Файл қосу

Ферменттердің жалпы касиеттері



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                       |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                    |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты  |ПОӘК                   |                             |
|                       |                       |                             |
|                       |                       |ПОӘК 042-18-10.1.50          |
|                       |                       |/01-2014                     |
|ПОӘК                   |                       |                             |
|«Тағам өнімдерінің     |___11.09_____2014 ж.   |                             |
|биохимиялық процестері»|№ 1  басылым           |                             |
|пәнінің                |                       |                             |
|оқытушыға арналған     |                       |                             |
|бағдарламасы           |                       |                             |







                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

                 «Тағам өнімдерінің биохимиялық процестері»

       5В072800 – «Өңдеу  өндірістерінің технологиясы» мамандығы үшін


                     ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ

















                                    Семей
                                    2014


                                   Кіріспе

    1 ӘЗІРЛЕНГЕН


    Құрастырушы ___________ «__29___»___08___ 2014 ж. А.Ш. Омарова,  Ph.D.,
    «Химия» кафедрасының доцент м.а.


    2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
    2.1 «Химия» кафедрасының отырысында
    «__29__»____08_____  2014 ж. № 1 хаттама


    Кафедра меңгерушісі ____________ Б.Х. Мұсабаева


    2.2   Инженер-технологиялық   факультетінің   оқу-әдістемелік    бюросы
    отырысында


    «__05__» _____09______ 2014 ж. № 1 хаттама


    Төрайымы ______________С.С. Төлеубекова




    3 БЕКІТІЛДІ
    Университеттің  оқу-әдістемелік  кеңесінің  отырысында  басып  шығаруға
    мақұлданған және ұсынылған
    «___11___» ______09______ 2014 ж. № 1 хаттама


    ОӘК төрайымы ____________Г.Қ. Искакова




    4 «18»   09    2013 ж. №1 басылым ОРНЫНА ЕНГІЗІЛГЕН




























                                   Мазмұны


|1  |Қолданылу саласы                                           |4     |
|2  |Нормативтік сілтемелер                                     |4     |
|3  |Жалпы ережелер                                             |4     |
|4  |Оқу пәнінің мазмұны (модульдің)                            |5     |
|5  |Білім алушылардың өздік жұмысына арналған тақырыптарының   |8     |
|   |тізімі                                                     |      |
|6  |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы       |9     |
|7  |Әдебиеттер                                                 |11    |
|   |                                                           |      |






























   1 ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ
      «Тағам  өнімдерінің  биохимиялық   процестері»   пәні   бойынша   оқу-
әдістемелік  кешеннің  құрамына  енгізілген   оқытушыға   арналған    пәннің
бағдарламасы «5В070100» – «Биотехнология»  мамандығының   білім  алушыларына
арналған.

   2. НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
      «Тағам өнімдерінің биохимиялық процестері» пәнінің осы оқу-әдістемелік
кешені  келесі құжаттар талаптары мен ұсыныстарына  сәйкес  әзірленген  және
аталған пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
      - Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру  стандарты,  ҚР  МЖМБС  «23»
08     2012   жылғы,  №1080  Қазақстан   Республикасы   Білім   және   ғылым
министрлігінің бұйрығымен әрекетке енген және бекітілген.
      - СТУ 042-ГУ-4-2014 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеуге  және
ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
      -  ДП 042-1.01-2014  «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы
және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.


   3. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
       Тағам  өнімдерінің  биохимиялық  процестері  –  тіршіліктің  молекула
негізі жөніндегі ғылым. Ол тағамның химиялық құрамын,тірі материяда  болатын
химиялық реакцияларды, тірі организмдегі  заттардың  биологиялық  функциямен
молекулаарлық құрамымен өзара байланысын зерттейді.
3.2    Пәнді  оқу  мақсаты:  тіршіліктің  молекулалық  негізін,  биологиялық
заттардың  құрамын,  құрылысын,  қасиеттерін,  осы   заттардың   тіршіліктің
әрекеті бойынша реакцияларын оқып білу болып табылады
3.3   Пәнді  оқып–білудің  негізгі   міндеті:  білім  алушылар   биологиялық
маңызды заттардың  негізгі  кластарын,  осы  заттардың  құрамын,  құрылысын,
қасиеттерін,  организмде   атқаратын   биологиялық   қызметтерін,   әсерінің
механизмдері;  тіршілік  процестерінде   биологиялық   заттардың   өзгеруін,
әрекеттесуін,  зат  алмасуының   негізгі   жолдарын,   негізгі   биохимиялық
жүйелерінің  және   химиялық  реакцияларын  оқып  білу  керек;   биологиялық
заттардың құрамын, құрылысын, қасиеттерін зерттеу үшін практикалы дағды  алу
керек.
 3.4   Оқыту нәтижелері:
Пәнді оқып-білудің нәтижесінде білім алушы мыналарды:
- тірі ағзаның химиялық құрамын,  жоғары  молекулалы  белоктар,  көмірсулар,
майлар   және   нуклеин   қышқылдарының   құрылысын   және   физико-химиялық
қасиеттерін, сол сияқты биологиялық активті заттар – витаминдер,  ферменттер
және гормондардың әсер ету механизмдерін білуі;
-тірі ағзадағы зат алмасу және энергия алмасу туралы білімді меңгеруі;
-  тірі  ағзадағы  зат  алмасудың  катаболизм  және  анаболизм  реакцияларын
игеруі;
-  қоректік  заттарға  және   биологиялық   активті   заттарға   биохимиялық
әдістермен зерттеулер істей алуы;
-Белок биосинтезінің негізгі этаптарын түсінуі керек.

3.5  Курстың пререквизиттері:
3.5.1  Бейорганикалық/органикалық химия.

3.6  Курстың постреквизиттері:
3.6.1  «Молекулалық биология»;
3.6.2  «Физиология».

3.7 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме:
                                                                     Кесте 1

|Курс                                                          |Семестр     |
|Микромодуль 1 - Кіріспе. Зат алмасуды реттеу                               |
|Дәріс сабақтар                                                             |
|Биохимия курсының міндеті.Пәнаралық байланысы. Витаминдер.    |1           |
|Витаминдердің сипаттамасы. Зат алмасуына әсер ету             |            |
|механизмі.Гипо-, гипер-, поливитаминоз туралы түсінік.        |            |
|Жіктелуі. Майда және суда еритін  витаминдер. Провитаминдер.  |            |
|Тағамда кездесетін витаминдердің құрамы. Тәуліктік            |            |
|қажеттілігі.                                                  |            |
|Ферменттер. Ферменттер туралы түсінік.Қызметі  және клеткада  |1           |
|шоғырлануы. Алу және тазалау әдістері, Химиялық табиғаты және |            |
|кұрылысы. Коферменттер. Активті, субстратты, өздік реттегіш,  |            |
|катализдік орталықтары. Изоферменттер. Проферменттер.         |            |
|Мультиферменттер жүйесі. Ферменттердің жалпы касиеттері.      |            |
|Ферменттік реакциялардың жылдамдығына әсер етуші  факторлар.  |            |
|Аталуы.  Жіктелуі  және колданылуы.                           |            |
|Гормондар.Жалпы сипаттамасы, зат алмасудағы ролі.Әсер ету     |1           |
|механизмі.Жіктелуі.Жеке гормондардың сипаттамасы: қалқанша,   |            |
|карбалас қалқанша,үйкы безінің,  гипофиз, бүйрек үсті         |            |
|безінің, аталык және аналық безінің, асқорыту жүйесінің       |            |
|гормондары. Простогландиндер.Практикада қолданылуы.           |            |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|Майда еритін витаминдерге сапалық реакциялар                  |2           |
|Суда еритін витаминдерге сапалық реакциялар                   |2           |
|Ферменттердің жалпы қасиеттері - температураға төзімділігі,   |2           |
|талғампаздығы және рН-тың активтілігіне әсері.                |            |
|Ферменттердің әсер ету механизмі. Активаторлар мен            |2           |
|ингибиторлардың әсері.                                        |            |
|Гормондар: инсулин мен адреналинге сапалық реакциялар.        |2           |
|Микромодуль 2 – Энергетикалық алмасу                                       |
|Дәріс сабақтар                                                             |
|Зат және энергия алмасуы. Биологиялық тотығу.                 |1           |
|Зат алмасуы және энергия туралы түсінік. Зат алмасу           |            |
|сатылары.Ассимиляция және диссимиляция процестері.  Организмде|            |
|энергия алмасуынын ерекшеліктері.Зат алмасуды зерттейтін      |            |
|әдістер. Биологиялық тотығу теориялары. Тыныс алу             |            |
|тізбегі.Тотықтыра фосфорлану. Энергетикалық тиімділігі.       |            |
|Микромодуль 3 – Көмірсулар алмасуы және қызметі                            |
|Дәріс сабақтар                                                             |
|Көмірсулар. Құрылысы, қасиеті, тамақтанудағы ролі.            |1           |
|Көмірсулар, олардың тамақтанудағы маңызы, организмдегі ролі.  |            |
|Көмірсулардың маңызды көзі. Көмірсулар жіктелуі. Құрылысы,    |            |
|Фишер және Хеорс бойынша формулалары. Моносахаридтер, олардың |            |
|қасиеттері. Пентозалар, гексозалар. Глюкоза, құрылысы,        |            |
|қасиеттері. Дисахаридтер, олигосахаридтер және полисахаридтер.|            |
|Крахмал, целлюлоза, гепарин.                                  |            |
|Көмірсулар алмасуы.                                           |1           |
|Тамақтану процесіндегі көмірсулардың ыдырауы. Гидролиз және   |            |
|фосфоролиз. Тканьдердегі көмірсулардың анаэробты тотығуы.     |            |
|Гликолиз және гликогенолиз. Ашудың түрлері: спирттік, сүт     |            |
|қышқылды.                                                     |            |
|Көмірсулар алмасуы.                                           |1           |
|Көмірсулардың аэробты ыдырауы. Кребс циклі.                   |            |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|Көмірсулар қасиеттері. Көмірсулардың сапалық реакциялары.     |2           |
|Микромодуль 4 – Липидтер алмасуы және қызметі                              |
|Дәріс сабақтар                                                             |
|Липидтер                                                      |1           |
|Организмдегі липидтердің ролі. Тағам өнімдеріндегі құрамы,    |            |
|биологиялық бағалылығы. Липидтердің жіктелуі. Балауыздар.     |            |
|Фосфолипидтер. Стероидтар. Терпендер. Эфирлік майлар.         |            |
|Липидтер алмасуы                                              |1           |
|Липаза. Асқорыту процесіндегі майлардың алмасуы. Май          |            |
|қышқылдарының тотығу жолдары. Майлардың синтезі.              |            |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|Липидтер. Майларға сапалық реакциялар. Майлардың ерігіштігі.  |2           |
|Майдың константасын – tбалқу, йод санын, қышқыл санын анықтау.|            |
|Микромодуль 5 – Белоктар алмасуы және қызметі                              |
|Микромодуль 5.1 – Аминқышқылдарының  алмасуы                               |
|Дәріс сабақтар                                                             |
|Аминқышқылдары, құрылысы және қасиеттері. Ауыстырылмайтын     |1           |
|аминқышқылдары. Белок молекуласының типтік құрылымы және      |            |
|олардың түзілуіндегі байланыстың түрлері. Белоктардың         |            |
|қасиеттері. Белоктардың жіктелуі. Қарапайым және күрделі      |            |
|белоктар, сипаттамалары.                                      |            |
|Аминқышқылдарының аралық алмасуы.                             |1           |
|Асқорыту процесіндегі белоктардың ыдырауы. Белоктардың шіруі. |            |
|Аминқышқылдарының ыдырауы. Қайтааминдеу, декарбоксилдеу,      |            |
|дезаминдеу. Аминқышқылдарының организмде түзілу жолдары.      |            |
|Азотты баланс. Белоктардың биологиялық бағалылығы. Белоктардың|            |
|тәуліктік қажеттілігі.                                        |            |
|Зертханалық сабақтар                                          |            |
|Аминқышқылдары. Амин тобындағы азотты формольды әдіспен       |2           |
|анықтау.                                                      |            |
|Белоктар. Физика-химиялық қасиеттері. Белоктарды тұнбаға      |2           |
|түсіру реакциялары. Белоктарға түсті реакциялар.              |            |
|Микромодуль 5.2 – Нуклеотидтер алмасуы                        |            |
|Дәріс сабақтар                                                |            |
|Нуклеин қышқылдарының организмдегі функциялары. Пурин және    |1           |
|пиримидин негізіндегі азотты қосылыстар. Рибоза және          |            |
|дезоксирибоза. Нуклеозидтер және нуклеотидтер. АТФ және оның  |            |
|зат алмасудағы ролі. Полинуклеотидтер. РНҚ және ДНҚ құрылысы. |            |
|Организмдегі нуклеопротеидтердің ыдырауы. Нуклеин             |1           |
|қышкылдарының қорытылуы және  аралық алмасуы. Пурин және      |            |
|пиримидин негіздерінің ыдырауы.                               |            |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|Күрделі белок – нуклеопротеиндердің химиялық құрамын зерттеу: |2           |
|дрожжы гиролизатындағы белокты анықтау; пуринді негіздерді    |            |
|анықтау; пентоза-альдозаны анықтау; фосфор қышқылын анықтау.  |            |
|Дифениламинмен ДНҚ сандық анықтау.                            |2           |
|Микромодуль 6 – Белок биосинтезі                                           |
|Дәріс сабақтар                                                             |
|Белок биосинтезі, оның этаптары.                              |1           |
|Генетикалық код, кодон, цистрон және ген туралы ұғымдар. Белок|            |
|биосинтезінің негізгі этаптары: 1) Транскрипция (инициация,   |            |
|элогнация.ю терминация); 2) Рекогниция;                       |            |
|3) Трансляция (инициация, элонгация, терминация). Белок       |            |
|алмасуының патологиясы және реттелуі.                         |            |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|Белок биосинтезі және оның негізгі этаптары (семинар).        |2           |
|Микромодуль 7 - Зат алмасу процестерінің өзара байланыстылығы              |
|Дәріс сабақтар                                                             |
|Зат алмасу процестерінің өзара байланыстылығы. Жалпы          |1           |
|заңдылықтары. Көмірсулар мен нуклеин қышқылдары, белоктар және|            |
|майлар алмасулары арасындағы байланыстар. Тамақтанудың негізі |            |
|мен оның даму жолдары. Тамақтанудың режимі. Емдік тамақтану.  |            |




   5. БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ


   5.1 Фотосинтез;
   5.2 Биологиялық мембраналар;
   5.2 Органдар биохимиясы I;
   5.3 Органдар биохимиясы II.




   6. ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ
                                                                     Кесте 3
|Оқулықтардың, оқу-әдістемелік  |Даналардың   |Білім         |Қамтамасыз  |
|құралдардың атауы              |саны         |алушылардың   |етілу пайызы|
|                               |             |саны          |            |
|1                              |2            |3             |4           |
|Сеитов З.С. Биохимия. –Алматы: |2            |3             |67          |
|Агроуниверситет, 2000.-897 с.  |             |              |            |
|Биологическая химия/под ред.   |10           |3             |40          |
|Н.И. Ковалевской.-М.: Академия,|             |              |            |
|2009.-255 с.                   |             |              |            |
|Коваленко Л.В. Биохимические   |5            |3             |100         |
|основы химии биологически      |             |              |            |
|активных веществ. –М.: Бином.  |             |              |            |
|Лаборатория знаний, 2010.-228  |             |              |            |
|с.                             |             |              |            |
|Сейітов Қ.С. Биологиялық       |43           |3             |100         |
|химия.-Алматы: «Қайнар»        |             |              |            |
|университеті, 1992.-384 б.     |             |              |            |
|Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах и|6            |3             |100         |
|рисунках. –Алматы: Ғылым,      |             |              |            |
|2001.-285 с.                   |             |              |            |
|Аксартов Н.М. Биохимия         |1            |3             |33          |
|/эл.-ресурс/лекционный         |             |              |            |
|курс.-Караганда: КарГУ, 2005.-1|             |              |            |
|эл. диск.                      |             |              |            |
|Николаев А.Я. Биохимия. Москва:|1            |3             |33          |
|1989.-495 с.                   |             |              |            |
|Қайырханов Қ.К. Жануарлар      |25           |3             |100         |
|биохимиясы.- Алматы: Ана тілі, |             |              |            |
|1993, 2004                     |             |              |            |
|Кайрханов К.К. Методические    |34           |3             |100         |
|указания к лабораторным        |             |              |            |
|занятиям по биохимии / издание |             |              |            |
|третье, переработанное и       |             |              |            |
|дополненное / Семипалатинск,   |             |              |            |
|ЦНТИ, 2003.                    |             |              |            |






   7. ӘДЕБИЕТТЕР


        1.  Негізгі әдебиеттер
        7.1.1Сеитов З.С. Биохимия. –Алматы: Агроуниверситет, 2000.-897 с.
        7.1.2   Сейітов   Қ.С.    Биологиялық    химия.-Алматы:    «Қайнар»
        университеті, 1992.-384 б.
        Биологическая химия/под ред. Н.И. Ковалевской.-М.: Академия, 2009.-
        255 с.
        7.1.5 Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах  и  рисунках.  –Алматы:  Ғылым,
        2001.-285 с.
        7.1.6  Аксартов   Н.М.   Биохимия   /эл.-ресурс/лекционный   курс.-
        Караганда: КарГУ, 2005.-1 эл. диск.
          7. Қайырханов Қ.К. Жануарлар биохимиясы.- Алматы: Ана тілі, 2004.-
             200 б.
          8. Кайрханов К.К. Методические указания к  лабораторным  занятиям
             по биохимии /издание  третье,  переработанное  и  дополненное/
             Семипалатинск, ЦНТИ, 2003.





        7.2  Қосымша әдебиеттер

        7.2.1 Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф., Биохимия.-Москва: 2000.-520 с.
        7.2.2  Малахов  А.Г.,  Вишняков  С.И.   Биохимия   с/х   животных.-
        М.:Колос,1984.-345 с.
        7.2.3 Строев Е.А. Биологическая химия. -М.: 1986.-480 с.
        7.2.4 Николаев А.Я. Биохимия. Москва: 1989.-495 с.
        7.2.5 Строев Е. А., Макарова  А.  А.,  Практикум  по  биологической
        химии. М.: «Высшая школа», 1986. -231с.























Пәндер