Файл қосу

Метрологияның негізгі түсініктері



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                        |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ                                              |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                                      |
|3 деңгейдегі СМЖ құжаты    |ПОӘК                   |                           |
|                           |                       |                           |
|                           |                       |ПОӘК 042–18-9.1.01/01-2013 |
|ПОӘК                       |                       |                           |
|«Мамандыққа кіріспе»       |18.09.2013 ж.          |                           |
|пәнінен оқытушыға арналған |№ 1 басылым            |                           |
|пәннің бағдарламасы        |                       |                           |












                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


            5В073200 «Стандарттау, сертификаттау және метрология


                    (салалар бойынша)» мамандығы бойынша


                        «Мамандыққа кіріспе» пәнінен

                             ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН
                             ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ



































                                    Семей


                                     2013







                                  Алғы сөз


    1 ӘЗІРЛЕГЕН
    Құрастырушы т.ғ.к., «Стандарттау және биотехнология»  кафедрасының  аға
оқытушысы Төлеубекова С.С.


    2 ТАЛҚЫЛАҒАН
    2.1  Семей  қаласының  Шәкәрім  атындағы  мемлекеттік   университетінің
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасының отырысында


    «29» тамыз 2013 ж., № 1 хаттама


    Кафедра меңгерушісі ___________ Ж.Х. Кәкімова


    2.2  Инженерлі-технологиялық  факультеттің  оқу-әдістемелік   бюросының
мәжілісінде


    «12» қыркүйек 2013 ж., № 1 хаттама


    Төрайымы_____________ С.С. Төлеубекова


    3 БЕКІТІЛГЕН
    Университеттің   Оқу-әдістемелік   кеңесінің    мәжілісінде    шығаруға
мақұлданған және ұсынылған


    «18» қыркүйек 2013 ж., № 1 хаттама


    Оқу-әдістемелік кеңесінің төрайымы  ___________ Г.Қ. Искакова


    4 АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН



























                                   Мазмұны



    |1   |Қолданылу саласы                                                  |4   |
|2   |Нормативтік сілтемелер                                            |4   |
|3   |Жалпы ережелер                                                    |4   |
|4   |Оқу пәннің (модульдің) мазмұны                                    |6   |
|5   |Студенттердің өзіндік жұмысы тақырыптарының тізімі                |9   |
|6   |Пәннің оқу-әдістемелік картасы                                    |9   |
|7   |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы                 |11  |
|8   |Әдебиеттер                                                        |11  |




    1 Қолданылу саласы


    «Мамандыққа кіріспе» пәні бойынша  оқу-әдістемелік  кешенінің  құрамына
кіретін  оқытушыға  арналған  пәннің  бағдарламасы   5В073200   «Стандартау,
сертификаттау және метрология (салалар бойынша)» мамандығының  студенттеріне
арналған.


    2 Нормативтік сілтемелер


    «Мамандыққа кіріспе» пәнінен бағдарламасы осы пән бойынша оқу  процесін
ұйымдастыру  тәртібін  төмендегі  құжаттардың  талаптары  мен   ұсыныстарына
сәйкес орнатады:
    - 2012 жылдың 23 тамызында қабылданған № 1080 Қазақстан Республикасының
мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сай;
    -  5В073200  «Стандарттау,  сертификаттау  және   метрология   (салалар
бойынша)»  мамандығының типтік оқу жоспарына сәйкес;
         -  УСТ  042  СМУ-4-2013  «Пәндердің  оқу-әдістемелік   кешендерінің
жасалуына  және   ресімделуіне   қойылатын   жалпы   талаптар»   университет
стандартына сай;
        - ҚП 042-1.01-2013 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің  құрылымы
мен мазмұны» құжаттамалық процедурасына сай.


    3 Жалпы ережелер


    3.1 Пәннің қысқаша мазмұны
    Шәкәрім  атындағы  университет  жайлы  тарихи  мағлұматтар.   Қазақстан
Республикасыныың жоғары білім беру жүйесі. 5В073200 мамандығы бойынша  маман
даярлаудың  жалпы  сипаттамасы.  Мамандықтың   оқу   жоспары.   Стандарттау,
метрология,  сертификаттау,  сапа  аудиті  және  т.б.  пәндер  жайлы   жалпы
түсінік.


    3.2  Осы   курстың   мақсаты   студенттердің   5В073200   «Стандарттау,
сертификаттау және метрология (салалар бойынша)»  мамандығының  түлектерінің
кәсіби қызметі жайлы білім алуы болып табылады.


    3.3    Осы  курсты  оқудың  негізгі  мәселесі    жоғары   сапаға   және
қауіпсіздікке бағытталған өнімге (қызметке), технологиялық процесс пен  оның
жасалуына, метрологиялық қамсыздандыруда қойылатын талаптар мен  ережелердің
орындалуын  бақылау  мен  іске  асырылуында,   бекітілуінде   әрекет   етуші
заңдылықтарды зерттеу.



     4.  Пәнді оқу нәтижесінде студент келесілерді білуге міндетті:
       - кәсіби қызметтер түрлерін білуге, кәсіби қызмет объектісін  білуге,
мамандықтың  кәсіби-білім  беру  бағдарламасының  мазмұнын,  кәсіби   қызмет
мәселелерін білуге;
    - өзіндік жұмыстарды орындай ала білуге, рефераттарды  безендіре  білу,
стандарттау,  метрология  және  сертификаттау   саласындағы   отандық   және
шетелдік тәжірибені зерттеп және жүйелей білуге;
    -  мамандықтың  жалпыға  міндетті  мемлекеттік   стандартының   негізгі
ережелерін білуге;
    - терминологияны  білім  беру  саласында  да  сондай  -ақ  стандарттау,
метрология және сертификаттау саласында да қолдана білу;
    - ҚР білім беру саласындағы бірыңғай саясатты,   ҚР  техникалық  реттеу
саласындағы заңдарын түсіне білуі керек;
    - Шәкірім атындағы университеттің тарихы мен құрылымы жайлы  мағлұматта
болуы,   сабақтардың  түрі  мен  жүргізілуі  жайлы,   отандық   тәжірибедегі
стандарттау,  метрология   және   сертификаттау   саласындағы    нормативтік
құжаттама жайлы білуге;
    -  ғылыми,  ғылыми-техникалық,  нормативтік  құжаттамамен   тәжірибелік
жұмыстар жасай білуі керек.

    3.5 «Мамандыққа кіріспе» курсының пререквизиттері: жоқ.


     3.6 «Мамандыққа кіріспе» курсының постреквизиттері:
     3.6.1 Стандарттау,
     3.6.2 Сертификаттау,
     3.6.3 Метрология,
     3.6.4 Аккредиттеу,
     3.6.5 Өндірістегі метрологиялық қамтамасыз ету,
     3.6.6 Сапа аудиті,
     3.6.7 Дипломдық жұмыс.

    3.7 Жұмыс оқу жоспарынан үзінді көшірме 1 кестеде көрсетілген:


                                                                     1 кесте

|Курс                                                |Сем-р   |Кред.         |
|1                                                   |2       |3             |
|1 микромодуль  – Мамандыққа кіріспе                                         |
|Дәрістік сабақтар                                                           |
|1 Кіріспе                                           |1       |              |
|Пәні, мақсаты мен курстың мәселелері. ҚР жоғары     |        |              |
|білім беру жүйесі. Шәкәрім атындағы СМУ тарихы мен  |        |              |
|құрылымы.                                           |        |              |
|2 Кіріспе                                           |1       |              |
|Инженерлік-технологиялық факультет және оның        |        |              |
|кафедралары. Стандарттау және биотехнология         |        |              |
|кафедрасы                                           |        |              |
|3 ҚР жоғары білім беру жүйесі                       |1       |8.2.2         |
|Білім беру жүйесінің түсінігі. Білім беру жүйесінің |        |              |
|мәселелері. Білім беру деңгейлері.                  |        |              |
|4 ҚР жоғары білім беру жүйесі                       |1       |8.2.2         |
|Білім берудің Болон декларациясы. Жоғары білім беру |        |              |
|жүйесінің кәсіби білім беру бағдарламалары.         |        |              |
|5 ҚР жоғары білім беру жүйесі                       |1       |8.2.2         |
|Білім беру сапасын бақылау. Білім беру жүйесіндегі  |        |              |
|мемлекеттік қадағалау                               |        |              |
|6 5В073200 мамандығы бойынша мемлекеттік            |1       |              |
|жалпығабілім стандарты                              |        |              |
|Аудиториялық сабақтар. Студенттердің өздік          |        |              |
|жұмыстары. Курстық жұмыстар. Практика               |        |              |
|7 Студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысы               |1       |              |
|Ғылым жайлы түсінік. Ғылыми  зерттеулер.            |        |              |
|8 Студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысы               |1       |              |
|Зерттеу жұмыстарын жүргізу. Ғылыми-техникалық       |        |              |
|ақпарат.                                            |        |              |
|9 Студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысы               |1       |              |
|Өнертабыс жайлы түсінік. Өнертабыс түрлері.         |        |              |
|10 Студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысы              |1       |              |
|Патенттік-ақпараттық зерттеулер. Патенттік          |        |              |
|зерттеулердің мазмұны                               |        |              |
|Тәжірибелік сабақтар                                                        |
|1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік      |1       |              |
|университеті                                        |        |              |
|2 ҚР жоғары білім жүйесі                            |1       |              |
| 3 Жоғары оқу орынындағы оқу үрдісі                 |1       |              |
|1                                                   |2       |3             |
|4 Студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысы               |1       |              |
|5 Өнертапқыш қызметі                                |1       |              |
|2 микромодуль  – Метрология негіздері                                       |
|Дәрістік сабақтар                                                           |
|11 Метрология негіздері                             |1       |8.1.1         |
|Метрологияның негізгі түсініктері. Физикалық шама   |        |8.1.2         |
|бірліктері. Физикалық шама бірліктері жүйесі        |        |              |
|12 Метрология негіздері                             |1       |8.1.1         |
|Физикалық шама өлшеулері. Өлшеу әдістері            |        |8.1.2         |
|13 Метрология негіздері                             |1       |8.1.1         |
|Өлшеу құралдары туралы түсінік. Өлшеу сапасы туралы |        |8.1.2         |
|түсінік                                             |        |              |
|14 Метрология негіздері                             |1       |8.1.1         |
|Эталондар жайлы түсінік. Өлшеу нәтижелерін өңдеу    |        |8.1.2         |
|15 Метрология негіздері                             |1       |8.1.1         |
|Метрологиялық қамсыздандыру туралы түсінік. Өлшеудің|        |8.1.2         |
|бірлігін қамтамасыз етудің принциптері              |        |              |
|16 Метрология негіздері                             |1       |8.1.1         |
|Технологиялық процесстерді метрологиялық қамтамасыз |        |8.1.2         |
|ету туралы.  Техникалық құрылғылардың параметрлерін |        |              |
|өлшеудің және бақылау қажеттілігі                   |        |              |
|Тәжірибелік сабақтар                                                        |
|6 Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы ҚР заңы      |1       |              |
|7 Физикалық шамалардың эталондары                   |1       |              |
|8 Өндірістегі метрологиялық қамтамасыз ету          |1       |              |
|3 микромодуль  – Стандарттау және сертификаттау негіздері                   |
|Дәрістік сабақтар                                                           |
|17 Халықаралық электротехникалық комиссия           |1       |8.1.1         |
|Халықаралық электротехникалық комиссияның жалпы     |        |8.1.2         |
|сипаттамасы. Оның құрылымы                          |        |              |
|18 Стандарттау негіздері                            |1       |8.1.1         |
|Стандарттау туралы түсінік. Стандарттау принциптері |        |8.1.2         |
|19 Стандарттау негіздері                            |1       |8.1.1         |
|Стандарттау әдістері. Стандарттардың категориялары  |        |8.1.2         |
|мен түрлері                                         |        |              |
|20 Стандарттау негіздері                            |1       |8.1.1         |
|Мемлекеттік стандарттау жүйесі. Түрлі салалардағы   |        |8.1.2         |
|стандарттау                                         |        |              |
|1                                                   |2       |3             |
|21 Халықаралық стандарттау                          |1       |8.1.1         |
|Халықаралық стандарттаудың мақсаты мен мәселелері.  |        |8.1.2         |
|Стандарттау бойынша халықаралық ұйым                |        |              |
|22 Өңірлік стандарттау                              |1       |8.1.1         |
|Стандарттау бойынша өңірлік  ұйымдар.               |        |8.1.2         |
|Мемлекет-аралық стандарттау                         |        |              |
|23 Сертификаттау негіздері                          |1       |8.1.1         |
|Сертификаттаудың негізгі түсініктері. Сертификаттау |        |8.1.2         |
|түрлері                                             |        |              |
|24 Сертификаттау негіздері                          |1       |8.1.1         |
|Өнімді сертификаттау. Қызмет көрсетуді сертификаттау|        |8.1.2         |
|25 Сертификаттау негіздері                          |1       |8.1.1         |
|Жүйенің құрылымы. Сәйкестікті бағалау жөніндегі     |        |8.1.2         |
|орган. Сарапшы-аудиторлар                           |        |              |
|Тәжірибелік сабақтар                                                        |
|  9 Техникалық реттеу туралы ҚР заңы (стандарттау   |1       |              |
|саласында)                                          |        |              |
|10 Мемлекетаралық стандарттау                       |1       |              |
|11 Халықаралық стандарттау                          |1       |              |
|12 Техникалық реттеу туралы ҚР заңы (сертификаттау  |1       |              |
|саласында)                                          |        |              |
|4 микромодуль  – Аудит және аккредиттеу негіздері                           |
|Дәрістік сабақтар                                                           |
|26 Аудит жайлы түсінік                              |1       |8.2.7         |
|Аудиттің пайда болу тарихы.  Аудит түрлері          |        |              |
|27 Аудит жайлы түсінік                              |1       |8.2.7         |
|Ішкі аудит. Ішкі аудиттті жүргізу                   |        |              |
|28 Аудит жайлы түсінік                              |1       |8.2.7         |
|Сыртқы аудит. Сыртқы аудитті жүргізу                |        |              |
|29 Аккредиттеу жайлы түсінік                        |1       |8.2.8         |
|Аккредиттеудің тарихы. Заңнамалық база              |        |              |
|30 Аккредиттеу жайлы түсінік                        |1       |8.2.8         |
|Аккредиттеудің кезеңдері. Шетелдік аккредиттеу      |        |              |
|жүйелері                                            |        |              |
|Тәжірибелік сабақтар                                                        |
|13 Ішкі аудит                                       |1       |8.1.5         |
|                                                    |        |8.1.9         |
|14 Сыртқы аудит                                     |1       |8.1.5         |
|                                                    |        |8.1.9         |
|15 Аккредиттеу                                      |1       |8.1.5         |
|                                                    |        |8.1.9         |


    5   СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
5.1  ҚР жоғары білім
5.2  Қазақстандағы кредиттік технология
5.3  Метрологияның адам өміріндегі рөлі
5.4  Өлшеулер және олардың дәлдігі, өлшеулердің түрлері
5.5  Әлемнің дамыған елдеріндегі стандарттаудың қазіргі жағдайы
5.6  Германия, АҚШ, Ұлыбритания мемлекеттеріндегі стандарттаудың жағдайы
  5.7  Өнімнің сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету
5.8  Аудит  және оның өнімнің сапасын қамтамасыз етудегі рөлі

   6. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ


                                                                     3 кесте
|Тақырыбы                       |Көрсету      |Өзбетімен оқуға   |Бақылау   |
|                               |құралдары    |арналған сұрақтар |түрі      |
|Дәрістік сабақ        |Практ. |             |                  |          |
|                      |сабақ  |             |                  |          |
|1                     |2      |3            |4                 |5         |
|1 Кіріспе             |       |             |                  |          |
|2 Кіріспе             |1      |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|                      |       |             |                  |қорғау    |
|3 ҚР жоғары білім беру|       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|жүйесі                |       |             |                  |қорғау    |
|4 ҚР жоғары білім беру|2      |Слайдтар     |ҚР жоғары білім   |Жұмысты   |
|жүйесі                |       |             |                  |қорғау    |
|5 ҚР жоғары білім беру|       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|жүйесі                |       |             |                  |қорғау    |
|6 5В073200 мамандығы  |3      |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|бойынша мемлекеттік   |       |             |                  |қорғау    |
|жалпығабілім стандарты|       |             |                  |          |
|7 Студенттердің       |       |Слайдтар     |Қазақстандағы     |Жұмысты   |
|ғылыми-зерттеу жұмысы |       |             |кредиттік         |қорғау    |
|                      |       |             |технология        |          |
|8 Студенттердің       |4      |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|ғылыми-зерттеу жұмысы |       |             |                  |қорғау    |
|9 Студенттердің       |       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|ғылыми-зерттеу жұмысы |       |             |                  |қорғау    |
|1                     |2      |3            |4                 |5         |
|10 Студенттердің      |5      |Слайдтар     |Метрологияның адам|Жұмысты   |
|ғылыми-зерттеу жұмысы |       |             |өміріндегі рөлі   |қорғау    |
|11 Метрология         |       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|12 Метрология         |6      |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|13 Метрология         |       |Слайдтар     |Өлшеулер және     |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |олардың дәлдігі,  |қорғау    |
|                      |       |             |өлшеулердің       |          |
|                      |       |             |түрлері           |          |
|14 Метрология         |7      |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|15 Метрология         |       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|16 Метрология         |8      |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|17 Халықаралық        |       |Слайдтар     |Әлемнің дамыған   |Жұмысты   |
|электротехникалық     |       |             |елдеріндегі       |қорғау    |
|комиссия              |       |             |стандарттаудың    |          |
|                      |       |             |қазіргі жағдайы   |          |
|18 Стандарттау        |9      |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|19 Стандарттау        |       |Слайдтар     |Германия, АҚШ,    |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |Ұлыбритания       |қорғау    |
|                      |       |             |мемлекеттеріндегі |          |
|                      |       |             |стандарттаудың    |          |
|                      |       |             |жағдайы           |          |
|20 Стандарттау        |10     |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|21 Халықаралық        |       |Слайдтар     |Өнімнің сапасы мен|Жұмысты   |
|стандарттау           |       |             |қауіпсіздігін     |қорғау    |
|                      |       |             |қамтамасыз ету    |          |
|22 Өңірлік стандарттау|11     |Слайдтар     |Аудит  және оның  |Жұмысты   |
|                      |       |             |өнімнің сапасын   |қорғау    |
|                      |       |             |қамтамасыз етудегі|          |
|                      |       |             |рөлі              |          |
|23 Сертификаттау      |       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|24 Сертификаттау      |12     |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|1                     |2      |3            |4                 |5         |
|25 Сертификаттау      |       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|негіздері             |       |             |                  |қорғау    |
|26 Аудит жайлы түсінік|13     |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|                      |       |             |                  |қорғау    |
|27 Аудит жайлы түсінік|       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|                      |       |             |                  |қорғау    |
|28 Аудит жайлы түсінік|14     |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|                      |       |             |                  |қорғау    |
|29 Аккредиттеу жайлы  |       |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|түсінік               |       |             |                  |қорғау    |
|30 Аккредиттеу жайлы  |15     |Слайдтар     |                  |Жұмысты   |
|түсінік               |       |             |                  |қорғау    |


    7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

                                                                     4 кесте
|Оқулықтар мен       |Даналардың саны|Студентер саны |Қамтамасыз ету пайызы |
|оқу-әдістемелік     |               |               |                      |
|құралдардың атаулары|               |               |                      |
|1                   |2              |3              |4                     |
|Основы              |20             |2              |100                   |
|стандартизации,     |               |               |                      |
|метрологии и        |               |               |                      |
|сертификации.       |               |               |                      |
|                    |               |               |                      |
|М.:  Юрайт, 2000 г. |               |               |                      |
|465 с.              |               |               |                      |
|Основы              |20             |2              |100                   |
|стандартизации,     |               |               |                      |
|сертификации и      |               |               |                      |
|метрологии М.: ЮНИТИ|               |               |                      |
|1998, 465           |               |               |                      |

        8 ӘДЕБИЕТТЕР
    8.1 Негізгі
    8.1.1   Нұрманов  М.Ш.  Метрология,  стандарттау  және  сертификаттау.-
Алматы, 2009
    8.1.2  Акишев К. Стандарттау,  метрология  және  сәйкестікті  бағалау.-
Астана, 2008
       8.1.3 Жанзақов М.М., Мырзабек К.А. Стандарттау – Қызылорда, «Тұмар»,
2007 ж. – 224 б.
    8.1.4 Рақымжанов М. Стандарттау, сертификация және метрология.- Астана,
2008 б.

    8.2    Қосымша
    8.2.1   «Техникалық   реттеу   туралы»   ҚР   заңы   (өзгерістер    мен
толықтырулармен 03.12.2013 ж.)
    8.2.2   «Білім  туралы»  ҚР  заңы   (өзгерістер   мен   толықтырулармен
13.01.2014 ж.)
    8.2.3 «Сәйкестікті растау рәсімі» ҚР техникалық  регламенті  (Үкіметтің
қаулысы 04.02.2008 ж.  № 90)
    8.2.4 Широков К.П., Богуславский М.Г. Международная система единиц.  М:
Издательство стандарты, 1984,112 с
    8.2.5 Основы научных исследований: Учеб. для техн. вузов /  В.И.Крутов,
И.М. Грушко, В.В. Попов – М.: Высш.шк., 1989.-400с.
    8.2.7    «Аудиторлық   қызмет   туралы»   ҚР   заңы   (өзгерістер   мен
толықтырулармен 13.01.2014  ж.)
    8.2.8 «Сәйкестікті бағалау  саласындағы  аккредиттеу  туралы»  ҚР  заңы
(өзгерістер мен толықтырулармен 13.01.2014 ж.)
    8.2.9  ИСО 19011-2002 Руководящие указания по проведению аудита  систем
качества и /или системы управления охраны окружающей среды
    8.2.10 Стандартизация и управление качеством продукции/ В.А.  Швандара.
– М., 1999 б.


Пәндер