Файл қосу

Сфералық астрономия элементтері



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                       |
|ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                           |
|3 деңгейлі СМК құжаты   |ПОӘК                    |ПОӘК                    |
|                        |                        |042-18-38.79/01-2013    |
|ПОӘК                    |                        |                        |
|Оқытушыға арналған      |№ 1 басылым             |                        |
|пәннің   бағдарламасы   |11.09.2013 ж.           |                        |
|«Бейнелеу астрономиясы» |                        |                        |














                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


                     5В011900- «Шет тілі» мамандығы үшін

                           «Бейнелеу астрономиясы»

                          ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН
                                БАҒДАРЛАМАСЫ


















                                    Семей
                                    2013



Алғы сөз
1. ӘЗІРЛЕНГЕН

Құрастырушы:_____              Мешетова Ж.С., аға оқытушы, физика кафедрасы

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Физика» кафедрасы отырысында


«   11   »   09          2013ж., №1 хаттама

Кафедра             меңгерушісі,              п.ғ.д.,              профессор
С.С.Маусымбаев

2.2 Физика-математика факультетінің оқу-әдістемелік бюросының
отырысында

«   12     »       09      2013ж., № 1 хаттама

Төрайымы                                                Қ.А.Батырова

3. БЕКІТІЛДІ
Университететің  Оқу-әдістемелік   Кеңесінің   отырысында   басып   шығаруға
мақұлданған және ұсынылған
«        »             2013ж., №               хаттама

ОӘК төрағасы                       Г.К.Искакова

АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛІП ОТЫР




















Мазмұны


1. Қолдану саласы
2. Нормативтік сілтемелер
3. Жалпы ережелер
4. Оқу пәннің (модульдің) мазмұны
5. Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың  тізімі
6. Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
7. Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
8. Әдебиеттер





































1 ҚОЛДАНЫЛУ  АУМАҒЫ
5В011900 -  «Шет  тілі»  мамандығы  бойынша  оқитын  студенттері  үшін  оқу-
әдістемелік  кешенге   кіретін   оқытушыға   арналған   пәннің   жұмыс   оқу
бағдарламасы

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
      Аталған  «Бейнелеу астрономиясы»      пәнінің оқытушыға арналған жұмыс
оқу бағдарламасы  төмендегі  құжаттарға сүйене отырып  жасалынып,   осы  пән
бойынша оқу процесін ұйымдастыру талаптарын тағайындайды:
5В011900 - «Шет тілі» мамандығының  мемлекеттік  жалпы  міндетті  стандарты,
ҚР МЖМБС 3.08.337  –
-  СТУ  042-СГУ  -5-2012  университет  стандарты   «Пәннің   оқу-әдістемелік
кешендерін  әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар»
- ДП 042-1.01-2013-01 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы мен
мазмұны»

3 ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР
Бейнелеу астрономиясы
3.1  Пәннің мазмұнының қысқаша сипаттамасы.
Астрономия пәні, қысқаша  даму  тарихы.  Сфералық  астрономия  элементтері.
Эклиптика және оның негізгі  элементтері.  Уақытты  өлшеу.  Жұлдыздық  және
күндік уақыт. Күнтізбенің  пайда  болу  және  даму  тарихы.  Күн  жүйесінің
құрылысы. Тәуліктік параллакс. Ай фазалары. Ай жердің табиғи серігі. Ай мен
Күннің тұтылулары, олардың жиілігі  және  периоды.  Планеталардың  қозғалыс
заңдары.Кеплер заңдары.Космонавтика элементтері. Оптикалық телескоптар және
олардың негізгі сипаттамалары. Күн физикасы.Күннің  негізгі  сипаттамалары.
Күн атмосферасы. Қос және санды жұлдыздар. Спектрлі қос  жұлдыздар.Айнымалы
жұлдыздар. Галактика. Құсжолы.Метагалактикалар.
3.2. Осы курстың мақсаты астрономия туралы мағлұматтар алулары керек;
3.3.Осы пәннің  негізгі  мақсаты    қарастыратын  негізгі  құбылыстар  жайлы
білімді,     олардың  өту  ерекшеліктерін,  негізгі   ұғымдарды,   физикалық
шамаларды,  олардың      математикалық   жазылуларын,   өлшем   бірліктерін;
тәжірибелік әдістердің     негіздерін  және  өлшеу  нәтижелерін        өңдеу
туралы мағлұматтар алулары керек.
3.4.Курсты оқығаннан соң студент
игеруі  қажет:
негізгі  құбылыстарды,  олардың  өту  ерекшеліктерін,   негізгі   ұғымдарды,
шамаларды, олардың математикалық жазылуларын, өлшем  бірліктерін;тәжірибелік
әдістердің негіздерін  және  өлшеу  нәтижелерін   өңдеуді;  физика  заңдарын
нақты физикалық есептерге қолдануды, құралдармен жұмыс істеуді;
ұға білуі қажет:
негізгі физикалық заңдылықтарлы, олардың табиғатта байқалуын және  техникада
қолданылуын, олардың математикалық сипатталуын;
меңгеруі қажет:
физикалық приборлармен жұмыс істеуді,  физиканың  нақты  есептерін  шығаруды
және оны физика заңдарымен   байланыстыра білуді;
Курсты оқығаннан соң студент мынаны істей білуі қажет:
құбылыстың физикалық механизмін аша білуі, белгілі бір нақты процестерде
термодинамикалық параметрлердің өзгерісіне талдау жасай білуі,
 -  статистикалық әдісті қолдана білуі;
 - құралдармен және жүйелердің негізгі параметрлерін өлшеу әдістерімен
    жұмыс істей білуі;
 - молекулалық жүйелермен істелінетін физикалық эксперименттердің
 - техникасын меңгеруі, термодинамилық параметрлерді, тұрақтыларды
 - процесс сипаттамаларын өлшей білуі, өлшеу нәтижесін бағалай білуі,
компьютерді қолдана білуі және  өлшеу  нәтижесінің  статистикалық  өңдеуінің
нәтижесін  ала  білуі;  молекулалық  физика  және  термодинамика   есептерін
  шығара білуі.
3.5.  Курс пререквизиттері:   оптика
3.6.  Курс  постреквизиттері:   атомдық  физика,  ядролық  физика,  кванттық
механика, философия.
1 кесте – оқу жұмыс жоспарынан көшірме

|Курс                                                               |Семестр    |
|1                                                                  |2          |
|Дәрістер                                                                        |
|Дәріс № 1. Астрономия .                                            |1          |
|Астрономия пәні, қысқаша даму тарихы. Астрономия тараулары.        |           |
|Астрономияның теориялық және танымдық мәні. Бақылаулар ролі.       |           |
|Дәріс  № 2 Сфералық астрономия элементтері.                        |1          |
|Аспан сферасы, оның негізгі нүктелері мен дөңгелектері.            |           |
|Астрономиялық координат жүйелері. Горизонталь координат жүйелері   |           |
|және оны анықтау. Экваторлық, эклиптикалық координат жүйелері.     |           |
|Кульминация. Меридиандағы жарық көзінің биіктігі. Әр белдеудегі    |           |
|аспан сферасының айналуы.                                          |           |
|Дәріс  № 3. Күннің көрінерлік қозғалысы.                           |1          |
|Эклиптика және оның негізгі элементтері. Планеталардың жылдық      |           |
|қозғалысы. Тропикалық жыл. Зодиак шоқжұлдыздары..                  |           |
|Дәріс  №4. Уақытты өлшеу мәселелері.                               |1          |
|Жұлдыздық және күндік уақыт. Орташа күн тәулігі, шын күн тәулігі.  |           |
|Уақыт тендеуі. Жергілікті, дүниежүзілік, белдеулік, декретті       |           |
|уақыттар. Уақыттың атомдық стандарты.                              |           |
|Дәріс № 5. Күнтізбенің даму тарихы.Жаңа және ескі күнтізбе.        |1          |
|Күнтізбенің пайда болу және даму тарихы.Жаңа және ескі             |           |
|күнтізбе.Универсальды құрал. Географиялық координаттарды және      |           |
|күннің талтүс сызығының бағытталуын анықтаудың жуықтау әдістері.   |           |
|Дәріс № 6. Әлемнің құрылымы туралы көзқарастың дамуы.              |1          |
|Күн жүйесінің кинематикасы.Астрономияның пайда болуы.Астрономияның |           |
|ежелгі Грецияда дамуы. Планеталар. Планеталардың көрінерлік        |           |
|қозғалысы. Әлемнің Птолемей ұсынған геоцентрлік жүйесі. Коперниктің|           |
|гелиоцентрлік жүйесі.                                              |           |
|Дәріс № 7. Ай жердің табиғи серігі.                                |1          |
|Айдың жұлдызға және Күнге қатысты көрінерлік қозғалысы., Ай        |           |
|фазалары. Ай жердің табиғи серігі. Айдың айналуының синодтық       |           |
|периоды. Ай мен Күннің тұтылулары, олардың жиілігі және периоды.   |           |
|Дәріс № 8. Астрофизика мен жұлдызды астрономия негіздері.          |1          |
|Планеталық  орбиталардың элементтері.Планеталардың қозғалыс        |           |
|заңдары. Кеплер заңдары. Нутация. Құйындар мен                     |           |
|тасқындар.Космонавтика элементтері. ЖЖС, ИНТ орбитасын есептеудің  |           |
|қарапайым тәсілдері.                                               |           |
|Дәріс № 9. Телескоптар.                                            |1          |
|Оптикалық телескоптар және олардың негізгі сипаттамалары.телескоп  |           |
|түрлері.Радиотелескоптар. Рогсон формуласы. Абсолютті жұлдыздық    |           |
|шамалар.                                                           |           |
|Дәріс № 10.  Күн жүйесінің  физикасы.                              |1          |
|Күн жүйесі жайлы жалпы мағлұмат. Күн физикасы.Күннің негізгі       |           |
|сипаттамалары: Массасы, температурасы, қысымы.Күн спектрі.Күннің   |           |
|ішкі құрылысы. Күн атмосферасы.Күндегі белсенді түзілістер. Олардың|           |
|магит өрісімен байланысы Күн активтілігінің циклділігі. Күн        |           |
|активтілігінің Жердегі геофизикалық және биологиялық процестерге   |           |
|әсері.                                                             |           |
|Дәріс № 11. Планеталар және олардың серіктері.                     |1          |
|Планеталардың жасанды серіктері және автоматты станциялар          |           |
|ұшыру.Айды зерттеу. Планеталар және олардың серіктері.             |           |
|Планеталардың физикалық қасиеттері, негізгі сипаттамалары. Кіші    |           |
|планеталар, кометалар. Сыртқы түрі.                                |           |
|Дәріс № 12. Жұлдыздардың спектрі және негізгі сипаттамалары.       |1          |
|Жұлдыздардың спектрі және спектрлік классификациясы.Жұлдыз         |           |
|атмосферасының химиялық анализі.. Герцшпрунг-Рессель диаграммасы.  |           |
|Дәріс №13. Жұлдыздардың түрлері.                                   |1          |
|Қос және санды жұлдыздар. Спектрлі қос жұлдыздар.Айнымалы          |           |
|жұлдыздар.Жаңа және өте жаңа жұлдыздар. Пульсарлар және нейтронды  |           |
|жұлдыздар. «Қара құрдым».                                          |           |
|Дәріс № 14. Құсжолы.Галактикалар.                                  |1          |
|Галактиканың құрылымынан қысқаша мағлұмат.: өлшемдері, формасы,    |           |
|галактикаға кіретін обьектілер. Құсжолы.Галактикада күннің         |           |
|орналасуы.Жұлдыз аралық орта. Галактиканың спиральды құрылымы.     |           |
|Квазарлар. Хаббл бойынша галактикалардың                           |           |
|классификациясы.Метагалактикалар.                                  |           |
|Дәріс № 15. Күн жүйесінің космогониясы.                            |1          |
|Кант пен Лапластың космогониялық гипотезалары.Жер мен планеталардың|           |
|жасы. Кеңейтілген Ғалам проблемасы. Жаңа Ғалам және қалдық         |           |
|сәулелену жайында түсінік.                                         |           |



5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ
5.1 Астрономияның теориялық негіздері. Астрономиялық бақылаулардың ролі.
5.2 Уақыт тендеуі. Жергілікті, дүниежүзілік, белдеулік, декретті уақыттар.
5.3  Күнтізбе,  түрлері.  Жаңа   күнтізбе  құру  проблемалары.  Басқа  елдер
күнтізбелері туралы ақпараттар.
5.4 Арақашықтықты анықтаудың радиолокациялық  әдісі.Жылдық  және  горизонтал
параллакс.
5.5 Радиотелескоптар, оларды астрономияда қолдану.
5.6 Кіші планеталар, кометалар, негізгі сипаттамалары
5.7 Космология негіздері. Кеңейтілген Әлем теориясы.






6  ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
3  кесте – «Бейнелеу астрономиясы» пәнінің оқу-әдістемелік картасы

|Тақырыптар                                         |Өздік    |Бақылау    |
|                                                   |оқуға    |түрі       |
|                                                   |арналған |           |
|                                                   |сұрақтар |           |
|Дәріс сабақтары   |Машықтану      |Зертханалық      |         |           |
|                  |сабақтары      |сабақтар         |         |           |
|1                 |2              |3                |5        |6          |
|Дәріс № 1.        |               |                 |Ежелгі   |Кезектік   |
|«Астрономия,      |               |                 |астрономи|тексеру    |
|тараулары»        |               |                 |ялық     |           |
|                  |               |                 |деректер |           |
| Дәріс № 2        |               |                 |         |Кезектік   |
|«Сфералық         |               |                 |         |тексеру    |
|астрономия        |               |                 |         |           |
|элементтері»      |               |                 |         |           |
|Дәріс № 3         |               |                 |Эклиптика|Конспект   |
|«Күннің көрінерлік|               |                 |лық      |тексеру    |
|қозғалысы»        |               |                 |үшбұрыш  |           |
|Дәріс  №4 «Уақытты|               |                 | Уақыт   |Конспект   |
|өлшеу мәселелері».|               |                 |теңдеуі. |тексеру    |
|Дәріс № 5         |               |                 |Жаңа     |Кезектік   |
|«Күнтізбенің даму |               |                 |күнтізбе.|тексеру    |
|тарихы.Жаңа және  |               |                 |         |           |
|ескі күнтізбе»    |               |                 |         |           |
|Дәріс № 6 «Әлемнің|               |                 |Коперник |Конспект   |
|құрылымы туралы   |               |                 |жүйесі.  |тексеру    |
|көзқарастың дамуы»|               |                 |         |           |
|Дәріс № 7         |               |                 |.Айды    |Конспект   |
|«Ай жердің табиғи |               |                 |зерттеу  |тексеру    |
|серігі»           |               |                 |         |           |
| Дәріс № 8        |               |                 |         |Кезектік   |
|«Астрофизика мен  |               |                 |         |тексеру    |
|жұлдызды          |               |                 |         |           |
|астрономия        |               |                 |         |           |
|негіздері»        |               |                 |         |           |
|Дәріс №  9        |               |                 |Радиотеле|Конспект   |
|«Телескоптар»     |               |                 |скоптар  |тексеру    |
|Дәріс № 10        |               |                 |Күндегі  |Кезектік   |
|«Күн жүйесінің    |               |                 |ядролық  |тексеру    |
|физикасы»         |               |                 |реакцияла|           |
|                  |               |                 |р        |           |
|Дәріс № 11        |               |                 |Планетала|Конспект   |
|«Планеталар және  |               |                 |рдың     |тексеру    |
|олардың серіктері»|               |                 |физикалық|           |
|                  |               |                 |сипаттама|           |
|                  |               |                 |лары     |           |
|Дәріс  № 12       |               |                 |Жұлдыздар|Кезектік   |
|«Жұлдыздардың     |               |                 |эволюцияс|тексеру    |
|спектрі және      |               |                 |ы        |           |
|негізгі           |               |                 |         |           |
|сипаттамалары»    |               |                 |         |           |
|Дәріс № 13        |               |                 |         |           |
|«Жұлдыздардың     |               |                 |         |           |
|түрлері»          |               |                 |         |           |
|Дәріс № 14        |               |                 |         |Конспект   |
|«Құсжолы.Галактика|               |                 |         |тексеру    |
|лар».             |               |                 |         |           |
|Дәріс № 15        |               |                 |Күндегі  |Кезектік   |
|«Күн жүйесінің    |               |                 |белсенді |тексеру    |
|космогониясы».    |               |                 |түзілісте|           |
|                  |               |                 |р        |           |

7  ОҚУ-ӘДІСТЕМІЛІК ОҚУЛЫҚПЕН ҚАМТАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ

7 кесте Оқу-әдістемелік оқулықпен қамтамасыз етілу картасы

|Оқулықтар,                                    |саны |Студенттер  |Қамтылу    |
|оқу-әдістемелік құралдар                      |     |саны        |пайызы     |
|аттары                                        |     |            |           |
|1                                             |2    |3           |4          |
|1  Мекебаев К.Р., Уразбаева К.Т., Мешетоав    |20   |3           |100        |
|Ж.С. Астрономия, оқу құралы.-Семей . Тенгри,  |     |            |           |
|2005                                          |     |            |           |
|2 Бекбасаров Н.М. Астрономияға кіріспе. Алматы|25   |3           |100        |
|«Рауан», 1996ж                                |     |            |           |
|3 Дагаев М.М. Сборник задач по астрономии.-   |30   |3           |100        |
|М., Просвещение.-1980.-128 с.                 |     |            |           |
|4 Бакулин П.И., Конович Э.В., Мороз В.И.Курс  |10   |3           |100        |
|общей астрономии.- М., Наука.-1983.-560 с.    |     |            |           |
|                                              |     |            |           |

8. ОҚУЛЫҚТАР
1.  Негізгі оқулықтар
8.1.1.  Дагаев М.М и др. Астрономия.- М., Наука.-1983.-384 с.
8.1.2.  Мекебаев К.Р., Уразбаева К.Т., Мешетоав Ж.С. Астрономия, оқу
құралы.-Семей . Тенгри, 2005
8.1.3.  Бекбасаров Н.М. Астрономияға кіріспе. Алматы «Рауан», 1996ж.
8.1.4.  Волынский В.А. Астрономия.- М., Наука,1971.
8.1.5.  Дагаев М.М. Сборник задач по астрономии.- М., Просвещение.-1980.-
128 с.
8.1.6.  Бакулин П.И., Конович Э.В., Мороз В.И.Курс общей астрономии.- М.,
Наука.-1983.-560 с.
8.1.7.  Воронцов- Вельяминов Б.А. Сборник задач  и практических упражнений
по астрономии.- М., Наука.- 1977.

8.2. Қосымша

8.2.1.  Шкловский М.И. Вселенная. Жизнь. Разум. - М., Наука.-1984.
8.2.2.  Баулин и др. Курс общей астрономии.- М., Наука.-1983.
8.2.3.  Курышев В.И. Практикум по астрономии.- М., просвещение.-1986.-
144с.
8.2.4.  Климишин И.А. Астрономия наших дней. - М., Наука.-1980.- 456 с,



Пәндер