Файл қосу
Тіл үндестігі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
| |
|3-деңгейлі CМЖ |ПОӘК | |
|құжаты | |ПОӘК 042-18-28.1.14/01-2013 |
|«Қазіргі қазақ тілінің|№1 басылым | |
|фонетикасы» пәнінің |«___»____ 2013 ж | |
|оқытушыға арналған | | |
|жұмыс бағдарламасы | | |
5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған
«Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы» пәнінің
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
СЕМЕЙ, 2013
Кіріспе
1 ӘЗІРЛЕНДІ
Құрастырған __________ «___» ______2013жыл
Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасының доценті, ф.ғ.к.
Қалиева С.Е.
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасының отырысы
Хаттама №___ «___» ___________2013 жыл
Кафедра меңгерушісі _______________ Жұмағұлова Ә.М.
2.2 Филология факультетінің оқу-әдістемелік бюросы
Хаттама №___ «___» ___________2014 жыл
Төрайымы _________________Мұқанова Қ.Қ.
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде қабылданды және шығаруға ұсыныс
жасалды
Хаттама №___ «___» ___________2014 жыл
ОӘК төрайымы _________________Искакова Г.К.
4 №1 БАСЫЛЫМ
«____» __________ 2013 жыл
Мазмұны
1 Қолданыс аясы
2 Нормативтік сілтемелер
3 Жалпы ережелер
4 Оқу пәнінің мазмұны (модуьдер)
5 СӨЖ тақырыптарының тізімі
6 Пәннің оқу-әдістемелік картасы
7 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
8 Әдебиеттер тізімі
1 ҚОЛДАНУ АЯСЫ
Оқытушыға арналған ПОӘК «Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы» –
«5В011700» - «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандарын даярлау үшін оқытылатын
лингвистикалық пәндердің негізгілерінің бірі ретінде саналатын іргелі
теориялық курс. Курсты оқу барысында студент тіл дыбыстарының пайда болуын,
олардың жасалуын, тілдің дыбыстық құрамы мен өзіндік ерекшеліктерін,
дыбыстардың өзара іштей жіктелуін, үндесу заңын, дыбыстардың тіркесу
ерекшеліктерін, сөз ішіндегі дыбыстардың үндесуін, қатар келген дыбыстардың
бір-біріне әсер етуін, буын, екпін, орфография мен орфоэпия және олардың
арақатынасын, дұрыс сөйлеу, сауатты жазу принциптерін кешенді түрде
меңгереді. Тілдің даму жолдарын айқындау арқылы оның танымдық желісін
таниды.
2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Осы «Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы» пәнінің оқытушыға арналған
жұмыс бағдарламасы берілген пән бойынша оқу үрдісін ұйымдастырудың тәртібін
төмендегі нормативтік құжаттар негізінде жүзеге асырады:
- 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығының 3.08.275-2006
бекітілген ҚР МЖМБС мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты;
- Мамандыққа қатысты типтік-оқу бағдарламасы;
- СТУ 042-ГУ-4-2013 Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерін әзірлеуге
және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар университет стандарты;
- ДП 042-1.01.-2013 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны мен
құрылымы» құжаттық іс-жосығы.
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны
«Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы» пәні тілдің қызметі және оның өмір
сүру формалары: сөздің айтылуы мен жазылуы. Фонетика сөздің айтылуына
негізделетіні. Фонетиканың зерттеу объектісі. Фонетиканың мақсаты мен
міндеттері, теориялық және практикалық мәні, оның салалары. Фонетиканың
зерттелу жайы. Дыбыс, әріп, фонема, олардың арақатынасы. Фонема туралы
түсінік, көзқарастар. Фонема және фон. Фонеманың мәні, қызметі, аллафондар.
Транскрипция және транслитерация. Транскрипцияның түрлері. Қазақ сөздерін
транскрипциялау мәселесі. Транслитерация туралы. Сөйлеу дыбыстарын
қарастырудың үш аспектісі. Дыбыстардың акустикалық сипаттамасы. Дыбыстардың
пайда болуы: ырғағы, күші, тембрі. Дыбыстардың артикуляциялық сипаттамасы.
Дыбыстау органдарының құрылысы және қызметі. Дыбыстарды жасауда тіл, ерін,
таңдай, дауыс шымылдығының қызметі. Дыбыстардың лингвистикалық сипаттамасы.
Фонетика және фонология. Фонетикалық зерттеулерде қолданылатын әр түрлі
әдістер: қарапайым, техникалық, акустикалық, соматикалық әдістер.
Фонемаларды таптастырудың принциптері. Дауысты фонемалар. Дауыссыз
фонемалар. Дыбыстар тіркесімі. Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі.
Буын. Екпін. Үндестік заңы. Ассимиляция. Диссимиляция. Проеза. Эпентеза.
Диэреза. Метатеза. Аферезис. Гаплология. Орфоэпия. Орфография туралы
түсінік.
3.2 Курстын мақсаты – қазіргі қазақ тілі бойынша алынатын білімді
тереңдете отырып, тіл дыбыстарының пайда болуын, олардың жасалуын, тілдің
дыбыстық құрамы мен өзіндік ерекшеліктерін, дыбыстардың өзара іштей
жіктелуін, үндесу заңын, дыбыстардың тіркесу ерекшеліктерін, сөз ішіндегі
дыбыстардың үндесуін, қатар келген дыбыстардың бір-біріне әсер етуін, буын,
екпін, орфография мен орфоэпия және олардың арақатынасын, дұрыс сөйлеу,
сауатты жазу принциптерін ғылыми негіздеп кешенді түрде меңгерту.
3.3 Курстың міндеті – студенттер дыбыстардың жасалуы мен өзгеру
заңдылықтарын, қалыптасу ерекшеліктерін білумен қатар, сөйлеу актісіндегі
сөздерді дұрыс дыбыстай білу, жазуда тілдік нормаларды сақтау, сөйлеуде
дыбыстық жүйемізде қалыптасқан заңдылықтарды дұрыс қолдана алуы қажет.
3.4 Оқытудың нәтижелері
Курстың соңында студент мыналарды білуі керек:
- тілдің негізгі қызметі мен оның өмір сүру формаларын;
- фонетикалық жүйенің негізгі ерекшеліктерін;
- тарихи фонетика мәселелерін;
- сипаттама фонетика мәселелерін;
- қазақ тілі фонетикасының зерттелу жайын;
- фонетикалық зерттеуде қолданылатын әдістерді;
- дыбысты қарастырудың аспектілерін;
- дыбыстардың түрлерін және дыбыстар тіркесін;
- буынның ерекшелігін;
- үндестік заңын;
- фонетикалық құбылыстарды;
- дыбыстардың алмасуын;
- қазақ жазуы мен емлесінің дамуын.
3.5 Пән пререквизиті:
Тіл біліміне кіріспе
Қазақ тіл білімінің тарихы
3.6 Пәндік постреквизит:
Қазіргі қазақ тілі
Қазақ тілін оқыту әдістемесі
3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
1 кесте
|Курс |Семестр |
|1 |2 |
|Дәріс сабақтары | |
|1. Қазіргі қазақ тілі фонетикасы пәнінің зерттеу нысаны, |1 | |
|мақсаты мен міндеттері. Қазіргі қазақ тілі фонетикасының | | |
|салалары. Қазіргі қазақ тілі фонетикасы пәнінің зерттелу жайы | | |
|2. Дыбыс, әріп, фонемалар туралы түсінік. Фонема туралы |1 | |
|түсінік, көзқарастар. Фонема туралы ілімнің алғаш негізін | | |
|салушылар | | |
|3.Сөйлеу дыбыстарын қарастырудың үш аспектісі. Фонетикалық | | |
|зерттеуде қолданылатын әдістер | | |
|4.Фонемаларды топтастырудың ұстанымдары. |1 | |
|Дауысты және дауыссыз фонемалар | | |
|5.Буын. Буынның жасалуы, түрлері. Буын және тасымал |1 | |
|6.Екпін туралы түсінік. Екпіннің түрлері. Бунақ-ритмикалық топ|1 | |
|7.Дыбыстардың алмасуы. Комбинаторлық немесе позициялық |1 | |
|өзгерістер мен спонтандық өзгерістер | | |
|8.Сингармонизм заңы. Тіл үндестігі. Ерін үндестігі. |1 | |
|Аккомодация туралы түсінік | | |
|9.Ықпалдың түрлері. Ассимиляция құбылысы және диссимиляция |1 | |
|туралы түсінік | | |
|10. Қазақ орфоэпиясының жай-күйі |1 | |
|11.Қазақ жазуы және орфографиясы |1 | |
|12.Пунктуация мәселелері |1 | |
|13.Сөздерді фонетикалық талдау тәртібі |1 | |
|14.Транскрипция және транслитерация мәселелері |1 | |
|15.Қазіргі қазақ тілі фонетикасы саласында еңбек еткен |1 | |
|ғалымдардың еңбектеріне шолу | | |
|Тәжірбиелік сабақтар | |
|«Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәнінің зерттеу нысаны, | 1 | |
|мақсаты мен міндеттері, салалары, зерттелу жайы | | |
| | | |
| | |
|Дыбыс, әріп, фонема. Фонема туралы түсінік, көзқарастар |1 |
|Сөйлеу дыбыстарын қарастырудың үш аспектісі |1 |
| Фонемаларды топтастырудың ұстанымдары. Дауысты және дауыссыз|1 |
|фонемалар | |
|Буын. Буынның жасалуы, түрлері. Буын және тасымал |1 |
|Екпін туралы түсінік. Екпіннің түрлері |1 |
|Дыбыстардың алмасуы. Комбинаторлық немесе позициялық |1 |
|өзгерістер мен спонтандық өзгерістер | |
|Үндестік заңы. Сингармонизм заңы. Тіл үндестігі. Ерін |1 |
|үндестігі | |
|Ықпалдың түрлері. Ассимиляция құбылысы |1 |
|Фонетикалық басқа үдерістер |1 |
|Қазақ орфоэпиясының жай-күйі |1 |
|Орфография және оның ұстанымдары |1 |
|Қазақ тілі орфографиясының негізгі ережелері |1 |
|Транскрипция және транслитерация мәселелері |1 |
|Фонетикалық талдау |1 |
| |
5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ
5.1 Дыбыстардың лингвистикалық сипаттамасы
5.2 Фонемаларды таптастырудың принциптері
5.3 Дауысты фонемалар
5.4 Дауыссыз фонемалар
5.5 Дыбыстар тіркесімі
5.6 Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі
5.7 Үндестік заңы
5.8 Фонетикалық құбылыстар
5.9 Графика мен орфография
6 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
3 кесте
|Дәріс сабағының |Семинар сабағының |Көрнекі құралдар,|Өз бетімен |Бақылау |
|тақырыбы |тақырыбы |плакаттар, |дайындалу |түрі |
| | |лабораториялық |сұрақтары | |
| | |стендтер | | |
|1 |2 |3 |4 |5 |
|Қазіргі қазақ тілі |«Қазіргі қазақ тілі |Дәріс тезисі, |Ғылыми |Жазбаша, |
|фонетикасы пәнінің |фонетикасы» пәнінің |кесте |әдебиеттерге |ауызша |
|зерттеу нысаны, |зерттеу нысаны, | |шолу | |
|мақсаты мен |мақсаты мен | | | |
|міндеттері. Қазіргі |міндеттері, | | | |
|қазақ тілі |салалары, зерттелу | | | |
|фонетикасының |жайы. | | | |
|салалары. Қазіргі | | | | |
|қазақ тілі фонетикасы| | | | |
|пәнінің зерттелу | | | | |
|жайы. | | | | |
|Дыбыс, әріп, |Дыбыс, әріп, фонема.|Дәріс тезисі, |Ғылыми |Жазбаша, |
|фонемалар туралы |Фонема туралы |кесте |әдебиеттер |ауызша |
|түсінік. Фонема |түсінік, | |ге шолу | |
|туралы түсінік, |көзқарастар. | | | |
|көзқарастар. Фонема | | | | |
|туралы ілімнің алғаш | | | | |
|негізін салушылар. | | | | |
|Сөйлеу дыбыстарын |Сөйлеу дыбыстарын |Дәріс тезисі |Сөздіктермен |Жазбаша |
|қарастырудың үш |қарастырудың үш | |жұмыс |талдау |
|аспектісі. |аспектісі. | | | |
|Фонетикалық зерттеуде| | | | |
|қолданылатын әдістер.| | | | |
|Фонемаларды | Фонемаларды |Дәріс тезисі |Тілдік |Ауызша, |
|топтастырудың |топтастырудың | |таңбаларға |жазбаша |
|ұстанымдары. |ұстанымдары. Дауысты| |сипаттама |талдау, |
|Дауысты және дауыссыз|және дауыссыз | |беру |аударма |
|фонемалар. |фонемалар. | | | |
|Буын. Буынның |Буын. Буынның |Дәріс тезисі, |Тілдік |Ауызша, |
|жасалуы, түрлері. |жасалуы, түрлері. |интернет |таңбаларға |жазбаша |
|Буын және тасымал. |Буын және тасымал. |жүйесімен жұмыс |сипаттама |талдау |
| | | |беру | |
|Екпін туралы түсінік.|Екпін туралы |Дәріс тезисі |Тілдік |Ауызша, |
|Екпіннің түрлері. |түсінік. Екпіннің | |таңбаларға |жазбаша |
|Бунақ-ритмикалық топ.|түрлері. | |сипаттама |талдау |
| | | |беру | |
|Дыбыстардың алмасуы. |Дыбыстардың алмасуы.|Дәріс тезисі |Сөздіктермен |Ауызша, |
|Комбинаторлық немесе |Комбинаторлық немесе|интернет желісі, |жұмыс, |Жазбаша, |
|позициялық өзгерістер|позициялық |слайдпен жұмыс |кестемен |талдау |
|мен спонтандық |өзгерістер мен | |жұмыс. | |
|өзгерістер. |спонтандық | | | |
| |өзгерістер. | | | |
|Сингармонизм заңы. |Үндестік заңы. |Дәріс тезисі |Сөздіктермен |Ауызша, |
|Тіл үндестігі. Ерін |Сингармонизм заңы. |интернет желісі, |жұмыс |Жазбаша |
|үндестігі. |Тіл үндестігі. Ерін |слайдпен жұмыс | |талдау |
|Аккомодация туралы |үндестігі. | | | |
|түсінік. | | | | |
|Ықпалдың түрлері. |Ықпалдың түрлері. |Дәріс тезисі |Тілдік |Ауызша, |
|Ассимиляция құбылысы |Ассимиляция |интернет желісі, |таңбаларға |жазбаша |
|және диссимиляция |құбылысы. |слайдпен жұмыс |сипаттама |талдау |
|туралы түсінік. | | |беру | |
|Қазақ орфоэпиясының |Фонетикалық басқа |Дәріс тезисі, |Тілдік |Ауызша, |
|жай-күйі. |үдерістер. |түрлі кестелер |таңбаларға |жазбаша |
| | |слайд түрінде |сипаттама |талдау, |
| | | |беру |аудару |
|Қазақ жазуы және |Қазақ орфоэпиясының |Дәріс тезисі |Тілдік |Ауызша, |
|орфографиясы. |жай-күйі. | |таңбаларға |жазбаша |
| | | |сипаттама |талдау, |
| | | |беру |аудару |
|Пунктуация |Орфография және оның|Дәріс тезисі, |Тілдік |Ауызша, |
|мәселелері. |ұстанымдары. | |таңбаларға |жазбаша |
| | | |сипаттама |талдау |
| | | |беру | |
|Сөздерді фонетикалық |Қазақ тілі |Дәріс тезисі, |Тілдік |Ауызша, |
|талдау тәртібі. |орфографиясының | |таңбаларға |жазбаша |
| |негізгі ережелері. | |сипаттама |талдау |
| | | |беру | |
|Транскрипция және |Транскрипция және |Дәріс тезисі, |Ғылыми |Ауызша, |
|транслитерация |транслитерация |тірек-схемалар |зерттеулерге |жазбаша |
|мәселелері. |мәселелері. | |шолу |талдау |
|Қазіргі қазақ тілі |Фонетикалық талдау. |Дәріс тезисі, |Ғылыми |Ауызша, |
|фонетикасы саласында | | |зерттеулерге |жазбаша |
|еңбек еткен | | |шолу |талдау |
|ғалымдардың | | | | |
|еңбектеріне шолу. | | | | |
7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
4 кесте
|Оқулықтардың, оқу |Саны |Студенттердің |Қамтамасыз ету |
|құралдарының атауы | |саны |пайызы |
|1 |2 |3 |4 |
|Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. |17 |19 |89% |
|Қазіргі қазақ тілі. Лексика,| | | |
|фонетика.- А., 1968,1975. | | | |
|Мырзабеков С. Қазақ тілі |12 |19 |63% |
|фонетикасы.- А.: Қазақ | | | |
|университеті, 2004. –247 б. | | | |
|Байтұрсынов А. Тіл тағылымы.|10 |19 |52% |
|– А., 1992. | | | |
|Бейсенбаева К. Қазақ тілі |7 |19 |37% |
|фонетикасы.- А., 1973. | | | |
|Мырзабеков С. Қазақ тілінің |15 |19 |79% |
|дыбыс жүйесі. – А., 1999. | | | |
|Мырзабеков С. Қазақ тілінің |5 |19 |26% |
|фонетикасы. – А., 1993. | | | |
|Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы|9 |19 |47% |
|бойынша этюдтер. –А.,1998. | | | |
|Қазақ тілінің орфоэпиялық |15 |19 |79% |
|сөздігі. – А.,1963, 1978, | | | |
|1988. | | | |
|Қалиев Б. Қазақ тіліндегі |5 |19 |26% |
|дауысты дыбыстардың | | | |
|редукциясы. – А., 1984. | | | |
8 Пайдаланылатын әдебиеттер:
8.1Негізгі әдебиеттер
8.1.1 Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – А., 1992.
8.1.2 Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. Лексика,
фонетика. – А., 1968,1975.
8.1.3 Қазіргі қазақ тілі.- А., 1954.
8.1.4 Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы.- А.: Қазақ университеті,
2004. –247 б.
8.2 Қосымша әдебиеттер
8.2.1 Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы бойынша этюдтер. –А.,1998.
8.2.2 Бейсенбаева К. Қазақ тілі фонетикасы.- А., 1973.
8.2.3 Дүйсебаева М. Қазақ тілінің қысқаша орфоэпиялық сөздігі. – А.,
1981.
8.2.4 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – А., 1966.
8.2.5 Қазақ тілінің орфоэпиялық сөздігі. – А., 1963, 1978, 1988.
8.2.6 Қалиев Б. Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың редукциясы. – А.,
1984.
8.2.7 Қожахметова Х. Мәнерлеп оқу. – А., 1982.
8.2.8 Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі. – А., 1999.
8.2.9 Мырзабеков С. Қазақ тілінің фонетикасы. – А., 1993.
8.2.10 Неталиева Қ. Қазақ тілінің орфоэпиясы. – А., 1977.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz