Файл қосу
Қазіргі қазақ тілі фонетикасының салалары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ | |
|3-деңгейдегі CМЖ |ПОӘК |ПОӘК |
|құжат | |042-18-28.1.14/02-2013 |
|«Қазіргі қазақ тілінің | №1 басылым | |
|фонетикасы» студенттерге |«___» _____2013 ж. | |
|арналған жұмыс | | |
|бағдарламасы | | |
5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған
«Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы» пәнінің
ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
СЕМЕЙ, 2013
Кіріспе
1 ӘЗІРЛЕНДІ
Құрастырған __________ «___» ______2013жыл
Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасының доценті, ф.ғ.к.
Қалиева С.Е.
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасының отырысы
Хаттама №___ «___» ___________2013 жыл
Кафедра меңгерушісі _______________ Жұмағұлова Ә.М.
2.2 Филология факультетінің оқу-әдістемелік бюросы
Хаттама №___ «___» ___________2014 жыл
Төрайымы _________________Мұқанова Қ.Қ.
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде қабылданды және шығаруға ұсыныс
жасалды
Хаттама №___ «___» ___________2014 жыл
ОӘК төрайымы _________________Искакова Г.К.
4 №1 БАСЫЛЫМ
«____» __________ 2013 жыл
Мазмұны
1 Жалпы ережелер
2 Пәннің мазмұны және сағаттарды сабақ түріне шағу
3 Пәнді оқытудың әдістемелік нұсқаулықтары
4 Курс форматы
5 Курс саясаты
6 Бағалау саясаты
7 Әдебиеттер
1 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1. Оқытушыжәне пән туралы жалпы мәлімет
Қалиева С.Е. ф.ғ.к., доцент
Кафедра: Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі
Кафедраның мекенжайы: Шугаева, 159, 224- кабинет
Ақпараттық қатынас телефоны: 53 37 63, №8оқу корпусы, №224 кабинет
Сабақ өтетін орын: 215, 213 дәрісханалар
Кредит саны -2
1.2 Пәннің қысқаша мазмұны
«Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы» пәні тілдің қызметі және оның өмір
сүру формалары: сөздің айтылуы мен жазылуы. Фонетика сөздің айтылуына
негізделетіні. Фонетиканың зерттеу объектісі. Фонетиканың мақсаты мен
міндеттері, теориялық және практикалық мәні, оның салалары. Фонетиканың
зерттелу жайы. Дыбыс, әріп, фонема, олардың арақатынасы. Фонема туралы
түсінік, көзқарастар. Фонема және фон. Фонеманың мәні, қызметі, аллафондар.
Транскрипция және транслитерация. Транскрипцияның түрлері. Қазақ сөздерін
транскрипциялау мәселесі. Транслитерация туралы. Сөйлеу дыбыстарын
қарастырудың үш аспектісі. Дыбыстардың акустикалық сипаттамасы. Дыбыстардың
пайда болуы: ырғағы, күші, тембрі. Дыбыстардың артикуляциялық сипаттамасы.
Дыбыстау органдарының құрылысы және қызметі. Дыбыстарды жасауда тіл, ерін,
таңдай, дауыс шымылдығының қызметі. Дыбыстардың лингвистикалық сипаттамасы.
Фонетика және фонология. Фонетикалық зерттеулерде қолданылатын әр түрлі
әдістер: қарапайым, техникалық, акустикалық, соматикалық әдістер.
Фонемаларды таптастырудың принциптері. Дауысты фонемалар. Дауыссыз
фонемалар. Дыбыстар тіркесімі. Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі.
Буын. Екпін. Үндестік заңы. Ассимиляция. Диссимиляция. Проеза. Эпентеза.
Диэреза. Метатеза. Аферезис. Гаплология. Орфоэпия. Орфография туралы
түсінік.
1.3 Курстын мақсаты: қазіргі қазақ тілі бойынша алынатын білімді
тереңдете отырып, тіл дыбыстарының пайда болуын, олардың жасалуын, тілдің
дыбыстық құрамы мен өзіндік ерекшеліктерін, дыбыстардың өзара іштей
жіктелуін, үндесу заңын, дыбыстардың тіркесу ерекшеліктерін, сөз ішіндегі
дыбыстардың үндесуін, қатар келген дыбыстардың бір-біріне әсер етуін, буын,
екпін, орфография мен орфоэпия және олардың арақатынасын, дұрыс сөйлеу,
сауатты жазу принциптерін ғылыми негіздеп кешенді түрде меңгерту.
1.4 Курстың міндеті: студенттер дыбыстардың жасалуы мен өзгеру
заңдылықтарын, қалыптасу ерекшеліктерін білумен қатар, сөйлеу актісіндегі
сөздерді дұрыс дыбыстай білу, жазуда тілдік нормаларды сақтау, сөйлеуде
дыбыстық жүйемізде қалыптасқан заңдылықтарды дұрыс қолдана алуы қажет.
1.5 Оқытудың нәтижелері:
Курстың соңында студент мыналарды білуі керек:
- тілдің негізгі қызметі мен оның өмір сүру формаларын;
- фонетикалық жүйенің негізгі ерекшеліктерін;
- тарихи фонетика мәселелерін;
- сипаттама фонетика мәселелерін;
- қазақ тілі фонетикасының зерттелу жайын;
- фонетикалық зерттеуде қолданылатын әдістерді;
- дыбысты қарастырудың аспектілерін;
- дыбыстардың түрлерін және дыбыстар тіркесін;
- буынның ерекшелігін;
- үндестік заңын;
- фонетикалық құбылыстарды;
- дыбыстардың алмасуын;
- қазақ жазуы мен емлесінің дамуын.
1.6 Пән пререквизиті:
1.6.1Тіл біліміне кіріспе
1.7 Пәндік постреквизит:
1.7.1 Қазіргі қазақ тілі
1.7.2 Қазақ тілін оқыту әдістемесі
2 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САҒАТТАРДЫ САБАҚ ТҮРІНЕ ШАҒУ
1кесте
|Тақырыптардың |Сағаттар |Әдебиеттер |
|атауы | | |
| |ЛК |ПР |СРПС |СРС | |
| 1 |2 |3 |4 |5 |6 |
|1. Қазіргі қазақ |1 |1 |1 |3 |Кеңесбаев І., Мұсабаев |
|тілі фонетикасы | | | | |Ғ. Қазіргі қазақ тілі. |
|пәнінің зерттеу | | | | |Лексика, фонетика. – |
|нысаны, мақсаты мен | | | | |Алматы, 1968,1975. |
|міндеттері. Қазіргі | | | | | |
|қазақ тілі | | | | | |
|фонетикасының | | | | | |
|салалары. Қазіргі | | | | | |
|қазақ тілі | | | | | |
|фонетикасы пәнінің | | | | | |
|зерттелу жайы | | | | | |
|2. Дыбыс, әріп, |1 |1 |1 |3 |Мырзабеков С. Қазақ |
|фонемалар туралы | | | | |тілінің дыбыс жүйесі. – |
|түсінік. Фонема | | | | |Алматы, 1999. |
|туралы түсінік, | | | | | |
|көзқарастар. Фонема | | | | | |
|туралы ілімнің алғаш| | | | | |
|негізін салушылар | | | | | |
|3.Сөйлеу дыбыстарын |1 |1 |1 |3 |Мырзабеков С. Қазақ тілі|
|қарастырудың үш | | | | |фонетикасы. – Алматы: |
|аспектісі. | | | | |Қазақ университеті, |
|Фонетикалық | | | | |2004. –247 б. |
|зерттеуде | | | | | |
|қолданылатын әдістер| | | | | |
|4.Фонемаларды |1 |1 |1 |3 | Мырзабеков С. Қазақ |
|топтастырудың | | | | |тілінің дыбыс жүйесі. – |
|ұстанымдары. | | | | |Алматы, 1999. |
|Дауысты және | | | | | |
|дауыссыз фонемалар | | | | | |
|5.Буын. Буынның |1 |1 |1 |3 |Кеңесбаев І., Мұсабаев |
|жасалуы, түрлері. | | | | |Ғ. Қазіргі қазақ тілі. |
|Буын және тасымал | | | | |Лексика, фонетика. – |
| | | | | |Алматы, 1968,1975. |
|6.Екпін туралы |1 |1 |1 |3 |Бейсенбаева К. Қазақ |
|түсінік. Екпіннің | | | | |тілі фонетикасы. – |
|түрлері. | | | | |Алматы, 1973. |
|Бунақ-ритмикалық топ| | | | | |
|7.Дыбыстардың |1 |1 |1 |3 |Қалиев Б. Қазақ |
|алмасуы. | | | | |тіліндегі дауысты |
|Комбинаторлық немесе| | | | |дыбыстардың редукциясы. |
|позициялық | | | | |– Алматы, 1984. |
|өзгерістер мен | | | | | |
|спонтандық | | | | | |
|өзгерістер | | | | | |
|8.Сингармонизм заңы.|1 |1 |1 |3 |Кеңесбаев І., Мұсабаев |
|Тіл үндестігі. Ерін | | | | |Ғ. Қазіргі қазақ тілі. |
|үндестігі. | | | | |Лексика, фонетика. – |
|Аккомодация туралы | | | | |Алматы, 1968,1975. |
|түсінік | | | | | |
|9.Ықпалдың түрлері. |1 |1 |1 |3 |Кеңесбаев І., Мұсабаев |
|Ассимиляция құбылысы| | | | |Ғ. Қазіргі қазақ тілі. |
|және диссимиляция | | | | |Лексика, фонетика. – |
|туралы түсінік. | | | | |Алматы, 1968,1975. |
|Фонетикалық басқа | | | | | |
|үдерістер. | | | | | |
|10. Қазақ |1 |1 |1 |3 |Неталиева Қ. Қазақ |
|орфоэпиясының | | | | |тілінің орфоэпиясы. – |
|жай-күйі | | | | |Алматы, 1977. |
|11.Қазақ жазуы және |1 |1 |1 |3 |Кеңесбаев І., Мұсабаев |
|орфографиясы | | | | |Ғ. Қазіргі қазақ тілі. |
| | | | | |Лексика, фонетика. – |
| | | | | |Алматы, 1968,1975. |
|12.Пунктуация |1 |1 |1 |3 |Кеңесбаев І., Мұсабаев |
|мәселелері | | | | |Ғ. Қазіргі қазақ тілі. |
| | | | | |Лексика, фонетика. – |
| | | | | |Алматы, 1968,1975. |
|13.Сөздерді |1 |1 |1 |3 |Мырзабеков С. Қазақ |
|фонетикалық талдау | | | | |тілінің фонетикасы. – |
|тәртібі | | | | |Алматы, 1993. |
|14.Транскрипция және|1 |1 |1 |3 |Мырзабеков С. Қазақ тілі|
|транслитерация | | | | |фонетикасы.- Алматы: |
|мәселелері | | | | |Қазақ университеті, |
| | | | | |2004. –247 б. |
|15.Қазіргі қазақ |1 |1 |1 |3 |Жұбанов Қ. Қазақ тілі |
|тілі фонетикасы | | | | |жөніндегі зерттеулер. – |
|саласында еңбек | | | | |Алматы, 1966. |
|еткен ғалымдардың | | | | | |
|еңбектеріне шолу. | | | | | |
|Фонетикалық талдау | | | | | |
|Барлығы |15 |15 |15 |45 | |
3 ПӘНДІ ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚТАРЫ
Курсты оқу барысында студент тіл дыбыстарының пайда болуын, олардың
жасалуын, тілдің дыбыстық құрамы мен өзіндік ерекшеліктерін, дыбыстардың
өзара іштей жіктелуін, үндесу заңын, дыбыстардың тіркесу ерекшеліктерін,
сөз ішіндегі дыбыстардың үндесуін, қатар келген дыбыстардың бір-біріне әсер
етуін, буын, екпін, орфография мен орфоэпия және олардың арақатынасын,
дұрыс сөйлеу, сауатты жазу принциптерін кешенді түрде меңгеруі тиіс. Тілдің
даму жолдарын айқындау арқылы оның танымдық желісін тануға көмектеседі
4 КУРС ФОРМАТЫ
Аудиториялық уақытқа дәрістер, семинар сабақтары, оқытылған
материалды талқылау және әртүрлі тапсырмаларды орындау кіреді. Әрбір
сабаққа студент әдебиеттің негізгі және қосымша қайнар көздерінің тізіміне
сәйкес дайындалуы керек (негізгі бөлімдер мен бөлімшелер әрбір сабақта
нақтыланады). Аралық бақылау жұмысында болмаған студенттер автоматты түрде
0 балл алады және бақылау жұмысын тапсыруға жіберілмейді. Негізгі ұғымдар
дәрістерде ұсынылады және түсіндіріледі. Сабаққа қатысу және дәрісте
негізгі ұғымдарды, түсіндірмелерді және мәліметтерді жазып алу студенттің
міндеті болып табылады. Егер студент қандай да бір жағдайлармен дәріске
қатыспаған жағдайда, дәрістің материалын топтағы басқа студенттен алуы
керек. Оқытушы материалды бір де бір студентке дәрістің бір де бір
уақытында босату себебіне қарамастан ұсынбайды.
СОБОӨЖ мақсаты – фонетика саласына байланысты зерттеу еңбектерді
қарастыру.
СОБОӨЖ міндеттері келесілерді қарастырады:
- курстың методологиясы және зерттеу әдiстерi;
- фонетика ғылымы және оның ерекшелiктерi туралы.
Студенттердің өздік жұмысы – бұл тұлғаның жеке танымдық қызметі, ол
өзіне тек қана алған білімін бекітіп қоймауы, сонымен қатар, жеке тілдік
тұжырым-ойлау үдерісі болып табылады. Өзіндік жағынан ол келешек маманның
жаңа білімінің ашылуына, қалыптасуына жағдай жасайды.
Өздік жұмыс сонымен қатар, студенттің максималды белсенділігін
қарастырады және ол алған білімін ұйымдағы ғылыми зерттеу, қоғамдық және
өндірістік қызметтерде көрінеді.
5 КУРС САЯСАТЫ
Курсты оқу барысында алынған ұпай жинақталып жалпы саны шығарылады.
Жиынтық бағаны шығару үшін әрбір тапсырма, сабаққа қатысуы, СӨЖ, СОБОӨЖ
тапсырмаларын, тиісті жаттығу жұмыстарын орындағаны жөніндегі ұпай
жиынтығы, кезеңдік, қорытынды бақылау нәтижелері т.б. түгел ескеріледі.
Берілген тапсырманы уақытында орындау қажет. Тиісті тапсырмалар сессияның
соңғы аптасына дейін өткізілуі тиіс. Орташа ұпай жинақтай алмаған студент
емтиханға жіберілмейді. Әрбір тақырыпты өтеу міндеті, өтілген материалды
меңгеру деңгейі тест, жатқа жазу, бақылау түрінде тексеріледі. Себепсіз
сағат босатқан студентке, қосымша шығармашылық жұмыс беріледі. Сабақтан екі
рет кешігу бір рет сабақ босатқанға теңгеріледі.
6 БАҒАЛАУ САЯСАТЫ
Бақылау түрлеріне байланысты ұпай санын апталарға бөлу кестесі
«Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы» пәнінің ұпайларға бөлінуі
2 кесте
|Апта |1 |
|Дәріс |30 ұпай |30 ұпай |
|Семинар | |15 |
|Барлығы |300 ұпай |300 ұпай |
|Емтихан |400 ұпай |
|Қорытынды |1000 ұпай |
7 Пайдаланылатын әдебиеттер:
7.1 Негізгі әдебиеттер
7.1.1 Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – А., 1992.
7.1.2 Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. Лексика,
фонетика. – А., 1968,1975.
7.1.3 Қазіргі қазақ тілі.- А., 1954.
7.1.4 Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. – А.: Қазақ университеті,
2004. –247 б.
7.2 Қосымша әдебиеттер
7.2.1 Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы бойынша этюдтер. –А.,1998.
7.2.2 Бейсенбаева К. Қазақ тілі фонетикасы. - А., 1973.
7.2.3 Дүйсебаева М. Қазақ тілінің қысқаша орфоэпиялық сөздігі. – А.,
1981.
7.2.4 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – А., 1966.
7.2.5 Қазақ тілінің орфоэпиялық сөздігі. – А., 1963, 1978, 1988.
7.2.6 Қалиев Б. Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың редукциясы. – А.,
1984.
7.2.7 Қожахметова Х. Мәнерлеп оқу. – А., 1982.
7.2.8 Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі. – А., 1999.
7.2.9 Мырзабеков С. Қазақ тілінің фонетикасы. – А., 1993.
7.2.10 Неталиева Қ. Қазақ тілінің орфоэпиясы. – А., 1977.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz