Файл қосу

Кендер құрамында бағалы металдардың бөлу формалары



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ                                                    |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                                                 |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы                                             |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                                     |
|СМЖ 3 дәрежелі құжаты        |ПОӘК                |                          |
|                             |                    |ПОӘК                      |
|                             |                    |042-18-10.1.87/01-2014    |
|ПОӘК                         |                    |                          |
|Оқытушыға арналған пән       |№2 баспа            |                          |
|«Бағалы және сирек кездесетін|11.09.2014 ж.,      |                          |
|металдардың технологиясы»    |№1 баспа орнына     |                          |
|бойынша бағдарламасы         |18.09.2013ж.        |                          |








                       ПӘННІҢ ОҚУ – ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

           «БАҒАЛЫ және СИРЕК КЕЗДЕСЕТІН МЕТАЛДАРДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ»

        5В072000  – «Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы»
                               мамандығы ушін

                     ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ













                                    Семей
                                     2014


                                  Алғы сөз

1. ҚҰРАСТЫРЫЛҒАН

 Құрастырушы  ______ «  26 »  тамыз  2014 ж   Ж.Т. Лебаева,

 «Химия»    кафедрасының  аға оқытушысы


2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
 2.1 «Химия» кафедра мәжілісінде

 «  29  »    тамыз   2014ж.,    №   1   хаттама

 Кафедра  меңгерушісі     ________                      Б.Х Мұсабаева

 2.2 Инженерлік-технология факультетінің оқу-әдістемелік бюросының
отырысында қарастырылды

 «  05  »    қыркүйек   2014ж.,  №   1   хаттама

Төрайымы  __________________                         С.С. Төлеубекова


3. БЕКІТІЛГЕН

 Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралып, баспаға ұсынылды

«  11  »    қыркүйек   2014ж.,  №   1   хаттама

Төрайымы  __________________                         Г.К.Искакова



4. №2 баспа 11.09.2014 ж.,
№1 баспа орнына 18.09.2013ж.










                                   Мазмұны

|     |                                                             |     |
|1    |Қолданылу саласы                                             |4    |
|2    |Нормативтік сілтемелер                                       |4    |
|3    |Жалпы ережелер                                               |4    |
|4    |Оқу пәнінің (модульдің) мазмұны                              |5    |
|5    |Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптарының тізімі       |8    |
|6    |Оқу-әдістемелік әдебиетімен қамтамасыз ету картасы           |9    |
|7    |Әдебиеттер                                                   |9    |
|     |                                                             |     |























































       1 ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ


        Пәннің оқу-әдістемелік кешеннің құрамындағы оқытушыға  арналған  пән
бойынша   «Бағалы   және   сирек   кездесетін   металдардың    технологиясы»
бағдарламасы  5В072000–  «Бейорганикалық  заттардың  химиялық  технологиясы»
мамандығы бойынша оқитын.


       2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР


       Аталған оқытушыға арналған бағдарлама «Бағалы және  сирек  кездесетін
металдардың технологиясы» пәні бойынша  оқу  үдерісін  ұйымдастыру  тәртібін
келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сай бекітілді:
    - Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім
беру стандарты;
      -  5В072000  –  «Бейорганикалық   заттардың   химиялық   технологиясы»
мамандығының типтік оқу жоспары;
    - СТУ 042-ГУ-4-2014 Университет  стандарты  «Пәндердің  оқу-әдістемелік
кешендерінің әзірлеу және ресімдеу жалпы талаптары»;
       - ДП 042-1.01-2014 Құжатталған рәсімдеме  «Пәндердің  оқу-әдістемелік
кешенінің құрылымы және мазмұны».


       3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР


       3.1 Пәндердің қысқаша мазмұны:
       Бағалы және сирек кездесетін металдардың  технологиясы  курсы  жоғары
оқу  орнында  технологиялық  мамандықтарының  инженер-технологты   теориялық
дайындаудың негізін қалайды. Бүгінгі  күнгі  бағалы  және  сирек  кездесетін
металдардың технологиясы химиялық технологияның егізі  болып  табылады  және
сандық түрде әртүрлі жағдайдағы қандай да бір  профильді  химиялық  процесты
есептеп шығаруға мүмкіндік береді.
       «Бағалы және сирек кездесетін металдардың технологиясы» курсы болашақ
маманға  өндірісте  және  ғылыми-зерттеу  жұмыстарында  бағалы  және   сирек
кездесетін металдардың негізін және бағалылығын, алу  тәсілдері  мен  анализ
әдістерін терең ұғуға көмектеседі.
       3.2 Пәннің оқу мақсаты:
       Студенттердің  кинетикалық  химиялық  реакциялардың   жаңа   заңдарын
пайдалану. Факторларды қарастыру, олардың
       көмегімен химиялық реакциялардың процесіне және жүйедегі  тепе-теңдік
жағдайына  әсер  етуін  пайдаланып,  барлық  химиялық  процестердің  сүйеніп
тұрған химиялық көрінстерді көз алдына, алған  білімдерін  пайдалана  отырып
алуы болып табылады.
       3.3 Пәнді оқудың негізгі міндеттері:
       Бағалы  және  сирек  кездесетін  металдардың  пәнін   ғылым   ретінде
таныстыру; беттік құбылыстардың  заңдылықтарымен,  дисперсты  жүйелерді  алу
және олардың  тұрақтылық  теориясымен,  лиофобты  және  лиофильді  коллоидты
жүйелердің қасиеттерін танып білу және  олардың  қолдану  аймағымен  танысу,
алынған нәтижелерді санаумен таныстыру.
       3.4 Білімді алу нәтижесі:
       Оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды:
       - бағалы  және  сирек  кездесетін  металдардың  технологиясы  пәнінің
негізгі   теорияларын,   сұрақтарының    жауабын,    беттік    құбылыстардың
термодинамикасын, химиялық кәсіпорынға керек білімдерді, табиғи және  ағынды
суды тазарту әдістер жайында білуі тиіс;
       - қолайлы  тәжірибелік  жағдайлар  және  құрал-жабдықтарды  орнатуды,
технологиялық тәжірибені дұрыс жоспарлап өткізуд меңгеруі тиіс;
       -   негізгі  заңдылықтары   жайында   теорияныдисперсты   жүйелерінің
седиментациялық тұрақтылығын көрсететін теорияларды игеруі керек;
       - берілген тақырыптарға сай тәжірибелік жұмысты жазып және оны  жұмыс
жасауға методикалық нұсқауын сынап және істей алуы керек;
       - бос беттік  энергия  жылумен,  тығыздықпен  беріктікпен  байланыста
болуын түсінуі керек;
         - кез-келген кәсіборында жұмыс істей алатын қабілет болу керек және
осыған білімі сәйкес болуы керек;
       -  қандай да бір коллоидты дисперсты жүйелерды  алып,  оны  әр  қарай
зерттеп, негізгі теория бойынша салыстырып көрсетіп алуы тиіс.
       3.5 Пән пререквизиттері:
Бейорганикалық химия, аналитикалық химия,физикалық химия,
       3.6 Курстың постреквизиттері:
Химиялық технологияның процестері мен аппараттары, химиялық өндірістің
қондырғылары.


       3.7 Жұмыс оқу жоспарынан үзінді:
                                                                     1 кесте
|                                                           |               |
|Курс                                                       |Семестр        |
| 1                                                         |2              |
|Дәріс сабақтар                                                            |
|І Модуль Бағалы металдар   4ч                                             |
|1. Кендер құрамында бағалы металдардың бөлу формалары.     |2              |
|Кендер құрамынан бағалы металдарды бөліп алуға дайындау.   |               |
|Алтын мен күмісті амальгамация арқылы бөліп алу. процестің |               |
|теориялық негізі.                                          |               |
|2. Құрамында алтын бар кендерді цианирлеу. Цианирлеу       |1              |
|процесінің термодинамикасы мен кинетикасы. Бағалы          |               |
|металдарды электрохимия-лық ерітудің табиғаты. Цианды      |               |
|ерітінділерінің ілеспелі минералдармен әрекеттесуі. Бағалы |               |
|металдардың цианды ерітінділерден тұнбаға түсіру.          |               |
|3. Бағалы металдарды кварцты және тотыққан  кендерден      |1              |
|алудың технологиялық схемысы. Бағалы металдарды қажымайтын |               |
|кендерден және концентраттардан алу. Алтын мен күмісті мыс |               |
|электролитты шламдардан алу. Бағалы металдардың аффинажы.  |               |
|ІІ Модуль Сирек кездесетін металдардың технологиясы   8ч                  |
|4. Сирек баяу балқитын, жеңіл, шашыралып таралған және     |1              |
|сирек кездесетін металдардың  табиғатта таралуы.           |               |
|5. Баяу балқитын молибден, титан, вольфрам, тантал,        |3              |
|ванадий, рений, цирконий, ниобий металдарының              |               |
|металлургиясы.                                             |               |
|6. Сирек баяу балқитын металдардың физико – химиялық       |1              |
|ерекшеліктері және қасиеттері. Сирек жеңіл металдардың –   |               |
|литий, рубидий, цезий, бериллий қолданылуы.                |               |
|7. Сирек жеңіл металдардың физико – химиялық қасиеттері,   |1              |
|қолдану аймақтары. Өндірістің гидро- және                  |               |
|пирометаллургиялық тәсілдерінің технологиясы.              |               |
|8. Шашыралып таралған металдар – галий, индий, таллий,     |1              |
|қасиеттері және қолдануы. Өндіріс тәсілдері.               |               |
|9. Қорғасын, мырыш, мыс және басқа металлургиялық          |1              |
|өндірістерінің өнеркәсіпті өнімдерінен сирек және шашыралып|               |
|таралған металдарды алу.                                   |               |
|ІІІ Модуль Сирек және бағалы металдардың анализдерінің әдістері  3ч       |
|10. Сирек, шашыралып таралған, СЖМ, бағалы металдарды      |1              |
|анализіндегі физико – химиялық әдістері. Металлография.    |               |
|Спектралды анализ.                                         |               |
|11. Кен құрамындағы, металлургиялық өндірісінің өнеркәсібті|1              |
|өнімдердегі сирек және бағалы металдардың анализіндегі     |               |
|әдістер.                                                   |               |
|12. Сирек және бағалы металдардың аналитикалық бақылау және|1              |
|бөлу әдістері: полярография, амперометрия, фотометрия,     |               |
|сектрофотометрия, ИВА, экстракция, хроматография. Таллий,  |               |
|теллур, селен, германий, галлий, индий, ренийдің           |               |
|полярографиялық анализі                                    |               |
|Зертханалық-практикалық сабақтар                                          |
|Модуль 1                                                                  |
|1. Литий өндірісінің технологиясын және химиялық           |2              |
|қасиеттерін оқу мен зерттеу                                |               |
|2. Титан, (IV) титан,  (IІІ) титан және (IV) цирконий      |2              |
|қосылыстарының өндірісінің технологиясы мен химиялық       |               |
|қасиеттерін оқу және зерттеу                               |               |
|3. Ванадий және оның қосылыстарының химиялық қасиеттері мен|               |
|алу әдістерін оқу, зерттеу                                 |2              |
|4. Қорытынды сабақ                                         |1              |
|Модуль 2                                                                  |
|5. Берилий және оның туындыларының технологиясын және      |1              |
|химиялық қасиеттерін зерттеу                               |               |
|6. Ниобий қосылыстарының химиялық касиеттерін зерттеу      |1              |
|7. Молибден және вольфрам қосылыстарының өндіріс           |2              |
|технологиясын және қасиеттерін зерттеу                     |               |
|8. Галий қосылыстарының өндіріс технологиясын және         |2              |
|қасиеттерін зерттеу                                        |               |
|Модуль 3                                                                  |
|9. Сирек металдарды физикалық әдістер арқылы табу және     |1              |
|анықтау                                                    |               |
|10. Қорытынды сабақ                                        |1              |
|Практикалық сабақ                                                         |
|Модуль 1                                                                  |
|1. Алтынның рудалы және шашыраңқы кен орындары. Алтынның маңызды |2       |
|минералдары. Саф алтынның құрам және кесектігі. Құрамында алтын  |        |
|бар кендердің заттай құрам және технологиялық қасиеттері бойынша |        |
|жіктелуі.                                                        |        |
|2. Күмістің негізгі түрлері мен кен орындары. Күмістің маңызды   |1       |
|минералдары.                                                     |        |
|3. Циан үдерістің термодинамикасы. Циан ашпаларда алтынның және  |1       |
|күмістің ерітуінің кинетикасы мен тетігі. Зауыт шарттарында      |        |
|циандаудың жылдамдығына деген әсер ететін факторлар. Циан ашпаның|        |
|гидролизы және қорғаныстық сілті.                                |        |
|4. Циан ашпалардан асыл металлдардың цементациясының             |1       |
|термодинамикасы. Үдерістің электрохимиялық тетігі. Цементацияның |        |
|толықтықты және жылдамдығын айқындаушы факторлар.                |        |
|5. Мырыш тозаңмен алтынның мен күмістің тәжірибе және тұнбасының |1       |
|үдерісінің аппаратуралық рәсімдеуі. Қара метал алу үшін          |        |
|алтын-мырышты тұнбаларын өңдеу.                                  |        |
|Модуль 2                                                                  |
|6. Алтынның кенді өңдеуінің типтік сызбасы. Гравитациялық әдістің|1       |
|рөлі және оның технологиялық сызбасында орны. Фильтрлеу және     |        |
|сорбциялық әдістерді қолдану арқылы технологиялық сызбалар. Түрлі|        |
|сызбалардың технико-экономиялық көрсеткіштерінің салыстыруы.     |        |
|Алтын алудың кәсіпорындарда қауіпсіздіктің техникасы. Ағынды     |        |
|суларды цианидтардан тазарту.                                    |        |
|7 Екінші реттік шикізаттың сипаттамасы, оны сынау. Құрамында     |1       |
|екінші реттік алтын- және күміс бар шикізатты өңдеу әдістері. Мыс|        |
|электролизінің анодтық шламдарынан алтын мен күмісті алу.        |        |
|8. Аффинажға түсетін шикізаттың негізгі түрлері. Асыранды        |1       |
|балқыту. Хлорлы үдерісі. Күмісті электролитикалық тазарту.       |        |
|Анодтық және катодтық үдеріс. Электродтары тік және көлденең     |        |
|орналастырылған ванналар. Электролиздің негізгі параметрлері.    |        |
|Модуль 3                                                                  |
|9. Алтынды электролитикалық тазарту. Анодтық және катодтық       |1       |
|үдеріс.  Асимметриялық қырманның қолдануы. Ванналар              |        |
|конструкциясы. Электролиздің негізгі параметрлері.               |        |
|10. Сульфидты мыс-никелді кендер платина металдарының шикізатының|1       |
|көзі. Сульфидты кендерде платинаның, палладидың және сирек       |        |
|кездесетін  платиноидтардың болу пішіні.                         |        |
|11. Байыту кезінде платина металдарының тәртібі Сульфидты        |1       |
|концентраттарының металлургиялық өңдеуінің үдерістерінде         |        |
|платиноидтардың жоғалу көздерінің себебі мен негізгі арналары.   |        |
|12. Құрамында платина бар шламдарының өңдеуі. Шламның химиялық   |1       |
|және заттай құрамы. Екінші реттік анодтарды кейін электролиттік  |        |
|ерітуімен сульфатизациялау әдісі және сульфатизацияландырып      |        |
|күйдіру әдістерімен шламдарының химиялық байытуы.                |        |


      5 БІЛІМАЛУШАЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАР  ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ


      5.1 Алтын, күміс, платина минералдары
      5.2 Бағалы және  сирек  металдардың  минералдары  және  қорытпаларының
      физико-химиялық қасиеттері.
      5.3 Шашыралған алу жерлерінен алтын мен күмісты бөліп алу.
      5.4 Бағалы металдарды әктасты, сурьмалы, мышъякты,  гуглисты,  шламды,
ферритты кендерден бөліп алу
      5.5 Платина металлургиясының тарихи анықтамасы
      5.6 Платина мен оның қорытпаларының физикалық және химиялық қасиеттері
      5.7 Кендерде платина металдарының табу формалары
      5.8 Платина металдарын бөліп алу әдістері
      6 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРІМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
                                                                     3 кесте
|Әдебиеттер және оқу-әдістемелік   |Экземпляр   |Студенттердің|Қамтамасыздық|
|құжаттар                          |саны        |саны         |пайыз        |
|1                                 |2           |3            |4            |
|1. И.Н.Масленицкий, Л.В.Чугаев.   |1           |7            |14           |
|Металлургия благородных металлов. |            |             |             |
|«Металлургия» 2004                |            |             |             |
|2. Ф.Х.Спеддинг,. А.Х.Даан.       |1           |7            |14           |
|Редкоземельные металлы.           |            |             |             |
|«Металлургия» 2005                |            |             |             |
|3. Айринг Л. Успехи в химии и     |1           |7            |14           |
|технологии редкоземельных         |            |             |             |
|элементов «Металлургия» Москва.   |            |             |             |
|2007                              |            |             |             |


      7 ӘДЕБИЕТТЕР


      7.1 Негізгі әдебиет
7.1.1  И.Н.Масленицкий,  Л.В.Чугаев.   Металлургия   благородных   металлов.
«Металлургия» 2004
7.1.2  Е.Д.Глотко.,  К.Я.Гейнрихс,.  А.А.Барков.  Методы  анализа  продкутов
предприятий свинцово – цинковой промышленности. «Металлургия» Москва.  2004.
295 с
7.1.3   Н.С.Грейвер,   Н.П.Сажин,.    И.А.Стригин.    Основы    металлургии.
«Металлургия» Москва. 2008
7.1.4 Ф.Х.Спеддинг,. А.Х.Даан. Редкоземельные металлы. «Металлургия» 2005
7.1.5  И.Н.Плаксин., С.А.Тэтару.  Гидрометаллургия  с  применением  ионитов.
Металлургиздат. 2004
7.1.6 Айринг  Л.  Успехи  в  химии  и  технологии  редкоземельных  элементов
«Металлургия» Москва. 2007
      7.2 Қосымша әдебиет
7.2.1 Разумов К.А. Проектирование обогатителных фабрик. «Недра», 2000
7.2.2  Усовершенствование  технологии  переработки  золотосодержащих  руд  и
флотационных концентратов. Цветметиформация. 2004.
7.2.3 В.И.Зеленов. и др. Практика обработки золотых руд и использованием
цианирования. Цветинформация, 2004. 280 с.
7.2.4 Лодейщиков В.В. Извлечение  золота  из  упорных  руд  и  концентратов.
«Недра», 2001. 315с
Пәндер