Файл қосу

Рефрактометрлік әдіс











                             5В060400 - «Физика»
                                мамандығы үшін
                     «Оптикалық құралдар және өлшеулер»
                       ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ



                         ОҚЫТУШЫҒА  АРНАЛҒАН ПӘННІҢ
                                БАҒДАРЛАМАСЫ


















                                 Семей 2013


                                  Алғы сөз

1 ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
Құрастырушы  –__________    А.Т.  Рахимбердина  «Физика»  кафедрасының   аға
оқытушысы

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Физика» кафедрасының отырысында
№   1  хаттама,  28 тамыз  2013 ж.

Кафедра меңгерушісі  _______   С.С.Маусымбаев

2.2.   Физика-математика   факультетінің   оқу-әдістемелік   бюросы   кеңесі
отырысында
№  1 хаттама, 12 қыркүйек 2013 ж.

Төраға ________  К.А.Батырова

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында  құпталып  және  баспаға
ұсынылды
№ __   хаттама, ____ ____________2013 ж.

ОӘК төрағасы  ________ Г.К.Искакова

4 Алғаш рет енгізілді




















                                   МАЗМҰНЫ

   1. Қолданылу аумағы
   2. Нормативтік сілтемелер
   3. Жалпы мағлұматтар
   4. Оқу пәнінің  мазмұны (модуль бойынша)
   5. Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптар тізімі
   6. Пәннің оқу-әдістемелік картасы
   7. Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтылу картасы
   8. Әдебиеттер





























1. ҚОЛДАНЫЛУ  АУМАҒЫ
5В060400 –«Физика» мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін  оқу-әдістемелік
кешенге   кіретін   оқытушыға   арналған   «Оптикалық   құралдар»    пәнінің
бағдарламасы

2. НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
      Аталған   «Оптикалық  құралдар  және  өлшеулер»    пәнінің   оқытушыға
арналған  жұмыс  оқу  бағдарламасы   төмендегі   құжаттарға  сүйене   отырып
жасалынып,   осы   пән   бойынша   оқу   процесін   ұйымдастыру   талаптарын
тағайындайды:

5В072300 –  «Техникалық  физика»  мамандығының  мемлекеттік  жалпы  міндетті
стандарты,   ҚР  МЖМБС  3.08.349  –  2006   Қазақстан   білім   және   ғылым
министрлігінің бұйрығымен бекітілген.
-  СТУ  042-СГУ-5-2012   университет   стандарты   «Пәннің   оқу-әдістемелік
кешендерін  әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар»
- ДП 042-1.07-2012  «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы мен мазмұны»

3. ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР
3.1.  Пәннің мазмұнының қысқаша сипаттамасы.
        Жарық   толқын   ұзындығын   Френель   бипризмасының   және   Ньютон
сақиналарының  көмегімен   анықтау.   Дифракциялық   тордың    сипаттамалары
гониометр-спектрометр   көмегімен    зерттеу.     Малюс    заңын    тексеру.
Диэлектриктен  шағылған  жарықтың  поляризациялануын  зерттеу.   Поляризация
жазықтығының бұрылуын зерттеу және сахариметр көмегімен  қант  ерітіндісінің
концентрациясын  анықтау.  Шығару  және  жұтылу   спектрлерін   монохроматор
көмегімен    зерттеу.    Рефрактометрдің    көмегімен    сұйықтардың    сыну
көрсеткіштерін  анықтау.  Микроскоптың  көмегімен   шыны  пластинканың  сыну
көрсеткішін  анықтау.   Гониометр-спектрометр   көмегімен   призманың   сыну
көрсеткішін, дисперсиясын және  ажырату  қабілетін  анықтау.  Қылы  көрінбей
кететін   пирометрдің   көмегімен   температураларды   өлшеу.    Радиациялық
пирометрдің   көмегімен   температураларды   өлшеу.   Сыртқы   фотоэлектрлік
эффектінің негізгі заңдарын зерттеу. Шалаөткізгіш  фотоэлементтің  спектрлік
сезгіштігін  зерттеу.    Лазердің   жұмыс   принципін   және   оның   кейбір
қолдануларын зерттеу.
3.2.  Осы  курстың  мақсаты   cтуденттерді   оптикалық  зерттеу  әдістерінің
физикалық   негізімен   таныстыру,   студенттерді   зерттелетін   объектінің
қасиетіне және сипатына  байланысты  зерттеудің  ең  тиімді  әдісін   таңдап
алуына  үйрету, студенттерді қазіргі кездегі физикалық және  ғылыми  әлемдік
көзқарастарын  қалыптастыру, студенттердің қазіргі заманғы және  классикалық
физиканың  іргелі заңдарын білуін, оны қолдана алуын  қалыптастыру,  сонымен
бірге болашақ  кәсіпқой  маман  болу  үшін  физикалық  зерттеулерді  жүргізу
тәжірибелеріне машықтандыру;

3.3. Осы пәннің негізгі мақсаты  физикалық  оптика  курсында  қарастырылатын
оптикалық  құбылыстарды  тәжірибе  жүзінде   зерттеу   жұмыстарын   жүргізу,
теориялық білімді  практикада  қолдана  білуге  үйрету.  Негізгі  ұғымдарды,
оптикалық    шамаларды,   олардың      математикалық   жазылуларын,    өлшем
бірліктерін; тәжірибелік әдістердің     негіздерін  және  өлшеу  нәтижелерін
   өңдеу туралы мағлұматтар алулары керек.
3.4. Оқытудың нәтижелері:
Курсты оқығаннан соң студент мынаны істей білуі қажет:
    - жалпы оптикалық құралдар курсында қарастырылатын ұғымдар мен заңдардың
       физикалық мағыналарын түсіне білу;
    -   компьютерді   қолданумен   үлкен   көлемді   есептеулер   жағдайында
      экспериментте алынған  тәжірибелік  мәндерді  өңдеудегі  статистикалық
      әдістерді меңгеру;
    - зерттеулік әдістерді пайдаланудағы біліктілік және жетістіктер;
    - нақты физикалық шарттарды ескеріп, зерттеу міндеттерін, мақсатын  және
      мәселелерін қою;
    -  зерттелетін  құбылыстың  физикалық  табиғатын  ескеретін   гипотезаны
      қалыптастыра білу;
    - қазіргі заманғы физикалық ғылыми аппаратуралардың  көмегімен  мамандық
      профилі бойынша сандық және сапалық зерттеулер жүргізе білу;
   -  компьютерді  қолдана  білуі  және  өлшеу   нәтижесінің   статистикалық
өңдеуінің   нәтижесін  ала  білуі;  молекулалық  физика  және  термодинамика
есептерін          шығара білуі.
3.5.  Курс пререквизиттері:
3.5.1. Электрлік және магнеттік қондырғылар
3.6. Курс постреквизиттері:
3.6.1.Атомдық физика.
3.7. Оқу жұмыс жоспарынан көшірме
                                                                     1 кесте

|Курс                                                              |Семестр |
|1                                                                 |2       |
|Дәріс сабақтары                                                            |
|Модуль № 1 Дифракция мен интерференция құбылыстарына негізделген құралдар  |
|Дәріс № 1 Оптикадағы ғылыми-зерттеу объектілері. Оптикадағы       |        |
|тәжірибелік әдістің дамуының негізгі кезеңдерінен кейбір қысқаша  |        |
|мағлұматтар. Оптикалық қүралдар жасаған ұлы ғалымдардың еңбектері.|1       |
|Оптикалық құралдардың қазіргі кездегі ғылыми және техникалық      |        |
|деңгейі.                                                          |        |
|Дәріс № 2 Құралдар мен әдістерді кластарға бөлу.                  |1       |
|Интерференциялық-поляризациялық әдіс.                             |        |
|Дәріс № 3 Дисперсияны, жарықтың жұтылуын, жарықтың шашырауын және |1       |
|объектінің түсін зерттеу әдістері.                                |        |
|Дәріс № 4 Спектрлік әдіс (атомдар мен молекулалардың). Шашырау    |1       |
|спектроскопиясы, люминесценттік спектроскопия және лазерлік       |        |
|спектроскопия әдістері.                                           |        |
|Дәріс № 5 Калориметрлік, поляриметрлік, интерферометрлік құралдар.|1       |
|Модуль № 2 Спектрографтық құралдар                                         |
|Дәріс № 6 Спектрографтық, спектрофотометрлік құралдар.            |1       |
|Дәріс № 7 Қолданылатын аймақтар: металлургияда, машина жасауда,   |1       |
|экологияда, медицинада, биологияда, химия мен геофизикада,        |        |
|астрономияда, криминалистикада және тағы басқа жерлерде.          |        |
|Дәріс № 8 Зерттеудің оптикалық әдістері.                          |1       |
|Интерференция-поляризациялық  және голографиялық әдістер.         |        |
|Дәріс № 9  Колориметрлік және нефелеметрлік әдіс. Рефрактометрлік |1       |
|әдіс.                                                             |        |
|Дәріс № 10 Шағылудың спектроскопиясы және НПВО әдісі.             |1       |
|Дәріс № 11 Қоршаған ортаны бақылаудың спектроскопиялық және       |1       |
|люминисценттік әдісі.                                             |        |
|Модуль № 3 Лазерлік құралдар                                               |
|Дәріс № 12 Лазерлік спектроскопия әдісі.                          |1       |
|Дәріс № 13 Зерттеу нәтижелерін талдау. Өлшеулерді өңдеу. Идеал    |1       |
|қондырғыларды жетілдіру.                                          |        |
|Дәріс № 14 Зерттелетін объектілердің физикалық моделдерін         |1       |
|құрастыру.                                                        |        |
|Дәріс № 15 Моделдерді басқа әдістермен тексеру. Қолданылатын      |1       |
|қондырғылардың дәлдігіне және сезгіштігіне қойылатын талаптарды   |        |
|бағалау.                                                          |        |
|Зертханалық сабақтар                                                       |
|Модуль № 1 Дифракция мен интерференция құбылыстарына негізделген құралдар  |
|Зертханалық  сабақ № 1 Френель бипризмасының көмегімен жарықтың   |2       |
|толқын ұзыңдығын анықтау.                                         |        |
|Зертханалық сабақ № 2 «Дифракциялық тордың көмегімен жарықтың     |2       |
|толқын ұзындығын анықтау»                                         |        |
|Зертханалық жұмыс № 3  Малюс заңын тексеру                        |2       |
|Зертханалық жұмыс № 4 Поляризация жазықтығының айналуын зерттеу   |2       |
|және сахариметрдің көмегімен қант ерітінділерінің концентрациясын |        |
|зерттеу.                                                          |        |
|Модуль № 2 Спектрографтық құралдар                                         |
|Зертханалық жұмыс № 5 Монохроматор көмегімен  шығару және жұту    |1       |
|спектрлерін зерттеу.                                              |        |
|Зертханалық сабақ №  6 Стефан-Больцман тұрақтысын анықтау         |2       |
|Зертханалық сабақ № 7 Микроскоп көмегімен шыны пластинканың сыну  |2       |
|көрсеткішін анықтау.                                              |        |
|Зертханалық жұмыс № 8 «Планк тұрақтысын анықтау»                  |2       |
|Модуль № 3 Лазерлік құралдар                                               |
|Зертханалық сабақ № 8 Үздіксіз жұмыс істейтін газдық лазердің     |2       |
|жұмыс принципі мен оның кейбір қолдануларымен танысу.             |        |

5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ

5.1. Классикалық интерференциялық тәжірибелер.
5.2. Кеңістіктік когоренттілік. Жарық көзінің өлшем шамасының әсері.
5.3. Жамен және Рожденственский интерферометрі.
5.4. Майкельсон интерферометрі.
5.5. Фабри-Перо эталоны немесе интерферометрі.
5.6. Тұрғын жарық толқыны.
5.7. Ойыс шағылдырғыш тор.
5.8. Телескоп пен микроскоптың ажыратқыш қабілеті.
5.9. Жұлдыздардың бұрыштық диаметрлерін өлшеу.
5.10.Екі осьті кристалдық торлар.
5.11.Кеердің электростатикалық эффектісі.
5.12.Лазердің жұмыс істеу принципі. Рубиндік лазер.
5.13.Зееман эффектісі.
5.14.Жылулық сәуле шығару.
5.15. Поляризациялайтын қондырғылар.
6. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                    3  кесте
|Тақырыптар                                  |Көрнектілік     |Өздік оқуға     |Бақыл|
|                                            |құралдар, ОТҚ,  |арналған        |ау   |
|                                            |плакаттар,      |сұрақтар        |форма|
|                                            |зертха-налық    |                |сы   |
|                                            |стенд тер       |                |     |
|Дәріс сабақтары        |Зертханалық сабақтар|                |                |     |
|1                      |2                   |3               |4               |5    |
|Дәріс № 1 Оптикадағы   |                    |Плакат          |Классикалық     |     |
|тәжірибелік әдістің    |                    |                |интерференция-лы|     |
|да-муының негізгі      |                    |                |қ тәжірибелер.  |     |
|кезеңде-рінен кейбір   |                    |                |                |     |
|қысқаша мағлұматтар.   |                    |                |                |     |
|Оптикалық құралдар     |                    |                |                |     |
|жасаған ұлы            |                    |                |                |     |
|ға-лымдардың еңбектері.|                    |                |                |     |
|Оптикалық құралдардың  |                    |                |                |     |
|қазіргі кездегі ғылыми |                    |                |                |     |
|және техникалық        |                    |                |                |     |
|деңгейі.               |                    |                |                |     |
|Дәріс № 2 Құралдар мен |Френель             |Зертханалық     |Кеңістіктік     |     |
|әдістерді кластарға    |бипризма-сының      |қондырғы.       |коге-ренттілік. |     |
|бөлу.                  |көмегімен жарықтың  |                |Жа-рық көзінің  |     |
|Интерференциялық-поляри|толқын ұзыңдығын    |                |өл-шем шамасының|     |
|зациялық әдіс.         |анықтау.            |                |әсері.          |     |
|Дәріс № 3 Дисперсияны, |Дифракциялық тордың |Дифракцияға     |Жамен және      |     |
|жарықтың жұтылуын,     |көмегімен жарықтың  |арналған        |Рожденствен-ский|     |
|жарықтың шашырауын және|толқын ұзындығын    |пла-кат,        |интерферометрі  |     |
|объектінің түсін       |анықтау             |дифракция-лық   |                |     |
|зерттеу әдістері.      |                    |тор, жарық көзі,|                |     |
|                       |                    |экран           |                |     |
|Дәріс № 4 Спектрлік    |                    |Спектрлік       |Майкельсон      |     |
|әдіс (атомдар мен      |                    |анализге        |интерферометрі. |     |
|молеку-лалардың).      |                    |арналған плакат.|                |     |
|Шашырау                |                    |                |                |     |
|спектроскопиясы,       |                    |                |                |     |
|люми-несценттік        |                    |                |                |     |
|спектроско-пия және    |                    |                |                |     |
|лазерлік спектроскопия |                    |                |                |     |
|әдістері.              |                    |                |                |     |
|Дәріс № 5              |Малюс заңын зерттеу |Зертханалық     |Фабри-Перо      |     |
|Кало-риметрлік,        |                    |қондырғы        |эталоны немесе  |     |
|поляриметр-лік,        |                    |                |интерферометрі  |     |
|интерферометрлік       |                    |                |                |     |
|құралдар.              |                    |                |                |     |
|Дәріс № 6              |                    |Плакат          |Тұрғын жарық    |     |
|Спектро-графтық,       |                    |                |толқыны.        |     |
|спектрофото-метрлік    |                    |                |                |     |
|құралдар.              |                    |                |                |     |
|Дәріс № 7 Қолданылатын |                    |плакат          |Ойыс шағылдырғыш|     |
|аймақтар:              |                    |                |тор.            |     |
|металлургияда, машина  |                    |                |                |     |
|жасауда, эколо-гияда,  |                    |                |                |     |
|медицинада,            |                    |                |                |     |
|био-логияда, химия мен |                    |                |                |     |
|геофизикада,           |                    |                |                |     |
|астроно-мияда,         |                    |                |                |     |
|криминалистикада және  |                    |                |                |     |
|тағы басқа жерлерде.   |                    |                |                |     |
|Дәріс № 8 Зерттеудің   |Поляризация         |Зертханалық     |Телескоп пен    |     |
|оптикалық әдістері.    |жазық-тығының       |қондырғы        |микроскоптың    |     |
|Интерференция-поляри-за|айналуын зерттеу    |                |ажыратқыш       |     |
|циялық  және           |және сахари-метрдің |                |қабілеті.       |     |
|голографиялық әдістер. |көмегімен қант      |                |                |     |
|                       |ерітінділерінің     |                |                |     |
|                       |концентрациясын     |                |                |     |
|                       |зерттеу             |                |                |     |
|Дәріс № 9              |Монохроматор        |Зертханалық     |Жұлдыздардың    |     |
|Колориметрлік және     |көмегімен  шығару   |қондырғы        |бұрыштық        |     |
|нефелеметрлік әдіс.    |және жұту           |                |диаметрлерін    |     |
|Рефрактометрлік әдіс.  |спектрлерін зерттеу.|                |өлшеу.          |     |
|Дәріс № 10 Шағылудың   |Стефан-Больцман     |Зертханалық     |Екі осьті       |     |
|спектроскопиясы және   |тұрақтысын анықтау  |қондырғы        |кристалдық      |     |
|НПВО әдісі.            |                    |                |торлар.         |     |
|Дәріс № 11 Қоршаған    |Микроскоп көмегімен |Зертханалық     |Кеердің         |     |
|ортаны бақылаудың      |шыны пластинканың   |қондырғы        |электростатика-л|     |
|спектроскопиялық және  |сыну көрсеткішін    |                |ық эффектісі.   |     |
|люминисценттік әдісі.  |анықтау.            |                |                |     |
|Дәріс № 12 Лазерлік    |                    |                |Лазердің жұмыс  |     |
|спектроскопия әдісі.   |                    |                |істеу принципі. |     |
|                       |                    |                |Рубиндік лазер  |     |
|Дәріс № 13 Зерттеу     |Планк тұрақтысын    |Зертханалық     |Зееман          |     |
|нәтижелерін талдау.    |анықтау             |қондырғы        |эффектісі.      |     |
|Өлшеулерді өңдеу. Идеал|                    |                |                |     |
|қондырғыларды          |                    |                |                |     |
|жетілдіру.             |                    |                |                |     |
|Дәріс № 14 Зерттелетін |Үздіксіз жұмыс      |Зертханалық     |Жылулық сәуле   |     |
|объектілердің физикалық|іс-тейтін газдық    |қондырғы        |шығару.         |     |
|моделдерін құрастыру.  |лазер-дің жұмыс     |                |                |     |
|                       |принципі мен оның   |                |                |     |
|                       |кейбір              |                |                |     |
|                       |қолдануларымен      |                |                |     |
|                       |танысу.             |                |                |     |
|Дәріс № 15 Моделдерді  |                    |                |Поляризациялайты|     |
|басқа әдістермен       |                    |                |н қондырғылар.  |     |
|тексеру. Қолданылатын  |                    |                |                |     |
|қондыр-ғылардың        |                    |                |                |     |
|дәлдігіне және         |                    |                |                |     |
|сезгіштігіне қойылатын |                    |                |                |     |
|талаптарды бағалау.    |                    |                |                |     |

7. ОҚУ-ӘДІСТЕМІЛІК ОҚУЛЫҚПЕН ҚАМТАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
                                                                     4 кесте
|Оқулықтар,                                    |саны |Студенттер  |Қамтылу    |
|оқу-әдістемелік құралдар                      |     |саны        |пайызы     |
|аттары                                        |     |            |           |
|1                                             |2    |3           |4          |
|1.Абдуллаев Ж. Физика курсы.-А.1994           |30   |            |           |
|2.Т.И.Трофимова «Курс физики», М., 1999       |5    |            |           |
|3. Жұманов К.Б. Оптика негіздері              |5    |            |           |
|4. Савельев И.В. Курс общей физика в 3 т.-Том |10   |            |           |
|ІІІ. М.: Высшая школа, 1999                   |     |            |           |
|5.Ландсберг Г.С. Оптика-М.: Наука, 1976       |1    |            |           |
|6. Матвеев А.Н. Оптика-М.: Высшая школа, 1985 |5    |            |           |
|7. Полатбеков П. Оптика - А., 1981            |2    |            |           |

8. ОҚУЛЫҚТАР
8.1 Негізгі оқулықтар
8.1.1  Жұманов  К.Б.  Оптика  негіздері,   1   бөлім:   Оқу   құралы.-Қазақ
университеті, 2004 – 321 б.
8.1.2 Савельев И.В. Жалпы физика курсы III т. Алматы Мектеп 77ж.(аударма)
8.1.3 Детлаф А.А., Яворский Б.М. Курс физики, М, Высшая школа, 1989 г.
8.1.4 Волькенштейн  В.С.  Жалпы  физика  курсының  есептер  жинағы  Алматы,
Мектеп, 1974 ж.
8.1.5 Абдуллаев Ж. Жалпы физика курсы, Ана тілі, 1991 ж..
8.1.6 Паримбеков З.А., Рахимбердина А.Т., Тұрысбекова Б.Ш.  Физика курсынан
зертханалық  практикум. Семей, 2011 ж.
8.1.7 Ландсберг Г.С. Оптика.-М.: Наука, 1976
8.1.8. Матвеев А.Н., Оптика.-М.: Высшая школа, 1985
8.1.9. Бутиков Е.И. Оптика.-М.: высшая школа, 1986


8.2. Қосымша

8.2.1.  Дж. Орир Физика в 2-х томах ., Москва, Мир, 1981 г.
8.2.2. Борн М., Вольф Э. Основы оптики.-М.: Наука, 1973
8.2.3. Чертов А.Г., Воробьев А.А. Задачи по физики. М. Высшая школа, 1988
г.
8.2.4.Белешина А.М. Учебное пособие для  самостоятельного  обучения  решения
задач по физики в вузе, Воронеж, ВГУ, 1968 г.
8.2.5.Физический практикум под редакцией Ивероновой В.И., М, Наука, 1968 г.
8.2.6. Беликов Б.С. Решение задач по физики, М, Высшая школа, 1986 г.
8.2.7 Фейман Р. Және басқалар Феймановские лекции  по  физике.-Вып.3-М.:Мир,
1977
Пәндер