Файл қосу

Техникалық шешімдерді іздеудің алгоритмдік тәсілдері




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                        |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВРСИТЕТІ                   |
|3 дәрежелі СМЖ құжат       |УМК               |                            |
|                           |                  |УМК                         |
|                           |                  |042-14-1.02.01.20.79/01-2014|
|«Мамандыққа кіріспе 1»     |№1 баспа орнына №2|                            |
|пәнінің оқу-әдістемелік    |баспа             |                            |
|кешенінің оқытушы үшін     |                  |                            |
|пәннің жұмыс оқу           |                  |                            |
|бағдарламасы               |                  |                            |





















               5В071200 - “Машина жасау” мамандығына арналған








                           “ Мамандыққа кіріспе 1”





                       ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ









                                ОҚЫТУШЫ ҮШІН


                        ПӘННІҢ ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ




































                                 Семей 2014




                                   Алғысөз



      1. ЖЕТІЛДІРГЕН
      1.1.  Шәкәрім  атындағы  мемлекеттік   университеті,   “Машина   жасау
технологиясы және механика” кафедрасының аға оқытушысы Манежанов Б.А.
                                                         «___» _________2014
                                                                          ж.


      2. ҚАРАСТЫРЫЛДЫ
      2.1. Семей қаласының атындағы мемлекеттік университеті  “Машина  жасау
технологиясы және механика” кафедрасының отырысында


      Хаттама № 1  «02» қыркүйек 2014 жыл


      Кафедра меңгерушісі, т.ғ.к., _________ С.Д. Токаев


      2.2. Инженерлі-технологиялық факультетінің  оқу-әдістемелік  кеңесінің
отырысында қарастырылды




      Хаттама №1 «05» қыркүйек  2014 жыл


      Төрайымы  __________    С.С. Төлеубекова


      3. БЕКІТІЛГЕН
      Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің  отырысында  талқыланды  және
басылымға ұсынылды


      Хаттама №___  «____» ________ 2014 жыл


      ОӘК төрағасы _____________ Г. Искакова




      4. №1 баспа орнына енгізілді





















                                   Мазмұны



      |1   |Қолдану аймағы                                                  |4   |
|2   |Нормативтік сілтеме                                             |4   |
|3   |Жалпы жағдайы                                                   |4   |
|4   |Оқытушы үшін жұмыс бағдарламасының мазмұны                      |5   |
|5   |Студенттердің өздік жұмыстары үшін тақырыптар тізімі            |7   |
|6   |Пәннің оқу-әдістемелік картасы                                  |7   |
|7   |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамсыздану картасы                   |11  |
|8   |Әдебиеттер                                                      |11  |


































































      1 ҚОЛДАНУ АЙМАҒЫ



      «Мамандыққа кіріспе 1» пәнінің оқу-әдістемелік кешен  құрамына  енетін
оқытушы үшін  пәннің  жұмыс  оқу  бағдарламасы  5В071200  –  «Машина  жасау»
мамандығы бойынша оқитын  студенттерге  арналған.  Ол  студенттерді  курстың
мазмұнымен,  оның  өзектілігімен  және  қажеттілігімен,   курс   саясатымен,
студенттер оқу процесі  барысында  үйренетін  әдістермен  таныстырады.  Оқу-
әдістемелік кешен пәнді оқу барысында негізгі басшылыққа алынады.



      2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕ


      «Мамандыққа  кіріспе  1»  пәнінің  оқытушы  үшін  пәннің   жұмыс   оқу
бағдарламасы келесі талаптар мен құжаттарға сәйкес жетілдірілді:
      - 050712 – «Машина жасау» мамандығының Қазақстан республикасының білім
және  ғылым  министрлігінің  «23»  желтоқсан  2005  жылғы  №779   бұйрығымен
бекітілген және енгізілген мемлекеттік жалпыға міндетті білім  стандарты  ҚР
МЖБС 3.08. 038-2006;
      -  СТУ  042-РГКП-СГУ-8-2007   Университет   стандарты   «Пәннің   оқу-
әдістемелік кешенін жетілдіру мен безендірудің жалпы талаптары»;
      - ДП 042-08.10.10.12-2007 Құжаттау процедурасы «Пәннің оқу-әдістемелік
кешенінің құрылымы мен мазмұны».


      3 ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙ


      3.1 Пәннің қысқаша сипаттамасы.
      Мамандыққа кіріспе 1 пәні машина  жасау  мамандарын  дайындауда  жалпы
техникалық негізін қалыптастыратын пән болып табылады.
      Мамандыққа кіріспе 1 пәні белгілі бір  инженерлік  мәселелерді  шешуде
қажет  әдіс-тәсілдер  мен  білімді  береді.  «Мамандыққа  кіріспе  1»   пәні
творчествалық   инженерлік   мәселелердің   қойылымдары   мен   шешімдерінің
тәсілдерін үйретеді.
      «Мамандыққа кіріспе 1»  пәні  инженер  мамандарының  өздік  техникалық
творчество,  технико-экономикалық  мәселелерді   жүйелі   сараптау,   тиімді
шешімді анықтау т.с.с. талаптарын ұштайды.


      3.2 Курс мақсаты.
      Курсты оқу мақсаты – студенттердің білім алуы, олардың әдіс-тәсіл және
білімдерін ұштауға, инженерлік творчество тәсілдеріне  негізделген  қарқынды
дамудағы   инженерлік   творчество   технологияларын,   арнайы   дайындалған
ақпараттар мен есептеу техникаларын игерге көмектесу.


      3.3 Пәнді оқыту негізгі келесі бағыттар бойынша жүргізіледі:
      Пәнді оқу нәтижесінде студент  -  әлемдік  деңгейдегі  неғұрлым  жаңа,
тиімді    конструкторлық-технологиялық    шешімдерді    (өнертабыс)    іздеу
мәселелерінң  шешімдері  мен  қойылымдарының  тәсілдеріне   үйрену.   Мұндай
мәселелер  жаңа  машиналарды,  приборларды   технологиялық   жабдықтар   мен
технологияларды жетілдіру, жоспарлы  реконструкциялау  және  модернизациялау
жұмыстарын орындау барысында қажет болады.


      3.4 Пәнді оқыту нәтижесінде студент білуі керек:
      -  машина   жасау   өндірісінің   негізгі   жабдықтарын,   аспаптарын,
дайындамаларды  өндіру  тәсілдерін,  есептеу  мен   жобалауды   заман   әуей
тәсілдерін, автоматты жобалау жүйелерінің негізін білулері керек;
      -  машина   жасау   өндірісінің   негізгі   жабдықтарын,   аспаптарын,
дайындамаларын   есептеп-жобалай,   технологиялық    процестерді    орындай,
автоматты жобалау жүйелерін қолдана білулері керек;
      - машина жасау өндірісінің қазіргі жағдайымен даму тенденцияларын және
перспективаларын, автоматты жобалау жүйелерінің  қамту  түрлерін,  өндірісте
басқару мен ұйымдастырудың заман әуей тәсілдерін білулері керек;


      3.5 Курстың перереквизиті:
            - Физика;
            - Математика;
            - Информатика;
            - Машина жасау өндірісінің технологиялық процестері;
            - Машиналы графика.


      3.5 Курстың постреквизиті:
            - Машина өндіру технологиясы;
            - СББ станоктардағы технологиялық процестер;
            - Технологиялық аспаптарды жобалау;
            - Дайындамаларды жобалау және өндіру;



      Кесте 1 - Оқу жұмыс жоспарынан көшірме


|Курс                                             |Семест|Кредит-тер         |
|                                                 |р     |                   |
|1                                                |2     |3                  |
|Дәріс сабақтар                                                              |
|Кіріспе. Жалпы түсінік.                          |1     |8.1.1 – 5-12       |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Ғылыми-техникалық қызмет.                        |      |                   |
|Интеллектуалды қызмет.                           |      |                   |
|Технология - жүйелі процесс.                     |      |                   |
|Творчестволық қызмет психологиясы.               |1     |8.1.1 – 13-25      |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Психологиялық процестер жайындағы негізгі        |      |                   |
|мәліметтер.                                      |      |                   |
|Ойлау, іздеу және шешім қабылдау.                |      |                   |
|Творчествалық жеке тұлға.                        |      |                   |
|Коллективтік психология.                         |      |                   |
|Творчестволық қызмет тиімділігін жоғарылату      |1     |8.1.1 – 26-40      |
|тәсілдері.                                       |      |беттер.            |
|Жоспар:                                          |      |                   |
|Жаңа техникалық шешімдерді іздеудің пайда болу   |      |                   |
|негіздері.                                       |      |                   |
|Ойлауды қарқындату тәсілдері (Методы мозгового   |      |                   |
|штурма).                                         |      |                   |
|Синектика.                                       |      |                   |
|Морфологиялық жәшік тәсілі.                      |      |                   |
|Коллер тәсілі.                                   |      |                   |
|Техникалық жүйе творчество нысанасы ретінде.     |1     |8.1.1 – 41-58      |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Негізгі түсінік.                                 |      |                   |
|Техникалық жүйелердің даму ерекшеліктері.        |      |                   |
|ТРИЗ және техниканың даму заңдылықтары.          |      |                   |
|Техникалық жүйелердің дамуын болжау.             |      |                   |
|Техникалық шешімдерді іздеу.                     |1     |8.1.1 – 59-86      |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Техникалық шешімдерді іздеудің тәсілдері.        |      |                   |
|Веполды сараптау.                                |      |                   |
|Өнертабыстық мәселелердің шешімдерінің           |      |                   |
|стандарттары.                                    |      |                   |
|Техникалық шешімдерді іздеудегі құбылыстар мен   |      |                   |
|тиімділіктер.                                    |      |                   |
|Техникалық шешімдерді іздеудің алгоритмдік       |      |                   |
|тәсілдері.                                       |      |                   |
|Функционалды-құндық сараптау.                    |      |                   |
|Өндірістік жеке меншікті қорғау.                 |1     |8.1.1 – 87-102     |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Өндірістік жеке меншік нысандары.                |      |                   |
|Өндірістік жеке меншікті патенттеу.              |      |                   |
|Өндірістік жеке меншікті қорғау.                 |      |                   |
|Өндірістік жеке меншік нысандарын рәсімдеу       |      |                   |
|құқықтары.                                       |      |                   |
|Өндірістік жеке меншік нысандарын қолдану.       |      |                   |
|Инттеллектуалды жеке меншік нысанын бағалау.     |1     |8.1.1 – 103-120    |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Нысана және бағалау мақсаттары.                  |      |                   |
|Инттеллектуалды жеке меншік нысаны құнын бағалау.|      |                   |
|Инттеллектуалды жеке меншік нысаны құнын нарықтық|      |                   |
|бағалаудың жалпы принциптері.                    |      |                   |
|Корпоративті трансакциялардағы интеллектуалды    |      |                   |
|жеке меншік құқығын бағалау.                     |      |                   |
|Патенттер мен лицензияларды сатудағы бағалау.    |      |                   |
|Ерекше жағдайдағы құқықты бағалау мен оларды     |      |                   |
|есепке алу.                                      |      |                   |
|Жобалауды творчестволық процесс ретінде          |1     |8.1.1 – 121-178    |
|қарастыру.                                       |      |беттер.            |
|Жоспар:                                          |      |                   |
|Жалпы жағдай.                                    |      |                   |
|Жүйелердің жалпы теориясы позициясынан жобалау.  |      |                   |
|Жүйелердің күрделілігі.                          |      |                   |
|Мэтчеттің жобалау тәсілі (БЮМ).                  |      |                   |
|Инженерлік жобалау.                              |      |                   |
|Автоматты жобалау.                               |      |                   |
|СФДЫ-технология жүйесінде жобалау.               |      |                   |
|Жобалау кезеңінде төзімділікті болжау.           |      |                   |
|Сапа - өнімнің бәсекелестікке қабілеттілігінің   |1     |8.1.1 – 179-193    |
|негізі.                                          |      |беттер.            |
|Жоспар:                                          |      |                   |
|Сапа - өнімнің негізгі критериі.                 |      |                   |
|Сапаны конверсионды өнімді жобалауда,            |      |                   |
|құрастыруда, және өндіруде қамтамасыз ету.       |      |                   |
|Сапаны қамтамасыз ету принциптері.               |      |                   |
|Өнім сапасын басқару.                            |      |                   |
|Сапа сертификаты.                                |      |                   |
|Нарықтық экономикадағы интеллектуалды қызмет.    |1     |8.1.1 – 194-228    |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Патенттік зерттеу.                               |      |                   |
|Инновациялық менеджмент.                         |      |                   |
|Нарықтық экономикадағы инновациялық механизм.    |      |                   |
|Жаңашылдықты коммерциялық іске асыру.            |      |                   |
|Интеллектуалды жеке меншік құқығының сауда       |      |                   |
|аспектісі.                                       |      |                   |
|Материалдық емес активтер.                       |      |                   |
|Өнертапқыштық қызметті қолдау.                   |      |                   |
|Ғылыми-техникалық менеджмент.                    |1     |8.1.1 – 194-228    |
|Жоспар:                                          |      |беттер.            |
|Жалпы жағдайлар.                                 |      |                   |
|Жетілдіруді басқару.                             |      |                   |
|Техникалық реттеу.                               |      |                   |
|Практикалық сабақтар                                                        |
|Ойлау, іздеу және шешім қабылдау.                |1     |8.1.1 – 26-40      |
|                                                 |      |беттер.            |
|Ойлауды қарқындату тәсілдері (Методы мозгового   |1     |8.1.1 – 26-40      |
|штурма).                                         |      |беттер.            |
|Синектика. Морфологиялық жәшік тәсілі.           |1     |8.1.1 – 26-40      |
|                                                 |      |беттер.            |
|Коллер тәсілі.                                   |1     |8.1.1 – 26-40      |
|                                                 |      |беттер.            |
|ТРИЗ және техниканың даму заңдылықтары.          |1     |8.1.1 – 41-58      |
|                                                 |      |беттер.            |
|Техникалық шешімді іздеудің алгоритмдік          |1     |8.1.1 – 59-86      |
|тәсілдері.                                       |      |беттер.            |
|Инженерлік жобалау.                              |1     |8.1.1 – 121-178    |
|                                                 |      |беттер.            |
|Автоматты жобалау.                               |1     |8.1.1 – 121-178    |
|                                                 |      |беттер.            |
|Сапаны конверсионды өнімді жобалауда,            |1     |8.1.1 – 178-193    |
|құрастыруда, және өндіруде қамтамасыз ету.       |      |беттер.            |


            5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ ҮШІН ТАҚЫРЫПТАР ТІЗІМІ


      5.1 Рефераттардың тақырыптары:
        1. Ғылыми-техникалық қызмет.
        2. Интеллектуалды қызмет.
        3. Технология - жүйелі процесс.
        4. Психологиялық процестер жайындағы негізгі мәліметтер.
        5. Творчестволық қызмет тиімділігін жоғарылату тәсілдері.
        6. Жаңа техникалық шешімдерді іздеудің пайда болу негіздері.
        7. Ойлауды қарқындату тәсілдері (Методы мозгового штурма).
        8. Синектика.
        9. Морфологиялық жәшік тәсілі.
       10. Коллер тәсілі.
       11. Техникалық жүйелердің даму ерекшеліктері.
       12. ТРИЗ және техниканың даму заңдылықтары.
       13. Техникалық жүйелердің дамуын болжау.
       14. Техникалық шешімдерді іздеудің тәсілдері.
       15. Өнертабыстық мәселелердің шешімдерінің стандарттары.
       16. Техникалық шешімдерді іздеудегі құбылыстар мен тиімділіктер.
       17. Техникалық шешімдерді іздеудің алгоритмдік тәсілдері.
       18. Функционалды-құндық сараптау.
       19. Өндірістік жеке-меншік нысандары.
       20. Өндірістік жеке-меншік нысандарын патенттеу.
       21.  Қазақстан  республикасында  өндірістік  жеке-меншік  нысандарын
           қорғау.
       22. Өндірістік жеке-меншік нысандарына құқықты рәсімдеу.
       23.  Өндірістік жеке-меншік нысандарын қолдану.
       24. Интеллектуалды жеке-меншік нысанының құнын бағалау.
       25.  Инттеллектуалды жеке меншік нысаны құнын нарықтық бағалаудың
           жалпы принциптері.
       26. Корпоративті трансакциялардағы интеллектуалды жеке меншік
           құқығын бағалау.
       27. Патенттер мен лицензияларды сатудағы бағалау.
       28. Ерекше жағдайдағы құқықты бағалау мен оларды есепке алу.
       29. Мэтчеттің жобалау тәсілі (БЮМ).
       30. Инженерлік жобалау.
       31. Автоматты жобалау.
       32. СФДЫ-технология жүйесінде жобалау.
       33. Жобалау кезеңінде төзімділікті болжау.
       34. Сапа - өнімнің негізгі критериі.
       35. Сапаны конверсионды өнімді жобалауда, құрастыруда, және өндіруде
           қамтамасыз ету.
       36. Сапаны қамтамасыз ету принциптері.
       37. Өнім сапасын басқару.
       38. Сапа сертификаты.
       39. Патенттік зерттеу.
       40. Инновациялық менеджмент.
       41. Нарықтық экономикадағы инновациялық механизм.
       42. Жаңашылдықты коммерциялық іске асыру.
       43. Интеллектуалды жеке меншік құқығының сауда аспектісі.
       44. Материалдық емес активтер.


      6 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
|Тақырып                          |Көрнекті   |Өздігінен оқуға  |Бақылау   |
|                                 |құралдар,  |арналған сұрақтар|түрі      |
|                                 |плакаттар, |                 |          |
|                                 |зертханалық|                 |          |
|                                 |стенд      |                 |          |
|Дәріс сабақ        |Практикалық  |           |                 |          |
|                   |сабақ        |           |                 |          |
|1                  |2            |3          |4                |5         |
|Творчестволық      |Ойлау, іздеу |Сұлбалар   |Интеллектуалды   |Ауызша    |
|қызмет             |және шешім   |           |қызмет           |жауап     |
|психологиясы.      |қабылдау.    |           |                 |          |
|Творчестволық      |Ойлауды      |Сұлбалар   |Мэтчеттің жобалау|Есеп беру |
|қызмет тиімділігін |қарқындату   |           |тәсілі (БЮМ).    |          |
|жоғарылату         |тәсілдері    |           |                 |          |
|тәсілдері.         |(Методы      |           |                 |          |
|                   |мозгового    |           |                 |          |
|                   |штурма).     |           |                 |          |
|                   |Синектика.   |           |Жаңа техникалық  |Есеп беру |
|                   |Морфологиялық|           |шешімдерді       |          |
|                   |жәшік тәсілі.|           |іздеудің пайда   |          |
|                   |             |           |болу негіздері.  |          |
|                   |Коллер       |           |                 |Есеп беру |
|                   |тәсілі.      |           |                 |          |
|Техникалық жүйе    |ТРИЗ және    |Сұлбалар   |Веполды сараптау.|ауызша    |
|творчество нысанасы|техниканың   |           |                 |жауап     |
|ретінде.           |даму         |           |                 |          |
|                   |заңдылықтары.|           |                 |          |
|Техникалық         |Техникалық   |Сұлбалар   |Техникалық       |ауызша    |
|шешімдерді іздеу.  |шешімді      |           |шешімдерді       |жауап     |
|                   |іздеудің     |           |іздеудегі        |          |
|                   |алгоритмдік  |           |құбылыстар мен   |          |
|                   |тәсілдері.   |           |тиімділіктер.    |          |
|Жобалауды          |Инженерлік   |Сұлбалар   |СФДЫ-технология  |Есеп беру |
|творчестволық      |жобалау.     |           |жүйесінде        |          |
|процесс ретінде    |             |           |жобалау.         |          |
|қарастыру.         |             |           |                 |          |
|                   |Автоматты    |           |                 |Есеп беру |
|                   |жобалау.     |           |                 |          |
|Сапа - өнімнің     |Сапаны       |Сұлбалар   |Жаңашылдықты     |Есеп беру |
|бәсекелестікке     |конверсионды |           |коммерциялық іске|          |
|қабілеттілігінің   |өнімді       |           |асыру.           |          |
|негізі.            |жобалауда,   |           |                 |          |
|                   |құрастыруда, |           |                 |          |
|                   |және өндіруде|           |                 |          |
|                   |қамтамасыз   |           |                 |          |
|                   |ету.         |           |                 |          |


      7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМСЫЗДАНУ КАРТАСЫ
      Кесте 4 – Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамсыздану картасы
|Оқу, оқу-әдістемелік құралдарының атауы    |Экземпляр |Студенттер|Қамсыздану  |
|                                           |саны      |саны      |үлесі       |
|Муштаев В.Н. Основы инженерного творчества:|2         |65        |0,24        |
|Учеб. Пособие. – М.: Дрофа, 2005           |          |          |            |
|Половинкин А.И. Основы инженерного         |1         |65        |0,06        |
|творчества: Учеб.пособ. – 2-е изд.,        |          |          |            |
|перераб. И доп. – М.: Машиностроение, 1988 |          |          |            |


      8 ӘДЕБИЕТТЕР
      8.1 Негізгі әдебиеттер:
      8.1.1 Муштаев В.Н., Токарев В.Е.  Основы инженерного творчества: – М.:
Машиностроение, 2000. – 368 с.
      8.1.2  Половинкин  А.И.   Основы   инженерного   творчества:   –   М.:
Машиностроение, 1988


      8.2 Қосымша әдебиеттер:
      8.2.1 Альтшуллер Г.С. Творчество как точная  наука.  –  М.:  Советское
радио, 1979.
      8.2.2  Альтшуллер  Г.С.  Найти  идею:  Введение   в   теорию   решения
изобретательских  задач.  2-е  издание  –  Новосибирск:   Наука,   Сибирское
отделение, 1991.
      8.2.3 Грачев Н.Н. Психология инженерного труда. –  М.:  Высшая  школа,
1998.








Пәндер