УМКД

Дифференциалды психология ғылым ретінде

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейлі СМЖ құжаты
ПОӘК

ПОӘК 042-18-16.1.15/02-2013
«Дифференциалды психология» пәнінен студентке арналған пәннің жұмыс оқу бағдарламасы
№1 басылым 18.09.2013 ж.

ПӘННІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Дифференциалды психология»
«5В050300» – «Психология» мамандығына арналған

СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ ЖҰМЫС
ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей
2013

Алғы сөз
1 ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
Құрастырушы Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің “ Психология” кафедрасының аға оқытушысы А. Коңырова
“__13__” _____09_____ 2013 ж.

2 ҚАРАЛДЫ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің “Психология” кафедрасының отырысында
Хаттама №__1____ «_13_»___09_____ 2013 жыл

Кафедра меңгерушісі ____________ Т. Кунслямова

2.2 ГЗФ оқу-әдістемелік бюросының отырысында талқыланды
Хаттама №__1____ «_17_»____09____ 2013 жыл

ОӘБ төрағасы_________ Ш. Кенесбаева

3 БЕКІТІЛДІ
3.1 Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданды және баспаға ұсынылды
Хаттама №__1___ «_18_»____09____ 2013 жыл

ОӘК төрағасы_________ Г. Искакова

4 АЛҒАШ ЕНГІЗІЛДІ №1 басылым 18.09.2013 ж.

Мазмұны

1 Жалпы талаптар
2 Пән мазмұны мен сағат санының бөлінуі
Пәнді оқудың әдістемелік нұсқауы
Курс форматы
Курс саясаты
Баға қою саясаты
Әдебиеттер

ЖАЛПЫ ТАЛАПТАР

Оқытушы және пән жайлы жалпы мағлұматтар
Қоңырова Арай Абдыхановна, аға оқытушы, психология магистрі
«Психология» кафедрасы
Байланыс телефондары- тел.: 35-93-89, №1 оқу корпусы, кабинет № 1212
Сабақтың өткізілу орны- аудитория №1208
Берілген пән бойынша кредиттер саны-3

Пәннің қысқаша мазмұны
Дифференциалды психология – ол 5В050300 - «Психология» мамандығы бойынша білім беру стандартында белгіленген, жоғары оқу орындарында оқитын студенттерге арналған маңызды психология саласының бірі.
Дифференциалды психология психологиялық бөлімінде оқитын үшінші курс студентеріне арналған. Бұл курс бойынша студенттер адамдардың индивидуалды аырмашылықтардың психологиялық ерекшеліктерімен танысады.
1.3 Пәннің мақсаты
«Дифференциалды психология» пәнінің мақсаты – Студенттерді негізгі мәселелер бойынша шетел және қазақстандық дифференциалды психологияның теориялық зерттеулермен және практикалық нәтижелермен таныстыру.
1.4 Пәнді оқып-зерттеудің негізгі міндеттері:
– ғылымдар жүйесіндегі индивидуалды аырмашылықтар психологиясының алатын орнын анықтау;
– жыныстық, нейрофизиологиялық, конституционалды және басқа да деңгейлерге негізделген айырмашылықтарды ашу;
–адамдарды тәрбиелеу, оқыту және кәсіби бағдарлау үшін дифференциалды психология саласында алынған білімдердің маңыздылығын түсіндіру.

1.5 Оқып-зерттеу нәтижесінде студент:
– дифференциалды психологияның қазіргі уақыттағы мәселелерді білу;
дифференциалды психологияның ғылыми ұғымдар аппаратын білу;
индивидуалды аырмашылықтар психологиясының заңдылықтарын және құрылымын білу;
меңгерген білімдерді практикада қодану тәсілдерін білу;
ғылыми әдебиеттермен жұмыс істеу тәсілдерін білу;
кәсіби қарым–қатынас дағдыларын даму.
1.6 Курс пререквизиттері:
1.6.1 жалпы психология;
1.6.2 жалпы биология;
1.6.3 зоопсихология;
1.6.4 жас ерекшеліктер психология;
1.6.5 физиология;
1.6.6 әлеуметтік психология

1.7 Курстың постреквизиті:
1.7.1 педагогикалық психология;
1.7.2 психологиялық кеңес беру;
1.7.3 психодиагностика негіздері;
1.7.4 практикалық психология.

ПӘН МАЗМҰНЫ МЕН САҒАТ САНЫНЫҢ БӨЛІНУІ

Кесте1

№
Тақырыптар
Мазмұны
Сағаттар саны
Әдебиет
Д
СПС
ЗС
СӨЖО
СӨЖ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
Дифференциалды психология ғылым ретінде
Ғылыми білім жүйесіндегі дифференциалды психологияның рөлі және орны. Дифференциалды психологияның пәні, міндеттері және әдіснамасы. Дифференциалды психологияның даму кезеңдері.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
2
Дифференциалды психологияның зерттеу әдістері
Индивидуалдылықты зерттеудегі объективті және субъективті әдістер. Индивидуалдылықты зерттеудегі статистикалық әдістер және тестілеу.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
3
Тұқым қуалаушылық және қоршаған орта арақатынасы
Тұқым қуалаушылық табиғаты. Тұқым қуалаушылық және қоршаған орта ерекшеліктері және арақатынасы.
Жеке адам пенделік, даралық, тұлғалық және әлеуметтік ерекшеліктердің жүйесі ретінде.
4
2

3
9
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
4
Дене құрылымы және әрекет-қылық.
Әрекет-қылық пен дене құрылымының өзара байланысының көптүрлілігі. Ондағы физиологиялық және сенсорлық факторлар. Темпераменттің негізгі қасиеттері және конституциялық типтері.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
5
Оқыту және дара айырмашылықтар.
Дара айырмашылықтар мен тәжірибе. Оқыту жүйесіндегі мектеп оқу орындарын зерттеу. Мектепте оқыту мен ақыл-ой қабілеттері.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
6
Адамның мінездік ерекшеліктері
Мінез – тұлғаның дара қасиет ерекшелігі ретінде.
Мінез қалыптастыратын қасиеттер (жетекші, типтік және дара).
2
2

3
9
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
7
Мінез психопатологиясы
Мінездің психопатиялық сипаты. Мінез акцентуациясының типтері.
2

7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
8
Жанұялық ұқсастық.
Ата-текті зерттеудегі корреляциялық зерттеу әдістері. Егіздердің психологиялық ұқсастығы. Асырап алынған балалар мәселесі.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
9
Ақыл-ой жетіспеушілігі.
Ақыл-ой жетіспеушілігі дәрежесінің деңгейі мен оның негізгі критерилері. Этиологиясы мен клиникалық көптүрлілігі. Психологиялық сипаттамалар. Оқыту және реабилитация мәселелері.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
10
Дарындылық мәселесі
Дарындылықты сипаттайтын психологиялық теориялар.
Дарындылықты зерттеу әдестері. Дарынды балаларды анықтаудың әдістері және олармен жұмыс.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
11
Дифференциалды психологиядағы гендерлік аспектілері
Гендерлік сәйкестілік. Биологиялық және мәдени факторлар. Әдістемелік мәселелері. Гендерлік рөлдер мәні. Жыныстық айырмашылықтар (қабілет, құндылық, мотивация, жетістікке жету және т.б.).
4
2

3
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
12
Әлеуметтік-кластық айырмашылықтар.
Жеке адам әлеуметтік белсенділіктің және саналы әрекеттін субъектісі ретінде.
Психологиялық дамудағы кластық айырмашылықтар. Әлеуметтік-экономикалық статус. Ауылдық-қалалық және басқа да аймақтық айырмашылықтар.
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8
13
Мәдени айырмашылықтар.
Мәдени жүйе ұғымы. Мәдени бағыттаулар мен даму кезеңдері. Мәдени дамудағы түрлі факторлар (тіл, өнер, білім және т.б.)
2
1

1,5
4,5
7.1. 1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.6, 7.1.8

30
15
-
22,5
67,5

3 ПӘНДІ ОҚЫП-ЗЕРТТЕУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Құрметті студенттер!
Берілген әдістемелік нұсқаулар берілген пәнді меңгеру процесін неғұрлым ұтымды ұйымдастыруға көмектеседі.
Пәннің сапалық және көлемдік параметрлері өте ауқымды болғандықтан оны толық оқып-зерттеу үшін аудиториялық сабақпен шектелуге болмайды, сондықтан, сіздерге көптеген тақырыптарды өзбетімен оқып-зерттеуге тура келеді.
Аудиториялық сабақтарға дәрістер практикалық сабақтар кіреді. Семинарлық сабақтар сіздерге ғылыми әдебиеттермен жұмыс істеу және аудитория алдында сөйлеу сияқты практикалық дағдылады қалыптастыруға көмектеседі. Практикалық сабақтарға өз уақытында және жоспарға сәйкес толық көлемде дайындалу талап етіледі.
Жоғары оқу орындарында семинар (практикалық) сабақтар оқу сабақтарының міндетті формасы болып табылады.
Семинар (практикалық) сабақтардың мақсаты:
Студенттерде психологиялық білімге деген дұрыс қатынасты қалыптастыру;
Болашақ мамандарды даярлаудың негізі ретінде курстың басты бөлімдері бойынша теориетикалық білімдерін тереңдету және кеңейту;
Ғылыми психологиялық әдебиеттермен өз бетімен жұмыс істеу қабілеттерін қалыптастыру;
Курс тақырыптары бойынша қажетті ақпараттарды таңдап алу және өз бетімен талдау жасау, сауатты түрде баяндау дағдыларын қалыптастыру.
Студент пән бойынша сессияның алдында дәріс, семинар және лабароториялық сабақтарға арналған жұмыс дәптерін бастайды. Семинар сабақтарына дайындалу кезінде курстың әрбір тақырыбына арналып көрсетілген (жоғарыда) арнайы әдебиеттерді конспектілейді. Жауап беру кезінде студент жазылған конспект жұмыстарын пайдалануына болады. Сонымен қатар, студент “Интернет” жүйесі бойынша алынған ақпараттарды пайдалануына болады.
Сонымен қатар, жұмыс бағдарламасында өзбетімен жұмыстың келесі түрлері ұсынылады: СӨЖО (студенттің оқытушы басшылығымен жүргізетін өзбетімен жұмысы) және СӨЖ Кейбір тақырыптарды тереңірек оқып-зерттеуі мақсатындағы студенттің өзбетімен жұмысы.. Берілген жұмыс түріне байланысты тапсырмалар мен олардың орындалу мерзімдері 3,4,5 кестелерде көрсетілген.

Реферат жазуда не ескеріледі?
Таңдап алған рефераттың тақырыбына қатысты студент кішігірім зерттеулер жасайды. Студент осы алғашқы ғылыми жұмысқа байланысты мәселелерге орай қажетті әдебиеттерге шолу жасаудан бастайды.
Керек жағдайларда оқытушымен кездесіп, керекті кеңестер алғаны абзал.
Реферат жазуда студент негізгі мәселені ажыратуға, тақырыптардың өзара сабақтастығын тануға дағдыланады.
Фактілер, фактілік материалдарды іріктеу және жинақтау негізінде таблицалар, графиктер, схемалар жасалады.
Пайдаланған деректер, материалдар, әдебиеттердің тізімін, қайдан алғанын (сілтеме) қайда, қашан, қандай баспадан жарық көргенін көрсетуі қажет.
Студенттің жазған рефераты аудиторияда талқыланады. Ең алдымен оқытушы қысқаша реферат тақырыбымен, негізгі идеясымен таныстырады. Тақырыпты зерттеуші студент реферат мазмұнын аудиторияда баяндайды, сұрақтарға жауап береді.
Жұмыстың мұндай түрі, формасы, нұсқасы студенттердің танымдық белсенділігін арттырып, алдағы ізденіске құлшындырады.
Рефератты талқылау – шығармашылық жұмыстың бір көрінісі, яғни білімділік, қызығушылық тұрғысынан және тәрбиелік мән-мазмұны зор әрекет, жұмыс. Бұл кезде сөйлеушілер негізгі мәселеден ауытқымай, нақты, тұжырымды ой айтуға көңіл бөлуі тиіс.
Рефератты талқылып, қорытындысын шығару – маңызы зор жауапты сәт, белгілі бір тақырып төңірегінде ғылыми дәйекті тұжырымдар жасап үйрену. Соңында оқытушы реферат жазған студенттің, пікір айтушылардың сөздерін жинақтап, қажетті толықтырулар енгізеді, мәселенің түсініксіз тұстарын анықтап, түзетулер жасайды, толықтырады, өзгертеді.

4 КУРС ФОРМАТЫ
Берілген тақырыпты конспектілеу, талдау
Негізгі талаптар:
Жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашуға талпыну;
Әр тақырып бойынша 5-7 негізгі түсініктерді білу.
Артық баяндау, қажетсіз дәлелдемелер мен көп сөзділікке жол бермеу;
СӨЖ, СОӨЖ жұмыстарын жазуда міндетті түрде жоспар болуы және тақырып мазмұнын жоспарға сай рет-ретімен жүйелі баяндауы қажет;
Жұмыс түсінікті, мағыналы, орамды тілмен жазылуы тиіс;
Барлық айтылған ойды жинақтап, тұжырымдап, тиісті қорытынды жасау.

5 КУРС САЯСАТЫ
Студенттерге қойылатын талаптар:
Сабаққа кешікпеу.
Дәрісті босатқан жағдайда өз бетімен материалды келесі сабаққа оқып келу.
Жұмысты тапсыру және кеңес алу мерзімін қатаң сақтау.
Талдау барысында тыңдау және басқалар көзқарасын құрметтеу.
СОӨЖ міндетті түрде қатысып, тапсырманы уақытында орындау.

6 БАҒА ҚОЮ САЯСАТЫ
Аптасына және бақылау түрлері бойынша ұпайлардың қойылуы төмендегі кестеде көрсетілген.

«Дифференциалды психология» пәні бойынша ұпайлардың бөлінуі

Кесте 2
Апта
Бақылау түрі
Барлық ұпай
Ескерту
1
2
3
4
1
1-7-ші апта бойы барлық аудиториялық сабақтар түрлеріне қатысу
30

2
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
15
10

3
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
СӨЖ
15
5
30

4
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
15
5

5
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
20
5

6
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
СӨЖ
20
5
30

7
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
Рубеждік бақылау-1
20
5
70

1-7 апталар бойынша оқыту нәтижелерінің жиынтық ұпайы
300

8
8-15-ші апта бойы барлық аудиториялық сабақтар түрлеріне қатысу
30

9
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
15
10

10
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
СӨЖ
15
5
30

11
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
15
5

12
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
20
5

13
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
СӨЖ
20
5
30

14
Тәжірибелік сабақ
СОӨЖ
20
5

15
Рубеждік бақылау-2
70

8-15 апталар бойынша оқыту нәтижелерінің жиынтық ұпайы
300

Емтиханға берілетін барлық ұпай
400

Академиялық кезең бойынша барлық ұпайлар
1000

ӘДЕБИЕТТЕР
Негізгі әдебиеттер:
7.1. 1 Ананьев Б.Г. Избранные психологические произведения. В 2-х т. – М.: Педагогика, 1980.
7.1.2 Анастази А. Дифференциальная психология. Индивидуальные и групповые различия в поведении. – М.: Апрель Пресс, 2001. – (Серия «Кафедра психологии»).
. Ахвердова О.А Дифференциальная психология. – СПб , 2004.
7.1.4. Леонгард К. Акцентуированные личности. – Киев: Высшая школа, 1981.
7.1.5. Личко А.Е. Психопатии и акцентуации характера у подростков. – Л.: Медицина, 1983.
7.1.6. Мерлин В.С. Очерк интегрального исследования индивидуальности. – М.: Педагогика, 1986.
7.1.7. Психология индивидуальных различий. Тексты // Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, В.Я. Романова. – М.: МГУ, 1982;
7.1.8. Рыбалко Е.Ф. Возрастная и дифференциальная психология. СПб., 2001.
7.1.9. Хрестоматия по дифференциальной психологии/ А.К.Байшукурова.- Алматы, 2007

7.2 Қосымша әдебиеттер тізімі:
7.2.1.Небылицын В.Д. Психофизиологическое исследование индивидуальных различий. – М.: Наука, 1976.
7.2.2. Психология индивидуальных различий. Тексты // Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, В.Я. Романова. – М.: МГУ, 1982.
7.2.3. Немов Р.С. Психология в 3-х томах. Т.1. – М, 1995.
7.2.4. Немов Р.С. Психология в 3-х томах. Т.2. – М, 1995.
7.2.5. Психология личности. Тексты // Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, А.А. Пузырея. – М.: МГУ, 1982.

ПОӘК 042-18-16.1.15/02-2013

№1 басылым 18.09.2013 ж.
12 беттің -12шісі

Пәндер