Файл қосу
Метрология және өлшеу
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРIМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК УНИВЕРСИТЕТI | |
|3-деңгейлi СМЖ құжаты |ПОӘК | |
| | | |
| | | |
| | |ПОӘК |
| | |042-18-11.1.16/01-201|
| | |4 |
| ПОӘК |№1 баспа | |
|«Метрология және өлшеу» |29.08.2014 ж. | |
|пәнінің оқытушыға арналған |. | |
|жұмыс бағдарламасы | | |
ПӘНІНІҢ ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Метрология және өлшеу»
5В073100 – «Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі»
мамандығы үшін
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН
ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2014
Алғы сөз
1. Құрастырған
Құрастырушы________ Кувантаев И.Х., «Автоматика және электротехника»
кафедрасының аға оқытушысы
«_____» ____________________ 2014 ж.
2. Талқыланды
2.1. «Автоматика және электротехника» кафедрасы отырысында қарастырылды.
Хаттама № __ « __» ____ 2014 ж.
Кафедра меңгерушісі __________ А.Д.Золотов
2.2. Факультеттің оқу-әдістемелік бюросы отырысында қарастырылды.
Хаттама № __ « ___ » _______ 2014 ж.
Төрайымы __________ Р.С.Бекбаева
3. бекітілді
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесі отырысында баспаға жіберуге
ұсынылды және мақұлданды.
Хаттама № ___ « ____ » ______ 2014ж.
ОӘК төрайымы___________ Г.К.Искакова
4. АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛІП ОТЫР
Мазмұны
|1 |Қолдану аймағы |4 |
| |………………………………………………................................. | |
|2 |Нормативті |4 |
| |сілтемелер.......................................................| |
| |...................................... | |
|3 |Жалпы |4 |
| |жағдайлар........................................................| |
| |............................................ | |
|4 |Оқу пәнінің |5 |
| |мазмұны..........................................................| |
| |...................................... | |
|5 |Студенттердің өзіндік жұмысына арналған тақырыптар |8 |
| |тізімі............................... | |
|6 |Пән бойынша оқу-әдістемелік |9 |
| |картасы..........................................................| |
| |......... | |
|7 |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету |11 |
| |картасы............................................ | |
|8 |Әдебиеттер |12 |
| |.................................................................| |
| |.............................................. | |
1 ҚОЛДАНУ АЙМАҒЫ
«Метрология және өлшеу» пәнінің оқу - әдістемелік кешені 5В073100 –
«Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі» студенттеріне арналған.
Ол студенттерді курстың мазмұнымен, керек мамандық екендігін, курс
саясатымен, оқу процесінде студенттердің алатын білімі мен тәжірибесімен
таныстырады. Оқу - әдістемелік кешені пәнді меңгерудегі негізгі жетекші
құрал болып табылады.
2 НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР.
«Метрология және өлшеу» пәнiнiң осы оқу-әдiстемелiк кешенi келесi
құжаттар мен талаптарға сәйкес жасалды:
- 5В073100 – «Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі»,
- СТУ 042-ГУ-4-2013 «Пәннің оқу-әдістемелік кешендерін жетілдіруге
жалпы талаптар » университет стандарты;
- ДП 042-1.01-2013 «Пәннің оқу-әдістемелік кешендерінің құрылымы мен
мазмұны» құжатталған процедура
3 ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны
Метрология ең ежелгi ғылымдардың бiрi болып саналады және қазiргi
ғылыми-техникалық дамуын суреттейтiн, өлшемдердiң салыстырмалы
сипаттамаларын анықтайтын ғылымның саласы. Iс жүзiнде өлшеу ежелгі заманда
пайда болды.
ЮНЕСКО, ақпараты бойынша адамзаттың 3 мыңнан астам мамандықтары
өлшеумен байланысты. Шамамен қоғамдық еңбектің 15% өлшеулердi жүргiзуге
жұмсалады.
Метрологияның негізгі рөлi өлшеудің әр түрлi аспектiлерінде
байқалады . Адам ақылы арқылы жасалған, метрология өлшеу өнері сияқты,
табиғат заңдарын аңгаруға негізделген. Мемлекеттік маңыздылығы жағынан –
дәлдікті талап ету және өлшем бірлігі метрологияның түпкі мақсаты болып
саналады.
Метрологиялық қамсыздандырудың сапасы ғылыми әдістерге және техникалық
өлшеу құралдарына байланысты.
Қазiргi өндiрiстегі автоматтандыру автоматты бақылауларсыз мүмкін
емес. Олар бізге параметрлік процесстер туралы ақпарат беріп және өнімнің
сапасы туралы мәліметтерді аламыз.
Автоматты бақылаудың теориялық негiзгiсi метрология болып саналады
және өлшеу қағидалары, ал техникалық негiзгісі өлшеу аспаптары және
параметрлердi түрлендіру.
3.2 Пәнді оқу мақсаты.
Курстың негізгі мақсаты –осы мамандық бойышна оқитын студенттерді,
өлшем және оның түрлері, өлшеу аспаптардың қателіктерән және дәлдік классын
анықтау және соларға сәйкес аспаптармен алмастыру.
Курстың мақсаты- метрология туралы жалпы мәлімет беру, өлшеу әдістері
және қазіргі заманға сай автоматтандырылған бақылаулармен таныстыру.
3.3 Пәнді оқығаннан кейін студенттер:
білу:
• өлшеу теорияның негізгі түсініктері;
• өлшеулер және физикалық шамалар;
• өлшеудің ережелері және негізгі заңдары
• өлшеу нәтижелерінің қателіктерін табу;
істей білу:
• технологиялық процесстер параметрлерің бақылау және реттеу
үшін өлшеу жүйелерді таңдау;
• таңдалған өлшеу жүйелердің экономикалық тиімділігін және
сенімділігін бағалау;
• Сыртқы факторлардың әсерінен туындаған компенсациялау
әдістерін таңдау (қоршаған ортаның температураның өзгеруі,
магниттік және электрлік өрістердің әсер етуі).
дағды:
• Өлшеу жүйе элементтерін есептеу;
3.4 Курс пререквизиттері:
Жалпы физика, жоғарғы математика.
3.5 Курс постреквизиттері:
Стандарттау, сертификаттау негіздері
1 Кесте – Жұмыс оқу жоспарының көшірмесі
|Курс |Семестр |Кредиттер |
|1 |2 |3 |
|Модуль 1 Өлшеу туралы жалпы мағұлмат |
|Дәрістер |
|Өлшеудің негізгі сипаттамасы және мәні. |1 |8.1.1. |
|Өлшеудің қателіктері. |1 | |
|Зертханалық жұмыс |
|Сандық мультиметрлерді зерттеу. |1 |8.1.2. |
| | |8.1.1. |
|Магнитоэлектрлік жүйедегі аспаптарды зерттеу. |1 | |
|Тәжірибиелік сабақ |
|Стендтармен танысу. Стендтармен жұмыс істеу |1 | |
|кезіндегі қауіпсіздік ережелері. | | |
|«Цифрлық мультиметрлерді зерттеу» Эксперименталді |1 | |
|деректерді өңдеу. | | |
|«Магнитоэлектрлік жүйедегі аспаптарды зерттеу» |1 | |
|Эксперименталді деректерді өңдеу. | | |
|Модуль 2 – Өлшеу құралдары туралы жалпы мағұлмат. |
|Өлшеу құралдардың жіктелуі. |1 |8.1.2. |
| | |8.1.1. |
|Өлшеу құрылымдардың қателіктері. |1 |8.1.2. |
| | |8.1.1. |
|Зертханалық жұмыс |
|Кернеуді және тұрақты тоқты өлшеу. |1 | |
|Кернеуді және айнымалы тоқты өлшеу. |1 | |
|Тәжірибиелік сабақ |
|«Кернеуді және тұрақты тоқты өлшеу». Эксперименталді|1 | |
|деректерді өңдеу. | | |
|«Кернеуді және айнымалы тоқты өлшеу». |1 | |
|Эксперименталді деректерді өңдеу. | | |
|Модуль 3 – Қателіктер және олардың нәтижелері, технологиялық өлшеулер. |
|Жүйелік қателіктерді табу және шығару. |1 |8.1.2. |
| | |8.1.1. |
|Өлшеу дәлдiгiнiң жоғарылатуының әдiстерi және өлшеу |1 |8.1.2. |
|құралдары. | |8.1.1. |
|Зертханалық жұмыс |
|Шунт және қосымша кедергi көмегiмен амперметр және |1 | |
|вольтметрдiң өлшеу шектерiнiң кеңейтуi. | | |
|Жүктеменiң әр түрлi түрлерiнде белсендi және |1 | |
|реактивтiк қуатты өлшеу. | | |
|Тәжірибиелік сабақ |
|«Шунт және қосымша кедергi көмегiмен амперметр және |1 | |
|вольтметрдiң өлшеу шектерiнiң кеңейтуi» | | |
|Эксперименталді деректерді өңдеу. | | |
|«Жүктеменiң әр түрлi түрлерiнде белсендi және |1 | |
|реактивтiк қуатты өлшеу» Эксперименталді деректерді | | |
|өңдеу. | | |
|Модуль 4 - Өлшеуiш ақпаратты тарату жүйелері. |
|Өлшеуiш ақпараттың берiлуiнің пневматикалық жүйесі. |1 |8.1.2. |
| | |8.1.1. |
|Өлшеуiш ақпараттың берiлуiнің дифференциалды - |1 |8.1.2. |
|трансформаторлық тарату жүйелері. | |8.1.1. |
|Зертханалық жұмыс |
|Әр түрлi жүктеменiң түрлерінде қуат коэффициентiң |1 | |
|өлшеу. | | |
|Жанама әдiспен кедергiнi өлшеу. |1 | |
|Тәжірибиелік сабақ |
|«Әр түрлi жүктеменiң түрлерінде қуат коэффициентiң |1 | |
|өлшеу» Эксперименталді деректерді өңдеу. | | |
|«Жанама әдiспен кедергiнi өлшеу» Эксперименталді |1 | |
|деректерді өңдеу. | | |
|Модуль 5 – Қысымды өлшеу. |
|Қысымды өлшеуге арналған аспаптардың жіктелуі. Жалпы|1 |8.1.2. |
|мағұлмат. | |8.1.1. |
|Зертханалық жұмыс |
|Қысымды өлшеуге арналған аспаптар. Жебе тәрiздi |1 | |
|деформациялық манометр. | | |
|Қысымды өлшеуге арналған аспаптар. Мембрана |1 | |
|түрiндегi деформация қысым датчигі. | | |
|Тәжірибиелік сабақ |
|«Қысымды өлшеуге арналған аспаптар. Жебе тәрiздi |1 | |
|деформациялық манометр» Эксперименталді деректерді | | |
|өңдеу. | | |
|«Қысымды өлшеуге арналған аспаптар. Мембрана |1 | |
|түрiндегi деформация қысым датчигі» Эксперименталді| | |
|деректерді өңдеу. | | |
|Модуль 6 – Температураны өлшеу. |
|Температураны өлшеуге арналған аспапатардың |1 |8.1.2. |
|жіктелуі. Жалпы мағұлмат. | |8.1.1. |
|Кедергi жылу түрлендiргiштерi. |1 |8.1.2. |
| | |8.1.1. |
|Зертханалық жұмыс |
|Температураны өлшеуге арналған аспаптар. |1 | |
|Түрлендiргiштiң терморезистивті динамикалық |1 | |
|сипаттамасы (қолдан өлшеу режимі). | | |
|Тәжірибиелік сабақ |
|«Температураны өлшеуге арналған аспаптар» |1 | |
|Эксперименталді деректерді өңдеу. | | |
|«Түрлендiргiштiң терморезистивті динамикалық |1 | |
|сипаттамасы» (қолдан өлшеу режимі). Эксперименталді | | |
|деректерді өңдеу | | |
|Модуль 7 – Бу, газ және сұйық шығындардың мөлшерін өлшеу. |
|Бу, газ және сұйық шығындардың мөлшерін өлшеуге |1 |8.1.2. |
|арналған аспаптардың жіктелуі. | |8.1.1. |
|Зертханалық жұмыс |
|Судың мөлшерін санауыштын көрсетуіне қарай судын |1 | |
|шығының өлшеу тәсілін зерттеу. | | |
|Өлшегiш диафрагмада қысымның кемуiсiнiң шамасы |1 | |
|бойынша судын шығын өлшемiнiң тәсiлiн зерттеу. | | |
|Газ шығының өлшеуге арнлаған аспаптар: ротаметр, |1 | |
|анеометр, газ санауышы. | | |
|Тәжірибиелік сабақ |
|«Судың мөлшерін санауыштын көрсетуіне қарай судын |1 | |
|шығының өлшеу тәсілін зерттеу». Эксперименталді | | |
|деректерді өңдеу. | | |
| «Өлшегiш диафрагмада қысымның кемуiсiнiң шамасы |1 | |
|бойынша судын шығын өлшемiнiң тәсiлiн зерттеу». | | |
|Эксперименталді деректерді өңдеу. | | |
|Модуль 8 – Деңгейді өлшеу. |
|Деңгейді өлшеуге арналған аспаптар. Жалпы мағұлмат. |1 |8.1.2. |
| | |8.1.1. |
|Модуль 9 – Газдардың және сұйықтардың физико – химиялық қасиеттерін өлшеу. |
|Газдардың және сұйықтардың физико – химиялық |1 |8.1.2. |
|қасиеттерін өлшеуге арналған аспаптар туралы жалпы | |8.1.1. |
|мағұлмат. | | |
|Модуль 10 – Концентрацияны өлшеу. |
|Концентрацияны өлшеуге арналған аспаптар туралы |1 | |
|жалпы мағұлмат. | | |
5 ОҚЫТУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ ҮШІН ТАПСЫРМАЛАР
5.1 Өлшеулердi жiктеу.
5.2 Өлшеу тәсілдері.
5.3 Өлшеуiш құрылдардың құрылымдық сұлбалар
5.4 Өлшеуiш құрылдардың статикалық сипаттамалары және параметрлері.
5.5 Өлшеуiш құрылдардың динамикалық сипаттамалары.
5.6 Өлшеуiш құралдардың метрологиялық сипаттамаларын мөлшерлеу.
5.7 Автоматтандыру және мемлекеттік өндіріс жүйенің өлшеу жабдықтары
туралы мәлімет.
5.8 Бақылаудың біретті және көпретті технологиялық өлшеулері.
5.9 Өлшеу нәтижелерiн ұсыну.
5.10 Бақылаудың көпретті өлшеудің тура қателігі және нәтижені бағалау.
5.11 Бақылаудың көпретті өлшеудің жанама қателігі және нәтижені
бағалау.
5.12 Бақылаудың көпретті бiрлестiрiлген, тұтас өлшеулер қателегі және
нөтижелерді бағалау.
5.13 Бақылаудың көпретті өлшеудің қателігі және нәтижесі.
5.14 Өлшеуiш ақпаратты жiберудің пневматикалық жүйесі.
5.15 Өлшеуiш ақпаратты жiберудің жүйесі туралы жалпы мағұлмат.
5.16 Тоқ дабылының бiрегейлендiрiлген өлшеуiш ақпараттың электр тарату
жүйелерi.
5.17 Жиілік дабылының бiрегейлендiрiлген өлшеуiш ақпараттың электр
тарату жүйелерi.
5.18 Ақпарат өлшеудің дифференциалды - трансформаторлық тарату жүйесi.
5.19 Электрпневматикалық және пневмаэлектрлік түрлендіргіштер.
5.20 Гидростатикалық теңестiрумен қысымды өлшеуге арналған сұйықтық
аспаптар.
5.21 Қысымды өлшеудегі деформациялық құралдардың сезгіш элементтері.
5.22 Теңестіру түрлендіргіш әдісінде негізделген, дефрмациялық қысым
түрлендіргіш өлшеуіштері.
5.23 Температуралық шкалалар.
5.24 Манометрлік термометрлер.
5.25 Термоэлектрлік термометрлер.
5.26 Термоэлектрлік термометрлерде дабылды өлшеу құралдары.
5.27 Термотүрлендіргіш кедергісі жинақталымымен бірге істейтін өлшеу
аспаптары.
5.28 Көлемді санауыштар. Жылдамдық санауыштары. Қысым құламасының
ауыспалы шығын өлшеуіштері. Айналма ағын шығын өлшеуіштері. Ауыспалы деңгей
шығын өлшеуіштері. Электромагнитті шығын өлшеуіштері. Жылу шығын
өлшеуіштері.
5.29 Деңгейді өлшеудегі визуальды құралдар. Деңгейдi өлшеудегі қалтқы
құралдар. Деңгейді өлшеудің гидростатикалық құралдары. Деңгейді өлшеудің
электрлік құралдары. Деңгейді өлшеудің акустикалық құралдары.
5.30 Газдардың және сұйықтардың тығыздықтарың өлшейтін құралдар.
5.31 Термокондуктометрлік газоанализаторлар. Диффузионды
газоанализаторлар. Магниттті газоанализаторлар. Диэлькометриялық
анализаторлар. Оптикалық анализаторлар. Ионды газоанализаторлар.
Термохимиялық анализаторлар. Электрокондуктометриялық анализаторлар.
Потенциометрлік анализаторлар.
6 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
3кесте
|Оқулықтардың, |Экземпляр саны |Студенттер саны |Қамтамасыздандыру |
|оқу-әдістемелік | | |пайызы |
|құралдардың | | | |
|атаулары | | | |
|1 |2 |3 |4 |
|Измерительные |9 |9 |100 |
|инструменты и | | | |
|основы метрологии:| | | |
|учебник / В.Я. | | | |
|Сергеев, В.В. | | | |
|Юрченко.- Астана: | | | |
|Фолиант, 2010.- | | | |
|220 с.- | | | |
|(Профессиональное | | | |
|образование) | | | |
|Нұрманов, М.Ш. |23 |9 |100 |
|Метрология, | | | |
|стандарттау және | | | |
|сертификаттау: | | | |
|[оқу құралы] / | | | |
|М.Ш. Нұрманов, | | | |
|А.Т. Құрманов.- | | | |
|Алматы: Эверо, | | | |
|2009 | | | |
|Рахманова, Ж.С. |10 |9 |100 |
|Метрология | | | |
|негіздері: оқулық | | | |
|/ Ж.С. Рахманова.-| | | |
|Алматы: Эверо, | | | |
|2013 | | | |
| | | | |
8. Әдебиет
8.1. Негізгі.
8.1.1. Метрология: оқулық / Р.Қ. Ниязбекова, В.Н. Михалченко,
Г.Қ. Бектұрғанова ж.б.; ҚР білім және ғылым министрлігі.- Алматы: Дәуір,
2012.- 295 б.
8.1.2. Рахманова, Ж.С. Метрология негіздері: оқулық / Ж.С. Рахманова.-
Алматы: Эверо, 2013.- 161 б.
8.2. Қосымша әдебиет.
8.2.1. Гуржий, А.Н. Электрические и радиотехнические измерения: учеб.
пособие / А.Н. Гуржий; Н.И. Поворознюк.- М.: Академия, 2004.- 272б.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz