, көне; көбінесе көне  грек,  көне
Римнің қоғамдық құрылысы, көне антикалық гипс  көшірмелерінен  суретке  салу
бейнелеу өнеріне оқытудың ережесі мен әдістемесіне айналған.
АНФАС (фр.ANFACE) – қарсы алдынан деген мағынада.  Адамның  портретін  қарсы
алдынан бетпе-бет бейнелеу. Өнерде де оқу  процесінде  мұндай  жұмыстар  өте
жиі кезігеді.
АКАДЕМИЯЛЫҚ СУРЕТ  –  академиялық  суреттің  суреттен  әйтпесе  суреттемеден
айырмашылығы  суретшінің  натураны  егжей-тегжейлі   талдап   салуы,   үлкен
көлемдерге бөліктерді біріктіру арқылы бейнені толық зерттеп шығуы.
АССИММЕТРИЯ –  бір  дененің,  не  бір  заттың  біліктерінің  бір-біріне  сай
болмауы. Симметриядағыдай орта  сызықтың  екі  жағындағы  көріністің  бірдей
шықпауы.
АКТИВИЗАЦИЯ  (лат.ACTIVUS  -  АКТИВТЕНДІРУШІЛІК)  (НАҚТЫ  ІСТІ   ЖЫЛДАМДАТУ,
КҮШЕЙТУ) – сурет салу процесінде ерекше талпыныспен, әсерленгіштікпен  жұмыс
жүргізу.
ӘУЕСҚОЙ - өнерпаздық, өз күшімен сурет салуды үйрену әрекеті.
БИБЛИОГРАФИЯ – баспа  шығармаларының  көрсеткіштерін,  тізімдерін  құрастыру
тәсілдері және әдістері жайында ғылым (кітаптардың атын,  мазмұнын,  авторын
т.б. жазып отыру).
БЮСТ – адамның кеуде нұсқасының  суреті,  құйылған  мүсіндік  тұрпай.  Оқып-
үйрену сабақтарында бюст салу міндетті тапсырмаларға жатады.
ВИРТУОЗ (ит.VIRTUOSO) – асқан шебер, үздік шыққан, өнерлі.  Өнерде  шеберлік
шыңына шыққандарды осылай атайды.
ГАРМОНИЯ (гр.HARMONIA)  –  үндестік,  үйлесім.  Мысалы,  алдыңызға  қойылған
натюрморттағы заттар жиынтығы  үйлесіп,  тұтастай  көз  қызығарлық  тартымды
көрініс  тудырса,  оны  біз  үйлесімді  деп  бағалаймыз.  Ондағы   заттардың
формаларының және түстерінің сүйкімді үйлесімділігі,  реңктерінің  үндестігі
бәрі-бәрі «гармония» туғызады.
ГРАФИКА (гр.GRAFIKA) – «жазамын», «суретке саламын» деген сөздерден  шыққан.
Ол-сурет салу өнері. Сурет  салу  өнерінің  күллі  жиынтығын  «графика»  деп
атайды. Суретте бейнелеу құралы сызық, дақ және штрих болып келеді.  Мысалы,
кітаптардағы суреттер «кітап графикасы» деп аталады
ДРАПИРОВКА  –  шаршалау,  перделеу.  Натюрморт  қойылымын   әсерлеу.   Сурет
өнерінде оқу жұмыстарында шаршалау  жиі  қолданылады.  Шаршалау  натюрмортта
заттар жиынтығын біртұтастыққа келтіру үшін өте қажет әдіс.
ЖАРЫҚ ПЕН КӨЛЕҢКЕ – картинада жарық та,  қою  көлеңке  де,  жарық  көлеңкеге
алмасар  тұстарда  жартылай  көлеңке  ұшырасады.  Ол  арқылы   адамдар   мен
заттардың көлемін, табиғат көрінісін, ауаның ұтымды бейнелеуге болады.
ЖИВОПИСЬ  ӨНЕРІ  –  суреттегі  нәрсені  өмірдегідей  қып  тірілте  бейнелеу.
Живопись екіге бөлінеді: станоктік, монументтік. Суретші  суретін  мольберт,
станок деп аталады, тиянақ қондырылып,  жақтауға  керілген  кенепке  салады.
«Станоктік живопись»  деп  аталады.  «Монументтік  живопись»  үйлердің  ішкі
немесе сыртқы қабырғаларының өзіне салынған шығарма жатады.
ЕЛЕСТЕТУ, ҚИЯЛ ЕЛЕС (ВООБРАЖЕНИЕ) – қиялдау не көз алдына  алып  келу,  адам
бойына біткен ажырамас тамаша қасиет. Суретші  елестету  мен  қиялы  өнермен
тікелей ұштасып жатады. Ол оқыған  кітабының  желісіне  қиялдап  сурет  сала
алады.
ИНТУИЦИЯ (лат.INTUERI)  –  қадала,  үңіле  қарау.  1)  сезу,  түйсік  арқылы
білу;       2)  зерделік,  ғылыми-теориялық  білім  мен  алдыңғы  тәжірибеге
сүйену негізінде шындыққа жету.
ҚАҒАЗ – алғаш рет қағаз екінші ғ. Қытайлар  ойлап  тапты  деген  пікір  бар.
Қағаз  жұқа,  қалың,  тегіс,  бұдыр  түрлері   бар.Қарындаш   пен   акварель
бояуларымен сурет салу, ватман, жартылай ватман, деп  аталатын  қатты  тығыз
қағаздар ыңғайлы.  Қағаз  өте  бағалы  түрлері  арнаулы  әдіспен  тек  күнге
қарағанда көрінетін ерекше өрнектер салынады.  Ондай  өрнек  «су  таңбалары»
деп аталады.
ҚАРЫНДАШ – тас дәуіріндегі адам көмірді алып, тас қабырғаларғы сызып,  күнді
қарындаш жарыққа келді. 18 ғасырда металл-қарындаштар пайда  болды.  Қазіргі
рейсфедер. Металл түтікшеге қорғасын, күміс  тіпті  алтын  сымдар  кішкентай
үзігі салынады.Қарындаш қатты, жұмсаққа бөлінеді: Т,2Т,3Т.
ҚАШАП, ОЙЫП САЛЫНАТЫН СУРЕТТЕР – ағаштен,  сүйектен,  тастан  ойып  адамның,
жан-жануар, өсімдік бейнесін ою-өрнек  салуға  болады.  Оған  қашау,  тесеу,
шапқы секілді аспап қолданылады.
ҚЫЛҚАЛАМ – акварельге ақ тиын  қалам  әрі  жұмыр,  тығыз  болуға  тиіс.Майлы
бояуға ақ түсті тікеннен қылтақтар пайдаланылады. Олар қалақ тәрізді  жалпақ
келген.  Үлкен  қылқалам  бояу  тұтас  жазылып,  үлкен  таңдақтарды  кішкене
қылқаламдар шығармашылықта  майда детальдарды  бояйды.  Қылқалам  сыртына  :
1,2,3,4... цифралар үлкен болған сайын қылқалам соғұрлым үлкен.
КОНТУР (фр.CONTOUR) – нұсқа. Бір нәрсенің сырт  кескіні.  Мысалы,  құмыраның
суретін салу барысында, алдымен құмыраның кескін-пішінін айқындап алу,  яғни
контурын сызып нұсқасын келтіру.
КОНСТРУКЦИЯ  –  түзіліс,  құрылыс.  Сурет  өнерінде  заттың   конструкциясын
анықтау, конструкциялық  тәсілмен  салу  ұғымдары  бар.  Бұл  заттың  жасалу
құрылысын білу деген сөз. Конструкция – форманың негізін құрайтын қаңқа.
КОНТРАСТ  –  қарама-қарсылық.  Натура  мен   суреттегі   реңдердің   қарама-
қарсылығы. Бейнелеу өнерінде жарық пен көлеңкелердің,  өңдер  мен  түстердің
реңдік қарама-қарсылығын көрсететін сипат.
МАНЕРА – үлгі,  тәсіл,  ерекшелік.  Суретшінің  өнердегі  бсқаға  ұқсамайтын
мәнер ерекшелігі. Сурет салудың өзіндік үлгісі – мәнері.
МОДЕЛЬ  (фр.MODELA)  –  үлгі,  кейіп.  Оқу  процесінде  қолданылатын  заттар
(геометриялық модельдер, суретін салғызушы адам т.б.).
МАЙЛЫ БОЯУЛАР – 10ғ. шыққан, дәстүрге енуі, 15ғ.  ө.с.  нидерл.  Суретшілері
Ван-Эйктердің атымен байл.  Тәжірибеде  жасап  бояулардың  жаңғақ  майы  мен
зығыр майына  жақсы  еритінін  анықтайды.  Ондай  майларға  еріт.  бояу  тез
құрғайды, ажарлы болады.
МИНИАТЮРА – ескі қолжазба кітаптардың  беттерінде  айтылып  отырған  оқиғаны
бейнелейтін суреттер кездеседі.Оны миниат.  Көлемі  жағынан  сурет,  суретші
елеусіз нәрселердің өзін жібермей, тәптіштеп көрсетеді.
НАТУРА (лат.NATURE) – табиғат, заттың өзі. Сурет салу  практикасында  заттың
немесе табиғаттың, қалап алған бөлігінің суретін өөзіне қарап бейнелеу.
НАҚЫШ – (инкрустация) стол, шкаф, әуелі жалтырата тегістелетін, сосын  оюлап
нақышталатын ағаш бетіне ерекше ағаш түрлері мен басқа заттардан  жасалынған
кішкене тақтайша өрнек салынған. Мұндай нақышқа қола,  күміс,  алтын,  жақып
аса құнды бұйымды жасалатын.
НАТЮРМОРТ – французша «өлі табиғат» .Тұрмыста күнде  кездесіп  жүретін  зат,
жеміс,  гүлдерді  немесе  балықтан  дайындалған  түрлі  тағам   бейнеленетін
картина.
ОЮ-ӨРНЕК (ОРНАМЕНТ) – белгілі сурет  пен  сызықтар,  белгілі  бір  тәртіппен
орналасқан, латын  «ornamentum»  -  әшекей.  Ою-өрнек:  сызық,  геометриялық
пішін, жапырақтардың, гүлдер, жеміс-жидек, құстар мен аңдар суреті.
ОБЪЕКТ (лат.ABJECTUN) – зат.  Материалды  дүниенің  сыртқы  құрамды  бөлігі.
Адам әрекетінің  танып  білетін  заты.  Мысалы,  картинадағы  талдар  немесе
адамдар мен хайуанаттардың орналасуы т.с.с.
ПАСТЕЛЬ – итальян «pasta» - «қамыр» түрлі-түсті пигмент  ұнтақталған  бормен
балауыз аралардан қамыр илейді. Сосын жұмыр таяқшалар жасап кептіреді.  Суға
езіп  акварель,   гуашь   секілді   пайдаланады.   Пастель   бояуы    ұзаққа
сақталмайды.
ПРОПОРЦИЯ (лат.PROPORTIO) –  сәйкестілік.  Белгілі  бөліктердің  бір-бірімен
ара  қатынасы,  сай  келісушілігі.  Үлкен  көлемді   заттың   суретін   салу
процесінде оның жеке бөліктерін үлкен  көлемге  сәйкестендіре  белгілеп  алу
тәсілі.
ТЕМПЕРА – бояудың атын да сол бояумен салынған шығарма.  4  түрге  бөлінеді:
гуммиарбин- қағазға сурет салып және гуашьқа ұқсайды,  екнші,  майлы  бояуға
ұқсайды. Үй қабырғасына сурет  салу  үшін  жұмыртқаның  сары  уызына  езіліп
дайындалатын темпера қолданылады.
ТөСЕН (ГРУНТ) – кенеп матаның бетібор таспен  желім,  ұнтақ  қосылған  сылақ
жағылып тегістеледі  .  Сонда  ғана  бояулар  ұзақ  уақытқа  дейін  өз  өңін
жоғалтпайды.
ТҮПНҰСҚА (АФТОГРАФ) – суретші кенепке тек әдемі  көріну  үшін  өзіне  ұнаған
адамның, өлкенің көрінісін бейнелеу үшін, өз шығармасын, ой-сезімін  білдіру
үшін жан-дүниесін жарқыратып, жайып салу үшін туғызады.
ТҮРЛІ-ТҮСТІ ЛАКТАР –  шап-шағын  кішкене  қорапшаның,  жып-жылтыр  қақпағына
алтындап өрнек салынады. Олар қақпағына қара лак жағып,  үстіне  түрлі-тісті
бояулармен әшекейлеген.
ТҮС – түстердің саны (7) екіге бөлінеді: жзылы,суық.  Сары,  қызыл,  қызғылт
сары- жылы түс. Көк, күлгін, көгілдір түстер – суық түстер. Жылы суық  түске
жататын түстер же бар. Мысалы: жасылға не сары,  не  көк  қосылуы.  Көк  пен
қызыл күлгін. Импрессионистер бояуды бір-бірімен  астасып  жаңаша  құбылатын
сипатын тек сонда ғана байқауға болады.
ТУШЬ – кәдуілгі тушь-сұйқылт қара бояу. Жапон  суретінде  тушьті  суға,  хош
иісті заттар араластырып кесек плиталар жасап, шыныға  не  тарелкаға  үйкеп,
ұнтақтап суға ерітеді. Тушьпен сурет  салуға  қылқалам  деп  аталатын  темір
қаламұш жарайды.
ТЕХНИКА – бір істі  орындағанда  қолданылатын  тәсіл.  Кәсіби  суретшілердің
өзіне тән қалыптасатын бейнелеу техникасы, өзіндік  бейнелеу  тәсілі.  Сурет
техникасына жаттығу қажет (мысал: штрихтау тәсілі, өң беру тәсілі т.б.)
ФАКТУРА – сурет өнерінде  суреттің  реңінің  сипаты.  Қойылым  суретін  салу
барысында заттардың материалдығын шыншыл көрсете білу шеберлігі.
ФОРМА – 1) сыртқы пішін,  оның  ішінде  пропорция,  конструкциялық  құрылым,
көлем деген мағынаны білдіреді;  2)  бейнелеу  өнерінде  «форма»  ұғымы  жиі
қолданылады. Әр нәрсенің  өзіне  ғана  тән  формасы  болады,  сол  сан-алуан
формаларды бейнелеу арқылы тану, зерттеп суретін салу арқылы  мән  мағынасын
анықтау.
ШАБЫТ, РУХ  (ВДОХНОВЕНИЕ)  –  шығармашылық  күштің  пайда  болуы,  көңіл-күй
шабыты, әсерленгіш шабыт.  Сурет  салушы  көңіл-күйінің  шабытын  өзі  жасап
рухтануы керек, ол рух күші көркем шығармасына  берілуі  керек.  ЭКСПОНАТ  –
экспонат (мұражайға, көрмеге қойылатын  зат);  мұражай  экспонаттары  (құнды
бұйымдар, картиналар т.с.с.).
ЭСКИЗ (фр.ESGUISSE) – алдын-ала жасалатын долбар. Негізгі жобаны жасау  үшін
алдын-ала дайындалатын үлгі  сурет.  Мысалы,  картинаның  түпкі  мағынасымен
ойын тауып көрсетуге арналған суретшінің ізденіс жұмыстары.

2. Өнер тарихы пәні бойынша дәрістер кешені

Тақырып № 1. Өнертануға кіріспе. Өнер қоғамдық танудың түрлерінің бірі.
Дәріс тезистері:


     Мазмұнның  тарихи  кесімділігі  мен  тәуелділік  нысандары  әлеуметтік
жағдайлардың өзгеруінен. Өнердің қоғамдық-тәрбиелілікбелсенді күші.  Өнердің
париялылығы. Өнердің қоғам өміріндегі шынайы бейнесі. Реализим мен  қоғамдық
үдеріс. Өнердегі дәстүр мен жаңашылдық.
     Адамның жеке басның жан-жақты дамуындағы эстетикалық тәрбие мен көркем
білімнің рөлі.
     Пластикалық өнердің негізгі түрлерінің төл ерекшеліктері.
      Архитектура. Архитектурадағы техникалық  утилитарлы  және  эстетикалық
элементтер. Бейненің  архитектурадағы  табиғи  бейнелі  түрі.  Конструктивті
элементтердің негізгі топтары мен олардың көркем бейнелерінің  проблемалары.
Архитектурадағы ицвет түсі. Заманның стилі мен архитектура.
      Мүсіндеме. Мүсіндеме ерекшелігі өнердің  ерекше  түрі.  Мүсіндеме  мен
архитектура, ұқсастық және айырмашылық. Мүсіндеменің басты тақырыбы –  адам.
Мүсінді дайындаудың  материалы  мен  техникасы,  олардың  шығарманың  көркем
идеясымен   байланысы.   Мүсіндемедегі   түс.   Мүсінпостаментінің   негізгі
функциялары.  Мүсіндеме  ансамбльде.  Мүсіндемедегі  қозғалыстар  себептерін
топтастыру.  Дөңгелек  мүсіндеменің  көпқырлылығы.   Мүсіндемелік   портрет.
Мүсіндемедегі шаршаулау мәселесі. Статуарлы топтың айқын мүмкіндіктері.  Нұр
бейненің белсендіру құралы іспеттес. Мүсіндік бедердің негізгі түрлері.
      Кескіндеме  және  оның  көркемдік  ерекшелігі.   Кескіндемені   шынайы
ақиқаттыққа беруде кең мүмкіндіктер. Аяның  және  көлемнің  жазықтыққа  беру
өзгешеліктері. Станокты кескіндемегеформаттың және раманың  мәні.  Зор  және
станокты  кескіндеме   материал   мен   техника.   Мазмұнды   бейне   құруда
композицияның, сурет пен түстің, сондай-ақ,  кеңістікті  мақам  мен  сызықты
жазықтықтың  рөлі.  Кескіндемедегі  колорит  және  сарын.   Көркем   матаның
кеңістікңтің   құралуының   негізгі    құралдары.    Көзқарастың    таңдауы.
Кескіндемедегі уақыт мәселесі. Станокты кескіндеменің жанрлық құрылымы.
      Графика бейнелеу өнерінің ерекше саласы  ретінде.  Графиканың  негiзгi
бiр түрлерi.  Станокты  даярлық  сурет.  Суреттің  техникалық  материалдары.
Станокты графиканың ерекшеліктері. Дөңес,  терең  және  жазық  мөр.  Олардың
әрқайсысының  көркем-бейнелік   мүмкіндіктері.   Ілеспелі   графика.   Кiтап
иллюстрациясы.  Сайқымазақ.  Плакат,   оның   әлеуметтік   функциялары   мен
спецификалық бейнелеу құралдары.
      Сәндік қолданбалы өнер.  Архитектура  мен  декоративтiк  -  қолданбалы
өнердің  байланысы.  Декоративтiк   -   қолданбалы   өнер   шығармаларындағы
функционалдық  және  шынайылық.  Материалдың  мәні,   оның   заттың   көркем
бейнесіндегі рөлі. Заманның көркем идеалдарындағы  аспектісіндегі  адам  мен
зат.  Костюм  ансамбль  сияқты.  Халықтық  декоративтiк  -  қолданбалы  өнер
ерекшелігі.
Дизайн  өнердің  жаңа  түрі  іспеттес.  Дизайнның  заманауи  әлемдегі  рөлі.
Костюмның дизайны. Өнеркәсіптік дизайн. Графикалық дизайн.

      №2 дәріс тақырыбы.Алғашқы қауымдық қоғамның өнері.
      Пластикалық өнердің шығу тегі. Алғашқы қауымдық адамның  және  өнердің
еңбек  жолы.  Өнер  мен  алғашқы  қауымдық  сиқыршылық.   Жоғарғы   палеолит
заманындағы бейнелеу шығармашылығы. «Мадлен» кезеңінің  жартас  кескiндемесi
(Альтамир және Фон-де-Гом үңгірлері).
      Мезолит заманының өнері – алғашқы қауымдық  бейнелеу  шығармашылығының
дамуындағы   жаңа   кезең.   Оның   өзара   байланысы   мен   саналуандылығы
шынайылығының неғұрлым терең қабылдануы.
      Неолит кезеңінің өнері. Неолитикалық аңшылардың жартас кескіндемелері,
неолитикалық   петроглифтар.   Хабарлы   композициялықтың   тууы.   Схемалық
композициялықтың  элементтерiнiң  өсiп  келе  жатуы.   Қолданбалы   өнердегі
орнамент.   Мегалитикалық   архитектураның   негізгі   типтері   (менгірлер,
дольмендер, кромлехтар).


      №3 дәріс  тақырыбы.Құлиеленушілік  қоғамның  өнері.  Ежелгі  Египеттің
өнері.
      Шығыстық   деспотия   жағдайларындағы   өнердің   негізгі   әлеуметтік
функциялары. Ежелгі египеттік  өнердің  бастаулары.  Архитектураның  жетекші
рөлі. Ежелгі патшалық  кезеңінде  (храм,  фараонның  моласы)  монументальдық
архитектуралық  қару-жарақтардың  негізгі  типтері.   Архитектурадағы   және
бейнелеу   өнеріндегі   ерекше   сызықтардың   қалыптасуы.   Мүсіндеме   мен
кескіндемедегі  канонистикалық  жүйелердің  орналасуы.  Египеттік  мүсіндеме
портретіндегідіни-тылсымды   құбылыстармен,   мылқаудың   ғибадатының   және
«телқосақ»  туралы  іліммен  ұқсастық  проблемасы.   Фараонның   және   оған
жақындардың Ежелгі патшалық (Хефреннің,  Микериннің,  Каапердың,  Рахотептың
және  Нефреттің,  пистердің   мүсіндері)   мүсініндегі   бейнесі.   Көмілген
ғибатханалар  мен  храмдардағы  жазбалар  мен  бедерде  канондардың  негізгі
айқындалуы.
      Орта патшалық кезеңінде храмдық  құрылыстың  жаңа  түрлері  (Дейр-эль-
Бахридағы Ментухотептың храмы). Орта патшалықтың  стилистикадағы  жаңа  және
дәстүрлімүсіндік портреті.
      Жаңа   патшалық   кезеңінің   храмдарының    типологиясы    (Дейр-эль-
БахридағыХатшесут патшайымның жарты үңгірлі  храмы,  Луксор  мен  Карнактағы
Храмдық ансамбльдер,  Абу-Симбелдегі  үңгірлік  храм).  Өнердің  дамуы  үшін
Аменхотеп  4-нің  (Эхнатонның)  реформасының  мәні.   А   марнның   өнерінің
стилистикалық ерекшелігі. Канонның  проблемасы  мен  суреттердің  өмірлілігі
мен  қисындылығын  іздеу  (Ахетатондағы  сарайдағы  жазулар,   Эхнатон   мен
Нифертитидың  мүсіндік  портреттері).   Тутместың   шеберханасы,   египеттік
мүсінші-портретисттердің      шығармашылық      әдістері.      Тутанхамонның
ғибадатханасы.
      Египеттік мемлекеттің әлсіреу талаптарындағы Египеттік  өнердің  Соңғы
кезеңге күйзелістік сипаттары.


      №4 дәріс тақырыбы.Антикалық Грецияның өнері.
      Антикалық өнердің дамуының  негізгі  этаптары.  Грек  өнері  мен  көне
демократия.  Грек  өнерінің  дамуындағы   аңыздардың   рөлі.   Эгей   көркем
мәдениетi. Крит өнері. Микен өнерінің ерекшелігі.
      Гомерлік кезеңнің «геометриялық түрі». Архаика кезеңі. Ордер түсінігі.
Ежелгі грек  храмдарының  негізгі  типтері.  Көне  мүсіндеменің  эволюциясы.
Ежелгі грек кескіндемесі. Қара фигуралы стильдiң құмыралары.
      Классика кезеңі – грек өнерінің шырқау кезеңі. Ерте классика кезеңінің
архитектурасы  мен  мүсіндемесі.  Адамның  типтік  бейнесі  норма  мен  үлгі
сияқты. Мүсіндемедегі әрекет пен қимылды  беру  мәселесі  (Мирон).  Поликлет
пен оның «каноны».
      Акропольдың Афиныдағы  ансамблі.  Акропояның  әлеуметтік  функциялары.
Парфенон – ежелгі грек храмының классикалық үлгісі. Акрополдағы  архитектура
мен мүсіндеменің синтезі. Фидий мен оның ортасы. Классика кезеңіндегі  қызыл
фигуралы және ақ фонды сауыт жазуы.
      Кеш классиканың өнері. Индивидуализмнің өсуі, өткен кезеңнің азаматтық
идеалдарын   жоғалту.   Галикарнастық   Мавзолей.    Кеш    кезеңнің    грек
мүсіндемесінің  ұлы  шеберлері.   Скопастағы   қимыл   себептерін   зерттеу.
Пракситель    стилистикасының    нақтылануы.    Лисипп    шығармашылығындағы
классикалық емес үрдістер.
      Эллинизм заманы грек  көркем  өнерінің  дамуындағы  жаңа  кезең.  Қала
құрылысы. Александрия эллинистикалық  әлемнің  көркем  орталықтарының  бірі.
Зор  ғибадат  және  остродинамикалық  өнер  (Колосс   Родосский   мен   Ника
Самофракийскя). Пергам алтары бедеріндегі эллинистикалық  мүсіндеменің  жаңа
сипаттары. Афродита Милосская мүсініндегі  классикалық  дәстүрлердің  дамуы.
Эллинистикалық портрет (Демосфен). Эллинистикалық камеялар.


      №5 дәріс тақырыбы.Ежелгі Римнің өнері.
      Римге   дейінгі   Италияның   өнері.   Этрустік   көркем    шығарманың
ерекшеліктері.  Рим  республикасының,  оның   анық   іс   жүзіндегі   өнері.
Азаматтықтағы жетекші рөлі. Утилитарлы  архитектура  (көпірлер,  акведуктер,
қоғамдық  ғимараттар).  Рим  храмының  грек   храмынан   айырмашылығы.   Рим
архитектурасындағы этрустік дәстүрлердің мәні.  Жаңа  құрылыстық  техниканың
дамуы. Бетонды жасап шығару, қақпа,  күмбез  құрылғыларын  кеңінен  қолдану.
Ордерлік жүйенің дамуы мен интерпретациясы, қолданылуы. Рим форумы. Рим  үй-
жйының негізгі типтері: вилла, қалалық үй, инсула. Ежелгі  Римдегі  мүсіндік
портреттің  және  ата-бабалардың  ғибатханаларының  жаңғыруы.   Ежелгі   Рим
монументальды кескіндемесінің кезеңдік мәселесі. Төрт помпеялық стиль.
      Рим  империясының  өнері.  Мемлекеттің  бас  қаласы   ретінде   Римның
архитектуралық зейнет тапсырмаларын  шешу.  Қала  құрылысы  мәселелерін  кең
көлемде шешу: идеология, әдет, комфорт. Колизей мен Пантеон  –  рим  құрылыс
өнерінің шыңдары. Рим архитектурасындағы  триумф  тақырыбын  шешу  (форумдар
мен  триумфалық  аркалар).  Рим  хабарлы  портретінің  негізгі  кейпі.  Марк
Аврелиға атты ескерткіш. Рим мозаикасы.
      Рим провинцияларыныңтарихы.  Баальбек  пен  Пальмираның  ансамбльдері.
Фаюм портреті мен оның эволюциясы.
      Өнердің антикалық әлемнінің тарихи мәні.


      №6 дәріс тақырыбы.Орта ғасырлардың өнері.
      Кіріспе.
      Ортағасырлық көркем өнердің тарихи мәні. Ортағасырлық өнердің  өңірлік
ерекшелітері   мен   периодизация   қағидаттары.    Антикалық    мәдениеттің
дағдарыстары. Христиан идеалогиясының негізінде ортағасырлық өнердің  көркем
қағидаттарын қалыптастыру. Ерте христиандық  өнер,  Христиан  иконографиясы.
Ерте  христиан  ғибадатхана  архитектурасының  негізгі  типтері   (базилика,
баптистерий, мавзолей). Ерте ортағасырдың монументальды кескіндемесі.
      Византияның өнері.
      Шығыс Рим империясындағы феодализмнің дамыуының тарихи  ерекшеліктері.
Византиялық  өнердің   кезеңдігінің   тарихи   негіздері.   Көркем   тілдің,
византиялық   өнердің   нысандары   мен   негізгі   түрлерінің   дамуы   мен
қалыптасуындағы христиандықтың рөлі.
      Шығыс Рим империясының V-VII ғасырлардағы  өнері.  V-VII  ғасырлардағы
Ғибадатханалық  архитектура,  қару-жарақтың  негізгі  түрлерінің   (базилик,
орталық  және  крест-күмбезді  храмдардың)  қалыптасуы.  Византияның  мәдени
өміріндегі Юстиинианның  басқару  кезеңіндегі  (527-565)  Константинопольдың
рөлі. V-VII  ғасырлардағы  Равеннаның  базиликалық  және  орталық  құрылысы.
Монументальды-декоративтік кескіндеме. Икона салу.
      Діни-саяси иконоборчество қозғалысы. Византия империясының құлдырауы.
      Палеологтардың басқаруы.
      Ежелгі Русьтің мәдениеті мен өнерінің дамуына, ортағасырлық  Еуропаға,
Таяу Шығысқа және Закавказья өнеріне византия көркем мәдениетінің үлесі.




      № 7 дәріс тақырыбы.ХІ-ХІІ ғасырлардағы Роман өнері.
      Батыс және Орталық Еуропа аумағында феодалдық мемлекеттердің гүлденуі.
Ортағасырлық қалалық мәдениеттің  гүлденуі  мен  қалыптасуы.  Шіркеушіліктің
дамуы; экономикалық және мәдени өмірге  шіркеулердің  әсері.  Архитектураның
өнердің нысан түзетін түрі ретінде  жетекші  рөлі.  Романдық  архитектураның
стилистикалық   ерекшеліктері   мен   құрылыстық    қағидаттары.    Романдық
соборлардың мүсіндік жоюларының көркемдік және бейнелік жүйесі.


      № 8 дәріс тақырыбы.ХІІ-ХІV ғасырлардағы готикалық өнер.
      Феодалдық қалалық архитектура мен  ортағасырлық  қалалардың  гүлденуі.
Франция готиканың  отаны.  Готикалық  собордың  архитектуралық  құрылғысының
негізгі  принциптері,  оның  тектоникалық  және   көркемдік   мүмкіндіктері.
Готикалық  собордың  көркемдік  бейнесін  қалыптастырудағы  архитектура  мен
мүсіндеменің синтезі.  Готикалық  көркем  мәдениеттің  қарама-қайшы  мінезі.
Рационалистикалық үрдістер мен  спиритуализмнің,  реалистикалық  нақтылықтың
қоршаған нақтылық құбылсытарының бейнесінде және діни  шарттылыққа  тіркесі.
Готикалық өнердің бейнелік құрылымындағы аллегория мен символ.
      Францияның ХІІ-ХІV  ғасырлардағы  готикалық  өнері.  Қалалық  соборлар
(Париж құдай анасының  соборы,  Реймстағы  собор,  Париждегі  Сен-Шапельдағы
капелла, Шартрдағы, Амьенедегі, Руанадағы соборлар). Готикалық  мүсіндеменің
айқындама   құралдарын   және   тематикасын   кеңейту   собордың   мүсіндеме
зейнетіндегі дөңгелек пластиканың басымдығы (Реймс пен  Амьенедегі  соборлар
мүсіндемесі). Монументальды кескіндеме. Витраждың  (Шартр)  дамуы.  Кітаптық
миниатюра мен оның ХІІ-ХV ғасырлардағы гүлденуі.
      Германияның, Англияның готикалық өнерлері.
      Еуропаның ортағасырлық  өнерінің  ары  қарайғы  дамуы  үшін  готиканың
шынайы жаулауларының мәні.








      № 9 дәріс тақырыбы.Өркендеу өнері.
      Кіріспе.
      Өркендеудің тарихи мәні «ұлы прогрессиялық төңкеріс» ретінде. Өркендеу
мәдениетінде зайырлы бастаудың жеңісі. Кескіндемедегі реалистикалық  әдістің
бекітілуі.   Бейнелеу   өнерінің   жанрлары   мен   түрлерінің    баюшылығы,
архитектуралық  нысандардың  классикалық  тілінің  тууы.  Тарихи   тамырлар,
хронологиялық   шеңберлер   мен   Өркендеудің    тарихи    периодизациясының
қағидаттары. Өркендеудің ұлттық ерекшелітері мен жалпы заңдылықтары.


      ХІІІ-ХІV ғасырлардағы Италияның өнері.
      Италияның  ортағасырлық   қалаларында   ертебуржуаздық   қатынастардың
қалыптасуы,  сауданың  және  ертекапиталистік   экономиканың   дамуы,   қала
мәдениетіндегі зайырлы элементтердің өсуі.  Локалдық  көркем  (флорентиялық,
пизандық, сиендық,  болондық,  падуандық  және  басқа)  мектептердің  дамуы.
Флоренция  –  итальян  мәдениеті  мен  өнерінің   озық   жетекші   орталығы.
Проторенессанс   өнері.   Джотто   –   треченто   итальян    кескіндемесінің
реформаторы.


      Италиядағы Ерте Өркендеу.


      ХV  ғасырдағы  Флоренция  мәдениетіндегі  жаңа   өнер   мен   гуманизм
қағидаттарының  бекітілуі  мен  дамуы.   Жаңа   өнердің   теориялық   қисыны
(Л.Гибертидың, Л.Б. Альбертидың трактаттары).
      Ерте Өркендеудің архитектурасы. Ф. Брунеллескидың шығармашылығы.
      Ерте Өркендеудің мүсіндемесі. Донателло шығармашылығындағы пластикалық
тілдің жаңа қағидаттарын өңдеу. Дөңгелек мүсіндеме мен ренессандық  бедердің
дамуы (Л. Гиберти, А. Верроккио).
      Ерте Өркендеудің  кескіндемесі.  Флорентиялық  мектеп.  Мазаччо  -  ХV
ғасырдағы   кескіндеменің   ренессандық    реализмінің    негізін    салушы.
Шынайылылықтың нақты бейнесінің заңдарын  жан-жақты  зерделеуде  негізделген
жаңа көркем тілдің  қалыптасуы.  Математикалық  немесе  сызықтық  болашақтың
ғылыми негізделген әдісін қолдану,  тепе-теңдік  теориясын  әзірлеу,  оптика
мен анатомия заңдарын зерделеу. Фра Анжелико, С. Боттичелли.  Сиен  мектебі,
солтүстік және орта италия, умбриялық және венециандық мектептер.


      № 10 дәріс тақырыбы.Италиядағы жоғары өркендеу өнері.


      Жоғарғы  Өркендеу  өнерінің  гүлденуін  барлық  осыдан   ілгеріитальян
мәдениетінің дамуының қорытындысы  ретінде.  Римнің  рөлі  Италияның  көркем
және саяси орталығы ретінде.
      Д.Браманте  мен  А.Палладионың  шығармашылығы.  Леонардо  да  Винчидың
шығармашылығы – Жоғарғы Өркендеу өнерінің негізін қалаушы. Рафаэль  Сантидың
шығармашылығы оның  станокты  және  монументалды  шығармаларындағы  заманның
гуманистикалық мұратын  нақтылы  түрде  көрсету.  Рафаэльдың  архитектуралық
шығармашылығы.  Микеланджелоның  көркем   және   мүсіндік   шығармаларындағы
уақыттың  азаматтық  мұраттары   мен   гуманистік   елестерінің   әлпеттері.
Микеланджелоның архитектуралық шығармалары.
      ХVІ  ғасырдағы  венециандық   мектеп.   Венеция   өнерінің   қалыптаса
бастауындағы Джорджоненың  рөлі.  Тицианның  шығармашылығы,  оның  жасампаз,
гедонистік мінезі.Тицианның колоризмі, оның көркем  тілінің  толыққандылығы.
Тициан - кескінші. ХVІ ғасырдың аяғындағы  венециандық  өнер.  П.Веронезенің
және Я.Тинтореттоның шығармашылығы.
      ХVІ ғасырдың аяғындағы  Италиядағы  экономикалық,  саяси  және  саналы
дағдарыс.  Ренессанстық  көркем  мәдениеттің   дамуының   эпилогы   іспеттес
маньеризм мен протобарокко.


№ 11 дәріс тақырыбы. Нидерландыдағы Өркендеу өнері.
Нидерландалық  қалалардағы  бюргер   мәдениетінің   біртіндеп   нығаюы   мен
қалыптасуы.  Нидерландалықтардың  өнерінде  жаңа  бейнелердің  пайда  болуы.
Әлемнің саналуандылығы өнерінде, адамның дербестігінің  әртүрлі  елестерінде
бейнелі   әлпеттерге   қызығушылықты   ояту.   Нидерландалық   діни   өнерде
портреттің,  табиғат  көрінісінің,  тұрмыстық  жанрдың  тууы.  Нидерландалық
Өркендеу өнерінің бастаулары. Ян ван Эйк - Нидерланды  ренессандық  өнерінің
негізін  қалаушы.  Рогира  ван  дер  Вейденнің,   Гуго   ван   дер   Густың,
Г.Мемлингтың  шығармашылығы.  Портреттің   дамуы.   Нидерландалық   Өркендеу
өнеріндегі әлемнің бейнесі. Кескіндемедегі  демократиялық  және  фольклорлық
әлпеттер.  И.Босханың  шығармашылығындағы  реализм  мен  қиялғажайып.  Питер
Брейгель  Старшийдың  шығармашылығы  Нидерланды  революциясындағы   ойлардың
бейнесі ретінде. Брейгель шығармасындағы табиғат бейнесі.

№ 12 лекцияның тақырыбы. Германиядағы Өркендеу өнері.
XV-XVI ғасырлар  шегінде  Германияның  мәдени  және  саяси  дамуының  тарихи
ерекшеліктері. Өркендеу  кезеңіндегі  Германиядағы  әлеуметтік  және  саналы
күрес.  Реформацияның  қозғалысы  мен  оның  неміс  өнері  мен  мәдениетінің
дамуына  әсері.  Альбрехт  Дюрер  –  неміс   Өркендеуының   жетекші   өкілі.
Суретшінің  Италияның   ренессандық   өнерінің   табыстарына   қызығушылығы.
Дюрердың  графикалық  және   сурет   өнері.   М.Гренвальдтың,   Л.Кранахтың,
Г.Гольбейн Младшийдың шығармашылығы.


№ 13дәріс тақырыбы.Италиядағы Жоғары Өркендеу өнері.


      Феодалдық  бытыраңқылықты  еңсеру.  ХV  ғасырдың  екінші  жартысындағы
орталықтандырылған шексіз билікті бекіту. Ұлттық көркем дәстүрлер  базасында
нидерландық және итальяндық Өркендеу  жетістіктері  негізінде  жаңа  француз
өнерін қалыптастыру. Жеке көркем орталықтарды дамыту. ХV  ғасырдағы  француз
кескіндемесі мен кітап миниатюрасы. Ж.Фукеның шығарамашылығы.
      Франциска  І  басқару  кезеңінде  Францияның  мәдениеті   мен   өнері.
Италиямен байланысты кеңейту, Францияның ақсүйектер  өнеріне  енуге  итальян
көркем  мәдениетінің  әсері.   Көнелікке   айналу.   Фонтенбло   мектебі.ХVІ
ғасырдағы   француз   қарындаштық   портреті.    ХVІ    ғасырдағы    француз
кескіндемесіндегі   портрет   жанрын   дамыту.    Франциядағы    ренессандық
мүсіндемені  дамыту.  Ж.Гужон  мен  Ж.Пилонның  шығармашылығы.   Өркендеудің
француздық архитектурасы. Лувр.


№ 14 дәріс тақырыбы.Жаңа уақыттың өнері (ХVІІ-ХІХғ.).


      ХVІІ ғасырдағы Батысеуропалық өнер.
      Кіріспе. Орталық Еуропа мен Батыс елдердегі ұзақ феодалдық дағдарыстың
басы.  Батыс  Еуропа  аумағындағы  (Франция,  Англия,  Испания  және   т.б.)
орталықтандырылған  ірі  мемлекеттердің  қалыптасын   аяқтау.   Феодализмнің
қойнауындағы  ерте  капиталистік  қатынастардың  дамуы.  Еуропаның   алғашқы
капиталистік елдері - Голландия мен Англиядағы революциялық жаулаулар.
      ХVІІ ғасырдағы батысеуропалық  тарихи  дәуірге  бөлу  үрдістері.  Жаңа
уақыттың   ұлттық   орталықтарының   қалыптасуы.    Италияның,    Испанияның
Голландияның, Фландрия мен Францияның негізгі ұлттық көркемөнер  мектептері.
Олардың дамуының ұлттық ерекшелігі мен көркем ортақтығы.
      Барокко мен классицизм  -  ХVІІ  ғасырдағы  өнердің  негізгі  нақыштық
бағыттары. Өнердің синтезі мәселесі. Жанрлық және стильдік  нысандардың  сан
алуандығы. Әртүрлі көркемсурет мектептеріндегі реализм.


      Италияның ХVІІ ғасырдағы өнері.


      Феодалдық католиктік реакция мен оның көркемсурет мәдениетінің дамуына
әсері. Италияның бейнелеу  өнері  мен  архитектурасында  бекітілуі.  Өнердің
барка синтезі. Архитектура барокко. Карло  Модернының,  Лоренцо  Бернинидың,
Франческо  Бороминидың  шығармашылығы.   Барокко   мүсіндемесі.   Бернинидің
пластикалық тілінің өзгешелігі. Бернинидің портреттік шығармашылығы.
      Италияның  ХVІІ  ғасырдағы  бейнелеу   өнерінің   негізгі   бағыттары.
Микеланджело да Караваджоның  реализмі  мен  оның  еуропалық  сурет  өнеріне
әсері. Караваджоның шығармашылығындағы көне заман  дәстүрі  мен  натурализм.
Көркемдік  тілдің  ерекшелігі  мен  Караваджо   бейнелерінің   демократизмі.
Ағайынды  Караччилердің  Болон  академиясы  мен  Италия   сурет   өнеріндегі
академиялық бағыттардың  бірігуі.  Болон  академизмі  шығармашылық  әдісінің
эклектілігі.   Ағайынды   Караччилердің    және    олардың    ізбасарларының
шығармашылығы.




№ 15 дәріс тақырыбы.ХVІІ ғасырдағы Фландрияның өнері.


      ХVІ   ғасырдың   аяғындағы   Нидерландылық    буржуаздық    революция.
Нидерландының оңтүстік шет аймақтарында Фландрия мемлекетінің құрылуы.  ХVІІ
ғасырдың бірінші жартысындағы фламанд мәдениеті мен өнерінің гүлденуі.
      Барокко –  Фландрияның  бейнелеу  өнеріндегі  басыңқы  пікірлі  бағыт.
Толыққанды реализм, фламанд сурет өнерінің жарқын жүзділігі  мен  салтанатты
мерекелігі. Питер Пауль Рубенс - ХVІІ ғасырдағы фламанд мектебінің  басшысы.
Антониса ван Дейканың шығармашылығы  мен  оның  ХVІІІ  ғасырдағы  портреттік
сурет  өнерінің  дамуы  үшін  мәні.  Якоб  Иорданстың  демократиялық  өнері.
Фламанд   натюрмортының   (Франс   Снейдерстың   шығармашылығы)    көркемдік
ерекшелігі.    Адриан    Браувэрдың    және    Дэвид    Тенирс    Младшийдың
шығармашылығындағы жанрлық сурет өнері.




№ 16 дәріс тақырыбы. ХVІІ ғасырдағы Голландияның өнері.


      Солтүстік Нидерландыдағы  буржуаздық  революцияның  жеңісі  және  оның
көркем сурет мәдениетінің дамуындағы рөлі. Еуропадағы  алғашқы  капиталистік
елдің  –  Голландияның  білімі.  Экономика  мен  сауданың  гулденуі,  ұлттық
мәдениттің көтерілуі, ғылым мен материалдық философияның дамуы.
      Сурет  өнері  –  Голландия   өнерінің   жетекші   түрі.   Реалитикалық
үрдістердің  нығаюы.  Тұрмыстық  және  портреттік  жанрлардың,  пейзаж   бен
натюрморттың (көркем маманданудың мәселесі) дамуы.
      ХVІІ ғасырдағы голландтық  өнердің  тарихи  дәуірге  бөлуі.  Реалистік
портреттің негізін қалаушы - Ф.Хальстың  шығармашылығы  мен  голланд  ұлттық
көркемсурет  мектебінің  дамуы.  Голланд  сурет  өнеріндегі  ең  танымал   -
тұрмыстық жанрдың  гүлденуі.  Күнделікті  қала  мен  ауыл  өмірінің  әртүрлі
жақтарының ақындылығы  (А.  Остаденың,  Г.  Терборхтың,  Г.Метсюдың,  П.  Де
Хооханың,   Вермер   Дельфскийдың   шығармашылығы).   Я.   Ван    Гойенаның,
М.Хоббеманың, Я. Ван Рейсдальдың және басқалардың шығармашылығындағы  шынайы
голланд  пейзажының  дамуы.Голланд  натюрморты,  оның  негізгі  түрлері  мен
көркемдік  ерекшелігі  (П.Клаастың,  В.Хедының,  А.Бейеренның,   В.Кальфаның
натюрморттары).
      ХVІІ ғасырдағы Рембрант Харменс ван  Рейнның  шығармашылығы  –  еуропа
реалистік көркем сурет өнерінің шыңы. Адамның ішкі жан  дүниесі,  оның  ішкі
толқыныстарының тереңдігі  мен  сан  алуандылығы  –  оның  өнерінің  негізгі
мазмұны. Рембрандттың  көркемдік  жүйесі.  Оның  өнеріндегі  жарықтың  рөлі.
Рембрандт – коллорист.  Рембрандтың  жанрлық  және  аңыздық  тарихи  матасы.
Портрет. Суреттер мен бедер салушылық.


№ 17 дәріс тақырыбы.ХVІІ ғасырдағы Испанияның өнері.


      ХVІ-ХVІІ  ғасырлар  межесіндегі  Испанияның  саяси  және  экономикалық
жағдайының    әлсіреуі.    Испан    абсолютизмінің    нығаюы,    өсуі    мен
контрреформациялық кертартпа идеялары. Ғасырлар межесіндегі өнер  мен  испан
әдебиетінің  гүлденуі.  Демократизм  махаббат,  халықтың  өмірді  білуі  мен
онымен  бірге  нақтыланған  интелектуализм,  сословиелік  дворяндық  мұратқа
жолын ұстаушылық - ХVІІ  ғасырдағы  испан  ұлттық  көркемсурет  мәдениетінің
өзіндік қыры.
      Эль Греконың  шығармашылығы  -  ХVІ-ХVІІ  ғасырлар  межесіндегі  испан
өнеріндегі  нуманистикалық  идеалдар  дағдарысының  шеңбері.   Севильи   мен
Валенсия–   Испанияның   көркем    жетекші    орталықтарыныңшынайы    өнері.
Х.Рибераның,  Ф.Сурбаранның  және  Б.Э.  Мурильоның   шығармашылығы.   Диего
Веласкестің  шынайы  шығармашылығы  -  ХVІІ  ғасырдағы   испан   көркемсурет
өнерінің даму шыңы. Испан өнерінің  демократиялық  дәстүрлерінің  әсері  мен
Веласкестің   өзіндік    шығармашылығындағы    караваджизмнің    қалыптасуы.
Көркемсурет тақырыптамасының кеңеюі,  халық  өміріндегі  сахналарға  айналу,
тарихи,  жанрлық  және  аңыздық  кенептерді  тудыру.   Оның   кенептеріндегі
психологиялық   сараптаманың    тереңдігі.    Веласкес-колорист.    Веласкес
шығармашылығының еуропалық көркем суретке әсері.




№ 18 дәріс тақырыбы. XVIІ ғасырдағыФранцияның өнері.
Франция – шексіз биліктің классикалық елі.  Францияның  ұлттық  мәдениетінің
гүлденуі (әдебиет, драматургия, архитектура мен бейнелеу өнері).  Классицизм
-  XVIІ  ғасырдағы  француз  өнерінің  жетекші  түрі.   Классицизм   әдептің
рационализм  философиясымен  байланысы.  Табиғатты  зерделеуге   негізделген
итальян  Өркендеуының  көне  дәстүрлеріне  бағытталған   өнердің   жан-жақты
заңдарын іздеу.
Николла  Пусен  –  еуропа  көркемөнерінің  классицизмнің   негізін   салушы.
Өркендеу  мен  көне  дәстүрге  шығармашылық  қатынасы.  Жеке  бастың  рухани
жетілуі мен әлемде ақыл-ой үйлесімінің бекітілуі, батырлық өзін  өзі  құрбан
қылу мен қоғамдық игілік мұратына  айналуы.  Тарихи  мен  аңыздық  суреттер.
Табиғат  көріністеріндегі  әлем   бейнесі.   Пуссен   –   суреткер.   Пуссен
шығармашылығының  XVIІІ-ХІХ  ғасырлардағы   еуропа   өнеріне   әсері.   Клод
Лорреннің шығармашылығындағы классикалық табиғат көрінісі.
«Шынайылық суреткерлері»  мен  олардың  XVIІ  ғасырдағы  француз  өнеріндегі
шынайы  бағытының  қалыптасуындағы  мәні.  Ж.   Де   Латура   мен   Ағайынды
Ленендердің шығармашылығы.
Людовик XІV  басқаруы  кезеңіндегі  Франция  мәдениеті  мен  өнері.  Француз
абсолютизмі  сарай  алды  өнерінің  дамуында  сурет  өнері  мен   кескіндеме
академиясының орны. XVIІ  ғасырдың  екінші  жартысындағы  француз  портреті.
Қалалық  және  сарайлық  ансамбль  меселесі.  Классицизм   архитектурасында.
Версальдың (Л.Лево, А. Леонтр, Ж.А. Мансар) ансамблі. Луврдың шығыс  қасбеті
(К.Перро).

№ 19 дәріс тақырыбы. XVIІІ ғасырдағы Францияның өнері.
Кіріспе.  Феодализмнің  қоғамдық  және  мемлекеттік   тіреулерінің   қирауы,
ғасырдың соңына таман ірі батыс еуропалық елдерде революция  алды  ахуалының
туындауы мен капитализмнің қалыптасуы. Феодализм  идеологиясының  дағдарысы,
«табиғи»  табиғат  дамуының  заңдарына  бағынатын,   есті   әлемнің   құралу
идеяларына  негізделген,  кең  қоғамдық  қозғалыс   -   Ағарту   идеяларының
қалыптасуы. XVIІІ ғасырдағы еуропа өнерінің негізгі көркем  орталықтары  мен
тарихи дәуірге бөлу.

XVIІІ ғасырдағы Францияның өнері.
      Демократиялы күштердің  шексіз  билікпен  күресі.  Француз  Ағартуының
қозғалысы, оның  бейнелеу  өнерінің  нысаны  мен  мазмұнына  әсері.  Француз
ағартушыларының  эстетикалық  көзқарастары  (Дидро   «Салондары»).   Француз
мәдениеті мен өнерінің жалпыеуропалық мәні. Француз  өнерінің  стилистикалық
көпбейнелілігі  (кеш  барокко,  рококо,  академизм,  реализм,  классизм  мен
предромантизм.  1720-1740  жылдардағы  француз   архитектурасындағы   рококо
стилінің гүлденуі (қалалық мейманхана мен  оңаша  үйлердің  әшекейленуі  мен
құрылысы, пластиканың  декоративтік-оюлық  нысандарының  дамуы,  интерьердің
безендірілуіндегі   жапсырылып   мәнерлеудің   рөлі,   көркем    жиһаздарды,
декоративтік-қолданбалы өнерді тудыру). ХVІІІ ғасырдың  екінші  жартысындағы
Франция  архитектурасында  классицизмнің  дамуы  мен   Ағартудың   идеялары.
Француз   классицизмінің    қалақұрылысы    идеялары    (Ж.А.    Габриеляның
шығармашылығы). Сарайлық  және  бақша-саябақтық  ансамбльдер,  классицизмнің
азаматтық және табынушылық  архитектурасы  (Габриеляның,  Ж.Ж.Суфлоның  және
басқалардың салулары). Рококо көркем  суретінің  декоративті  және  станктық
нысандары   (плафондардың,    қабырғалардың    өрнегі,    дессю-депорттарды,
декоративті  және  сюжеттік  гобелендердітудыру,  камералы  портреттер   мен
табиғат көріністерінің, аңыздық және  аллегорикалық  суреттердің,  галанттық
және пасторальдық жанрлардың таралуы).
      Антуан Ватто -  ХVІІІ  ғасырдағы  француз  өнерінің  ірі  өкілі.  Оның
галанттық жанрларға, көңіл-күй көркем суретіне айналулары, нәзік  жан  дүние
қозғалыстарын  жеткізуге  ұмтылыс.  Ваттоның  шығармашылық  әдісінің  шынайы
негізі. Ватто-суреткер.  1730-1740  жылдардағы  француз  көркем  суретіндегі
рококо стилінің гүлденуі. Людовик XV сарайының «алғашқы  суретшісі»  Франсуа
Буше шығармашылығы. Бушенің универсализмі – рококоның негізгі  стилистикалық
суреттерінің бейнесі (станктік және  тасқа  салынған-декоративтік  суреттер,
гобелендер, жиһаздар үшін нобайлар  жасау,  кітаптарды  рәсімдеу,  театрдағы
жұмыс,   костюмдердің   эскиздері   және   басқалар).   Оноре    Фрагонардың
шығармашылығындағы  рококо  өнерінің  эволюциясы.   Оның   өнерінің   өмірді
гүлдендіретін    гедонизмі.    Фрагонардың    портреттік    шығармашылығының
романалдылық қырлары. Юбер Робердың архитектурлық пейзаждары.
      Ағартушылардың эстетикасы мен ХVІІІ ғасырдағы француз сурет өнеріндегі
«үшінші қауымдастық» идеалдарының түрлері. Жан Батис Симеон Шарден  мен  Жан
Батис   Грездің   шығармашылығындағы   «үшінші   қауымдастық»   пейілдерінің
поэтизациясы.   Шарденның    натюрморттары.    Грездың    шығармашылығындағы
патриархтық өнегені дәріптеушілік. Морис Кантен  де  Латураның  портреттері.
Ж.А. Гудон мен Э.М. Фальконенің станкты  және  декоративті,  тасқа  салынған
пластикасы.


№ 20 дәріс тақырыбы. ХVІІІ ғасырдағы Италиядағы өнер.


      Итальян мемлекеттерінің экономикалық және саяси құлдырауы. Материалдық
құралдар мен үлкен  тапсырыстардың  жоқтығы  –  итальян  суретшілерінің  ірі
еуропалық орталықтарға  көші-қоны.  Рим  мен  Венециядағы  өз  тәуелсіздігін
сақтаған кеш барокко өнерінің дамуы  (Испан  баспалдағы  мен  Римдағы  Треви
субұрқағы). ХVІІІ ғасырдағы венециан көркем сурет мектебі. Джованни  Баттист
Тьеполоның   монументалды-декоративтік   кескіндемесі.   Оның   қиял-ғажайып
шығармаларындағы   кескіндемелік   және   кеңістіктік   қарқын.   Тьеполоның
суреттері  мен  офорттары.  Тьеполоның   туындыларының   Италиядан   шеткері
жерлерде (Германияда, Испанияда, Ресейде).
      ХVІІІ  ғасырдағы  Италиядағы  табиғат   көрінісі.   Джованни   Баттист
Пиранезаның архитектуралық қиялдары.  Архитектуралық  пейзаж-ведут  жанрының
дамуы.  Франческо  Гварди  көркем  сурет  жүйесінің  ерекшеліктері.ХVІІІ-ХІХ
ғасырлардағы еуропалық көркем сурет үшін венециан колоризмінің мәні.


№ 21 дәріс тақырыбы. XVIІІ ғасырдағы Англияның өнері.
1640-1660  жылдардағы  буржуазиялық  революцияның  жеңісі  мен  оның   елдің
экономикалық  және  саяси  дамуындағы  мәні.  Ағылшын   мәдениетінің   дамуы
(философияның, дәлдік ғылымдардың,  классикалық  саяси  экономиканың  дамуы,
Ағарту идеяларының таралуы).
Уильям Хогарт  -  XVIІІ  ғасырдағы  ағылшын  көркем  суретіндегі  реализмнің
негізін салушы. Хогарттың кескіндемесі мен көркем суретіндегі саяси  келемеж
сурет.  Ағылшын  қоғамының  кемістіктерін,  феодалдық  және  сыныптық  соқыр
сенімді әшкерелеу. Хогарт  шығармашылығының  ХІХ  ғасырдағы  еуропа  өнеріне
крититкалық реализмнің дамуына әсері, тұрмыстық және саяси келемеж  суреттің
пайда болуы.
XVIІІ ғасырдағы  ағылшын  өнеріндегі  портреттік  жанрдың  гүлденуі.  Джошуа
Рейнольсдтің және Томас Гейнсбороның шығармашығы.
XVIІІ  ғасырдағы  ағылшын  архитектурасындағы  классицизмнің  теориясы   мен
тәжірибесі (Г.Вуданың, У.Кенттің, Дж.Джиббстың, Р.Адамның шығармашылығы).


№ 22 дәріс тақырыбы. Батыс Еуропа елдерінің ХІХ- ХХ басындағы өнері.
 XVIII-XIX ғасырлар межесіндегі еуропалық өнер.
Ұлы француз революциясы мен оның көркем сурет  мәдениетінің  дамуына  әсері.
Әлеуметтік  күрестегі  өнердің  рөлі.  Франсиско   Гойи   жаңашыл   өнерінің
қалыптасуына Испаниядағы  феодалдыққа  қарсы  қозғалыстың  және  Франциядағы
революциялық оқиғалардың  әсері.  Суретшінің  заманауи  өмір  қайшылықтарына
жолданымы,  әлеуметтік  ызаны  әшкерелеу,   зорлық-зомбылық   пен   зұлматқа
қарсылық. Гойя-портретші. Жак Луи Давидтың  революциялық  классицизмі,  оның
1789 жылғы француз революциясының идеяларымен байланысы.

№ 23 дәріс тақырыбы. XIX ғасырдың бірінші жартысындағы Еуропалық өнер.
Француз  көркемсурет  мектебінің  жетекші  орыны.  Францияның  демократиялық
өнері  мен  Дәуірдің  революциялық-азаттық  жолындағы  қимылы.  Империя  мен
директория кезеңдеріндегі Ж.Л.Давидтың классизмі. Давидтың кеш  портреттері.
Бейнелеу өнеріндегі және архитектурадағы  ампир  стилі.  Жак  Огюст  Доминик
Энгр  -  XIX  ғасырдың  бірінші   жартысындағы   классицистикалық   бағыттың
көшбасшысы.  Энгрдың  эстетикалық  көзқарастары,  оның  Қайта  өркендеу  мен
көнелік салттарына жолданымы. Энгрдың суреттері мен портреттері.
Тарихи түп тамыр мен  романтизмнің  эстетикалық  бағдарламасы.  Романтизмнің
ілгерінді   бағытының   революциялық   көңіл-күймен    байланысы.    Француз
романтизмінің ірі шеберлері – Теодор Жерико мен Эжен Делакруа.  Көңіл-күй  –
пейзажын шығарушы – Камиль Короның көркем жаңашылдығы.
Англиядағы  (У.Тернер  мен  Дж.Констбельдың  пейзаждары)   мен   Геманиядағы
романтизм (Ф.О. Рунгеның, К.Д. Фридрихтың шығармашылығы).

№ 24 дәріс тақырыбы. ХІХ - екінші жартысындағы ХХ басындағы Еуропалық өнер.
Негізгі капиталистік елдердің империализм сатысына ену  жағдайындағы  көркем
мәдениеттің    дамуы.    Капитализмнің    қарама-қайшылығының    шиеленісуі.
Наразылықтың әлеуметтік теңсіздікке қарсы  үдеуі.  Өнердегі  әлеуметтік-сыни
үрдістердің күшеюі. Романтизмнің дағдарысы. Реализм –  еуропа  әдебиетіндегі
және ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы бейнелеу өнеріндегі жетекші бағыт.
Шынайы бағыт суретшілерінің ұлттық тарих тақырыптарына жолданымы,  тұрмыстық
суреттердің   және   ұлттық   шынайы   пейзаждың    дамуы.    Оноре    Домье
шығармашылығының әлеуметтік-сыни сипаты.  Саяси  және  тұрмыстық  сын-сықақ,
Домьеның көркем суреті мен суреттері,  келемеж  суреттері.  Гюстав  Курбе  –
шынайы бағыттың көшбасшысы. Оның салондық-академиялық өнерге  қарсы  күресі.
Париж коммунасы уақытындағы Курбенің қызмет жолы. Еуропа елдеріндегі  шынайы
бағыттардың  Курбенің  бунтарлық  өнерінің  дамуы  үшін  мәні.  Жан  франсуа
Милленің шығармашылығындағы шаруалар  өмірінің  тақырыбы.  Барбизон  мектебі
деп аталатын өкілдер шығармашылығында ұлттық  шынайы  пейзаждың  қалыптасуы,
олардың пленэрлық көркемсурет саласындағы  ізденістері.  Париж  коммунасының
жеңілуі. Реакцияның күшеюі мен буржуаздық  мәденитеттің  қарама-қайшылығының
нығаюы. Өнер  мен  үдемелі  қоғамдық  идеялардың  арасындағы  байланыстардың
әлсіреуі.  Салондық  өнердің  гүлденуі.  Шартты-стилизаторлық  және  тылсым-
символикалық үрдістердің өсуі. Француз суретшілерінің жас буынының  салондық
өнерге  қарсы  көтерілісі.  Эдуард  Маненің  шығармашылығы.   Оның   жаңашыл
өнерінің ХІХ ғасырдағы француз көркемсурет  мектебінің  шынайы  дәстүрлермен
байланысы. Кескіндеме тілінің жаңаруы, Маненың сюжеттік картина, пейзаж  бен
портрет саласындағы ізденісі.
Импрессионализмнің кескіндемелік жүйесі мен эстетикалық бағдарламасы.  Үлкен
қаланың  өмір  ырғағын,   табиғаттың   бір   сәттік   қалпын,   жарықтандыру
ерекшеліктерін, адамның қоршаған  қалалық  және  табиғи  ортамен  байланысын
кескіндеме   құралдарымен   беруге   ұмтылуы.   Жарықтың,   жарықтандырудың,
табиғаттың   құбылмалы   қалыптарын   көрсету   үшін   кескіндеменің    жаңа
сипаттамалық  мүмкіндіктерін  іздеу.  Әлемнің  әдемі   көпбейнелігін   өткір
қабылдаулар  мен  балаусалар,  этюдтік.   Импрессионисттердің   шығармашылық
әдістерінің шектеулілігі. К.Моненың, О.Ренуардың,  К.Писсарроның,  Э.Деганың
шығармашлығы. Огюст Роденның өнерінің шынайы  және  символикалық  негіздері,
оның ХХ ғасырдағы  еуропа  мүсіндемесінің  дамуына  әсері.  ХІХ-ХХ  ғасырлар
межесіндегі еуропа өнерінде  модерн  стилінің  қалыптасуы.  Еуропа  бейнелеу
өнеріндегі символизмнің дамуы мен стилизаторлық үрдістердің дамуы (Пювис  да
Шаваннаның, Одеон  Редонның,  Арнольд  Беклинның  шығармашылығы).  Норвеждік
суретші  Эдвард  Мунктың  және  швейцариялық  суретші  Фердинанд   Ходлердың
шығармашылығындағы эскпрессионизмнің қарсаңы.
      ХІХ-ХХ ғасырлар межесіндегі француз өнеріндегі постимпрессионизм. Поль
Синяк пен Жорж Сердың аналитикалық  реализмі.  Винсент  Ван-Гогтың  өнерінің
демократиялық  негіздері  мен  әлеуметтік  өткірлік.  Синтетикалық   өнердің
тууына талпыныс пен Поль Гогенның шығармашылығындағы  шынайылылыққа  қатысты
оны  басқарудағы  ерiктiктің  бекітілуі.  Алғашқы  тұрмысты  адамның  табиғи
өміріндегі  үйлесімділік  пен  әдемілікті  іздеу  –  буржуаздық  өркениеттің
қарама –қайшылығына суретшінің өзіндік наразылығы.  Тулуз  Лотректың  көркем
суреті мен графикасындағы әлеуметтік әшкерелеу. Поль Сезанның  кескіндемелік
жүйесі мен оның ХХ ғасырдағы  еуропа  өнеріне  дамуына  әсері.  Түстің  және
нысанның  синтезі,  түс  пластикалық  нысанның  негізі  іспеттес.   Сезанның
кескіндеме  құралдарымен   әлем   тууының   бұлжымас   заңдарын   айқындауға
тырысуы/оның композициялық құрылудың қатаң логикасына оралуы.

№ 25 дәріс  тақырыбы.  XХ  ғасырдағы  Батыс  Еуропа  мен  Америка  елдерінің
өнері.XХ ғасырдың бірінші жартысындағы Батыс Еуропаның өнері.
Кіріспе.  ХХ  ғасыр  –  капитализмнің  өз  дамуының  жоғарғы  шегіне  жеткен
империализмнің  жалпы  дағдарысының   шиеленіскен   дәуірі.ХХ   жүзжылдықтың
әлемдік соғыстары – капиталистік жүйенің дағдарысының  көрінісі.  Әлеуметтік
және  ұлттық-азаттық  революциялары.  Ұлы  Қазан  әлеуметтік  революциясының
революциялық және заманауилықтың  империалистікке  қарсы  үрдістерге  әсері.
Социалистік жүйенің құрылуы мен оның әлемнің тарихи  тағдырлары  үшін  мәні.
Колониальдық жүйенің құлдырауы.
Идеологиялық  күрестің   құлдырауы,   КССР-да   және   социализм   елдерінде
қалыптасқан әлеуметтік мәдениетпен буржуаздық мәдениеттің арасындағы  жүйелі
реакцияның жолына тұрған шиеленістің өсуі.  Капиталистік  елдердегі  үдемелі
ұлттық мәдениеттердің қалыптасуына, олардың  жақындасуы  мен  өзара  артуына
социалистік мәдениеттің әсері.
Капитализмнің  жалпы  дағдарысының  бейнесі  іспеттес  кертартпа  буржуаздық
мәдениеттің дағдарысы. Индивидуалистік үрдістердің өсуі, субъективті  әлемді
түйсінушілікті  суреттеу  үшін  көркем  нысандарды  іздеу,  «шығармашылықтың
еркіндігі» қағидатының бекітілуі мен өз ойын білдіру ғұрпы.
ХХ ғасырдың  бірінші  жартысындағы  батысеуропалық  бейнелеу  өнерінің  даму
қарама-қайшылығы.  Алдыңғы  ағыстардың  туындауы  мен  олардың   өкілдерінің
шынайылылықты  субъективті  қабылдаудың   көркем   нысандарында   бейнелеуге
тырысулары. ХХ ғасырдағы өнердің демократиялық және  реалистік  дәстүрлеріне
қарсылық. Буржуаздық қоғамның қайшылықтарына  қарсы  аханрхиялық  наразылық,
стихиялық антимилитаризм, әсіре солшыл ұрандарға жолданым.
Франциядағы «жабайы» топ – ХХ ғасырдың алғашқы жаңашыл  бағыты.  Декоративті
бейнелілік, кілемдік бейненің жазықтығы, ырғақты және қиысты бірлікті  іздеу
(А.Матисс, А.Дерен, Р.Дюфи, М.Вламинк, А.Марке,  Ж.Руо).  Фовизмнің  жетекші
өкілі  мен  көшбасшысы  -  Анри  Матисс  өнерінің   эстетикалық   үрдістері.
Кубизмның  көркемдік  ерекшеліктері,  оның  өкілдерінің  кеңістіктік-уақытша
қатынастарға бағынған өзіне тән ерешелікті жаңа шынайылылықтың  қалыптасуына
мүдделері (П.Пикассо, Ж.Брак, Х.Гриз, Ж.Метсенже,  Ф.Леже).  Мағынасыздықтың
кубизм эволюциясы (аналитикалық және синтетикалық кубизм). Екі  дүниежүзілік
соығстардың арасындағы кезеңдегі батысеуропалық өнердің  бейнесін  анықтаған
суретші –  Пабло  Пикассоның  шығармашылығы.  Пикассоның  шығармашылығындағы
соғысқа қарсылық тақырыбы. Пикассо-коммунист.
Германиядағы экспрессионизм. Әлемді шиеленісті субъективті,  торыққан  күйде
қабылдау, капиталистік өркениеттердің көргенсіздігіне қарсы және оның  соғыс
қарама-қайшылықтарымен зақымдалған  жеке  наразылық  (В.Кандинский,  П.Клее,
О.Кокошка, Ф.Марк). О.Дикс  пен  Г.Гросстың  милитаризмге  қарсы  сериялары.
Кете  Кольвиц  («Шаруалар  соғысы»  сериясы)  пен  Франс  Мазерель   («Қала»
сериялары)  кескіндемесінің  дәуірдің   үдемелі   революциялық   идеяларымен
байланысы.
Париж  мектебі   шеберлерінің   шығармашылығы   (сыршылдық   экспрессионизмі
нұсқасын тудырған А.Модильяни, М.Шагал, Х.Сутин, М.Утрилло).
Урбанизм  ғұрпы,  индустриялық  пішіннің  эстетизациясы,  итальян  футуризмі
өкілдерінің  шығармашылығында  үлкен  қаланың  тұрмыс-тіршілігінің  серпінін
көрсетуге тырысу мен анархиялық бүлікшілік (У.Боччони,  Д.Северини,  Д.Балла
мен И.Карра).
«Дада»  тобы  контрмәдениеттің  эстетикаға  қарсы  бағдарламасын   жариялау,
буржуаздық әлемнің және  оны  қоршаған  шынайылылықтың  адамға  өшпенділігін
теріске шығару (М.Эрнст, Ф.Пикабия, М.Дюшан, Г.Арп).  Дадаизмнің  сюрреализм
айқындамасына  ауысуы.  Субъективті   идеализмге   тіреу,   шынайы   әлемнің
объективті маңызын, шығармашылықтың бірден-бір көзі ретінде  шынайы  өмірдің
оны тану  мүмкіндіктерін  мойындамау  (М.Эрнст,  Х.Миро,  И.Танги,  С.Дали).
Құрылымдықты  (П.Модриан,  К.Малевич)  және  депрессиялықты   (В.Кандинский,
Ф.Марк),   кубизм   мен    экспрессионизм    негізіндегі    абстракционизмді
қалыптастыру. Шынайы көрермендік бейнені бұзу,  көркем  тілдің  заттылығынан
бас тарту, сызықпен, дақпен, түспен, қатаң  геометриялық  пішінмен  (ташизм,
поп-арт) формальды тәжірибелерден бөлектелген дерексіз ой.

№ 26 дәріс тақырыбы.ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы Американың өнері.
АҚШ-тағы  «Сегіздік»тобы  («қоқыс  жәшігі  мектебі»деп  аталатын)  мен  оның
өкілдерінің (Р.Генри, Д.Беллоуз,  Д.Слоун)  жаңа  реализмнің,  оның  идеялық
және   бейнелік   өткірліктің   қалыптасуына    әсері.    Рокуэлл    Кенттың
шығармашылығы, оның Аляска  және  Греландия  аралдарының  халқының  өміріне,
Атлантиканың  қатаң  әдемілігінің  бейнесіне   жолданымы.   Эндрю   Уайеттың
шығармашылығындағы   пейзаж   бен   шынайы   портреттің,   тұрмыстық    жанр
дәстүрлерінің  дамуы.  Америкалық  прецизионисттердің  (Ч.Шилер,  Н.Спенсер,
Джорджия Окифф) өнеріндегі абстракция мен шынайылықты бітістіру  әрекеттері.
Риджионализм  өкілдерінің  шығармашылығындағы  америкалық  шет   аймақтардың
ашылуы (Г.Вуд, Т.Бентон, Дж.С.Карри).
Торыққан және иррационалдық үрдістердің өсуі, 1929-1930  жылдардағы  әлемдік
экономикалық дағдарыстан кейінгі  реакцияның  орнауы.  Абстстракционизм  мен
сюрреализм – АҚШ-тың екінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі және  одан  кейінгі
реакциялық өнердің ресми бағыттары. Мағынасыз өнердің  әртүрлі  нысандарының
дамуы (Дж.Поллок, Ф.Клайн, А.Горкидың – «іс-әрекет көркемдік өнері»).
Мексиканың прогрессивтік өнерінің мазмұны мен нысанына 1910-1917  жылдардағы
мексикалық  буржуаздық-демократиялық  революцияның   әсері.   Х.К.Оросконың,
Д.Ривера  мен  Д.А.Сикейростың  ел  тарихы  тақырыбына,   мексика   халқының
революциялық  күресіне,  оның  жасампаз  қызметі  тақырыбына  фрескасы   мен
мозаикасы.  Халық  кескіндемесінің   мексикалық   шеберханасы   («Мексикалық
революцияның  бейнелері»  альбомын  қараңыз,   1947).   Леопольд   Мендестың
графикалық серияларының идеялық-көркемдік мазмұны.

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Батыс Еуропа мен Американың өнері.
Мәдениет саласындағы идеалогиялық күрестің  шиеленісуі.  Буржуаздық  өнердің
реакциялық және  прогрестік  бағыттарының  арасындағы  үзілістің  тереңдеуі.
Бұқараттық коммуникация құралдарынң дамуы, ХХ ғасырдағы  кино,  телевидение,
фотосурет сияқты тұл өнерлердің идеологиялық әсерлері мен рөлдерінің  артуы.
Олардың қоғамның дәмдері мен эстетикалық сұраныстарының қалыптасуына  әсері.
Идеология «тұтыну қоғамы», негізгі  стреотиптер,  әлеуметтік  бейімделу  мен
буржуаздық  қоғамның  «жаппай  мәдениетінің»  заманауи   түрлендіру.   «Поп-
мәдениеттің» негізгі түрлері  мен  реакциялық  мән.  Еуропа  мен  Американың
өнеріндегі поп-арт (Р.Раушенберг, Р.Лихтенштейн, Э.Уорхол, К.Олден-бург).
Гиперализм  –  қазіргі  натурализмнің  түрлерінің  бірі  (Р.Эстес,  Ч.Клоуз,
Д.Эдри). Бүргінгі буржуаздық өнердің қарсы мәдениетінің әсіре солшыл  жастар
қозғалысымен қабысуы. Қазіргі өнерге қарсылықтың негізгі  пішіндері  (ең  аз
өнер, тұжырымдамалық  өнер,  топырақтық  өнер).  Бейнені  туғызуға  қатысуға
көрермендерді қатыстыру мен  назарларын  жандандыру  мақсатында  (көкейтесті
әлеуметтік   және   саяси   тақырыптар   мен   ұрандарды   қолдану;    саяси
манифестацияларға,  карнавалдарға,  белсенді   саяси   әрекеттерге   қатысу)
бейнелеу  және  көріністік  өнердің  әртүрлі  пішіндерін  қосуға  әрекеттену
(хеппенинг пен перфоманс).
1940-1950 жылдардағы еуропалық және америкалық өнерде үдемелі  демократиялық
үрдістердің өсуі.  Неорализмнің  әшкерелеуші  үрдістері,  реалистік  өнердің
жаңа  кейіпкерін  –  шаруалардың,   жұмысшылардың,   ілгерінді   зиялылардың
арасынан іздеу (Андре Фужерон, Борис Таслицкий). Жан Эффельдың  саяси  сурет
өнері мен келемеж суреттері.  Херлуеф  Бидструптың  әлеуметтік  саяси  сүйір
келемеж   суреттері.   Коммунистік    жәнеұлттық-азамттық    қозғалыстарының
капиталистік елдердің ілгерінді пішіндеріне және мазмұндарына әсері.
Итальян суретшісі Ренато Гуттузоның шығармашылығы, оның белсенді  әлеуметтік
революциялық өнер үшін күресі. Джакомо  Манцудың  драмалы  фашистікке  қарсы
мүсіндемесі («Вариация на ту же тему» рельефтерінің топтамасы).  Саяси  және
әлеуметтік-сатиралық  неміс  сурет  өнері  (А.В.дреслер,  К.Хуббух,   К.Шел-
леман). АҚШ-тың реалистік өнері (А.Рефрежье, Ч.Уайт, Р.Сойер).

№ 27 дәріс тақырыбы. Орыс өнерінің тарихы.
Орта ғасырлық Русьтың өнері.
Ежелгі орыс өнерінің бастаулары. Шығыс славяндары мен олардың  ата-бабалары.

Орта ғасырлардағы наным мен шіркеудің рөлі. Пұтқа табынушылық пен  көркемдік
шығармашылық (халық ауыз әдебиеті, мүсіндеме,  қолданбалы  өнер,  баспаналық
және тастық сәулет өнері).  Христиандықты  қабылдау  мен  оның  туындылардың
мазмұнына  әсері.   Византиямен,   Балқан   және   басқа   елдермен   мәдени
байланыстар.
Діни архитектураның күрделілігі. Ғұшырлық шіркеу, София соборы мен  Киевтегі
алтын  қақпалар.  Черниговадағы  Спасс  соборы,  Полоцкедегі  София  соборы.
Софиялық, Николо-Дворищенсикй,  Антоньева  Рождественский  монастрьлары  мен
Новгородтағы Георгиевский соборлары.
Архитектуралық  құрылғыларды  көркедік  безендірудің   кешенді   мінездемесі
(өрнектер  мен  кеппеген  сылаққа  салынған   сурет,   иконалар,   кітаптар,
қолданбалы өнер).
Владимиро-Суздаль  князьдығының  өнері,  ХІІ   ғасырдағы   Кидекштағы   және
Переяславль-Залесскийдегі    архитектуралық    ескерткіштер.    Владимирдағы
Успенский  собор.  Нерлидағы  Боголюбскийц  замогы   мен   Покров   шіркеуі.
Суздальдағы  Рождественский  соборы,  Архитектуралық  декор  (эволюция   мен
ерекшелігі).    Владимирдағы    Дмитровский    соборы.    Юрьев-Польскийдағы
Георгиевский соборы.
Византиялық   және   сербиялық   суретшілермен   шығармашылық    әріптестік.
Новгородтық кеппеген  сылаққа  салынған  сурет  (Ковалевтағы  Спас  шіркеуі,
Болотово алқабындағы Успения мен  Федор  Стратилат).  Новгородтағы  көшедегі
Ильинның Спас Преображения шіркеуінің фрескалары.
Мәскеу   сурет   өнері   мектебінің   гүлденуі.   Жергілікті   сурет   өнері
мектептерінің стилистикалық ерекшеліктерінің безендірілуі. Андрей  Рублевтың
және  оның  айналасындағы  суретшілердің  шығармашылығы.   Мәскеудің   тасқа
салынған  сурет  өнері.   Владимирдағы   және   Звенигородтағы   Қалашықтағы
Успенский  соборларындағы,  Спасо-Андроникова  мен   Рождестволық   Саввино-
Строжевский монастрьларының кеппеген сылаққа салынған суреттері.
Мәскеу мектептерінің иконалары. Звенигородтық шен.  «Жоғары  иконастас»  деп
аталатынды   тудыру   (Мәскеу    Кремліндегі    Благовещенсикй    соборының,
Васильевский, Троиск-Сергиев монастырының Троиск  соборындағы  иконастастар.
Андрей Рублевтың «Үштігі».


XVII-XVIII ғасырлардағы орыс өнері.

Қалалардың   дамуы    мен    олардың    ауыспалы    кезеңдегі    мәдениеттің
демократизациясы  үдерісіндегі  рөлі.  Жаңа  қалаларды  және  қала  құрылысы
кешендерін тудыру. Құрылыстың тұрақтылығына тырысу (белгород, Тобольск  және
басқалары; Троице-Сергиев, Новодевичий,  Донской  және  басқа  монастрьлар).
Москваның   көркінің   өзгеруі    (тұрақты    орналастырудың    элементтері,
композициялық шешімдердің күрделенуі, қалалық дуалдар, тіке сандардың  артуы
мен қаланың көркіндегі олардың рөлінің үдеуі).
Діни  архитектура.  Оның  сәнінің  күшеюі,   ордерлік   элементтерді   қосу.
Никитникадағы Троицаның шіркеуі.  Шатыр  тәрізді  ғибадатханалар  (Угличтегі
«Дивная» шіркеуі, Медведководағы Покров шіркеуі, Путикадағы Рождество).
XVII ғасырдың соңындаңы жаңа  архитектуралық  шешімдерді  іздеу.  Нарышкалық
стиль  (Фильдағы  Покров,  Убордағы  Спас,  Лыковтағы  Троицк   шіркеулері).
Строгоновтық  Архитектура  мектебі  (Сольвычегодскдағы  Введенский   соборы,
Нижний Новгородтағы Рождество шіркеуі және басқалар). Станокты сурет  өнері:
Симон Ушаков, Федор Зубов, Гурий Никитин, Никита Павловец. Петров  реформасы
насихатындағы, Ресейдің  ішкі  саясатындағы,  зайырлы  дүниетанымдағы  сурет
өнерінің рөлі.
XVIII ғасырдағы орыс мәдениетінің сапалы  өзгерістері  жағдайындағы  өнердің
тапсырмалары.  Стиль  Жаңа  уақыт   өнерінің   көрінісі.   Петров   өнерінің
көптүрлілігі.  Петров  уақыты  өнерінің  негізгі  тақырыптары.  Жеке  бастың
шынайы  мінездемесі  өнерінің  кейпі.  Жаңа  бейнелеу  тілінің   қалыптасуы.
Кескіндеме мен сурет өнерінде шынайы дүниені көрсету әдістерін игеру.
Петербург – Жаңа уақыттың қаласы. Шынайы қала түпкі  ойынан  шынайы  құрылыс
(Ж.Б.Леблон,  Д.Тренизи).  Қала  ансамблінде  қоғамдық  ғимараттар   рөлінің
төмендеуі  (Он  екі  әріптестер,  Адмиралтейство,   Кунсткамера   ғимараты).
Шіркеулік  құрылыстардың  зайырлы  кейпі.  Архитектурадағы   жүйелілік   пен
классикалық ордер – Жаңа  уақыт  өнері  әдістерінің  кейпі.  XVІII  ғасырдың
алғашқы   төрттігіндегі   мәскеу   архитектурасының    ауыспалы    кезеңінің
ерекшелігі.
XVІII ғасырдың басындағы көркемдік білім. Құрылыстар мен  басқа  мемлекеттік
мекемелерден Кеңсе командалары, Ғылым академиясының сурет  өнері  бөлімшесі,
шетелдік шеберлер, зейнеткерлік. Мәдениеттің ашық  мінездемесі  жағдайындағы
шетелдік  шеберлер  шығармашылығының  рөлі   (Б.К.Растрелли,   И.Г.Таннауэр,
Л.Каравак).
XVІII ғасырдың бірінші үштігіндегі  портреттік  сурет  өнерінің  Жаңа  уақыт
адамының бейнесі (Преображендік серия, И.Никитин, А.Матвеев).

XVІII ғасырдың екінші жартысы мен ортасындағы орыс өнері.
Барокко  стилінің  гүлденуі.   Оның   негізгі   ерекшеліктері   мен   ұлттық
өзгешеліктер.  Бар  ансамбліндегі   өнердің   синтезі.   Сарай   құрылысының
гүлденуі. Ф.Б.растрелли – барокко дәуірінің ұлы сәулетшісі.  XVІII  ғасырдың
ортасындағы   –   мәскеу   архитектурасының    ерекшелігі    (Д.В.Ухтомский,
И.В.Мичурин, А.П.Евлашев).
Орыс  портретистерінің  шығармашылық  әдісі   мен   отандық   көркем   мұра.
И.Я.Вишняковтың  портреттеріндегі  жаңашылдық  пен  дәстүрлілік.  Салтанатты
портреттен   камералыққа   дейін.    (А.П.Андропов).    Басыбайлы    суретші
И.П.Аргуновтың   шығармашылығы.   XVІII   ғасырдың   ортасындағы    шетелдік
суретшілер  (Ағайынды  Г.Х.  және  И.Ф.Гроот,   Л.Токке,   П.Ротари).   Орыс
өнеріндегі рококо.
Орыс мәдениетін жалпы көтеру жағдайындағы  көркем  шығармашылық  саласындағы
үдеріс. Ағарту идеалдарының мәні. Өнердің қоғамдық  мәні  мен  шынайылылығын
жете  түсіну.  Азаматтық  пен  отаншылдық  идеяларының   мәндерін   арттыру.
Әрекетшілдік пен көркем өмірдің теориялық мәнін ұғыну.  Классицизм  –  XVІII
жүзжылдықтың екінші жартысының басыңқы стилі.
Ресейдегі классицизмнің негізгі үрдістері мен  дәуірге  бөлу.  Көркем  сурет
академиясының жаңа кадрларды тәрбиелеу мен көркем  өмірді  реттеудегі  рөлі.
Академиялық зейнеткерлік. Академиядағы түрлік және жанрлық сатылы лауазым.
XVІII  ғасырдың  екінші   жартысындағы   орыс   архитектурасы.   Орыс   қала
құрылысының ары  қарайғы  үдерісі.  Сәулетшілердің  мәскеулік,  петербургтық
және  шет  аймақтық  мектептерінің  өзара  әркет  етуі  мен   өзгешеліктері.
В.И.Баженов   –   ерте   классицизмның   архитекторы.   Ерте   классицизмнан
толысқанға,  М.Ф.Казаковтың  шығармашылығындағы  эволюция.  Классицизм   мен
сәйкес ағыс. Орта ғасырлық мұраның мәселесі мен  псевдоготика  (В.И.Баженов,
М.Ф.Казаков,   Ю.М.Фельтен).   И.Е.Старовтың   петербургтық   шығармашылығы.
Ресейдегі палладианство  (Н.А.Львов,  Дж.Кваренги,  Ч.Камерон).  Орыс  қора-
қопсысының архитектурасы. Пейзаждік саябақтың поэтикасы.
Мүсіндеменің ұлттық мектебінің көтерілуі. Ф.И.Шубин – мүсіндеме  портретінің
көркекті  шебері.  XVІII   аяғындағы   ХІХ   ғасырдың   басындағы   мүсіндік
ескерткіштердің жоғары бейнелігі мен азаматтық  идеялары  (Э.М.  Фальконеның
Петр – 1, М.И.Козловскийдың  -  Д.В.Суворовқа,  И.П.Мартостың  -  Минин  мен
Пожарскийге  ескерткіштері).  XVІII  ғасырдың   екінші   жартысындағы   орыс
мүсіншілері жұмыстарындағы көне мұралар. Орсы өнеріндегі көркем  құлпытастар
мен ескерткіш  тақырыптар.  Тарихи  сурет  өнері  мен  тарихи  бедщерлердегі
өткеннің шынайы және аңызға айналған  уақиғаларын  беру  ерекшелігі.  Көркем
өнер академиясы мен тарихи сурет өнері.  XVІII  ғасырдың  екінші  жартысында
тарихи  сурет   өнерінің   қалыптасуындағы   отандық   тақырыптаманың   рөлі
(А.П.Лосенко,   И.А.Акимов,   Г.И.Угрюмов).    Орыс    тұрмыстық    жанрының
ерекшеліктері (И.И.Фирсов, М.Шибанов, И.А.Ерменев).
XVІII ғасырдың екінші жартысындағы орыс көркем сурет  портретінің  гүлденуі.
Ф.С.Рокотовтың сырлас портреттері.  Д.Г.Левицскийдың,  В.л.Боровиковскийдың,
шығармашылықтарының    тұрпаттамасы    мен    стилистикасы     және     орыс
сентиментализмі.    XVІII    ғасырдың    соңындағы    Ресейдегі     шетелдік
портретшілердің  шығармашылығы  (А.Рослен,  Ж.Л.Вуаль,  И.Б.Лампи,   Э.Виже-
Лебрен). Орыс көркемдік пейзажының қалыптасуы (Ф.Я.Алексеи, Сем.Шедрин).

№ 28 дәріс тақырыбы. XІХ ғасырдың аяғы ХХ  ғасырдың  басындағы  орыс  өнері.
ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы орыс өнері.

ХІХ  ғасырдың  бірінші  жартысы  –  феодалдық-шаруа  жүйесінің  ыдырауы  мен
дағдарыс уақыты. ХІХ ғасырдың басындағы  Ресейдегі  либералдық  реформаларды
күтумен байланысты қоғамдық көтерілу мен оның өнерде бейнеленуі. 1812  жылғы
Отан соғысының кезеңінде елдегі  отншылдық  көңіл-күйдің  өсуі.  Декабристер
көтерілісі.  Декабристік  қозғалыстың  ХІХ  ғасырдың   басындағы   көркемдік
мәдениетке әсері. Гуманизм идеясы, өнердегі  басыбайлыққа  қарсы  наразылық,
классицизмнің гүлденуі мен құлдырауы, романтизмнің өркендеуі, романтизм  мен
классицизмнің өзара әрекеті.

ХІХ ғасырдың бірінші  жартысындағы  орыс  көркемдік  мәдениетінің  гүлденуі.
Архитектурадағы жоғарғы классицизм мен оның өкілдері:
А.Н.Воронихин,   К.И.Росси,    В.П.Стасов,    ХІХ    ғасырдың    ортасындағы
архитектураның   дағдарысы   (А.А.Монферран,   К.А.Тон).   Уақыттың   жеткші
идеяларындағы архитектурадағы кейіп.
Мүсіндеме  дамуының  жолдары.   ХІХ   ғасырдың   алғашқы   үштен   біріндегі
классицистикалық мүсіндеменің жемістері (Ф.Ф.Щедрин, С.С.Пименов, В.И.Демут-
Малиновский).  И.П.Мартостың  тасқа  салынған   жұмыстары.   Н.С.Пименовтың,
А.В.Логановскийдың,  С.И.Гальбергтың  мүсіндемелеріндегі  өмірдің   неғұрлым
тікелей   жаңа    құралдарын    іздеу.    А.И.Теребневтың,    И.П.Виталидың,
Б.И.Орловскийдың, Ф.П.Толстойдың, П.К.Клодтың туындылары. Мүсіндеу  өнердегі
дағдарыстық бейнелердің  пайда  болуы  мен  бұның  себептері.  ХІХ  ғасырдың
бірінші  жартсындағы  академиялық  кесіндеме.  А.И.Ивановтың,  В.К.Шебуевтың
және  А.е.Егоровтың  классицистикалық   туындыларындағы   кеберсушілік   пен
қалыптылықтың  бейнелері.  Суреткер  Егоровтың  –  шеберлігі.  Орыс   көркем
мәдениетіндегі     романтизмнің     пайда     болуы.      О.А.Кипренскийдың,
В.А.Тропининның,     С.Ф.Щедринның,      М.Н.Воробьевтың      шығармашылығы.
А.Г.Венецианов пен оның мектебінің орыс өнеріндегі стильден тыс  үзігі.  ХІХ
ғасырдың  екінші  жартысындағы  реализмнің  алдын  алатын  үзіктердің  пайда
болуы. Венециановтың педагогикалық жүйесі.
ХІХ  ғасырдың  үштен  бір  бөлігіндегі  сурет  өнері.  Ондағы   1812   жылғы
уақиғалардың кескіні. Суретшы-романтик А.Орловскийдың сурет өнері.
ХІХ  ғасырдың  екіден  үш  бөлігіндегі  орыс   демократиялық   эстетикасының
қалыптасуы.
Бейнелеу  өнерінің  даму  ерекшеліктері.   Классицизмдегі   барлық   оңдарды
сақтауға  және  оны  романтикалық  дүниені  сезінумен  ұштастыруға   тырысу.
К.П.Брюллов  пен  оның  туындылары.  «Помпеидің  соңғы   күні».   Портреттер
К.Брюлловтың жоғары жетістіктері.
А.А.Иванов.  Оның  шығармашылық  эволюциясы.  «Христостың   халыққа   келуі»
суреті:  оның  идеялық  түпкі  ойы.   Гоголь   мен   Герценның   эстетикалық
көзқарастарының  суретшіге  әсері.   Ивановтың   сурет   өнеріндегі   шынайы
үрдістердің  мысалы   ретіндегі   жанрлық   езілген   бояу.   Шебердің   кеш
туындыларындағы  көркем  тіл   мен   идеялы   мәселенаманың   ерекшеліктері.
А.А.Ивановтың шығармашылық мұрасының мәні.
Академизмнің дағдарысы. Ф.А.Бруни.
П.А.Федотов  –  критикалық  реализмның  алғашқы  үлкен  шебері.   Суретшінің
тақырыптар саласындағы жаңашылдығы мен олардың байымдауы. Кеш Федотов.  Оның
шынайы өмірге кездейсоқ жолданымы, оның  себептері.  Орыс  кескіндемесіндегі
критикалық реализм. А.А.Агин мен оның «Өлі жан дүниелерге» суреттемесі.

ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы орыс өнері.

Реформалық   кезеңдегі   Ресейдің    көркемдік    өнерінің    ерекшеліктері.
Чернышевскийдің эстетикасы  мен  оның  бейнелеу  өнеріне  әсері.  Критикалық
реализмнің дамуы. Осы кезеңдегі архитектура  мен  мүсіндеменің  құлдырауының
себептері. «14  бүлік»  пен  Көшпелі  көркем  көрмелер  серіктестігін  құру.
В.Б.Стасов  пен  П.М.Третьяков  және  олардың  орыс  демократиялық  өнерінің
қалыптасуындағы рөлі. Алпысыншылардың  өнері.  Цензурадан  өтпеген  баспасөз
бен сатиралық журналдық сурет өнері (М.П.Шмельков, М.П.Боклевский).
60-жылдардағы бейнелеу өнері. Фетодов дәстүрімен байланыс. Әдебиеттің  әсері
(Е.В.Неврев,  В.В.Пукирев,  П.М.Принишников,  В.И.Якоби).  олардың  өнерінің
бейнелік  мінездемесі.  В.Г.Перов  –   алпысыншы   жылғылар   буынының   ірі
суретшісі,  оның  шығармашылығындағы  «кедей  адамдар»  тақырыбы.   Перовтың
тақырыптық өнеріндегі типтілікті іздеу.
ХІХ  ғасырдың  60-шы  жылдарындағы  тарихи   сурет   өнері.   Тарихшылар   –
Е.Забелиннің,  С.М.Соловьевтың  тарихи  суреттің  дамуына  әсерлері.   60-шы
жылдардағы ірі тарихи кескіндемешілер (К.А. Флавицкий  мен  В.Г.Шварц,  Г.И.
Семирадский, К.Е.Маковский). Академистердің жеке сәттіліктері  (В.С.Смирнов,
И.К.Айвазоский).
П.П.Чистяков – суретші мен көрнекті педагог.  Оның  педагогикалық  жүйесінің
негізгі  қағидаттары.  Чистяков  мектебі.   И.Н.Крамскийдің   шығармашылығы.
Крамской көшпеліліктің көшбасшысы. Оның жағымды қаһарманды тудырудағы  рөлі.

Крамскойдың эстетикалық  көзқарастары,  олардың  бейнелеу  өнерінің  дамуына
әсері.  Көшпелілердің  жанрлық  сурет  өнеріндегі  жағымды  идеалды   іздеу.
В.М.Максимов, Г.Г.Мясоедов, Савицкий, В.Е.Маковский, Н.А. Ярошенко,  олардың
өмірді толық қамтуға тырысуы.
Н.Н.Ге. Оның Брюллов пен  Ивановтың  романтикалық  дәстүрлерімен  байланысы.
Оның   тарихи   және   інжіл   суреттеріндегі   философиялық-адамгершіліктік
мәселелердің  қойылуы.  Академиялық  сурет  өнерінің  құлауы.  Көшпелілердің
өнеріндегі ұлттық пейзаждың бекітілуі. А.К.Саврасов,  М.К.Клодт,  И.И.Шишкин
пейзаж  өнерінің  осы   нұсқаға   сүйеніп   анықталған   жолының   өкілдері.
Ф.А.Васильев пен А.И.Куинджи – салалас пейзаждың өкілдері.  Осы  шеберлердің
романтизммен байланысы.
ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы өнердегі ұрыстық  жанрды  бұқарашылдандыру.
В.В.Верещагин. 80-90  ғасырлардағы  өнер  -  көшпелі  сурет  өнерінің  шыңы.
И.Е.Репин. оның шығармашылығындағы тематикалық  жне  идеялық  көпбейнелілік.
В.И.Суриков  –  тарихи  суреткер.  Суретшімен  тарихты  түсіну   ерекшелігі.
Суриковтың көркем-ырғақты әдісі. В.М.Васнецовтың ертегі мен ауыз  әдебиетіне
жолданымы,  тасқа  салынған  суреттерді  қайта   құрастыруға   талпыныстары.
Суретшінің   театрлық-декоративті   өнердегі    жаңашылдығы.    В.Д.Поленов.
Суретшінің бояулар мен түстердің суретте құбылып өзара  үйлесуі  мен  плэнер
саласындағы табысы.
Архитектурадағы эклектика мен жалған  орыстық  стиль.  Осы  кезеңнің  сәулет
өнері дамуының тарихи заңдылығы. ХІХ ғасырдың екінші  жартысындағы  неғұрлым
ірі мүсіншілер. М.М.Антокольский, А.М.Опекушин, М.О.Микешин және басқалар.

ХІХ ғасырдың аяғындағы ХХ ғасырдың басындағы орыс өнері.

Жүзжылдық кезеңіндегі күрделі бірақ жоғарғы жетістіктермен айқындалған  орыс
мәдениетінің  жалпы  сипаттамасы.  Көркем  тілдің  жаңартылуы  үшін   күрес.
Стильді іздеу. Модерн стилі мен оның ерекшеліктері.  Осы  кезеңдегі  негізгі
көркемсурет  топтамалары.  Көркемсурет  мектептері.  Марксистік  эстетикалық
ойдың дамуы. 1905-1907 жылдардағы орыс революциясының  өнердегі  бейнеленуі.
Мамонтовский  көркем  сурет   үйірмесі   мен   оның   көркемдік   үрдістері.
Декоративтік-қолданбалы    және    декорациялық    өнер.    Осы     саладағы
В.М.Васнецовтың,    С.В.Малютинның,     К.А.Коровинның,     Е.Д.Поленованың,
А.Я.Головинның, М.А.Врубельдың және басқалардың жұмыстары.
ХІХ ғасырдың аяғындағы – ХХ ғасырдың  басындағы  мүсіндеме.  Тасқа  салынған
мүсіндеменің П.П.Трубецкиймен, Н.А.Андреевпен  және  басқалармен  өркендеуі.
А.С.Голубкинамен,   С.Т.Коненковпен,   А.Т.Матвеевпен    және    басқалармен
ізденістер.
Сурет  өнеріндегі  тұрмыстық  жанр.   «Кіші   көшпелілермен»   демократиялық
дәстүрлерді  еңсеру.  К.А.Коровинның,  С.В.Ивановтың,  А.Е.Архиповтың  сурет
өнерлеріндегі олардың Серіктестіктен шығулары  мен  Орыс  Суретшілер  Одағын
құрулары  сөз  етілген  жаңа   әдістердің   пайда   болуы.   М.В.Нестеровтың
шығармашылығындағы революцияға дейінгі кезең.  Ф.А.Малявинның  сурет  өнері.
Тарихи сурет өнері. Орыс  тарихи  картиналарының  дәстүрлері.  Осы  жанрдағы
ұлттылықты   іздеу.   Тұрмыстық   тарихи   картинаның    мысалы    ретіндегі
А.П.Рябушкинның және  С.В.Ивановтың  шығармашылығы.  А.М.Васнецовтың  тарихи
пейзажы. И.И.Левитанның шығармашылығы –  пейзаж-суреттің  жамындағы  жоғарғы
кезең. Левитан – көңіл-күй-пейзажын  тудырушы..  Суретшінің  пейзаждарындағы
идеялық мәнділік. ХХ ғасырдағы пейзаждық сурет өнеріне Левитанның әсері.
К.А.Коровин   –   орыс   импрессионизмінің   өкілі.   Оның    ерекшеліктері.
И.Э.Грабарьдың,  К.Ф.Юонның  шығармашылығындағы   импрессионизм.   Табиғатта
эпикалық  бейнені  іздеумен  байланысты  А.А.  Рыловтағы,   А.М.Васнецовтағы
пейзаждық сурет өнерінің басқа бағыттары.
В.А.Серов.  Оның   шығармашылығындағы   репиндік   дәстүрлер.   П.П.Чистяков
әдістерінің әсері. Суретшінің ерте шығармаларындағы  реализм  мен  көркемдік
жаңашылдық.   Серовтың   келесі   шығармаларындағы    оның    суреттеріндегі
психологиялық өткірлікпен ұштасатын стильді іздеу.  Серовтың  суреттері  мен
оның графикалық шеберлігі. Серовтың тарихи туындылары – оның  монументтілігі
мен декоративтігінің мәселесі.
1890-1917   жылдардағы   С.В.Малютинның,   О.Э.Браздың   және    басқалардың
жұмыстарындағы портреттік сурет өнері. М.А.Врубель  –  орыс  модернының  ірі
суретшісі.     Әдебиеттегі     бейнешілікпен     жанасушылық.     Врубельдың
шығармашылығындағы  қиялғажайыптың   мәні.   Оның   романтикалық   ұмтылысы.
Демонның бейнесімен жұмыс.  «Пан»,  «К  ночи»,  «Сирень»  -  сурет  өнерінің
көркемдік мақамының толысуымен ерекшеленген туындылар. Врубельдың  көркемдің
нысанының  ерекшеліктері.  Сурет,  декоративті  панно,  театрлық  көркемдеу.
Врубельдың архитектура мен мүсіндеме саласындағы жұмыстары.
Э.Борисов-Мусатов екінші кезеңдік  символикалық  өнердің  өкілі.  Әдебиеттік
түптұлғаға   жолданымның   жоқтығы.   Борисов-Мусатовтың   монументалды    –
декоративті ізденістері. Оның ізбасарлары,  «Голубой  розаның»  суретшілері.
«Өнер  әлемі».  Осы  тенийдың  идеялық-эстетикалық   бағыты.   Үйлесімсіздік
бағдарламасының  қарама-қайшылығы.   Л.сомовтың   шығармашылығы.   А.Н.Бенуа
суреткер, театр сыншысы, кескіндемеші мен өнер  тарихшысы.  М.В.Добужинский,
оның кескіндемесі мен театр-декорациялық сарын. П.Я.Билибин.  Е.Е.Лансердың,
А.П.Остроумова-Лебедеваның, Б.М.Кустодиевтың,  л.я.Головинның,  Н.К.Рерихтың
шығармашылығындағы революцияға дейінгі кезең. Жол басы.
1905-1907   революция   жылдарындағы   өнер.    Революциялық    журналдардың
кескіндемесі.   Оларға   И.Я.Блибинның,   Б.М.Кустодиевтың,   Е.Е.Лансердың,
Д.Н.Кардовский мен басқалардың қатысуы.

Революция қарсаңындағы жылдардағы орыс өнері.

1905-1907 жылдардағы революциялық жеңілістен  кейін  орыс  өнерінің  дамуына
саяси реакцияның әсері.  Суретшілердің  негізгі  топтамалары  мен  көркемдік
ағыстар. Декаденттік мен формализм. Өнерді дағдарыстан  шығаруға  суретшілер
қатарының талпыныстары.  «Бубновый  взлет»  бірлестігінің  қарама-қайшылығы.
А.В.Купринның, И.И.Машковтың, П.П.Кончаловскийдың сурет  өнеріндегі  үдемелі
бастама. К.С.Петров-Водкинның мазмұнды станокты картинасы үшін күрес.
Футурузим мен абстстракционизмның басы. Орыс өнерінің  шынайы  дәстүрлерінің
жалғасы.


№ 29 дәріс тақырыбы. 20 ғасырдағы орыс өнері. Совет өнері (шолу).

1917-1921 жылдардағы орыс өнері.
Совет көркем мәдениетінің көпұлтты сипаттамасы.
Мәдениет  саласындағы  Совет  билігінің  алғашқы   шаралары:   мұражайларды,
сарайлық мәжілістер мен жеке топтамаларды ұлттандыру туралы декреттер,  өнер
ескерткіштері  мен  ескілікті  қорғау  туралы.  Мұражайлық  құрылыстың  жаңа
тапсырмалары.  Көркем   білімнің   қайта   құрылуы.   Өнердегі   формалистік
үрдістермен  партияның  дәйекті  күресі.  Пролеттік  табынуды   В.И.Ленинмен
сынау. «Пролетарлық мәдени-ағартушылық ұйымдар туралы» ОК ПӨК (б)  бұрыштама
(1920).
Осы кезеңдегі өнердің негізгі деңгейі: шиеленіскен саяси-идеялы күрес,  жаңа
мазмұнға барабар жаңа бейнелі құралдардың екпінді ағыны.
К е с к і н д е м е. Плакат. Масс революциялық мобилизациясындағы бұқаралық-
үгітшілік өнердің  жетекші  рөлі.  Советтік  саяси  плакат,  оның  туындауы,
дамуы,  көркемдік  ерекшеліктері.  Д.С.Мордың,  В.С.Ленидың   шығармашылығы.
«Окна сатири РОСТА» (В.В.Маяковский, М.М.Черемных, Д.Бедный).  «Окна  сатиры
Укр.РОСТА, ЮгРоста».
М ү с і н д е м е.  Монументалды  –  насихаттаудық  лениндік  жоспары.  Оның
мақсаттары,   іске   асыру   кезеңдері,   тарихи   мәні.    Л.В.Червудовпен,
Н.А.Андреевпен,     С.Т.Коненковпен,     С.Д.Меркуровпен,     В.И.Мухинамен,
М.Г.Манизермен және басқалармен салынған алғашқы монументтер.  Суретшілердің
жаппай революциялық тойлауларды, көрсетулерді,  үгіт  поездарын,  жұмысшылар
клубтарын және тағысын тағыларды безендіруге қатысуы.
С у р е т  ө  н  е  р  і.  Бұрыштамалық  тақырыпқа  сурет  өнерінің  алғашқы
туындылары.       И.А.Владимировтың,       К.Ф.Юонның,       А.В.Морозовтың,
Б.М.Кустодиевтың,    А.А.Рыловтың,     К.С.Петров-Водкинның     картиналары.
Осыжылдардағы сурет өнеріндегі  символика,  алегория  революциялық  дәуірдың
пафос әлпеті.
Украинадағы,  Белоруссиядағы,  Кавказ  елдеріндегі,  Орта   Азиядағы   совет
өнерінің қалыптасуы.

1921-1932 жылдардағы совет өнері.

Шетелдік  басқыншылық  пен  ішкі  революцияға  қарсылықтың  күйреуі,  бейбіт
құрылысқа көшу. ССРО құру. Мәдени революцияның  бастапқы  кезеңдерінде  өнер
саласындағы партияның саясаты. «Көркем әдебиет  саласындағы  партия  саясаты
туралы» ОК ПӨК (б) бұрыштамасы (1925). Әртүрлі бірлестіктер мен  РРСҚ,  ССҚ,
«4  өнер»,  «Мәскеулік  суретшілер»  және  басқалардың  әлеуметітк  белсенді
өнердің даму жолындағы магистральды жолды өңдеудегі шығармашылық  жарыстары.

РРСҚ  пен  оның  шынайы  сюжеттік  картинаның  өркендеуі  үшін  күресі.   20
жылдардың екінші жартысындағы РРСҚ тақырыпты көрмелері  мен  олардың  шынайы
шығармашылық күштердің бірігуіндегі рөлі.
Ел өмірінің барлық  салаларындағы  жазылмалы  социализмнің  орнауы.  Еңбекке
жаңа, социалистік қарым-қатынастың қалыптасуы. Осы  жылдардағы  әдебиет  пен
өнердің  заманауи  жағымды  бейнесі  –  бос  еңбеккерді,   батыр-шығарушыны,
социалистік Отанның батыр-қорғаушысын іздеу. 20 жылдардың соңындағы  идеялық
күрестердің шиеленісуі.  «Октябрь»  мен  ПСРҚ  топтарында  әлеуметтік-жалған
үрдістердің көрінуі.  Бірыңғай  шығармашылық  одақтардың  ұйымдасулары  үшін
негіз  болған  «Картиналық-плакаттық  өнімдер»   (1931)   мен   «Әдебиеттік-
суретшілік  ұйымдардың   қайта   құрылуы   туралы»   (1932)   ОК   ПӨК   (б)
қойылымдарының тарихи мәні. Социалистік  реализмнің  әдісін  қалыптастырудың
күрделі мәселелерін шешуде сурет өнерінің  рөлі.  Совет  тарихи-революциялық
картиналарының негізін қалаушы  -  И.И.Бродскийдың  шығармашылығы.  Советтік
соғыс  сюжетті  суреттің  негізін  қалаушы  –  Б.М.Грековтың  шығармашылығы.
К.С.Петров-Водкинның,  А.А.Дейнектің,  С.В.Герасимовтың   шығармашылығындағы
азаматтық   соғыс   тақырыбының   дамуы.   М.И.Авиловтың,    Н.С.Самокиштың,
Г.К.Савицкийдың, П.М.Шухминның сурет өнеріндегі тарихи  және  соғыс  сюжетті
сурет тақырыптарының нақтылы түрде көрсетілуі.
Тұрмыстық сурет өнеріндегі шынайылылықтың жаңа  құбылыстарының  бейнесі.  20
жылдардағы   натурализмнің,   схематизм    құбылыстарынеңсерудің,    көшпелі
дәстүрлерді игерудің шығармашылығы (Е.М. Чепцов,  А.В.Моравов,  Б.В.Иогансон
және басқалар).
П  о  р  т  р  е  т.  С.В.Малютинның,  В.Н.Мешковтың,  И.И.Бродскийдың  және
басқаларының портреттік шығармашылығындағы  шынайы  дәстүрлердің  дамуы  мен
өркендеуі.  Г.Г.Рижскийдың  портреттеріндегі  совет  адамының  батыр,  типті
бейнесі.
Б.Н.Яковлевтың  шығармашылығындағы  советтік  индустриялық  пейзаждың  тууы.
И.Э.Граберь,  К.Ф.Юон,  А.В.Куприн,   Н.П.Крымов   пейзаждарындағы   табиғат
поэзиясы.И.И.Машков,          П.П.Кончаловский,          К.С.Петров-Водкиның
шығармашылығындағы натюрморт жанрының дамуы.
М ү с і н д е м е.  Революция,  азаматтық  соғыстың  батырларының  құрметіне
мәңгі есте қалдыру бойынша  мүсіндеменің  тапсырмалары,  Совет  мемлекетінің
танымал қайраткерлерін  –  Н.А.Андреевтің  монументтік  насихаттың  лениндік
жоспардың және «Ленианның» мүсіндемелік және графикалық арнасы: оның  тарихи
және  көркемдік   құндылығы.   И.Д.Шадрдың   станокты   сериясындағы   совет
адамдарының типті бейнелерін тулыру («Сеятель» және басқалары). «Булыжник  –
оружие  пролетариата»  тарихи   бейнесін   жаңаша   түсіну.   А.Т.Матвеевтың
«Октябрь»  тобы.  Ленинградтағы   В.И.Ленинге   ірі   алғашқы   ескерткіштер
(Финдляндия вокзалындағы – С.А.Евсеев, 1925)  мен  ЗАГЭС  (И.Д.Шадр,  1927).
И.М.Чайковтың,   Б.Д.Королевтың,   Л.В.Шервудтың   шығармашылығындағы   жаңа
көркемдік бейнелерді іске асыру ерекшеліктері.
В.В.Лишевтың,    С.Д.Лебедеваның,    А.С.Голубкинаның     шығармашылығындағы
дәуірлестердің портреттері.
С у р е т ө н е р і . 20 жылдардағы станокты және  кітаптық  сурет  өнерінің
дамуы  мен   ерекшеліктері.   Саяси   карикатураның   дамуы:   «Қолтырауын»,
«Станоктың қасындағы құдайсыз»  сын-сықақ  журналдарының  өсіп  келе  жатқан
әйгілілігі.   В.Н.Денидың,   Б.Е.Ефимовтың,    Ю.А.Ганфтың,    К.П.Ротовтың,
М.М.Черемныхтың шығармашылығы.  А.А.Дайнеканың  журналдық  сурет  өнері  мен
плакаттары.  А.П.Остроумова-Лебедеваның,   И.Н.Павловтың,   В.Д.Фалилеевтың,
В.А.Фаворскийдың,  А.И.Кравченконың  шығармашылығындағы   станок   беземесі.
Г.С.Верейскийдың графикалық портреттері.  Е.Е.Лансердың,  Д.Н.Кардовскийдың,
Б.М.Кустодиевтың кітаптық сурет өнері.
А р х и т е  к  т  у  р  а  .  20  жылдардағы  совет  архитектурасының  даму
мәселелері.  И.В.Жолтовский,   К.С.Мельниковтың,   ағайынды   Весниныхтардың
ғимараттарындағы жаңа  шығармашылық  ізденістердің  архитектуралық  классика
дәсүрлерімен үйлесуі. Қоғамдық және үй-жай ғимараттарының,  коммуна-үйлердің
жаңа типтерін құру. Совет архитектурасының әйгілі  туындысы  –  В.И.Ленииның
Мавзолейі жобасымен А.В.Щусевтың жұмысы.

1933-1941 жылдардағы кеңес өнері.

Социализмнің құрылысшысы- еңбек  батыры  –  совет  адамының  бейнесі  –  осы
кезеңдегі  өнер  мен   совет   әдебиетінің   ортақ   тақырыбы.   Тематикалық
картинаның, психологиялық шынайы  терең  портреттің  жаңғыртылуы,  плэнерлік
сурет   өнерінің   шынайы   құралдарына   шеберлер   қатарының    жолданымы.
Б.В.Иогансонның  шығармашылығы  мен  оның   тарихи-революциялық   картинаның
дамуындағы рөлі.
Ленин тақырыбының дамуы.  И.И.Бродскийдың,  А.М.Герасимовтың,  А.А.Рыловтың,
И.Э.Грабарьдың картиналары. А.А.Пластовтың,  А.А.Дейнекидың,  Ю.И.Пименовтың
шығармашылығындағы совет халқының өмірі мен еңбегі.
С.В.Герасимовтың   картиналарындағы   пленэризм   қағидаттарына    жолданымы
(«Колхоздағы мереке»  және  басқалар).  Индустриалы  пейзаж  жанрының  дамуы
(К.Ф.Юон, А.В.Куприн).  М.С.Сарьянның  пейзаждары,  олардың  ұлттықкөркемдік
ерекшеліктері.   Ю.И.Пименовтың    «Жаңа    Мәскеу»    картинасының    мәні.
А.М.Герасимовтың,  П.Д.Коринның,  В.Н.Яковлевтың  жқмыстарындағы  портреттік
бейненің шешімдерінің өзгешелігі. А.А.Самохваловтағы  бүгінгінің  бейнесінің
типтеуі  (Футболка  киген  қыз).  М.В.Нестеровтың  портреттік  шығармашылғы.
Монументалды  сурет  өнерінің  синтезде  архитектурамен  және   мүсіндемемен
дамуы. Е.Е.Лансаренің, А.А.Дайнекидың монументалды сурет өнері.
Мүсіндеме. Архитектураның синтезбен монументалды мүсіндеменің  дамуы  (метро
станциясының,   Мәскеу-Волга    каналы,    саябақтар    мен    стадиондардың
безендірілуі).   Н.В.Томскийдың   С.М.Кировқа   ескерткіші,   М.Г.Манизердың
Т.Г.Шевченко мен В.И.Ленинге жұмыстары. С.Д.Меркуров пен  оның  монументалды
және  портреттік  жұмыстары.   С.Д.Леведеваның   портреттері.   Монументалды
бейнені іздеу – В.И.Мухинаның тобы «Жұмысшы мен колхозшы әйел» (1937)  ССРО-
дағы социализм орнауының бейнесі. В.И.Мухинаның шығармашылығындағы  портрет.
Анималистикалық мүсіндеме (И.С.Ефимов, В.А.Ватагин).
С у р е  т  ө  н  е  р  і  .  Совет  суретөнерінің  дамуындағы  жаңа  кезең.
Реалистикалық кітаптық сурет өнерінің шешуші мәні мен  оның  1936  мен  1941
жылдардағы сурет өнерінің көрмесіндегі табыстары.
Кукрыникстер, олардың шығармашылық  ұжымдағы  өзбейнелілігі.  Саяси  келемеж
суреттермен  жұмыс.  А.М.Горькийдың,  А.П.Чеховтың,  М.Е.Салтыков-Щедринның,
Д.А.Шариновтың   шығармаларына    иллюстрациялар    –    Ф.М.Достаевскийдың,
А.М.Горькийдың,  А.Н.Толстойдың  (Петр  І)   шығармаларына   иллюстрациялар.
Е.А.Кибрик – Р.Ролланның  «КолаБрюньон»,  Ш.деКостердың  «Тиль  Уленшпигель»
романына   иллюстрациялар.   С.В.Герасимовтың,   Б.А.Дехтеревтың,   Н.А.Тырс
шығармашылығындағы  кітаптық  иллюстрация.   Балаларға   арналған   кітаптық
иллюстрацияның   дамуы   (А.Ф.Пахомов,    А.М.Каневский,    В.В.    Лебедев,
В.Л.Конашевич). В.А.Фаворскийдың кітаптық сурет өнері.

Ұлы Отан соғысы жылдарындағы кеңес өнері (1941-1945).

Патриоттық рөл – соғыс жылдарындағы өнердің әскери де жұмылдыратын да  мәні.
Осы жылдардағы совет өнерінің басты тапсырмасы: батыр совет  адамын  нақтылы
түрде көрсету.
Соғыс жылдарындағы плакат, оның мазмұны мен пішіні. «Окна ТАСС».
Соғыс жылдарындағы сурет өнері. А.А.Дейнеки,  С.В.Герасимов,  А.А.Пластовтың
тақырыптық  картиналарындағы  батырлық  мінездеме.  П.Д.Коринның  «Александр
Невский» триптихі.
Мүсіндемедегі  портреттік  жанрдың  жетекші  мәні.  В.И.Мухин,  Е.Е.Вучетич,
Н.В.Томский мен басқалар.
Соғыстан кейінгі жылдардағы сурет өнері. Жаңа буынның  суретшілері  –  60-80
жылдардағы совет сурет өнеріндегі  жаңа  көркем  әдістерді  іздеу.  «Суровый
стиль». 90 жылдардағы суретшілердің шығармашылық ізденістерін кеңейту.



3. ОБСӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫНЫҢ КЕСТЕСІ МЕН ОЛАРДЫ ОРЫНДАУ МЕРЗІМДЕРІ
|ОБСӨЖ бойынша           |Жұмыстардың орындалу|Ұпайлар  |Бақылау түрі      |
|тапсырмалар             |мерзімдері (апта)   |         |                  |
|3 семестр               |                    |         |                  |
|Өнертануға кіріспе. Өнер|1                   |5        |Конспектілерді    |
|туралы ғылым мен оның   |                    |         |тексеру, ішінара  |
|салалары. Өнердің       |                    |         |сұрау.            |
|түрлері. Өнердің        |                    |         |                  |
|жанрлары. Өнердің       |                    |         |                  |
|стильдері.              |2                   |5        |                  |
|Алғашқы тұрмыстың өнері |3                   |5        |Конспектілерді    |
|                        |                    |         |тексеру.          |
|Құлиеленушілік қоғамның |4,5,6,7             |5        |Конспектілерді    |
|өнері. Мысыр, Греция,   |                    |         |тексеру, ішінара  |
|Ежелгі Рим.             |                    |         |сұрау.            |
|Орта ғасырлардың өнері  |8,9                 |5        |Конспектілерді    |
|                        |                    |         |тексеру.          |
|Өркендеу өнері          |10,11,12            |5        |Ішінара сұрау.    |
|4 семестр               |                    |         |                  |
|17ғ. өнер               |1-9                 |5        |Конспектілерді    |
|                        |                    |         |тексеру, ішінара  |
|                        |                    |         |сұрау.            |
|18ғ. Батысеуропалық     |9-15                |5        |Конспектілерді    |
|өнер.                   |                    |         |тексеру, ішінара  |
|5 семестр               |                    |         |сұрау.            |
|18-19 ғасырлар          |1-9                 |5        |Конспектілерді    |
|межесіндегі және 19     |                    |         |тексеру, ішінара  |
|ғасырдың бірінші        |                    |         |сұрау.            |
|жартысындағы еуропалық  |                    |         |                  |
|өнер.                   |                    |         |                  |
|20 ғасырдағы Батыс      |10-15               |5        |Конспектілерді    |
|Еуропа мен Америка      |                    |         |тексеру, ішінара  |
|елдерінің өнері         |                    |         |сұрау.            |
|Орта ғасырлық Русьтың   |1-2                 |         |Ішінара сұрау.    |
|өнері. 17-18            |                    |         |                  |
|ғасырлардағы орыс өнері.|                    |         |                  |
|19-20 ғасырдың басындағы|3-8                 |         |Ішінара сұрау.    |
|орыс өнері.             |                    |         |                  |
|20 ғасырдағы орыс өнері.|9-15                |         |Ішінара сұрау.    |
|                        |                    |         |                  |

                      4. Студенттердің өздік жұмыстары.
|Р/с|Тақырыптар        |дәр/сағ|сем/сағ|СӨЖ(О)   |СӨЖ   |Әдебиеттер       |
|   |атаулары          |       |       |         |      |                 |
|1  |2                 |3      |4      |5        |6     |                 |
|1  |Көркем өнертануға |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |кіріспе. Өнер     |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |туралы ғылым мен  |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |оның салалары.    |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|2  |Көркемөнердің     |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |түрлері.          |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |Пластикалық       |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |көркемөнердің     |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |негізгі түрлерінің|       |       |         |      |1956.            |
|   |төл ерекшеліктері.|       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |Архитектура,      |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |мүсін, кескіндеме,|       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |графика,          |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |декоративтік      |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |қолданбалы өнер,  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |дизайн.           |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|   |Көркемөнердің     |       |       |         |      |                 |
|   |жанрлары.         |       |       |         |      |                 |
|   |Көркемөнердің     |       |       |         |      |                 |
|   |түрлері.          |       |       |         |      |                 |
|3  |Алғашқы қоғамның  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |өнері.            |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |                  |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|4  |Құлиеленушілік    |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |қоғамның өнері.   |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |                  |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|5  |Орта ғасырлардың  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |өнерлері.         |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |                  |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|6  |Тірілтудің        |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |өнерлері.         |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |                  |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|7  |17ғ.Жаңа Уақыттың |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |Өнері.            |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |                  |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|8  |18ғ. Өнері.       |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |                  |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|9  |18 ғасырдың       |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |соңындағы 19      |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |ғасырдың басындағы|       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |Бастысеуропалық   |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |өнер.             |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|10 |19 ғасырдың       |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |бірінші           |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |жартысындағы      |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |еуропалық өнер.   |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|11 |19 ғасырдың екінші|       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |жартысындағы 20   |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |ғасырдың басындағы|       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |еуропалық өнер.   |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|12 |Батыс Еуропа және |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |Америка елдерінің |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |20 ғасырдағы      |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |өнері.            |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|13 |Ортағасырлық      |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |Русьтің өнері     |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |(шолу). 17-18     |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |ғасырлардағы Русь |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |өнері.            |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|14 |19-20 ғасырдың    |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |басындағы орыс    |       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |өнері.            |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|15 |20 ғасырдағ орыс  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |өнері. Кеңес өнері|       |       |         |      |искусств / Под   |
|   |(шолу).           |       |       |         |      |ред. Климова. –  |
|   |                  |       |       |         |      |М.: «Искусство», |
|   |                  |       |       |         |      |1956.            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. В 6 т. |
|   |                  |       |       |         |      |М.:Искусство,1962|
|   |                  |       |       |         |      |. Т.З            |
|   |                  |       |       |         |      |Всеобщая история |
|   |                  |       |       |         |      |искусств. М.,    |
|   |                  |       |       |         |      |1964. Т. 5.      |
|   |БАРЛЫҒЫ:          |       |       |         |      |                 |

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс