Файл қосу
Анықтамалықтардың элементтері
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРIМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК УНИВЕРСИТЕТI |
|3-деңгейлi СМЖ құжаты |ОӘК | |
| | |ПОӘК |
| | |042-14-02-03.1.20.84/01-|
| | |2013 |
|ПОӘК | №2 баспа | |
|«1С ортасында бағдарламалау» |02.09.2013 ж. | |
|пәнінің оқытушыға арналған | | |
|жұмыс бағдарламасы | | |
«1С ортасында бағдарламалау» пәнінен
ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
5В070400 - Есептеу техникасы және программалық қамсыздандыру
мамандығы үшiн
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
Семей
2013
Мазмұны
|1 |Глоссарий |3 |
|2 |Дәрістер |7 |
|3 |Практикалық сабақтар |89 |
1 Глоссарий
|Анықтамалықтар |Анықтамалық есеп берулер кезіндегі мәліметтерді енгізу |
| |үшін немесе құжаттарды толтыру үшін қолданылатын бір |
| |типті объектілер. Көбінесе анықтамалықтар болып |
| |қызметкерлер, мекемелер, материалдар тізімі болып |
| |табылады. 1С: Бухгалтерия көп сатылы анықтамалықтар мен |
| |және бағынышты анықтармен жұмыс жасайды. |
|Батырма |Бұл элемент стандартты батырманы жасауға көмектеседі. |
| |Батырма қандай да бір процедураны орындауға мүмкіндік |
| |туғызады. |
|Бухгалтерлік шот |Бухгалтерлік есептің жоспарланған шотын сақтауға |
| |арналған. 1С:Бухгалтерия бір мезетте бірнеше жоспарланған|
| |шоттарда жұмыс істей алады. Жоспарланған шоттардың |
| |әрқайсысында өздерінің кез-келген шоттарының кодының |
| |ұзындығы және суб. счеттардың сатысыныңсаны болады. |
|Глобальдік модуль |1С Кәсіпорынның қосқан жағдайда автоматты түрде |
| |орындалатын модульді айтамыз. Гл. модульде проц-лар және |
| |функциялар қолданылады. Пр-дың функциялары гл-дік |
| |модульдің гл-дік контекстің гл. құрамдық бөлігі болып |
| |саналады. Гл. модуль конфигурациясының бөлігі бола отыра |
| |конфигурацияның құрамына сақталады. |
|Дата |Шаруашылық операцияның откiзу уақыты белгiлейдi |
|Дебет |Шотты және дебеттiн субшоттарының кодтарын белгiлейдi |
|Диалог |Дегеніміз бұл қандай бір ақпаратты жасау үшін және қарау |
| |үшін арнайы жасалған экранның формасы. Диалогтың көмегі |
| |арқылы бағдарлама қолданушыдан қажетті ақпаратты сұрайды |
| |немесе қолданушыға қандайда бір ақпаратты қарау үшін |
| |көрсетеді. Диалогтың терезесі экранның тіктөртбұрышты |
| |аймағы болып табылады. Ол ақпаратты шығаруға және |
| |басқаратын элементтерді көрсетуге мүмкіндік туғызады. |
| |Диалогты тағайындау - қолданушыға ақпаратты шығару мен |
| |қараудың ыңғайлы формасын ұсынады |
|Есептеу, берулер |Есеп берулеранықталған критериялар бойынша қорытындылар |
|және оңдеулер |сақтайтын ақпаратты алу үшін алады. Өңдеу бір нәрсені |
| |толығынан сервистік жағдайда қарастыру |
|Журналдар |1С:Бухгалтерияны құжаттарды операциялармен проводкаларды |
| |қаралу үшін және сақтау үшін журналдар жасалған барлық |
| |бухгалтерлікоперациялардыңтізіміқарау үшін журнал |
| |операциялар қолданылады. Бұндағы кез-келген жолды |
| |операциялар белгіленіп келесі мәліметтерді қамтиды: Дата,|
| |номер, мазмұны суммасы бұл 4 операция түрінде болады. |
|Құжаттар |Кәсіпорында болып жатқан кез-келген жағдайда көрсету үшін|
| |1С: Бухгалтерия құжаттарды. Құжаттардың негізгі қасиеті |
| |оның бухгалтерлік операцияларды автоматикалық |
| |қалыптастыру. |
|Құжаттың модулі |1С:Кәсіпорын жүйесінде кірістірілген тілде берілген |
| |бағдарлама түрінде көрсетілген. Форманың модулінен |
| |ажыраттатын бірнеше ерекшеліктері бар. |
|Кредит |Шотты және кредиттарының субшоттарының кодтарын |
| |белгiлейдi |
|Көп жолдың бөлігі |Ақпаратты кестеге енгізілуін ұйымдастыратын арнайы |
| |диалогтың элементі. |
|Кестенің мәні |Бұл элемент кестенің мәнің ұсыну үшін қолданады. |
|Модуль |1С Кәсіпорын жүйесінде кірістірімен тілдегі |
| |бағдарламаларды айтамыз. Модульдер метаберілгендердің |
| |құрылымының объектілері көрсеткен жерге орналасады және |
| |орындалуы үшін 1С Кәсіпорын жұм-ды алдын ала шақырады |
|Нумератор |Құжаттардың нумерациясын дұрыс сақтау үшін қолданылады. |
| |Нумератордың негізгі міндеті — құжаттың әртүрлі |
| |типтеріне нумерациялауды қамтамасыз еті, бұл үшін бұндай |
| |құжаттарға бір нумератор тағайындалады. Нумераторға |
| |арнайы құжаттардың ішінен орын берілген. |
|Реинжиринг |Фирма қызметін жақсартуына жету үшін арналған іс |
| |процесстерінің қайта құрылуы. Бұл –жұмсалған қаражатты |
| |түсіру, өнімнің сапасын көтеру және тұтынушылардың |
| |сұраныстарын толық қанағаттандыруына бағытталған |
| |операцияларды қайта жоспарлау мен қызмет ететін бизнес |
| |процедуралардың комплексті өзгертілуі. |
|Субконттар |Термині бухгалтерлік счеттарбойынша аналитикалық есеп |
| |беруді қолдануға арналған жиынтық мәндерін енгізу үшін |
| |қолданылады. |
|Сумма |Шоттардың соммасын белгiлейдi |
|Тұрақтылар |Тұрақтылар тұрақты мәлiмет жазу үшін қолданылады. Мысалы:|
| |кәсіпорынның аты бас бухгалтердің аты жөні және тағы |
| |басқалары. |
|Түгендеу |Бұл барлық материалдардың әрқайсысын бiртiндеп санап |
| |шығып, одан кейiн материалдардың нақтылы қалдығын |
| |бухгалтерлiк баланстағы қалдығымен салыстыру. Түгендеу |
| |жұмысы материалдардың түгел сақталуын қамтамасыз етудiң |
| |басты құралы болып табылады. Салыстыру тiзiмдемесi |
| |түгендеу кезiнде анықталған нақтылы қалдығы, оның |
| |бухгалтерлiк есептегi қалдығына сәйкес келмейтiнi |
| |тауарлық-материалдық қорлар бойынша жасалады. Салыстыру |
| |тiзiмдемесiнде артық немесе кем шыққан материалдық |
| |құндылықтар бухгалтерлiк есепте көрсетiлген бағасымен |
| |есептеледi. Түгендеу комиссясы барлық артық немесе кем |
| |шыққан материалдар жөнiнде оларға жауапты тиiстi |
| |адамдардан жазбаша түсiнiк алуға тиiс. |
|Тізбектеу |Тұрақты мәліметтер жиынтығын тізбектеу үшін қолданылады. |
| |Мысалы: ақшаны тізбектеу қолма-қол, қолма-қол емес. |
|Тізбек |Кестемен байланысты арнайы элемент, көп сатылы тізбек |
| |құрылымы ретінде ұсынылады. Мысалы: Тауарлардың көпсатылы|
| |анықтамалықтары. |
|Тізім |Тізім элементі қолданушыға тізімдердің мәнің көрсету үшін|
| |және олардың біреуінің мәнің таңдап алуға арналған. |
|Тізбегі бар өріс |Бұл элементтің атқаратын қызметі тізім элементімен бірдей|
| |болып келеді. Айырмашылығы бұның таңдау батырмасы бар. |
|Флажок |Бұл элемент қолданушыға қосу/сөндірудің мүмкіншілігін |
| |қамтамасыз етеді. |
|Операциялық және |Мүліктердің қозғалысын бухгалтерлік есеп беруде |
|проводкалар |операциялар және проводкалар түрінде жазады. Операция |
| |кәсіпорында бухгалтерлік есепте болған толықтай |
| |шаруашылық операциясын басқарады, ол бірнеше |
| |проводкаларды сақтай алады. Проводкалар өз бетімен |
| |операциядан бөлек бола алмайды. |
2 Дәрістер
1 1С:Кәсіпорын жүйесінің негізгі мүмкіндіктері
1.1 Бухгалтерлік есептегі 1С: Кәсіпорын жүйесінің негізгі мүмкіндіктері
1С: Кәсіпорын жүйесі бухгалтерлік есептің барлық бөлігінде қолданылады:
1. Банк және касса есебі.
2. Негізгі құралдар және (активті емес) матер-ң емес активтер есебі.
3. Тауарлар есебі, өнім өндіру және қызмет көрсету.
4. Ұйымдар мен алашақ берешектері мен есеп беруші тұлғалармен өзара есеп
айырысу есебі.
5. Еңбекақы бойынша есеп айырысу.
6. Бюджеттің есеп айырысу
7. Көп деңгейлі шоттар жоспарымен жинақтамалы есеп жүргізу.
8. Бірнеше шоттар жоспарымен жұмыс істеу
9. Валюталық есеп
10. Көп деңгейлі таңдамалы есеп өлшеміне байланысты көп деңгейлі таңдамалы
есептің жұмыс жасау.
11. Сандық есеп.
12. Бір деректер базасымен бірнеше кәсіпорындарда есеп жүргізу желілігі.
Бағдарламаға ақпараттарды енгізу бірнеше режимнен тұрады:
1) қолмен енгізу режимі
2) типтік операциялар режимі
3) құжаттау режимі
Бағдарлама жеке немесе желі бойынша істейді. Әр түрлі объектілермен бір
уақытта жұмыс істеу үшін қолайлы көп терезелі интерфейспен қамтамасыз
етілген. Бухгалтерлік бағдарламаны жұмысқа дайындаудың ең бірінші жауапты
және көлемді кезеңі тұрақты және шарты тұрақты деректерді компьютерге
енгізу болып табылады.
1С: Кәсіпорын бағдарламада осындай деректерді сақтауға арналған анықтамалар
мен аспаптамалар бар. Олардың ішіндегі ең негізгісі жоспарланған шоттар
болып табылады. Бағдарлама лармен жұмысты бастамас бұрын бухгалтер
пайдаланушы кәсіпорында жүргізілетін есептің негізгі принципіжәне оны
жүргізу барысында қолданылатын шоттарды анықтап алып, оны Қазақстанның
шоттаржоспарына ауыстыру керек. Осы шоттар негізінде бухгалтерлік есеп
жүргізіледі немесе керекті құжаттар алынады. Кәсіпорында нормативті
құжаттармен берілген стандартты жоспардың шоттар және басқа басқа да арнайы
жоспар шоттар, шоттар жүйесі кәсіпорынның есеп саясатына байланысты. 1С:
Бухгалтерия жүйесінде есепті бірнеше жоспарланған тағы да жүргізу
мүмкіндігі қарастырылған.
Жоспарланған шоттарды басты менюдің амалдар пунктінен таңдау арқылы
іске қосамыз. Жоспарланғаншоттардың әр жолы бухгалтерлік есептің нақты және
қосалық шотын көрсететін кестеден тұрады.
1.2 1С: Бухгалтерлік жүйесінің қысқаша түсініктемесі
1С Бухгалтерия жүйесін қолданғанда кездесетін қысқаша түсініктемелер:
1.Тұрақтылар (константы). Тұрақтылар тұрақты мәлiмет жазу үшін
қолданылады. Мысалы: кәсіпорынның аты бас бухгалтердің аты жөні және тағы
басқалары.
2. Анықтамалықтар (справочник). Анықтамалық есеп берулер кезіндегі
мәліметтерді енгізу үшін немесе құжаттарды толтыру үшін қолданылатын бір
типті объектілер. Көбінесе анықтамалықтар болып қызметкерлер, мекемелер,
материалдар тізімі болып табылады. 1С: Бухгалтерия көп сатылы
анықтамалықтар мен және бағынышты анықтармен жұмыс жасайды.
3. Тізбектеу (перечисление). Тұрақты мәліметтер жиынтығын тізбектеу үшін
қолданылады. Мысалы: ақшаны тізбектеу қолма-қол, қолма-қол емес.
4. Бухгалтерлік шот. Бухгалтерлік есептің жоспарланған шотын сақтауға
арналған. 1С:Бухгалтерия бір мезетте бірнеше жоспарланған шоттарда жұмыс
істей алады. Жоспарланған шоттардың әрқайсысында өздерінің кез-келген
шоттарының кодының ұзындығы және суб. счеттардың сатысыныңсаны болады.
5. Операциялық және проводкалар. Мүліктердің қозғалысын бухгалтерлік есеп
беруде операциялар және проводкалар түрінде жазады. Операция кәсіпорында
бухгалтерлік есепте болған толықтай шаруашылық операциясын басқарады, ол
бірнеше проводкаларды сақтай алады. Проводкалар өз бетімен операциядан
бөлек бола алмайды.
6. Субконттар термині бухгалтерлік счеттарбойынша аналитикалық есеп беруді
қолдануға арналған жиынтық мәндерін енгізу үшін қолданылады.
7. Құжаттар. Кәсіпорында болып жатқан кез-келген жағдайда көрсету үшін 1С:
Бухгалтерия құжаттарды. Құжаттардың негізгі қасиеті оның бухгалтерлік
операцияларды автоматикалық қалыптастыру.
8. Журналдар. 1С:Бухгалтерияны құжаттарды операциялармен проводкаларды
қаралу үшін және сақтау үшін журналдар жасалған барлық
бухгалтерлікоперациялардыңтізіміқарау үшін журнал операциялар қолданылады.
Бұндағы кез-келген жолды операциялар белгіленіп келесі мәліметтерді
қамтиды: Дата, номер, мазмұны суммасы бұл 4 операция түрінде болады. 9.
Есептеу, берулер және оңдеулер (отчеты и обработки). Есеп берулеранықталған
критериялар бойынша қорытындылар сақтайтын ақпаратты алу үшін алады. Өңдеу
бір нәрсені толығынан сервистік жағдайда қарастыру
Жоспарланған шотта басты менюдің амалдар пунктімен жоспарланған шоттар
таңдау арқылы іске қосылады. Жоспарланған шоттардың әр жолы бухгалтерлік
есептің нақты және қосалқы шоттын көрсететін кестесімен тұрады.
1. Код. Счеттың толық кодының номері
2. Атауы (наименование). Счеттың қосалқы счетінің атауы.
3. Вал. Валюталық есеп жүргізу белгісі есеп берілген счет немесе қосалқы
счет бойын валюталық есеп жүргізілсе онда валюта таңбасына + қойылады.
4. Кол. Сандық есеп жүргізубелгілі егер берілген счет немесе қосалқы счет
бойынша есеп жүргізілсе, онда кол. Бағасына + бағасы қойылады.
5. Заб. Баланстан тыс счеттар белг.
6. Акт. Активтіксчеттар мынандай мәндерді қабылдайды. А активті П
пассивтік + субконттар 1...С10 бұл бағанада көрс счеттардың таңдамалы
есебін құрайды. Егер жүйеде бірнеше счет тең болса онда терезенің
жоғарғы жағына жоспарланған счеттардың атауы көрсетілген кескін
шығады. Керекті счеттар жоспарын таңдау үшін сол кескіннің бірін
таңдалғанын керек.
Бақылау сұрақтары:
1. 1С: Кәсіпорын жүйесінің негізгі объектілеріне сипаттама
2. 1С: Кәсіпорын жүйесінде анықтамалықтар нешеге бөлінеді?
3. 1С: Кәсіпорын жүйесінде бухгалтерлік есептің қандай бөлімдері
қолданылады?
4. Бағдарламаға ақпаратты енгізу неше бөлімнен тұрады?
5. Жоспарланған шот дегеніміз не?
2 Конфигурация және 1С: Кәсіпорынның
технологиялық платформасы
2.1 ЭАЖ жобалаудың приниптері
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені жобалауы ізделінді ақпаратты
нәтижелілік алу мен түрлендіру жүйесін ұйымдастыруымен байланысты
техникалық құжаттаманы құрастыру процессін айтады. Жобалау процессінде
алынған құжат жобалау атына ие болады. Жобалаудың мақсаты: техникалық
қамтуды және ақпараттық, математикалық, программалық, ұйымдастырушылық
қамтуды қалыптастыру.
Экономикалық жүйелерді жобалау мен функционалдануы ААЖ құрастырудың
жүйелі техникалық принциптерінде негізделеді: жүйелік, дамутышылық,
үйлесімділік, тиімділік, унификация мен стандартизация.
Ашық жүенің түсініктемесі:
Жүйе құрастыруында стандарт пен технологияны таңдау шешімі жүйе
пайдалануының жеістіктерін анықтайды, реинжиринг мүмкіндіктерін, қызмет ету
уақыттың, соңында басқа жаңа технологияның түрлеріне көшу.
«Реинжиринг» термині консалтинг облысындағы Майкл Хаммер және
Джеймс Чампи американдық мамандарыен енгізілді.
Реинжиринг – фирма қызметін жақсартуына жету үшін арналған іс
процесстерінің қайта құрылуы. Бұл –жұмсалған қаражатты түсіру, өнімнің
сапасын көтеру және тұтынушылардың сұраныстарын толық қанағаттандыруына
бағытталған операцияларды қайта жоспарлау мен қызмет ететін бизнес
процедуралардың комплексті өзгертілуі.
Тиімді басқару орындалу үшін негізгі принцептерден басқа бірнеше
жеке принцептер шығарылады. Әр жеке принципінің орындалуы анық бір
экономикалық тиімділігін береді. Бұл келесі принциптер: декампозициясы,
алғашқы жүргізушінің принцептері, жаңа есептердің принципі, ақпараттық
ағымдар мен құжат айналымын автоматтандыру принципі.
Келтірілген принциптерін орындау ААЖ мен ААТ құру және жұмыс істеудің
барлық сатыларында қажет болады, яғни олардың барлық өмірлік цикл
кезенінде.
2.2 АЖ өмірлік циклінің түсініктемесі. Жобалаудың кезеңдері
АЖ жобалау әдістемесінде базалық ұғымдарының бірі – оның программалық
қамтудың өмірлік цикл ұғымы (ПҚ ӨЦ). ПҚ ӨЦ - бұл оның құрылу туралы шешім
қабылданғаннан бастап экплуатациядан толық шығау уақытына дейінгі үзіліссіз
процесс. Қазіргі уақытында екі негізгі ӨЦ моделі кең таратылуда:
каскадтық моделі
спиралдық моделі.
ӨЦ каскадтық моделінің қолданылуы барлық жобалау процессі кезеңдерге
бөлінуін болжамдайды. Бір кезеңнен келесі кезеңге көшу ағымды кезеңдегі
жұмыс аяқталған соң орындалады. Әр кезең құрастыру басқа құрастырушылар
командасымен жалғастыруына жеткілікті болтындай құжаттаманың толық
комплектін шығаруымен аяқталады.
ӨЦ спиралдік моделі ӨЦ бастапқы кезеңдеріне негізделеді: талдау
және жобалау. Бұл кезеңдерінде техникалық шешімдердің өтімділіг
прототиптерді құру жолымен тексеріледі. Әрбір спираль бөлігі ПҚ версиясын
немесе фрагментін құрастыруын сәйкес келеді.
Жобалаудың негізгі кезеңдері: алдын ала зерттеу, жобалау (техникалық
жоба, қызметтік жоба), жүйені жұмыс істеуіне ендіру, жүенің орындалуы,
өндірістік эксплатация.
Алдын ала зерттеу.
▪ Стратегияны анықтау
Стратегияны анықтау жүйенің тексерілуін болжамдайды. Тексерілудің
басты мақсаты - жобаның ағымды көлемін бағасы, оның есептері мен мақсаты,
сонымен қатар жоғары деңгейде функциялар және мәндерді анықтау.
• Талдау
Талдау кезеңі бизнес – процесстерді және оларды орындауына қажет
ақпараттың толық зерттеуін қарастырады. Осы кезеңде ақпараттық модел
құрастырылады, ал келесі жобалау кезеңінде – деректердің моделі.
Стратегияны анықтау кезеңінде жиналған жүйе туралы барлық ақпарат
талдау кезеңінде формалданады және анықталады.
Кезең 2. Жобалау. Техникалық жоба. Бұл кезеңде ААЖ жобасы қағазда
құрастырылады, негізгі компоненттерінен (техникалық, программалық,
қпараттық қамту және т.б.) әр қайсысы бойынша жобалау шешімдер таңдалады
және негізделеді.
Кезең 3. Жүйені іске қосу.
Іске қосуға дайындау: техникалық құралдарды эксплуатацияға орнату мен
ендіру, персоналды оқыту, деректер қорын жүктеу.
Тәжірибелік эксплуатацияны жүргізу – жүйенің әр түрлі бөліктернің
өңделуі.
Кезең 4. Өндірістік эксплуатацияға тапсыру. Жүйенің күнделікті жұмыс
істеуі: қызмет ету мен администрациялау.
2.3 АЖ жобалау әдістері мен тәсілдері
Қазіргі кезде практикада экономикалық ақпараттық жүйелерді жобалауын
ұйымдастыруында екі жолын шығарады:
• жобалау мекеменің ішкі құрамына кіретін програаммистермен
жүргізіледі;
• жобаның құрастырылуымен нақты пәндік облысында программалық
өнімдерді жүргізу, сату, құрастыруында жұмыс тәжірибесіне ие
болатын арнайы фирмасы орындайды.
Жобалаудың рационалды жолдарын іздеу келесі бағыттары бойынша
жүргізіледі:
• типті жобалау шешімдерін құрастыру (ҚПД),
• экономикалық есептерді ҚПД ендіру мен функционалдану шарттарына
байланысты шешу,
• жобалаудың автоматтандырылған жүйелерін құрастыру.
ААЖ облысында типтік жобалау шешім (ТЖШ) в области АИС представляет
комплект технической документации, содержащий проектные решения по части
объекта проектирования, включая программные средства и предназначенный для
многократного применения в процессе разработки, внедрения и
функционирования АИС с целью уменьшения трудоемкости разработки, сроков и
затрат на создание АИС.
ҚПД мысалдары:
• бухесебі үшін «1С-бухгалтерия», «Бэст», «Инфо- Бухгалтер»;
• «Гарант», «Консультант» анықтамалық және ақпараттық қамтуы;
• Экономикалық және қаржылық қызметі «Мекеме, фирма қызметінің
экономикалық талдауы мен болжамы» /«Экономический анализ и прогноз
деятельности фиры, организации»/ (құрастырушы ИНЕК фирмасы;
• «Мекеменің қаржылық анализі» /«Финансовый анализ предприятия»/
Инфософт фирмасы.
Ендіру мен функционалдануының нақты шартарына экономикалық есептерді
ҚПД көмегімен шешу әр түрлі өндіргіштердің бірнеше дестелерін келістіру
жолымен бірыңғай ақпараттық процессті қалыптастыруын болжамдайды.
Жобалаудың негізгі екі тәсілін шығарады: құрылымдылық және объектіге –
бағытталған жобалау. Құрылымдылық жолы АЖ құрастыру кезінде
автоматтандырылған бөлімдерге бөлінуінде негізделеді: жүйе функционалдық
ішкі жүйелерге бөлінеді, олар ішкі функцияларға, ал одан кейін есептерге
және т.с.с.
Объектіге - бағытталған жобалау жүйенің объекті декомпозициясын
болжамдайды. Объект – берліген пәндік облысында маңызды функционалды
тағайындауына ие болатын нақты мән.
2.4 ААТ-ның экономикалық тиімділігі
Техниканы сатып алуы, жобаларды дайындау, дайындық жұмыстары,
кадрларды дайындау болса да, АТ енгізуі капиталдық салымдармен
байланысты. Сондықтан да енгізудін алдында АЖ жөнінің экономикалық
негіздемесі анықталуы қажет. ААЖ қолдануының тиімділігі есептелуі керек.
Мәліметтердің қалыптасу, өңдеу кезіндегі есептеу техника амалдарының
қолдану жөнің экономикалық ақпараттың автоматтандырылған өндеуінің
тиімділігі деп атайды. Есептелген және фактілік тиімділікті ажыратады.
Есептелген жобалау кезеңінде анықталады, фактілік – жобаны енгізу
нәтижелерінен кейін.
Есептеу техниканы енгізуіне байланысты экономикалық нәтиже тiкелей және
жанамаға бөлінеді.
Тірі еңбектің шығының үнемдейтін көрсеткіш (сағ):
) Тэк=Тр-Тм абсолюттік көрсеткіш
2) [pic] салыстырмалы көрсеткіш
Тэк - тірі енбектің шығының үнемдейтін көрсеткіш, сағ
Тм - машиналық әдісі бойынша өндеуінің енбек көлемі
Тр - қол әдісі бойынша өндеуінің енбек көлемі
Тп - енбек өнімділігінің өсу (рост) индексі
[pic], С - өндеу бағасы ,
[pic] Сз - шығындарды өзгерту индексі
Шығындардың өтiмдiлiк мерзімі = ААЖ құрұлуына қажет жалпы шығындардың
қосындысы / ААЖ енгізілуіне байланысты, кірістін жылдық артуы (прирост).
Бақылау сұрақтары:
1. Автоматтандырылған экономикалық ақпараттық жүйелердi жобалау дегенiмiз
не?
2. Автоматтандырылған ақпараттық жүйелердi (ААЖ) құру ұстанымдарын атап
және оларға сипаттама берiңiз.
3. Реинжиниринг дегенiмiз не?
4. Тиiмдi басқарудың жеке ұстанымдарың атап өтiңiз
5. Программалық қамтудың өмірлік циклына анықтама беріңіз. Өмірлік циклдің
моделдеріне сипаттама беріңіз.
6. Жобалаудың негізгі кезеңдері қандай? Олардың мінездемесі.
7. Экономикалық ақпараттық жүйелерді жобалауына әдістері және оларға
байланысты сұрақтар.
3 Операциялар журналы. Модульдер түсініктемесі
3.1 Шаруашылық операциялар журналы
Шаруашылық iс әрекетiн тiркеу және оларды құжаттау шаруашылық
операциялар журналы арқылы iсе асырылады. Есептiн белгiлi бөлiгiне
жауаптының күнделiктi жұмысы, керектi журналды ашу, командалар менюынен
керектi операциялармен жұмыс iстеу, бастапқы документтердi құрастыру. Егер
бұл операциялар қатесiз болса, онда программа бас журналында бухгалтерлiк
шоттар корреспонденциясын откiзедi.
Керектi журнал меню- Операции арқылы ашылады. Журнал алты бағанадан
тұратын кестеге еңгiзiледi.
Дата - шаруашылық операцияның откiзу уақыты белгiлейдi
Дебет – Шотты және дебеттiн субшоттарының кодтарын белгiлейдi
Кредит - Шотты және кредиттарының субшоттарының кодтарын белгiлейдi
Сумма – шоттардың соммасын белгiлейдi
N – шоттар еңгiзiлгенорынның номерi белгiленедi.
1С Кәсіпорын жүйесінің конфигурациялары өзіне конструкторлар жиынтығын
қосады. Олар конфигурацияның типтік элементтерін тез және жеңіл түрге жасау
үшін қосымша инструмент ретінде қолданылады. Конструкторлар қазметіне
байланысты бірнеше түрге бөлінеді. 1-сі болып шығару конструкторы –
анықтамалардың, құжаттардың, журнал құжаттарының басу формасын шығару үшін
қолданылады. Есеп беру макетін тағайындау конструкторы. Мета берілгендердің
объектілерінің басу формасының шаблонын автоматты түрде жасау үшін
қолданылады. Бухгалтерлік сұраныс тағайындау конструкторы. Есеп беруді
автоматты түрде шығару үшін қолданылады. Сұр-тар конструкталары. 1С
Кәсіпорын жүйесінің модульдерді өңдеуді жеңілдету үшін қолданылады.
3.2 Модульдер түсініктемесі
Модуль деп 1С Кәсіпорын жүйесінде кірістірімен тілдегі бағдарламаларды
айтамыз. Модульдер метаберілгендердің құрылымының объектілері көрсеткен
жерге орналасады және орындалуы үшін 1С Кәсіпорын жұм-ды алдын ала
шақырады.
Гл. модуль деп 1С Кәсіпорынның қосқан жағдайда автоматты түрде
орындалатын модульді айтамыз. Гл. модульде проц-лар және функциялар
қолданылады. Пр-дың функциялары гл-дік модульдің гл-дік контекстің гл.
құрамдық бөлігі болып саналады. Гл. модуль конфигурациясының бөлігі бола
отыра конфигурацияның құрамына сақталады.
Кестелер жалпы кестелердің механизмі баспа беттерінің формасының
шаблонын жасауға мүмкіндік береді. Ағымдағы конфигурацияның кез-келген
модулімен қол жетім болып табылады.
Мысалы, жалпы кестелерді қолдану. Гл-дік модуль арқылы құжаттардың
кестелерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
3.3 1С Кәсіпорын бағдарламасының тілінің синтаксисі
1С тілі Бейсик тілімен өте ұқсас. 1С бағдарламасында барлық кілттік
сөздерді орыс тілінде жазуға болады.
|1С тілінің құрылысы |Ескерту |
|Процедура РассчитатьНалог(Сотрудник,|Жай процедура. КонецПроцедуры |
|НекаяДата) |сөзінен кейін ешқандай белгі керек |
|КонецПроцедуры |емес, өйткені обұл оператор емес ал |
| |операторлық жақша |
|Функция РассчитатьНалог(Сотрудник, |Бұл функция әр уақытта жауапты |
|НекаяДата) |қайтару керек. |
|Возврат Налог; | |
|КонецФункции | |
|Если Оклад > 10000 Тогда |Жай шарт. КонецЕсли сөзінен кейін |
|......Результат = "Нормально"; |нүкте мен үтір болу керек, өйткені |
|Иначе |осылай Если операторы аяқталады. |
|......Результат = "Плохо"; | |
|КонецЕсли; | |
|Результат = ?(Оклад > 10000, |Қысқартылған Если. |
|"Нормально","Плохо"); | |
|Если Оклад > 10000 Тогда |Көптік шарт. Егер бірінші шарт |
|......Результат = "Нормально"; |орындалмаса, онда екінші шарт |
| |тексеріледі. Егер де екінші шарт |
|ИначеЕсли Оклад > 5000 Тогда |орындалмаса, онда үшіншісі |
|......Результат = "Средне"; |тексеріледі. Егер де шарттардың |
| |біреуі де орындалмаса, онда Иначе |
|Иначе |блогы орындалады. |
|......Результат = "Плохо"; | |
|КонецЕсли; | |
|Если (Оклад > 10000) И (КодКатегории|Жақшалар болу керек. |
|= 2) Тогда | |
|КонецЕсли; | |
|Пока Номер <= 50 Цикл |Пока жай циклы (қайталанулардың саны|
|КонецЦикла; |белгілі емес цикл). КонецЦикла |
| |сөзінен кейін нүкткмен үтір болуы |
| |керек, өйткені бұлай Пока операторы |
| |аяқталады. |
|Для Номер = 1 По 50 Цикл |Для жай циклы (қайталанулардың саны |
|КонецЦикла; |белгілі емес цикл). |
|Перейти ~метка; |Бұлай шартсыз өтудің меткалары мен |
|<...> |операторы жазылады (GOTO). |
|~метка: |Меткалардың саны аз болғаны жақсы. |
|Пока <условие> Цикл |Продолжить операторы басқаруды |
|Если <условие> Тогда |циклдың басына береді. |
|........Продолжить; | |
|КонецЕсли; | |
|КонецЦикла; | |
|Пока <условие> Цикл |Прервать операторы циклынан шығуды |
|Если <условие> Тогда |іске асырады. Басқару циклынан |
|.........Прервать; |кейінгі операторларға беріледі. |
|КонецЕсли; | |
|КонецЦикла; | |
|Перем Сотр; |Айнымалыны хабарлау. |
|Номер = 1; |Айнымалыларды хабарлау керек емес. |
| |Бірінші белгінің берілуінен кейін |
| |жаңа айнымалы пайда болады. |
|ФИО = Фамилия + " " + Имя + " " + |Жолдардың қосылуы |
|Отчество; |( конкатенация) |
|НекаяДата = '01.01.2002'; |Күнді сақтайтын айнымалы. |
|Перем глТекущийПользователь Экспорт;|Глобалді модульде глобальдіқ |
| |айнымылының хабарлануы. Бұндай |
| |айнымалылар конфигурацияның кез |
| |келген жерінде бар. |
|Попытка |Кез келген жағдайларды өңдеу. |
|а = 10 / 0; |Егер операторларды орындау кезінде |
|Исключение |Попытка және Исключение сөздерінің |
|Предупреждение("Деление на ноль!"); |арасында қате болса, онда басқару |
|КонецПопытки; |Исключение және КонецПопытки |
| |сөздерінің арасындағы операторларға |
| |беріледі. |
| |Егер қате болмаса, онда басқару |
| |КонецПопытки сөзінен кейінгі |
| |операторларға беріледі. |
|//это комментарий |Бұлай комментарийлер беріледі. |
|СпрСотр.ВыбратьЭлементы(); |Объект әдісін шақыру, нүкте арқылы |
| |жүзеге асырылады. |
Бақылау сұрақтары:
1. Шаруашылық операциялары туралы түсініктеме
2. Конструкторлар қызметі
3. Модульдер түсініктемесі
4. Глобальдік модуль
4 Тауарлы - материалдық қорлардың есебі
4.1 Тауарлық-материалдық қорлар жайлы түсiнiгі
Кәсiпорындар мен ұйымдарды қызметi барысында өздерiнiң өндiрген дайын
бұйымдары, сату сату үшiн сатып алған тауарлар, сатып алған бiрақ әзiрге
ұйымға келiп түспеген тауарлары (жолдағы тауарлар), аяқталмаған өндiрiс,
басқаларға көрсеткен қызметтерi, сондай-ақ жұмыстарды орындау және
қазметтердi көрсету барысында пайдалануға арналған қосалқы бөлшектерi,
отындары, ыдыс және ыдыстық материалдары, жартылай фабтикаттар және басқа
да материалдары сол ұйымның тауарлық-материалдық қоры түрiндегi ағымдағы
активi болып табылады.
Материалдарды есептеудiң негiзгi мiндеттерi:
Дайындалған, келiп түскен және өндiрiске немесе сыртқа босатылған
материалдарды уақытында есептеп, кiрiске алу немесе есептен шығару.
Материалдардың қоймада және тасымалдау кезiнде түгел сақталуын бақылау.
Материалдық қорлар қалдығының белгiленген мөлшерден артып немесе
төмендеп кетпеуiн бақылау.
Материалдарды өндiрiсте пайдаланған кезде олардың техникалық жолмен
анықталған мөлшерiн және тұтыну мөлшерiнiң қорын анықтау.
Материалдардың өндiр iсте ұтымды пайдалануын бақылау.
Дайындалған материалдардың өзiндiк құнын анықтап және олардың жоспарлы
есептеу бағасынан айырмашылығын тауып, пайдаланылған материалдар құнын әр
объектiнiң шығынына қосу.
Жақсы және дұрыс ұйымдастырылған есеп материалдардың түгел сақталуына,
үнемдi пайдаланылуына көмегiн тигiзедi. Материалдардың түгел және дұрыс
сақталуы, сондай-ақ ұтымды пайдаланылуы, жұмсалуы үшiн алдын ала мыналарды
жасау қажет:
тиiстi түрде жабдықталған материалдық қорларды сақтайтын қойма немесе
бөлме болуы қажет және бөлмелердiң әрқайсысы материалдардың белгiлi бiр
түрiн сақтауға арналған болуы керек;
материалдар қойманың әр бөлiгiнде өздерiнiң түрлерi, сорттары,
өлшемдерi бойынша керектi кезiнде тез алуға және босатқаннан кейiнгi кезде
қалдығын тексерудi қамтамасыз ететiндей етiп орналастырылуы керек.
Материалдардың есебiн дұрыс және ұтымды ұйымдастыру үшiн мыналар керек:
материалдардың бiрiңғай номенклатурасы мен жоспарлы есеп айырысу
бағасын белгiлеу;
құжат айналымының дәл жүйесiн белгiлеу және материалдарды есепке алу
мен есептен шығару операцияларының тәртiбiн сақтау;
бiрiңғайланған алғашқы есеп құжаттары нысандарының түрлерiн белгiлеу
және олармен ұйымның барлық бөлiмдерiн қамтамасыз ету.
Сонымен қатар материалдарды алдағы уақыттарда пайдалану үшiн өндiрiске
босату және басқа жаққа берiлетiн мөлшерiн белгiлеп, оларды жетiлдiрiп
отыру керек. Белгiленген тәртiп бойынша материалдардың қалдығын жаппай
түгендеу, бақылау арқылы тексерiп және олардың нәтижесiн дер кезiнде есепке
алып отыру қажет.
4.2 Тауарлық-материалдық қорлардың жіктелуі
Еңбек заттары біртекті емес. Олардың бір-бірінен өндірісте атқаратын
міндеттеріне қарай, сондай-ақ физикалық және химиялық қасиеттеріне қарай
өзара айырмашылықтары бар. Сондықтан да материалдар есебін дұрыс
ұйымдастырудың ең басты мәселесі – оларға экономикалық жағынан дәлелденген
жіктеу жасау болып табылады. Өздерінің өзгешеліктері мен өнім дайындауда
атқаратын міндеттеріне қара материалдар:
шикізат;
негізгі материал;
көмекші материал;
жартылай фабрикат және тағы да басқалар болып бөлінеді.
Материалдық қорлардың ішінде бөлек топ болып отындар, ыдыс және ыдыстық
материалдар, қосалқы бөлшектер, құрылыс материалдары, тағы да басқалар
есептеледі. Отындар тобына техникалық мақсатта энергия өндіруге, үй-
жайларды жылытуға пайдаланатын материалдардың барлық түрі жатады.
Ұйымның бухгалтерлік есепшоттар кестесінің арнайы бөлімінде «Қорлар»
есебі мына аналитикалық шоттарда жүргізіледі:
шикізат пен материалдар;
сатылып алынған жартылай фабрикаттар;
отындар;
ыдыс және ыдыстық материалдар;
қосалқы бөлшектер;
басқадай материалдар;
өңдеуге берілген материалдар;
құрылыс материалдары.
4.3 Материалдар қозғалысының есебі және оларды құжаттау
Кәсіпорындар мен ұйымдарда материалдық-техникалық жабдықтармен
қамтамасыз етужұмысымен арнайы бөлім және мамандар шұғылданады. Олар ұйым
бойынша келер жылы өндірілетін өнім көлеміне қарай белгіленген өлшем
бойынша өндіріске керек болатын материалдардың көлемін алдын ала анықтап,
жабдықтаушы мекемелермен қажет болатын материалдар көлемі туралы шарт
жасайды. Яғни жабдықтау бөлімінде келген құжаттар М-1 түрлі «келген жүкті
есептеу» журналына тіркеледі. Одан кейін бұл құжаттарды материалды алып
келетін экспедиторға береді. Сонымен қатар экспедиторға материалдарды ашу
үшін сенімхат беріледі. Экспедитор алған жүкқұжаттары мен сенімхатты алғаны
үшін М-1 түрлі журналға қол қояды.
Жабдықтаушы мекемеден және жүк тасымалдаушы ұйымдардан материалдарды
немесе жүктерді алу үшін кәсіпорыннан тағайындалған экспедиторға немесе
жүкті алатын басқа адамға үлгілі түрі М-2 немесе М-2А сенімхаты беріледі.
Егер келіп түскен материалдардың нақты саны, көлемі, сапасы онымен
келген құжаттағы дерекке сәйкес келмесе үлгілі түрі М-7 «қабылдау актісі»
жасалынады. Сонымен қатар үлгі түрі М-7 «қабылдау актісі» жіберу құжатынсыз
келген материалдарға да толтырылады. Материалдар кәсiпорындар мен
ұйымдардың iшiндегi цехтарына, бөлiмшелерiне, өзiнiң аумағы сыртындағы
шаруашылықтарына, сондай-ақ басқа ұйымдарға үлгiлi түрi М-15А материалдарды
босату (iшкi ауыстыруды) “талап ету жүкқұжаты” бойынша босатылады.
Материалдарды босату (iшкi ауыстыруды) “талап ету жүкқұжаты” екi дана
етiлiп жазылып, оған бас бухгалтердiң немесе ол сенiм бiлдiрген тұлғаның
қолы қойылуы арқылы шешiледi.
Егер материалдар қоймадан кәсiпорынның өзiнiң шаруашылықтарына
(цехтарына, бөлiмшелерiне) босатылатын жағдайда үлгiлi түрi М-15А
материалдарды босату (iшкi ауыстыруды) “талап ету жүкқұжаты кейiннен
бухгалтерияға табыс етiледi. Үйлердi, ғимараттарды, құрылыстарды бұзғаннан,
бөлшектегеннен алынатын iске жарамдыматериалдарды кiрiске алу үшiн үлгiлi
түрi М-35 санды акт толтырылады.
Кәсiпорындар мен ұйымдардың өндiрiсiнде жиi пайдаланылатын материалдық
құндылықтар үшiн толтырылатын талап ету қағаздарының санын кемiтiп, есеп
жұмысын жеңiлдету үшiн және материалдарды өндiрiске босату лимитiнiң
сақталуына ағымдағы бақылау жүргiзу үшiн лимиттiк-заборлық (шектеу
карталары) карталарды қолдануға болады. Лимиттiк-заборлық картаға барлық
бiр дана болып жазылатын бухгалтерлiк құжаттар негiзделiнiп жасалады.
4.4 Материалдардың бухгалтериядағы есебi
Материалдардың бухгалтериядағы талдамалық есебi сандық және ақшалай
өлшемде жүргiзiледi. Мұндай есептi ұйымдастырудың көп қиындығына байланысты
бухгалтерияда талдамалы есептi ұйымдастыру жұмыс үздiксiз жетiлдiрiлiп
келедi. Есеп жұмысына есеп тiркелiмдерiнiң өте ұтымды жаңа түрлерi
еңгiзiлiп, есеп жұмысының тәртiбi жақсартылып, есеп машиналары
пайдаланылып, есеп беру жұмысы қысқартылып, жеңiлдетудiң басқа да түрлерi
қолданылуда. Соңғы кезгi уақыттарға дейiн ұйымдардың бухгалтерияларында
материалдардың талдамалық сорттық, сандық, бағалық есебiн карточкаларда
жүргiзiп келдi. Жалпы бухгалтерияда материалдардың әр номенклатуралық
номiрiне бөлек карточка ашылады. Материалдардың кiрiс етiлуiне, босатылуына
жасалған әр құжат деректерi тиiстi карточкаға жазылуы керек. Ай бiткеннен
кейiн немесе ай соңында әр карточка бойынша материалдардың кiрiске алынуы
мен шығыс етiлуiнiң қорытындысы шығарылып, олар материалдардың айналым
тiзiмдемесiне жазылады. Материалдардың есебiн одан әрi жетiлдiру негiзiнде
оперативтiк-бухгалтерлiк (жедел-сальдолық) әдiсi пайда болды.
Материалдар қалдығының қоймалық карточкаларынан үлгiлi түрi М-20 түрлi
тiзiмдемеге дұрыс толтырылуын бухгалтерия қызметкерi мiндеттi түрде
тексерiп, қол қояды.
Қазақстан Республикасында осы күнгi қолданылып жүрген ереже бойынша
кәсiпорындар жылына кем дегенде бiр рет өздерiнiң меншiгiндегi материалдық
қорларына түгендеу жұмысын жүргiзу керек.
Түгендеу – бұл барлық материалдардың әрқайсысын бiртiндеп санап шығып,
одан кейiн материалдардың нақтылы қалдығын бухгалтерлiк баланстағы
қалдығымен салыстыру. Түгендеу жұмысы материалдардың түгел сақталуын
қамтамасыз етудiң басты құралы болып табылады. Салыстыру тiзiмдемесi
түгендеу кезiнде анықталған нақтылы қалдығы, оның бухгалтерлiк есептегi
қалдығына сәйкес келмейтiнi тауарлық-материалдық қорлар бойынша жасалады.
Салыстыру тiзiмдемесiнде артық немесе кем шыққан материалдық құндылықтар
бухгалтерлiк есепте көрсетiлген бағасымен есептеледi. Түгендеу комиссясы
барлық артық немесе кем шыққан материалдар жөнiнде оларға жауапты тиiстi
адамдардан жазбаша түсiнiк алуға тиiс.
Кәсiпорындағы материалдық қорларды түгендеу нәтижесi бухгалтерлiк
есепте түгендеудiң бiткен айына көрсетiлуi тиiс. Кем шыққан және бүлiнген
материалдардың құны кiнәлi адамнан қағида бойынша бөлшек сауда бағасымен
өндiрiледi.
Бақылау сұрақтары:
1. ХҚЕС 2 “Қорлар”.
2. Тауарлы-материалдық қорлардың жiктелуi;
3. Өзiндiк құнының ең кiшi бағасы және нарық құны;
4. Материалдардың кiрiсiнiң құжаттары және ретi;
5. Тауарлы – материалдық қорлардың қозғалысының құжаттық ресiмделуi;
6. Тауарлы-материалдық қорлардың есебiнiң жүйесiн ұйымдастыру: мерзiмдi
түгендеу және ағымды түгендеу;
7. Үздiксiз жүйесiнiң есебi кезiнде тауарлы-материалдық қорлардың есебi;
5 Анықтамалықтар
5.1 Анықтамалықтардың құрылымы
Талдамалы есеп жүргізу және алғашқы құжаттарды құру барысында
анықтамлықтардың құрылымын пайдалану ең негізгі ақпарат болып саналады.
1С:Бухгалтерия жүйесінде көп деңгейлі анықтамалықтар (10 деңгейге дейін )
ұйымдастыруға болады. Жүйеде бағынышты анықтамалықтар механизмі
қарастырылған. Мұндай механизм әр түрлі анықтамалақтардың элементтерін бір-
бірімен байланыстыруға мүмкіндік береді. Бағынышты анықтамалықтардағы әр
бір элемент негізгі анықтамалықтың нақты бір элементімен байланысты. Жұмыс
барысында бағынышты анықтамалық терезесінен таңдалған элементтер жиынтығы
негізгі иеленуші анықтамалықтың ағымдағы элементі болып табылады.
Анықтамалықпен жұмыс екі режимде жүреді:
1. Анықтамалықпен элементті таңдау,
2. Анықтамалықтағы элементтерді түзету және қарап шығу.
Қарап шығу және таңдау режимінде анықтамалықтарды программаның басты
менюінен, құралдар тақтасынан, басқа арқылы ашуға болады. Таңдау режимінде
субконто мәнін, тұрақтыларды, басқа анықтамалық деректемелерін немесе құжат
деректемелерін енгізу үшін, F4 пернесін немесе кнопкасын басу арқылы
анықтамалықты ашуға болады. Бұл екі режимнің айырмашылығы сонда таңдау
режимінде анықтамалықтан курсорды керекті элементке қойып, ENTER пернесін
немесе құралдар тақтасынан керекті кнопканы басу арқылы түзетілетін
деректемені (реквизитті) немесе тұрақтының мәні ретінде ағымдағы элементті
енгізе аламыз. Анықтамамлық формасына программаны басты менюдегі «Амалдар
(Операции)» пунктінен «Анықтамалық (Справочник)» бөлімін немесе құралдар
тақтасынан кнопкасын таңдау арқылы қол жеткізуге болады. Экранға жүйедегі
тізімге бар
анықтамалықтар тізімі шығады. Маустың немесе перненің көмегімен тізімнен
керекті анықтамалықтың атауын таңдап OK кнопкасын басыңыз. Экранға жүйеде
бар анықтамалықтар тізімі шығады. Егер анықтамалық көп элементтен жолдан
және көп бағанадан тұрса, онда анықтамалық кестесіне оның нақты бөлігі
(тек экранға сыйған) шығады, кестенің сол жағына төменгі бөлігіне қарау
(оқу) сызығы шығады. Егер ағымдағы анықтамалық үшін менюдің әрекет
пунктіндегі сатылы тізім командасы таңдалған болса, онда анықтамалық
бағанасының сол жағына жолдың типін көрсететін шартты белгілер шығады.
Анықтамылықтағы жолдың екі түрі болуы мүмкін:анықтамалықтың элементі және
анықтамалық тобының атауы. Анықтамалықтағы топты ашу келесі тәсілдердің
бірімен орындалуы мүмкін:
Кестедегі керекті топ атауының таңбасына маустың көмегімен екі рет басу
немесе Курсорды керекті топ атауына қойып Ctrl + немесе Курсорды керекті
топ атауына қойып программаның басты менюдегі «Әрекет» пунктінің «Келесі
деңгей» командасын таңдау. Топтың бұтақ тәріздес түрін қарап шығу. Топтың
бұтақ тәріздес түрінің құрамы анықтамалықтағы топтың атауынан тұрады және
ол біріншіден, анықтамалықтың құрылымын қарап шығу үшін, екіншіден,
анықтамалықтың нақты тобына кіретін элементтерге тез өту үшін ыңғайлы.
Бұтақтағы «+» таңбасы осы бұтақтың ішінде қосалқы бұтақ барын білдіреді.
Топтың ашу маустың көмегімен таңбаға екі рет басу арқылы орындалады «+»
таңбасы «-» кеауысады. Ал топты жабу үшін «-» таңбасын маустың көмегімен
екі рет басу жеткілікті.
5.2 Анықтамалықтардың элементтері
Анықтамалық терезесі көруге немесе элементтерді таңдауға ашылғанда оның
коды, элементтердщің атауы немесе кез келген деректемесі бойынша реттеуге
болады. Реттеуді программаны басты менюіндегі «Әрекет» пунктінің «Реттеу»
командасын таңдау арқылы орындалады. Реттеуді жылдамдату үшін келесі
пернелер қосындысы қолданылады:
Ctrl +1 элементті коды бойынша реттеу
Ctrl +2 элементті атауы бойынша реттеу
Ctrl +3 кез келген деректеме бойынша реттеу.
Анықтамылыққа жаңа элемент енгізу.
Анықтамалыққа жаңа элемент жүргізу үшін келесі амалдар орындалады:
Анықтамалық тезесіндегі құралдар тақтасынан кнопкасын таңдаңыз немесе Ins
пернесін басыңыз немесе Программаның басты менюіндегі «Әрекет» пунктіндегі
«Жаңа» командасын таңдаңыз. Анықтамалықтағы элементтерді түзету үшін
курсорды түзетілетін ұяшыққа қойып ENTER пернесін басыңыз немесе маустың
көмегімен сол элементке екі рет басыңыз. Анықтамалық элементтерін қарап
шығу үшін курсорды жолдың кезекті элементіне қойып, келесі іс-әрекеттердің
бірін орындаңыз:
Анықтамалық терезесіндегі құралдар тақтасынан кнопкасын таңдаңыз немесе
Программаны басты менюіндегі «Әрекет» пункті бойынша «Қарау» командасын
таңдаңыз. Анықтамалықтың элементтерні жою (жоюға белгілеу) Анықтамалықтан
элементтерді жою және жоюға белгілеу үшін курсорды керекті элементке қойып
келесі іс-әрекеттердің бірін орындаңыз:
Del пернесін басыңыз немесе Менюдің Әрекет пунктінің Жою командасын
таңдаңыз. Жойылуға белгіленген белгіні алып тастау. Анықтамалық
элементтеріндегі белгіні алып тастау үшін курсорды кңеректі элементке
қойып, келесі әрекеттердің бірін орындаңыз:
Del пернесін басыңыз немесе Программаның басты менюінің Әрекет пунктінің
Жоюдағы белгіні алып тастау командасын таңдаңыз.
Анықтамалық элементін көшіру.
Жаңа элемент немесе элементтер тобын көшіру, анықтамалықта бар элементтерді
немесе элемент тобын көшіру арқылы енгізілуі мүмкін. Ол үшін курсорды
керекті элементке немесе элементтер тобына қойып, келесі әрекеттердің бірін
орындау жеткілікті:
F9 пернесін басыңыз немесе Программаның Әрекет пунктінен Көшіру командасын
таңдаңыз.
5.3 Тұрақтылар анықтамалығы
Кәсіпорын жайлы барлық ақпарат Тұрақтылар тізіміне енгізіледі.
Анықтамалықтың ыңғайлығы сонда, оған ақпарат бір рет енгізіліп, құжат құру,
нәтижелерді есептеу, есеп беру қүұжаттарын алу барысында көп рет
қолданылады. Тұрақтылар анықтамалығы экранға программаның басты менюінің
Амалдар пунктінен Тұрақтылар бөлімін таңдаңыз.
Тұрақтылар мәні тарихын қарап шығу үшін керекті тұрақтыны таңдап келесі
әрекеттердің бірін орындаңыз:
F5 пернесін басыңыз немесе Программаның басты менюінің Әрекет пункті
бойынша тарихи мәні командасын таңдаңыз.
Жаңа жол енгізу үшін келесі әрекеттердің бірін орындаңыз:
Ins пернесін басыңыз немесе Басты менюдің Әрекет пунктінің Жаңа жол
командасын таңдаңыз. Кестеге күннің және тұрақтының мәнін енгізуді сұраған
Жаңа жол енгізіледі. Тұрақтылар тарихына Жаңа жол енгізілген бас тарту үшін
Esc пернесін басыңыз.
Бақылау сұрақтары:
1) Анықтамалықтардың жалпы түсінігі
2) Анықтамалықтардың түрлері
3) Анықтамалықтардың қасиеті
4) Анықтамалықтардың элементтері
6 Табыстар мен шығындардың танылуы
6.1 Жылдық жиынтық табыстың есебі
Табыс дайын өнімдерден, сатып алынған тауарлардан және көрсеткен
қызметтерден алынады; олардың сатылу құны тараптар аясында жасалған келісім
шартта (контрактіге) анықталады. Ал, мәміледе шығатын табыс сомасы
бағасынан немесе сатудан жасалатын жеңілдіктерін ескере отырып, олардың
(мәміленің) құндарын өлшейді. Сатып алушылардың алған активтер үшін төлеген
сомасын сату құны деп атайды. Тауарды сатқаннан түскен табыс келесі
жағдайды сақтаған кезде табылады: табыс сомасын үлкен деңгейдегі дәлдікпен
бағалағанда, яғни екі тарап та мәмлеге қатысқан кезде , сатушы қандай
соманы сұрап отырғанын және қандай соманы сатып алушы төлейтіндігін білген
жағдайда; мәмілемен байланысты экономикалық олжаның және соны субьектінің
алу ықтималдығы бар болуы мүмкін.
Келесі шарт сатушыдан сатып алушыға өтетін меншік құқығы болып
табылады., бұл әдетте берілген кезден басталады, ал егер сатушы меншік иесі
ретінде құқығын және міндеттемесін сақтаған болса,онда ол сатылған болып
табылмайды және табыс танылмайды.; мәміле бойынша күтілетін шығын үлкен
нөлдік деңгейдегі бағалауды қажет етеді.
Көрсеткен қызметте және орындалған жұмыстан алынған табыстар, мына
жағдайларда қоспағанда, тауарды сатқаннан алынатын табыс ретінде танылады:
-есеп беру күніне мәміленің аяқталу кезенін үлкен деңгейдегі дәлдікпен
анықталса;
- мәмілені жүргізу кезінде жұмсалған шығыстары да, мәмілені аяқтаушы
үшін қажет шығыстары да үлкен деңгейдегі дәлдікпен бағаланса.
Мәміленің сипатына қарап оның аяқталу кезеңін анықтаған кезде мына
әдістердің бірін пайдаланады:
-белгілі бір күнге жалпы мәміле бойынша жасалған шығыстардың пайыздық
қатынасы ;
- белгілі бір күнге жалпы мәміле бойынша орындалған қызметтің пайыздық
қатынасы;
-орындалған жұмысты талдау.
Аралық негізде жасалатын төлемде , яғни сатып алушылардан алынған
аванстар, табыс болып танылмайды.
Қызмет көрсетутін, яғни мәміленің нәтижесінде үлкен деңгейдегі
дәлдікпен табысты анықтау мүмкін болмаған жағдайда, табыс жұмсалған шығыс
мөлшерінде танылады, яғни сол шығыстың орынын жабады.
Негізгі қызметтерден түскен табыстардың есебі «Негізгі
қызметтен түскен табыстар» шоттарында ұйымдастырылады. Бұл топқа төмендегі
синтетикалық, әрі пассивтік шоттар жатады.
Субъекті қаржылық есеп берген түсіндірме жазбасын бірге тапсырады,
онда: көрсетілген қызметтен түсетін табыстарды анықтаудың жолдары;
дивиденттер, роялти, пайыздан алынатын табыс, көрсетілетін қызмет, тауарды
сатудың нәтижесінде пайда болатын табыстарымен қоса есептік кезең үшін
танылатын табыс түрінің әрбір мәнді сомасы ашылуы тиіс. Тауарды айырбастау
немесе қызмет көрсету нәтижесінде пайда болатын табыстар сомасы бөлек ашып
көрсетіледі.
6.2 Сатылған тауарлардың (қызметтердің және жұмыстардың) өздік құнының
және негізгі емес қызметтердің шығыстарының есебі
Сатылатын тауардың (қызметтердің, жұмыстардың) өздік құнының есебі.
Сатылатын тауарлардың, жұмыстардың және қызметтердің өзіндік құнын есепке
алуға «Сатылған тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құны» деп
аталатын бір топ шоттары арналған.
Жыл аяғында шығындардың барлығы табыс (зиян) шотына көшірілгеннен кейін,
шот жабылуы тиіс.
Бағам айырмашылығы бойынша шыққан шығындары жөнінде жасалатын шоттар
корреспонденциясы төменде келтірілген.
Өнім өндіруне кеткен шығыстар болады және олар өндіріс көлеміне тәуелді
емес. Шаруашылық жүргізуші субьект, еш нәрсе өндірмесе де, белгілі бір
кезеңдердің барысында кезең шығыстарын жасайды.
Кезең шығыстарына мыналар жатады:
-жалпы және әкімшілік шығыстар;
-пайыз бойынша шығыстар;
-тауарлы –материалдық запастарды сату бойынша шығыстар.
Жалпы және әкімшілік шығысы. Шығыстың бұл түріне бүкіл және өндірістік-
шаруашылық қызметін басқару байланысты кезеңдік шығыстар жатады..
Қажет болған жағдайда болған жағдайда кәсіпорын осы келтірілген типтік
номенклатураны толықтыра алады немесе кәсіпорын олардв әрбір экономика
саласының ерекшеліктеріне қарап қысқартуға да, біріктіруге де құқы бар.
Жалпы және әкімшілік шығыстары жиынтық табысқа есептен шығарылғаннан кейін,
жабылуы тиіс.
Пайыздар (проценттер) бойынша шығысқа банк несиесі және жабдықтардың
берген несиесі бойынша, мүлікті жалға беру бойынша төленетін пайыздар
жатады.
Пайыздар (марапаттау) –несие алушының ақша капиталын несиеге алғаны үшін
несие берушіге төленетін табыстың бір бөлігі. Пайызды өтеудің көзі қарыз
капиталын пайдалану процесінен туындайтын құн болып табылады.
Пайыздардың барлық түрлерінің төлемі 684-шотының дебеті және:
-пайыздар арнаулы шоттардан төленгенде 423 –«Банкідегі арнаулы шоттардағы
ақша» шотының;
-пайыздар валюталық шоттардан төленгенде 431, 432-шоттарының;
-пайыздар нақты ақшалай төленгенде 451-шотының кредиті бойынша көрініс
береді.
6.3 Басқа ұйымдардың қызметіне үлестік қатысудан түскен табыстар
Басқа ұйымдарға үлестік қатысудан түскен табыс (зиян)» шотта
жүргізіледі.
Шот күрделі және оның талдамалы (аналитикалық) есебі әрбір ұйымдар
бойынша жүреді, өйткені ол сол ұйымдармен бірлескен қызметін немесе өз
капиталын салуын жүзеге асыруы мүмкін.
Жыл соңында шот бойынша қалдық қалмауы тиіс.
Бақылау сұрақтары:
1.Табыс пен шығын түсініктері.
2.Жеткізудегі кірісті тану, жеткізуге дейін тану, жеткізуден кейін тану,
ұзақ мерзімді келісім-шарттар.
3.Жұмыс және қызмет көрсету, тауарды сату бойынша шығындар есептемесі.
4.Қызметті сатудан түскен табысын тану.
5.Шығындарды тану.
7 Құжаттар және оларды қолдану тәсілдері
7.1 Құжаттар
Құжат —1С:Кәсіпорын жүйесінің негізгі түсініктерінің бірі болып
саналады. Құжаттардың көмегімен жүйеге шаруашылық іс-әрекеттерде орындалып
жатқан ақпаратты енгізеді.
1С:Кәсіпорын жүйесінде құжат негізгі есеп берудің бірлігі болып
саналады. Құжаттың әрқайсысы шаруашылық операциясы жайлы нақты ақпаратты
сақтайды және оны нөмірмен, датамен және уақытпен сипаттайды. Дата мен
уақыт — құжаттың ең маңызды сипаттамаларының бірі, өйткені олар жасалатын
операциялардың тізбегін сақтауға мүмкіндік береді.
Құжаттарды жасаған уақытта бірнеше жалпы реквизиттер жасалуы мүмкін.
Ондай реквизиттар, бірақ рет жасалынып, барлық құжаттардың қолданылуына
қолжетім болады. Құжаттың құрылымын өңдеу шапка реквизитімен және кесте
бөлімінің реквизиттерінің жиынтығына байланысты.
Конфигураторда құжаттармен жұмыс жасау үшін бірнеше журналдар жасалынуы
мүмкін. Құжатты жасаған уақытында, құжат сақталынатын журналдың атын беруге
болады. Құжаттар мен жұмыс жасау үшін арнайы жасалған жалпы журналдарды
қолдануға болады. Қарапайым журналдардан ерекшелігі, құжаттарды мәні және
қолданушының көрсетуі бойынша тандайды.
Қарапайым жағдайда 1С:Кәсіпорын жүйесінде құжаттар кейбір мәліметтерді
енгізу үшін және оларды баспа бетіне шығару үшін қолданылады.
Бір-ақ, көп жағдайда мекеменің шаруашалық өмірінде болып жатқан
жағдайларды, 1С:кәсіпорын жүйесі қолдайтын әртүрлі механизм есептерінде
бейнелеу үшін қолданады. Құжаттың берілгендерін әртүрлі есеп беруде
бейнелеу құжатты өткізгенде көрсетіледі.
Құжаттың модулі 1С:Кәсіпорын жүйесінде кірістірілген тілде берілген
бағдарлама түрінде көрсетілген. Форманың модулінен ажыраттатын бірнеше
ерекшеліктері бар.
Құжаттың модулі құжатты өткізу үшін шақырылады және
«ОбработкаПроведения» процедурасы орындалады. Тек қана құжаттың модулінен
ғана регистрларды, анықтамалықтардың реквизиттарын өзгертуге болады.
Сондай-ақ құжаттың модулінен ғана операцияларды және операциялардың
проводкаларын ғана қалыптастыруға болады. Проводкалар бухгалтерлік
қорытындыларды өзгертуге әкеп соғады.
Нумератор құжаттардың нумерациясын дұрыс сақтау үшін қолданылады.
Нумератордың негізгі міндеті — құжаттың әртүрлі типтеріне нумерациялауды
қамтамасыз еті, бұл үшін бұндай құжаттарға бір нумератор тағайындалады.
Нумераторға арнайы құжаттардың ішінен орын берілген.
7.2 Форманың диалогы
1С:Кәсіпорын жүйесінің берілген элементтерінің формасын жасау үшін
арнайы форманың диалогы қолданылады.
Диалог дегеніміз бұл қандай бір ақпаратты жасау үшін және қарау үшін
арнайы жасалған экранның формасы. Диалогтың көмегі арқылы бағдарлама
қолданушыдан қажетті ақпаратты сұрайды немесе қолданушыға қандайда бір
ақпаратты қарау үшін көрсетеді. Диалогтың терезесі экранның тіктөртбұрышты
аймағы болып табылады. Ол ақпаратты шығаруға және басқаратын элементтерді
көрсетуге мүмкіндік туғызады. Диалогты тағайындау - қолданушыға ақпаратты
шығару мен қараудың ыңғайлы формасын ұсынады.
Формалардағы ақпаратты жасау үшін диалог редакторының келесі типтегі
элементтері қолданылады:
Кесте 1 – Элементтер жиынтығы
|• мәтін; |• шығару өрісі;|• көп жолдың |• тізбек; |
| | |бөлігі(кесте); | |
|• тізім; |• кестенің |• тізбегі бар өріс; |• флажок; |
| |мәні; | | |
|• |• сурет; |• шекара. | |
|батырма; | | | |
Мәтін. Диалогтың экранында мәтінді шығаруға көмектеседі. Мәтіндік өріс
статистикалық немесе ақпараттық болуы мүмкін. Статистикалық мәтіннің
өрісінің мазмұны ақпаратты диалогқа енгізгенде өзгермейді. Ақпараттық
мәтіндік өрісте әртүрлі ақпарат шығарылуы мүмкін және оның мазмұны
диалогпен жұмыс жасағанда өзгертілуі мүмкін.
Шығару өрісі. Шығару өрісі ақпаратты енгізгеннен кейін ол сақталып, өңделуі
үшін қолданылады.
Көп жолдың бөлігі(кесте). Көп жолдың бөлігі(кесте)— ақпаратты кестеге
енгізілуін ұйымдастыратын арнайы диалогтың элементі.
Тізбек. Кестемен байланысты арнайы элемент, көп сатылы тізбек құрылымы
ретінде ұсынылады. Мысалы: Тауарлардың көпсатылы анықтамалықтары.
Тізім. Тізім элементі қолданушыға тізімдердің мәнің көрсету үшін және
олардың біреуінің мәнің таңдап алуға арналған.
Кестенің мәні. Бұл элемент кестенің мәнің ұсыну үшін қолданады.
Тізбегі бар өріс. Бұл элементтің атқаратын қызметі тізім элементімен бірдей
болып келеді. Айырмашылығы бұның таңдау батырмасы бар.
Флажок. Бұл элемент қолданушыға қосу/сөндірудің мүмкіншілігін қамтамасыз
етеді.
Батырма. Бұл элемент стандартты батырманы жасауға көмектеседі. Батырма
қандай да бір процедураны орындауға мүмкіндік туғызады.
Сурет. Сурет элементі диалогтың терезесінде суреттің орналасуын қамтамасыз
етеді. Бұл элемент ешқандайда функционалдық жүктемені меңгермеген, тек қана
рәсімдеу үшін қолданылады.
«Шекара» элементі басқа элементтерді қоршаған шекара салады. Ол арқылы
терезенің атың жасауға мүмкіндік беріледі.
Бақылау сұрақтары:
1) Құжаттың модулі дегеніміз не?
2) Нумератор дегеніміз не?
3) Нумератордың негізгі міндеті не?
4) Диалог дегеніміз нені білдіреді?
5) Мәтіндік өрісті қалай түсінесің?
6) Шығару өрісі дегеніміз не?
8 Бухгалтерлік есептің Қазақстандық стандартында (БЕҚС)
желілік технологияларды қолдану
8.1 Желінің физикалық құрылымы
1С: Кәсіпорын жүйесін орнатудың бірнеше варианттары жіберіледі: локалдік
орнату, әкімшілік орнату, желілік орнату.
Локалдік орнату 1С:Кәсіпорынның бір қолданушы үлгісінің варианты
болып табылады.
Әкімшілік орнату кезінде локалдік желінің серверінде каталог
құрылады, оған 1С: Кәсіпорын дистрибутивінен керекті файлдар көшіріледі.
Оларды көшірудің мақсаты: біз бұл каталогтан SETUP.EXE программасын
жіберген кезде 1С: Кәсіпорынның желілік орнатудың немесе локалдік орнатудың
процедураларын істеуіміз керек. Бұл кезде менюде, жүйелік каталогта, орнату
программасы жіберілген компьютерде ешқандай өзгерістер болмайды.
Желілік орнату әкімшілік орнату кезінде құрылған каталогтан SETUP.EXE
программасын жіберу кезінде істелуі мүмкін. Желілік орнатудың локалдік
орнатудан айырмашылығы:
- желілік орнату кезінде қолданушының комьютеріне 1С: 1С: Кәсіпорын
жүйесін жүйесінің бағдарламалық файлдары көшірілмейді.
Желілік орнату қолданған релизге байланысты екі желілік режимдерде
жұмыс істеуге негізделеді: Net – релиз (файл- серверлік жүйені құрады) және
SQL – релиз (клиент- серверлік жүйені құрады).
Файл- серверлік принципте негізделген мәліметтерді өңдеуді жұмыс
станциясы жүргізеді, ал сервер қосымша дисктік құрылғы қызметін атқарады.
Есепті орындау кезінде барлық мәліметтер қоймасы немесе оның бөлігі желімен
жұмыс станциясына өткізіледі және онда жұмыс станциясының процессорымен
өңделеді.
Осы жүйенің жұмыс істеу жылдамдығы өңделген мәліметтер қоймасының
көлеміне байланысты. Ол мәліметтер қоймасының көлемі 200-300Мб – тан асқан
кезде дұрыс жұмыс істемей қалады, ал 1Гб – ке жеткен кезде тіпті істен
шығады.
Кесте 2 – Байланыс жүйелері
Диалогты шақыру үшін конфигуратордың барлық ашық терезелерін жабу керек
және Конфигуратрдың басты менюінің «Операциялар» менюінен "Распределенная
ИБ — Автообмен" пунктін таңдау керек.
Автообмен (Автоауыстыру) диалогі әрбір перефирийлік ақпараттық база
үшін тиеу (загрузка) және түсіру (выгрузка) белгілерін орнатады және
автообменді орындайды.
Диалогты жіберген кезде қандай ақпараттық базаларға тиеуді және түсіруді
істеу керегі анықталады және олар тиеу және түсіру тізімдерінде
белгіленеді.
8.2 Монитор режимі
1С: Кәсіпорын жүйесінің желілік версиялары жұмыс кезінде желіде трафик
құрады. Қазіргі кезде белгілі желілер Ethernet (жіберу қабілеттілігі 10
МБит/с) және Fast Ethernet (100 МБит/с). Ethernet және Fast Ethernet жақсы
мінездемелердің қамтамасыз етуі үшін бір локалді желіде қосыла алады.
Қолданушы мониторы 1С: Кәсіпорын жүйесін желілік режимде әкімшілік
ету үшін арналған қосымша құрылғы болады.
Монитор белсенді қолданушылар тізімін қарауға рұқсат береді, яғни сол
уақытта ақпараттық базамен жұмыс істеп отырған қолданушылармен. Сонымен
қатар, монитор әр уақыт кезеңдерінде қолданушылармен орындалатын
әрекеттерді тіркейтін журналын талдауды рұқсат етеді (қолданушылар
жұмысының тарихы).
1С: Кәсіпорын –да қолданушы мониторы жіберудің 2 режимінде қолданылады.
Қолданушылар мониторының негізгі функциялары (белсенді қолданушылар тізімін
және тіркеу журналын қарау) «1С:Кәсіпорын» жіберу режимінен шақырылуы
мүмкін. Сонымен қатар «Монитор» жіберудің аранайы режимі бар, ол қолданушы
мониторының функцияларына рұқсат береді. Негізгі функциялардан басқа
«Монитор» режимін жіберген кезде тіркеу журналының тарихын архивациялау
орындалады.
8.3 1С: Бухгалтерияның клиент- серверлік өткізуі
Қарапайым файл- серверлік жүйе ақпарат көлемді болғанда жұмыс
жасалмайды ( ақпарат көлемі 1Г Байтқа дейін болуы керек). Клиент серверлік
жүйенің негізгі ерекшелігі және артықшылығы осыдан тұрады: олар файл
серверлік жүйе жұмыс жасай алмайтын көлемдегі қоймалар қорымен жеткілікті
жылдамдықпен жұмыс жасайды ( « жұмыс жасай алмайды » оның қызметтілігі
сонымен қатар жылдамдығы да комерциялық қосымша үшін жеткіліксіз деген
мәнде ).
Мұнда SQL серверлік жүйе үшін 100Мбит қабілеттілікпен жіберу міндетті
емес. SQL сервермен жұмыс жасағанда жұмыс стнциясы қойма дерегін өзіне
желімен көшірмейді. Ол жай желі бойынша серверге жеткілікті шағын сұраныс
жібереді, сұраныс орындалатын. мысалы таңдау жүргізеді және сұраныстын
қорытындысын кері жұмыс станциясына жібереді.
Осылай, қойманы көшірмегендіктен трафик желі бойынша біраз төмендейді,
ал желі бойынша тек сұраныс пен оның орындалу нәтижесі ғана жіберіледі.
Енді сервермен SQL-жүйесінде не болатынын қарайық. Алынған жұмысты өзі
орындайды, сондықтан егер SQL-жүйемен 10 пайдаланушы жұмыс жасаса, онда
серверге бір уақытта 10 қолданушы жұмыс жасап жатқан бағдарламаның 10
данасын жібергенмен бірдей бұл сол секілді ( мысалы, 1С—тің 10 локалдық
көшірмесі ). Мұндай жүйелер үшін көп процессорлық нұсқадағы RISC
процессормен компьютерлерді қолдану керек (SUN Microsystems өнімінің
біреуін ). Және де, деректермен жұмыс жасау көлемі ГИГАБАЙТ ондығына жету
мүмкін. Өйткені деректер жұмыс орнында орналасқандықтан, сервердің дискінде
оларға қол жеткізу өте жылдам, келесі өңдеу үшін желі бойынша жіберуді
талап етпейді. Барлық сұраныстар серверге түседі, қарапайым файлды ,
сұраныстарды тиімді орындау және оларды жою бойынша көптеген мүмкіндіктер
бар. Бұл мүмкіндіктер MS SQL Server-дің бағдарламалық қамтамасыздандыруында
тағайындалған, «1С» тен қолданушылардан қолданушы бағдарламаның бір
бөлігін осы мүмкіндіктерді толық мөлшерде пайдалананып жазу керек.
8.4 1С клиент-сервердің қосымша артықшылықтары
Сенімділік. Клиент- серверлік жүйе транзакциялармен қоса жұмыс істейтін
механизм,сонымен қатар олардың шегінуібар. Файлда -1С бағдарламасының
серверлік болжамаларында транзакциялармен жұмысжасау механизмі бар.бірақ
оларды іске асыру әдістерінде біраз айырмашылық бар. Файл- серверлік
болжамдарында транзакция механизмі жұмыс станцияларының бірінде келеңсіз
жағдайдың дұрысталғанына дейін барлық мәлметтер қоймасына бітеу жасағандай
болып келеді. Транзакцияны бастаған қайта келтіру тек жұмыс станцияның
жұмысқа жарамдығы жағдайында ғана мүмкін. Клиент- серверлік жүйеде бұл
механизм біраз қиын (SQL-сервердің бағдарламалық қамтамасыздан-дыруында
іске асатын – біздің жағдайда MS SQL Server 6.5 ). Ол транзакцияның басында
мәліметтер қоймасының бекіту жасаусыз, мәліметтер қоймасынан қима алуға
мүкіндік береді. Мұндай қималар өте көп болуы мүмкін: әр жұмыс станциясы
үшін- өзінікі. Тарнзакциянының алдында Жұмыс станциясының тоқтап қалуы
болған жағдайда транзакция қарапайым түрде көшіріліп алынуы мүмкін (яғни
транзакция болдыртқанға дейінгі мәліметтер қоймасы сол күйінде қалпына
келтірілуі мүмкін ). Көшіру жұмыс станциясының сұранысы бойынша ( оның
жұмысқа жарамдығы сақталған уақытта ) немесе жұмыс станциясын қайта іске
қосқаннан кейін, немесе SQL- жүйесінің жетекшісімен іске асырылады.
Осылай жұмыс станциясының істен шығуы мәліметтер қоймасын толық сақтап
қалуы үшін онша қауыпты емес. Одан басқа SQL- жүйесі транзакция журналы деп
аталатын журнал жүргізеді. Мәні бойынша мәліметтер қоймасы оның бастапқы
түрінде және транзакция журналына жазылған өңделген түрінде сақталады.
Сақтаудың бұндай түрі барлық жүйенің жұмыс жасауы барысында мәліметтер
қоймасын мұрағаттауға жасауға мүмкіндік береді. Мәліметтер қоймасының
жағдайы мұрағатауға дейінгі кезінде белгінеді, бітпеген транзакциялар
қалдырылады, ал негізгі қойма және аяқталған транзакциядан тұратын
транзакция журналының бөлігі мұрағатқа жазылады. Мұрағаттау үрдісі оңай
автоматтандырылады, яғни оператордың болуы міндетті емес, өйткені SQL-
серверде ол үшін қосымша құрылғылар бар.
Қорғаныс. Жалпы мәліметтердің сақталымдығы көп шамада қолбалы
есептерден тәуелді (1С- сатудан немесе 1С- есеп беруден ), бірақ кез келген
жаңа бастаушы хакер жай ғана паролін тауып алатын әдеттегі нұсқамен
салыстыру бойынша клиент- серверлік нұсқада мәліметтерді қорғау SQL-
сервермен ұсынылатын құрылғыларға сүйенеді
Қолданғанда иілгіштігі (икемділігі ). SQL-сервердің негізіндегі
жүйелерондаған тіті жүздеген қолданушыларға қиын желілік конфигурациялар
жасауға мүмкіндік береді. Мұндай жағдайда жасаушыға жүйені тиімдеу үшін,
оны қиындықтары бойныша топтарға және қарау мүмкіндік әдісіне қарай бөлуге
көптеген мүмкіншіліктер беріледі. Серверлер- репликаторлар, мысалы
жойылған офистары, қоймалары бар тармақталған жүйелі үлкен ұжымның есеп
жүйесін ұйымдастыру үшін жақсы механизм береді. Мұндай жүйедегі жұмыс
қазіргі уақытта мәліметтерді синхрондау және орынын ауыстыру үшін үзіліссіз
32- 128Кбит тұрақты байланыс каналдарын ұйымдастыру үшін қажетбіздің
телефондық сымдарында іске асырылады және онша қымбат емес ( әрине ірі
бірлестіктің масштабында ).
SQL 1С болжамының жетіспеушілігі- бұл құны. Бағдарламалық
қамтамасыздандырудың құны ғана емес және ол жұмыс жасайтын темір құны және
қызмет жасау құны. Не істеуге болады- SQL бұл жоғары технология өнім. Ал
жоғары технологиялық өнім әдетте қымбат болады және сауатты қызметкермен
іске асырылуы керек, сондықтан SQL жүйеменсауатты жұмыс жасауға қабілетті
жүйелік жетекші қарапайым файл- серверлік жүйе үшін маманнан қарағанда
қымбат болып келеді.
8.5 MS SQL Server- мен байланыс үшін желілік хаттама таңдау
1С жүйесімен жұмыс жасау барысында С: SQL үшін Кәсіпорын MS SQL Server-
дің мәліметтер қоймасының серверімен байланыс үшін қолданылатын желілік
хаттама 1С: 1С: Кәсіпорын жүйесінің өнімділігіне үлкен әсер етуін ескеру
қажет жұмыс станциясына Microsoft Data Access немесе MS SQL Server- дің
клиенттік бөлігі орналастырған кезде MS SQL Server енгізу үшін Named Pipes-
желілік хаттама таңдалады. Бұл хаттама ешқандай қосымшаларды талап
етпейдіжәне тәжірибе көрсеткендей әр түрлі желілік конфигурацияларда
тұрақты және сенімді жұмыс жасайды. Бірақ оның жетіспеушіліктері бар: ол
желіні қатты жұмысқа толтырады, басқа қолданушыларға жұмыс жасауға кедергі
жасайды және басқа хаттамалардың жұмыстарын ұстайды, әсіресе, егер жұмыс
станциялары ретінде опрациондық жүйесі Windows 95/98 басқарылатын
компьютерлер қолданылса.
MS SQL Server- мен байланыс үшін NWLink IPX/SPX және TCP/IP
хаттамалар кеңінен қолданылады. Өнімділігі бойынша бұл хаттамалар бір-
бірінен ( TCP/IP бірнеше жылдамырақ )ажыратылмайды және конфигурациялық
желіден олардың біреуін таңдаға болады. Жұмыс хаттамасын таңдау "Client
Network Utility"(SQL Server 7.0 )- тың көмегімен іске асырылады.
Сондықтан SQL 1С:Предприятие жүйесінің жұмысының жылдамдығы төмен деген
шағым болған жағдайда MS SQL Server- мен байланыс үшін қалыпты өнімді
қамтамасыздандыратын хаттаманың болуын көз жеткізу қажет. Біршекті
Win95желісі үшін NetBIOS ( NetBEUI,а IPX/SPX) хаттамасы тиімді нұсқа болып
келеді. Желі өзі өте жылдам жұмыс жасайды және хаттама оңай тағайындалады.
Жалғыз жетіспеушілігі NetBIOS көпсегменттік желі бойынша аралап жүре
алмайды, бірақ бұны жетіспеушілігі деп атау қиын. Егер бір желіде 6-7
компьютер қолданылса олар барлығы сервердің ролін атқаратын компьютерге
кіру рұқсаты болуы керек.
Бақылау сұрақтары:
1. 1С: Кәсіпорын жүйесін орнатудың бірнеше варианттарын атаңыз?
2. Әкімшілік орнату кезінде локалдік желінің серверінде не құрылады?
3. Желілік орнату қолданған релизге байланысты екі желілік режимдерде
жұмыс істеуге негізделеді. Атаңыз?
4. 1С: Кәсіпорын –да қолданушы мониторы жіберудің неше режимінде
қолданылады?
5. Мұрағаттау үрдісі оңай автоматтандырылады, яғни оператордың болуы
міндетті емес, өйткені SQL- серверде бұл үшін нелер бар?
3 Практикалық жұмыстар
Практикалық жұмыс №1. Кадрлық есептің жүйесі
Мақсаты: Кадрлық есептің кіші формасын құрастыру.
Қазір біз кәсіпорын қызметкерлерінің кадрлық есебінің кіші-жүйесін
құрамыз. Ол қызметкерлерді жұмысқа алуға, жұмыстан шығаруға және кадрлық
құжаттармен жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Әр конфигурация жеке каталогта
(папкада) сақталуы керек.
1. Кез-келген дискіде жаңа папка құрыңыз, мысалы, «С:\Ваша фамилия»
2. 1С:Предприятиені жіберіңіз. Ақпараттық базаның тізімі ашылады.
1С:Предприятие бір компьютерде бірнеше базамен жұмыс жасай алады. Мысалы,
бір базады кадрлық есеп жүргізіледі, келесі базада – тауар тіркелімі,
үшіншісінде – А фирмасының бухгалтерлік есебі, төртіншісінде – Б
фирмасының бухгалтерлік есебі жүргізілуі мүмкін.
3. Добавить батырмасын басыңыз. База тізімінде көрсетілетін ақпараттық
базаның атын көрсетіңіз, мысалы, «Ваша фамилия». Базаның атауы әр
түрлі болуы мүмкін, ол ештеңеге тәуелді емес.
4. Келесі алаңда сіз 1-ші қадамда құрған папкаңыздың жолын көрсетіңіз.
«...» батырмасын басыңыз, папкаға кіресіз және Выбрать батырмасын
басыңыз.
Папка компьтердің локальді қатты дискінде орналасуы мүмкін, мысалы
«С:\KADR» немесе желідегі басқа компьютерде, мысалы, «\\Server\KADR».
5. ОК басыңыз. Ақпараттық базалар тізімінде жаңа жол пайда болады. Оны
өзгерту үшін Изменить батырмасын басуға болады. Мысалы, ақпараттық
базаны басқа жерге көшірсеңіз немесе ақпараттық базаға басқа атау
бергіңіз келсе. Тізімнен ақпараттық базаны алып тастау үшін Удалить
батырмасын басу керек. Бұл жағдайда ақпараттық база тізімнен ғана
жойылады, бірақ дисктен жойылмайды.
6. Конфигуратор жұмыс жасау режимін көрсетіңіз.
[pic]
Сурет 1 – 1С:Кәсіпорынының режимдерінің формасы
1С төрт түрлі режимде жұмыс жасай алады:
• Предприятие – ақпараттық базаны пайдалану режимі. Бұл режимде
кәдімгі қолданушылар жұмыс жасайды, берілгендерді енгізеді,
есептерді басып шығарады, т.б. Бұл режимде конфигурация құрылымын
өзгертуге болмайды.
• Конфигуратор – конфигурлеу режимі (программалау). Бұл режимде
программистер жұмыс жасайды, жаңа анықтамалықтар, есептер құрады,
бағдарламалық модульдер жазады. Бұл режимде ақпараттық базаға
берілгендерді енгізуге болмайды.
• Монитор – берілген уақытта ақпараттық базамен жұмыс жасап отырған
қолданушыларды қарап отыру режимі. Ақпараттық базамен жасалатын
барлық операциялар тіркелу Журналында тіркеледі. Монитор режимінде
нақты объектте нақты қолданушылардың жасап жатқан барлық
операцияларының протоколын алуға болады, сонымен қатар фильтрдің
басқа да шарттарын қоюға болады.
• Отладчик – программистерге арналған режим, олардың программада бір
жұмыстары орындалмай жатса. Осы жерде программаның қадам бойынша
қалай орындалатынын қарауға болады. Бұл жағдайда программа
Предприятие режимінде жүргізіледі.
7. Базаны конфигуратор режимінде жүргізу үшін ОК-ді басыңыз.
8. Құрылған папкада әлі ештеңе болмағандықтан, 1С берілгендер базасы
қандай форматта сақталатындығын сұрайды: DBF немесе SQL-Server
файлдарында. «DBF файлдары» форматын көрсетіңіз және ОК батырмасын
басыңыз.
[pic]
Сурет 2 - «DBF файлдары» формасы
9. Конфигуратор іске қосылады. Біз өте жиі жұмыс жасайтын Конфигурация
ағашын ашыңыз. Ол үшін Конфигурация мәзірін басыңыз => Конфигурацияны
Ашу немесе [pic] батырмасын басыңыз. Конфигурация ағашының терезесі
ашылады. Оған ыңғайлы өлшем беріңіз.
[pic]
Сурет 3 – Конфигуратор формасы
Бұл терезеде конфигурацияның анықтамалықтар, құжаттар, есептер және т.б.
сияқты объекттері берілген. Қандай да бір тармақты ашу үшін қосу
таңбашасын екі рет басу керек немесе оның атауын екі рет басу керек.
10. Меңзерді Анықтамалықтар жолына қойып, [pic] батырмасын басыңыз (немесе
тышқанның оң жақ батырмасын басып Жаңа анықтамалықты таңдаңыз). Осылай
анықтамалықтар конструкторы терезесі ашылады.
Конструкторлар программистерге белгілі бір іс-әрекет жасауда көмек үшін
берілген. Жаңа ғана біз анықтамалықтар конструкторын көрдік. Тағы 1С-те
құжаттар конструкторы, есептер конструкторы, сұраныстар конструкоры және
т.б. бар. Конструктор жасайтын барлық істерді қолмен жасауға болады,
бірақ конструктормен тезірек болады. Егер сізге конструктор керек болмаса
«Использовать конструкторы при создании новых объектов» флажогын алып
тастаңыз.
11. «Использовать конструкторы при создании новых объектов» флажогын алып
тастаңыз да конструкторды жабу үшін Отмена батырмасын басыңыз.
12. Меңзерді қайтадан Анықтамалықтар жолына орналастарып [pic] батырмасын
басыңыз (немесе тышқанның оң жақ батырмасын басып Жаңа анықтамалықты
таңдаңыз). Бұл жағдайда анықтамалықтар конструкторының терезесі
ашылмайды, оның орнына анықтамалықтың құрылымын өзгертуге болатын
кәдімгі терезе пайда болады.
[pic]
Сурет 4 – «Должности» анықтамалығының конструкторының формасы
13. Анықтамалықтың идентификаторын (атын) беріңіз, мысалы, біз қазір
«Должности» анықтамалығын құрамз. Анықтамалықтың идентификаторы өте
маңызды, себебі, ол бағдарламалау кезінде қолданылады. Оны жай
өзгертуге болмайды, өйткені бағдарламада сол анықтамалық қолданылатын
барлық жерлерді өзгерту керек. Анықтамалықтың идентификаторына өте
жауапты қараңыз. Идентификатор анықтамалықтың мазмұнын көрсететіндей
түсінікті болуы керек, мысалы: «Стран», «Сотрудники», «Товары» т.б.
Объектілердің идентификаторларында, сонымен қатар айнымалыларының
атауларында пробелдер болмауы керек, бірақ сандар болады.
Идентификаторлар саннан басталмайды.
14. Атаудың ұзындығына 30 символ беріңіз.
Әр анықтамалықтың алдын-ала берілген екі алаңы бар: «Код» және
«Наименование». Біз атаудың ұзындығын, кодтың ұзындығын, сонымен
қатар:
Сандық/Мәтіндік кодтың типін өзгерте аламыз.
15. «Должности» анықтамалғының құрылымдық терезесін жабыңыз.
16. Еңбегіңіз босқа кетпес үшін конфигурацияны сақтап қойыңыз.
1С конфигурацияны таза жаңа екендігін анықтап, «словарь данных» жоқ
екенін ескертеді. Сол үшін ол осы «словарьді» құрады.
[pic]
Сурет 5 – Базаны құрастыруға рұқсат сұрау формасы
«Да» батырмасын басыңыз.
Біз ақпараттық базаның құрылымын өзгертіп жатқандықтан, 1С ақпараттық
базаның реорганизациялауына рұқсат сұрайды. Үлкен конфигурацияларда
(бағдарламаларда) бұл өте ұзақ және ауыр процесс болуы мүмкін, ал бізде
әзірге барлығы оңай.
[pic]
Сурет 6 – Метамәліметтер мен жұмыс жасау формасы
«Да» батырмасын басамыз.
1С базаның құрылымын анализдейді және өзгертулері бар тізімдерін терезін
көрсетеді.
[pic]
Сурет 7 – Қабылдау формасы
«Принять» батырмасын басыңыз.
Базаны реорганизациялаудан кейін «Реорганизация информации закончена»
деген хабарландыру шығады.
15. «Сотрудники» анықтамалығын құрамыз. (Меңзерді «Справочники»
анықтамалығына орналастырып «Новый» батырмасын басыңыз). «Сотрудники»
анықтамалығының атауын (идентификаторын) береміз.
16. Атаудың ұзындығына 100 символ береміз.
Атауында қызметкердің аты-жөні сақталатын болады. Кейде өте ұзын аты-
жөндер болады, мысалы: "Александровский-Петровский Александр
Александрович".
[pic]
Сурет 8 – Қызметкерлер анықтамалығының формасы
17. Біздің бұл анықтамалықта тағы да бір «Должность» алаңы болады.
Реквизиттердің тізімі қазір бос. «Добавить» батырмасын басқанда,
реквизиттердің құрылымын өзгертетін терезе ашылады. Реквизит, атрибут
және алаң – бұл барлығы бір. Жай «реквизит» атауына үйрену керек.
[pic]
Сурет 9 – Қызмет реквизитінің формасы
18. Реквизитке «Должность» атауын беріңіз. Реквизит типіне біз алдын-ала
құрған «Справочник.Должности» типін көрсетіңіз. Бұл берілген
реквизиттің мәні «Должности» анықтамалғнан таңдалады. «ОК» батырмасын
басыңыз.
19. «Оклад» реквизитін құрыңыз (типі Число, «Точность» үтірден кейін 2
белгі)
[pic]
Сурет 10 – «Оклад» реквизитінің формасы
20. «ДатаПриема» және «ДатаУвольнения» деген екі реквизит құрыңыз (типі
«Дата»).
21. Конфигурацияны сақтаңыз.
Енді бізде екі анықтамалық бар және кейбір берілгендерді енгізуге болады.
22. 1С:Предприятиені Предприятие режимінде іске қосамыз. Мұны дәл
Конфигураторда істеуге болады, ол үшін [pic] батырырмасын басу керек.
1С:Предприятие терезесі шығады.
23. «Должности» анықтамалығын ашыңыз. Ол үшін «Меню => Операции =>
Справочники => Должности». Анықтамалық терезесі ашылады.
Анықтамалыққа тез кіру үшін біз меню құрамыз, ал әзірге жай осылайша.
[pic]
Сурет 11 – Қызметі анықтамалығының кесте түріндегі үлгісі
24. [pic] батырмасын немесе INS батырмасын басып, бірнеше қызмет түрін
жазыңыз. Мысалы, Директор, Бухгалтер, Программист.
Байқасаңдар кодтар автоматты түрде беріледі, бірақ оларды өзгертуге
болады. Ондайда кодтардың өтімділігі сақталуы тиіс. Өтімділіктің
параметрлерін конфигураторда өзгертуге болады, мысалы, оны мүлдем алып
тастауға болады, керек болмаса.
Өз күйі бойынша «По наименоваии» сұрыптауы орналасқан. Бұл қызмет
түрінің атауының бірінші әріпін жазғанда автоматты түрде керекті мамандық
түріне әкеледі. Сұрыптаудың басқа да түрін орнатуға болады: коды бойынша
немесе реквизиті бойынша. Ол үшін тышқанның оң жақ батырмасын басып,
Сұрыптауды таңдау керек. Біз мұны жасамаймыз, қалай бар, солай
қалдырамыз.
25. «Должности» анықтамалығын жабамыз да, «Сотрудники» анықтамалығын
ашамыз. (Операция => Справочники => Сотрудники).
[pic]
Сурет 12 – Қызметкерлер анықтамалығының кесте түріндегі формасы
26. Бірнеше қызметкерлерді енгіземіз. Мысалы, Иванов – директор,
Петров – Бухгалтер, Сидоров – Программист.
Байқасаңдар, қызмет түрін көрсеткенде «Должности» анықтамалығы
ашылады. Қызмет түрін таңдау үшін екі рет тышқанмен шертіңіз.
Шынайы өмірде қызметкерді жұмысқа алу «Приказ о приеме на работу»
деген кадрық құжатпен жүргізіледі. Сондықтан біз қазір соны жасаймыз.
27. 1С:Предприятиені жауып, базаны Конфигуратор режимінде іске
қосамыз.
28. Енді жаңа «ПриемНаРаботу» деген құжат құрамыз. (меңзерді
«Документы» апарып, Жаңа дегенді басыңыз). Құжаттың атауына
«ПриемНаРаботу» атауын беріңіз.
[pic]
Сурет 13 – Жұмысқа қабылдау құжатының конструкторы
29. «Сотрудник» реквизит шапкасын қосыңыз. Жол мен ұзындық түріне 100
символын беріңіз. ОК батырмасын басыңыз.
Құжаттың шапкасы мен кестелік бөлігі бар. Шапкада құжатқа толығымен
қатысы бар реквизиттер бар. Мысалы, НомерДок, ДатаДок және т.б. Кестелік
бөлікте жолдар бар. Мысалы, бір «Накладная» құжатында бірнеше тауар
бойынша ақпараттар сақталған. Мұндай жағдай 1С-те қарастырылыған.
Айта кететін жайт, кез-келген құжатта екі алдын-ала берілген шапка
рекквизиттері бар «НомерДок» және «ДатаДок».
30. Құжаттың берілгендерді енгізуге ыңғайлы форамсы болу керек.
Терезенің асыңғы жағындағы «Форма» батырмасын басыңыз.
31. Біз бұл жерге бірінші рет кіргендіктен, 1С бізге автоматты түрде
құжаттың формасын құруды сұрайды.
[pic]
Сурет 14 – Құжатты құру формасы
Біз барлығын қолмен жасаймыз дегендіктен, «Отмена» батырмасын басамыз.
32. Бізге келесі түрдегі форманы құру керек.
[pic]
Сурет 15 – Құжатқа қабылдау формасы
Форманың керек өлшемін беріңіз. Форамаға «Прием на работу» мәтіндік
жазбасын оранластырыңыз. Ол үшін бірінші [pic] батырмасын басыңыз, кейін
формаға басыңыз. Айта кететін жайт, осы батырманың жанында басқа да
батырмалар бар, кейінірек соларды да байқап көрулеріңе болады.
Шрифт өлшемін үлкенірек жазыңыз, қанша дегенмен бұл атау ғой. Ол үшін
жазудың үстінен оң жақ батырманы шертіп, «Свойства» таңдап, «Шрифт»
салымын таңдаңыз, «Шрифт по умалчанию» дегеннен жалаушаны алып тастаңыз
және шрифт өлшеміне 12 беріңіз. Сіз сонымен қатар басқа да көрсеткіштерді
өзгертулеріңізге болады, мысалы, түсінмәтіннің жазылуын және т.б.
[pic]
Сурет 16 – Мәтіннің қасиетінің формасы
Формаға НомерДок жолын енгізіңіз. Ол үшін [pic] батырмасын басыңыз,
сонда терезе шығады. Бұл жерде НомерДок шапкасының реквезитіне жалаушаны
орналастырыңыз, ОК батырмасын басыңыз және форманың кез-келген жеріне
басыңыз. Сол жерде НомерДок жолы пайда болады. Оның өлшемдерін беріңіз
және оны форманың керек жеріне орналастырыңыз.
Жанына «№» жазуы бар жазбаны орналастырыңыз. Осыған ұқсас жолмен
формаға қалған реквезиттерді: ДатаДок, Сотрудник, Должность
орналастырыңыз. Олардың жанына жазбаларды орналастыруды ұмытпаңыз. «ОК»
және «Закрыть» батырмаларын форманың ортасына орналастырыңыз
(көлденеңнен). Ол үшін оларды тышқанмен (екеуін бірге) белгілеңіз және
[pic] батырмасын басыңыз. Соның жанындағы басқа да батырмаларды қызық
үшін қолданып көріңіз.
Енді бұл құжатқа жаңа қызметкер туралы ақпараттарды енгізуге болады.
Содан кейін қолданушы ОК батырмасын басқанда, сіздің бағдарламаңыз
«Сотрудник» анықтамалығына жаңа элемент (жаңа жол) қосуы керек. ОК
батырмасына басқанда құжат алдымен сақталуы керек, содан кейін өткізілуі
керек.
Құжаттардың өткізілуі - өте маңызды түсінік. Қолданушы үшін құжатты
өткізу ол оны жұмысқа өткізуді білдіреді. Құжатты өткізу барысында
ақпараттық базада өзгертулер жүргізіледі: берілгендер кестеге қосылады,
складтағы товар қалдықтары ұлғаяды немесе азаяды, жаңа бухгалтерлік
өткізулер құрылады және т.б.
Құжатты өткізу кезінде нақтылы не өзгеретінін программист анықтайды.
Өткізу кезінде «ОбработкаПроведения()» анықталған процедурасы орындалады.
Дәл осы жерде программист жүйеде барлық өзгерістерді жасайтын бағдарлама
жазады. Қазір бізге сол жерге жету қажет. Ол «Модуль документа» дегенде
сақталады.
«Модуль документа» ашу үшін құжаттың экрандық формасын жабу керек.
Экранда құжаттық құрылым терезесі ғана қалады. Астында «Модуль документа»
деген батырма бар, соған басу керек. Бағдарламадағы мәтінді өзгертуге
арналған терезе ашылады.
Оның ішінде «ОбработкаПроведения» деген процедура бар, бірақ оның
ішінде әзірге онша маңызды ешнәрсе жоқ. Әзірге мағынасына онша мән
бермей, келесі мәтінді жазыңыз.
[pic]
Бірақ, дұрыстап қарағанда, кейбір жазуларды түсінуге болады. Бірінші
жол «Сотрудники» анықтамалығына қарастырылып жазылған. Екінші жол әзірге
бос жаңа эелемент құрады. Сосын анықтамалық реквезиттері толтырылады,
берілгендер құжаттан алынып анықтамалыққа көшіріледі. Және соңында
өзгертілген элемент анықтамалыққа жазылады.
Айта кететін жайт, жаңа бастаушы программистер «Записать()» шақыруды
ұмытып кетеді. Бұл қақпанға түсіп қалмаңдар. Егер де сіз «Записать()»
әдісін шақыруды ұмытып кетсеңіздер, онда сіздің барлық өзгертулеріңіз
базада сақталмайды. Көңіл аударыңыздар, 1С тіліндегі әр оператор «;»
символымен аяқталады (нүктелі үтір). КонецПроцедуры» сөзінен кейін үтір
нүкте қойылмайды, себебі ол оператор емес, ол операторлық жақша (1С-те
мұндай түсінік бар). Үтір нүкте сонымен қатар «Цикл» және «Тогда»
сөздерінен кейін де қойылмайды, бірақ «КонецЦикла» және «КонецЕсли»
сөздерінен кейін міндетті түрде үтір нүкте қойыңыз. Берілген бағдарламада
біз я мұндай цикл, я шарт қолданған жоқпыз.
Сонымен бірге комментариилердің қалай жазылатынына көңіл бөліңіз.
// бұл комментарий
Комментарии компилятормен есепке алынбайды және ол бағдарламаны
түсінгісі келетін адамға арналған. Комментариилер өте көп те, өте аз да
болмауы керек. Бағдарлама комментариилерсіз түсінікті болуы керек. Бірақ
қиын жерлерде комментарии көмегімен бағдарлама жұмысының логикасын түсінуге
болады. Комментарии мен түсінікті бағдарламалардың жазылуы – ол да жақсы
түсінікті көрсетеді. Бұл жұмыста профессионал болыңыздар!
Модуль терезесі мен құжат құрылымының терезесін жабыңыз.
Конфигурацияны сақтаңыз. Енді жаңа қызметкерді барлық форма бойынша
қабылдауға болады.
1С-ті Предприятие режимінде іске қосыңыз.
Барлық құжаттар «Журналы документовте» сақталады. Сендер мән бермеген
боларсыңдар, бірақ «ПриеНаРаботу» құжаты үшін берілгені бойынша «Прочие»
журналы таңдалған. Кейін біз барлық кадрлық құжаттар үшін арнайы журнал
құрастырамыз, ал әзірге не бар соны пайдаланамыз.
«Прочие» құжаттар журналын ашу үшін «Операции => Журналы документов
=> Прочие» басыңыз. Құжаттар журналы ашылады.
[pic]
Сурет 17 – Құжаттар журналының формасы
[pic] батырмасын басыңыз немесе INS батырмасын басыңыз. Берілгендерді
енгізу үшін «ПриемНаРаботу» құжат формасы ашылады. Құжат номері автоматты
түрде беріледі, құжат күні – бүгінгі күн.
[pic]
Сурет 18 – Қабылдау құжатының формасы
Барлық берлігендерді енгізіңіз: қызметкердің аты-жөні, оның қызмет
түрін және жалақысын көрсетіңіз.
«ОК» батырмасын басыңыз. Алдымен құжат жазылады, содан кейін
өткізіледі. Өткізу кезінде «ОбработкаПроведении» процедурасы іске қосылады
және «Сотрудники» анықтамалығына жаңа жол қосылады. Тексеріп көріңіз.
Егер қате шығатын болса, сіз бағдарламаны дұрыс жазбағансыз. Қайтадан
конфигураторды іске қосып, қателеріңізді дұрыстаңыз.
1С бағдарламада синтаксистік қателерді конфигурацияны сақтағанда
автоматты түрде тексеруін істеуге болады. Ол үшін конфигураторда «Мәзір
Сервис => Параметры» басып «Проверять ошибки автоматически» жалаушасын
орнатыңыз.
Көңіл аударыңыз, синтаксистік қателердің жоқтығы бағдарламаның
дұрыстығына кепілдік бермейді. Оның баяғыдағыдай қателері болуы мүмкін.
Мұндай қателер бағдарламаны орындағанда шығуы мүмкін, кейде өте жасырын
түрде болуы керек. Бірақ ең үлкен қате – тапсырыс берушінің талаптарын
дұрыс түсінбеу.
Енді кадрлық бұйрық көмегімен қызметкерлерді жұмыстан шығаратын құжат
құру керек.
Конфигураторда жаңа «Увольнение» құжатын құрыңыз.
Оған «Сотрудник» типі «Справочник.Сотрудники» және «Дата увольнения»
типі «Дата» болатын реквизит шапкасы кіретінін көрсету керек.
Берілгендерді енгізуге ыңғайлы болатын форма құрыңыз.
[pic]
Сурет 19 - «Увольнение» құжатының формасы
Құжат модулінде «ОбработкаПроведения()» процедурасында келесі мәтінді
жазыңыз.
СпрСотр = СоздатьОбъект("Справочник.Сотрудники");
СпрСотр.НайтиЭлемент(Сотрудник);
СпрСотр.ДатаУвольнения = ДатаУвольнения;
СпрСотр.Записать();
Бірінші жол «Сотрудники» анықтамалығына сілтеме құрады. Екінші жол
анықтамалықта жұмыстан шығарылатын қызметкерді іздейді. Келесі жол оған
жұмыстан шығарылған күнін береді. Және соңғы жол жасалынған өзгертулерді
анықтамалықта сақтайды.
«КадровыеДокументы» журналын құрамыз. Ол үшін меңзерді
«ЖурналыДокументовке» әкеліп, «Новый» басамыз. Журналдың атын береміз. Бұл
жерде басқа ешнәрсенің қажеті жоқ.
[pic]
Сурет 20 - «КадровыеДокументы» журналының формасы
Енді «ПриемНаРаботу» құжатының құрылымын өзгерту терезесін ашамыз.
Терезенің жоғарғы бөлігіндегі «Прочиені» «КадровыеДокументы» журналына
ауыстырамыз.
Дәл осыны «Увольнение» құжатына жасаймыз.
Конфигурацияны сақтап қойыңыз.
Енді қолданушы мәзірін құрамыз. Конфигурация терезесінің астыңғы
жағында «Интерфейсы» салымы бар.
[pic]
Сурет 21 – Интерфейстерді ұсыну формасы
Қолданушы бағдарламаның әр категориясына өз интерфейсі құрылуы мүмкін.
Интерфейс мәзір пункттерінен және құрал-саймандар тақтасындағы
батырмалардан тұрады.
Жаңа интерфейс құрыңыз және оны Администратор деп атаңыз. Интерфейс
интерфейстер тізімінде пайда болады.
Интерфейсті екі рет басып «Редактировать менюді» басыңыз. Мәзір
өзгертуінің терезесі ашылады.
[pic]
Сурет 22 – Мәзірді түзетуге арналған форма
Оның мәзірдің барлық бөлімдерін автоматты түрде құратын [pic] тамаша
батырмасы бар. Мәзір конструкторының көмегімен бізге барлық объектіге қол
жететін мәзір құру керек. Егер бұдан да қызық нәрсе жасау керек болса,
мысалы, бөлгіштер, онда мұны қолмен жасау керек.
[pic] батырмасын басайық және содан кейін «Построить» басамыз.
Конструктор автоматты түрде мәзірдің барлық бөлімін құрып береді.
[pic]
Сурет 23 – Құрастыруға арналған форма
Мәзірді бірден қолданушыға қалай көрінетінін тестілеуге болады. Ол
үшін «Пуск» батырмасын басу керек, тестік терезе пайда болады. Мәзірді
көріп, тестік терезені жабыңыз.
Айта кететін жайт, сіз мәзір бөлімдерін өзгертіп көруіңізге болады.
Мысалы, «Кадровые документы» мәзір бөлімін «Документы» мәзір бөліміне
көшіріңіз, ал «Журналы документов» бөлімін алып тастаңыз. Журналды
құжаттардан бөлшек көмегімен бөліңіз. Менің ойымша, бұл өте ыңғайлы болады.
Мәзір редакторын жабыңыз.
Конфигурацияны сақтап, оны іске қосыңыз. «Увольнение» құжатының
жұмысын тексеріңіз және мәзірді басып көріңіз.
Осымен кадрлық тіркеу үшін оңай жүйені құру аяқталады. Ол
қызметкерлерді қабылдау мен оларды жұмыстан шығаруға мүмкіндік береді.
Әрине, барлығы өте ыңғайлы. Жұмыстан шығарылғандар жұмыс істейтіндермен бір
тізімде сақталады. Біздің жүйеде өте көп жіберулер бар – ақпаратты сақтау
үшін арналған реквизиттер өте аз, құжаттардың басып шығарылған формалары
жоқ, саймандар тақтасында батырмалар жоқ, кадрлық орын ауыстыру жоқ.
Бақылау сұрақтары:
1) 1С неше режимде жұмыс жасай алады?
2) Атаудың ұзындығы неше символдан тұрады?
3) Құжаттардың өткізілуі дегеніміз не?
4) Құжаттың анықтамалықтан айырмашылығы неде?
Практикалық жұмыс №2. Ақпараттық –анықтамалық жүйесі
Мақсаты: Жұмысқа тұру үшін арналған оңай ақпараттық-анықтамалық жүйені
құру керек.
Жүйеде жұмыс берушілер мен жұмыс іздеушілердің тізімі сақталуы керек. Әр
жұмыс берушіде бірнеше вакансия болуы мүмкін. Әр жұмыс іздеушіде бірнеше
резюме болуы мүмкін. Жүйе жұмыс берушілерге жұмыскерлерді таңдауға, ал
жұмыс іздеушілерге жұмыс орнын табуға мүмкіндік береді.
Конфигурация объектілері
Конфигурацияда келесі объектілерді құру керек:
|Объекттер типі |Объекттер |
|Анықтамалықтар |Работодатели |
| |Соискатели |
| |Вакансии |
| |Резюме |
| |Должности |
|Тізбектеу |ВидОбразования |
| |ГрафикРаботы |
| |Пол |
|Өңдеу |ЧисткаБазы |
Тізбектеу:
|ОқуТүрі |Среднее |
| |СреднеСпециальное |
| |НезаконченноеВысшее |
| |Высшее |
|ОқуГрафигі |ПолныйРабочийДень |
| |НеполныйРабочийДень |
| |СвободныйГрафик |
|Жынысы |Мужской |
| |Женский |
«Работодатели» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта өз вакансияларын ұсынатын фирмалар және жеке
кәсіпкерлер жайында ақпараттар сақталады. «Вакансии» батырмасына басқанда
берілген жұмыс берушінің ұсынып отырған вакансия тізімі ашылады.
Сурет 24 – «Работодатель» анықтамалығының формасы
[pic]
Сурет 25 - «Работодатель» анықтамалығының конструкторының формасы
[pic]
«Соискатели» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта өз резюмелерін ұсынған жұмыс іздеушілер туралы
ақпараттар сақталады. «Резюме» батырмасын басқанда берілген жұмыс
іздеушінің резюме тізімі шығуы керек. Әр жұмыс іздеушінің бірнеше резюмесі
болуы мүмкін. Мысалы, жұмыс іздеуші 1С және Photoshop біледі, бірақ оларды
бір резюмеде көрсетуге болмайды. Өз-өзіңді өте нақты жағынан көрсету керек,
жұмыс берушілер барлығын білетін адамдарды жақтырмайды.
Сурет 26 - «Соискатели» анықтамалығының формасы
[pic]
Сурет 27 - «Соискатели» анықтамалығының конструкторының формасы
[pic]
«Резюме» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта жұмыс іздеушілердің резюмелері сақталады. Әр
жұмыс іздеушіде бірнеше резюме болуы мүмкін. «Поиск подходящих вакансий»
батырмасын басқанда бағдарлама вакансиялар тізімін қарап шығып, берілген
резюмеге сай келетін резюмелерді таңдайды.
Сурет 28 - «Резюме» анықтамалығының формасы
[pic]
Сурет 29 - «Резюме» анықтамалығының конструкторының формасы
[pic]
[pic]
«Вакансии» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта жұмыс берушілердің вакансиялары тураы ақпараттар
сақталады. Әр жұмыс берушіде бірнеше әртүрлі вакансиялар болуы мүмкін.
Кейбір жолдарды толтырмауға болады, мысалы, «ГрафикРаботы», «Образование»,
«Пол». Бұл жұмыс берушіні мұндай берілгендер қызықтырмайды дегенді
білдіреді. «Поиск подходящих резюме» батырмасын басқанда бағдарлама резюме
тізімін қарап шығып, берілген вакансияға сай келетін резюмелерді таңдап
алады.
Сурет 30 - «Вакансия» анықтамалығының формасы
[pic]
Сурет 31 - «Вакансия» анықтамалығының конструкторының формасы
[pic]
[pic]
«Чистка базы» өңдеуі
Берілген өңдеу орналастыру мерзімі өтіп кеткен вакансиялар мен резюмелерді
іздеп тауып, оларды жоюға белгілейді.
[pic]
Сурет 32 - «Чистка базы» өңдеуінің формасы
[pic]
[pic]
Бақылау сұрақтары:
1) Бұл жұмыста қандай анықтамалықтар қолданылады?
2) «Вакансия» анықтамалығының қызметі?
3) «Резюме» анықтамалығында қандай реквизиттер бар?
4) Объект дегеніміз не?
Практикалық жұмыс №3. Қоймалармен жұмыс жасау жүйесі
Мақсаты: Материалдарды қабылдайтын және жіберетін, сонымен қатар қалған
материалдар бойынша есеп беретін оңай бірнеше складтарға арналған складтық
тіркеу жүйесін құру.
Конфигурация объектілері
Конфигурацияда келесі объектілерді құру керек:
|Объекттер типі |Объекттер |
|Анықтамалықтар |Материалы (количество уровней: 3) |
| |Склады |
|Құжаттар |Приход |
| |(реквизиты шапки: Склад, |
| |реквизиты табличной части: Материал, Количество) |
| |Расход |
| |(реквизиты шапки: Склад, |
| |реквизиты табличной части: Материал, Количество) |
| |При создании документов не забудьте поставить галочку |
| |"Оперативный учет", чтобы данный документ мог делать |
| |движения в регистрах. |
|Құжаттар журналы |Складские |
|Регистрлер |ОстаткиМатериалов |
|Есеп берулер |ОстаткиМатериалов |
«Приход» құжаты
«Приход» құжатының экрандық формасы келесідей болады:
[pic]
Сурет 33 - «Приход» құжатының экрандық формасы
[pic]
«Расход» құжаты
«Расход» құжатының экрандық формасы келесідей болады (тек
атауымен ерекшеленеді):
[pic]
Сурет 34 -«Расход» құжатының экрандық формасы
[pic]
«Остатки материалов» есебі
Диалогтың экрандық формасы келесідегідей болады:
[pic]
Сурет 35 - «Остатки материалов» есебінің диалогтық экрандық формасы
Есеп модулі:
[pic]
Бақылау сұрақтары:
1) Бұл жұмыста қандай құжаттар қолданылады?
2) Конфигурацияда қолданылтаны объектілерді ата?
3) Өңдеу дегеніміз не?
Практикалық жұмыс №4. Пошталық жүйесі
Мақсаты: Кәсіпорынның локальді желісі үшін почталық жүйе құру керек.
Жүйе хат жіберуге мүмкіндік беруі қажет және жалпы чат болуы қажет. Әр
қолданушының одан хат алғысы келмейтін оның адамдары болуы мүмкін. Хатқа
1С:Кәсіпорын базасының объектілерін, мысалы, товарлар, накладнойлар және
т.б. қосу мүмкіншілігі болу керек.
Конфигурация объектілері
Конфигурацияда келесі объектілерді құру керек:
|Объекттер типі |Объекттер |
|Анықтамалықтар |Пользователи |
| |Черный список (подчинен спр. Пользователи) |
|Құжаттар |Письмо |
| |Сообщение |
|Журналдар |Письма |
| |Чат |
|Өңдеулер |ЧисткаБазы |
Глобальдік модульдің бағдарламасы:
[pic]
[pic]
«Пользователи» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта конфигурация қолданушылары туралы ақпараттар
болады. Факті бойынша – бұл почталық қорап тізімі болады. Жүйеге кіру
кезінде осы анықтамалықта логинді іздеу жүргізіледі, егер ол табылмаса,
онда анықтамалыққа автоматты түрде жаңа қолданушы енгізіледі. Глобальді
айнымалы ТекПользователь жүйенің жұмыс басында осы анытамалықтан мән алады,
яғни осы айнымалы бойынша бағдарламаның кез-келген модулінде
конфигурациямен қандай қолданушы жұмыс жасап жатқанын білуге болады.
[pic]
Сурет 36 – «Пользователи» анықтамалығының формасы
Берілген анықтамалықта келесідей жолдар болады:
• Код
• Наименование (краткое имя, логин)
• ПолноеИмя
• Подпись (для подстановки в новые письма)
• ЕстьПисьмо (флажок, который показывает, что пришла новая почта)
[pic]
Сурет 37 – «Пользователи» анықтамалығының кестелік формасы
«Черный список» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта әр қолданушының олардан хат алғысы келмейтін адамдар
тізімі сақталатын болады. Анықтамалықты ашқанда дәл сол кездегі
қолданушының олардан хат алғысы келмейтін, бағдарламамен жұмыс істеп
отырған адамдар тізімі болады.
[pic]
Сурет 38 – «Черный список» анықтамалығының конструкторлық формасы
Анықтамалықта жалғыз «Недруг» жолы бар, оның мәндері «Пользователи»
анықтамалығынан таңдалады.
[pic]
Сурет 39 – «Черный список» анықтамалығының кестелік формасы
«Письмо» құжаты
Берілген құжаттың шапкасы мен кестелік бөлігі болады. Шапкада кім хат
жазды, ол кімге арналған, хаттың темасы, хаттың мәтіні және қажеттілік
жалаушасы орналастырылады. Кестелік бөлікте хатқа қосымша болады. Қосымша
ретінде кішкене мәтіні бар кез-келген анықтамалық немесе құжат бола алады.
[pic]
Сурет 40 – «Письмо» анықтамалығының конструкторлық формасы
Берілген почтаның Outlook-тен айырмашылығы, ол хатқа 1С базасының нақты
бір объектісін қоса алады. Яғни, қолданушы мынандай хат жібере алады:
«Света, посмотри, что творится с этой накладной!» және оған накладнойдың
өзін қосуына болады.
[pic]
Сурет 41 – «Письмо» анықтамалығының экрандық формасы
Ал «Приложения» салымына тауарлардың өзі комментариилермен қосылған.
[pic]
Сурет 42 – «Письмо» анықтамалығының беттерінің экрандық формасы
Хатты сақтағанда келесі жағдай жүргізіледі. Адресатта еденицаға
«ЕстьПисьмо» жалауша «Пользователи» анықтамалығына қойылады. Әр бірнеше
секунд сайын жаңа почтаны тексеру жүргізіледі, егер жалауша қойылса және
әлі хабар келмеген жаңа оқылмаған хаттар болса, онда қолданушыға хат
келеді: «Пришла почта! Прочитать?». «ЕстьПисьмо» жалаушасы алынып тасталады
және қолданушыға ескерту келген хаттарда «БылоОповещено» жалаушасы
қойылады. Егер қолданушы «Иә» деп жауап берсе, онда оның почталық қорабы
ашылады («Письма» журналы).
«Письма» журналы
[pic]
Сурет 43 – «Письма» журналының конструкторлық формасы
Бұл журнал пошталық қорап ретінде саналады. Журналды ашқан кезде тек
сол уақыттағы қолданушының хаттары ғана шығады. Бұл қолданушылар басқа
біреудің хаттарын оқымас үшін қажет.
[pic]
Сурет 44 – «Письма» журналының пошталық формасы
«Сообщение» құжаты
[pic]
Сурет 45 – «Сообщение» құжатының конструкторлық формасы
Берілген құжат жалпы чатқа арналған қысқа хабарлама болып табылады. Құжатты
сақтағанда ол «Чат» журналында көрсетіледі.
[pic]
Сурет 46 – «Сообщение» құжатының формасы
«Чат» журналы
[pic]
Сурет 47 – «Чат» журналының конструкторлық формасы
Берілген журнал «Сообщение» құжаттарын көрсетеді және чат секілді
болып келеді. Кез-келген қолданушы жаңа «Сообщение» құжатын құрастырып және
оны сақтай алады, сонда бірнеше секундтан кейін оны осы журналдағы басқа да
қолданушылар көреді. Байланыс орналастырылды.
[pic]
Сурет 48 – «Чат» журналының формасы
«Что мне сказали» батырмасына басқанда, дәл сол кездегі қолданушыға
ғана арналған хабарламалар ғана шығады. «Все сообщения» батырмасы қайтадан
барлық қолданушыларға барлық хабарламаларды көрсетеді.
«Чистка базы» тазартқышы
Берілген тазартқыш ескі оқылған хаттарды, хабарламаларды тауып, оларды
жойып жіберуге белгілейді.
[pic]
Сурет 49 –«Чистка базы» формасы
[pic]
Бақылау сұрақтары:
1) Бұл жұмыста қандай құжаттар қолданылады?
2) Бұл жұмыстың нәтижесі неге әкеледі?
3) Форма дегеніміз не?
4) Секция дегеніміз не?
Практикалық жұмыс №5. Отбасылық шығыстар мен кірістерді реттеу жүйесі
Мақсаты: Отбасылық шығыстар мен кірістер жүйесінің тіркеуін құру.
Жүйе отбасының әр мүшесінің сол уақыттағы қалған ақшасын және жалпы
отбасылық салымдарды көрсетуі тиіс. Жүйе берілген периодта қатысушылар
бойынша группировкамен немесе шығыстар мен кірістер статьясы бойынша
отбасының шығыстары мен кірістерін білуге мүмкіндік беруі тиіс.
Конфигурация объектілері
Конфигурацияда келесі объектілерді құру қажет:
|Объктілер типі |Объекттер |
|Анықтамалықтар |Қатысушылар |
| |Қалталар (қосымша. реквизит Қатысушы) |
| |Кіріс |
| |Шығыс |
|Құжаттар |Кіріс |
| |(шапка реквизиттері: Қатысушы, Статья, Қалта, Сомма) |
| |Шығыс |
| |(шапка реквизиттері: Қатысушы, Статья, Қалта, Сомма) |
| |Перевод |
| |(шапка реквизиттері: ҚалтаҚайдан, ҚалтаҚайда, Сомма) |
| |БастҚалдықЕнгізу |
| |(кесте бөлімінің реквизиттері: Қалта, Сомма) |
|Құжаттар журналы|БарҚұжаттар |
|Регистрлер |Қалта (регистр қалдығы) |
| |Кіріс (айналым регистр) |
| |Шығыс (айналым регистр) |
|Есеп берулер |Қалдық |
| |КірісШығыс |
«Қатысушылар» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта кіріс пен шығыстар жүргізілетін және кошелектарға ие
болатын отбасы мүшелерінің аттары жазылады.
[pic]
Сурет 50 –«Қатысушылар» анықтамалығының формасы
«Қалта» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта отбасының ақшалай қаражатының сақталатын
жерлерінің атаулары жазылады.
[pic]
Сурет 51 –«Қалта» анықтамалығының формасы
«Кіріс» анықтамалығы
Берілген анқытамалықта отбасылық ақша қаражаттың кіретін жерлерінің
атаулары жазылады.
[pic]
Сурет 52 –«Қалта» анықтамалығының формасы
«Кіріс» анықтамалығы
Берілген анықтамалықта отбасылық қаражаттардың жұмсалатын бағыттарының
атаулары жазылады. Бұл көпдеңгейлік анықтамалық.
[pic]
Сурет 53 –«Кіріс» анықтамалығының формасы
«Бастапқы қалдықтарды енгізу» құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей көрінеді:
[pic]
Сурет 53 –«Бастапқы қалдықтарды енгізу» құжатының формасы
Өткізу модулі:
Процедура ОбработкаПроведения()
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
Регистр.Кошельки.Кошелек = Кошелек;
Регистр.Кошельки.Сумма = Сумма;
Регистр.Кошельки.ДвижениеПриходВыполнить();
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
«Кіріс» құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болып көрінеді:
[pic]
Сурет 54 –«Кіріс» құжатының экрандық формасы
Өткізу модулі:
Процедура ОбработкаПроведения()
Регистр.Доходы.Участник = Участник;
Регистр.Доходы.Статья = Статья;
Регистр.Доходы.Сумма = Сумма;
Регистр.Доходы.ДвижениеВыполнить();
Регистр.Кошельки.Кошелек = Кошелек;
Регистр.Кошельки.Сумма = Сумма;
Регистр.Кошельки.ДвижениеПриходВыполнить();
КонецПроцедуры
«Шығыс» құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болады:
[pic]
Сурет 55 –«Кіріс» құжатының экрандық формасы
Өткізу модулі:
Процедура ОбработкаПроведения()
Регистр.Расходы.Участник = Участник;
Регистр.Расходы.Статья = Статья;
Регистр.Расходы.Сумма = -Сумма;
Регистр.Расходы.ДвижениеВыполнить();
Регистр.Кошельки.Кошелек = Кошелек;
Регистр.Кошельки.Сумма = Сумма;
Регистр.Кошельки.ДвижениеРасходВыполнить();
КонецПроцедуры
«Аудару» құжаты
Берілген құжат бір кошелектің қаржатын екіншісіне тасымалдайды.
[pic]
Сурет 56 –«Аудару» құжатының экрандық формасы
Өткізу модулі:
Процедура ОбработкаПроведения()
Регистр.Кошельки.Кошелек = КошелекОткуда;
Регистр.Кошельки.Сумма = Сумма;
Регистр.Кошельки.ДвижениеРасходВыполнить();
Регистр.Кошельки.Кошелек = КошелекКуда;
Регистр.Кошельки.Сумма = Сумма;
Регистр.Кошельки.ДвижениеПриходВыполнить();
КонецПроцедуры
«Қалдық» есебі
Есептің диалогінің экрандық формасы келесідей болып көрінеді:
[pic]
Сурет 57 –«Қалдық» есбінің экрандық формасы
Есеп модулі:
Процедура Сформировать()
Запрос = СоздатьОбъект("Запрос");
ТекстЗапроса = "
|Кошелек = Регистр.Кошельки.Кошелек;
|Участник = Регистр.Кошельки.Кошелек.Участник;
|Сумма = Регистр.Кошельки.Сумма;
|Группировка Кошелек;
|Функция СуммаВКошельке = КонОст(Сумма);
|Условие(Кошелек в ВыбрКошелек);
|Условие(Участник в ВыбрУчастник);
|";
Если Запрос.Выполнить(ТекстЗапроса) = 0 Тогда
.......Возврат;
КонецЕсли;
Таб = СоздатьОбъект("Таблица");
Таб.ВывестиСекцию("Все<");
Пока Запрос.Группировка(1) = 1 Цикл
....... Таб.ВывестиСекцию("Кошелек");
КонецЦикла;
Таб.ВывестиСекцию("Все>");
Таб.Показать();
КонецПроцедуры
Есептің жұмыс жасау мысалы келесі формада көрсетілген.
[pic]
Сурет 58 –«Қалдық» есебінің соңғы экрандық формасы
«Кіріс және шығыс» есебі
Есептің диалогінің экрандық формасы келесідегідей болып көрінеді:
[pic]
Сурет 59 –«Кіріс және шығыс» есебінің экрандық формасы
Алдымен есептің типі көрсетіледі: кіріс немесе шығыс. Содан кейін есеп
құрастырылатын уақыт аралығы көрсетіледі. Есепте 1 немесе 2 группировканы:
«Участники» немесе «Статьи» кез-келген тәртіпте көрсете беруге болады.
Сонымен қатар бір ғана қатысушы немесе статья бойынша таңдау алуға болады.
Есептің модулін «Денежки» конфигурациясында қараңыз.
Бақылау сұрақтары:
1) Бұл жұмыста қандай анықтамалықтар қолданылады?
2) Жұмыстың мақсаты қалай?
3) «Кіріс және шығыс» есебі дегенімізді қалай түсінесің?
4) «Кіріс және шығыс» есебінің экрандық формасын
түсіндіріңіз?
Практикалық жұмыс №6. Кітапханадағы кітаптарды
есепке алу жүйесі
Мақсаты: Кітапхана үшін оқырмандарға кітаптарды беруге мүмкіндік беретін,
оқырманның қарыздарын қадағалап отыратын және берілген уақыт аралығындағы
орындалған есептерді құруға мүмкіндік беретін есеп жүйесін құру болып
табылады.
Көрініп тұрғандай, конфигурацияда «Книги» анықтамалығы болуы тиіс. Әр
кітаптың ерекше кітапханалық нөмірі (код) бар. Айта кететін жайт, бір
туындының бірнеше көшірмесі болуы мүмкін.
Көрініп тұрғандай, конфигурацияда «Читатели» анықтамалығы болуы қажет.
Әр оқырманға ерекше нөмірі бар оқырман билеті беріледі.
Бағдарламада келесі оқиғалар тіркелуі керек:
• Кітапханадан кітап оқырманға белгілі бір мерзімге берілуі тиіс;
• Кітап берілу мерзімі ұзартылуы тиіс;
• Оқырманның кітапты кітапханаға қайтаруы;
• Оқырманның кітапты жоғалтып алуы.
Конфигурацияда әр оқиға үшін сәйкесінше құжат қарастырылуы қажет.
Кітапхана жұмысының ережелері келесі:
• Оқырман кітапханадан тек белгілі-бір мөлшердегі кітаптарды ғана
ала алады (кітап мөлшері кітапхана директорымен бекітіледі);
• Оқырман әдетте кітапты бір айға ғана алады, бірақ егер ол алдын-
ала айтатын болса, одан ұзақ мерзімге алуына болады;
• Оқырман кітапты тапсыру мерзімін ұзарта алады, яғни ол кітапты
бекітілген мерзімнен кейінірек әкелетінін хабарласа;
• Кітапты әкелу мерзімі өтіп кетсе, оқырман ескерту алады;
• Егер оқырманның ескертулері шамадан тыс асып кетсе, ол 1 ай
кітапханамен қолдана алмайды;
• Кітапты жоғалтып алған жағдайда, оқырман,а ескертулер санына
қарамастан, 1 ай кітапханаға келуіне тиым салынады;
Бағдарламада белгілі-бір уақыт мерзімінде орындалған іс-әрекетті
көрсететін кітапханалық есеп беру мүмкіншілігі болуы тиіс. Есеп беруді
көрсетілген оқырман және/немесе көрсетілген кітап бойынша өткізуге
мүмкіншілктері болуы тиіс.
Бағдарламада белгілі-бір оқырманның дәл сол уақыттағы нақты
қарыздарын білуге, яғни оның қолында қандай кітаптар бар және ол оларды
қашан қайтару керектігі жайында ақпарат алуына мүмкіншілігі болуы қажет.
Конфигурация объектілері
Конфигурацияда келесі объектілерді құру қажет:
|Объекттер типі |Объекттер |
|Тұрақтылар |МаксКолвоПредупреждений |
| |МаксКолвоКнигНаРуках |
| |КолвоДнейБлокировки |
| |КолвоДнейДляВыдачи |
|Анықтамалықтар |Произведения |
| |Книги (подчинен спр. Произведения) |
| |Оқырмандар |
| |ЖанрыКниг |
| |Авторлары |
|Тізбектеу |СтатусКниги (мәні: Свободна, Выдана, Списана) |
| |ДаНет (значения: Да, Нет) |
|Құжаттар |ВыдачаКниги |
| |ПродлениеКниги |
| |ВозвратКниги |
| |ПотеряКниги |
|Құжаттар журналы |Кітапхана |
|Есеп берулер |БиблиотечнаяВыписка |
| |ДолгиЧитателя |
«Произведения» анықтамалығы
«Произведения» анықтамалығының экрандық формасы келесі түрде болуы қажет:
[pic]
Сурет 60 –«Произведения» анықтамалығының экрандық формасы
«Книги» (форма списка) анықтамалығы
«Книги» анықтамалығының экрандық формасы келесі түрде болуы қажет:
[pic]
Сурет 61 –«Произведения» анықтамалығының кестелік формасы
«Выдача книги» құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болады:
[pic]
Сурет 62 –«Выдача книги» анықтамалығының кестелік формасы
Форманың модулін «Мини-библиотека» конфигурациясынан қараңыз.
Өткізу модулі:
Процедура ОбработкаПроведения()
СпрКниги = создатьОбъект("Справочник.Книги");
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
СпрКниги.НайтиЭлемент(Книга);
СпрКниги.Статус = Перечисление.СтатусКниги.Выдана;
СпрКниги.Читатель = Читатель;
СпрКниги.ДатаВыдачи = ДатаДок;
СпрКниги.СрокВозврата = СрокВозврата;
СпрКниги.Записать();
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
«Продление книги» құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болады:
[pic]
Сурет 63 –«Продление книги» құжатының кестелік формасы
Форманың модулін «Мини-библиотека» конфигурациясынан қараңыз.
Өткізу модулі:
Процедура ОбработкаПроведения()
СпрКниги = создатьОбъект("Справочник.Книги");
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
Если Число(НовыйСрокВозврата)<>0 Тогда
СпрКниги.НайтиЭлемент(Книга);
СпрКниги.СрокВозврата = НовыйСрокВозврата;
СпрКниги.Записать();
КонецЕсли;
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
«Возврат книги» құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болады:
[pic]
Сурет 64 –«Возврат книги» құжатының кестелік формасы
Форманың модулін «Мини-библиотека» конфигурациясынан қараңыз.
Өткізу формасы:
Процедура ОбработкаПроведения()
СпрКниги = создатьОбъект("Справочник.Книги");
СпрЧитатели = СоздатьОбъект("Справочник.Читатели");
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
СпрКниги.НайтиЭлемент(Книга);
Если СпрКниги.СрокВозврата < ДатаДок Тогда
СпрЧитатели.НайтиЭлемент(Читатель);
СпрЧитатели.КоличествоПредупреждений = СпрЧитатели.КоличествоПредупреждений
+ 1;
СпрЧитатели.Записать();
Если СпрЧитатели.КоличествоПредупреждений >
Константа.МаксКолвоПредупреждений Тогда
УстановитьРеквизитСправочника(Читатель, "Блокирован",Перечисление.ДаНет.Да,
ДатаДок);
УстановитьРеквизитСправочника(Читатель,
"Блокирован",Перечисление.ДаНет.Нет, ДатаДок +
Константа.КолвоДнейБлокировки);
КонецЕсли;
КонецЕсли;
СпрКниги.Статус = Перечисление.СтатусКниги.Свободна;
СпрКниги.Читатель = 0;
СпрКниги.ДатаВыдачи = 0;
СпрКниги.СрокВозврата = 0;
СпрКниги.Записать();
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
«Потеря книги» құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болады:
[pic]
Сурет 65 –«Потеря книги» құжатының экрандық формасы
Форманың модулін «Мини-библиотека» конфигурациясынан қараңыз.
Өткізу модулі:
Процедура ОбработкаПроведения()
СпрКниги = создатьОбъект("Справочник.Книги");
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
СпрКниги.НайтиЭлемент(Книга);
СпрКниги.Статус = Перечисление.СтатусКниги.Списана;
СпрКниги.Читатель = 0;
СпрКниги.ДатаВыдачи = 0;
СпрКниги.СрокВозврата = 0;
СпрКниги.Записать();
КонецЦикла;
УстановитьРеквизитСправочника(Читатель, "Блокирован",
Перечисление.ДаНет.Да, ДатаДок);
УстановитьРеквизитСправочника(Читатель, "Блокирован",
Перечисление.ДаНет.Нет, ДатаДок + Константа.КолвоДнейБлокировки);
КонецПроцедуры
«Библиотечная выписка» есебі
Есеп диалогінің экрандық формасы келесідей болады:
[pic]
Сурет 66 –«Библиотечная выписка» құжатының экрандық формасы
Есептің жұмыс жасау мысалы:
[pic]
Сурет 67 –«Библиотечная выписка» құжатының соңғы экрандық формасы
Форманың модулін «Мини-библиотека» конфигурациясынан қараңыз.
«Долги читателя» есебі
Есеп диалогінің экрандық формасы келесідей болады:
[pic]
Сурет 68 –«Долги читателя» есебінің формасы
Есеп жұмысының мысалы:
[pic]
Сурет 69 –«Долги читателя» есебінің соңғы экрандық формасы
Форманың модулін «Мини-библиотека» конфигурациясынан қараңыз.
Өткізу формасы:
Процедура ОбработкаПроведения()
СпрКниги = создатьОбъект("Справочник.Книги");
СпрЧитатели = СоздатьОбъект("Справочник.Читатели");
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
СпрКниги.НайтиЭлемент(Книга);
Тапсырмалар
Сіздерге өз беттеріңізше келесі қосымша функцияларды іске
асыруларыңыз ұсынылады:
• Керек кітапты аты, авторы, жанры және басқа да белгілі белгілері
бойынша іздеуді;
• Штрих-кодтау технологиясы. Әр оқырманға және әр кітапқа ерекше штирх
код беріледі. Экрандық формаларда оқырманды таңдау штрих-кодты оқу
жолымен жүргізіледі, бағдарлама оқырманды немесе кітапты штрих-коды
арқылы іздеп табуы қажет.
• Ақшалай есеп. Әр кітаптың белгілі құндылығы бар және кітапхана
коммерциялық деп есептейік. Күн сайын оқырман алған кітап директор
орнатқан бағамен сәйкетелген бағамен төленуі керек. Кітапты жоғалтқан
жағдайда оқырман штраф төлеуі қажет.
• Құжаттарды қабылдамау. Құжаттарды өткізуді терістеу кезінде, ол жүйеде
жасаған барлы өзгертулер де терістетілуі қажет.
• Мүмкін сіз тіркеуді тек анықтамалық пен құжаттарда ғана емес,
регистрде де іске асырғыңыз келетін шығар;
• Кәдімгі кітапхананың жұмысы үшін қажет деп ойлайтын басқа да қосымща
функцияларды да қосуыңызға болады.
Бақылау сұрақтары:
1) Бұл жұмыста қандай анықтамалықтар қолданылады?
2) Құжат дегеніміз не?
3) Регистр дегеніміз не?
Практикалық жұмыс №7. Дүкен жүйесі
Мақсаты: Үйге алып келетін дүкен үшін оңай тіркеу жүйесін құру керек.
Жүйе тауар қалдықтарын есептеуі қажет, клиент тапсырысын қабылдап және
тасушылар үшін жол парақтарын құрастыру.
Конфигурация объектілері
Конфигурацияда келесі объектілерді құру қажет:
|Объекттер типі |Объекттер |
|Анықтамалықтар |Клиенты |[pic] |
| |Товары | |
| |Курьеры | |
| |Районы | |
|Құжаттар |ПриходТовара |
| |Заказ |
| |СнятиеЗаказа |
| |ПутевойЛист |
| |ОтчетКурьера |
|Регистрлер |Регистр |
| |Измерения |
| |Ресурсы |
| | |
| |Остатки (регистр остатков) |
| |Товар |
| |Количество |
| | |
| |Заказы (регистр остатков) |
| |Товар |
| |Клиент |
| |Заказ |
| |Цена |
| |ДатаДоставки |
| |Количество |
| |Сумма |
| | |
| |Доставка (регистр остатков) |
| |(хранит доставляемые в данный момент товары) |
| |Товар |
| |Клиент |
| |Заказ |
| |Цена |
| |ДатаДоставки |
| |Количество |
| |Сумма |
| | |
| |Доходы (оборотный регистр) |
| |Товар |
| |Клиент |
| |Доход |
| | |
|Есеп берулер |Товары |
| |Сводная таблица |
Анықтамалықтар
Дүкеннің тапсырыс қабылдайтын аумағы райондарға бөлінеді. Клиентті
тіркеу кезінде оның аты көрсетіледі / ФИО, адрес, телефон және район.
«Курьеры» анықтамалығында тасушылардың аты-жөндері тізбектелген немесе
сатып алушыларға тауарларын тасудағы мобильдік отрядтардың аттары
тізбектелген. «Товары» анықтамалығы иерархиялық болып табылады және 3
деңгейден тұрады, яғни тауарлар топқа біріктірілуі мүмкін. Тауардың
клиенттерге сатылатын бағалары көрсетіледі.
Тауар кірісі
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болып көрінеді:
[pic]
Сурет 70 –«Тауар кірісі» құжатының экрандық формасы
Құжатты өткізу барысында «Остатки» регистрінде қозғалыс жүргізіледі:
Процедура ОбработкаПроведения()
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
Регистр.Остатки.Товар = Товар;
Регистр.Остатки.Количество = Количество;
Регистр.Остатки.ДвижениеПриходВыполнить();
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
Тапсырыс құжаты
Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болып көрінеді:
[pic]
Сурет 71 –«Тапсырыс» құжатының экрандық формасы
Құжатты өткізу барысында «Заказы» регистрінде қозғалыс жүргізіледі:
Процедура ОбработкаПроведения()
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
Регистр.Заказы.Товар = Товар;
Регистр.Заказы.Клиент = Клиент;
Регистр.Заказы.ДатаДоставки = ДатаДоставки;
Регистр.Заказы.Заказ = ТекущийДокумент();
Регистр.Заказы.Цена = Цена;
Регистр.Заказы.Количество = Количество;
Регистр.Заказы.Сумма = Сумма;
Регистр.Заказы.ДвижениеПриходВыполнить();
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
Тапсырысты алып тастау құжаты
Құжат алдында жасалған тапсырысты алып тастау үшін жасалынған. Алдында
тапсырыс жасалған тауар мөлшерін азайтуға болады. Құжаттың экрандық формасы
келесідей болады:
[pic]
Сурет 72 –«Тапсырысты алып тастау» құжатының экрандық формасы
Қолданушы клиентті көрсетеді, бірақ мұндайда берілген клиент бойынша
алдындағы тапсырыстар құжаттың кестелік бөлімінде автоматты түрде толтырыла
береді. Қолданушы қажет тауар мөлшерін «Снять» бағанасында көрсете береді.
Құжатты өткізу барысында «Заказы» регистрінде қозғалыс жүргізіледі:
Процедура ОбработкаПроведения()
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
Если Количество > 0 Тогда
Регистр.Заказы.Товар = Товар;
Регистр.Заказы.Клиент = Клиент;
Регистр.Заказы.ДатаДоставки = ДатаДоставки;
Регистр.Заказы.Заказ = Заказ;
Регистр.Заказы.Цена = Цена;
Регистр.Заказы.Количество = Количество;
Регистр.Заказы.Сумма = Сумма;
Регистр.Заказы.ДвижениеРасходВыполнить();
КонецЕсли;
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
Жол парағы құжаты
Берілген құжат сатып алушыға тауарды жеткізіп салатын тасушыға
тапсырма болып табылады. Құжаттың экрандық формасы келесідегідей болады:
[pic]
Сурет 73 –«Жол парағы» құжатының экрандық формасы
Алдымен қолданушы районды көрсетеді, мұндайда кестелік бөлігі
автоматты түрде толтырылады – жол парағы дайындалады. Бағдарлама берілген
район бойынша жасалған барлық тапсырыс мерзімі сәйкес келетін немесе ол
мерзімнен кешігіп қалып қойған тапсырыстарды қарастырады. Қолданушы
жеткізілетін мөлшерді «Доставить» бағанасында тауардың складта жоқтығымен
немесе тауардың бір тасымалдаушыға ауыр екендігімен байланысты дұрыстай
алады.
Осыдан кейін жол парағы басып шығарылады да өткізіледі. Басып шығарылған
жол парағы келесідей болады:
[pic]
Сурет 74 –«Жол парағы» құжатының соңғы экрандық формасы
Құжатты өткізу барысында «Остатки и Доставка» регистрінде қозғалыс
жүргізіледі:
Процедура ОбработкаПроведения()
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
//доставляемые товары
Регистр.Доставка.Товар = Товар;
Регистр.Доставка.Клиент = Клиент;
Регистр.Доставка.Заказ = Заказ;
Регистр.Доставка.Цена = Цена;
Регистр.Доставка.ДатаДоставки = ДатаДоставки;
Регистр.Доставка.Количество = Количество;
Регистр.Доставка.Сумма = Сумма;
Регистр.Доставка.ДвижениеПриходВыполнить();
//уменьшаются остатки по данному товару
Регистр.Остатки.Товар = Товар;
Регистр.Остатки.Количество = Количество;
Регистр.Остатки.ДвижениеРасходВыполнить();
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
Тасушы есебі
Берілген құжат тасушының жол парағы бойынша жүрген жол нәтижесін
көрсетеді. Жеткізілген тауарлар мөлшері белгіленеді. Құжаттың экрандық
формасы келесідей болады:
[pic]
Сурет 75 –«Тасушы» құжатының экрандық формасы
Қолданушы тасушы есеп беретін жол парағын көрсетеді. Мұндайда құжаттың
кестелік бөлігі автоматты түрде толтырылады. Қолданушы «Доставлено»
бағанасын жеткізіліп салынған тауарлар мөлшерімен толытырып дұрыстай алады.
«Недоставленные товары возвращены на склад» деген жерде жалауша қойылса,
онда тауарлар «Доставка» регистрінен «Остатки» регистріне ауысады, яғни
тасушы бізге ештеңе қарыз емес.
Құжатты өткізу барысында регистрлерде қосғалыстар жүргізіледі:
Процедура ОбработкаПроведения()
ВыбратьСтроки();
Пока ПолучитьСтроку()=1 Цикл
Если Доставлено > 0 Тогда
Регистр.Доставка.Товар = Товар;
Регистр.Доставка.Клиент = Клиент;
Регистр.Доставка.Цена = Цена;
Регистр.Доставка.Заказ = Заказ;
Регистр.Доставка.ДатаДоставки = ДатаДоставки;
Регистр.Доставка.Количество = Доставлено;
Регистр.Доставка.Сумма = Сумма;
Регистр.Доставка.ДвижениеРасходВыполнить();
Регистр.Заказы.Товар = Товар;
Регистр.Заказы.Клиент = Клиент;
Регистр.Заказы.ДатаДоставки = ДатаДоставки;
Регистр.Заказы.Цена = Цена;
Регистр.Заказы.Заказ = Заказ;
Регистр.Заказы.Количество = Доставлено;
Регистр.Заказы.Сумма = Сумма;
Регистр.Заказы.ДвижениеРасходВыполнить();
Регистр.Доходы.Товар = Товар;
Регистр.Доходы.Клиент = Клиент;
Регистр.Доходы.Доход = Сумма;
Регистр.Доходы.ДвижениеВыполнить();
КонецЕсли;
Если Фл_ВозвратОстатков=1 Тогда
Если Доставлено < Заказано Тогда
Регистр.Доставка.Товар = Товар;
Регистр.Доставка.Клиент = Клиент;
Регистр.Доставка.Цена = Цена;
Регистр.Доставка.Заказ = Заказ;
Регистр.Доставка.ДатаДоставки = ДатаДоставки;
Регистр.Доставка.Количество = Доставлено;
Регистр.Доставка.Сумма = Сумма;
Регистр.Доставка.ДвижениеРасходВыполнить();
Регистр.Остатки.Товар = Товар;
Регистр.Остатки.Количество = Заказано - Доставлено;
Регистр.Остатки.ДвижениеПриходВыполнить();
КонецЕсли;
КонецЕсли;
КонецЦикла;
КонецПроцедуры
«Тауарлар» есебі
Берілген есеп сол уақыттағы тауарлар бойынша суретті көрсетеді және
көрсетілген болашақтағы уақыт мерзіміне жетіспейтін тауарларды бағалайды.
Есеп диалогінің экрандық формасы келесідей болады:
[pic]
Сурет 76 –«Тауарлар» құжатының экрандық формасы
Қолданушы белгілі-бір тауарлар тобын таңдауды шектеуі мүмкін. Сонымен
қатар, қолданушы тапсырыстар есепке алынатын уақыт аралығын күнмен көрсете
алады. Бұл жеткіліксіз тауарларды алдын-ала біліп отыруға және тапсырысты
жеткізудің тоқтатылып қалмауын қадағалайды. Есеп жұмысының мысалы төменде
келтірілген:
[pic]
Сурет 77 –«Тауарлар» құжатының соңғы экрандық формасы
Жетіспеушілік келесі формуламен анықталады:
Дефицит = (Заказано - Доставляется) - Остаток;
Бақылау сұрақтары:
1) Бұл жұмыста қандай анықтамалықтар қолданылады?
2) Жұмыста қандай регистрлер қолданылды?
3) Экрандық форма дегенімізді қалай түсінесің?
-----------------------
Ақпарттық мәліметтер қоймасы | |
Серверлік станция | |
РС 1 | |
РС 2 | |
РС N | |
Перефирийлік ақпараттық №1 мәліметтер қоймасы
| |
Перефирийлік ақпараттық №2 мәліметтер қоймасы
| |
Перефирийлік ақпараттық №3 мәліметтер қоймасы
| |
1C: Бух-я | |
| |
| |
1C: Бух-я | |
1C: Бух-я | |
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz