Файл қосу
Күкірт қышқылының қасиеттері
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3 деңгейлі СМК құжаты |ПОӘК | |
| | |ПОӘК 042-18-34.1.83 |
| | |/03-2013 |
|ПОӘК | | |
|«Элементтер химиясы» |№ 1 басылым | |
|пәнінің оқу-әдістемелік |18.09.2013 ж. | |
|материалдары | | |
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Элементтер химиясы»
«5В0011200 – Химия» мамандығы үшін
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ
Семей
2013
МАЗМҰНЫ
бет
|1. |Пән бойынша глоссарий. |4 |
|2. |Дәрістердің қысқаша конспектісі. |10 |
|2.1 |№1 Дәріс. Сутегі. |10 |
|2.2 |№2-4 Дәріс. VII топтың негізгі топша элементтері. |14 |
|2.3 |№5-7 Дәріс.VI топтың негізгі топша элементтері. |19 |
|2.4 |№8-10 Дәріс. V топтың негізгі топша элементтері. |25 |
|2.5 |№ 11-13 Дәріс. IV топтың негізгі топша элементтері. |31 |
|2.6 |№ 14 Дәріс. Металдарды алу жолдары және жалпы қасиеттері. |36 |
|2.7 |№ 15 Дәріс. III топтың негізгі топша элементтері. |39 |
|2.8 |№ 16 Дәріс. II топтың негізгі топша элементтері. |43 |
|2.9 |№ 17 Дәріс. I топтың негізгі топша элементтері. |45 |
|2.10 |№ 18 Дәріс. VIII топтың негізгі топша элементтері. |47 |
|2.11 |№ 19 Дәріс. Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі негізгі |49 |
| |топша элементтерінің қасиеттеріне жалпы сипаттама. | |
|2.12 |№ 20,21 Дәріс. I топтың қосымша топша элементтері. |50 |
|2.13 |№ 22,23 Дәріс. II топтың қосымша топша элементтері. |52 |
|2.14 |№ 24,25 Дәріс. VI топтың қосымша топша элементтері. |54 |
|2.15 |№ 26,27 Дәріс. VII топтың қосымша топша элементтері. |56 |
|2.16 |№ 28,29 Дәріс. VIII топтың қосымша топша элементтері. |58 |
|2.17 |№ 30 Дәріс. Лантаноидтар және актиноидтар. |61 |
|3. |Зертханалық жұмысты орындау туралы әдістемелік нұсқаулар. |63 |
|4. |Оқытушының жетекшілігімен орындалатын өздік жұмыстарына |81 |
| |(ОЖОӨЖ) әдістемелік нұсқау. | |
|5. |Студенттердің өздік жұмыстарына (СӨЖ) әдістемелік нұсқау. |96 |
|6. |Бақылау-өлшеу құралдары. |112 |
ПӘН БОЙЫНША ГЛОССАРИЙ
Активтендіру энергия – реакцияласуші заттардың бір моліндегі молекулалардың
барлығын активті молекулаға айналдыру үшін жұмсалатын энергияның мөлшері.
Аллотропиялық құбылыс – бір элементтің бірнеше жай заттар түзуі.
Анод – оң зарядты электрод.
Атом – химиялық элементтің барлық химиялық қасиеттерін сақтай алатын ең
кіші бөлшек.
Атом радиусы – теория бойынша есептелінген электрон бұлттарының максималды
сыртқы шеңберін алады.
Атомдық электрондық орбиталь – электрон бұлтының мөлшерін, пішінін және
кеңісітіктегі орналасу бағытын көрсететін электронның күйі.
Ашық жүйе – зат пен де энергиямен де алмасады.
Бас квант саны (n) – электрондардың жалпы энергия қорын және электрондар
орналасқан деңгейлердің ядродан қашықтығын көрсетеді.
Байланыс ұзындығы – байланысқан атомдардың ядроларының арасындағы қашықтық.
Байланыс энергиясы – бұл байланысты үзуге жұмсалатын энергия.
Буффер ерітінді – қышқылды және сілтіні белгілі бір шамаға дейін қосқанда
немесе сұйылту және қойылту кезінде сутегі ионының концентрациясы тұрақты
болатын не өте шамалы өзгеретін ерітінділер.
Валенттілік дегеніміз элемент атомының химиялық байланыс түзу қабілеті.
Валенттік бұрыш – байланысқан атомдардың ядроларының жалғастыратын
түзулердің арасындағы бұрыш.
Газдардың салысытырмалы тығыздығы – бірдей жағдайда бір газдың масасының
екінші газдың осындай көлемінің масасына қатынасын айтады.
Гидролиз – еріген заттың сумен алмасу реакциясына түсіп ерітіндінің рН
өзгерте ыдырауы.
Гидролиз дәрежесі – гидролизденген молекулалардың саны мен ерітіндідегі
молекулалардың санының ара қатынасы.
Гидролиз константасы – гидролиз процесінің қаншылықты терең жүретінін
көрсететін шама.
Гидроксил көрсеткіші (рОН) – теріс таңбамен алынған гидроксил ионы
концентрациясының ондық логарифмі.
Гидрометаллургия әдісін қолданған кезде кен қажет еріткіштермен өнделіп,
бөліп алатын металл ерітіндіге айналдырылады.
Гомогенді жүйе – бір фазадан тұратын система.
Гомогенді реакцияның жылдамдығы – кесімді уақыт ішінде системаның кесімді
көлемінде реакцияға қатысатын, не түзілетін заттың концентрациясының
өзгеруі.
Гетерогенді жүйе – әр түрлі фазалардан тұратын система.
Гетерогенді реакцияның жылдамдығы – кесімді уақыт ішінде фазаның кесімді
бетінде реакцияға қатысатын немесе түзілетін заттың мөлшері.
Дисперсті жүйе – бір затта екінші заттың ұсақ бөлшектері біркелкі
таралғанда түзілетін система.
Дисперсиялық орта – ұсақ бөлшектер таралған орта.
Дисперстік фаза – ұсақ бөлшектер түрінде таралған зат.
Диссоциациялану дәрежесі – иондарға ыдыраған молекулалар санының жалпы
еріген молекулалар санына қатынасы.
Еріген заттың массалық үлесі – еріген зат массасының ерітіндінің жалпы
массасына қатынасы.
Ерігіштік – заттардың суда немесе басқа еріткіштерде еру қасиеті.
Ерігіштік көбейтіндісі – тұрақты температурада алынған аз еритін заттың
қанық ерітіндісіндегі иондарының концентрацияларының көбейтіндісі.
Ерітінді – екі не одан да көп компоненттен (бөлшектен) тұратын гомогенді
жүйелер.
Жабық жүйе – егер система сыртқы ортамен энергиясын алмастырса.
Жай зат – молекулалары бір элементтің атомдарынан тұратын заттар.
Жасанды радиоактивтік – бір элементтің ядросын қарапайым бөлшектермен
немесе жеңіл ядролармен атқылау арқылы басқа элементке айналу процесі.
Жекеленген жүйе – егер система сыртқы ортамен әрекеттеспесе, жылу да, затта
алмастырмаса.
Жүйе – сыртқы ортадан бөлініп алынған, реакцияға қатысты заттар орналасқан
дүниенің бөлігі.
Жылу эффект – тұрақты қысымда, немесе тұрақты көлемде жүріп жатқан химиялық
реакцияның нәтижесінде бөлінген немесе сіңірілген жылу мөлшері.
Изобарлар – ядро зарядтары әр түрлі, бірақ массалық сандары бірдей
атомдардың тобы.
Изотоптар – ядро зарядтары бірдей, ал массалық сандары әр түрлі болатын
атомдардың түрлері.
Индикаторлар - әр түрлі әлсіз органикалық қышқылдар, бұлар ортаның
қышқылдығына (рН-ына) қарап түсін өзгерте алатын заттар.
Индукцияланған диполь – егер бір полюссіз молекула мен бір полюсті молекула
кездессе, полюсті молекуланың оң полюсі полюссіз молекуланың электрон
бұлтын тартады, сөйтіп полюссіз молекула полюстенеді, диполь пайда болады.
Иондық байланыс – химиялық қасиеттері әр түрлі екі элементтің арасында
электростатикалық тартылу арқылы болатын байланыс.
Иондардың поляризациясы – электрондардың орналасуының әуелгі қалпынан аууы.
Иондану энергия – атомнан электронды алу үшін жұмсалатын энергия.
Ионнын немесе молекуланың активтілігі – химиялық реакцияға кіретін
концентрацияға сәйкес концентрация.
Катализатор – химиялық реакцияның жылдамдығын өзгертіп, бірақ өздері
процестің нәтижесінде өзгермей қалатын заттар.
Каталитикалық процесс немесе катализ – катализатордың әсерінен жылдамдығы
өзгеретін процестер.
Катод – теріс зарядты электрод.
Ковалентті немесе атомдық байланыс – екі атомнан бірдей қашықтықта
орналасқан қос электрондар арқылы түзілген химиялық байланыс.
Коваленттік байланыс – бір немесе бірнеше электрон қосақтары арқылы
түзілетін химиялық байланыс.
Ковалентті немесе атомдық (полюссіз) молекулалар – ковалентті байланыс
арқылы түзілген молекулалар.
Комплекс қосылысының ішкі сферасы – комплекс түзушімен лигандалар.
Комплекс қосылыстың сыртқы сферасы – ішкі сфераға симай қалған иондар.
Комплекс түзуші – көбінесе оң зарядты металл иондары.
Концентрация – көлемнің бір бірлігінде болатын заттың мөлшері.
Концентрация – ерітіндінің белгілі бір көлеміндегі еріген заттың мөлшері.
Координациялық сан – комплекс түзушінің маңайына орналасқан лигандалардың
жалпы саны.
Криоскопия – ерітінділердің қату температурасын өлшеу процесі.
Кристалдану – температураны төмендеткен кезде ерітіндіден қатты заттардың
бөлінуі.
Коррозия – дымқыл атмосферада, немесе сулы ерітінділерде металдардың және
олардың қоспаларының бұзылуы.
Күрделі зат – молекулалары әр түрлі элементтің атомдарынан тұратын заттар.
Қабатшалар – электрондар орналасқан деңгейшелер.
Қайтымды реакция – берілген жағдайда тіке және кері бағытта жүре алатын
процестер.
Қайтымсыз реакциялар – бұлар тек қана бір бағытта жүретін реакциялар.
Қаныққан ерітінді – егер еріген заттың артық мөлшері динамикалық, тепе-
теңдікте тұрса.
Қос байланыс – екі жұп электроннан тұратын химиялық байланыс.
Қосылыстың эквиваленті – оның сутектің 1 эквивалентімен, немесе басқа
заттың 1 эквивалентімен әрекеттесетін мөлшері.
Құбылыстар – заттарда болып жататын өзгерістер.
Қышқыл – сулы ерітінділерде гидроксоний (Н3О+) ионын түзетін электролит.
Қышқыл - өзінен протон бөлетін зат.
Қышқыл - өзіне электрондар қосағын қосып алатын зат.
Лездік диполь – егер екі полюссіз молекула кездессе, олардың электрон
бұлттары мен ядро өрісі бір біріне әсер еткендегі пайда болатын диполь.
Лигандалар – комплекс түзушінің маңайындағы теріс зарядталған аниондар
немесе электронейтрал молекулар.
Магнит квант саны (ml) – пішіндері бірдей орбитальдардың кеңісітікте
орналасу бағытын көрсетеді.
Металлургия – металл өндіретін өндіріс.
Молекула – заттың химиялық қасиетін көрсететін ең кіші бөлшек.
Молекуланың полярленуі – егер екі, үш полюсті молекулалар Ван-дер-Ваальс
күштері арқылы тартылса, бұл молекулалардың полюстілігі арта түседі, диполь
моменті өседі, деформация болады.
Моль – бұл 0,012 кг көміртегі 12С изотопында болатын атомдар санына тең
құрылымдық бірліктер (молекулалар, атомдар, иондар, электрондар немесе
басқалары) болатын заттың мөлшері.
Мольдік концентрация – еріген зат мөлшерінің ерітінді көлеміне қатынасын
көрсетеді.
Моляльдік концентрация – еріген зат мөлшерінің еріткіш массасына қатынасын
көрсетеді.
Молярлық масса – заттың 1 моль мөлшерінің массасы.
Негіз – сулы ерітіндіде диссоциацияланғанда ОН- ионын түзеді.
Негіз - өзіне протон қосып алатын зат.
Негіз – электрон қосағын бере алатын зат.
Орбиталь квант саны (l) – энергетикалық деңгейдегі орбитальдардың мүмкін
болатын пішіндерін және сол пішіндерге сәйкес келетін деңгейшелердің
сандары мен түрлерін анықтайды.
Осмос – еріткіш шала өткізгіш арқылы өздігінен ерітіндіге ауысатын құбылыс.
Период – ядро зарядының біртіндеп өсуі және қасиеттерінің белгілі тәртіп
бойынша өзгеру ретімен орналасқан элементтер жиынтығы.
Пирометаллургия – кенді жоғары температурада қыздырып өндеуге негізделген.
Полюсті ковалентті байланыс – молекуладағы екі атомның біреуіне жақын
орналасқан қос электрондар арқылы түзілген химиялық байланыс.
Реакцияның реті – бұл кинетикалық теңдеудегі заттардың концентрацияларының
дәрежелерінің қосындысы.
Салыстырмалы атомдық масса – табиғи изотоптық құрамы бар элемент атомының
орташа массасының 12С көміртегі атомының 1/12 массасына қатынасы.
Салыстырмалы атомдық масса – сол элемент атомы массасының көміртек атомы
массасының 1/12 бөлігінен немесе массасының атомдық бірлігінен неше есе
ауыр екенін көрсететін сан.
Салыстырамалы молекулалық масса - табиғи изотоптық құрамы бар элемент
молекуласының орташа массасының 12С көміртегі атомының 1/12 массасына
қатынасы.
Салыстырмалы молекулалық масса – сол зат молекуласы массасының 1 массаның
атомдық бірлігінен неше есе ауыр екенін көрсететін сан.
Спин квант саны (ms) – электронның өз осінен қай бағытта қозғалатының
көрсетеді.
Стандартты жағдай – заттың 1 молінің 101,325 кПа-ға тең қысымдағы және 298
К (25 0С)- ға тең температурадағы жағдайы.
Стандартты жылу эффектісі – реакцияның стандартты жағдайдағы жылу
эффектісі.
Сутегіндік көрсеткіш (рН) – теріс таңбамен алынған сутегі ионы
концентрациясының ондық логарифмі.
Табиғи радиоактивтік ыдырау – элементтердің ядролары өздігінен ыдырап басқа
бір элементтерге айналатын құбылыстар.
Термохимия – жылу бөле немесе сіңіре жүретін процестерді зерттейтін химия
ғылымының бір бөлігі.
Термохимиялық теңдеулер – заттардың формуласымен қатар жылу эффектісін
қосып жазатын теңдеулер.
Топ – жоғары оң валенттілігі бірдей элементтердің жиынтығы.
Тотығу – электрон беру процесі.
Тотығу дәрежесі – электр терістігі кіші атомнан электр терістігі үлкен
атомға ауысатын электрондар саны.
Тотықсыздану – электрон қосып алу процесі.
Тотықсыздандырғыш – электрон беретін бөлшек.
Тотықтырғыш – электрон қосып алатын бөлшек.
Тотығу-тотықсыздану реакциялар – элементтердің атомдарының тотығу дәрежесі
өзгере отырып жүретін реакциялар.
Түзілу энтальпия – стандартты жағдайда алынған жай заттардан 1 моль зат
түзілген кездегі энтальпия.
Тұздар – электролиттік диссоциация кезінде металл катионын және қышқыл
қалдығы анионын түзетін электролиттер.
Фаза – химиялық құрамы және қасиеттері бірдей, системаның қалған
бөліктерінен бөліну беті арқылы шектелген бөлігі.
Физикалық құбылыстар – заттардың агрегаттық күйі мен пішінінің өзгеруі.
Химия дегеніміз заттардың бір-біріне айналып, өзгеруін зерттейтін ғылым.
Химия – заттардың құрамын, құрылысын, қасиеттерін, химиялық өзгерістерін,
өзгеріс жағдайын, әрі өзгерістермен қабат болатын құбылыстарды зерттейтін
ғылым.
Химиялық кинетика – химиялық процестердің барысын уақытпен бағалап
зерттейтін бөлім.
Химиялық коррозия – металдардың ауадағы оттегімен немесе басқа газдармен
әрекеттесіп тотығуы.
Химиялық құбылыстар немесе реакциялар – заттардың химиялық құрамы өзгеру
арқылы жүретін құбылыстар, яғни, бір заттардың екінші бір заттарға айналуы.
Химиялық термодинамика – химиялық процестердің энергетикасын зерттейтін
бөлім.
Химиялық формулалар күрделі заттардың құрамын көрсетеді.
Химиялық эквивалент – сутегі атомдарының 1 молімен қосылатын, немесе осы
мөлшерін қосылыстан ығыстыратын мөлшерін айтады.
Химиялық элемент дегеніміз ядоларының заряды бірдей болатын атомдардың
жинағы.
Химиялық элемент – ядро зарядтарының саны бірдей атомдардың белгілі бір
тобын айтады.
Ішкі энергия – заттардың энергия қоры.
Эбулиоскопия – ерітінділердің қайнау температурасын өлшеу процесі.
Эвтектикалық температура – құйманың қатқан ең төмен температурасы.
Эквиваленттік көлем – қалыпты жағдайда газдың 1 эквивалентінің алатын
көлемі.
Эквиваленттің молярлық концентрация – еріген зат массасы эквивалентінің
ерітінді көлеміне қатынасын көрсетеді.
Эквиваленттік молярлық масса – заттың 1 эквивалентінің г/мольмен алынған
массасы.
Эквиваленттік фактор (f экв) – қышқылдық-негіздік реакцияларда сутегінің 1
ионымен, ал тотығу-тотықсыздану реакцияларында 1 электронмен әрекеттесетін
заттың бөлігін көрсететін сан.
Электртерістілік – электрон тартқышқтық пен иондану энергиясының
қосындысының жартысына тең.
Электролиз – егер тұрақты электр тоғын электролит ерітіндісінде, немесе
балқымада тұрған екі электрод арқылы өткізсе, электродтарда тотығу-
тотықсыздану реакциясы жүретін процесс.
Электрон тартқыштық (Е) – атом электрон қосып алғанда бөлінетін энергия.
Элементтің химиялық таңбасы – элементтің атын, оның бір атомын, атомының
массасын көрсетеді.
Энтропия – системаның белгілі бір күйінің функциясы; системадағы ретсіздік
мөлшерін көрсетеді.
Ядролық реакциялар – бір элементтің басқа бір элементке айналу процестер.
ДӘРІСТЕРДІҢ ҚЫСҚАША КОНСПЕКТІСІ.
№ 1 Дәріс. Тақырыбы: Сутегі.
Мақсаты: Сутегінің табиғатта таралуымен, молекуласының құрылымымен,
өндірісте және зертханада алу тәсілдерімен, физикалық және химиялық
қасиеттерімен және сутегінің маңызды қосылыстарымен танысып білу.
Негізгі сұрақтар:
1. Сутегінің табиғатта таралуы.
2. Периодтық жүйедегі орналасу ерекшелігі.
3. Сутегі молекуласының құрылымы.
4. Сутегін өндірісте және зертханада алу тәсілдері.
5. Сутегінің физикалық және химиялық қасиеттері.
6. Су. Құрамы және молекулаларының электрондық құрылысы, қасиеті, маңызы.
Қысқаша мазмұны:
СУТЕГІНІҢ ТАБИҒАТТА ТАРАЛУЫ.
Сутекті 1776 жылы ағылшын химигі Кавендиш ашты. Ол табиғатта көп таралған
элемент. Жер қыртысы салмағының 1%, барлық атомдар санының 17% сутектің
үлесіне тиеді. Сутек судың, көптеген минералдардың және барлық органикалық
заттардың құрамына кіреді. Сутек бос күйінде атмосфераның жоғары жағында
және табиғи жанғыш газдарда болады. Табиғатта сутек үш түрлі изотоптан
тұрады: протий 11Н, дейтерий 21Н және тритий 31Н. Сутектің 99,98% жеңіл
изотоп протийдан тұрады.
ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ОРНАЛАСУ ЕРЕКШЕЛІГІ.
Сутек элементі периодтық жүйеде бірінші орында орналасқан. Сутектің
ядросында бір протон болады, оны бір электрон айналып жүреді. Периодтық
жүйеде сутек бірінші және жетінші негізгі топшалардың басына орналасқан,
оның себебі бір жағынан ол сілтілік металдар сияқты көпшілік қосылыстарында
+1 тотығу дәрежесін көрсетеді және өзінен активтігі кем металдарды
қосылыстарынан ығыстырады. Екінші жағынан галогендер сияқты сутек күшті
металдармен әрекеттескенде бір электрон қосып алып -1 тотығу дәрежесін
көрсетеді және екі атомнан тұратын газ тәрізді жай зат түзеді.
СУТЕГІ МОЛЕКУЛАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ.
Е σ босаң.1s
Байланыс саны = (2-0)/2=1
1s 1s
σбайл1s
АО МО АО
Н Н2 Н
Сутегі молекуласының энергетикалық диаграммасы.
Сутек молекуласының пішіні сызық тәрізді болады.
Сутегі молекуласы бірдей екі атомнан құралған және атомдардың арасында бір
сигма байланысы бар молекула түзіледі. Сутегі молекуласындағы сигма
байланыс екі s-электрон (s-s) әрекеттесуі нәтижесінде түзіледі. Сутегі
атомының электрондық формуласы – 1s1.
СУТЕГІН ӨНДІРІСТЕ ЖӘНЕ ЗЕРТХАНАДА АЛУ ТӘСІЛДЕРІ.
Зертханада сутекті мынадай жолдрмен алады:
• Мырышпен сұйытылған күкірт немесе тұз қышқылының әрекеттесуі
Zn + 2HCl →ZnCl2 + H2
• Амфотерлік металдар мен сілтінің әрекеттесуі
2Al + 6NaOH →2Na3AlO3 + 3H2
• Суды электролиздеу. Судың электр өткізгіштігін күшейту үшін оған сілті
немесе сілтілік металдардың сульфатын қосады.
2H2O→2H2+O2
Өнеркәсіпте сутекті мына жолдармен алады:
• Метанды су буымен конверсиялау.
СН4+Н2О→СО+3Н2
СН4+2Н2О→СО2+4Н2
Катализатор ретінде никель қолданылады.
• Арнаулы пештерде қызған көмір мен су буының әрекеттесуі.
• Метанды жоғары температурада ыдырату.
СН4→С +2Н2
• Сілтілік металдар тұздарының ерітіндісін электролиздеу арқылы сілті
және хлор алу кезінде сутек қосымша зат ретінде бөлінеді.
СУТЕГІНІҢ ФИЗИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ.
Физикалық қасиеттері. Сутек молекуласы екі атомнан тұрады. Сутек түссіз,
иіссіз, дәмсіз газ. Ол ауадан 14,5 есе жеңіл. 100 көлем суда 2 көлем сутек
ериді. Атмосфералық қысымда және – 253 0С сұйық күйге айналады, ал – 259 0С
қатады. Сутек суда нашар ерігенмен, никель, платина, палладий сияқты
металдарда жақсы ериді. Сутектің екі модификациясы – ортосутек және
парасутек болады. Оның себебі Н2 молекуласын түзетін сутектің екі ядросы
(протоны) өз осін айналған кезде, ортосутек – бір бағытта, ал парасутек –
қарама-қарсы бағытта айналады. Екеуінің де химиялық қасиеттері бірдей, ал
физикалық қасиеттерінде – жылу сіңірімділігінде, қату, сұйылту
температураларында шамалы айырмашылық бар. Қалыпты жағдайдағы сутектің үш
бөлігі ортосутек, бір бөлігі парасутек болады.
Химиялық қасиеттері. Сутектің тотығу дәрежесі металеместермен
қосылыстарында +1, активті металдармен қосылыстарында -1. Сутек
металеместердің барлығымен дерлік әрекеттеседі. Металеместердің активтігіне
қарай реакциялар әр түрлі жылдамдықпен жүреді.
Сутек қалыпты температурада фтормен, қыздырғанда хлормен, оттекпен
және балқыған күкіртпен әрекеттеседі.
Н2 + F2→2HF
Н2 + Cl2→2HCl
2Н2 + O2→2H2O
H2 + S→H2S
Бұл келтірілген реакцияларда сутек атомдары электрондарын беріп
тотықсыздандырғыш қызметін атқарады. Электрондарын оңай беретін актив
металдармен әрекеттескенде сутек электрон қосып алып тотықтырғыш қызметін
атқарады. Сутек пен металдардың арасындағы реакция қыздырғанда жүреді және
нәтижесінде металдардың гидридтері түзіледі:
2Na + H2→2NaH
Ca + H2→CaH2
Сутек күрделі заттармен де әрекеттеседі, әсіресе ол көптеген
активтігі орта немесе төмен металдардың оксидтерінен оттекті қосып алуға
немесе тұздардан галогендерді қосып алуға икем келеді.
CuO + H2→Cu + H2O
CuCl2 + H2→Cu + 2HCl
СУ. ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ МОЛЕКУЛАЛАРЫНЫҢ ЭЛЕКТРОНДЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫ, ҚАСИЕТІ, МАҢЫЗЫ.
Су – сутектің оксиді, формуласы Н2О. Су салмақ бойынша 11,2%
сутектен, 88,8% оттектен тұрады. Су жер жүзінде ең көп таралған зат. Ол жер
шарының ¾ - нің бетін жауып жатыр. Су үш түрлі агрегаттық күйде кездеседі.
Сұйық күйде су мұхиттарда, теңіздерде, көлдерде, өзендерде, жер астында,
қатты күйде су мұз, қар түрінде, газ күйінде будың, бұлттың, туманның
құрамында болады. Су көптеген тау жыныстарының құрамына және әрбір өсімдік
пен жануардың құрамына кіреді. Сусыз тіршілік болмайды. Тірі организмдерде
жүретін барлық процестер судың қатысуымен жүреді.
Судың молекуласында оттектің атомы бір жақ шетінде, сутектің екі
атомы екінші жақ шетінде болады, сондықтан судың молекуласы әжептәуір
полюсті молекула (диполь ұзындығы 0,39 А0).
О
Н 1050 Н
Су молекуласындағы атомдар ядроларының орналасуы
Судың молекуласының бұрышты молекула болуы, оттек атомының sp3-
гибридты күйде болуына сәйкес. Судың молекуласындағы, оттек атомының sp3-
гибридты орбиталінің екеуі Н – О байланысының екеуін түзуге жұмсалады.
Қалған екі sp3- гибридты орбиталдарының әр қайсысында айрылыспаған электрон
қосағы болады.
Су бу күйінде ғана, Н2О формуласына сәйкес жеке молекула түрінде
болады; сұйық судағы молекулалар ассоциацияланып жүреді, яғни жеке
молекулалармен қабат, жалпы формуласы (Н2О)х сәйкес күрделі қосындылар
аралас болады. Бұл күрделі қосындылар бір есе түзіліп, бір есе ыдырап
жатады, оны мынадай схемамен көрсетуге болады: хН2О↔(Н2О)х. Су
молекулаларының ассоциациялануының себебі: сутектік байланыс арқылы судың
молекуласындағы сутек атомы екінші молекуладағы оттекпен байланысады:
Н Н Н
О – Н...............О – Н ............О – Н
Осылайша 2,3,4 және т.б. молекулалар бірігеді.
Физикалық қасиеттері. Таза су дәмсіз, түссіз, иіссіз сұйық зат. Судың
қалыпты қысымда қайнау температурасы 1000С, қату температурасы 00С. +40С
судың тығыздығы 1 г/см3. Мұздың тығыздығы 0,92 г/см3. Сондықтан мұз судың
бетіне қатады. Таза су электр тоғын өткізбейді. Оның себебі ол сутек (Н+)
және гидроксид (ОН-) иондарына өте аз ыдырайды. Бірақ табиғатта кездесетін
сулар таза болмайды. Оларда еріген заттың мөлшері көп (4%-ке дейін) болады.
Осындай суды қайта айдау арқылы химиялық зертханалар мен аптекаларда
қолданылатын таза (дистилляцияланған) су алады.
Химиялық қасиеттері. Су химиялық активті заттардың бірі. Ол көптеген жай
және күрделі заттармен әрекеттеседі.
• Сілтілік және сілтілік-жер металдар судан сутекті ығыстырып шығарады.
2Na + 2H2O→2NaOH + H2
Ba + 2H2O→Ba(OH)2 + H2
• Cу көптеген металл және бейметалл оксидтерімен әрекеттеседі:
СаО + H2O→Ca(OH)2
N2O5+ H2O→2HNO3
• Cу негіздермен, қышқылдармен және тұздармен әрекеттесіп гидраттар,
кристаллогидраттар түзеді:
KOH + 2H2O→KOH*2H2O
H2SO4+ 2H2O→ H2SO4* 2H2O
CuSO4 +5H2O→ CuSO4* 5H2O
Судың маңызы. Судың өсімдіктер, жануарлар және адам тіршілігінде зор маңызы
бар. Сусыз тіршілік болмас еді. Су сутек пен оттекті алу үшін шикізат
ретінде қолданылады. Су химия өнеркәсібінде күкірт, азот, тұз, фосфор
қышқылдарын және басқа да толып жатқан химиялық заттарды алу үшін
қолданылады. Суды, қатты отынды газ отындарына айналдыру үшін, органикалық
синтездер жүргізу үшін қолданады. Көптеген процестердің жүруі үшін су
катализатор қызметін атқарады.
Тақырыпты бекіту:
1. Сутектің периодтық жүйеде бірінші және жетінші негізгі топшаларда
орналасуы неліктен?
2. Сутек табиғатта қандай қосылыстар түрінде таралған, оның физикалық
қасиеттері қандай?
3. Сутектің химиялық қасиеттері қандай?
4. Сутекті зертханада және өнеркәсіпте алу реакцияларының теңдеулерін
жазыңыз?
5. Су табиғатта қайда кездеседі және оның қандай маңызы бар?
6. Судың молекуласының пішіні және физикалық қасиеттері қандай?
7. Судың химиялық қасиеттері қандай?
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. Жалпы химия. – Алматы: Ана тілі, 1991.-
640 бет.
2. Шоқыбаев Ж. Бейорганикалық және аналитикалық химия. - Алматы, 2003.- 320
бет.
3. Аханбаев К. Химия. – Алматы: Ана тілі, 1993. - 280 бет.
4. Ахметов Н.С. Общая и неорганическая химия.-М.: Высшая школа, 1988.
5. Глинка Н.Л. Общая химия / Под ред. Рабиновича В.А.- Л.: Химия, 1988. -
704 с.
6. Угай Я.А. Общая и неорганическая химия.М.: Высшая школа, 2000.- 527 с.
№2-4 Дәріс. VII топтың негізгі топша элементтері.
Мақсаты: VII топтың негізгі топша элементтерінің (галогендердің) жалпы
сипаттамасымен, табиғатта таралуымен, молекулаларының құрылымымен,
өндірісте және зертханада алу тәсілдерімен, физикалық және химиялық
қасиеттерімен және галогендердің маңызды қосылыстарымен танысып білу.
Негізгі сұрақтар:
1. Элементтерге жалпы сипаттама.
2. Фтор және оның қосылыстары.
3. Хлор және оның қосылыстары.
4. Бром, иод және олардың қосылыстары.
Қысқаша мазмұны:
ЭЛЕМЕНТТЕРГЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМА.
Период жүйесінің VII топтың негізгі топшасында орналасқан фтор, хлор,
бром, йод және астат элементтерін «галогендер» деп атайды. Галоген – грекше
тұз түзуші деген сөз. Себебі олар металмен тікелей әрекеттесіп тұз
(галидтер) түзеді. Галогендердің сыртқы электрондық деңгейінде жеті
(ns2np5) электрон бар. Аяқталуға тек бір электрон жетіспейді – галогендер
күшті тотықтырғыштар. Олардың электртерістігі өте жоғары. Олар таза
бейметалдар.
Галогендердің екі атомдары әрекеттесіп жай заттардың молекуласын
түзеді (F2, Cl2, Br2, I2). Екі дара p-электрон орбитальдарының бір-бірімен
қаптасуы нәтижесінде бұл молекулалардың пішіндері сызық тәрізді болады.
Фтордан астатқа қарай электртерістіктері кемиді, тотықтырғыш
қасиеттері төмендейді. Бейметалдық қасиеттері кеміп, йод пен астатта
металдық қасиет пайда болады. Олар қосылыстарынан бірін-бірі ығыстырады,
фтор барлық галогендерді; хлор – бром, йод астатты; бром – тек йод пен
астатты. Топ бойынша үстіден төменге қарай атомның иондану энергиясы,
электронға жақындығы, молекулалардың диссоциация энтальпиясы кемиді; атом
радиусы, ион радиусы, Э2 молекуласында ядролардың арасындағы арағашықтық,
балқу, қайнау температуралары артады.
Cl – Br – I – At қатарында атом радиусы өскен сайын молекулалардың
поляризациясы артады нәтижесінде молекула аралық дисперсионды әрекеттесу
артады. Бұл әрекеттесу галогендердің қайнау және балқу температурасын
арттыруына әікеледі.
Сl2 – Br2 – I2 қатарында молекуладағы атомдар арасындағы байланыс
тұрақтылығы кемиді.
Галогендер өте активті элементтер, сондықтан табиғатта бос күйлерінде
кездеспейді. Олардың сутегімен қосылыстары суда жақсы еріп, қышқыл болып
табылады. Галоген-сутегі қышқылдарының қышқылдық қасиеті фтордан астатқа
қарай артады. Галогендердің ішінде ең активтісі фтор, ол қосылыстарда тек
-1 тотығу дәрежесін көрсетеді, себебі фторда d-орбитальдар жоқ. Фтор +7
тотығу дәрежеде болмайды. Қалғандарының тотығу дәрежелері -1 ден +7-ге
дейін өзгере алады.
s p d
|↑↓ | |↑↓ |
|1. |СУТЕГІ. СУТЕГІНІҢ АСҚЫН ТОТЫҒЫ. |/1/, 186 бет - № 1, №2, |
| |Сутегіні металға қышқылдың әсерімен |188 бет - №6. |
| |алынуы. |205 -206 бет - №5, №6, №7, №8.|
| |Алюминийдің сілтімен әрекеттесу арқылы | |
| |сутегіні алу. | |
| |Калий перманганатын атомарлы сутегімен | |
| |тотықсыздандыру. | |
| |Сутегінің асқын тотығын алу. | |
| |Сутегінің асқын тотығын ашуының реакциясы.| |
| |Сутегінің асқын тотығының ыдырауы және | |
| |оның жылдамдығына катализатордың әсері. | |
| |Сутегінің асқын тотығының тотықтырғыш | |
| |қасиеттері. | |
| |Сутегінің асқын тотығының | |
| |тотықсыздандырғыш қасиеттері. | |
|2. |ХЛОР ЖӘНЕ ХЛОРСУТЕГІ. |/1/, 189 -192 б. |
| |1. Хлордың алынуы. |1а,б, 2а,б, 3б, 4, 5а,б,в, 6 |
| |2. Хлордың металдармен әрекеттесуі. | |
| |3. Хлордың бейметалдармен әрекеттесуі. | |
| |4. Хлордың органикалық заттармен | |
| |әрекеттесуі. | |
| |5. Хлор суы және оның қасиеттерін анықтау.| |
| |6. Хлорсутегін алу және оның қасиеттерін | |
| |анықтау. | |
|3. |ХЛОДЫҢ ОТТЕКТІ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 194 б. |
| |1. Жавель суын алу. |1 а,б, 2 а,б,в,г, |
| |2. Жавель суының тотықтырғыш қасиеттері. |3 в,г,д. |
| |3. Ағартқыш ізбесті алу және оның | |
| |қасиеттері. | |
|4. |БРОМ, ЙОД ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 197 б. |
| |1. Бром мен йодты алу. |1 а,б,в,г, |
| |2. Бромның қасиеттері. |2 а,б,в,г,д, 4,7. |
| |3. Йодтың қасиеттері. | |
| |4. Калий иодидіне, калий бромидіне хлор | |
| |суының әсері. | |
| |5. Бром және йод иондарына реакциялар. | |
|5. |КҮКІРТ. КҮКІРТТІ СУТЕГІ. СУЛЬФИДТЕР. |/1/, 207 б. |
| |1. Пластикалық күкіртті алу. |3,6,7,8,9а |
| |2. Күкіртті сутегін алу және оның жану | |
| |қасиетін зерттеу. | |
| |3. Күкіртті сутегінің суын алу. | |
| |4. Күкіртті сутегінің тотықсыздандырғыш | |
| |қасиеттері. | |
| |5. Металл сульфидтерін алу және | |
| |қасиеттерін зерттеу. | |
|6,7. |КҮКІРТТІҢ ОТТЕКТІ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 213 б. |
| |1. Күкірт (ІУ) оксидін алу. |1б, 2а,б,в, 7а,б,в,г,д |
| |2. Күкірт (ІУ) оксидінің қасиеттері. | |
| |3. Күкірт қышқылының қасиеттері. | |
|8. |АЗОТ ЖӘНЕ ОНЫҢ СУТЕКТІ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 220 б. |
| |1. Азотты алу және оның қасиеттері. |2б, 3б, 4а,б,в, 5,6а,7. |
| |2. Аммиакты алу. | |
| |3. Аммиактың қасиеттері. | |
| |4. Аммоний ионына реакция. | |
| |5. Аммоний тұздарының термиялық ыдырауы. | |
| |6. Аммоний хлоридінің қайта айдалуы. | |
|9,10. |АЗОТТЫҢ ОТТЕКТІ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 227 б. |
| |1. Азот (ІІ) оксидін алу. |2, 3в,г, 5а, 6б, 7, |
| |2. Азот (ІІ) оксидінің қасиеттері. |8а,б, 12б,в. |
| |3. Азот (ІУ) оксидін алу. | |
| |4. Азот (ІУ) оксидінің қасиеттері. | |
| |5. Азотты қышқылдың алынуы және ыдырауы. | |
| |6. Қыздырғанда нитраттардың ыдырауы. | |
|11. |ФОСФОР ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 236 б. |
| |1. Фосфордың аллотропиясы. |1а, 3,4а,б,в, 5а,б, |
| |2. Фосфор (У) оксидін алу. |6а,б. |
| |3. Фосфор қышқылының иондарына реакциялар.| |
| |4. Фосфор қышқылдарын алу. | |
| |5. Ортофосфор қышқылының тұздары. | |
|12. |КӨМІРТЕГІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 248 б. |
| |1. Көмірдің тотықсыздандырғыш қасиеттері. |2а,б, 3, 7а,б,в, 9,10,11а,б. |
| |2. Көміртегі (ІУ) оксидін алу және оның | |
| |қасиеттерін анықтау. | |
| |3. Көмір қышқылының тұздарының түзілуі. | |
|13. |КРЕМНИЙ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 255 б. |
| |1. Кремний қышқылдарын алу. |3а,б,в, 5а,б, 6. |
| |2. Кремний қышқылының тұздарының | |
| |гидролизі. | |
|14,15. |БОР, АЛЮМИНИЙ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 275 б. |
| |1. Ортобор қышқылын алу және оның |2а,б,в, 3а, 5, 7а,б,в, 8а,б,в,|
| |қасиеттері. |9а,б,в,г. |
| |2. Бор қышқылдарының қасиеттері. | |
| |3. Алюминийдің оттегі мен әрекеттесуі. | |
| |4. Алюминийдің сілтілер мен әрекеттесуі. | |
| |5. Алюминийдің қышқылдар мен әрекеттесуі. | |
| |6. Алюминийдің су мен әрекеттесуі. | |
| |7. Алюминий гидроксидін алу және оның | |
| |қасиеттері. | |
| |8. Алюминий тұздарының гидролизі. | |
|16,17. |БЕРИЛЛИЙ, МАГНИЙ, СІЛТІЛІК-ЖЕР МЕТАЛДАР |/1/, 269 б. |
| |ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |1, 2 а,б, 3а,б,в, 4б,в, |
| |1. Бериллий гидроксидін алу және оның |5а,б,в, 6, 7 а,б, 8а,г, |
| |қасиеттері. |9а,б,в,г, 10. |
| |2. Бериллий гидроксидінің қышқылдық және | |
| |негіздік қасиеттерін салыстыру. | |
| |3. Металдық магнийдің тотықсыздандырғыш | |
| |қасиеттері. | |
| |4. Магнийдің оксидін және гидроксидін | |
| |алынуы және қасиеттері. | |
| |5. Магний тұздарының қасиеттері. | |
| |6. Кальцийдің тотықсыздандырғыш | |
| |қасиеттері. | |
| |7. Сілтілік-жер металдардың гидроксидтерін| |
| |алу. | |
| |8. Сілтілік-жер металдардың тұздарының | |
| |алынуы және қасиеттері. | |
| |9. Судың кермектігі және оны жою жолдары. | |
| |10. Сілтілік-жер металдардың тұздарының | |
| |жалынды бояуы. | |
|18,19. |СІЛТІЛІК МЕТАЛДАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ |/1/, 265 б. |
| |ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |2,3,4,7,8. |
| |1. Сілтілік металдардың сумен әрекеттесуі.| |
| |2. Натрий перокидінің сумен әрекеттесуі. | |
| |3. Сілтілік металдардың тұздарының | |
| |гидролизі. | |
| |4. Калий карбонатынан калий гидроксидін | |
| |алу. | |
| |5. Сілтілік металдардың тұздарының жалынды| |
| |бояуы. | |
|20,21 |МЫС, КҮМІС ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 282 б. |
| |1. Мыстың алынуы. |1б, 2а,б,3,4,5,6,7,9,10,12 |
| |2. Мыстың қасиеттері. | |
| |3. Мыс (ІІ) гидроксидін алу және оның | |
| |қасиеттерін зерттеу. | |
| |4. Мыс (ІІ) тұздарының гидролизі. | |
| |5. Мыс (ІІ) комплексті тұзын алынуы және | |
| |қасиеттері. | |
| |6. Мыс (І) оксидін және гидроксидін алу. | |
| |7. Мыс иодидін алу. | |
| |8. Күмісті алу. | |
| |9. Күміс оксидін алу. | |
| |10. Күміс нитратының ерітіндісінің | |
| |лакмусқа әсері. | |
|22,23 |МЫРЫШ, КАДМИЙ, СЫНАП ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ |/1/,287-291 б. |
| |ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |1,2,3,6,8,9,11 |
| |Мырыштың қышқылдармен | |
| |әрекеттесуі. | |
| |Мырыштың сілтілермен | |
| |әрекеттесуі. | |
| |Мырыш гидроксидінің алынуы | |
| |және қасиеттері. | |
| |Мырыш тұздарының гидролизі. | |
| |Кадмий гидроксидінің алынуы | |
| |және қасиеттері. | |
| |Кадмий сульфидінің алынуы | |
| |және қасиеттері. | |
| |Кадмий тұздарының гидролизі. | |
|24,25. |ХРОМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 291 б. |
| |1. Хром (ІІІ) оксидін алу және қасиеттерін|1а,б, 2а,б, 3а,б, 4а,б,6, 7, |
| |зерттеу. |8, 9а,б,в. |
| |2. Хром (ІІІ) гидроксидін алу және | |
| |қасиеттерін зерттеу. | |
| |3. Хром тұздарының гидролизі. | |
| |4. Хром (ІІІ) қосылыстардың тотығуы және | |
| |тотықсыздануы. | |
| |5. Хром (ҮІ) оксидін алу және оның | |
| |қасиеттері. | |
| |6. Хроматтар мен дихроматтардың ерітіндіде| |
| |болу жағдайлары. | |
| |7. Хром қышқылының тұздарын алу. | |
| |8. Хром (УІ) қосылыстарының тотықтырғыш | |
| |қасиеттері. | |
|26,27. |МАРГАНЕЦ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |/1/, 296 б. |
| |1. Марганец (ІІ) гидроксидін алу және оның|1,2,3,6. |
| |қосылыстары. | |
| |2. Марганец (ІІ) тұздарының қасиеттері. | |
| |3. Марганец (ІУ) оксидінің күкірт қышқылы | |
| |мен әрекеттесуі. | |
| |4. Калий перманганатының қасиеттері. | |
|28-30. |ТЕМІР, КОБАЛЬТ, НИКЕЛЬ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ |/1/, 299 б. |
| |ҚОСЫЛЫСТАРЫ. |3,4а,5а,б,6,7а,б,8,9а,б, |
| |1. Темірдің қышқылдармен әрекеттесуі. |10/1/, 305 б. |
| |2. Темірді пассивтендіру және оксидтеу. |16,17,18,19,20,21а,б,в,12,13,1|
| |3. Темір (ІІ) гидроксидін алу және оның |4,15 |
| |қасиеттері. | |
| |4. Темір (ІІ) тұздарын алу. | |
| |5. Темір (ІІ) тұздарының гидролизі. | |
| |6. Fe2+ ионына реакция. | |
| |7. Темір (ІІІ) гидроксидін алу және оның | |
| |қасиеттері. | |
| |8. Темір (ІІІ) тұздарының гидролизі. | |
| |9. Fe3+ ионына реакция. | |
| |10. Темір (ІІ) қосылыстарының тотығуы. | |
| |11. Темір (ІІІ) қосылыстарының | |
| |тотықсыздануы. | |
| |12. Ферраттарды алу және олардың | |
| |қасиеттерін зерттеу. | |
| |13. Кобальт (ІІ) гидроксидін алу және оның| |
| |қасиеттері. | |
| |14. Кобальт (ІІІ) оксидін алу және оның | |
| |қасиеттері. | |
| |15. Кобальт (ІІІ) гидроксидін алу және | |
| |оның қасиеттері. | |
| |16. Кобальттың комплексті қосылыстарын | |
| |алу. | |
| |17. Никель (ІІ) гидроксидін алу және оның | |
| |қасиеттері. | |
| |18. Никель (ІІІ) гидроксидін алу және оның| |
| |қасиеттері. | |
Әдебиеттер:
1. Практикум по неорганической химии: Учеб. пособие для студентов пед. ин-
тов/ Л.В. Бабич, С.А. Балезин, Ф.Б. Гликина – М.: Просвещение, 1991. –
320 с.
ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТАРДЫҢ МАҚСАТЫ ЖӘНЕ ТАҚЫРЫПТЫ БЕКІТУ СҰРАҚТАРЫ.
|№ |Тақырыптардың |Сабақтың мақсаты |Бақылау сұрақтары |
| |аталуы | | |
|1 |2 |3 |4 |
|1. |Сутегі. |Сутегінің алу |1.Зертханада сутегінің алу және |
| | |тәсілдерімен және |жинау тәсілдерін анықтау. Реакция |
| | |қасиеттерімен танысып|теңдеулерін жазу. |
| | |білу. |2.Сутегінің физикалық қасиеттері |
| | | |қандай? |
| | | |3. Сутегінің химиялық қасиеттері |
| | | |қандай? Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |4. Сутегінің металдар және |
| | | |бейметалдармен қосылыстарындағы |
| | | |химиялық байланыстың табиғатында |
| | | |қандай айырмашылық бар? |
| | | |5.Бейметалдардың сутекті |
| | | |қосылыстары мен металл |
| | | |гидридтерінің |
| | | |тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш |
| | | |қасиеттерін сипатта?. |
| | | |6.Бейметалдардың сутекті |
| | | |қосылыстары мен металл |
| | | |гидридтерінің суға қатынасы |
| | | |қандай? |
| | | |7.Сутегінің металл осидтерімен |
| | | |әрекеттескенде тотықсыздандырғыш |
| | | |қасиетін қалай түсіндіруге болады?|
|2. |Хлор және |Хлор және хлорсутегін|1.Анықта, хлорды концентрлі тұз |
| |хлорсутегі. |алу әдістерімен және |қышқылынан тотықтырғыш ретінде |
| | |қасиеттерімен танысып|FeCl3, PbO2 қолданғанда алуға |
| | |білу. |болама? |
| | | |2. ІІІ период элементтерінің |
| | | |хлоридтерінің молекулярлық |
| | | |формулаларын құрастыр. |
| | | |Қосылыстардың химиялық қасиеттерін|
| | | |және қосылыстардағы химиялық |
| | | |байланыс типін анықта? |
| | | |3. Неге сульфатты әдіспен |
| | | |хлорсутегін алғанда қатты түрдегі |
| | | |натрий хлоридін және күкірт |
| | | |қышқылының концентрлі ерітіндісі |
| | | |қолданылады? Реакция теңдеулерін |
| | | |жаз. |
| | | |4.Фтор және хлордың сутекті |
| | | |қосылыстарының қасиеттері мен |
| | | |молекулаларының құрылымын |
| | | |салыстыр. Қандай ұқсастық және |
| | | |айырмашылық болады? |
| | | |5.Концентрлі тұз қышқылының |
| | | |тотықсыздандырғыш қасиеттерін |
| | | |сипаттайтын реакция теңдеулерін |
| | | |жаз? |
|3. |Хлордың оттекті |Хлордың негізгі |1.Оттекті қосылыстарда хлор атомы |
| |қосылыстары. |оттекті |қандай тотығу дәрежелерде болады? |
| | |қосылыстарының алу |Мысалы келтір. 2.Хлордың оксидтері|
| | |әдістерімен және |мен гидроксидтерінің құрылымдық |
| | |олардың қасиеттерімен|формулаларын құрастыр. |
| | |танысып білу. |3. HСlO, HClO3, HClO4 алынуының |
| | | |реакция теңлеулерін жаз. |
| | | |4.Хлордың оксидтерінің, |
| | | |гидроксидтерінің, тұздарының |
| | | |тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш |
| | | |қасиеттерін сиптта? |
| | | |5. HСlO, HClO2, HClO3, HClO4 |
| | | |қатарында хлордың оттекті |
| | | |қосылыстарының қышқылдық және |
| | | |тотықтырғыш қасиеттері қалай |
| | | |өзгереді? Түсіндірме бер? |
| | | |6.Хлордың оттекті қосылыстары |
| | | |қайда қолданылады? |
|4. |Бром, иод және |Бром, иод және |1. Бром және йод атомдарының |
| |олардың |олардың |электрондық формулаларын жаз. |
| |қосылыстары. |қосылыстарының алу |2. Бром және йодтың физикалық және|
| | |әдістерімен және |химиялық қасиеттері қандай? |
| | |олардың қасиеттерімен|3. Бром мен йодтың хлормен ұқсас |
| | |танысып білу. |қасиеттерін сипаттайтын |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |4. Галогендерді олардың |
| | | |тотықтырғыш қасиеттерінің кемуі |
| | | |реті бойынша орналастыр? Бұл |
| | | |заңдылықты түсіндір? |
|5. |Күкірт, |Күкіртті, |1.Күкірттің модификацияларын ата? |
| |күкірсутегі, |күкіртсутегін, |Қандай модификациялары полиморфты |
| |сульфидтер. |сульфидтерді алу |болады? Қалыпты жағдайда күкірттің|
| | |әдістерімен және |қандай модификациясы тұрақты |
| | |қасиеттерімен танысып|болады? |
| | |білу. |2.Тотығу-тотықсыздану процестерде |
| | | |күкірт қандай химиялық |
| | | |қасиеттерімен сипатталады? Мысаплы|
| | | |келтір. 3.Қосылыстарында күкірт |
| | | |атомы қандай тотығу дәрежелерде |
| | | |болады? Мысалы келтір. |
| | | |4. Күкірттің қандай қосылыстары |
| | | |химиялық реакцияларда тек қана |
| | | |а)тотықсыздандырғыш б)тотықтырғыш |
| | | |в)тотықтырғыш және |
| | | |тотықсыздандырғыш болады? |
| | | |5.Қандай сутекті қосылыс(H2S, |
| | | |H2Se,H2Te) термиялық тұрақты, |
| | | |күшті тотықсыздандырғыш? |
| | | |6. H2S, Na2S,CS2 қосылыстарда |
| | | |химиялық байланыс характері |
| | | |қандай? |
| | | |7. Na2S2 және FeS2 |
| | | |полисульфидтердің құрылымдық |
| | | |формуласын жаз. |
| | | |8. Металл сульфидтерінің сатылы |
| | | |және толық гидролиз теңлдеулерін |
| | | |жаз. |
|6. |Күкірттің |Күкірттің оттекті |1.Күкірттің (ІҮ) және (ҮІ) |
| |оттекті |қосылыстарын алу |оксидтерінің химиялық қасиеттерін |
| |қосылыстары. |тәсілдерімен және |сиптта. Молекулаларының құрылмын |
| | |қасиеттерімен танысып|ескеріп айырмашлықтарын түсіндір. |
| | |білу. |2.Зертханада және өнерәсіпте |
| | | |күкірттің (ІҮ) және (ҮІ) |
| | | |оксидтерін алынуының реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |3.Күкірт (ІҮ) оксидінің |
| | | |тотығу-тотықсыздану реакцияларында|
| | | |қандай қасиеттерімен |
| | | |сипатталатының көрсет. Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз, мысалы келтір. |
| | | |4. Күкірт қышқылының графикалық |
| | | |формуласын жаз. Химиялық байланыс |
| | | |характерін, гибридизация типін, |
| | | |күкірттің координациялық санын |
| | | |анықта. |
| | | |5. Тотығу-тотықсыздану |
| | | |реакцияларында күкірт қышқылы |
| | | |қандай қасиеттермен сипатталады? |
| | | |Мысалы келтір. |
| | | |6. Сұйытылған және концентрлі |
| | | |күкірт қышқылының металдармен |
| | | |әрекеттесу механизмін көрсет. |
| | | |Қандай айырмашылықтар бар? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
|7. |Азот және оның |Азот және оның |1.Азотты зертханада қандай |
| |сутекті |сутекті қосылыстарын |заттардан және қандай жағдайларда |
| |қосылыстары. |алу тәсілдерімен және|алады? Реакция теңдеулерін жаз. |
| | |қасиеттерімен танысып|2. Азоттың қандай сутекті |
| | |білу. |қосылыстарын білесін? Олардың |
| | | |формулалары мен атауларын жаз. |
| | | |Тотығу-тотықысыздану реакцияларда |
| | | |қандай қасиеттермен сипатталады? |
| | | |3.ВБӘ тұрғысынан аммиак |
| | | |молекуласының құрылымын түсіндір? |
| | | |Аммиак молекуласының өрістегі |
| | | |құрылымы қандай? Аммиак |
| | | |молекуласының құрылымы |
| | | |қасиеттеріне қалай әсер етеді? |
| | | |4.Зертханада аммиакты қандай |
| | | |заттардан және қандай жағдайларда |
| | | |алады? |
| | | |5.Аммиактың химиялық қасиеттері |
| | | |қандай? Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |6. NH4Br , (NH4)3PO 4, NH4 NO3, |
| | | |NH4NO2 бұл тұздарды қыздырғанда |
| | | |қандай заттар түзіледі? Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
|8. |Азоттың оттекті |Азоттың оттекті |1.Азот (ІІ) оксидін алынуының |
| |қосылыстары. |қосылыстарын алу |әдістерін анықта? Реакция |
| | |тәсілдерімен және |теңдеулерін жаз. Қандай |
| | |қасиеттерімен танысып|жағдайларда бұл реакциялар жүреді?|
| | |білу. | |
| | | |2.Азот (ІҮ) оксидінің химиялық |
| | | |қасиеттері қандай? Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |3.Тотығу-тотықсыздану реакцияларда|
| | | |нитриттер қандай қасиеттермен |
| | | |сипатталады? Бұл реакциялар қандай|
| | | |ортада жүреді? Мысалы келтір. |
| | | |4.Азот және азотты қышқылдардың |
| | | |графикалық формулаларын жаз? |
| | | |Химиялық байланыстардың характері |
| | | |мен гибридизация типін анықта? |
| | | |5.Азот қышқылын аммиактан алу |
| | | |әдісінің реакция теңдеулерін жаз? |
| | | |Бұл реакциялар қандай жағдайларда |
| | | |жүреді? |
| | | |6.Азот қышқылы қандай қасиеттермен|
| | | |сипатталады? Реакция теңдеулерін |
| | | |жаз. Азот қышқылы металдармен |
| | | |қалай әрекеттеседі? |
| | | |7.Азот қышқылының тұздарының |
| | | |ерігіштігі қандай? Қандай |
| | | |нитраттар ерітіндіде гидролизге |
| | | |ұшырайды? Реакция теңдеулерін жаз.|
| | | | |
| | | |8.Әр түрлі металдардың нитраттары |
| | | |қыздырғанда қалай ыдырайды? |
| | | |Түсіндірме бер. Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
|9. |Фосфор және оның|Фосфор және оның |1.Фосфордың маңызды химиялық |
| |қосылыстары. |қосылыстарын алу |қасиеттерін ата? Реакция |
| | |тәсілдерімен және |теңдеулерін жаз. Фосфордың тотығу,|
| | |қасиеттерімен танысып|тотықсыздану, диспропорциялану |
| | |білу. |реакцияларының теңдеулерін жаз. |
| | | |2.Фосфинді алу реакция теңделерін |
| | | |жаз. Аммиак пен фосфинның |
| | | |электрондонорлық қасиеттерін |
| | | |салыстыр. Тотығу-тотықсыздану |
| | | |реакцияларда фосфин қандай |
| | | |қасиеттермен сипатталады? |
| | | |3.Фосфор (ІІІ), (Ү), фосфор |
| | | |қышқылдарының графикалық |
| | | |формулаларын жаз. Бұл |
| | | |қосылыстардағы фосфордың химиялық |
| | | |байланыстар характері мен |
| | | |гибридтену типін анықта? |
| | | |Фосфордың қандай қышқылдары |
| | | |тотықсыздандырғыш қасиеттермен |
| | | |сипатталады? |
| | | |4.Ортофосфор қышқылының алу |
| | | |тәсілдерін анықта? Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |5.Фосфор (ІІІ), (Ү) |
| | | |галогенидтерінің гидролиз |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |6.Фосфор (ІІІ), (Ү) оксидтерінің |
| | | |графикалық формулаларын анықта. |
| | | |Бұл оксидтер қандай қасиеттермен |
| | | |сипатталады? Реакция теңдеулерін |
| | | |жаз. |
|10. |Көміртегі және |Көміртегі және оның |1.Қосылыстарында көміртегі атомы |
| |оның |қосылыстарын алу |қандай тотығу дәрежелерде бола |
| |қосылыстары. |тәсілдерімен және |алады? Тотығу-тотықсыздану |
| | |қасиеттерімен танысып|реакцияларда көміртегі қандай |
| | |білу. |қасиеттермен сипатталады? Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |2.Көміртегінің қандай |
| | | |аллотропиялық өзгерістері белгілі?|
| | | |Олардың қасиеттері қандай? |
| | | |3.Метан, этилен, ацетилен |
| | | |молекулаларының құрылымы қандай? |
| | | |4.Көміртегі (ІІ), (ІҮ) |
| | | |оксидтерінің қышқылдық-негіздік, |
| | | |тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш |
| | | |қасиеттерін салыстыр. Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |5.Карбонаттар мен |
| | | |гидрокарбонаттарды қандай |
| | | |әдістермен алады? Олардың |
| | | |термиялық тұрақтылығы қандай? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |6.Келесі тұздардың: K2CO3, KHCO3 ,|
| | | |(NH4)2CO3 гидролиз теңдеулрін |
| | | |жаз. |
| | | |7.Көміртегі (ІІ) оксидінің |
| | | |молекуласы комплексті қосылыстарда|
| | | |лиганд ретінде болады. Бұл |
| | | |оксидтың осындай қасиетін қалай |
| | | |түсіндіруге болады? |
|11. |Кремний және |Кремний және оның |1.Қосылыстарында кремний атомы |
| |оның |қосылыстарын алу |қандай тотығу дәрежелерде болады? |
| |қосылыстары. |тәсілдерімен және |Мысалы келтір. Тотығу-тотықсыздану|
| | |қасиеттерімен танысып|реакцияларда кремний қосылыстары |
| | |білу. |қандай қасиеттермен сипатталады? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |2.Кремний мен көміртегінің сутекті|
| | | |қосылыстарының химиялық |
| | | |қасиеттерінде қандай ұқсастық және|
| | | |айырмашылық бар? Түсіндірме бер. |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |3.Силицидтерді, кремний (ІҮ) |
| | | |оксидін және кремний қышқылдарын |
| | | |қандай әдістермен алады? Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |4.Кремний және көміртегі |
| | | |оксидтерінің және гидроксидтерінің|
| | | |қасиеттерін салыстыр. |
|12. |Бор, алюминий |Бор, алюминий және |1. Бор және алюминийді қандай |
| |және олардың |олардың қосылыстарын |табиғи қосылыстардан алады? |
| |қосылыстары. |алу тәсілдерімен және|Реакция теңдеулерін жаз. |
| | |қасиеттерімен танысып|2.Бордың қосылыстарының алу |
| | |білу. |әдістері қандай? Қосылыстарында |
| | | |бор қандай тотығу дәрежеде болады?|
| | | | |
| | | |3.Алюминийдің химиялық қасиеттері |
| | | |қандай? Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |4.Алюминий сұйытылған және |
| | | |концентрлі тұз, күкірт, азот |
| | | |қышқылдарымен қалай әрекеттеседі? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |5.Алюминий оксиді мен |
| | | |гидроксидінің химиялық қасиеттері |
| | | |қандай? Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |Протолиттік теория тұрғысынан |
| | | |алюминий гидроксидінің амфотерлік |
| | | |қасиеттерін түсіндір? |
| | | |6.Бор мен алюминийдің және олардың|
| | | |қосылыстарының химиялық |
| | | |қасиеттерін салыстыр. Түсіндір |
| | | |неге бор және оның оттекті |
| | | |қосылыстары химиялық қасиеттері |
| | | |бойынша басқа ІІІ топтың негізгі |
| | | |топша элементтерінен айырықша? |
| | | |Алюминий тұздары гидролизге |
| | | |ұшырайды ма? Гидролиз теңдеулерін |
| | | |жаз. |
|13. |Бериллий, |Бериллий, магний, |1.Бериллий және магний |
| |магний, |сілтілік-жер |гидроксидтерінің диссоциациялану |
| |сілтілік-жер |металдардың және |теңдеулерін жаз. Магний және |
| |металдар және |олардың қосылыстарын |бериллий гидроксидтерінің |
| |олардың |алу тәсілдерімен және|қасиеттерінде қандай ұқсастық және|
| |қосылыстары. |қасиеттерімен танысып|айырмашылық бар? |
| | |білу. |2.Түсіндір неге магний гидроксиді |
| | | |аммоний тұздарының ерітіндісінде |
| | | |ериді? |
| | | |3.Сілтілік-жер металдардың |
| | | |гидроксидтерін қалай алуға болады?|
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |Сілтлік-жер металдардың |
| | | |гидроксидтерінің ерігіштігі және |
| | | |күші қалай өзгереді? |
| | | |4.Сілтілік-жер металдардың |
| | | |карбонаттар мен сульфаттарының |
| | | |ерігіштігі қалай өзгереді? |
| | | |5.Судың кермектігі дегеніміз не? |
| | | |Оны қалай жоюға болады? Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
|14. |Сілтілік |Сілтілік металдардың |1.Сілтілік металдардың алу |
| |металдар және |алу әдістерімен және |әдістерін ата? Реакция теңдеулерін|
| |олардың |олардың |жаз. |
| |қосылыстары. |қосылыстарының |2.Сілтілік металдардың бинарлы |
| | |қасиеттерімен танысып|оттекті қосылыстарын анықта? |
| | |білу. |Олардың практикалық маңызы қандай?|
| | | | |
| | | |3.Сілтілік металдардың нашар |
| | | |еритін тұздарының мысалын келтір. |
|15. |Мыс, күміс және |Мыс, күмістің алу |1.Мыс, күміс қышқылдармен қалай |
| |олардың |әдістерімен және |әрекеттеседі: суықта және |
| |қосылыстары. |олардың |қыздырғанда? Реакция теңдеулерін |
| | |қосылыстарының |жаз. |
| | |қасиеттерімен танысып|2.Мыс, күміс, алтынның |
| | |білу. |гидроксидтерінің қасиеттерін |
| | | |сипатта? Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |3.Мыс, күміс, алтынға комплексті |
| | | |қосылыстарда қандай координациялық|
| | | |сандар тәе болады? Мысалы келтір. |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. Мыс және |
| | | |күмістің комплексті қосылыстарының|
| | | |алу жолдарын жаз? |
|16. |Мырыш, кадмий, |Мырыш, кадмий және |1.Неге қалыпты жағдайда мырыш пен |
| |сынап және |сынапты алу |кадмий судан сутегін ығыстырп |
| |олардың |әдістерімен және |шығарады? |
| |қосылыстары. |олардың |2.Мырыштың тотықтырғыш |
| | |қосылыстарының |қышқылдармен әрекеттесу реакция |
| | |қасиеттерімен танысып|теңдеулерін жаз. |
| | |білу. |3.Zn2+, Cd2+, Hg2+ иондарын |
| | | |комплекстүзуші ретінде қарастыр? |
| | | |4.Мырыш, кадмий және сынап |
| | | |гидроксидтерінің қасиеттерін |
| | | |сипатта. Реакция теңдеулерін жаз. |
|17. |Хром және оның |Хромның және оның |1. Хром, молиблен, вольфрам |
| |қосылыстары. |қосылыстарының алу |атомдарының электрондық |
| | |әдістерімен, |формулаларын жаз? |
| | |қасиеттерімен танысып|2. Алтыншы топтың негізгі және |
| | |білу. |қосымша топша элементтерінің |
| | | |электрондық құрылымы мен |
| | | |қасиеттерінде қандай айырмашылық |
| | | |бар? |
| | | |3.Cr (II) Cr (III) Cr (VI) |
| | | |қатарындағы хромның оксидтері мен |
| | | |гидроксидтерінің химиялық табиғаты|
| | | |қалай өзгереді? |
| | | |4.Хром (ІІІ) гидроксидінің |
| | | |қышқылдар және сілтілермен |
| | | |әрекеттесу реакцияларының |
| | | |теңдеулерін жаз? |
| | | |5.Хром-комлекстүзушінің тотығу |
| | | |дәрежесі мен координациялық саны |
| | | |нешеге тең болады? Хромның |
| | | |комплексті қосылыстарының |
| | | |мысалдарын келтір? |
| | | |6.Қандай жағдайларда ерітінділерде|
| | | |хроматтар мен дихроматтар тұрақты?|
| | | |Реакция теңдеулерін жаз? |
| | | |7.Тотығу-тотықсыздану |
| | | |реакцияларында Cr (III), Cr (VI) |
| | | |қосылыстары қандай қасиеттермен |
| | | |сипатталады? Қандай ортада мұндай |
| | | |процестер жүреді? Мысалы келтір. |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз? |
|18. |Марганец және |Марганецтің және оның|1. Қалай марганец сұйытылған және |
| |оның |қосылыстарының алу |концентрлі азот, тұз, күкірт |
| |қосылыстары. |әдістерімен, |қышқылдарымен суықта және |
| | |қасиеттерімен танысып|қыздырғанда әрекеттеседі? Реакция |
| | |білу. |теңдеулерін жаз. |
| | | |2.Марганецтің оксидтері мен |
| | | |гидроксидтерін қалай алады? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. Қайсылары|
| | | |бос күйінде бөлініп алынған? |
| | | |3.Марганецтің тотығу дәрежесі |
| | | |артқан сайын оның оксидтері мен |
| | | |гидроксидтерінің химиялық |
| | | |характері қалай өзгереді? |
| | | |Түсіндірме бер. |
| | | |4.Марганецтің қандай қосылыстары |
| | | |химиялық реакцияларда тек қана |
| | | |а)тотықсыздандырғыш б) тотықтырғыш|
| | | |в) тотықсыздандырғыш және |
| | | |тотықтырғыш бола алады? Түсіндірме|
| | | |бер. |
| | | |5.Mn (II) қосылыстары |
| | | |тотығу-тотықсыздану реакцияларда |
| | | |қандай қасиеттермен сипатталады? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. Қандай |
| | | |ортада бұл қосылыстар тұрақты |
| | | |болады? Мысалы келтір. |
| | | |6.MnO2 концентрлі тұз, күкірт |
| | | |қышқылдармен және сілтілермен |
| | | |балқытқанда әрекеттескенде қандай |
| | | |заттар түзіледі? Бұл реакцияларда |
| | | |MnO2 қандай қасиеттермен |
| | | |сипатталады? Реакция теңдеулерін |
| | | |жаз. |
| | | |7. Марганец (VI) қосылыстарын |
| | | |қалай алады? Реакция теңдеулерін |
| | | |жаз. Бұл қосылыстардың тұрақтылығы|
| | | |қандай? |
| | | |8.Калий перманганатының |
| | | |тотықсыздану өнімдерінің құрамы |
| | | |қандай факторларға тәуелді? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
|19. |Темір, кобальт, |Темір, кобальт, |1. Кобальт, никель, темір |
| |никель және |никель және олардың |атомдарының электрондық |
| |олардың |қосылыстарының алу |формулаларын жаз. |
| |қосылыстары. |жолдарымен, |2.Темір, кобальт, никель үшін |
| | |қасиеттерімен танысып|қандай тотығу дәрежелер тән |
| | |білу. |болады? |
| | | |3.Зертханалық жағдайларда темірді |
| | | |қалай алуға болады? Бұл жағдайда |
| | | |қандай тотықсыздандырғыштар |
| | | |қолданылады? Реакция теңдеулерін |
| | | |жаз. |
| | | |4.Темірлік металдардың химиялық |
| | | |қасиеттері қандай? Реакция |
| | | |теңдеулерін жаз. |
| | | |5.Темірлік металдардың оксидтері |
| | | |мен гидроксидтерін қалай алады? |
| | | |Реакция теңдеулерін жаз. |
| | | |6.Темір, кобальт, никель |
| | | |тұздарының қасиеттерін (түсі, суда|
| | | |ерігіштігі, гидролиз, ауаның |
| | | |оттегісіне қатысы) сипатта? |
| | | |7.Темір, кобальт, никель |
| | | |қосылыстары тотығу-тотықсыздану |
| | | |реакцияларында қандай қасиеттермен|
| | | |сипатталады? Реакция теңдеулерін |
| | | |жаз. |
Әдебиет:
1. Практикум по неорганической химии. Учебное пособие для студентов
пед.институтов. Л.В.Бабич, С.А.Балезин, Ф.Б.Гликина. М., Просвещение,
1991
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН ОРЫНДАЛАТЫН
ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА (ОЖОӨЖ) ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ.
Оқытушының жетекшілігімен орындалатын өздік жұмыстар зертханадағы
жұмысты, бақылау тапсырмаларын, берілген тапсырманың теориялық негізін
түсінуге, тақырып бойынша зертханалық тәжірибиелерді орындау әдістемесі,
зертханалық журналардарына жасалған жұмыстарын жазу, есеп шығару,
зертханалық жұмыс бойынша есеп тапсыру, курстың негізгі бөлімдері бойынша
коллоквиум тапсыруды қамтиды. Оқытудың бұл түрі студенттердің алған білімін
бекітуге бағытталған. ОЖОӨЖ кеңес беру және бақылау функциясын атқарады.
ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАРҒА АРНАЛҒАН ОЖОӨЖ ЖОСПАРЫ
|№ |Аудиториялық |Сабақтың мақсаты|Әдебиет |Сағат |Бақылау формасы |
| |сабақтың тақырыбы |мен мазмұны |негізгі |саны | |
| | | |қосымша | | |
|1 |2 |3 |4 |5 |6 |
|1. |Сутегі. VII топтың|Элементтер |/1/, |2,0 |Жазбаша бақылау |
| |негізгі топша |атомына жалпы |232-242; | |жұмысы. |
| |элементтері. |сипаттама, жай |323-350 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/4/,272-308.| |Конспект. |
| | |қосылыстардың |/5/, | |Зертханалық |
| | |алынуы, химиялық|330-359. | |журналды жазу, |
| | |және физикалық |/1/,292-303;| |әңгімелесу. |
| | |қасиеттерін |456-473 | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№1-4 зертханалық| | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №1-4 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|2. |VI топтың негізгі |Элементтер |/1/, |1,5 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |350-376; | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/4/,309-343.| |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/5/,359-383.| |Конспект. |
| | |қосылыстардың |/1/,432-448.| |Зертханалық |
| | |алынуы, химиялық| | |журналды жазу, |
| | |және физикалық | | |әңгімелесу. |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№5-7 зертханалық| | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №5-7 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|3. |V топтың негізгі |Элементтер |/1/,376-413 |1,5 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,343-389.| |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,383-417 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,396-432.| |Конспект. |
| | |қосылыстардың | | |Зертханалық |
| | |алынуы, химиялық| | |журналды жазу, |
| | |және физикалық | | |әңгімелесу. |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№8-11 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №8-11 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|4. |IV топтың негізгі |Элементтер |/1/,413-445 |1,5 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,390-431 | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,417-434;| |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |504-513 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың |/1/,355-390.| |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | | |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№12-13 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №12-13 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|5. |III топтың негізгі|Элементтер |/1/, 467-479|1,0 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,435-469 | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,608-619 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,325-346 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың | | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | |Конспект. |
| | |қасиеттерін | | |Тест. |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№14,15 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №14,15 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
| | |№ 1 СӨЖ тапсыру.| | | |
| | |№ 1 коллоквиумды| | | |
| | |тапсыру. | | | |
|6. |II топтың негізгі |Элементтер |/1/, 479-488|1,0 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,470-484.| |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,587-599 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,315-322 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың | | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | |Конспект. |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№16,17 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №16,17 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|7. |I топтың негізгі |Элементтер |/1/, 488-495|1,0 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,484-493 | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,543-551 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,303-310 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың | | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | |Конспект |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№18,19 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №18,19 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|8. |I топтың қосымша |Элементтер |/1/,516-526 |1,0 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,619-630 | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,551-563 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,310-315 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың | | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | |Конспект. |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№20,21 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №20,21 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|9. |II топтың қосымша |Элементтер |/1/,526-533 |1,0 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,630-638 | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,599-608 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,322-324 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың | | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | |Конспект. |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№22,23 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №22,23 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|10.|VI топтың қосымша |Элементтер |/1/,541-553 |1,0 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,548-568 | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,633-641 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,448-456 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың | | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | |Конспект |
| | |қасиеттерін | | | |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№24,25 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №24,25 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
|11.|VII топтың қосымша|Элементтер |/1/,553-562 |1,0 |Жазбаша бақылау |
| |топша элементтері.|атомына жалпы |/4/,568-580 | |жұмысы. |
| | |сипаттама, жай |/5/,641-646 | |Ауызша сұрау. |
| | |заттардың және |/1/,473-482 | |Зертханалық |
| | |қосылыстардың | | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық| | |әңгімелесу. |
| | |және физикалық | | |Конспект. |
| | |қасиеттерін | | |Тест. |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№26,27 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. №26,27 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
| | |№ 2 СӨЖ тапсыру.| | | |
| | |№ 2 коллоквиумды| | | |
| | |тапсыру. | | | |
|12.|VIII топтың |Элементтер |/1/,562-592 |1,5 |Жазбаша бақылау |
| |қосымша топша |атомына жалпы |/4/,580-619;| |жұмысы. |
| |элементтері. |сипаттама, жай |639-656 | |Ауызша сұрау. |
| |Лантаноидтар. |заттардың және |/5/,649-679;| |Зертханалық |
| |Актиноидтар. |қосылыстардың |621-625 | |журналды жазу, |
| | |алынуы, химиялық|/1/,488-501;| |әңгімелесу. |
| | |және физикалық |504-518; | |Конспект. |
| | |қасиеттерін |346-355 | |Тест. |
| | |білу. | | | |
| | |Элемент | | | |
| | |атомдарының | | | |
| | |электрондық және| | | |
| | |графикалық | | | |
| | |формуласын, | | | |
| | |химиялық | | | |
| | |реакциялардың | | | |
| | |тендеуін | | | |
| | |құрастыруын | | | |
| | |білу. Сұрақтарға| | | |
| | |жауап беру және | | | |
| | |жеке карточкалар| | | |
| | |бойынша | | | |
| | |есептерді | | | |
| | |шығару. | | | |
| | |№28-30 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындау | | | |
| | |әдістемесін | | | |
| | |тапсыру. | | | |
| | |№28-30 | | | |
| | |зертханалық | | | |
| | |жұмыстардын | | | |
| | |орындап болған | | | |
| | |соң есеп | | | |
| | |тапсыру. | | | |
| | |№ 3 СӨЖ тапсыру.| | | |
| | |№ 3 коллоквиумды| | | |
| | |тапсыру. | | | |
| |Жалпы | | |15 сағат | |
ДӘРІСТЕРГЕ АРНАЛҒАН ОЖОӨЖ ЖОСПАРЫ
|№ |Аудиториялық сабақтың |Тапсырма |Бақылау формасы |Сағат саны |
| |аталуы | | | |
|1 |2 |3 |4 |5 |
|1. |Сутегі. |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |0,5 |
| | |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|2. |VII топтың негізгі |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |1,5 |
| |топша элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|3. |VI топтың негізгі |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |1,5 |
| |топша элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|4. |V топтың негізгі топша|Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |1,5 |
| |элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|5. |IV топтың негізгі |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |1,5 |
| |топша элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|6. |Металдарды алу жолдары|Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |0,5 |
| |және жалпы қасиеттері.|және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|7. |III топтың негізгі |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |0,5 |
| |топша элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|8. |II топтың негізгі |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |0,5 |
| |топша элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
| | | |Тест тапсырмалар. | |
|9. |I топтың негізгі топша|Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |0,5 |
| |элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|10. |VIII топтың негізгі |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |0,5 |
| |топша элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|11. |Д.И.Менделеевтің |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |0,5 |
| |периодтық жүйесіндегі |және индивидуалды |жұмыс. | |
| |негізгі топша |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| |элементтерінің |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
| |қасиеттеріне жалпы | | | |
| |сипаттама. | | | |
|12. |I топтың қосымша топша|Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |1 |
| |элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|14. |II топтың қосымша |Сұрақтарға жауап беру|Жазбаша бақылау |1 |
| |топша элементтері. |және индивидуалды |жұмыс. | |
| | |карточкалар бойынша |Ауызша сұрау. | |
| | |есептерді шығару. |Әңгімелесу. | |
|15. |VI топтың қосымша |Индивидуалды |Ауызша сұрау. |1 |
| |топша элементтері. |консультацияға |Әңгімелесу. | |
| | |сұрақтарды дайындау. | | |
|16. |VII топтың қосымша |Индивидуалды |Ауызша сұрау. |1 |
| |топша элементтері. |консультацияға |Әңгімелесу. | |
| | |сұрақтарды дайындау. | | |
|17. |VIII топтың қосымша |Индивидуалды |Ауызша сұрау. |1 |
| |топша элементтері. |консультацияға |Әңгімелесу. | |
| | |сұрақтарды дайындау. | | |
|18 |Лантаноидтар және |Индивидуалды |Ауызша сұрау. |0,5 |
| |актиноидтар. |консультацияға |Әңгімелесу. | |
| | |сұрақтарды дайындау. | | |
| |ЖАЛПЫ | | |15 сағат |
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ.
Студенттердің өздік жұмысы (СӨЖ) – студенттердің өз білімдерін,
өздерін дамыту жағдайларын қалыптастыруға қабілетін арттыратын, ойлау
қабілетін кеңінен дамытатын басты іс-әрекеттерінің түрлері.
СӨЖ - ол дәріске алдын-ала дайындалуға, кітапхана жағдайында оқу
материалын өздігінен оқуға, компьютерлік сыныпта, Интернет арқылы
зертханалық сабаққа, коллоквиумға дайындалуға, СӨЖ тақырыптары бойынша
(сұрақтары СӨЖ жоспарында көрсетілген) өздіктерінен көшірме дайындау,
зертханалық сабақ бойынша есеп бере білуге, химиядан берілген есептерді
талдауға бағытталған аудиториядан тыс жұмыстар болып есептеледі.
СӨЖ – оқытушының көрсетуі бойынша формасы мен уақыты, тақырыпқа сәйкес
толық көлемде тапсырылуы қажет.
«ЭЛЕМЕНТТЕР ХИМИЯСЫ»
ПӘНІ БОЙЫНША
СӨЖ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОСПАРЫ
|№ |Тақырыбы |Сабақтың |Әдебиет |Балл |Тапсыру |Бақылау |
| | |мақсаты мен |негізгі | |мерзімі |формасы |
| | |мазмұны |қосымша | | | |
|1 |2 |3 |4 |5 |6 |7 |
|1. |1. VII топтың |Тақырып бойынша|/1/,323-350.|5 |1-7 апта |Конспект, |
| |негізгі топша |дәрістерге |/4/,280-308.| | |бақылау |
| |элементтері. |дайындалу. |/5/,338-359.| | |жұмысы. |
| |Фтор және оның |Тақырып бойынша|/1/,456-473.| | |Жеке |
| |қосылыстарының |сұрақтары | | | |есептерді |
| |қолданылуы. Фтор |конспектілеу. | | | |шығару. |
| |және оның |№1-13 | | | |№1-15 |
| |қосылыстарының |зертханалық | | | |зертханалы|
| |биологиялық рөлі. |сабақтарға | | | |қ |
| |Хлор және оның |дайындалу. | | | |жұмыстарды|
| |қосылыстарының |Зертханалық | | | |орындау. |
| |қолданылуы. Қоршаған|жұмыстар | | | |№1 |
| |ортаны хлормен |бойынша есеп | | | |коллоквиум|
| |ластанудан қорғау. |дайындау. | | | |. |
| |Зиянды заттардың |№1 коллоквиумға| | | | |
| |шекті концентрациясы|дайындалу. | | | | |
| |туралы ұғым. Хлордың| | | | | |
| |ШК-сы. Тұз | | | | | |
| |қышқылының және | | | | | |
| |хлоридтерінің | | | | | |
| |организмдегі | | | | | |
| |физиологиялық рөлі. | | | | | |
| |Натрий хлоридінің су| | | | | |
| |алмасуды реттеудегі | | | | | |
| |рөлі. Галогендердің | | | | | |
| |бір-бірімен | | | | | |
| |қосылыстарына жалпы | | | | | |
| |сипаттама. | | | | | |
| |Галогендерден | | | | | |
| |түзілген жай заттар | | | | | |
| |мен қосылыстардың | | | | | |
| |биологиялық рөлі. | | | | | |
| |2. VI топтың негізгі| | | | | |
| |топша элементтері. | | | | | |
| |Оксидтер, олардың | |/1/,242-254;| | | |
| |алынуы, қасиеті, | |350-376 | | | |
| |жіктелуі және | |/4/,309-322;| | | |
| |номенклатурасы. | |331-336. | | | |
| |Оттегінің қолданылу | |/5/,359-383.| | | |
| |аймағы. Өсімдіктер | |/1/,432-448 | | | |
| |өміріндегі оттегінің| | | | | |
| |рөлі. Ауа. Ауаның | | | | | |
| |тұрақты және өзгеріп| | | | | |
| |отыратын құрамдық | | | | | |
| |бөлігі. Таза ауа | | | | | |
| |проблемасы. Сұйық | | | | | |
| |ауа, оның қасиеті | | | | | |
| |және практикалық | | | | | |
| |қолданылуы. | | | | | |
| |Оттегінің сутектік | | | | | |
| |қосылыстары. Су және| | | | | |
| |сутегі пероксиді, | | | | | |
| |құрамы және | | | | | |
| |молекулаларының | | | | | |
| |электрондық | | | | | |
| |құрылысы. Сутегі | | | | | |
| |пероксидінің | | | | | |
| |қышқылдық, негіздік,| | | | | |
| |тотығу-тотықсыздану | | | | | |
| |қасиетінің | | | | | |
| |термодинамикалық | | | | | |
| |тұрақтылығы. | | | | | |
| |Күкіртті сутегінің | | | | | |
| |физиологиялық әсері,| | | | | |
| |оның шекті мүмуін | | | | | |
| |концентрациясы | | | | | |
| |(ШМК). Поликүкірт | | | | | |
| |сутектер және | | | | | |
| |полисульфидтер | | | | | |
| |жөнінде қысқаша | | | | | |
| |мәлімет. Концентрлі | | | | | |
| |күкірт қышықылымен | | | | | |
| |жұмыс істеу ережесі.| | | | | |
| |Күкірт қышқылының | | | | | |
| |өндірісі және | | | | | |
| |қоршаған ортаны | | | | | |
| |қорғау проблемасы. | | | | | |
| |Күкірт қышқылының | | | | | |
| |тұздары, олардың | | | | | |
| |табиғатта таралуы, | | | | | |
| |қасиеті, және | | | | | |
| |қолданылуы. Күкірт | | | | | |
| |қышқылы және оның | | | | | |
| |тұздарының халық | | | | | |
| |шаруашылығындағы | | | | | |
| |маңызы. Күкірттің | | | | | |
| |биологиялық рөлі, | | | | | |
| |табиғаттағы | | | | | |
| |айналымы. | | | | | |
| |3. V топтың негізгі | | | | | |
| |топша элементтері. | | | | | |
| |Азоттың қолданылуы. | | | | | |
| |Аммоний тұздары мен | | | | | |
| |аммиактың практикада| | | | | |
| |қолданылуы. Азотың | | | | | |
| |биологиялық ролі. | | | | | |
| |Жануарлар мен | | | | | |
| |өсімдіктер | | | | | |
| |организміндегі азот.| | | | | |
| |Азот – белоктардың, | |/1/,376-413 | | | |
| |нуклеин | |/4/,343-379.| | | |
| |қышқылдарының, | |/5/,383-410.| | | |
| |гемоглобиннің және | |/1/,396-417 | | | |
| |т.б. құрамды бөлігі.| | | | | |
| |Атмосферадағы азотты| | | | | |
| |байланыстыру | | | | | |
| |мәселесі. Азотты | | | | | |
| |тыңайтқыштар. | | | | | |
| |Азоттың табиғаттағы | | | | | |
| |айналымы. Ақ | | | | | |
| |фосфордың улылығы | | | | | |
| |және онымен жұмыс | | | | | |
| |істеудегі | | | | | |
| |қауіпсіздік | | | | | |
| |шаралары. Ортофосфор| | | | | |
| |қышқылының тұздары, | | | | | |
| |олардың практикада | | | | | |
| |қолданылуы. | | | | | |
| |Фосфордың | | | | | |
| |биологиялық ролі. | | | | | |
| |Фосфор – сүйек | | | | | |
| |тканінің, | | | | | |
| |нуклеотидтердің және| | | | | |
| |т.б. құрамды бөлігі.| | | | | |
| |Фосфор | | | | | |
| |тыңайтқыштары. | | | | | |
| |Фосфор | | | | | |
| |тыңайтқыштарын рН-ы | | | | | |
| |әртүрлі топырақта | | | | | |
| |пайдалану. | | | | | |
| |4. IV топтың негізгі| | | | | |
| |топша элементтері. | | | | | |
| |Активтендірілген | | | | | |
| |көмір. | | | | | |
| |Активтендірілген | | | | | |
| |көмірді сорбент | | | | | |
| |ретінде қолдану. | | | | | |
| |Көміртегінің | | | | | |
| |тотықсыздандырғыш | | | | | |
| |қасиетінің | | | | | |
| |практикада | | | | | |
| |қолданылуы. | | | | | |
| |Көміртегінің сутекті| | | | | |
| |қосылыстарына жалпы | | | | | |
| |қысқаша сипаттама. | | | | | |
| |Органикалық | | | | | |
| |қосылыстардағы | | | | | |
| |көміртегі. Көміртегі| | | | | |
| |(ІІ) оксидінің | |/1/,413-445 | | | |
| |физиологиялық әсері | |/4/,390-410;| | | |
| |және онымен жұмыс | |421-431. | | | |
| |жүргізудегі | |/5/,418-435;| | | |
| |қауіпсіздік | |504-513. | | | |
| |шаралары. Иісті | |/1/,355-390 | | | |
| |газбен уланғанда | | | | | |
| |көрсетілген алғашқы | | | | | |
| |көмек. Кремнийдің | | | | | |
| |қолданылуы. Кремний | | | | | |
| |кейбір биологиялық | | | | | |
| |активті заттардың | | | | | |
| |және өсімдіктердің | | | | | |
| |құрамды бөлігі. | | | | | |
| |Кварцты шыны, оның | | | | | |
| |қасиеті, қолданылуы.| | | | | |
| |Жасанды силикаттар. | | | | | |
| |Силикагель, оның | | | | | |
| |қолданылуы. | | | | | |
| |Силикаттар, ерігіш | | | | | |
| |шыны. Қалайы, | | | | | |
| |қорғасын және | | | | | |
| |олардың | | | | | |
| |қосылыстарының халық| | | | | |
| |шаруашылығында | | | | | |
| |қолданылуы. Ауыр | | | | | |
| |металдардың | | | | | |
| |қосылыстарының | | | | | |
| |тозаңдануынан | | | | | |
| |қоршаған ортаны | | | | | |
| |қорғау. | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
|2. |1. Металдардың жалпы|Тақырып бойынша|1/, 445-467;|5 |8-14 апта|Жеке |
| |қасиеттері мен алу |дәрістерге |488-495; | | |карточкала|
| |жолдары. І, ІІ |дайындалу. |479-488. | | |р бойынша |
| |топтардың негізгі |Тақырып бойынша|/4/,134-139;| | |жауап |
| |топша элементтері. |сұрақтары |114-119 | | |беру. |
| |Металдардың |конспектілеу. |/5/,513-543 | | |№16-27 |
| |электрохимиялық |№14-25 |/1/,208-255 | | |зертханалы|
| |кернеу қатары. |зертханалық |/4/484-493; | | |қ |
| |Металдардың |сабақтарға |476-484 | | |жұмыстарды|
| |коррозиясы және |дайындалу. |/5/,543-551;| | |орындау. |
| |оларды коррозиядан |Зертханалық |587-599 | | |№2 |
| |қорғаудың негізгі |жұмыстар |/1/,303-310;| | |коллоквиум|
| |тәсілдері. Металдар |бойынша есеп |315-322 | | | |
| |коррозиясының |дайындау. | | | | |
| |ингибиторлары. |№2 коллоквиумға| | | | |
| |Металдар коррозиясы |дайындалу. | | | | |
| |және оларды қорғау | | | | | |
| |саласындағы кеңес | | | | | |
| |ғалымдары Г.В. | | | | | |
| |Акимовтың, С.А. | | | | | |
| |Балезиннің, И.Л. | | | | | |
| |Розенфельдің және | | | | | |
| |т.б. еңбектері. | | | | | |
| |Кеннің негізгі | | | | | |
| |түрлері, металдарды | | | | | |
| |кеннен алудын | | | | | |
| |манызды әдістеріне | | | | | |
| |шолу. І,ІІ топтардың| | | | | |
| |негізгі топша | | | | | |
| |элементтерінің жер | | | | | |
| |қыртысында таралуы, | | | | | |
| |изотоптық құрамы, | | | | | |
| |маңызды табиғи | | | | | |
| |қосылыстары. | | | | | |
| |Металдардың шынайы | | | | | |
| |атмосфера | | | | | |
| |жағдайындағы күйі. | | | | | |
| |Сілтілік және | | | | | |
| |сілтілік-жер | | | | | |
| |металдарды сақтау | | | | | |
| |ережелері, олармен | | | | | |
| |жұмыс істеудегі | | | | | |
| |қауіпсіздік | | | | | |
| |шаралары. Соданың | | | | | |
| |алынуы. Натрий және | | | | | |
| |калий қосылыстарының| | | | | |
| |тірі организмдер | | | | | |
| |үшін маңызы. | | | | | |
| |Өсімдіктер мен | | | | | |
| |жануарлар | | | | | |
| |организмінде натрий | | | | | |
| |мен калийдің | | | | | |
| |кездесуі. Жүйке | | | | | |
| |жүйесіне, бұлшық ет | | | | | |
| |қызметіне, бүйрек, | | | | | |
| |жүрек, тамыр | | | | | |
| |жүйелеріне және т.б.| | | | | |
| |органдарға натрий | | | | | |
| |және калий | | | | | |
| |иондарының әсері. | | | | | |
| |Өсімдіктердің | | | | | |
| |биохимиялық | | | | | |
| |процесстеріне калий | | | | | |
| |иондарының қатысуы. | | | | | |
| |Калий тыңайтқыштары.| | | | | |
| |Халық шаруашылығында| | | | | |
| |металдық берилий мен| | | | | |
| |магнийдің | | | | | |
| |қолданылуы. ІІ | | | | | |
| |топтың негізгі топша| | | | | |
| |элементтері | | | | | |
| |қосылыстарының | | | | | |
| |физиологиялық әсері.| | | | | |
| |Кальций иондарының | | | | | |
| |физиологиялық ролі. | | | | | |
| |Тірі организмдердегі| | | | | |
| |кальций және оның | | | | | |
| |тірек қызметтері. | | | | | |
| |Хлорофилл | | | | | |
| |синтезіндегі | | | | | |
| |кальцийдің әсері. | | | | | |
| |Магний – хлорофилдің| | | | | |
| |құрамды бөлігі. | | | | | |
| |2. III,VIII | | | | | |
| |топтардың негізгі | | | | | |
| |топша элементтері. | | | | | |
| |Жер қыртысында | | | | | |
| |таралуы, изотоптық | | | | | |
| |құрамы, маңызды | | | | | |
| |табиғи қосылыстары. | | | | | |
| |Бор – микроэлемент. | |/1/,467-479;| | | |
| |Алюминий және оның | |317-320 | | | |
| |құймаларының | | | | | |
| |қолданылуы. VIII | | | | | |
| |топтың негізгі топша| | | | | |
| |элементтердің ашылу | | | | | |
| |тарихы және | | | | | |
| |қолданылуы. | | | | | |
| |3. VI, I, II | | | | | |
| |топтардың қосымша | | | | | |
| |топша элементтері. | | | | | |
| |Металдар мен олардың| | | | | |
| |қоспаларының | | | | | |
| |қолданылуы. ІІ | | | | | |
| |топтың қосымша топша| | | | | |
| |элементтердің | | | | | |
| |маңызды комплексті | | | | | |
| |қосылыстары. | |/1/,516-526;| | | |
| |Мырыштың | |526-533; | | | |
| |микроэлемент | |541-553 | | | |
| |ретіндегі ролі. | |/4/,619-638 | | | |
| |Мырыштың, кадмийдің | |/5/,551-563;| | | |
| |және сынаптың | |599-608 | | | |
| |қосылыстарының | |/1/,310-315;| | | |
| |физиологиялық әсері.| |322-324 | | | |
| |Сынаптың ШК-сы. | | | | | |
| |Сынап және оның | | | | | |
| |қосылыстарымен жұмыс| | | | | |
| |істеу кезіндегі | | | | | |
| |қауіпсіздік | | | | | |
| |техникасы. Мырыш, | | | | | |
| |кадмий және сынап | | | | | |
| |қосылыстарын | | | | | |
| |практикада | | | | | |
| |пайдалану. | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
|3. |1. VII топтың |Тақырып бойынша|/1/,553-562 |5 |15 апта |Жеке |
| |қосымша топша |дәрістерге | | | |карточкала|
| |элементтері. |дайындалу. | | | |р бойынша |
| |Марганецтің |Тақырып бойынша| | | |жауап |
| |қолданылуы. Марганец|сұрақтары | | | |беру. |
| |құймалары. Марганец |конспектілеу. | | | |№26-30 |
| |өсімдіктер қорегінің|№26-30 | | | |зертханалы|
| |микроэлементі. |зертханалық | | | |қ |
| |2. VIII топтың |сабақтарға | | | |жұмыстарды|
| |қосымша топша |дайындалу. | | | |орындау. |
| |элементтері. |Зертханалық |1/,562-592 | | |№3 |
| |VIII топтың қосымша |жұмыстар |/4/,523-548;| | |коллоквиум|
| |топша элементтерінің|бойынша есеп |580-594 | | | |
| |ашылу тарихы, |дайындау. |/5/,650-667 | | | |
| |маңызды табиғи |№3 коллоквиумға|/1/,346-355;| | | |
| |қосылыстары, жер |дайындалу. |390-396; | | | |
| |қыртысында таралуы, | |488-495 | | | |
| |қолданылуы. Темір, | | | | | |
| |кобальт, никель (ІІ,| | | | | |
| |ІІІ) маңызды | | | | | |
| |қосылыстарының | | | | | |
| |қолданылуы. | | | | | |
| |Темірдің, | | | | | |
| |кобальттің, | | | | | |
| |никельдің | | | | | |
| |қосылыстарының | | | | | |
| |биологиялық ролі. | | | | | |
| |Биологиялық активті | | | | | |
| |қосылыстар – қан | | | | | |
| |гемоглобинінің, қан | | | | | |
| |миоглобинінің, | | | | | |
| |каталаздың түзілуіне| | | | | |
| |темірдің қатысуы. | | | | | |
| |Тыныс алу процесіне | | | | | |
| |темірдің қатысуы. | | | | | |
| |3. Лантаноидтар. | | | | | |
| |Актиноидтер. | | | | | |
| |Лантаноидтар және | | | | | |
| |актиноидтердің ашылу| | | | | |
| |тарихы. И.В. | | | | | |
| |Курчатов, Г.Н. | | | | | |
| |Флеров, Г. Сиборг | | | | | |
| |жұмыстары. | | | | | |
| |Жалпы | | |15 б. | |90 сағат |
«ЭЛЕМЕНТТЕР ХИМИЯСЫ»
ПӘНІ БОЙЫНША
КОЛЛОКВИУМДАРДЫҢ НЕГІЗГІ ТАҚЫРЫПТАРЫ МЕН СҰРАҚТАРЫ
КОЛЛОКВИУМ №1. VII- IV топтың негізгі топша элементтерінің химиясы.
(7 апта).
|1.1. |VII топтың негізгі топша элементтері. |
| |Элементтерге жалпы сипаттама. Атомдардың электрондық құрылысы. Иондану |
| |энергиясы және электронға жақындық энергиясы. Элементтердің топшада |
| |орналасуы және атомдардың электрондық құрылысы негізінде элементтердің |
| |химиялық қасиеттеріне сипаттама. Жай заттардың физикалық және химиялық |
| |қасиеттерін салыстырмалы сипаттау. Фтор. Фтордың табиғатта таралуы және |
| |алу әдістері. Физикалық және химиялық қасиеттері. Фтордың қосылыстары. |
| |Фторсутек. Алынуы және қасиеті. Молекула ассоциациясы. Фторсутек қышқылы. |
| |Фторидтер. Оттегі фториді. Хлор. Табиғатта кездесуі, изотоптары. Хлорды |
| |зертханада және өнеркәсіпте алу жолдары, оның физикалық-химиялық қасиеті. |
| |Хлордың металдармен байланысының сипаты. Хлордың сутегімен әрекеттесу |
| |реакциясының механизмі. Хлорсутек, хлорсутек қышқылы, оны зертханалық, |
| |өнеркәсіптік алу жолдары, физикалық және химиялық қасиеті, қолданылуы. |
| |Хлордың сумен, сілтімен және басқа да күрделі заттармен әрекеттесуі. |
| |Хлордың оттекті қосылыстары. Хлорлылау қышқылы, ерітіндіде ыдырау типтері.|
| |Гипохлориттер, ағартқыш. Хлорлау және хлор қышқылдары және оның тұздары. |
| |Бертолле тұзы. Хлордың оксоқышқылдарының тотығу және беріктік қасиетін |
| |салыстыру және аниондарының стереохимиясы. Бром, иод. Табиғатта таралуы, |
| |зертханада және өнеркәсіпте алыну әдістері. Жай заттардың химиялық және |
| |физикалық қасиеттері. Бромсутек және иодсутек, бром сутегі және иод сутегі|
| |қышқылы, олардың тұздарының алынуы, қасиеті және қолданылуы. Галоген сутек|
| |қышқылдарының және олардың аниондарының тотықсыздану қасиетіне |
| |салыстыстырмалы сипаттама. Құрамында галогенид-ионы бар заттар арасындағы |
| |реакцияның бағыты. Бром және иодтың оттектік қосылыстары. Галогенидтердің |
| |оксиқышқылдарына тотығу дәрежесі біркелкі қышқыл түзуші элементтермен |
| |салыстырмалы сипаттама. |
|1.2. |VI топтың негізгі топша элементтері. |
| |Жай заттар мен элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Оттегі. Табиғи |
| |оттегінің изотоптық құрамы. ВБӘ және МОӘ тұрғысынан оттегі молекуласындағы|
| |химиялық байланыс. Оттегінің парамагниттілігін түсіндіру. Оттегін |
| |зертханалық және өнеркәсіпте алу жолдары, оның физикалық және химиялық |
| |қасиеттері. Оттегі тотықтырғыш ретінде. Оттегінің жай және күрделі |
| |заттармен әрекеттесуі. Оттегінің аллотропиясы. Озон, оның қасиеті, алынуы,|
| |табиғаттағы түзілуі. Күкірт. Табиғаттағы күкірт. Күкірттің аллотропиясы. |
| |Оның маңызды модификацияларының физикалық қасиеттері. Күкірттің химиялық |
| |қасиеті және практикада қолданылуы. Күкіртті сутегі: алынуы, физикалық |
| |және химиялық қасиеті. Күкіртті сутегі және сульфидтердің |
| |тотықсыздандырғыш қасиеті. Күкірттің оттекті қосылыстары: молекула |
| |құрылысы, валенттілік байланысының сипаты. Күкірт (ІУ) оксиді, физикалық |
| |және химиялық қасиеті, зертханалық және өнеркәсіптік алу жолдары, ШМК-сы. |
| |Күкіртті қышқыл және сульфиттердің химиялық қасиеті. Тиокүкірт қышқылы, |
| |тиосульфаттар олардың практикалық маңызы. Күкірт (УІ) оксиді, физикалық |
| |және химиялық қасиеті. Күкірт қышқылы. Концентрлі және сұытылған күкірт |
| |қышқылының қасиеті. Күкірт қышқылын нитрозды және контактілі алудың |
| |химизмі. Олеум және поликүкірт қышқылы. Күкіртті жоғары қышқыл және |
| |персульфаттар. |
|1.3. |V топтың негізгі топша элементтері. |
| |Элемент атомдары және жай заттарға жалпы сипаттама. Азот. Табиғаттағы |
| |азот. ВБӘ және МОӘ тұрғысынан молекулаларының химиялық байланысы және оның|
| |ерекше беріктілігін түсіндіру. Физикалық және химиялық қасиеті. Азоттың |
| |сутегімен әрекеттесуінің ерекшелігі, оны химиялық термодинамика тұрғысынан|
| |түсіндіру. Азотты зертханалық және өнеркәсіптік жолмен алу тәсілдері. |
| |Азотың сутегімен қосылыстары. Аммиак, молекуласының электрондық құрылысы |
| |және геометриясы. Зертханалық және өнеркәсіптік алу тәсілі. Аммиактың |
| |физикалық-химиялық қасиеті. Аммиактың тотығуы. Аммиактың сумен, |
| |қышқылдармен аминокомплекстер түзуде донорлы-акцепторлы механизмі бойынша |
| |әрекеттесу қабілеті. Аммоний тұздары, олардың құрылысы, қасиеті. Аммоний |
| |тұздарының термиялық ыдырауынан түзілетін өнімдер. Аммиак молекуласындағы |
| |сутек атомының орын басу реакциясы. Амидтер, имидтер, металдар нитридтері.|
| |Азоттың оттекті қосылыстары. Азот оксидтері: молекула құрылысы, алынуы, |
| |тұрақтылығы және қасиеті. МОӘ тұрғысына азот (ІІ) оксидінің молекуласы. |
| |Азот (ІУ) оксидінің димеризациялық тепе-теңдігі. Азотты қышықыл. Азот |
| |қышқылын зертханалық және өнеркәсіптік алу жолдары. Азот қышқылының |
| |химиялық қасиеті. Патша суы, нитрозил хлориді. Нитраттар. Нитраттардың |
| |термиялық ыдырауы. Фосфор. Маңызды табиғи қосылыстары, алынуы. Фосфордың |
| |аллотропиялық түр өзгерістері, олардың қасиеттері. Металдар фосфидтері. |
| |Фосфордың сутекпен қосылыстары. Фосфордың оттекті қосылыстары. Фосфор |
| |оксидтері. Фосфордың оксоқышқылдары. Фосфорлылау, фосфорлы, фосфор |
| |қышқылдары, молекула құрылысы, негізділігі. Метафосфаттар, полифосфаттар. |
| |Фосфор галогенидтері, олардың гидролизі. Мышьяк, сурьма, висмут. Олардың |
| |табиғатта таралуы, жай заттардың алынуы. Мышьяк, сурьма, висмут және |
| |олардың қосылыстарының физикалық-химиялық қасиеттеріне жалпы салыстырмалы |
| |сипаттама. |
| |IV топтың негізгі топша элементтері. |
| |Элементтер атомдары мен жай заттарға жалпы сипаттама. Көміртегі. |
| |Табиғаттағы көміртегі. Көміртегінің аллотропиясы: алмаз, графит, карбин: |
| |олардың құрылысы, физикалық-химиялық қасиеті, практикалық маңызы. Олардағы|
| |көміртегі атомы орбиталінің гибридтену сипаты. Көміртегінің химиялық |
| |қасиеті. Металдардың карбидтері, оларға жалпы сипаттама. Көміртегінің |
| |оттекті қосылыстары. Көміртегі (ІІ) оксиді, құрылуы, химиялық қасиеті. |
| |Табиғаттағы көміртегі (ІУ) оксиді. Көмір қышқылы. Карбонаттар және |
| |гидрокарбонаттар, еруі, гидролизі, термиялық тұрақтылығы. Көміртегінің |
| |азот және галогендермен қосылысы. Синил қышқылы. Цианидтер. Көміртегінің |
| |тетрахлориді. Көміртегінің фтор туындылары, фреондар туралы түсінік. |
| |Кремний және оның қосылыстары. Табиғаттағы силикаттар. Кремнийдің |
| |зертханада және өнеркәсіпте алынуы. Кремнийдің қасиеті. Кремнийдің сутекті|
| |қосылыстары және олардың сәйкес көміртегінің сутекті қосылыстарының |
| |айырмашылығы. Металдардың силицидтері. Кремний диоксиді. Кварц. Кремний |
| |қышқылы. Германий топшасының элементтері және олардың қосылыстарына жалпы |
| |сипаттама. |
КОЛЛОКВИУМ № 2. Металдардың жалпы қасиеттері мен алу жолдары. І -ІІІ
топтардың негізгі топша элементтерінің химиясы. (14 апта).
|2.1 |Металдардың жалпы қасиеттері мен алу жолдары. І, ІІ топтардың негізгі |
| |топша элементтері. |
| |Заттардың металдық күйі. Негізгі белгілері, құрылымының зоналық теориясы, |
| |металдық байланыс. Металдық байланыс түзуге бейім элементтердің электрон |
| |құрылысының ерекшеліктері, ол элементтердің периодтық жүйеде орналасуы. |
| |Металдардың кристалл торларының түрлері. Металдар құймалары туралы |
| |түсінік. Құймалардың маңызды компоненттері. Металдардың жалпы физикалық |
| |қасиеттері. Металдардың жалпы химиялық қасиеттері. Ерітінділер мен |
| |құймалардың электролизі. Металдарды ерітінділермен құймалардың электролизі|
| |арқылы алу жолдары. І,ІІ топтардың негізгі топша элементтер атомдарына |
| |жалпы сипаттама, жай заттардың химиялық және физикалық қаиеттері, алу |
| |тәсілдері. Элементтердің маңызды қосылыстары: гидридтер, оксидтер, |
| |гидроксидтер, пероксидтер және тұздарының қасиеттері, алынуы. Судың |
| |кермектілігі және оны жою әдістері. |
|2.2 |III,VIII топтардың негізгі топша элементтері. |
| |ІІІ топтың негізгі топша элементтер атомына жалпы сипаттама, жай заттардың|
| |физикалық және химиялық қасиеттері. Бор. Аллотропиялық модификациясы, |
| |кристалдық бордың маңызды физикалық және химиялық қасиеттері, алынуы. |
| |Борсутектерінің құрылымының ерекшелігі, олардың қасиеттері. Металдар |
| |боридтері. Бор нитриді. Бордың оксидтері және гидроксидтері, құрылысы, |
| |қасиеттері. Ортобор қышқылы. Бура. Алюминий. Жай заттардың физикалық және |
| |химиялық қасиеттері, алынуы. Алюминийдің маңызды қосылыстары: оксидтер, |
| |гидроксидтер, гидрооксоалюминаттардың, тұздарының алынуы, қасиеттері. VIII|
| |топтың негізгі топша элементтердің периодтық жүйедегі орны және атомдардың|
| |электрондық құрылысы. МО әдісі тұрғысынан екі атомды молекуланың бола |
| |алмайтындығын түсіндіру. Иондану потенциалы. Табиғатта таралуы, оларды |
| |бөлу әдістері, физикалық қасиеттері. Ксенонның, криптонның маңызыды |
| |қосылыстары, олардың қасиеттері, алынуы және қолданылуы. |
КОЛЛОКВИУМ № 3. Қосымша топша элементтерінің химиясы. (15 апта).
|3.1. |Қосымша топша элементтерінің жалпы сипаттамасы. |
| |Элементтер атомдарына жалпы сипаттама, жай заттардың физикалық және |
| |химиялық қасиеттері. Алу әдістері. |
|3.2. |VI, I, II топтардың қосымша топша элементтері. |
| |VI, I, II топтардың қосымша топша элементтер атомдарына жалпы сипаттама. |
| |Жай заттардың химиялық және физикалық қасиеттері. Хром. Хромның табиғи |
| |қосылыстары. Хром және феррохромның алынуы. Хромның қосылыстары (ІІ, ІІІ, |
| |УІ) оксидтерінің, гидроксидтерінің, тұздарының алынуы. Химиялық және |
| |физикалық қасиеттері. Хром оксидтері мен гидроксидтерінің |
| |қышқылдық-негіздік қосылыстарының өзіне тиісті иондарының радиустарымен |
| |зарядтарының ұлғаюына тәуелділігі. Гидроксо және оксо хроматтар (ІІІ). |
| |Хромның (ІІІ) комплексті қосылыстары. Хром қышқылдары, олардың қасиеттері.|
| |Хроматтар және дихроматтар. Олардың болу ортасы. Хром (УІ) қосылыстары |
| |тотықтырғыштар ретінде. Хром қоспасы. 6 топтың негізгі және қосымша топша |
| |элементтерінің қасиеттеріне салыстырамалы сипаттама. Мыс, күміс, алтын. |
| |Элементтердің табиғатта табылуы. Алу әдістері. Оксидтер, гидроксидтер, |
| |тұздар. І топтың негізгі және қосымша топша элементтерінің қасиеттеріне |
| |салыстырмалы сипаттама. ІІ топтың қосымша топша элементтерінің оттекпен |
| |қосылыстарына жалпы сипаттама. Мырыш гидроксидтерінің және оксидтерінің |
| |амфотерлігі. Гидроцинкаттар. +1 тотығу дәрежесін көрсететін элементтер |
| |қосылыстарының физикалық және химиялық қаиеттері. |
|3.3. |VII топтың қосымша топша элементтері. |
| |Элементтер атомына жалпы сипаттама. Жай заттарының химиялық және физикалық|
| |қасиеттері. Марганец. Марганецтің табиғи қосылыстары. Табиғи қосылыстардан|
| |марганецті алу. Ферромарганец. Марганец қосылыстары. Марганецтің оксидтері|
| |және гидроксидтері. Олардың қасиеттерінің марганец атомының тотығу |
| |дәрежесіне тәуелділігі. Марганецті және марганец қышқылдары, манганаттар |
| |және перманганаттар, олардың тотықтырғыштық қасиеттері. Перманганаттардың |
| |тотықтырғыштық қасиеттерінің ортаның рН-на тәуелділігі. |
|3.4. |VIII топтың қосымша топша элементтері. |
| |Элеметтер атомдарына жалпы сипаттама. Жай заттардың химиялық, физикалық |
| |қасиеттері. Темір қатарының элементтері. Темірдің маңызды құймалары: |
| |шойын, болат, легирленген болаттар. Шойын өндіру және оны болатқа |
| |айналдыру химиясы. Тікелей тотықсыздандыру арқылы темір алу. Темір, |
| |кобальт, никель (ІІ, ІІІ) маңызды қосылыстарының қасиеттерін салыстыру. |
| |Олардың алынуы. Ферраттар, темір, кобальт, никельдің қосылыстары. Платина |
| |қатары элементтерінің қасиеттеріне жалпы сипаттама. |
|3.5. |Лантаноидтар және актиноидтер. |
| |f –элементтері қатарының атомдарының электрондық құрылысының |
| |ерекшеліктері. Атомдардың мүмкін болатын тотығу дәрежелері және |
| |валенттілік күйлері. Лантаноидтар. Табиғатта таралуы. Жай заттардың |
| |физикалық және химиялық қасиеттері. Лантаноидтарды бөлу әдістері. |
| |Оксидтер. Гидроксидтер. Тұздар. Актиноидтар. Жай заттар қасиеттеріне |
| |қысқаша сипаттама. Жаңа элементтер синтезі. Уран. Табиғатта таралуы. |
| |Уранның алынуы, физикалық және химиялық қасиеттері. Уранның маңызды |
| |қосылыстары. |
ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ:
Негізгі әдебиет тізімі
1. Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. Жалпы химия. – Алматы, 1992.
2. Шоқыбаев Ж. Бейорганикалық және аналитикалық химия. - Алматы, 2003.
3. Аханбаев К. Химия негіздері. – Алматы, 1985 ж.
4. Ахметов Н.С. Общая и неорганическая химия.-М.:Высш.шк,1981.-
679 с.
5. Глинка Н.Л. Общая химия: Учебное пособие для вузов. - 27-е изд.,
стереотипное /Под ред. Рабиновича – Л.:Химия, 1988 – 704 с.
6. Қарсыбеков М.Ә., Қарсыбекова Н.М. Анорганикалық химия. – Алматы, 2005.
7. Карапетьянц М.Х., Дракин С.И. Общая и неорганическая химия.- 4 е изд.,
стеротип.-М.: Химия. 2000.- 592 с.
8. Зайцев О.С. Неорганическая химия (Теоретические основы. Углубленный
курс). М.: Просвещение, 1997.- 320 с.
9. Спицин В.И., Мартыненко Л.И. Неорганическая химия. Часть 1. М.: Изд-во
МГУ, 1994.- 624 с.
10. Суворов А.В., Никольский А.Б. Общая химия.-4-е изд., испр. - СПб.:
Химиздат, 2000.-624 с.
11. Степин Б.Д., Цветков А.А. Неорганическая химия. - М.: Высш.шк., 1994.-
608 с.
13.Хьюи Дж. Неорганическая химия.-М.: Химия, 1987.- 696 с.
14.Дей К., Селбин Д. Теоретическая неорганическая химия.- М.: Химия,
1976.-
568 с.
15. Коттон Ф. Уилкинсон Дж. Современная неорганическая химия. В 3-х
томах.-М.: Мир, 1975.
16. Слейбо У., Персонс Т. Общая химия.- М.: Мир, 1979.- 550 c.
17.Дикерсон Р., Грей Г., Хейт Дж. Основные законы химии. В 2-х томах. -
М.:
Мир, 1982.
18. Браун Т., Лемей Г. Химия в центре наук. В 2-х томах - М.: Мир, 1983.
19. Кемпбелл Дж. Современная общая химия. В 3-х томах.- М., 1975.
20. Анорганикум / Под ред. Л.Кольдица. в 2-х томах. - М.: Мир,1984 .
21. Химия и периодическая таблица/ Под ред. Е.М.Соколовской, Л.С.Гузея.-
М.:
Изд-во Моск.ун-та, 1989. – 640 с.
22. Беремжанов Б.А., Нурахметов Н.Н. Жалпы химия.- Алматы: Мектеп, 1993.-
678 с.
23. Практикум по общей и неорганической химии/ Под. ред. М.М.
Буркитбаева,
К.Б. Бекишева - Алматы: Казак. университет, 2002.
24. Танашева М.Р. и др. Неорганическая химия, вопросы и упражнения. –
Алматы, Казак университет, 2000 г.
25. Бабич Л.В. Практикум по неорганической химии. - М.: Просвещение
1991 г.
26. Сборник упражнений и усложненных задач с решениями по химии. –
Минск,
«Вышэйн школа», 1973.- 234 с.
27. Глинка Н.Л. Задачи и упражнения по общей химии. – Ленинград:
«Химия», -
1985. – 263 с.
28. Ахметов Н.С., Азизова М.К., Бадыгина Л.И. Лабораторные и
семинарские
занятия по неорганической химии. – М.: ВШ, 1979 – 255 с.
Қосымша әдебиет тізімі
1. Угай Я.А. Общая и неорганическая химия. –М.: высш.шк, 1997.- 527с.
2. Лидин Р.А., Молочко В.А., Андреева Л.А., Цветков А.А. Основы
номенклатуры неорганических веществ.-М.:Химия, 1983.-112с.
3. Лидин Р.А., Молочко В.А., Андреева Л.А. химические свойства
неорганических веществ.- М.: Химия, 1997.- 480 с.
4. Любимова Н.Б. Вопросы и задачи по общей и неорганической химии.-М.:
Высш.шк., 1990 - 351с.
5. Зайцев О.С. исследовательский практикум по общей химии.-М.: Изд-во
МГУ,1994.-480с.
6. Практикум по неорганической химии /Под ред.проф. В.П.Зломанова.-М.: Изд-
во Моск.ун.-та,1994.-320с.
7. Практикум по общей и неорганической химии: /Л.С.Гузей и др Под.ред.
С.Ф.Дунаева.-М.: Изд-во Моск. Ун-та, 2000-87с.
8. Коровин Н.В., Минулина Э.И., Рыжова Н.Г. Лабораторные работы по химии.-
М.:Высш.шк., 1998.-256с.
9. Васильева З.Г., Грановская. Лабораторные работы по неорганической химии.-
Л.:Химия, 1986.-288с.
10. Хомченко Г.П. Практикум по общей и неорганической химии с применением
полумикрометода.- М.:Высш.шк., 1980-333с.
11. Практикум по неорганической химии. /Под.ред. Н.Н.Павлова, С.В.Петрова.-
М.:Высш.шк.,1986.-296с.
12. Иванова М.А., Кононова М.а. Химический демонстрационный
эксперимент./Под ред. С.А.Щукарева.-М.:Высш.шк., 1984.-208 с.
13. Платонов Ф.Б. Лекционные опыты и демонстрации по общей и неорганической
химии. /Под ред. Г.П.Хомченко.-М.:Высш.шк., 1976.-327с.
14. Четков И.Н. Химический эксперимент с малым количеством реактивов.-
М.:Просвещение, 1989.-191с.
БАҚЫЛАУ-ӨЛШЕУ ҚҰРАЛДАРЫ.
ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ.
1. Бейтарап ортада мырышты электрохимиялық коррозияға ұшыратса қандай зат
түзіледі? Қышқылдық ортада (HCl)?
2. Келесі реакция теңдеулеріндегі өнімдерді атаңыз: Li + O2→? Li + С→?
(коэффициенттер көрсетілмеген).
3. Реакция теңдеулерін аяқтаңыз: Fe + Cl2→? FeSO4 + Cu→?
(коэффициенттер көрсетілмеген).
4. Қандай металды көп мөлшерде тұздарының балқымасын электролиздегенде
алады?
5. Қалыпты жағдайда 65 г мырыш сумен әрекеттескенде қандай өнім және неше
грамм түзіледі?
6. Қандай металдар сумен әрекеттеспейді?
7. 1 моль темір сұйытылған тұз қышқылымен әрекеттескенде қандай зат және
неше грамм түзіледі?
8. Соданың алынуының техникалық әдісін атаңыз?
9. Бериллийдің алу жолын атаңыз?
10. 106 г натрий карбонаты 200 г кальций гидроксидімен әрекеттескенде неше
грамм каустикалық сода түзіледі?
11. Rb мен Na қандай тотығу дәреже тән болады?
12. Сілтілік металдар сумен әрекеттескенде сутегін бөліп шығарады. Қандай
заттың реакциясы жарылғыш қасиетімен жүреді?
13. Реакция теңдеуін аяқтаңыз: LiOH→? (коэффициенттер көрсетілмеген).
14. Натрий пероксиді 1 моль көміртегі диоксидімен әрекеттескенде неше литр
оттегі бөлінеді?
15. КО3 ыдырағанда қандай өнімдер түзіледі?
16. Бір периодта орналасқан сілтілік және сілтілік-жер металдардың атомдық
радиусы мен химиялық активтілігін салыстыр?
17. 9 г бериллий сумен әрекеттескенде неше литр сутегі бөлінеді?
18. 9 г бериллий сілті ерітіндісімен әрекеттескенде неше моль сутегі
бөлінеді?
19. Реакция тендеуін аяқтаңыз: Ве +2НСl + 4H2O→?
20. Қандай реакциялар бериллий оксидінің амфотерлік қасиеттерін
дәлелдейді?
21. Судың жұмсартуының химиялық әдісін атаңыз?
22. Қандай реакцияда көрініп тұр: кермектік суда сабынның көп жұмсалатыны?
23. ІІІ топтың негізгі топшадағы қандай элемент жерде таралу бойынша 3
орында тұр? Бұл элемент сұйытылған HCl қалай әрекеттеседі?
24. Бордың максималді коваленттілігі нешеге тең болады? Бордың қандай
модификациялары белгілі?
25. Аммиактың 1 молімен бор оксиді әрекетессе қанша грамм боразон
түзіледі?
26. Суда ерігенде бор ангидриді қандай қышқылдарды түзеді?
27. Қандай реакция теңдеуінде ортобор қышқылдың натрий гидроксидімен
әрекеттесуі көрсетілген?
28. Алюминийдің йодпен әрекеттесу реакциясында қандай зат катализатор
болады?
29. Реакция теңдеулерін аяқтаңыз: Mn2O3 + 2Al→? 3Na2O + 2Al→?
30. Al2O3 2 л КОН (w=50%), ρ=1,5 г/см3 ерітіндісімен әрекеттескенде неше
грамм калий алюминаты түзіледі?
31. Қандай реакциялар Al(OH)3 амфортерлік қасиеттерін дәлелдейді?
32. 204 г алюминий оксидінің балқымасын электролизге ұшыратқанда неше литр
оттегі бөлінеді? Өнімнің шығымы 75%?
33. Сілтілік металдардың ауадағы оттегіге қатынасын сипаттаңыз?
34. Өнеркәсіпте сілтілерді қандай әдіспен алуға болады?
35. Сілтілік металдардың гидроксидтерінің суда ерігіштігін сипаттаңыз?
36. Суда еріген заттарды тотықсыздандыру үшін сілтілік металдарды
қолдануға бола ма?
37. Литийдің ерекшелігін басқа сілтілік металдармен салыстырғанда қалай
түсіндіруге болады?
38. Бериллий мен магнийдің гидроксидтері қандай қасиеттермен сипатталады?
39. Сілтілік-жер металдардың гидроксидтеріне сипаттаманы беріңіз?
40. Судың тұрақты және уақытша кермектігі дегеніміз не?
41. Кальцинирленген соданың формуласын көрсетіңіз?
42. Судың тұрақты кермектігін қалай жоюға болады?
43. Ізбестің сөндіру процесінің химиялық негізін анықтаңыз?
44. ІҮ топтың негізгі топша элементтерінің сыртқы электрондық денгейінің
формуласын анықтаңыз? Бұл элеметтерге қандай тотығу дәрежелер тән
болады?
45. Қандай реакция көміртегінің тотықсыздандырғыш қасиеттерін дәлелдейді?
46. Реакция барысында метан бөлінсе алюминий карбиді қандай затпен
әрекеттеседі?
47. Қандай қышқылды ыдырату арқылы зертханада басқа газдардың қоспасы
болмайтын СО газын алуға болады?
48. 21 г угарлы газды (СО) толық бейтараптандыру үшін неше грамм NaOH
қажет болады?
49. Қандай реакция барысында фосген түзіледі?
50. Қандай газдардың қоспасы синтез-газ деп аталады?
51. Угарлы газдың 5 молімен толық әрекеттесу үшін неше грамм темір қажет?
52. Зертханада СО қандай реакция арқылы алады?
53. СО2 қандай қасиеттермен сипатталады? Қандай реакциялар мұндай
қасиеттерін дәлелдейді?
54. 44 г көміртегінің диоксиді кальций гидроксидінің артық мөлшерімен
әрекеттескенде қандай заттар және қандай мөлшерде түзіледі?
55. Реакция теңдеуін аяқтаңыз: 2NaHCO3→?
56. Қандай реакция мүмкін емес?
57. Қандай заттың судағы ерітіндісі улы қышқыл болып саналады? Оның
формуласы қандай?
58. Қандай реакция бойынша кремнийді алуға мүмкін емес?
59. Кремний ыстық концентрлі сілтімен әрекеттескенде қандай газ бөлінеді?
Суық сілтімен әрекеттескенде?
60. Реакция теңдеуін аяқтаңыз: SiO2 + 2NaOH→?
61. Кремний қышқылдардың жалпы формуласын анықтаңыз? Н2SiO3 қалай алуға
болады?
62. Қандай силикаттар суда ериді?
63. Терезе шыныны алу үшін қандай заттар шикізат болып саналады?
64. Қандай заттардан цементты алады?
65. Қандай реакцияда Sn2+ тотықсыздандырғыш қасиеттерін көрсетпейді?
66. 23,9 г PbO2 тұз қышқылымен әрекеттескенде қандай газ және неше литр
бөлінеді?
67. NaHCO3 сулы ерітіндісі қандай реакциямен сипатталады?
68. Келтірілген тұздардың ішінде қайсысы термиялық тұрақты?
69. Көміртегінің қандай оксиді тотықсыздандырғыш қасиеттерімен
сипатталады?
70. Келтірілген қышқылдардың ішінде қайсысы синилді қышқыл?
71. Қандай реакцияда СО тотықсыздандырғыш қасиеттерін көрсетеді?
72. Қандай минералдарда кремнийдің мөлшері ең көп болады?
73. Кремнийдің аллотропиялық модификацияларын атаңыз?
74. Қалыпты жағдайда кремний қандай жай заттармен әрекеттеседі?
75. Кремний қандай қышқылдармен немесе қышқылдардың қоспасымен
әрекеттеседі?
76. Силанның дұрыс формуласын көрсетіңіз?
77. Силанның алу жолын көрсетіңіз?
78. Келтірілген қандай элементтердің сыртқы электрондық деңгейі ns2np3
формуламен өрнектеледі?
79. Азоттың максимальді валенттілігі нешеге тең болады? МОӘ тұрғысынан
азот молекуласының химиялық инерттілігі қалай түсіндіріледі?
80. Аммиак молекуласындағы азотқа қандай гибридтену типі тән болады?
81. Аммиак қандай қасиеттермен сипатталады?
82. Аммиак натрий мен әрекеттескенде қандай қосылыстарды түзеді?
83. Қандай жағдайда аммоний тұздарының қыздырғанда ыдырау процессі
қайтымсыз жүреді?
84. Азоттың зертханада алу жолын көрсет.
85. Гидразинде азоттың тотығу дәрежесі нешеге тең болады? Гидроксиламинде?
86. 33 г гидроксиламин ыдырағанда неше моль аммиак түзіледі?
87. Азот (ІҮ) оксидін суық суда еріткенде қандай заттар түзіледі? Ыстық
суда?
88. Қандай элементтердің нитраттары қыздырғанда бос металды, азот (ІҮ)
оксидін және оттегіні бөліп ыдырайды?
89. N2O оксидінің алу жолын көрсет.
90. Сіріңкенің жануы қандай реакцияға негізделген?
91. Фосфоритті қышқылдың (Н3РО3) молекуласында неше ОН-тобы бар?
92. Фосфор сумен каталитикалық жолмен әрекеттескенде неше литр сутегі
бөлінеді, егер реакцияға 62 г фосфор қатысса, ал сутегінің практикалық
шығымы теориялықтан қарағанда 50% болса?
93. Қандай тыңайтқыштың құрамында фосфор болмайды?
94. Қандай металдар сұйытылған азот қышқылымен әрекеттескенде NH4NO3
түзеді?
95. V А топ элементтерінің Э2О5 оксидтердің элементтің реттік номері
артқан сайын негіздік қасиеттері қалай өзгереді?
96. Азот қышқылын қара шыныдан жасалған қалбырларда сақтайды, себебі бұл
қышқыл күн сәулесінің әсерінен келесі заттарды түзе ыдырайды.
97. Гидразин дегеніміз?
98. Пирофосфаттар дегеніміз?
99. Табиғатта қандай қосылыстар түрінде азот кездеседі?
100. NH4+ ионның өрістегі конфигурациясын көрсет
101. Азотты қышқылдын тұздары, мысалы NaNO2 ?
102. 5,6 л азот сутегімен әрекеттескенде қанша литр аммиак түзіледі?
103. Қандай реакцияда гидроксиламин тотықтырғыш қасиетін көрсетеді?
104. Қандай реакцияда гидроксиламин тотықсыздандырғыш қасиеттерін
көрсетеді?
105. Қандай оксид полимеризация реакциясына қатысады?
106. Қандай реакция арқылы зертханада NO оксидін алуға болады?
107. Зертханада қандай реакция арқылы NO2 алады?
108. Қандай металл сұйытылған азот қышқылымен әрекеттеседі?
109. Қандай металл концентрлі азот қышқылымен әрекеттесу керек?
110. Қандай қышқыл ең күшті?
111. Гидразинның дұрыс формуласын көрсет
112. Келтірілген элементтердің ішінде қайсысы жартылай өткізгіш?
113. Келтірілген элементтерді электртерістілігі арту бойынша орналастыр?
114. Қандай заттың құрамында күкірт жоқ?
115. Күкірт натрий гидроксидімен әрекеттескенде қандай заттар түзіледі?
116. Күкірт сутегі KMnO4 және K2Cr2O7 әрекеттескенде қандай қасиетімен
сипатталады?
117. Күкірт сутегінің судағы ерітіндісінде қандай тұздар түзілу мүмкін?
118. Реакция теңдеуін аяқтаңыз: 4Ag+2H2S+O2→?
119. Na2S, MgS, Al2S3, SiS2, P2S5. Қандай сульфид қышқылдық қасиетімен
сипатталады?
120. Күкірт (ІҮ) оксидінің молекуласында гибридтенудің типі қандай?
121. Мыс концентрлі күкірт қышқылымен әрекеттескенде қандай газ бөлінеді?
122. Күкірт ангидриді мен оған сәйкес болатын қышқылдың формуласын анықта?
123. Фосфор концентрлі күкірт қышқылымен әрекеттескенде қандай қышқыл
түзіледі?
124. H2S – H2Se – H2Te қатарында қышқылдық қасиеттері қалай өзгереді?
Тотықсыздандырғыш қабілеті?
125. Қалыпты жағдайдағы күкірттің молекуласының құрамын көрсет?
126. Табиғатта халькогендер қандай қосылыстар түрінде кездеседі?
127. Зертханада күкіртсутегін қандай реакция арқылы алады?
128. Келтірілген күкірттің қай қосылысы тотықтырғыш қасиетпен сипатталады?
129. Қандай келтірілген қышқыл ең күшті?
130. Қандай реакция арқылы зертханада күкіртті газды алады?
131. Қандай реакцияда SO2 тотықсыздандырғыш қасиетін көрсетеді?
132. Қандай реакцияда SO2 тотықтырғыш қасиетін көрсетеді?
133. 2SO2+O2↔2SO3+Q. Температураны артқанда тепе-теңдік қалай өзгереді?
134. Полярлы қосылыстың формуласын ата?
135. Галогендердің сыртқы энергетикалық деңгейінің электрондық құрылымын
көрсет?
136. Атомдардың ядро заряды артқан сайын галогенид-иондарының радиусы және
жай заттардың химиялық активтілігі қалай өзгереді?
137. Қалыпты жағдайда қандай галоген сұйық күйде болады?
138. Төменде келтірілген қандай затта фтор бар?
139. Қыздырғанда қандай галоген қайта айдалады?
140. Гх8Н2О формуламен бейнеленетін галогендердің сумен қосылыстары қалай
аталады?
141. Қандай галоген ең күшті тотықтырғыш?
142. Фтор қандай тотығу дәрежеде бола алады?
143. Фтор ксенонмен әрекеттесе ме? Егер әрекеттессе, реакция теңдеуін жазу
керек, егер әрекеттеспессе себебін айту керек?
144. Бромның, иодтың әсерінен бензол сақинасы қандай түске боялады?
145. Фторсутек сумен әрекеттескенде қандай қышқыл түзіледі?
146. ClO2 суда ерігенде қандай қышқылдар түзіледі?
147. Төменде келтірілген қай қосылысты тағам ретінде қолданады?
148. Неге хлордың атомдық массасы 35,5 тен?
149. Өнеркәсіпте хлорды қалай алады?
150. Тұз қышқылының максималды концентрациясы нешеге тен?
151. Калий хлориді мен титан хлориді әрекеттескенде түзілген заттың аталуы
қандай?
152. Калий гипохлоритінің диспропорициялану реакциясын көрсет?
153. Төменде көрсетілген иондарды тұрақтылығы арту реті бойынша орналастыр?
154. Төменде келтірілген реакциялардың қайсысы бертолет тұзының
диспропорциялану реакциясына жатады?
155. Хлордың қай оттекті қышқылы ең күшті?
156. Қай галогеннің спирттік ерітіндісі медицинада қолданылады?
157. Йод пен күміс нитраты әрекеттескенде қандай заттар түзіледі?
158. Келесі реакция теңдеуін аяқта 2KCl+I2→
159. Йодсутегі концентрлі күкірт қышқылымен әрекеттескенде қандай
қосылыстар түзіледі, егер күкірт ең төмен тотығу дәрежеге аусса?
160. Берілген қосылыстарды тотықсыздандырғыш қасиеттері арту бойынша
орналастыр?
161. 11,2 л Br2 KI әрекеттескенде неше грамм KBr түзіледі?
162. Қандай реакцияда хлордың тотығу дәрежесі +1 ден 0 дейін өзгереді?
163. I-, Br-, Cl- иондарына қандай ион сапалық болып саналады?
164. Күміс атомының электрондық формуласын анықтаңыз. Мыс атомының сыртқы
энергетикалық деңгейінде неше s – электрон орналасады?
165. І топтың қосымша топша элементтері қосылыстарында қандай тотығу
дәрежелерде бола алады?
166. Неге күміспен алтынның атомдық радиусы бірдей?
167. Реакция теңдеуінің өнімі қандай зат : CuO + H2O + CO2? (коэффициенттер
көрсетілмеген). Түзілген заттың түсі қандай?
168. Қатты қыздырғанда мыс оттегімен әрекеттесіп қандай затты түзеді?
169. Мыстың орташа сұйытылған азот қышқылымен әрекеттесу реакциясының
теңдеуін көрсетіңіз?
170. Мыс концентрлі күкірт және концентрлі азот қышқылдарымен
әрекеттескенде қандай газдар бөлінеді?
171. Қандай реакцияда Си+ ионы тотықсыздандырғыш қасиеттерімен
сипатталады?
172. 376 г мыс нитраты ыдырағанда неше литр оттегі бөлінеді? Қосымша қандай
газ бөлінеді?
173. Қандай реакцияда СиО тотықтырғыш қасиеттерін көрсетеді? Негіздік
қасиеттерін?
174. 135 г мыс (ІІ) хлоидімен толық әрекеттесу үшін неше моль натрий
гидроксиді қажет? Қандай зат және неше грамм тұнбаға түседі?
175. Cu(OH)2 ыстық концентрлі натрий гидроксидінің ерітіндісімен
әрекеттескенде қандай зат түзіледі?
176. Мыс (ІІ) оксиді тұз қышқылымен әрекеттескенде қандай қасиеттермен
сипатталады?
177. Ауада қандай зат болғанда күміс тотығады? Күмістің қандай қосылысы бұл
жағдайда түзіледі?
178. Күміс сұйытылған тұз қышқылымен әрекеттескенде қандай газ бөлінеді? 1
моль күміс әрекеттессе неше литр газ бөлінеді?
179. Қандай реакцияда сұйытылған азот қышқылы қолданады? Қандай қасиеттерді
бұл реакцияда күміс көрсетеді?
180. 340 г AgNO3 сілтімен әрекеттескенде қандай зат және неше грамм тұнбаға
түзіледі?
181. Реакция теңдеуін аяқта: Au + NaCN + O2 + H2O→?
182. 1 моль алтынды патша суында еріткенде қандай газ және неше литр
бөлінеді?
183. Алтын (ІІІ) хоридінен 2 моль алтынхлорлысутекті қышқылды алу үшін
неше грамм тұз қышқылы қажет болады? Затты атаңыз?
184. II топтың қосымша топша элементтінің қайсысы тұрақты тотығу дәрежемен
сипатталады? Ол нешеге тең?
185. 4Zn + 10HNO3(өте сұйытылған)→4Zn(NO3)2+NH4NO3+3H2O.
Реакциядағы қатені табыңыз?
186. 1 моль мырыш сұйытылған тұз қышқылымен әрекеттескенде қандай газ және
неше литр бөлінеді?
187. Zn(OH)2 + NH3→ (коэффициенттер көрсетілмеген) реакцияның өнімдерін
атаңыз?
188. 1 моль мырыш оксидін натрий гидроксидімен балқытқанда неше литр су
түзіледі? Қандай зат тағы түзіледі?
189. Қандай реакция Cd2+ ионына сапалық болып саналады?
190. 6 моль сынап концентрлі азот қышқылымен және сұйытылған азот
қышқылымен әрекеттескенде қандай газ және неше моль бөлінеді?
191. Сынап концентрлі күкірт қышқылымен әрекеттескенде (сынап артық
мөлшерде алынған) қандай өнімдер түзіледі?
192. Hg2(NO3)2 + NaOH → Сынаптың қандай қосылысы түзіледі? Түзілген
қосылыстағы сынаптың тотығу дәрежесі және валенттілігі нешеге тең болады?
193. Сынаптың гидроксидтегі тотығу дәрежесі нешеге тең болады?
Валенттілігі?
194. Амальгама дегеніміз не?
195. Қандай металды сулы ерітіндісін электролиздегенде алуға болады?
196. Қандай тотығу дәрежелер хром үшін ең тұрақты? Вольфрам үшін?
197. Қандай реакция теңдеуінде қате жіберілген?
198. 224 кг хромды темірді толық тотықсыздандырғанда қанша темір және хром
түзілелі?
199. Қандай реакцияда сілтімен хромның балқыту кезінде әрекеттесуы
көрсетілген?
200. 1 моль аммоний дихроматы ыдырағанда неше моль аммиак түзіледі? Реакция
өнімдегі хромның тотығу дәрежесі қандай?
201. Қандай реакция теңдеуі хром (ІІІ) гидроксидінің негіздік және
қышқылдық
қасиеттерін дәлелдемейді?
202. 2 моль CrO2 тұз қышқылымен әрекеттескенде (қыздырғанда) неше литр хлор
бөлінеді? Хром қандай қосылысқа айналады?
203. Реакцияны аяқта: K2Cr2O7 (қаныққан) + H2SO4(конц.) →?
204. Қандай ортада хроматтар тұрақты? Дихроматтар?
205. Калий дихроматы аммоний сульфидімен қышқылдық ортада (H2SO4)
әрекеттескенде қандай затқа айналады? Бейтарап ортада? Сілтілік
ортада
(KOH)?
206. Хромпиктың құрамына қандай заттар кіреді?
207. ҮІІ топтың қосымша топша элементінің қайсылары кернеу қатарында
сутегінен кейін орналасқан?
208. Марганец (ІІ) сульфатының сулы ерітіндісін электролиздегенде қандай
өнімдер түзіледі?
209. 1 моль MnCl2 натрий гидроксидімен әрекеттескенде неше грамм Mn(OH)2
түзіледі?
210. MnSO4 қандай қасиеттермен сипатталады? Қышқылдық ортада MnSO4 PbO2
мен әрекеттескенде марганецтің қандай қосылысы түзіледі?
211. 89 г марганец (ІІ) гидроксидін судың қатысуымен толық тотықтыру үшін
неше литр оттегі қажет? Қандай зат бұл жағдайда түзіледі?
212. Mn (YI) оксидіне қандай қышқыл сәйкес болады? Оның тұздары қандай
ортада тұрақты?
213. Егер рН>7; рН=7; рН<7 перманганат ион тотықсыздандырғышпен
әрекеттескенде қандай иондар түзіледі?
214. Калий перманганатын термиялық ыдыратқанда қандай заттар түзіледі?
215. Минералдың құрамында FeO*Cr2O3 болса ол қалай аталады?
216. Хром және темір қандай металдарға жатады?
217. Cr (II) – Cr(III) – Cr(YI) қатарда қасиеттер қалай өзгереді?
218. Mn(II)- Mn(IY)-Mn (YII) қатарында қасиеттер қалай өзгереді?
219. Темір (N=26) және палладий (N=46) атомдарының сыртқы электрондық
деңгейлерінің формуласын анықтаңыз?
220. Темір, кобальт, никель үшін қандай тотығу дәрежелер тән болады?
Осмийдің
максимальді тотығу дәрежесін көрсет.
221. Судың қатысумен ауада темір тотығып қандай затты түзеді? 56 г темір
толық
тотыққанда неше грамм айтылған зат түзіледі?
222. Реакция өнімдерін атаңыз: Fe+Cl2→?; Fe+HCl→? (коэффициенттер
көрсетілмеген)
223. 28 г темір тұз қышқылымен әрекеттескенде қандай газ және неше литр
бөлінеді?
224. 1 моль темір сұйытылған азот қышқылымен әрекеттескенде қандай зат және
неше грамм түзіледі?
225. Темірдің угарлы газбен комплекстері қалай аталады? Бұл қосылыстарда
темірдің формальді тотығу дәрежесі нешеге тен болады?
226. Темір (ІІ) сульфатының термиялық ыдырауының реакция теңдеуін көрсет?
227. 456 г күкірт қышқылымен қышқылданған темір (ІІ) сульфатының
ерітіндісіне
концентрлі азот қышқылын қосқанда қандай газ және неше литр
бөлінеді?
228. Fe2+ ионына сапалық реакция өткізгенде қандай затпен қолданады?
Тұнбаға
түсетін затты атаңыз?
229. Келтірілген қандай реакция теңдеуі Fe(OH)3 қышқылдық-негіздік қасиетін
сипаттамайды?
230. Көлемі 1 литр 1 М темір хлоридінің (FeCl3) ерітіндісінен темірді толық
тұндыру үшін калий роданидінің неше граммы қажет? Түзілген тұнба
қандай
түсті болады?
231. Fe3+ ионына сапалық реакция өткізгенде қандай затпен қолданады?
Тұнбаға
түсетін затты атаңыз?
232. Шойын өндірісіндегі шихта құрамына не кіреді? Көміртегінің мөлшері
шойында көп бола ма, алде болаттама?
233. Қандай газды платиналық металдар жақсы адсорбциялайды?
234. Натрий гидроксидінің қатысында осмий бертолет тұзымен әрекеттескенде
қандай өнімдер түзіледі?
235. Натрий гидроксидінің қатысында 1 моль рутений натрий нитратымен
әрекеттескенде неше моль су түзіледі? Қандай қосылысқа рутений
айналады?
236. Платиналық металдардың қайсысы патша суында ерімейді?
237. Pt (II) қандай комплекстерді түзе алады? Мысалы келтір.
238. Pt (IY) гидроксиді қандай қасиеттермен сипатталады?
239. Қандай металл мырышталған темірдің коррозиясында бұзылады?
240. 2,6 г темір 2,8 г күкіртпен әрекеттескенде неше грамм темір сульфиді
түзіледі?
241. Темір (ІІІ) оксидінде темірдің массалық үлесі нешеге тең болады?
242. Fe+O2→? Реакция бойынша қыздыру барысында темірдің қандай оксиді
түзіледі?
243. Өнеркәсіпте темірді қандай әдіспен алады?
244. Қалыпты жағдайда 5,6 г темір тұз қышқылымен әрекеттескенде неше литр
газ
бөлінеді?
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz