Файл қосу
Педагогикалық психологияның негізгі ұғымдары
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты |ПОӘК |ПОӘК 042-18-31.2.30/03-2014 |
|«Педагогикалық |11.09.2014 жылғы | |
|психология» |№ 2 басылым | |
|пәні бойынша | | |
|материалдардың оқу | | |
|–әдістемелік кешені | | |
«Педагогикалық психология» пәні
5В010300 «Педагогика және психология » мамандығына арналған
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
Семей
2014
Мазмұны
| | | |
| | | |
|1 Глоссарий |
|2 Дәріс |
|3 Практикалық және зертханалық сабақтар |
|4 Студенттің өздік жұмысы |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |1 Глоссарий | |
| |Ақыл –ой дамуының деңгейі –білімдер мен біліктердің және оларды игеру | |
| |кезінде қалыптасқан ақыл –ой әрекеттерінің жиынтығы, оларды ойлау | |
| |процесінде белгілі бір көлемде жаңа білімдер мен біліктердің игерілуін| |
| |қамтамасыз ету үшән еркін қолдана білу. Нақты бар ақыл –ой дамуның | |
| |деңгейі -индивидтің танымдық және шығармашылық мүмкіндіктерінің күйі,| |
| |ол туралы ақпарат не ұзақ уақыт психологиялық –педагогикалық | |
| |бақылаулар арқылы, не арнаулы әдістемелермен диагностикалық сынаулар | |
| |жүргізу арқылы алынуы мүмкін. | |
| |Ақыл –ой тәрбиесі (Умственное воспитание) –адамның таным қабілетін | |
| |дамытып, ер жетіп, есеюіне, білім қорын игеруіне жол ашатын тәлім | |
| |–тәрбиенің негізгі бір саласы. Ақыл –ой тәрбиесі арқылы оқушының оқып,| |
| |білім алуындағы іс -әрекетін бағыттап, сана –сезімінің дамуына ғылым | |
| |негіздерін меңгеруіне бағыт, бағдар беріледі. Ақыл –ой тәрбиесінің | |
| |қуатты құралы –тіл. Ой тілсіз дамымайды. Тіл мен ойдың бірлігі –ақыл | |
| |–сананың дамуына мүмкіндік туғызады. Оқушыларды ойлай білуге баулудың | |
| |жолдарн педагогиканың әдістемелік саласы қарастырады. Ол үшін оқытудың| |
| |әдіс –тәсілдерін әңгімелесу, кітап оқуға, мазмұндауға, ұққанын айтып | |
| |беруге, шығарма, мазмұндама жазуға жаттықтыру және т.б.) қарастыру, | |
| |көрнекі құралдары, техникалық құралдарды пайдалана отырып іс | |
| |-әрекетке, баяндауға, суреттеуге үйрету көзделеді. Логикалық ойдың | |
| |дамуында проблемалық ой ситуациясын туғызудың, проблемалық сұрақтар | |
| |қою арқлы шығарманың ішкі мазмұнына талдау жасауға, пікір айтуға | |
| |үйретудің маңызы зор. | |
| |Әлеуметтену –индивидтің қарым –қатынасы және іс -әрекеті барысында | |
| |жүзеге асатын процесс және оның әлеуметтік тәжірибені игеруінің | |
| |нәтижесі. Әлеуметтену қайбірде қоғамдағы әр түрлі бағыттағы факторлар | |
| |сипатына ие болатын әр түрлі өмірлік өмірлік жағдаяттардың жеке | |
| |тұлғаға стихиялық ықпалы ретінде де, сондай –ақ тәрбие жұмыстарын | |
| |жүргізу кезінде, яғни жеке тұлғаны мақсатты бағытта қалыптастыру | |
| |жағдайында да жүзеге асуы мүмкі. Тәрбие әлеуметтенудің жетекші әрі | |
| |айқындаушы негізі болып табылады. Әлеуметтену түсінігі 40 –50 жылдары | |
| |А.Бандура, Дж.Кольман және т.б. еңбектері арқылы әлеуметтік | |
| |психологияға енген. Әр түрлі ғылыми мектептерде әлеуметтену түсінігі | |
| |әр түрлі интерпретацияға ұшырады. Мыс., ол необихевиоризмде әлеуметтік| |
| |ілім ретінде түсіндірілетін болса, символикалық интеракционизм | |
| |мектебінде -әлеуметтік өзара әрекеттесудің нәтижесі саналады; ал | |
| |гуманистік психологияда –Мен –тұжырымдамасының өзіндік актуализациясы | |
| |ретінде қабылданады. Әлеуметтену құбылысы көпаспектілі және аталған | |
| |бағыттардың әрбірі зерттелінетін феномен тараптарының біріне баса | |
| |назар аударады. Әлеуметтену әлеуметтік мінез –құлықты реттеудің | |
| |диспозициялық тұжырымдамасы шеңберінде қарастырылады, мұнда қоғамдық | |
| |қарым –қатынасқа қосылу дәрежесіне байланысты әлеуметтік мінез | |
| |–құлықты реттеу жүйесін жинақтайтын диспозициялық иерархия | |
| |қалыптасады. Психологтар көп уақыттар бойы әлеуметтенуге | |
| |-институцияландырылған білім беру жүйелеріндегі тәрбие ретінде баса | |
| |көңіл бөліп келді. Әйтсе де қазіргі кезде зерттеу пәні ретінде жекелей| |
| |алғанда, бейресми бірлестіктерде, стихилы түрде пайда болған топтарда,| |
| |т.б. яғни ресми құрылымдардан тыс өтіп жатқан процестерде қамтылуда. | |
| | | |
| |Білім (Знание) –адамның белгілі бір жүйедегі ұғымдарының, деректері | |
| |мен пайымдарының, т.б. жиынтығы. Білім адамзат мәдениетінің ауқымды | |
| |ұғымдарының бірі болып табылады. Ол, сана, таным, ойлау, ақиқат, | |
| |ғылым, т.б. күрделі де терең ұғымдармен тығыз байланысты, әрі солар | |
| |арқылы анықталады. Білім тұлғаның қалыпты әлеуметтенуінің және билік | |
| |құрылымына енуінің міндеттері шартты болып табылады.білім бүкіл | |
| |адамзат ақыл –ойының адамды қоршаған табиғатта, айналаны танып | |
| |–білудегі ғылыми мәлімет қорының жиынтығы; қоғамдық өмірдің даму | |
| |сатыларына сай теориялық анықтамалар мен адамның өмірлік қарекетінде | |
| |ақындалып дәлелденген белгілі бір жүйедегі ұғымдар дүниесі. Білімді | |
| |танымдық дәрежесіне, шындықты жан –жақты қамтуына, терең мәніне, жете | |
| |бейнеленуіне, дәйектілігі мен дәлдігіне қарай мынадай түрлерге бөлуге | |
| |болады: тұрмыстық білім, ғылымға дейінгі білім және ғылыми білім, | |
| |эмпирикалық білім және теориялық білім. Білімнің қай түрі болсын | |
| |адамзат тәжірибесінің негізінде дамып отырады. | |
| |Гуманизм (лат. Gumanus – адамгершілік) – дүниетаным принципі. Оның | |
| |негізіне адамның мүмкіншілігінің шексіздігіне, өзін-өзі дамыту | |
| |қабілетіне деген сенімі мен ерік бостандығын, абыройын қорғау, адамның| |
| |бақытқа жету жолындағы құқығы мен оның барлық сұраныстарын қамтамасыз | |
| |ету қоғамның түпкілікті мақсаты деген мұрат жатады. Гуманизм қайта | |
| |өрлеу дәуірінде XIV-XVI ғ.ғ. қоғамдық ой- пікірде, әдебиете, өнерде, | |
| |ғылымда алдыңғы қатарлы прогресшіл идеялық ағым ретіндее қалыптасқан. | |
| |Бертін келе адамды баоынша ардақтайтын, адамгершілік қасиеттерін, бас | |
| |бостандығын қорғайтын біртұтас көзқарастар жүйесіне айналды. | |
| |Ғылым – 1) білім негіздері, әсіресе ғылыми әдісті жүйелі түрде қолдану| |
| |нәтижесінде алынған негіздер; 2) негізгі принциптер мен жалпы | |
| |заңдылықтарды қорытып шығаруға жұмылдырылған зерттеулер не пәндер | |
| |саласы; 3) табиғи құбылыстарды зерттеуге арналған әдістер мен | |
| |амалдардың ғылыми принциптерге негізделген жүйесі. Ғ. – табиғат, қоғам| |
| |және ой жүйесі туралы жаңа білім жасауға бағыттталған оның барлық | |
| |шарттары мен сәттерін: білімдерімен және қабілеттерімен, | |
| |біліктілігімен, дене тәрбиесімен, ғылыми еңбегінің бөлінісімен және | |
| |кооперациясымен қоса ғалымдарды, ғылыми мекемелерді, тәжірибелік және | |
| |лабороториялық жабдықтарды, ғылыми-зерттеу жұмыстарының әдістерін, | |
| |түсінік және котегория аппараттарын, ғылыми ақпарат жүйесін, сондай-ақ| |
| |алғышарт, құрал-жабдық ғылыми өндірістің нәтижесі болып табылатын | |
| |барлық ғылымдарды түгел қамтитын зеттеу қызметінің саласы. Бұл | |
| |нәтижелер, сондай-ақ, қоғамдық сана нысанының бірі бола алады. Ол | |
| |объективті ақиқатқа жетуге, заңдылықтарды бейнелеуге және алдын ала | |
| |болжауға арналған, жүйелі түрде құрылған білімнің жоғарғы нысаны. | |
| |Дарынды балалар –жалпы және арнайы дарындылығын (музыкаға, сурет | |
| |салуға, техникаға және т.б.) байқатқан балалар. Дарындылықты ақыл-ой | |
| |дамуының қарқыны бойынша –басқадай жағдайлар бірдей болғанда балланың | |
| |өз құрдастарына озықтық дәрежесі бойынша диагностикалау қабылдаған | |
| |(ақыл-ой дарындылығы тестері мен сияқтылық коэффициенті осыған | |
| |негізделген). Мұндай көрсеткішті аса бағалауға болмайды, өйткені | |
| |ақылдың шығармашылық жағының бірінші дәрежелеу маңызы бар. Басқалардан| |
| |бұрын балалардың көркемділігін (музыка саласында, одан соң сурет | |
| |салуда) байқауға болады. Ғылым саласында бәрінен гөрі математикалық | |
| |дарындылық тезірек байқалады. Баланың жалпы ақыл-ой деңгейі мен | |
| |неғұрлым арнайы қабілеттердің көрінімділігі арасында алшақтық болатын | |
| |аз емес. Ақыл-ой қабылеті тым ерте дамыған не қайсыбір қарекет | |
| |саласында ерекше айқын жетістіктерге жеткен балалар вундеркиндтер деп | |
| |атайды. Алайда баланың тіпті ең үздік деген жетістіктерінің өзі | |
| |болашақ таланттың жеткілікті кепілі бола алмайды. Туа біткен | |
| |бейімділіктер индивидумдық –психологиялық ерекшеліктердің | |
| |қалыптасуының күрделі процесінің шарты ғана, оның бәрі қоршаған | |
| |ортаға, қарекеттің сипатына өте көп байланысты. Балада ерекше | |
| |қабілеттер болуының нышандары оның жасынан ажырақсыз: олар көбіне | |
| |кемелдену қарқынына және жастық өзгерістерге байланысты. Дарындылықтың| |
| |бағалануы тестеуге ғана негізделмеуі керек –оның дәрежесі мен өзіндік | |
| |ерекшелігі оқыту мен тәрбиелеу барысында, балалардың белгілі бір | |
| |мазмұндағы қарекетті атқаруы кезінде байқалады. Ерте бастан | |
| |амандандыру күн ілгері және шамадан тыс болмауы керек. Дарынды | |
| |балалардың анықталып, кемелдендірілуіне арнаулы мектептер (мыс., | |
| |музыка, математика мектептері), факультативтік сабақтар, алуан түрлі | |
| |үйірмелер студиялар, мектеп оқушыларының олимпиадаларын, балалардың | |
| |көркемдік өнерлерінің конкурстарын өткізу және т.б. жағдай жасайды. | |
| |Дарынды балалардың дамуының тежелуіне жол беруге болмайды. Мұндай | |
| |балалардың оқулық жүктемесі, оқыту және тәрбиелеу нысандары олардың | |
| |мүмкіндіктеріне сай келуі сәйкес. Дарынды балалар туралы қамқорлық | |
| |қабілеттіктердің дамытылуын жалпы білімдік дарындықпен және тұлғаны | |
| |кемелдендірілуі мен ұштастырылуын көздейді. | |
| |Қайта тәрбиелеу (Перевоспитание) –баланың қоғам нормалары мен | |
| |талаптарына сай қайшы келетін кейбір теріс пиғылдары және жат | |
| |қылықтарын түзетуге бағытталған педагогикалық ықпал ету жүйесі; жалпы | |
| |тәрбие процесінің бір бөлігі қайта тәрбиелеу тәрбиеші мен | |
| |тәрбиеленушінің өзара әрекеті ретінде ұйымдастырылады. Қайта | |
| |тәрбиелеудің негізгі мақсаты –жеке адамды жөнге салу. Қайта тәрбиелеу | |
| |-күрделі де ұзақ процесс. Тәрбие процесінің барысында түрлі | |
| |себептермен кейде педагогикалық мақсат толығымен орындалмайды (ортаның| |
| |теріс ықпалы, ата –ананың, педагогтардың қателігі, тәрбие жұмысының | |
| |нашарлығы). Осыған байланысты жас өспірімдердің тәртібінде кейде | |
| |нормадан ауытқулар байқалады. Дегенмен, ол ауытқу дағдыға айналып, | |
| |қалыптаспаған. Мұндай жағдайда ол ауытқуларды жалпы тәрбие жұмысының | |
| |барысында тиісті ықпал ету тәсілдері арқылы түзетуге болады. Ал, | |
| |уақытында қолға алынбаса, ол ауытқулар тұрақты дағдыға айналуы мүмкін.| |
| |Бұл жағдайға қайта тәрбиелеу үшін дербес міндет қойып, ерекше шаралар | |
| |қолдану қажет. Қайта тәрбиелеудің бірінші талабы –балаға теріс ықпал | |
| |етуші жағдайды өзгерту. Ол үшін отбасындағы жағдайды өзгерту немесе | |
| |баланы үй жағдайынан мүлдем аулақтату қажет. Кейде оқушыны басқа | |
| |сыныпқа не мектепке ауыстыруға тура келеді. Жағдайды өзгертумен бірге | |
| |қайта тәрбиеленушінің сезімін оятып, жалпы тәртібіне әсер ететіндей | |
| |жұмыстаржұмыстар жүргізіледі. Педагогика –тәрбиеші баланың құпия | |
| |жатқан сырын ашып, оның көмескі қызықтайтыны не нәрсе екенін | |
| |анықтайды. Оқшау мінез, дағдылардың қалай, неліктен пайда болғандығына| |
| |көз жеткізеді. Қайта тәрбиелеуде сендіру тәсілі, ұжымның үзілді | |
| |–кесілді талабы және т.б. маңызды роль атқарады. Осылай ықпал етудің | |
| |нәтижесінде пайда болған ішкі өзгеріс қайта тәрбиелеудің бастамасы | |
| |болып табылады. Кейінгі өзгерістер педагогтардың. Ұжымның қайта | |
| |тәрбиеленушіні қалай дұрыс бағытқа салып еліктіріп әкетуіне | |
| |байланысты. Тәрбиенің нашарлығынан, ортаның кері ықпалынан теріс жолға| |
| |түскен адам тәртібі кейде қоғам мүддесіне қарсысипат алады. Мұндай | |
| |жағдайда ықтиярсыз қайта тәрбиеленуші жұмысы жүргізіліп, арнаулы | |
| |мекемелерде педагогикалық ықпал етудің арнайы шаралары қолданылып, | |
| |ерекше педагогикалық режім жасалады. | |
| |Қайта тәрбиелеудің алгоритмі )алгоритм перевоспитания) –тәрбиешінің | |
| |алдына қойған жоспарланған мақсаты мен міндеттерінің біртіндеп, жүйелі| |
| |түрде тәрбиеленушіге ықпал етуі. | |
| |«Мен» тұжырымдамасы (концепция «Я») -әркімнің өзін басқалардан ажырата| |
| |алуынан көрінетін, өзінің жеке тұлға екенін білдіретін ұғым. Мендік | |
| |қасиет іс -әрекет пен адамның айналамен қарым –қатынас жасауы | |
| |барысында қалыптасып отырады. Адамның өз ″менің″ айыра алуы –тұлғалық | |
| |қасиеттің өзекті белгісі. ″Мен″ тұжырымдамасы –адамның өзі туралы | |
| |түсініктерінің жүйесі; ол басқа адамдармен өзара әрекеттестігін осы | |
| |жүйеге негіздеп құрады және өзіне -өзі сол тұрғыдан қарайды. | |
| |Меңгеру, игеру (осваивание, усвоение) –үш ерікті және ерікті кезеңіне | |
| |ие таным нысаны. Түсіну, есте сақтау, тәжірибеде пайдалану | |
| |мүмкіндігі. Меңгеру, игеру -өткен ұрпақтың жинақтаған тәжірибесін | |
| |(білім, дағды, икем, т.б.), тәсілдері мен әдіс –амалдарын адамның өз | |
| |игілігіне айналдыруы. Меңгеру процесі адамның туғаннан бүкіл өмір | |
| |бойғы психикасының дамуының негізі болып табылады. Бұл адамдардың бір | |
| |–бірімен қарым –қатынасы мен ойын, оқу, еңбек әрекеттері барысында | |
| |жүзеге асып отырады. Ілім –білімді тұрақты меңгеру үшін, қай кезде | |
| |болса да, адамның өзіндік белсенділігі аса қажет. | |
| |Мінез –құлық мәдениеті (Культура поведения) –адамшылық қарым | |
| |–қатынастың негізгі талаптары мен ережелерін сақтау, | |
| |айналасындағылармен дұрыс қарым –қатынас құра білу. Адамның жүріс | |
| |–тұрыс, іс -әрекетінің жиынтық көрінісі мінез –құлық ерекшелігін | |
| |айқындайды. Мінез –құлықты ерекшеліктер моральдық категорияға жатады. | |
| |Ол –адамның қоғамдағы мінез –құлқын реттеу қызметін атқаратын | |
| |әлеуметтік институт, қоғам түгелдей мақұлдаған заңды талаптардың | |
| |орындалу барысымен анықталады. Құқықтың моральдан айырмашылығы: | |
| |біріншіден, қоғам мойындаған адамгершілік талаптарын әр адамның | |
| |орындауын барлық қоғам мүшелерінің қадағалауына байланысты, екіншіден,| |
| |мораль талаптарын орындау тек рухани әсер ету формаларымен (қоғамдық | |
| |баға беру, көрсетілгенмінез –құлық ережелерінің орындалуын мақұлдау | |
| |немесе айыптау) өлшенеді. Мінез –құлық мәдениеті адамның өскен | |
| |ортасына, адамдармен күнделікті қарым –қатынасына, білім өресіне, | |
| |көрген –түйгеннен алған үлгі -өнегесіне байланысты. | |
| |Мұғалім стресі (Стресс учителя) -педагогикалық іс -әрекет барысында | |
| |аяқ астынан кездескен өзгеше қиындықтардан туындайтын жағдай. Мұғалім | |
| |стресі көбінесе уақыт тапшылығынан, оқушының үлгерімі мен тәртібінің | |
| |нашарлығына, әкімшілікпен және әріптестерімен қақтығыс кезіндегі және | |
| |т.б. жағдайлардан туындайды. | |
| |Мұғалімдердің білімін жетілдіру (Профессиональная социализация | |
| |учителя) –орта арнацлы, жоғары оқу орындарын бітірген мұғалімдердің | |
| |білімін бүгінгі ғылым саласында болып жатқан жаңалықтармен толықтыру. | |
| |Мұғалімдердің білімін жетілдіру- семинарларда, облыстық және | |
| |республикалық мұғалімдер білімін жетілдіру институттарында жүзеге | |
| |асырылады. | |
| |Мұғалімнің кәсіптік әлеметтендірілуі (Профессиональная учителя | |
| |социализация) - мұғалімнің кәсіптік ортаға енуі; педагогикалық | |
| |тәжірибені меңгеруі, педагогтар қауымдастығының стандарты мен | |
| |құндылықтарын игеруі, жинақталған тәжірибені бәлсенділікпен жүзеге | |
| |асыруы.едагогикалық терминология (Педагогическая терминология) –білім,| |
| |тәрбие, оқыту теориясы мен практикасында қолданылатын кәсіптік сөздер | |
| |жүйесі. Педагогикалық терминология белгілі ұғымды анықтауда мұғалімге | |
| |жеңілдік туғызып, уақыт пен ой әрекетін үнемдеуге септігін тигізеді. | |
| |Тәлім аппараты түсініктерін қалыптастыру педагогикалық құбылыстар мен | |
| |процестердің мәнін ұғуға себепшеі болады. | |
| |Нонконформизм –көпшіліктің пікірне қайтсе де қарсы шығып ештеңемен | |
| |есептеспестен, қарама –қарсы әрекет жасауға ұмтылу. Нонконформизм | |
| |«негативизм» ұғымының синонимі, конформдылықтың антонимі. | |
| |Ой қорытындысы (Умозаключения) –бірқатар пайымдаулар салыстырылып | |
| |қорытындылап ойлау нысандарының бір түрі. Ой қорытындысы ойлау әрекеті| |
| |ретінде міндетті ұғынудан басталып, шешім қабылдаумен не жаңа | |
| |пайымдаумен аяқталады. | |
| |Ойлау (Мышление) –ақиқат дүниенің мида жанама түрде ұғымдар арқылы | |
| |барлық қасиет, байланыс, қатынастармен бейнеленуі. Ойлау адамның сезім| |
| |мүшелері арқылы алынған мәліметтерді өңдей отырып, адамның сезім | |
| |дүниесінен тыс құбылыстарды танып –білуіне мүмкіндік жасайды. Ойлаудың| |
| |дамуы әрекетпен байланысты. | |
| |Оқу (Учеба) –оқушының алдағы іс -әрекеті үшін білім, білік, дағдылары | |
| |мақсатты түрде меңгеру процесі. Мектеп жағдайында оқу оқытумен өзектес| |
| |жүреді. Оқу оқушының ақыл –ой (байқау, оқу, тапсырма орындау, т.б.) | |
| |және дене (шеберханада, мектеп жанындағы үлескіде жұмыс істеу, т.б.) | |
| |жұмысының жиынтығын бейнелейді. Мұғалімнің оқытқанын оқушы оқуда | |
| |жүзеге асырады: тапсырманы көшіру, орындау және шығармашылық өзіндік | |
| |әрекеттер орындалады. | |
| |Оқу әрекеті (Учебное действие) –оқу міндеттерінің орындалуы төмендегі | |
| |оқу әрекеті арқылы жүзеге асрылады.: 1) оқу міндетін қаблдау немесе | |
| |өзінше қою; 2) оқылатын затқа қатысты кейбір ортақ мәселелерді | |
| |айқындау мақсатында оқу міндеттерінің шарттарын сәйкестендіру; 3) | |
| |белгіленген қатынастардың заттық, сызба не өзге белгілер түріндегі | |
| |үлгісін құру; 4) оның қасиеттерін ″таза″ түрде көрсетуге арналған үлгі| |
| |құру; 5) жалп амалмен орындауға болатын жеке тапсырмалар жүйесін құру;| |
| |6) алдыңғы әрекеттердің орындалуын бақылау; 7) оқу міндетін орындаудың| |
| |нәтижесі ретінде жалпы амалдарды меңгеруін бақылау. | |
| |Оқушы (Ученик) –оқу іс -әрекетімен шұғылданатын тұлға. | |
| |Оқыту, оқу (Обучение) –білім, білік, әрекет дағдыларын үйрету мен | |
| |меңгерту процесі, өмір мен еңбекке бейімді етіп даярлаудың негізгі | |
| |құралы. Оқу процесінде білім мен тәрбие мақсаттары жүзеге асырылады. | |
| |Түрлі оқу орындарында оқу білім берудің басты жолы. Оқу –екі жақты | |
| |процесс: мұғалім –білім беруші, оқушы –білім алушы. Оқу құрылымына | |
| |оқушылардың өзінің жеке әрекетін және оқу әрекеттернін ұйымдастыру, | |
| |оқушылардың білімді меңгерудегі белсенділігі мен саналылығын | |
| |ынталандыру және білімді меңгеруінің, оқу әрекеттерін орындауының | |
| |сапасын реттеу, бақылау, оқу нәтижесін талдау мен оқушы тұлғасының әрі| |
| |қарай дамуын болжап жатады. | |
| |Оқыту әдісі, үйрету әдісі (Метод обучения) -білім мазмұнын меңгерудің| |
| |қамтамасыз ететін мұғалім мен әрекет жүесі. Оқыту әдісі оқыту | |
| |мақсатын, меңгеру тәсілін, оқыту субъектілерінің өзара әрекетінің | |
| |сипатын қамтиды. Бұл белгілердің ерекшелігі оқытудың әрбір әдісінде | |
| |көрінеді, ал әдістер жинтығы тәрбиелей оқытудың барлық мақсатынажтуді | |
| |қамтамасыз етуі керек. Оқыту әдісі –тарихи категория. Білім беру | |
| |мазмұны мен мақсаты өзгерсе, ол да өзгереді. | |
| |Оқыту диагностикасы (Диагностика обучения) –қандай да бір жүйенің | |
| |күйін сипаттайтын белгілерді нақтылау және үйрену кезіндегі мүмкін | |
| |ауытқуларды айту, олардың жұмыс режімінің бұзылуының алдын алу | |
| |жолдарын айқындау. | |
| |Оқыту психологиясы (Психология обучения) –оқытудың жүйелілігі | |
| |жайындағы танымдық іс -әрекеттің дамуын зерттейтін педагогикалық | |
| |психологияның бөлімі. Әр түрлі дидактикалық жүйе жағдайындағы танымдық| |
| |іс -әрекеттің өзгешелігіне себепші болатын сыртқы және ішкі | |
| |факторлардың өзара байланысын анықтайды, оқудың мотивациялық және | |
| |зияттық жоспарының арақатысын, баланың дамуы мен оқу процесін басқару | |
| |мүмкіндіктерін оқыту тиімділігінің психологиялық –педагогикалық | |
| |өлшемдерін зерттейді. | |
| |Оқытудағы дағдылар (Навыки в обучении) –бірнеше мәрте қайталау | |
| |нәтижесінде автоматтандырылған сипатқа ие болған оқу әрекеті. Ол | |
| |оқушылардың білімі мен білікті игеру мөлшеріне қарай олардың ауызша | |
| |және жазбаша сөйлеу кезінде, оқу міндеттерін орындауда, т.б. көрінеді.| |
| | | |
| |Оқытуға дедукция (Дедукция в обучении; лат. deductio -қорыту ) –жалпы | |
| |білім негізінде белгілі бір объект туралы жаңа білім тұжырымдалатын ой| |
| |қорытындыларын оқытуда пайдалану. Мұнда оқу материалына сәйкес | |
| |логикалық процесс пен мазмұндау жолы жалпы қағидалардан басталып, | |
| |оларды сол немесе басқа нәрсеге пайдаланумен аяқталады. | |
| |Оқытуға зерттеу әдісі (Исследовательскии метод в обучении) –оқушыларды| |
| |айналадағы құбылыстарды бақылап, ондағы заңдылықтарды тануға, | |
| |өздігінен қорытынды жасай білуге үйретуде зерттеу элементін қолдану. | |
| |Оқушының белсенділігін, қызығушылығын қалыптастырып, оның ойын | |
| |дамытуға, өздігінен ізденуге бағытталады. | |
| |Оқытуды компьютерлендіру –тар мағынада –компьютерді оқыту құралы | |
| |ретінде пайдалану, кең мағынада –компьютердің оқу процесінде көп | |
| |мақсатты пайдаланылуы. Компьютер ақпараттық технологияның бір құрауышы| |
| |болып табылады, сондықтан да ″О.К.″ терминінің орнына нақ сол мағынада| |
| |″оқытуды ақпараттандыру″ термині пайдаланылады. Оқытуды | |
| |компьютерлендірудің негізгі мақсаттары -өскелең ұрпақты | |
| |ақпараттандырылған қоғамда, яғни ақпаратта ұқсату жөніндегі қызметтің | |
| |алуан түрі кеңінен тараған, ақпараттық технология өндіру қарекетінің | |
| |барлқ салаларында жетекші орын алып отырған қоғамда өмір сүруге | |
| |даярлау; ақпараттандыру құралдарын ендіру арқылы оқытудың | |
| |нәтижелілігін арттыру. Оқытудың компьютерлендіруінің оқу процесінің | |
| |барлық құрауыштарына мәнді әсері бар. Компьютердің оқыту мазмұнына | |
| |елеулі ықпалы, бір жағынан, бұрын жоғары білікті маманның ғана шамасы | |
| |жетеді деп саналғанның көбі қазір оқушының қолы жететін игіліктерге | |
| |айналды. Мұның мүмкін болған себептері әр алуан; компьютер оқулық | |
| |мазмұнын көрнекілендіреді, оқушының өзіне қажет көлемді ақпаратқа, | |
| |соның ішінде өзі орындайтын міндетке тікелей қатысты ақпаратқа қолын | |
| |жеткізеді. Екінші жағынан, компьютер оқыту мазмұнына әр түрлі | |
| |эвристикалық құралдарды, ең алдымен, міндеттердің шешімін іздеу | |
| |стратегиясын қосуға мүмкіндік береді. Компьютер оқыту әдістеріне | |
| |елеулі өзгерістер енгізеді. Компьютердің оқу мақсаттарында | |
| |пайдаланылуы оқушының қарекетін жеңілдетеді, уақыт көп кететін | |
| |амалдарды орындаудан босатады, қажет ақпаратты өзі іздеп табуға | |
| |мүмкіндік алады, қате жіберіп алу қорқынышынан құтылады, зерттеу | |
| |жұмыстарын жүргізуге қатысады. Компьютер мұғалімге шешімдер қабылдау | |
| |қажет болған кезде көмекші ролін атқарады. Мектеп оқушыларының | |
| |компьютерлік сауаттылығының маңызды бір құрауышы өндірісте, | |
| |мәдениетте, білім беруде компьютерлердің қолданылатынын білу. Олар | |
| |компьютерді іске қосып, бағдарламалар кітапханасынан керегін алып | |
| |пайдалана білуге, онымен мәтін жазуға, керек ақпаратты іздеп табуға, | |
| |сурет салуда пайдалануға және т.б. үйренеді. Оқытуды компьютерлендіру | |
| |динамикалық процесс, оның дамуныың негізгі беталыстары компьютердің | |
| |оқу процесінде пайдаланылу саласының ұлғаюымен байланысты. Компьютер | |
| |физикалық –математикалық циклдың, жаратылыстанудың және кәсіптік | |
| |оқытудың оқу курстарында ғана емес, сонымен қатар гуманитарлқ | |
| |пәндердің оқу курстарында, барлық үлгідегі оқу орындарында (тіпті | |
| |балабақшаларда да), дарынды балаларды оқытуда, сондай –ақ ақыл –ой | |
| |күшінің толысуында ауытқулары бар балаларды, дене мүшелерінің | |
| |кемістігі бар балаларды оқытуда кеңінен қолданылады. | |
| |Оқытудың ғылымилығы (научность обучения) -нақты ғылыми білімдер | |
| |беріп, дүниеге көзқарасты қалыптастыратын дидактикалық қағидалардың | |
| |бірі. Оқытудың ғылымилығының мазмұнына тек айқын ғылыми фактілері мен | |
| |ақиқаттар алынады. | |
| |Оқытудың жүйелілігі (систематичность обучения) –оқу материалы | |
| |мазмұнының зерттелетін ғылымының ішкі логикасы, сонымен бірге | |
| |оқушылардың жас ерекшеліктері мен психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес| |
| |келуін талап ететін дидактикалық қағида. | |
| |Оқытудың көрнекілігі (Наглядность обучения) –оқытудың оқушылар | |
| |қабылдаған нақты бейнеге негізделуін талап ететін дидактикалық | |
| |ұстаным. О.К. оқушылардың байқампаздықтары мен ойлау қабілеттерін | |
| |дамытады, оқытуды неғұрлым түсінікті етеді, оқу материалын терең | |
| |меңгеруге әсер етеді. | |
| |Оқытудың қызықтылығы (Занимательность в обучении) –оқушылардың | |
| |қызығушылығын тудыру және оқуға ынталандыру мақсатында түрлі | |
| |дидактикалық құралдарды пайдалану. Ол сабақ барысында қызық | |
| |мәліметтерді келтіру мен, жақсы ұйымдастырылған көрнекі және | |
| |безендірілген дидактикалық материалдарды пайдалану арқылы жүзеге | |
| |асырылады. | |
| |Оқытудың сыныптық –сабақ жүйесі (классно –урочная система обучения) | |
| |–білім беру мекемелерінде оқу сабақтарының ұйымдастырылуы. Оқушылар | |
| |жеке сыныпқа жасына және білім деңгейіне қарай топтастырылады. Мында | |
| |оқыту сыныптардағы тұрақты оқушылар құрамымен, сабақ кестесімен | |
| |өткізіледі. Оқудың негізі –сабақ болады. әр сыныпта оқыту мазмұны оқу | |
| |жоспарымен және бағдарламасымен анықталады. Сабақ оқу жоспарының | |
| |негізінде құрылған қатаң сабақ кестесімен өткізіледі. Сабақты сынып | |
| |бөлмесінде, оқу кабинеттерінде, шеберханаларда, оқу –тәжірибелік | |
| |үлескілерде өткізіледі. Бұл жүйе XVI ғасырда қалыптасты. | |
| |Парадигма (грек. Paradigma -үлгі) –1) берілген білімдер саласындағы | |
| |белгілі бір тарихи кезіеңдегі ғалымдардың зерттеу практикасы соларға | |
| |қарап ұйымдастырылатын негізгі ғылыми жетістіктер (теориялар, әдістер)| |
| |жүйесі. Ұғымды енгізген америкалық тарихшы Т.Кун ғылыми пәннің | |
| |дамуында прпарадигмалық кезең (Парадигма белгіленер алдындағы кезең),| |
| |Ппарадигма үстемдігі кезеңі, дағдарыс және ғылыми революция кезеңі | |
| |(парадигмалардың алмасуы, бірінен екіншісіне өту) болады деп | |
| |пайымдады. Парадигма тұжырымдамасы алға қойған проблемалар (ғылыми пән| |
| |және оның даму кезеңдері туралы, таным субъектісі ретіндегі ғылыми | |
| |қауымдастық туралы және т.б.) отандық ғылымда диалектикалық | |
| |материалистік әдіснама тұрғысында талдап шешілуде; 2) шындық болмыстың| |
| |мәнді сипаттарын білдіретін ұғымдар жүйесінде тұлғаланған қатаң ғылыми| |
| |теория; 3) белгілі бір тарихи кезең ішінде ғылыми қоғамдастықта үстем | |
| |болатын зерттеу әдістерінің, проблемалар қою мен оларды шешудің | |
| |бастама тұжырымдамалық схемасы, моделі. | |
| |Педагогикалық зерттеулер –оқыту мен тәрбиелеудің заңдылықтары, | |
| |құрылымы, мехнизмі, педагогиканың теориясы мен тарихы, оқу –тәрбие | |
| |жұмысының ұйымдастырылу әдістемесі, оның мазмұны, принциптері, | |
| |әдістері мен ұйымдастырылу нысандары туралы қоғамдық тұрғыдан маңызды| |
| |жаңа білімдер алуға бағытталған ғылыми қызмет процесі мен нәтижесі. | |
| |Педагогикадағы зерттеулер эмпириялық тексеруге келетін фактілерге | |
| |негізделеді, мақсаткерлігімен, жүйелілігімен, барлық элементтерінің, | |
| |процедуралары мен әдістерінің өзара байланыстылығымен ерекшеленеді, | |
| |талдап –белгіленген теорияға сүйенеді, элементтерін ғылыми және | |
| |практикалық қызметте бір мәнде ұғынып, пайдалануға болатындай | |
| |логикалық –сындарлы схемалар шеңберінде құрылады. Педагогикадағы | |
| |зерттеулердің теориялық маңыздылығы оның соңылығымен, тұжырымдамалық | |
| |мәнмен, алынған нәтижелердің дәлдігімен байланысты. Практикалық | |
| |маңыздылығы алынған нәтижелелердің оқу –тәрбие процесіне, оқыту | |
| |әдістемесіне, қызметтің әр түрін ұйымдастыруға ықпал -әсерімен, бұл | |
| |нәтижелердің әлеуметтік және экономикалық мәнділігімен анықталады. | |
| |Педагогикалық басқару (Педагогическое управление) –қойылған мақсатқа | |
| |сәйкес педагогикалық жағдайды, процесті немесе жүйелерді бір қалыптан | |
| |екінші қалыпқа ауыстыру процесі. | |
| |Педагогикалық диагноз (Педагогический диагноз) –оқушының қабілетін, | |
| |мінезіндегі ауытқуларды, оқу барысында кездесуі мүмкін қиындықтарын | |
| |анықтау. Педагогикалық диагноз оқушының мектеп бағдарламасын игеруі | |
| |туралы мәліметтер негізінде, оның оқу іс-әрекеттерін бақылау және | |
| |нәтижелерін талдау және т.б. арқылы қойылады. | |
| |Педагогиқалық жүйе (Педагогиская система) –адамды дамыту мақсатындағы | |
| |жетістіктерге жеткізуші барлық факторлардың біртұтас бірлігі. | |
| |Педагогикалық жүйенің белгілері: 1) мақсатқа жету үшін қажетті | |
| |құрауыштардың толықтығы; 2) құрауыштар арасындағы байланыстар мен | |
| |өзара тәуелділіктердің болуы; 3) құрауыштарды біріктіретін жетекші | |
| |буын, жетекші идеяның болуы; 4) құрауыштар арасында ортақ қасиеттердің| |
| |пайда болуы. | |
| |Педагогикалық зерттеу әдістері (Методы педагогиского исследования) | |
| |–оқытудың, тәрбиелеу мен дамытудың объектиытік заңдылықтарын танып- | |
| |білудегі амалдар мен тәсілдер жиынтығы. | |
| |Педагогикалық зерттеу міндеті (Задачи педагогического исследования) | |
| |–педагогикалық зерттеудің нақтыланған немесе неғұрлым жекеленген | |
| |мақсаттарын айқындау. | |
| |Педагогикалық зерттеу пәні (предмет педагогического исследования) | |
| |-зерттеу объектісінің нақты бөлігіне ондағы жүріп жатқан процесс | |
| |немесе зерттелетін мәселе аспектісі. | |
| |Педагогикалық импровизация (лат. Improvisus –күтпеген, кенеттен) | |
| |–педагогикалық қарым –қатынас барысында мұғалімнің, тәрбиешінің алдын | |
| |ала ойластырылмай жүзеге асырылатын әрекеті. Педагогикалық | |
| |импровизацияның мақсаты –оқыту мен тәрбиелеудің нақты жағдайларда жаңа| |
| |шешімін табу. Кенеттен туындаған педагогикалық міндетке тез және | |
| |икемді жауап беру –педагогикалық импровизацияның мәнін құрайды. | |
| |Педагогикалық кәсіптік борыш (Профессиональный педагогический долг) | |
| |–педагогтың кәсіптік іс -әрекетін жүзеге асыратын құлықтық талаптар | |
| |жүйесі. | |
| |Педагогикалық кеңес (Педагогический совет) –білім беру мекемесінің | |
| |тұрақты жұмыс істейтін, кеңесетін ұйымы. Ұйым құрамына директор | |
| |(төраға), оның орынбасарлары, мұғалімдер, кітапханашы, мектеп | |
| |дәрігері, ата –аналар комитетінің төрағасы кіреді. Педагогикалық | |
| |кеңестің директор бекіткен шешімі білім мекемесінің барлық | |
| |қызметкерлері үшін міндетті. Педагогикалық кеңес әр оқу тоқсанында кем| |
| |дегенде бір рет отырыс өткізеді. | |
| |Педагогикалық консилиум (Педагогический консилиум) –оқушылардың | |
| |үлгерімі мен тәртібін тереңірек қарастыратын, оларды оқыту мен | |
| |тәрбиелеуде байқалған кемшіліктерді жоюға дұрыс жол табы мақсатында | |
| |өткізілетін мұғалімдердің кеңесі. | |
| |Педагогикалық қабілеттер (Педагогические способности) –мұғалімнің | |
| |педагогтік қызметте жоғары нәтижелерге жетуін қамтамасыз ететіндей | |
| |даралық –психологиялық ерекшеліктер мен кәсіптік тұрғыдан маңызды | |
| |қасиеттерінің жалпылама жиынтығы. Педагогикалық қабілеттердің мынадай | |
| |түрлері сараланады: гностикалық (танып білу –және одан ләззат ала | |
| |білу), дидактикалық (түсіндіре білу, білім бере, үйрете білу), | |
| |коммуникациялық (қарым –қатынас, ынтымақтастық жасай білу), | |
| |конструктивтік (оқу –тәрбие материалын іріктеп ала білу, жобалай, | |
| |жасай білу), ұйымдастырушылық (шәкірттерін әр алуан қарекет түрлерін | |
| |еліктіріп, тарта білу, қатысушылардың бәрін біріктіріп, олардың | |
| |мүдделерін қойылған мақсатта орындауға бағыттай білу), перцептивтік | |
| |(баланың ішкі жан –дүниесін ұғына білу, олардың сезімдер мен жан | |
| |–күйін түсіне білу, эмпатияға қабілеттілік), болжамдаушылық | |
| |(педагогикалық көрегендік жасай білу, педагогикалық қызметтегі өзара | |
| |әрекеттестік нәтижелерін болжай білу), суггестивтік (мұғалімнің | |
| |эмоциялық, ерік –жігерлік, иландырушылық ықпалы, нық айтылған жігерлі | |
| |сөзбен қажетті әсер нәтижесіне жете білу қабілеті), экспрессивтік | |
| |(мұғалімнің өзінің білімі мен сенімдерін эмоциямен әсерлі етіп айтып | |
| |жеткізе білуі, артистизмі, дауыс ырғағы, ым, ишара, оңтайлылық | |
| |элементтерін жетік меңгеруі). | |
| |Педагогикалық міндет (Педагогические задачи) –жеке тұлға не топтың | |
| |жағымды қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған мұғалім не тәрбиеші | |
| |белгілеген міндеттер. Ол нақты педагогикалық және қызметтік | |
| |педагогикалық міндеттерге бөлінеді. Нақты педагогикалық міндет оқушы | |
| |тұлғасын бір қалыптан екінші қалыпқа, яғни тәрбиелік, оқытылымдылық, | |
| |дамытылымдылықты неғұрлым жоғары деңгейге жеткізуді көздейді. | |
| |Қызметтік педагогикалық міндет нақты педагогикалық міндет пен түр, | |
| |әдіс және жүзеге асыру жолдарын таңдау мен байланысты көрініс береді | |
| |(мыс., әдеби шығарманы талқылау, пікі алу жұмыстарын ұйымдастыру). | |
| |Педагогикалық насихат (педагогическая пропаганда) –балаға білім беру | |
| |және тәрбие беру жөніндегі аса қажетті мәліметтерді көпшілік арасында | |
| |тарату. Педагогикалық насихаттың түрлері сан алуан: дәріс, баяндама, | |
| |кеңес беру түрінде мектепте ата –аналарға арналған дәрісханаларда | |
| |немесе ата –аналар университеттерінде өткізіледі. Ата –аналарға | |
| |педагогикалық білім беру газет журнал беттерінде де кеңес беру арқылы | |
| |іске –асырылады, сондай –ақ арнайы кітапшалар шығару арқылы | |
| |жүргізіледі. | |
| |Педагогикалық практика (Педагогическая практика) –жоғары және орта | |
| |педагогикалық оқу орындарындағы кәсіптік оқыту түрі, болашақ | |
| |мұғалімдерді практикалық даярлау. Педагогикалық практика педагогтің | |
| |кәсіптік іс -әрекетіне жақын жағдайда өткізіледі. Педагогикалық | |
| |практика процесінде болашақ мұғалімдердің өз кәсібін меңгеруі | |
| |кемелдене түседі. Студенттер нақты практикалық іс -әрекетке кіріседі, | |
| |лауазымдық міндетін орындаумен тәкелей танысады және мұғалімнің | |
| |кәсіптік міне –құлық логикасын меңгереді. Практика кезіндегі | |
| |студенттердің іс -әрекеті мазмұны мен құрылымы жағынан мұғалімнің | |
| |кәсіптік іс -әрекетіне ұқсап, қарым –қатынастың (оқушылармен, олардың | |
| |ата –аналарымен, басқа мұғалімдермен) әр алуандылығымен сипатталады. | |
| |Педагогикалық практика нәтижесін бағалаудың негізгі өлшемдері: әрбір | |
| |студентте кәсіптік педагогикалық біліктің қалыптасу дәрежесі; | |
| |студенттердің өздерінің практикалық іс -әрекетінің мақсатын, міндетін,| |
| |мазмұнын теороиялық тұрғыдан ұғу деңгейі; болашақ педагогтардың | |
| |қызығушылықтарының кәсіптік бағыттылығының, олардың белсенділігінің, | |
| |балалармен қарым –қатынастарының деңгейі; кәсіби мәдениетінің деңгейі;| |
| |кәсіби мәдениеттің деңгейі. Педагогикалық практиканың нәтижесі | |
| |студент жұмысын жүйелі талдау; мұғалімдермен, сынып жетекшісімен | |
| |(тәлімгерлермен, тәрбиешілермен) әңгімелесу; мектеп басшыларының | |
| |студент жұмысын талдауы; студенттердің өздерінің практикалық жұмысқа | |
| |дайындық дәрежесін және өз жұмысының сапасын бағалауы негізінде | |
| |бағамдалады. | |
| |Педагогикалық техника (Педагогическая техника) –жеке балаға, сондай | |
| |–ақ тұтас ұжымға тәрбиелік әсер етуге таңдаған әдістемелерді жүзеге | |
| |асыратын білім, шеберлік, дағдылардың жиынтығы Педагогикалық техника | |
| |педагогиканың және психологияның терең білім мен іс жүзіндегі | |
| |әзірлікті ерекше қажетсінеді. | |
| |Педагогикалық технология (Педагогическая технология) –педагогикалық | |
| |процесс пен оған қатысушылар іс -әрекетінің құрауыш, кезең, үйлері | |
| |арасындағы өзара байланысты бірізділік пен үздіксіздік қозғалысы. | |
| |Ақпараттық технологияда да педагогикалық технологияның құрамдас | |
| |бөлігі. | |
| |Педагогикалық тұлға (Педагогическая личность) –ұстаздың шәкіртіне | |
| |өзінің жеке бас үлгісімен ықпал етуі. Ол идеяның тңғышнегізін салушы | |
| |Лейпциг қаласындағы (Германия) қыздар мектебінің директоры Г.Гаудиг | |
| |(1860 –1923 ж.ж.) болды. Ол XIX ғ. екінші жартысында ұстаздың жеке бас| |
| |үлгісінің педагогикалық негізі туралы арнайы еңбек жазды. Гаудигтің | |
| |теориясы бойынша мұғалім арнайы ережені немесе әдістемелік нұсқауды | |
| |басшылыққа алмай, өзінің білімі мен іскерлігін жеке басының үлгісімен | |
| |шығармашылықпен іске асыру арқылы шәкірттеріне ықпал етуі керек. | |
| |А.С.Макаренко, А.В.Сухомлинский сияқты ұлы педагогтер ұстаз беделінің | |
| |жеке бастың үлгісіне негізделуін қуаттады. 1960 –1980 ж.ж. жаңашыл | |
| |педагогтердің (В.Ф.Шаталов, Ш.А.Амонашвили, И.П.Волков және т.б.) | |
| |қуаттаған ынтымақтастық педагогикасының негізгі идеясы ұстаздың | |
| |шәкіртке жеке бастық үлгісімен ықпал етуіне негізделеді. | |
| |Педагогикалық ұжым (Педагогический коллектив) –оқу -тәрбие мекемесі | |
| |қызметкерлерінен құралған ұжым. Педагогикалық ұжым қызметін директор | |
| |үйлестіріп басқарады. Педагогикалық ұжымның жоғарға органы | |
| |–педагогикалық кеңес. Педагогикалық ұжым сынып және мектептен тыс | |
| |ұйымдармен де жұмыс істейді. | |
| |Педагогикалық шеберлік (Педагогическое мастерство) –педагогикалық | |
| |қызметтің жоғары деңгейде меңгерілуі; педагогтің оқушылардың | |
| |оқутанымдық іс -әрекетін пәрменді басқарып, мақсаткерлік педагогикалық| |
| |әсер мен өзара әрекеттестікті жүзеге асыруына мүмкіндік беретін | |
| |арнаулы білімдерінің, біліктері мен машықтарының, тұлғалық кәсіптік | |
| |маңызды қасиеттерінің кешені. | |
| |Педагогикалық ықпал -мектеп әкімшілігінің, мұғалімнің, сынып | |
| |жетекшіснің, тәрбиешінің оқушылардың дұрыс білім және тәрбие алуына, | |
| |қоғамда өз орнын айқын табуына ықпал етуі. | |
| |Педология (грек. paidos-жасөспірім, бала, logos-ілім).XIX ғ. соңында| |
| |қолданбалы психология мен эксперименттік педагогиканың шеңберінде | |
| |эволюциялықидеяның таралуы мен дамуынан туындаға ағым. Педология | |
| |терминін 1893 ж. америкалық психолог О.Хризман ұсынды. Педологияның | |
| |негізін қалаушылар –С.Холл, Дж.М.Болдуин, Э.Киркпатрик, Э.Мейман, | |
| |В.Прейер, П.П.Блонский, Л.С.Выготский және т.б. Бұл ағымның мазмұнын | |
| |жасөспірімнің дамуы туралы психологиялық, анотомиялық –физиологиялық, | |
| |биологиялық, әлеуметтік сияқты көзқарастардың жиынтығы құрады. Бірақ | |
| |бұл кездегі пікірталастарда педологияның басқа ғылымдардан тиянақты | |
| |айқындала қоймады. Тек шешендік әдістемелік негіз бен бағдар | |
| |үйлескеннен кейінгі кезеңдегі баланың | |
| |психикалықдамуытуралыдиагностикаыл қізденістер жаңа нәтиже мен | |
| |табыстарға жетті. | |
| |Талап (требование) –педагогикалық ықпал етудің негізгі әдістерінің | |
| |бірі. Іс -әрекетке итермелейтін талап (кесімділік дәрежесіне қарай | |
| |-өтініш, тапсырма, бұйрық) және әрекет етуге тыйым салатын талап | |
| |(нұсқау, сәйкес бұйрық, жазалау) болып бөлінеді. | |
| |Тәлімгер (наставник) –жеке және топтық кәсіби оқытуды тікелей жұмыс | |
| |орнында іске асырушы адам. Тәлімгер жұмысында практикалық біліктер мен| |
| |дағдыларды қаалыптастыруға баса көңіл бөлінеді. | |
| |Тәрбие –жеке тұлғаның адамдық бейнесін қалыптастырып, өмірге бейімдеу | |
| |үшін жүргізілетін игі әрекет. Халық тәрбиені бала құрсақта жатқаннан | |
| |бастайды. Бесік тәрбиесі, балдырған тәрбиесі, өрен тәрбиесі, | |
| |жаасөспірім тәрбиесі, жастар тәрбиесі бір –бірімен жалғасып, өз | |
| |ерекшеліктерімен іске асырылады. | |
| |Тәрбие әдістері (Метод воспитания) –ересектер мен балалар арасындағы | |
| |қоғамдық қарым –қатынастардан туындаған тәрбиелік әрекеттестік | |
| |тәсілдерінің жиынтығы. Ол балалардың тіршілік, әрекет, қарым | |
| |–қатынастарын ұйымдастырып, белсенділігін арттырып, тәртіпке келтіруді| |
| |көздейді. Тәрбие әдістерінде тәрбиешінің тұлғалық ерекшелігі, кәсіптік| |
| |құзыр деңгейі айқындалады. Тәрбие әдістеріне бақылау, өзін -өзі | |
| |бақылау, өзін -өзі тәрбиелеу, әрекеттерді ұымдастыру және т.б. жатады.| |
| |Тәрбие психологиясы (Психология воспитания) –балалар ұжымының, баланың| |
| |іс -әрекетін мақсаттылық ұйымдастыру жағдайында жеке адамның дамуын | |
| |зерттейтін педагогикалық психологияның бөлімі. Тұлғаның мотивациялық | |
| |саласының мазмұны, оның бағыттылығын, құндылық бағдарлануын, сондай | |
| |–ақ әр түрлі жағдайда тәрбиеленіп жатқан балалардың өзіндік сана | |
| |сезімдеріндегі айырмашылықты, балалар ұжымы мен бозбалалар ұжымының | |
| |құрылымын, олардың жеке тұлғаның қалыптасуындағы ролін, психикалық | |
| |депривацияның жағдайы мен салдарын зерттейді. | |
| |Тәрбие технологиясы (Технология воспитания) -процестегі жекелеген | |
| |педагогикалық міндеттерді орындауға бағытталған әдістер жүйесі; | |
| |ұжымдық жоспарлардың орындалуын ұйымдастыру тәсілі; оқушылармен | |
| |байланыс орнату тәсілі; педагогикалық диагностика тәсілі. | |
| |Тәрбиелік әлеуметтану (Социология воспитания) қоғамның тәрбиелік | |
| |күшін, адамды әлеуметтендіру процесін, әлеуметтік институт ретінде | |
| |тәрбиені зерттейтін ғылым саласы. | |
| |Үйрену –адамның белгілі бір білім жүйелерін, тиісті қимыл қозғалыстар | |
| |мен амалдарды меңгере алуы. Адамның негізгі үйренетін нәрсесінің бірі | |
| |–білім. Үйренудің адам мен жануарларға ортақ негізгі үш түрі бар: | |
| |сенсор, мотор, сенсомотор. Адамға ғана тән үйренудің түрін когнитивтік| |
| |үйрену деп атайды. Сенсорлық үйрену арқылы: білім, моторлық үйренумен | |
| |–дағды қалыптасады. Бірнеше үйренудің қиысуы, мақсатқа сай әрекет ету | |
| |ойлаудың жоғары түрінің қалыптасуына мүмкіндік береді. | |
| |Тұлға (Личность) –1) –дербес әрекет ететін субъект ретіндегі нақты | |
| |және адам болмысының қайталанбас, ерекше әдісі, адамның қоғамдық | |
| |өмріінің дара нысаны. Тұлға әлеметтік тіршілік ету әдісі жағынан дара | |
| |болады, оның өзіндік дүниесі ерекше өмір жолын белгілейді және ол | |
| |мазмұны жағынан әлеуметтік жағдайлармен анықталады. Ал тегі, құрылымы | |
| |және нысаны жағынан даралық сипатта болады. Тұлғаның мәні нақты | |
| |индивидтің өзіндік ерекшелігінде, оның әлеуметтік жүйе шеңберіндегі | |
| |өзімен -өзі болу қабілетінде ашылады. Табиғи таланттардың, туа біткен | |
| |ерекшеліктердің маңызды ролын тұлға дамуында әлеуметтік факторлар | |
| |жаңаша түрде көрсетеді. Дара өмірдің тіршілік ету әдісі дегеніміз | |
| |–адам өмірінің (неғұрлым ерекше немесе неғұрлым жалпы) көрінісі, | |
| |адамның бірегей және бесаспап қасиеттерінің бірлігі, тұтас жүйе; 2) | |
| |адамдар арасындағы өзінің ұстаным –орнын еркін және жауапкершілікпен | |
| |анықтайтын, қоғамның өкілі ретіндегі адам. Қоршаған ортамен, қоғамдық | |
| |және адами қарым –қатынастар жүйесімен, мәдениетпен өзара | |
| |әрекеттестікте қалыптасады. Адам, тұлға болып туа қалмайды, | |
| |әлеуметтену процесінде тұлға болып шығады. | |
| |Тәрбиелік қарым –қатынас (Воспитательное отношение) –баланы дамытуға, | |
| |яғни оның өзін -өзі тәрбиелеуіне, өздігінен білімін жетілдіруіне | |
| |бағытталған қарым –қатынас. Тәрбиелік қарым –қатынас –адамзат | |
| |тәжірибесінің алмасуы, берілуі, меңгерілуі және пайдаланылуы. | |
| |Тәрбиеші –оқу –тәрбие мекемелерінде балалармен тәрбие жұмысын | |
| |жүргізуші. Мектепке дейінгі мекемелерде, балалар үйінде, мектеп | |
| |–интернаттарда, кәсіптік –техникалық оқу орындарында, балиғатқа | |
| |толмаған тәртіп бұзушылардың еңбек колонияларында тәрбиеші | |
| |тағайындалады. Тәрбиешу тәрбиеленушілердің күнделікті оқу –тәрбие | |
| |жұмысын, демалыс уақытын ұйымдастырады, көпшілік –мәдени жұмыстарын | |
| |жүргізеді. Тәрбиеші педагогикалық оқу орандарында даярланады. | |
| |Тәртіп (Дисциплина; лат. disciplina –оқыту –тәрбиелеу) –адамдардың | |
| |белгілі бір қауымдастығындағы, тіршілік қарекеті саласындағы | |
| |реттіліктің, жөн –жосықтылық пен ұйымшылдықтың сапалық сипаттамасы; | |
| |адамдардың мінез –құлқының қоғамда қалыптасқан құқық, мораль | |
| |нормаларына не қайсібір ұйымның жарғылық талаптарына сәйкестігін | |
| |бейнелейді. Тәртіп адам мәдениетінің ең маңызды құрауыштарының бірі | |
| |ретінде оның әр түрлі салаларындағы қоғамдық мінез –құлқын сипаттайды.| |
| |Тәртіптілік тұлғаның ұстамдылығын, іштей ұйымдасқандығын, | |
| |жауапкершілігін, өз мақсаттарына бағыну (өзіндік тәртіп) мен қоғамдық | |
| |нұсқауларға (заңдар, нормалар, принциптер) бағынуға әзірлігі мен | |
| |дағдысын қамтиды. Қоғамдық тәртіп адамдардың мінез –құлқы мен жүріс | |
| |–тұрысында үйлесімді, жөн –жосықты сипат береді, ұжымдық іс -әрекеттің| |
| |өнімді болуының, әлеуметтік институттар мен ұйымдардың қалыпты қызмет | |
| |атқаруының, тұлғааралық қарым –қатынастардың дұрыс болуының алғы шарты| |
| |болып табылады. | |
| |Тәртіптілік (Дисциплинированность) –адамның адамгершілік бағыттылығын,| |
| |өз тәртібін ойша жобалау қабілетін және өзіндік күнделікті әрекетін | |
| |қамтитын тәртіпке, ұйымшылдыққы әдеттенуі. Тәртіптілік –адамдардың | |
| |қоғамдық ортада белгілі бір тәртіп жүйесін сақтауын және олардың | |
| |игеруге міндетті нормаларды (құқықтық, моральдық, саяси –этностық) | |
| |берік сақтауын талап ететін жүйе. Осы жүйені орындау арқылы адамның | |
| |қоғамдағы қарым –қатынасы, еңбекке қатысы айқындалады. Тәртіптілік | |
| |нормалары әдет –ғұрып, дәстүр, қоғамдық дағдылар арқылы көрініс | |
| |табады. Ол қоғамдық орындар мен жеке топтарда, отбасы бірлестіктерінде| |
| |іске асырылады. Тәртіпсіз ешбір қоғамның нәтижелерге қол жеткізуі | |
| |мүмкін емес. Тәртіпті сақтау саналы түрде іске асырылғанда ғана | |
| |нәтижелі, жемісті болады. Зорлау, күштеу арқылы орындалған тәртіп | |
| |іштей ыза, кек туғызып, жұмыста тиісті нәтиже бермейді. Ол өнімнің | |
| |сапасына да кері әсер етуі мүмкін. | |
| |Теория –практика мен тәжірибені қорыта келіп, әр алуан қоғамдық | |
| |құбылыстар мен фактілерді түсіндіретін және оларға әсер ете | |
| |алатынжалпы ғылыми принциптерді білдіретін ілім. | |
| |2 Дәріс сабақтарының тақырыптары. | |
| |Дәріс сабақтарының мақсаты және міндеттері: | |
| |Әр бір тақырыпты қарастыру барысында толық құнды, жүйелі білім беру. | |
| |Тақырыптың фундаментальды негізін, қазіргі кездің мәселелерін түсінуге| |
| |көмектесу, зерттелінетін тақырыптардың теориялық және қолданбалы | |
| |тұжырымдамалары бойынша өз бетінше баға бере алу үшін білім беру. | |
| |Әр жақты ғылыми көзқарастарды қарастыра отырып, әр түрлі авторлардың | |
| |тұжырымдамаларының ерекшеліктерін және ғылыми мектептердің жақсы | |
| |жақтарымен кемшіліктерін бағалай алуға үйрету. | |
| |Ғылым негіздері жайында түсінік беру. Белгілі бір ғылыми-практикалық | |
| |міндеттер және мәселелерді шешу жолдарын ғылыми тұрғыдан негіздеу. | |
| |Оқытылатын пәнге деген қызығушылығын арттыру, өзбеттілікпен ойлау | |
| |шығармашылығын дамыту. Ойлау, талқылау және қойылған мәселеге талдау | |
| |жасай алуға үйрету. Ғылыми-материалистік дүниетанымын қалыптастыру. | |
| |Ұсынылып отырған пән бойынша оқу-әдістемелік кешенде дәріс | |
| |сабақтарының қысқаша мазмұны берілген. | |
| | | |
| |Тақырып: Педагогикалық психологияның мақсаты, міндеттері, мазмұны. | |
| |Мақсаты:Педагогикалық психология пәні, мақсаты, мазмұнымен танысып, | |
| |меңгеру. | |
| |Педагогикалық психологияның қазіргі уақытта даму ауқымы одан сайын | |
| |кеңейіп отыр. Мысалы, отандық педагогикалық психология оқытуды | |
| |басқарудың психологиялық механизмдерін зерттейді (Н.Ф. Талызина, Л.Н. | |
| |Ланда және т.б.) жэне білім беру процесін жалпы зерттейді (В.С. | |
| |Лазарев жэне т.б.), іс-әрекеттердің жинақтап қорытылған тэсілдерін | |
| |меңгеру процесін басқару (В.В. Давыдов, В.В. Рубцов жэне т.б.), оқу | |
| |мотивациясы (А.К. Маркова, Ю.М. Орлов жэне т.б.), осы процестің | |
| |табыстылығына әсер етуші жеке психологиялық факторлар, мысалы | |
| |ынтымақтастық (Г.А. Цукерман жэне т.б.), оқушылар мен мұғалімдердің | |
| |жеке түлғалық ере-кшеліктері (В.С. Мерлин, Н.С. Лейтес, А.А. Леонтьев,| |
| |В.А. Кан-Калик және т.б.). Жалпы, педагогикалық психология оқу | |
| |процесін басқарудың психологиялық мэселелерімен, танымдық процестер-ді| |
| |қалыптастыруды (ең алдымен, теоретикалық ойлау) зерттейді, оқушы | |
| |түлғасын қалыптастырудың жалпы контексінде «оқыту про-цесінде ой | |
| |еңбегі дамуының неғұрлым жоғары деңгейіне қол жет-кізуге мүмкіндік | |
| |беретін ой еңбегі дамуының сенімді өлшемдерін іздейді, педагог пен | |
| |оқушының өзара арақатынас мәселелерін, сонымен қатар оқушылар | |
| |арақатынасын қарастырады». | |
| |Педагогикалық психологияның негізгі ұғымдары. Оқыту, даму, даму және | |
| |оқыту арақатынасы, тәрбие, білім беру, білім беру жүйесі және т.б. | |
| |Педагогикалық психологияның бөлімдері. Оқыту психологиясы, тәрбие | |
| |психологиясы, ұстаз психологиясы, дамуы жетімсіз балаларды оқыту және | |
| |тәрбиелеу психологиясы, мұғалім мен оқушылар арасындағы қарым-қатынас | |
| |психологиясы. Педагогикалық психология проблемалары, даму мен | |
| |оқытудың байланысы проблемасы; оқыту мен тәрбиенің байланыс | |
| |проблемасы; дамудағы сензитивті кезең проблемасы; дарынды балалар | |
| |проблемасы; баланы мектепке даярлау проблемасы және т.б. | |
| |Педагогикалық психологияның ғылымдар жүйесіндегі орны. Оның басқа | |
| |ғылым салаларымен байланысы. | |
| | | |
| |Өзін- өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Педагогикалық психологияның пәні, анықтамасы. | |
| |2. Педагогикалық психология саласындағы білімнің оқыту-тәрбиелеу | |
| |үрдісін ұйымдастыру барысындағы маңыздылығы неде ? Мысал келтіре | |
| |отырып түсіндіріңіз. | |
| |3. Педагогикалық психологияның негізгі ұғымдары ? | |
| |4. Педагогикалық психологияның қарастыратын мәселелер аймағын атаңыз ?| |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Педагогикалық психологияның зерттеу пәні, обьектісі, | |
| |құрылымы, зерттеу әдістері. | |
| |Мақсаты: Педагогикалық психологияның зерттеу обьектісі, зерттеу пәні | |
| |және құрылымы. | |
| |Ғылымның кез-келген саласы сияқты педагогикалық психо-логияны | |
| |қарастырғанда ең алдымен оның объектісі мен зерттеу пәнін ажыратып алу| |
| |қажет. | |
| |Ғылыми объекті - бүл зерттеудің өзінен тыс, эртүрлі ғылым-дарды | |
| |зерттеуге болатын ақиқат. Объект ретінде материалдық жэне материалдық | |
| |емес қүбылыстар, денелер, процестер; тірі, биологиялық жэне | |
| |абстрактілі жүйелер; күрделілігі эртүрлі дәрежедегі биологиялық | |
| |ағзалар бола алады. Ғылыми зерт-теу объекті ретінде өсімдік жэне | |
| |жануарлар әлемі, адам, қоғам, өркениет, ғарыш, т.б. қарастырылады. | |
| |Әрбір объект (ғылыми тану объектісі ретінде адам да) көптеген | |
| |ғылымдармен зерттеліне алынады. Мысалы, адам антропология, физиология,| |
| |психология, элеуметтану, педагогика ғылымдарымен зерттелінеді. Алайда,| |
| |эрбір ғылымның өз зерттеу пәні бар, яғни, оның объектідегі зерттеу | |
| |нысаны. Мысалы, жас ерекшелік және педагогикалық психологияның зерттеу| |
| |объектісі ортақ - адам, бірақ бүл ғылымдардың зерттеу пәні әртүрлі. | |
| |Жас ерекшелік психологиясы үшін адамның психикалық дамуы мен өмірге | |
| |келген сэттен бастап қартайған шаққа дейінгі қалыптасуының | |
| |заңдылықтары мен механизмдері, педагогикалық психология үшін, ең | |
| |алдымен, білім беру процесінде адамның элеуметтік мэдени тэжірибені | |
| |игеру механизмдері мен заңдылықтары. Алай-да, педагогика мен | |
| |психологияның, жас ерекшелік психологиясы мен педагогикалық | |
| |психологияның зерттеу объектісінің ортақ бо-луы олардың тығыз, іштей | |
| |ажырамас байланысына жэне олардың пәндерінің эртүрлілігінің негізінде | |
| |жеке бөліп қарастыруға шарт-ты түрде қарауға себеп болып отыр. | |
| |Педагогикальщ психологияның пәніне жан-жақты анықтама бермес бұрын | |
| |көптеген ғылымдардың зерттеу объектісі болып та-былатын (педагогика, | |
| |әлеуметтану, физиология, медицина, басқару теориясы, жалпы, | |
| |элеуметтік, жас ерекшелік, педагогикалық психология) білім беру, | |
| |педагогикалық процесс - күрделі, көп қимылды, көп құрамдас бөлікті | |
| |құбылыс екеніне назар аудару қажет. | |
| |Зерттеу пэнінің келтірілген анықтамасы мен жоғарыда қарастырылған | |
| |көзқарастар түрғысынан педагогикалық психо-логияның қү_рылымына: | |
| |1. Білім беруші қызметтің психологиясы (оқу жэне педагогикалық | |
| |қызметтің бірлестігі ретінде); | |
| |2. оқу қызметінің және оның субъекті - оқушының психология- | |
| |сы (оқушы, студент); | |
| |3. педагогикалық қызметтің (білім беруші және тәрбиелеуші | |
| |әсердің бірлестігі) жэне оның субъекті (мұғалім, оқытушы) | |
| |психологиясы; | |
| |4. оқу-педагогикалық еңбектестік жэне қарым-қатынас психоло- | |
| |гиясы кіреді. | |
| |Аталған кү-рылым педагогикалық психологияның зерттеу аумағын кеңейтіп | |
| |отырғаны анық, соның өзінде ол 3 тармақта дэстүрлі болып қалып отыр | |
| |(оқыту, тэрбие беру, мүғалім). | |
| |Педагогикалық психология әдістеріне түсінік. Педагогикалық | |
| |психологияның зерттеу әдістерінің негіздері –L -, Q және T мәліметтері| |
| |екендігі мен оларға сипаттама беру; Ақпарат алудың бірінші көзі - L -| |
| |деректер (Ъі£е гесогсі) - негізінен бақылау нәтижесінде адам өмірін | |
| |тіркеп отыру арқылы алынған деректер; мұнда сараптамалық бағалау да | |
| |кіреді. Ақпарат алудың екінші көзі - Q - деректер сауалнамалар мен | |
| |өзін-өзі бағалаудың басқа әдістері негіздерінде алынады. Мұндай | |
| |ақпарат көзіне ММРІ (Минесоттық көпсалалы тұлғалық тізбе), Кэттелдің | |
| |16-факторлық түлғалық сауалнамасы. Ақпараттың үшінші көзі - Т - | |
| |деректер- бүл объективті тестердің деректері, олардың ішіндегі негізгі| |
| |12 топ, Р.Б. Кэттел мен В.Ф. Варбуртонға сэйкес педагогикалық | |
| |психологияда тестілеу эдісін қарастырғанда келтіріледі. | |
| |Зерттеу әдістерінің негізгілері бақылау, өзін -өзі бақылау, | |
| |әңгімелесу, сұқбат, интерью, анкета, эксперимент, іс нәтижесін талдау,| |
| |тест (оның түрлері), әдістерінің сипаттамасы мен қолданылу | |
| |ерекшеліктері. Психологиялық –педагогикалық зерттеулердің негізгі | |
| |кезеңдері. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Педагогикалық психологияның жас ерекшелік психологиясынан | |
| |олардың зерттеу объектісінің ортақ болғаны немен айрықшылынады? | |
| |2. Педагогикалық тәжірибеде қандай зерттеу эдістері күнделікті | |
| |қолданылады? | |
| |3. Нормативтік бағытталған тест жүргізу критерийлері | |
| |бағытталған тест жүргізуден немен айрықшылынады және осы екіншісінің | |
| |педагогикалық тэжірибеде қолданылуының басымдылығы неде? | |
| |4. Тестерді қолдану педагогикалық психологияда неліктен | |
| |этикалық сипатқа ие? | |
| |5. Педагогикалық психологияның міндеттері осы ғылымның қазіргі| |
| |заманда дамуымен қандай ара қатынаста? | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |3. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| |Тақырып: Педагогикалық психологияның әдіснамалық негіздері. | |
| | | |
| |Оқыту процесіндегі адамның психикалық дамуының әлеуметтік | |
| |–методологиялық негізі. Психикалық дамуда оқыту мен тәрбиенің алатын | |
| |орны. | |
| |Іс -әрекет пен оқытудың өзара байланысы. Іс -әрекет пен сананың өзара | |
| |байланысы. Тұлғаның дамуын басқарудағы тәрбие және оқыту. | |
| |Негізгі категориялар: психика, оқыту, тәрбие, іс -әрекет, сана, тұлға.| |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері | |
| |Кез келген білім беру жүйесінде білім алушы адам үйренуші бо-лып | |
| |табылады. Осы түсінікте адамның өзі басқалардың көмегімен оқидыі, | |
| |яғни, ол білім беру процесінің белсенді субъектісі бола түрып, барлық | |
| |қарастырылған субъектілік сапалармен, қырлармен сипатталады. | |
| |Әр оқушы жеке түлғалық және іс-әрекеттік ерек-шеліктерге, яғни, тума | |
| |қабілеттердің , интеллектуалдық іс-әрекеттің, когнитивті стильдің, | |
| |галап қою деңгейінің, өзін-өзі бағалаудың, жұмысқа қабілеттілік | |
| |ерекшеліктеріне; іс-эрекетті орындау ерекшеліктеріне (жоспарлау, | |
| |ұйымдастыру, дәлдік және т.б.) ие болып келеді. Әр үйренуші өз | |
| |іс-әрекетінің, соның ішінде оқу іс-эрекетінің стилімен, оған деген | |
| |қатынасымен, оқытылуға жарамдылығымен сипатталады. | |
| |Сонымен бірге, барлық үйренушілер білім беру жүйесінің бел-гілі бір | |
| |сатысында бастапқы, жалпы жэне тек оларға тән ерекшелік-гермен, | |
| |қырлармен сипатталады. Бүл, әр білім беру сатысы, эдетте, адам | |
| |өмірінің белгілі бір кезеңімен теңестірілуімен түсіндіріледі. | |
| |Жас ерекшеліктік кезеңдерге бөлу психологиядағы күрделі жэне бір жақты| |
| |шешілмейтін проблемалардың бірі болып келеді (А. Валон, Ж. Пиаже, В. | |
| |Штерн, П.П. Блонский, Л.С. Выготский жэне т.б.) | |
| |Бүкіл дүние жүзінде үйренушілерді, олар оқитын (оқушылар, гимназистер,| |
| |реалистер, студенттер) білім беру жүйесінің сипа-тына сэйкес атайды. | |
| |Осы атаулардың ішінде оқытудың жасы мен сатысына сәйкес одан да | |
| |бөлшекті белгілеулерді ажыратады. Бұл бір, үйренушінің субъектік | |
| |болмысын элеуметтік мәдени жэне жас ерекшеліктік кезеңдерге бөлудің | |
| |негізінде жатқан, мэдени-тарихи дифференциация. Ол баланың, | |
| |мемлекеттің қоғамдық институттардағы (мекемелердегі) іс-эрекет | |
| |сипатымен байланысты. Осыдан білім беру сатыларындағы кезеңдердің | |
| |атауы да шығады - мектепке дейінгі, мектеп жасы (кіші, орта, жоғары), | |
| |сту-денттік. Бұл субъектілердің 6-дан 22-23 жасқа дейінгі жас | |
| |сатысындағы кезеңдерге бөлудің педагогикалық өлшемдері жайлы | |
| |куэландырады. Келесі кезеңдерге бөлу жалпы қабылданған болып | |
| |есептеледі: мектепке дейінгінің алдындағы жас (3-5 жас), мектепке | |
| |дейінгі (5-7 жас), кіші мектеп жасы (7-11 жас), жеткіншек (орта | |
| |мектеп) жасы (11-15 жас), ерте жастық шақ, не-месе жоғары мектеп жасы | |
| |(15-18 жас) жэне студенттік кезең (кеш жастық шақ, ерте кемелді жас) | |
| |-17-18 - 22-23 жастар (Б.Г. Ананьев бойынша). | |
| |Осыған сэйкес, әр білім беру кезеңдерінің типтік субъектері мектепке | |
| |дейінгі, кіші мектеп оқушысы, жеткіншек, жоғары сы-нып оқушысы, | |
| |студент болады. Бұл жерде, адам өміріндегі эр кезеңі оның | |
| |көрсеткіштері ретінде болатын көптеген фактор-лардың жиынтығымен | |
| |анықталады. Д.Б. Эльконин дамудың өзін, жэне оның кезеңцерін де | |
| |шарттаушы негізгі үш факторларды, көрсеткіштерді атайды. Әр жас, | |
| |немесе кезең, келесі көрсеткіштермен сипат-талады: | |
| |1. дамудың белгілі бір әлеуметтік ситуациясымен немесе осы | |
| |кезеңде баланың үлкендермен қатынасқа түсуінің нақты фор- | |
| |масымен; | |
| |2. іс-эрекеттің негізгі немесе жетекшітипімен (бала дамуының | |
| |белгілі бір кезеңдерін сипаттайтын іс-әрекеттің бірнеше алуан | |
| |түрлері бар!; | |
| |3. негізгі психикалың жаңа құрылымдармен (әр кезеңде олар | |
| |жекеленген психикалық процестерден түлға қасиеттеріне дейін | |
| |болады)» | |
| |Осы көрсеткіштердің барлығы Д.Б. Эльконин бойынша, өзара әрекеттесудің| |
| |және өзара эсер етудің аса күрделі қатынастарында орналасқан. Л.С. | |
| |Выготский үшін дамудың негізгі өлшемі жаңа қүрылым болса, онда | |
| |іс-эрекеттік тұжырымдаманы дамытушылар Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов | |
| |үшін іс-эрекеттің же-текші типі негізгі болып табылады. А.В. | |
| |Петровский анықтаушы өлшем деп дамудың элеуметтік ситуациясын, яғни, | |
| |саналы ортаны, қауымдастықты есептейді. | |
| |, Д.Б. Эльконин психикалық дамудың жас ерекшеліктік кезеңдерін жэне | |
| |іс-эрекеттің алты жетекші түрлерін анықтады: 1) үлкендермен тікелей - | |
| |эмоционалдық қарым-қатынас, 2) заттық-манипулятивтік іс-эрекет, 3) | |
| |рөлдік ойын, 4) оқу іс-әрекеті, 5) интимді-түлғалық қарым-қатынас, 6) | |
| |оқу-кэсіби іс-әрекет. | |
| |Оқушы мен студентті оқу іс-эрекетінің субъекті ретінде қарастыру Д.Б. | |
| |Эльконин тезистеріне сүйенеді: баланың жетек-ші іс-әрекеті (ойын, оқу | |
| |іс-әрекет, түлғалық қарым-қатынас, т.б.)белгілі бір элеуметтік ортада,| |
| |даму ситуацияларында өтеді, бұл жиынтығында психикалық жэне түлғалық | |
| |жаңа қүрылымдарды қальштастырады. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Кіші жэне жоғары сынып оқушыларының оқу мотивациялары | |
| |немен ажыратылады? | |
| |2. Адам дамуының қандай жас ерекшеліктік кезеңі оның оқу іс- | |
| |эрекеті субъектінің позициясына эсер етеді? | |
| |3. Д.Б. Эльконин бойынша психикалық дамуды жас кезеңдерге бөлу ? | |
| |4. Психологиялық жаңа құрылымдардың мәні неде ? | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Мухина В.С. Детская психология. М., 1985. | |
| |2. Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |3. Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |4. Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |5. Петровский А.В. Жас ерекшелік және педагогикалық психология. | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Қазіргі кездегі білім беру. | |
| |Ғылым, білім түсініктері.Білім көп аспектілі феномен ретінде. Қазіргі | |
| |кездегі оқытудың негізгі бағыттары. Білім беру жүйесі адамды оқьпу | |
| |жэне тэрбиелеуді көздеуші білім беру процесінде дамиды жэне қызмет | |
| |атқарады, нақты айтқанда, оқу-тәрбие беру процесінде. Білім беру | |
| |процесс ретінде адамның саналы өмірінің аяғына дейін тоқтатылмайды. Ол| |
| |мақсаты, мазмұны, формасы бойынша үздіксіз түрленіп отыра-ды. Білім | |
| |берудің үздіксіздігі қазіргі уақытта оның процесуалдық жағын сипаттай | |
| |келе, оның негізгі ерекшелігі ретінде шығып отыр. | |
| |Білім беруде дэстүрлі оқытумен қатар басқа бағыттар да қалыптасты: | |
| |проблемалық оқыту; бағдарламаланған оқыту; ой-еңбегі іс-әрекеттерін | |
| |сатылы қалыптастыру теориясы-на негізделген оқыту (П.Я. Гальперин, | |
| |Н.Ф. Талызина); алгоритмизацияланған оқыту (Л.Н. Ланда); | |
| |белгілік-контекстік тип бойынша дамыта оқыту (А.А. Вербицкий), жобалық| |
| |оқыту жэне т.б. Қазіргі уақытта В. Оконь атап өткендей, оқыту көпжақты| |
| |процесс, ол оның бағыттарының эртүрлі элементтерін қамтиды. Оқытудың | |
| |көпжақтылығы білім беру жүйесінің әрбір сатысы үшін, оқытудың эрбір | |
| |нақты жағдайы үшін бағыттың қайсысының болмасын басымды жақтарын | |
| |қолдануға мүмкіндік береді, ол оқушы мен педагогтың жеке психологиялық| |
| |ерекшеліктерінің мүмкіндіктеріне сэйкес жүзеге асырылады. Жалпы | |
| |түрінде оқытудың көпжақтылығын В.Оконь оны құрастырушылардың эр | |
| |түрлерінің жиынтығы ретінде .ұсынған: оқыту тэсілдері, сабақ беру | |
| |әдістері, т.б. Осындай әрбір жинақ оқытудың бағытын анықтайды. | |
| |Қазіргі замандағы білім берудің қарастырылған бағыттары: дэстүрлі, | |
| |проблемалық, бағдарламаланған (бихевиористік негізде жэне ой-еңбек | |
| |әрекеттерін сатылап қалыптастыру теориясының негізінде), оқытудың | |
| |алгоритмизациялануы, белгілік-контекс-тік оқыту «таза» күйінде, | |
| |бастапқы нұсқасында сирек жүзеге асырылады. Олардың эрқайсысы | |
| |басқасының элементтерін қамтиды. Мысалы, ой-еңбек эрекеттерін сатылап | |
| |қалыптастыру теориясының негізінде оқыту мен белгілік-контекстік оқыту| |
| |мэселе қоюшылықты, проблемалық тапсырамаларды кіргізеді; дэстүрлі | |
| |оқыту контекстіліктің элементтерін кіргізеді, т.б. | |
| |Оқытудың осы бағыттарының теоретикалық негіздемеленіп қосылуы білім | |
| |беру процесінің негізгі сипаттамаларын шығармашы-лықтық тұрғыдан | |
| |қолдануды шын мәнінде жүзеге асыра алады: оның басқаруға көнуін, | |
| |меңгерудің психологиялық ерекшеліктерімен салыстырылуын, атап айтқанда| |
| |оқушылардың ақыл-ой қызметінің ерекшеліктерімен, бағдарламаланушылық, | |
| |белсенділік, өз бетімен эрекет жасаушылық жэне оқушылардың жеке | |
| |бастарының ерекешеліктерін ескеру. | |
| |Оқытушы мен оқушының өзара байланысының өзіндік негіздемесі бойынша | |
| |контакті жэне қашықтан оқыту. Саналыльщ (интуитивизм) принципінің | |
| |негіздемесі бойынша оқыту тэжірибені игеру сипатына қатысты бөлінеді. | |
| |Білім беру процесінде басңарудың орын алуы негіздемесі бойынша оқыту | |
| |а) оған негізделетін (мысалы, дәстүрлі оқыту) | |
| |жэне б) басқаруды меңгерудің негізгі механизмі ретінде | |
| |қарастыратын (ой-еңбегі эрекеттерін сатылап қалыптастыру теориясы, | |
| |бағдарламалан-дырылған, алгоритмизацияланған оқыту) болып екіге | |
| |бөлінеді. Оңытудың болашақ ңызметпен байланысы негізі бойынша | |
| |белгілілік-контекстік, немесе контекстік оқыту (А.А. Вербиц- | |
| |кий) жэне дәстүрлі контекстен тыс оқыту. Оқытуды ұйымдастыру | |
| |тэсілі негізі бойынша оқытудың белсенді түрлері мен әдістерін | |
| |қамтитын түрі мен дәстүрлі | |
| |(ақпараттық, мэлімет берушілік) оқыту түрі бөлініп шығуы. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Қазіргі замандағы білім берудегі негізгі беталыстар мен принциптер | |
| |қандай? | |
| |2. Қазіргі замандағы білім берудің негізгі бағыттарының тәжірибеде | |
| |қолдану ерекшеліктері қандай ? | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |3. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| |Тақырып:Оқу іс -әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |Оқыту: жалпы сипаттама. Педагогикалық психологияда, педагогикада, | |
| |жалпы дидакти-када міндетті түрде білім беру процесінің екі, өзара | |
| |байланысты жақтары ажыратылады: оқытушы, тэрбиелеуші жэне үйретуге | |
| |жарамдылық, яғни педагогтың қатысуымен жүзеге асырыла-тын оқыту жэне | |
| |сөздің ең жалпы мағынасында үйрету немесе нақтырақ айтқанда, оқушының | |
| |қатысуымен жүзеге асырылатын оқу. Оқыту осы терминнің ең жиі | |
| |пайдаланылатын мағынасында отбасы, мектеп, жоғары оқу орны, | |
| |қауымдастықтың арнайы үйымдастырылған жағдайында қоғамдық-тарихи, | |
| |әлеуметтік тәжірибені басқа адамға (адамдарға) мақсатты бағытталған, | |
| |біртіндеп беруі. | |
| |Бұрын айтылғандай, оқудың жалпы теориясының негізін қалағандар Я.А. | |
| |Коменский, И.Г. Песталоцци, А. Дистервег, И. Гербарт, біздің елімізде | |
| |- К.Д. Ушинский, П.Ф. Каптерев, С.Т. Шацкий, А.П. Нечаев, М.Я. Басов, | |
| |П.П. Блонский, Л.С. Выготский, Н.К. Крупская, А.С. Макаренко, сонымен | |
| |қатар XX ғасырдың ортасындағы отандық және шетелдік педагогикалық | |
| |психологияның көрнекті өкілдері Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов, И. | |
| |Лингарт, Й. Ломпшер оқу іс-эрекетінің психологиялық теориясын | |
| |қалыптастырып, ол Ресейге ғылыми басымды болған. Оны жетіл-дірушілер -| |
| |Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов, А.К. Маркова, П.Я. Гальперин, Н.Ф. | |
| |Талызина жэне т.б. (оның психологиялық негізі, іс-әрекет теориясының | |
| |кең контекстінде Л.С. Выготский, С.Л. Рубинштейн еңбектерінде | |
| |қаланған, ал нақты мазмұнын А.Н. Ле-онтьев тұжырымдаған) оқыту | |
| |теориясына жаңа проблема қойды: іс-эрекет субъектінің өзінің әрекеттер| |
| |үрдісінде өзгеруі, яғни, эрекеттің жалпыланған тэсілдері арқылы оқу | |
| |міндеттерін орын-дау барысында танып отырған пэннің объективті | |
| |қасиеттерінін қайта өндіретін эрекеттер процесінде өзгеруі. «Оқу | |
| |іс-эрекеті» түсінігі үнемі бір жақты түсінік деп айтуға келмейді. Кең | |
| |мағынада алғанда ол кейде үйренудің, оқудың жэне тіпті оқытудың | |
| |синонимі ретінде жөнсіз қарастырылады. Тар мағынада, Д.Б. Эльконин | |
| |бойынша - кіші мектеп жасындағы жетекші іс-әрекет түрі. Д.Б. Эльконин,| |
| |В.В. Давыдов, А.К. Маркова жұмыстарында «оқу іс-эрекеті» түсінігі, | |
| |субъектінің оқу пэніне деген, С.Л. Рубинштейн бойынша түсіндірілетін, | |
| |бүкіл оның барысындағы ерекше «жауапкершілік қатынаспен» теңестіріле | |
| |отырып, іс-әрекеттік мазмұн мен мағынаға толады. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Оқу іс-әрекетінің пэндік мазмұнына не жатады? | |
| |2. Оқу іс-әрекетінің құрылымында оқу эрекеттерінің қандай | |
| |түрлері бөлінеді жэне оған не негіз болады? | |
| |3. Оқыту, оқу үйрену ұғымдарының айырмашылығы неде ? | |
| |4. Оқу міндеттерінің қүрамына не жатады? | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |3. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |Адамды оқыту мен дамытудың арасындағы байланыс -педагогикалық | |
| |психологияның ең бір маңызды проблемасының бірі. Оны қарастыру | |
| |барысында: а) дамытудың өзі күрделі инволюциялық-эволюциялық алға | |
| |жылжушы қозғалыс болып табылады, оның жүру барысында адамның өзінде | |
| |ілгерінді - ке-йінді интеллектуалдық, түлғалық, мінез-к^лықтық, | |
| |әрекеттілік өзгерістер жүреді (Л.С. Выготский, Б.Г. Ананьев); б) | |
| |дамыту, эсіресе түлғалық өмірдің өзі тоқтаған сәтіне дейін | |
| |тоқтамайды, ол тек бағыты, қарқындылығы, сипаты мен сапасы бойын-ша | |
| |ғана өзгеріп отырады. Дамытудың ортақ сипаттамалары: қайтымсыздық, | |
| |прогресс-регресс, бірқалыпсыздық, алдыңғының жаңада сақталынуы, өзгеру| |
| |мен сақталудың бірлігі болып табылады. Психикалық дамуды анықтаушы | |
| |факторлар ретінде В.С. Мухина оның алғышарттарын, дамудың шарттары мен| |
| |бай-ланыстарын жэне баланың ішкі позициясын қарастырады . | |
| |Білім берудің кез-келген жүйесінің негізгі мақсаты - білім алушы | |
| |(оқушы) түлғасының дамуы жөнінде айта келе, ең ал-дымен қазіргі | |
| |замандағы педагогикалық психологияның негізгі ережелерінің бірін атап | |
| |өту қажет, оған сәйкес оқыту адамның психикалық жэне жалпы алғанда, | |
| |түлғалық дамуының шарты ғана емес, сонымен қатар оның негізі және | |
| |қүралы болып табы-лады. Оқыту мен дамытудың ара қатысының сипаты | |
| |туралы сұрақ та маңызды. Бүл сүраққа жауап педагогикалық психология | |
| |үшін өте маңызды. Отандық психологияда Л.С. Выготский тұжырымдаған | |
| |жэне ісрттеушілердің көпшілігі күптайтын көзқарасты үстанады. Бұл | |
| |кезқарасқа сэйкес, оқыту мен тэрбиелеу баланың психикалық да-муында | |
| |жетекші рөл ойнайды. «Оқыту дамуда тек қана жуық ара- да болатын | |
| |салдар ғана емес, алыс болашақта болатын салдарға ие болады, оқыту тек| |
| |қана дамудың соңынан ғана, онымен қатарласа жүріп отыра алады, ол | |
| |дамудың алдына түсіп, оны ары қарай итермелеп, онда жаңа қасиеттер | |
| |туғызып жүре алады». Дамудың қарастырылған проблемалары бірқатар | |
| |сүрақтардың жауабы болып отыр: түлғаның психикалық дамуының жал-пы | |
| |бағыттары қандай, оның қозғалтушы күші не, дамудың элеуметтік жағдаяты| |
| |қандай, ол қандай негізгі бағыттар бойынша жүреді. Кез-келген тип | |
| |бойынша жүзеге асырылатын оқыту, егер ол басқарылатын жэне өзінің | |
| |негізгі мақсаты — оқушы түлғасын дамытуға, оның психикалық дамуына қол| |
| |жеткізгісі келсе, осы сэттердің барлығын ескере алмауы мүмкін емес. | |
| |Мотивацияның, өзіндік бақылаудың қалыптасуы. Оқыту және дамытудың | |
| |арақатынасы туралы ғалымдардың көзқарастарына, ақыл-ой дамуына | |
| |қатысыты зерттеулер, оның даму деңгейлеріне, тұлғаның даму мәселесіне| |
| |қатысты А.В.Петровский, Л.И.Божович және т.б. еңбектері. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. «Үйрету», «оқу», және «оқу әрекеті» деген ұғымдар арасында | |
| |қандай айырмашылық бар? | |
| |2. Оқыту және дамудың арақатынасы қандай ? | |
| |3. Дамытудың ортақ сипаттамасын атаңыз ? | |
| |4. Дамудың қозғаушы күштері туралы теорияларды атаңыз. | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Ильясов И.И. Структура процесса учения. М., 1986. | |
| |2. Лингарт Й. Процесс и структура человеческого учения. М., 1970. | |
| |3.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |4.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |5.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |6.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| |Тақырып: Білімді, іскерлікті, дағдыны меңгеру процесі. | |
| |Меңгеру оқытудың (оқу, оқу іс-эрекеті) барлық теориялары, тіпті ол | |
| |жеке процесс ретінде ажыратылғанына немесе оқумен теңестірілгеніне | |
| |қарамастан, негізгі түсінігі болып та-былады. Меңгеру өз тарапынан | |
| |күрделі, көп мәнді түсінік бола отырып, түрлі позициялар, түрлі | |
| |бағыттар көзқарасы тарапынан түсіндірілуі мүмкін. | |
| |Біріншіден, меңгеру - «өзіне телу» арқылы адамның даралық тэжірибені | |
| |тауып алуы, А.Н. Леонтьев терминдерінде элеуметтік-мэдени, | |
| |қоғамдық-тарихи тәжірибені білімдердің, мағыналардың, эрекеттің | |
| |(сондай-ақ іскерліктер мен дағдылардың) жалпыланған тәсілдерінің, | |
| |адамгершілік нормалардың, мінез-құлықтың эти-калық ережелерінің | |
| |жиынтығы ретінде қалыптастыру жолдары, механизмі. Осындай меңгеру | |
| |адамның бүкіл өмір сүру барысын-да бақылауы, жалпылауы, шешім | |
| |қабылдауы жэне өз эрекеттері нэтижесінде жүзеге асады. Бүл жерде өз | |
| |эрекеттері қалай жүргені — өздігінен бе, элде білім беру жүйелерінің | |
| |арнайы жағдайларында ма, ол маңызды емес. | |
| |Екіншіден, меңгеру - адамның күрделі интеллектуалдық іс-эрекеті, оған | |
| |материалды қабылдауы, мағыналық өңдеуі, сақтау мен қайта өңдеуді | |
| |қамтамасыз ететін барлық таным процестері (сенсорлық-перцептивтік, | |
| |мнемологиялық) жатады. | |
| |Үшіншіден, меңгеру - бұл оқудың, оқу іс-эрекетінің нэтижесі. Оқу | |
| |материалының меңгерілуінің беріктігі,жүйелілігі,сапалылығы туралы | |
| |айтқан кезде зерттеушілер көбінесе дэл нәтижелік жақты есепке алады. | |
| |С.Л.Рубинштейн бойынша, оқу іс-эрекетіне қатысты меңгеру, оның | |
| |мазмұны, «оқыту процесінің орталық бөлігі» ретін-де болады. Онымен | |
| |қоса, В.В. Давыдов бойынша, «ғылыми білім-дерді жэне оған сәйкес | |
| |іскерліктерді меңгеру іс-әрекеттің негізгі мақсаты жэне басты нәтижесі| |
| |ретінде болады» С.Л. Рубинштейн бойынша, меңгеру процесінің келесі | |
| |саты-лары бөлінеді: «...материалмен алғашқы танысу немесе сөздің ксң | |
| |мағынасында оны ңабыдау, оны магыналау, оны бекіту бойынша арнайы | |
| |жұмыс және ең соңында материалды иг-ру — практикада қолдана отырып | |
| |онымен түрлі ситуацияларда операциялау мүмкіндігі мағынасында. Осы | |
| |сатылардың әрқайсысы келесімен байланысты жэне мұғалім-оқушы өзара | |
| |эрекеттесуінің сипатымен шартталған. Олардың әрқайсысы меңгерудің | |
| |аяққы эсерін анықтайды. Оқу материалы-мен танысудың бастапқы кезеңі | |
| |немесе онымен «алғашқы кезде-су», бүкіл меңгеру процесінде үлкен | |
| |мағынаға ие. Осы кезеңде қабылдаумен, дэлірек айтқанда, апперцепциямен| |
| |шартталған нэрсе де маңызды. Ол «тұлғалының қабылданып отырғанға | |
| |де-ген белсенді саналы қатынасын қамтиды» жэне олардың массасына | |
| |теңестірілмейді. | |
| |Қабылдаудың өзі мағыналауды қамтиды. Ой жұмысы «қа-былдауды бар | |
| |жағынан қүлаштайды: оның алдын алады, оған қосылады және оның үстінен | |
| |қондырылады» [194, 2 т., 87 б.]. Мағыналау - бұл екінші кезең. Ол | |
| |біріншіге ене отырып, үшінші кезең - есте сақтаудың негізі болып | |
| |табылады. Оқу материалын есте сақтау, С.Л. Рубинштейн бойынша, тек | |
| |үнемі мағыналау, жаңа мағыналық байланыстарға түсу ғана емес, | |
| |сондай-ақ осы метриалды қайта мағыналау болып табылады. | |
| |Меңгерудің төртінші кезеңі - практикада қолдану, тек оқу нәтижесі ғана| |
| |емес, сондай-ақ білімдерді игеру, оларды бекіту, берік ереже-лерді | |
| |қалыптастыру тәсілі болады. С.Л. Рубинштейннің меңгерудің осы | |
| |кезеңінде білімдерді игеру оқуға емес, басқа практикалық мақсаттарға | |
| |бағытталған деген пікірі орынды. Бүл - «білімдер мен іскерліктер өзге | |
| |сапаға ие болатын өмірлік контекст». | |
| |Көптеген зерттеушілердің көрсетуіндей, сэйкес дағдыларды игерумен | |
| |бірігетін білімдер жүйесін игеру «оқытудың негізгі мазмұны жэне | |
| |маңызды міндеті» ретінде қарастырылады (С.Л.убинштейн). Алайда, дағды | |
| |проблемасы әлі күнге дейін бір жақты түсіндірілмейді - оның | |
| |фетишизациясынан бастап (бихевиоризм, необихевиоризм) іс-жүзіндегі | |
| |елемеуге дейін (когнитивті психология). Сонымен бірге, дағды меңгеру | |
| |процесінде орталық орынның бірін алатыны айқын. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Оқу іс-эрекетін меңгеруден, ал меңгеруді - дағдылар| |
| |қалыптасуынан не ажыратады? | |
| |2. Дағдының «жасалу» термині неліктен «даму» терминіне | |
| |қарағанда осы процесті нақтырақ бейнелейді? | |
| |3. Үйренуге қандай негізгі факторлар эсер етеді? | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Ильясов И.И. Структура процесса учения. М., 1986. | |
| |2. Лингарт Й. Процесс и структура человеческого учения. М., 1970. | |
| |3. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. Гл. 6. | |
| |4. Якунин В.А. Психология деятельности студентов. М., 1994. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6 .Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Педагогикалық қарым-қатынас психологиясы. | |
| |Қарым-қатынастың жалпы сипаттамасы. Қарым-қатынасқа берілетін | |
| |анықтамалар. Қарым-қатынас немесе коммуникация деп аталатын процесс - | |
| |аса кең жэне сиымды түсінік. Бұл саналы жэне саналанбаған вербалды | |
| |байланыс, ақпарат алу мен беру, оның өзі барлық жер-де және үнемі | |
| |байқалып отырылады. Қарым-қатынас сан алуан сипатта; оның көптеген | |
| |формалары, түрлері бар. Педагогикалық қарым-қатынас адамдар | |
| |қарым-қатынасының жекеше түрі (мысалы, іскерлік (бизнескоммуникация), | |
| |отбасылық қарым-қатынаспен және т.б. салыстырғанда). Оған осы өзара | |
| |эрекет формаларының жалпы қасиеттері де, білім беру процесіне тэн | |
| |қасиеттері де лайық. Сондықтан, педагогикалық қарым-қатынасты | |
| |анықтамас бұрын, алдымен қарым-қатынасты жалпы феномен ретінде | |
| |сипаттаушыларды қарап шығайық. | |
| |Қарым-қатынас мэнін анықтау үшін, соңғы он жылдарда дамытылған, оның | |
| |функционалдық жэне деңгейлік ұйымдасуы жайлы ұсынулар маңызды болып | |
| |шықты (Б.Д. Парыгин, Г.М. Андреева, А.А. Бодалев, А.А. Брудный, А.А. | |
| |Леонтьев, Б.Ф. Ло-мов, Л.А. Карпенко, В.Н. Панферов, Е.Ф. Тарасов, Я. | |
| |Яноушек жэне т.б.). мысалға, қарым-қатынасты «мазмұны бірлескен | |
| |іс-әрекет үшін қолайлы түрлі қатынастар көмегімен ақпарат алмасу мен | |
| |өзара түсіну болып келетін адамдардың өзара эрекеттесуі» ретінде | |
| |анықтай отырып [160, 1626.], В.Н. Панферов қарым-қатынастың төрт сэтін| |
| |бөлген: байланыс, өзара әрекет, таным, өзара қатынас жэне осыған | |
| |сэйкес қарым-қатынасты зерттеуде төрт келісті үйғарады: | |
| |коммуникативтік, ақпараттық, гностикалық (танымдық) жэне реттеуші. | |
| |Б.Ф. Ломов қарым-қатынастың үш жағын (функцияларын) сипаттайды: | |
| |ақпараттық-коммуникатив-тік, реттеуші-коммуникативтік жэне | |
| |аффективтік-коммуникатив-тік жэне де өзіндік коммуникативтік | |
| |компоненттің хабарды алу мен беру ретінде, мінез-қүлықты реттеу мен | |
| |қабылдаудың, бастан кешірулердің болуы ретінде, яғни аффективті | |
| |компонент ретінде міндеттілігін атап көрсетеді. | |
| |Педагогикалыққарым-қатынастың өзгешелігі ең алдымен, оның көп | |
| |объектілі бағыттылығынан көрінеді. Ол тек үйренушілердің өзара | |
| |эрекеттесуінің өзінде олардың түлғалық дамуы мақсатына бағытталмаған, | |
| |сондай-ақ, педагогикалық жүйенің өзіне не-гіз болып табылатын, оқу | |
| |білімдерін игеруді ұйымдастыруға жэне осы негізде шығармашылық | |
| |іскерліктерді қалыптастыруға бағытталған. Осыған орай, педагогикалық | |
| |қарым-қатынас кем дегенде үш бағыттылықпен сипатталады: оқудағы өзара | |
| |әрекет-тесудің өзіне, үйренушілерге (олардың қазіргі жағдайлары, | |
| |да-мудың болашақтағы бағыттары) және игеру пәніне (меңгеру). | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас анықтамасы. Қазіргі кезде кең таралған | |
| |келіс бойынша қарым-қатынаста оның коммуникативтік, интерактивтік жэне| |
| |перцептивті жақтары | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Қарым-қатынастың мәні. | |
| |2. Қарым-қатынастың атқаратын функциялары қандай? | |
| |3. Қарым-қатынастың өзара байланысқан қандай жақтарын қарастырамыз ? | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигиене об-щения. М.,| |
| |1987. | |
| |2. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М., 1987. | |
| |3. Леонтьев А.А. Педагогическое общение. М., 1996. | |
| |4. Леонтьев А.А. Психология общения. М., 997. | |
| |5. Петровская Л.А. Компетентность в общении: | |
| |социально-пси-хологический тренинг. М., 1989. | |
| |6. Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| | | |
| |Тақырып: Мұғалім мен оқушылар арасындағы қарым –қатынастың | |
| |психологиялық –педагогикалық негіздері. | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас оның субъектілеріне үш жақтық | |
| |бағдарлануымен де анықталады: тұлғалық, әлеуметтік жэне пәндік. | |
| |Мұғалім (оқытушы) қандай да бір оқу матсриалын игсруде бір гана | |
| |үйрснушімен жұмыс істей отырып, үнсмі оиың нэтижесін сыныпта | |
| |отырғандарға бағдарлайды, жэне ксрісінше, сыныппен, ягни, фронталды | |
| |жұмыс істей отырып, эр үйрснуінігс әсср стсді. Сондықтан, | |
| |педагогикалық қарым-қатынастың өііндік ерекшелігі аталған | |
| |сипатгамалардың бүкіл жиынтығымен айқындала отырып, түлғалық | |
| |бағдарланған, олеуметтік бағдарланған жэне пэндік бағдарланған | |
| |қарым-қатынас элементтерінің органикалық үйлесімінен көрінеді. Бүл | |
| |жерде аталған элементтердің бэрін қамтитын, педагогикалық | |
| |қарым-қатынас, аддитивті қүралу емес, ол принципиалды жаңа сапаға ие. | |
| |Педагогикалық карым-қатынастың екінші сапасы оның оқы-тушы | |
| |функциясымен шартталады, ол өзіне тэрбиелеуші функцияны қамтиды, | |
| |өйткені білім беру процесі, бұрын көрсеткендей, тэрбиелеуші жэне | |
| |дамытушы сипатқа ие. Қарым-қатынастың оқытушы функциясы, А.А. Брудный | |
| |бойынша, жалпы тұрғыда тасымалдаушымен теңестірілуі мүмкін. Оқытушы | |
| |функция тасымалдаушылықтың көрінісі сияқты, ол адам үйренуінің барлық | |
| |формаларына тэн (ойын барысында, басқа адамдармен күнделікті түрмыстық| |
| |өзара эрекеттесуде), білім беру жүйесінің кез-келген деңгейінде: | |
| |мектепке дейінгі, мектептегі, жоғары оқу орнында ар-найы | |
| |ұйымдастырылған процесте жүзеге асады Педагогикалық қарым-қатынастың | |
| |оқытушы функциясы жетекші болғанмен де, ол өктемдік жүргізуші емес, | |
| |бүл - мүғалім мен оқушылардың, оқушылардың өзара бір-бірімен жан-жақты| |
| |әрекетте-суінің органикалық бөлігі. А.А. Брудный атап көрсеткендей, | |
| |«... мү-ғалімнің оқушылармен қарым-қатынасы инструменталды, өйткені | |
| |оның мақсаты оқу процесіндегі бірлескен іс-әрекетті үйлестіру. Бүл | |
| |жерде қарым-қатынас тасымалдаушы функцияны орын-дайтыны орынды. Нағыз | |
| |педагог үшін шэкірттермен қарым-қатынас жасау - бүл қашанда өзін-өзі | |
| |көрсету (самовыражение) екені де табиғи...» | |
| |Сонымен қатар, педагогикалық қарым-қатынас, Е.А. Климов | |
| |бойынша,«Адам-Адам»схемасыменсуреттелгенадамдардыңөзара әрекеттесу | |
| |сипатының өзгешелігін де бейнелейді. Еске салайық, бүл схема мүғалім | |
| |мен оқушылардың, түрмыстық қызмет көрсету жұмысшылары мен | |
| |клиенттердің, дәрігер мен пациенттердің, психотерапевт пен | |
| |клиенттердің жэне т.б. кез-келген кэсіби өзара эрекеттесін анықтайды. | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас жоғарыда аталған өзара әрекеттесудің | |
| |барлық түрлерімен ұқсас сипатқа ие, алайда, оған психотерапевт пен | |
| |клиенттердің қарым-қатынасы ең жақынырақ. «...Шынында да, мұғалім қай | |
| |пэнді жүргізсе де, ол оқушыға, ең алдымен, адамзат ақыл-ойының күшіне | |
| |сенімді, танымға деген қарымды үмтылысты, ақиқатқа деген махабатты | |
| |жэне жанқиярлық қоғамдық пайдалы еңбекке деген ұстанымды бе-реді. | |
| |Мүғалім, сонымен бірге шәкірттерге түлғааралық қатынастың жоғары жэне | |
| |кемеліне жеткен мәдениетін, кіршіксіз әдеппен бірге әділеттілікті, | |
| |парасатты қарапайымдылықпен үйлескен көңіл-ісүй серпілісін көрсете | |
| |алса, - онда, осындай педагогқа еріксіз еліктей отырып, кіші ұрпақ | |
| |рухани үйлесімді, өмірде жиі болатын түлға аралық қақтығыстарды | |
| |адамгершіліктік түрғыда шеше алуға қабілетті болып қалыптасады...» . | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сүрақтар | |
| |1. Қарым-қатынастың ақпараттық моделі мен оқытудың субъект- | |
| |объектік схемасы қалай байланысқан? | |
| |2. Мұғалім үшін қарым-қатынастың репрезентативтік функциясы | |
| |дегеніміз не? | |
| |3. Педагогикалық қарым-қатынастың жалпы сипаттамасы мен | |
| |өзгешелігі қандай? | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |3. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигиене об-щения. М.,| |
| |1987. | |
| |7. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М., 1987. | |
| |8. Леонтьев А.А. Педагогическое общение. М., 1996. | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Қарым-қатынастағы қиындықтың жалпы сипаттамасы. | |
| |Педагогикалық психологияның, қарым-қатынас психоло-гиясының күрделі, | |
| |педагогикалық мэнді проблемасы адамның іс-әрекетте, қарым-қатынаста | |
| |кездесетін қиындықтары неме-се қарым-қатынас «кедергілері» проблемасы | |
| |болып табылады. йда, түсіну, (мэтіндерді) айтылған пікірлерге | |
| |түсініктеме беру қиындықтары, оның диалог жэне жүртшылықпен | |
| |қарым-қатынас жағдайында туындауы ежелгі уақыттың риторикасында да | |
| |қарастырылған, мысалы, жоғарыда келтірілген Цицерон трак-татында бүл | |
| |проблема коммуникативтік-ақпараттық теорияның, э л | |
| |еуметтік-психологиялық теорияның және біздің жүз жыл дықтың ортасынан | |
| |бастап когнитивті психология контексіндегі арнайы зерттеулер объектісі| |
| |ретінде зерттелді (Д. Катц, Л. Ли, Г. Лассвелл, М. Андерсон, Е.С. | |
| |Кузьмин, Б.Д. Парыгин, Б.Ф. Ломов, Я.Л. Коло-минский, Е.А. Климов жэне| |
| |т.б.). | |
| |Педагогикалық іс-әрекетте мүғалім (оқытушы) мен оқушы (сту-дент) | |
| |арасындағы және сынып (топ) ішінде оқушылар (студенттер) арасындағы | |
| |өзара эрекеттесу процесіндегі қиындықтар оған эсер стуші, себеп | |
| |тудырушы факторларды анықтау мақсатында елеулі ИЕПІнмен зерттелуде | |
| |жэне де осы қиындықтардың оқу іс-әрекеті үшін мәні де зерттелуде (Н.В.| |
| |Кузьмина, А.А. Леонтьев, А.К. Мар-кова, В.А. Кан-Калик, Е.В. Цуканова,| |
| |В.В. Рыжов, Л.А. Поварни-цыиа жэне т.б.). Қарым-қатынас «қиындықтары»,| |
| |«кедергілері» • бул субгьсктивті қүрылу, субъектінің қандай да бір | |
| |күрделі, І.ІМК.І і.ір імк. і і.иі і.ірі ІІ.І г\нч , | |
| |к.ірам;ікаішіылықты жағдайды басіпм і. іиіруі сксніи аіап өтейік. | |
| |Сондықтан, бір адамдақиындық і \ і і.і і пі ,і іі чайды баска адам | |
| |мүлдсм байқамауы мүмкін. Қазіргі кезде қарым-қатынас қиындықтары, | |
| |немесе «кедер-гілсрі» оларды талдау мен келістер негізіне байланысты | |
| |түрлі позициялардан қарастырылады. Мысалы, жалпы психологиялық гүі | |
| |Ініктеме бсру шегінде олар магыналық, эмоционалдық, ког-миіиніік, | |
| |тактикилық ретінде бөлінеді. Іс-әрекеттік келісте м іиііңиялык жоне | |
| |оиерационалдық қиындықтар бөлінеді, олар карым-катынастын | |
| |коммуникативтік жэне интерактивтік екі не-і иі і жақтарммсн | |
| |ара-қатынаста болады. Олар, өз кезегінде, ког-нитивтік, аффективтік | |
| |жэне мінез-қүлықтық аялардан көрінеді (Л.А. Поварницына). | |
| |Сонымен бірге, адамның қарым-қатынастағы қиындықтары тек қана | |
| |іс-әрекет сипатымен емес немесе эмоционалдық, когнитив-тік (мысалы, | |
| |когнитивті стиль) жэне тағы басқа түлға аяларымен теңестірілмейді, | |
| |сондай-ақ ол неғүрлым терең жэне кең ықпалдар салдарынан болуы мүмкін.| |
| |Адамның қарым-қатынастағы қиындықтарының келесі негізгі салаларын | |
| |бөлуге болады: этно-мәдени, мэртебелік-позициялық-рөлдік, жас | |
| |ерекшелік, жеке даралық-психологиялық, іс-эрекеттік, түлга аралық | |
| |қатынастар саласы. Олар, эрине, «адам» деген ортақ тұтас жүйеде | |
| |бір-бірін, өзара әрекеттеседі, бірақ теоретикалық тұрғыдан талдау | |
| |мақсатында эрқайсысының эрекеті жеке қарастырылуы мүмкін. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сүрақтар | |
| |1. Құбылыс күрделілігі (процесс) жэне оларды жеңу ауырлығы | |
| |түсініктерінің арасындағы айырмашылық қандай? | |
| |2. Қарым-қатынас қиындықтарының қарастырылған аймақтарының | |
| |қайсысы тікелей сырттық, ал қайсысы ішкі факторларға жатады? | |
| |3. Қарым-қатынастың үш жақтарының қайсысы- ақпараттық, перцептивтік, | |
| |интерактивтік - педагогикалық өзара әрекеттесуде неғүрлым көп | |
| |қиындықтарды тудырады. | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |3. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигиене об-щения. М.,| |
| |1987. | |
| |7. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М., 1987. | |
| |8. Леонтьев А.А. Педагогическое общение. М., 1996. | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың | |
| |сипаттамасы. | |
| |Педагогикалық іс-әрекет қиындықтар саласы ретінде. педагогикалық | |
| |қиындықтардың педагогқа әсері. Педагогикалық қиындықтардың | |
| |психологиялық негізі. Педагогтың өзінің педагогикалық іс-әрекетімен | |
| |және үйренушілердің оқу іс-эрекетімен байланысты қарым-қатынас | |
| |қиындықтары осы іс-эрекет мазмұнымен жэне сипатымен байла-нысты. | |
| |Педагогикалық іс-эрекетте қиындықтар пэндік мазмұнның өзімен, яғни, | |
| |педагогтың меңгерілуі оның іс-әрекетінің негізі болып табылатын | |
| |білімдерге ие болу деңгейі жэне сипатынан да туындауы мүмкін, | |
| |сондай-ақ, кэсіби-педагогикалық іскерлік-терден, дидактикалық | |
| |қүзырлылықтан да, яғни, үйренушілерге педагогикалық эсер ету тэсілдері| |
| |жэне қүралдарынан да туында-уы мүмкін. Педагогикалық қиындықтардың | |
| |негізгі бағыттары білім беру процесінің өзінің дамуымен, мазмүны жэне | |
| |фораларымен байланысты және де оқыту мен тәрбиелеу іс-эрекетінің | |
| |субъекті ретіндегі мұғалімнің (оқытушының) ерек-шеліктерімен жэне | |
| |қарым-қатынас процесімен байланысты. Жалпы қарым-қатынастағы | |
| |қиындықтар серіктердің ерекшелік-терін, қарым-қатынас сипатының | |
| |коммуникативтік жағдайын, адамдардың педагогикалық өзара эрекеттесу | |
| |ерекшеліктерін бей-нелейді. Қиындықтарды тудырушы себептердің көп | |
| |факторлы-гына қарай, осы проблеманың жете талдауы бір мезгілде | |
| |көпте-ген психологиялық проблемаларды, ең алдымен, «қатынас» (В.Н. | |
| |Мясищев, Б.Г. Ананьев, Н.В. Кузьмина); элеуметтік перцепция, яғни | |
| |адамның адамды қабылдауы (А.А. Бодалев, В.А. Лабунс-кая); танымдық | |
| |іс-әрекеттің когнитивті стилі (У. Найссер, С.Д. Смирнов, Г.А. | |
| |Берулава) сияқты проблеманы қарастыру болып еледі. Жалпы, жас | |
| |ерекшелік психологиясы, түлға психология-сы, қақтығыстану, элеуметтік | |
| |психология курстарын жете жэне қызығушылықпен оқымайынша, олардың | |
| |негізгі механизмдері мен заңдылықтары түсінілмейді. | |
| |Жоғарыда аталған салалардың басым көпшілігіндегі қарым-қатынас | |
| |қиындықтарын не өз бетінше түзетулер енгізу арқылы, не арнайы | |
| |тренингтер арқылы жеңуге болады (Ю.Н. Емельянов, Г.А. Ковалев, Л.А. | |
| |Петровская, В.А. Кан-Калик, Л.М. Митина және т.б.)- Сонымен бірге, | |
| |педагогтың өзінің коммуникативтік ерекшеліктерінің деңгейінде алғашқы | |
| |бағдарлануының қажеттілігі жалпы жұртшылықпен мойындалған. В.А. | |
| |Кан-Калик мұғалімнің коммуникативтік мәдениеті-нің қалыптасуының | |
| |маңыздылығын атап көрсете отырып, осы процесте алғашқы қадамдардың | |
| |бірі өзін «коммуникант» ретінде анықтау болып табылады деп | |
| |бел-гілейді. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың себептері | |
| |қандай ? | |
| |2. Педагогикалық қарым-қатынастағы қиындықтардың педагогқа әсері | |
| |қандай ? | |
| |3. Педагогикалық қарым-қатынастағы қиындықтарды жеңудің қандай | |
| |жолдарын ұсына аламыз ? | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. | |
| |2.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |3.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |4. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигиене об-щения. М.,| |
| |1987. | |
| |5. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М., 1987. | |
| |6. Леонтьев А.А. Педагогическое общение. М., 1996. | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетінің психологиясы. | |
| |Педагогикалық іс-эрекет дегеніміз оқушының түлғалық, интеллектуалдық, | |
| |іс-эрекеттік дамуына бағытталған жэне соны-мен бірге оның өзін-өзі | |
| |дамытуы мен өзін-өзі жетілдіруінің негізі болып табылатын | |
| |мұгалімніңтэрбиелеуші жэне оқытушы ықпалы болып табылады. Бүл | |
| |іс-эрекет өркениет тарихында мәдениеттің иайда болуымен бірге, | |
| |«өндірістік іскерліктер үлгілері (эталонда-рын) мен элеуметтік | |
| |мінез-құлық нормаларын жасау, сақтау жэне осіп келе жатқан ұрпаққа | |
| |беру» [63, 134 б.] міндеті қоғамдық даму үшін маңыздылардың бірі | |
| |болған кезде пайда болған. Бүл тіпті алғашқы қауымнан басталған, мүнда| |
| |балалар үлкендермен қарым-қатынас жасау барысында, оларға еліктеп, | |
| |оларға ере оты-рып үйренген. Дж. Брунер оны «контексте оқыту» деп | |
| |анықтайды 134] Педагогикалық іс-әрекеттің маңызды компоненттерінің | |
| |бірі оның мотивациясы болып табылады. Педагогикалық іс-әрекетте де оқу| |
| |іс-эрекетіндегі сияқты мотивациялық бағдарланулар ажы-ратылады (IV | |
| |бөлім, 2 тарау қараңыз). Олар ішкі түрткілер, мыса-лы жетістік | |
| |түрткісі жэне ішкі түрткілер, мысалы өз іс-әрекетінің процесі мен | |
| |нэтижесіне бағдарлану Белгілі бір оқу орнындағы жүмыс істеу | |
| |беделділігінің сыртқы түрткісі мен еңбекақысының сэйкестілік түрткісі | |
| |көбінесе түлғалық жэне кәсіби өсу, өзін-өзі жігерлендіру түрткілерімен| |
| |теңестіріледі. Сонымен қатар, бала мен ересек адамның өзара | |
| |әрекеттесуінің ерекше формасы ретін-де педагогикалық іс-әрекетте | |
| |үстемдік немесе билік түрткілері сияқты бағдарланулар пайда болады. | |
| |педагогикалық іс-әрекет мотивациясын талдау үшін билік түрткісінің | |
| |дамуының соңғы сатысы неғүрлым қызықты болып келеді. Н.А. Аминов | |
| |арнайы атап көрсеткендей, педагогикалық іс-әрекетті таңдаудың | |
| |мотивациялық негізінде билік түрткісі қашанда басқалардың игілігіне | |
| |бағдарланған (білім арқылы комек). Бұл педагогикалық іс-эрекеттің | |
| |табыстылығын болжау үшін де маңызды. Көмек көрсетудің, қамқорлықтық | |
| |(про-социалды) мінез-қүлықтың астарында, Н.А. Аминов бойынша, басқа | |
| |адамдардың ырыстылығына мақсатты бағытталған кез-келген эрекеттер | |
| |түсініле алынады. Бұл позиция, басқа негізде тұжырымдалған жэне басқа | |
| |терминдермен білдірілсе де, оқыту мотивациясының гуманистік | |
| |түсініктемесімен үндес. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар | |
| |1. Педагогикалық іс-эрекет пәні (заты) іс-әрекеттің кез-келген | |
| |басқа пэн түрінен айырмашылығы неде? | |
| |2. Педагогикалық іс-эрекеттің ішкі жэне сыртқы түрткілерінің | |
| |қүрылымына не жатады? | |
| |3. Билік түрткісінің педагогикалық іс-әрекет мотивациясының | |
| |құрылымына кіруін немен түсіндіруге болады ? | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Кузьмина Н.В. Профессионализм деятельности преподавателя и мастера | |
| |производственного обучения профтехучилища. М., 1989. | |
| |2. Маркова А.К. Психология профессионализма. М., 1996. | |
| |3. Маркова А.К. Психология труда учителя. М., 1993. | |
| |4. Митина Л.М. Психология | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Тақырып: Мұғалімнің кәсіби және жеке тұлғалық дамуы | |
| |Педагогикалық психология дэстүрлі түрде арнайы бөлім | |
| |-«мұғалім психологиясын» қамтиды, мұнда мұғалімнің кэсіби рөлінің | |
| |маңыздылығы атап көрсетіледі, оның функциялары, қабілеттері, | |
| |ептіліктері қарастырылады, оған қойылған талаптар мен қоғамда оған | |
| |қатысты қалыптасқан элеуметтік кутулер талда- нады. А.К. Маркованың | |
| |айтуынша: «мамандықтар - бүл қоғамға қажетті, тарихи қалыптасқан | |
| |іс-әрекет формалары, оны орындау үшін адам білімдер мен дағдылар | |
| |қосындысына сэйкес, қабілеттер мен кэсіби маңызды сапаларға ие болуы | |
| |керек». Е.А. Климовтың зерттеулерінде мамандықтардың бүкіл сан | |
| |алуандығы адамның айналасындағы табиғат, адамдар, техни-ка әлеміне | |
| |және т.б. қатынасының схемаларымен көрсетілген. Е.А. Климов ұсынған | |
| |эдіс оларды еңбек пэні, оның мақсаттары, орекеттер сипаты, еңбек қаруы| |
| |жэне оның шарттары бойын-ша бөлуге мүмкіндік береді. Еңбек құралдары | |
| |бойынша барлық мамандықтар - биономикалық (табиғат), техномикалық | |
| |(техника), сигноникалық (белгілер), артономикалық (көркем бейнелер) | |
| |жэне социономикалық (адамдардың өзара эрекеттесуі) болып бөлінеді. | |
| |Е.А. Климов кәсіби іс-эрекеттің бес схемасын анықтайды: «Адам - | |
| |Табиғат», «Адам - Техника», «Адам -Белгі», «Адам - Бейне», «Адам - | |
| |Адам». | |
| |Педагогикалық мамандық «Адам - Адам» деген типке жатады. Е. А. Климов | |
| |бойынша мамандықтың бүл типі адамның келесі сапа-ларымен анықталады: | |
| |адамдармен жұмыста тұрақты жақсы көңі қарым-қатынасқа деген | |
| |қажеттілік, өзін ойша басқа адамның орнына қоя білу қабілеті, | |
| |басқалардың ниеттерін, пиғылдарын, көңіл-күйлерін жылдам түсіне қою, | |
| |адамдармен өзара қатынасты тез талғау, көптеген жэне эр түрлі | |
| |адамдардың жеке қасиеттерін есте сақтап, ойда үстау, т.б. Осындай | |
| |мамандық схемасындағы адамға тән: басқару, оқыту, тәрбиелеу ептілігі, | |
| |«адамдардың түрлі қажеттіліктеріне қызмет етуде пайдалы эрекеттерді | |
| |іске асыру»; тыңдау жэне ести білу; кең ой-өріс; тіл | |
| |(коммуникатив-тілік) мэдениеті; «ақыл-ойдың жантанушылық бағыты, | |
| |адамның сезімдерін, ақылын және мінезін, мінез-қүлқын аңғара білу, | |
| |оған өзінің немесе өткен тәжірибеден таныс ішкі дүниені жапсырмай, дэл| |
| |оның өзінің ішкі дүниесін ойша елестету, модельдеу ептілігі немесе | |
| |қабілеті»; «адам эрқашан жақсырақ бола алады деген сенімділікке | |
| |негізделген, адамға деген жобалаушы қатынас»; уайымдаса білу, | |
| |байқампаздық; «түтастай халыққа қызмет ету идеясының дүрыстығына деген| |
| |терең жэне оптимистік иланым»; стандартқа сай емес жағдаяттарды шешу; | |
| |өзін-өзі реттеудің жоғарғы дэрежесі. | |
| |Бүл жерде, «Адам - Адам» схемасы типтік қалаулардың, | |
| |қызығушылықтардың, адамның түлғалық ерекшеліктерінің Дж. Холланд, Е.А.| |
| |Климов) жинағымен сипатталатынын есепке алсақ, онда оның кәсіби | |
| |сипаттамасы терең даралықтүрлендірілген болып шығады. | |
| |«Адам-Адам» схемасымен жұмыс істейтін адамның кэсіби жарамдылығын | |
| |талдау үшін, кэсіби қол бос болмаушылықтың осы типіне қарсы нэрселер | |
| |тізімі орынды. «Берілген типтегі кэсібін таңдауға қарсы | |
| |көрсеткіштерхөйлеу ақаулары, мэнерсіз сөз, тұйықтық, өз-өзіне беріліп | |
| |кету, айқын көрінетін дене кемістіктері, өкінішке орай, ебедейсіздік, | |
| |шектен тыс баяулық, адамдарға селқостық, адамға ешбір пиғылсыз, | |
| |қызығушылық білдірудің болмауы». Бүл «Адам - Адам» типіндегі кэсіп | |
| |субъектісінің жалпыланған портреті. Осы типке жататын педагогикалық | |
| |мамандық тағы да бірқатар өзгеше талаптарды қояды, олардың ішінде | |
| |негізгілері - кэсіби қүзырлылық жэне дидактикалық мэдениет. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сүрақтар | |
| |1. «Адам-Адам» типіндегі мамандықты басқа типтегі маман- | |
| |дықтардан не ажыратады? | |
| |2. Қандай даралық сапалар (нышандар) адамның педагогикалық | |
| |іс-эрекетке бейімділігін, оған дайындығы мен кірісуін | |
| |қамтамасыз етеді? | |
| |3. Н.В. Кузьминаның педагогикалық қабілеттер түсінікгемесіне | |
| |деген келісінің А.К. Маркованың келісінен өзгешелігі неде? | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Голубева Э.А. Способность и индивидуальность. М., 1993. | |
| |2. Климов Е.А. Образ мира в разнотипных профессиях М1995. | |
| |3. Кузьмина Н.В. Профессионализм личности преподавателя и мастера | |
| |производственного обучения. М., 1990. | |
| |4. Маркова А.К. Психология труда учителя М., 1993. | |
| |5. Митина Л.М. Учитель как личность и профессионал. М., 1994. | |
| |6. Митина Л.М. Психология профессионального развития учи-теля. М., | |
| |1998. | |
| |7. Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |8.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| | | |
| |Тақырып: Педагогикалық ұжым психологиясы. | |
| |Басқару әдістері деп қоғамда қабылданған басшылардың өз қарамағындағы | |
| |адамдарға заңды түрде ықпал ету тәсілдерін айтамыз, олардың мақсаты | |
| |адамды белгілі әрекетке итермелеу. Басқару әдістері әкімшілік, | |
| |құқықтық, экономикалық, адамгершілік психологиялық деп қарастырылады. | |
| |Түрлі адамдармен оқудағы еңбектестікті, оны кіші мектеп жасындағы | |
| |балалармен іске асыру мысалында талдай отырып, Г.А. Цукерман оның | |
| |маңызды ерекшеліктерін атап көрсетеді. | |
| |«Окудагы еңбектестікті үлкендермен құру үшін, репро-дуктивті | |
| |эрекеттену мүмкіндігін тосқауылдайтын жэне эрекет пен өзара эрекеттің | |
| |жаңа тәсілдерін іздеуді қамтамасыз ететін жағдайларды жасауды талап | |
| |етеді. | |
| |Құрбылыстармен окудагы еңбектестікті қүрау үшін, ба-лалардың әрекетін | |
| |ұйымдастыруда, түсініктік қарама-қайшы-лықтардың жақтары топқа | |
| |үйлестірушіні қажет етуші, біріккен жұмысқа қатысушылардың пэндік | |
| |позициясы ретінде көрінетіндей етуді талап етеді. | |
| |Өз-өзімен окудагы еңбектестік пайда болу үшін, балаларды өз | |
| |көзқарастарындағы өзгерістерді табуға үйрету керек» [230, 35 б.] | |
| |(өзімнің бөліп көрсеткенім - И.З.)- Басқаша айтқанда, үйренушінің оку | |
| |процесіндегі түрлі субъектілермен еңбектестігі оның мазмұнының, | |
| |құрылымының, ерекшелігімен сипатталады, оны ұйымдастыруда осыны есепке| |
| |алған жөн. | |
| |Оқудағы еңбектестік түрлі тәсілдердің, амалдардың кө-мегімен | |
| |үйымдастырылады, олар шэкірттердің іс-әрекетін белгілі ережелерге | |
| |бағындырады. Оқу міндетін орындаудағы оқудағы еңбектестіктің неғүрлым | |
| |кең таралған тэсілі дискуссия, талқылау, проблемалық сұрақ болып | |
| |табылады. Сонымен қатар, амалдардың еңбектестік формасынан, яғни, оның| |
| |қорытынды жэне ағымдағы түрлерінен де тәуелділігі белгіленген. | |
| |Бірлескен жүмысқа арналған тапсырманы қорытынды орындауда ол міндет-ті| |
| |орындау даралық болуы мүмкін, ал оны бақылау мен бағалау — қорытынды | |
| |нэтижені талқылау процесінде бірлесіп жүргізілуі мүмкін. Ағымдағы | |
| |еңбектестікте тапсырманы орындау барлық кезеңдерде барлық | |
| |қатысушылармен бірлесіп орындалады. | |
| |Педагогикалық ұжымның іс-әрекетін жетілдіру жолдары.. | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Ұжымды басқару стильдерін бағалаудың аспектілерін атаңыз ? | |
| |2. Басқару стильдері және әдістерінің байланысытылығы неде ? | |
| |3. Әр бір басқару стильдерінің жақсы жақтарымен кемшіліктерін атаңыз. | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Рубцов В.В. Организация и развитие совместных действий у детсй в | |
| |процессе обучсния. М., 1987. | |
| |2. Формирование интерсса к учению у школьников / Под ред. А.К. | |
| |Марковой. М, 1986. | |
| |3. Цукерман Г.А. Совместная учебная деятельность как основа | |
| |формирования умения учиться. М., 1992. | |
| |4. Зимняя И.А. Педагогикалық психология. – М., Лотос; Алматы: 2005 ж. | |
| | | |
| |Тақырып: Мектеп және жоғарғы оқу орындарындағы психологиялық қызмет. | |
| |Мектептегі психологиялық қызмет жүйесінің мазмұны. | |
| |Негізгі шарттар: | |
| |1. Жас мүмкіншілігін ескеру және даму резерві. Психолог мектепке тек | |
| |жас ерекшелігін ескеріп қоймай, осы ерекшеліктердің ары қарай дамуының| |
| |негізі болуына жағдай жасайды. | |
| |2. Әр жастағы балалардың даралық ерекшеліктерін дамыту. Даралық | |
| |ерекшеліктер мәселесі өте күрделі нәрсе. Бір топтың балаларының өздері| |
| |бір-бірінен өте айқын ерекшеленеді. | |
| |Мектептегі психологиялық қызмет жүйесінің құрылымы. | |
| |Мектеп психологы жұмысының негізгі түрлері: | |
| |1. Психологиялық ағарту. Педагогикалық ұжым мен ата-аналарға | |
| |психологиялық білім беру. | |
| |2. Психодиагностиканың алдын-алу шарасы әр баланың психикалық және | |
| |жеке басының дамуында кездесіп қалар сәтсіздіктердің алдын-алу. | |
| |3. Психологиялық кеңес беру. Өтінішпен келген адамдардың сұрақтарын | |
| |шешуге жәрдемдесу. | |
| |4. Психологиялық диагностика. Диагностикалық тексеру нәтижесі | |
| |балалардың ары қарайғы дамуын болжауға, түзету жұмыстарын белгілеуге | |
| |мүмкіндік береді. | |
| |5. Психологиялық түзету балалардың психологиясындағы және жеке | |
| |басындағы ауытқушылықтарды жою үшін жұмыс істейді. | |
| |Мектеп психологының диагностикалық , түзету-дамыту және кеңес беру | |
| |жұмысының ерекшеліктері. Болашақ маман ретінде оқушылармен жұмыс істеу| |
| |барысында дигностикалық, түзету-дамыту, кеңес беру жұмыстарының | |
| |негізімен таныс болу. | |
| | | |
| |Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: | |
| |1. Мектептегі психологиялық қызмет жүйесінің мазмұны неде ? | |
| |2. Психолог жұмысының негізгі бағыттары және олардың ерекшеліктері ? | |
| |3. Білім беру саласындағы психологиялық қызмет жүйесі туралы не айта | |
| |аласыз ? | |
| | | |
| |Әдебиеттер: | |
| |1. Тәжірибелік психология. Нұрмұхамбетова Н. Шымкент. 2006. | |
| |2. Мектептік психологиялық қызмет жүйесінің мазмұны. Нұржанова Г.Т. | |
| |Оспанбаева М.П. | |
| |3. Психология. Немов Р.С. М., Владос. 1995. | |
| | | |
| |3 Практикалық (семинар) сабақтарына даярлануға әдістемелік | |
| |нұсқаулар | |
| |Практикалық (семинар) сабақтардың мақсаты және міндеттері: | |
| |Дәріс сабақтарында алған білімдерін бекіту, нығайту және | |
| |тереңдету.Теориялық материалды терең зерттеу, пән бойынша білімін | |
| |жүйелеу.Психологиялық әдебиеттерді талдау негізінде теориялық | |
| |тұжырымдамаларды нақтылау.Психологиялық әдебиеттермен өзбетінше жұмыс | |
| |істей алу, материалды жалпылай алу дағдыларын қалыптастыру. Сыни | |
| |тұрғыдан ойлауды дамыту, психологиялық-педагогикалық құбылыстарға | |
| |деген өзіндік көзқарастарын қалыптастыру. | |
| |Білім меңгеруде, шығармашылық ынталарын және қабілеттерін көрсетуде | |
| |өзбеттілікті дамыту. Болашақта білікті маман ретінде ғылымға және | |
| |кәсіптік іс-әрекетіне деген қызығушылығын тәрбиелеу. | |
| | | |
| | | |
| |Семинар1. Педагогикалық психологияның мақсаты, міндеттері, мазмұны . | |
| |1. Педагогикалық психологияның пәнін анықтаудағы әр түрлі пікірлер. | |
| |2. Педагогиканың, психологиясымен, педагогикалық психологиясының жас | |
| |ерекшелігі психологиясымени байланысы. | |
| |3. Педагогикалық психология проблемалары. | |
| | | |
| |Тақырыпты меңгеру барысында басты назар аударылатын басты мәселелер: | |
| |педагогикалық психологиясының пәнін, объектісін, мақсатын анықтаудағы | |
| |ғалым-зертттеушілердің пікірлері (В.А.Крутецкий; Т.В.Габай; | |
| |Л.И.Божавич, И,А,Зимняя, В.В.Давыдов, Р.С. Немов т.б.) мазмұның, | |
| |міндеттері жүйеленіп, осы пәннің бүгінгі күндегі пәні, мақсаты, | |
| |құрылымы анықталсын. Педагогиканың психологиямен, басқа ғылым | |
| |салаларымен байланысын ашуда әр ғылымның пәні, педагогикалық | |
| |психологияның проблемалары атап айтқанда: даму мен оқытудың байланысы| |
| |проблемасы; оқыту мен тәрбиенің байланыс проблемасы; дамудағы | |
| |сензитивті кезең проблемасы; дарынды балалар проблемасы; баланы | |
| |мектепке даярлау проблемасы және т.б. бойынша студент ″қоржыны″ | |
| |әзірленсін; | |
| |Педагогикалық психологияның қалыптасу кезеңдерінде негізгі үш этапы: 1| |
| |–кезең –XVII ғ. Ортасы мен XIX ғ. аяғы; 2 –кезең - XIX ғ. аяғы мен XX| |
| |ғ. ортасы; 3 –кезең - XX ғ. 50 –жылдарынан бастап толықтай | |
| |қарастырылсын. | |
| | | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| |Семинар №2. Педагогикалық психологияның зерттеу пәні, құрылымы, | |
| |зерттеу әдістері. | |
| |1. Педагогикалық психологияның зерттеу пәні, обьектісі, құрылымы. | |
| |2. Педагогикалық психологияны зерттеу әдістерінің негізгі –ақпарат | |
| |көздері. | |
| |3. Әдістерді жүйелеу. | |
| |Тақырыпты меңгеру барысында ашылуға тиіс мәселелер: Педагогикалық | |
| |психологияның зерттеу обьектісі және пәні, олардың айырмашылығы, | |
| |педагогикалық психологияның құрылымы қарастырылсын. Педагогикалық | |
| |психологияның зерттеу әдістерінің негіздері –L -, Q және T мәліметтері| |
| |екендігі мен оларға сипаттама беру; зерттеу әдістерінің негізгілері | |
| |бақылау, өзін -өзі бақылау, әңгімелесу, сұқбат, интерью, анкета, | |
| |эксперимент, іс нәтижесін талдау, тест, әдістерінің сипаттамасы мен | |
| |қолданылу ерекшеліктері. Олардың қолданыстағы артықшылықтары мен | |
| |кемшіліктері. Әдістерді белгілеріне орай классификациялау: ғылыми | |
| |танымдық деңгейге қарай; объект мен әрекетке қарай, зерттеудің мақсаты| |
| |мен ұзақтығына қарай, зерттеу объектісінің ерекшеліктеріне қарай. | |
| |Әрбір әдістің педагогикалық ерекшеліктері. | |
| |Психологиялық зерттеу әдісінің классификациясы. Әрбір әдістің | |
| |артықшылығы мен кемшіліктері. Психологиялық-педагогикалық зерттеуді | |
| |ұйымдастыру кезеңдері. | |
| | | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| |Семинар №3. Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас | |
| |ерекшеліктері | |
| | | |
| |1. Мектеп оқушысы –оқу іс -әрекетінің субъектісі ретінде. | |
| |2. Жеткіншек және жоғары сынып оқушысы оқу іс-әрекеті субьектісі | |
| |ретінде. | |
| |3. Студент – оқу іс-әрекетінің субьектісі ретінде. | |
| |Тақырыпты меңгеру барысында ашылуға тиіс мәселелер: отандық ғалымдар | |
| |еңбектеріндегі жас ерекшеліктер проблемалары, олардың ұстанған | |
| |бағыттары; медицина, филология, педагогика, психология салаларында | |
| |балалар жасын кезеңдерге бөлу. Мектеп оқушысы –оқу әрекетінің | |
| |субъектісі ретінде сұрағында әрбір жастық кезеңге, демек төменгі сынып| |
| |оқушысы, жеткіншек, жасөспірімдер, студенттердің психологиялық | |
| |ерекшеліктері мен оларда оқу әректтерінің субъекісі позициясынан | |
| |қарастыру қажет. | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |3.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |4.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |5.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |6.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |7.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| |8.Обухова Возрастная психология. М., 2000. | |
| | | |
| |Семинар №4. Оқу іс -әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |1. Оқыту, үйрену, үйрету ұғымдарына жалпы түсінік. | |
| |2. Оқудың жалпы сипаттамасы. | |
| |3. Оқу іс -әрекеті – іс-әрекеттің ерекше түрі. | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| |9.Маркова А.К. Матис Т.А. Орлов А.Б. Формирование мотивации учения. | |
| |М., 1990. | |
| | | |
| |Семинар № 5. Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |1. Оқыту және дамытудың арақатынасы | |
| |2. Ақыл-ой дамуы. | |
| |3. Тұлғаның дамуы. | |
| |Тақырыпты қарастыру барысында оқыту және дамытудың арақатынасы туралы | |
| |ғалымдардың көзқарастарына, ақыл-ой дамуына қатысыты зерттеулерге, | |
| |оның даму деңгейлеріне, тұлғаның даму мәселесіне қатысты | |
| |А.В.Петровский, Л.И.Божович және т.б. еңбектеріне тоқталу қажет. | |
| | | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| | | |
| |Семинар №6. Білімді іскерлікті, дағдыны меңгеру процесі. | |
| |1. Меңгеру теориясының проблемалары. | |
| |2. Білім, іскерлік, дағды ұғымдарының өзара байланысы. | |
| |3. Меңгерудің негізгі формалары. | |
| |4. Дағдының қалыптасу заңдылықтары, дағдының қалыптасу кезеңдері. | |
| |Тақырыпты меңгеру барысында ашылуға тиіс мәселелер: меңгеру | |
| |теориясының проблемалары: әр түрлі әлеуметтік тәжірибе | |
| |интеллектуалдық, эстетикалық, өндірістік т.б. меңгеру механизмдері мен| |
| |заңдылықтары, әр түрлі пәндер материалдарын меңгеру проблемаларын | |
| |меңгеру этаптарының сипаттамасы т.б.), дағдының қалыптасу | |
| |заңдылықтары, қалыптасу кезеңдері қарастырылсын. | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| |9.Маркова А.К. Матис Т.А. Орлов А.Б. Формирование мотивации учения. | |
| |М., 1990. | |
| |10.Ильясов И.И. Структура процесса учения. М., 1986. | |
| | | |
| |Семинар № 7. Педагогикалық қарым-қатынас. | |
| |1. Педагогикалық қарым-қатынас анықтамасы. | |
| |2. Педагогикалық қарым-қатынастың ерекшелігі. | |
| |. | |
| |Әдістемелік нұсқау: Сабаққа даярлану барысында дәріс сабағы бойынша | |
| |алынған мәліметтерді қарастыра отырып, педагогикалық қары-қатынас | |
| |анықтамаларына, педагогикалық қарым-қатынастың ерекшеліктеріне , | |
| |қарым-қатынастың функциясына, толық тоқталу керек. | |
| |Қалыптасу заңдылықтары, қалыптасу кезеңдері қарастырылсын. | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| | | |
| |Семинар № 8. Мұғалім мен оқушылар арасындағы қарым –қатынастың | |
| |психологиялық –педагогикалық негіздері. | |
| |1. Педагогикалық қарым-қатынас бірліктері. | |
| |2. Педагогикалық қарым –қатынас стилі туралы жалпы түсінік. | |
| |3. Қарым-қатынастың деңгейлік құрылымы. | |
| | | |
| |Меңгерілуге тиіс мәселелер; педагогикалық қарым-қатынастың бірліктері,| |
| |педагогикалық қарым-қатынас стильдері, сонымен қатар қарым-қатынастың | |
| |деңгейлік құрылымы схемасына, В.А.Кан-Калик, М.И.Лисинаның | |
| |еңбектеріндегі қарым-қатынас міндеттері және деңгейлік құрылымдарына | |
| |тоқталу қажет. | |
| | | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| |Семинар № 9. Қарым-қатынастағы қиындықтың жалпы сипаттамасы. | |
| |1. Қиындықтар функциясы. | |
| |2. Қиындықтардың жас ерекшеліктер саласы. | |
| |3. Даралық психологиялық қиындықтар аймағы. | |
| | | |
| |Тақырыпты қарастыру барысында қиындықтардың функцияларына, атап | |
| |айтқанда позитивті функциясы (А.К. Маркова бо-йынша) а) индикаторлық| |
| |(мұғалімнің наза-рын аудару; мысалы, зейінді мұғалім өзінің | |
| |қиындықтарын оқушыларының қателіктерінен көреді); б) ынталандырушы, | |
| |жұмылдырушы (мұғалімнің іс-эрекетін қиындықтарды талдау мен оларды | |
| |жеңуде белсендендіру, тэжірибе жинақтау)» , Сонымен бірге, А.К. | |
| |Маркова қиындықтардың негатив-ті функцияларына, қиындықтардың жас | |
| |ерекшеліктер саласына, даралық психологиялық қиындықтар аймағында | |
| |экстроверси-интроверсия ұғымдарына, мінез-құлық акцентуацияларына | |
| |тоқталу керек. | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| | | |
| |Семинар №10. Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың | |
| |сипаттамасы. | |
| |1. Педагогикалық іс-әрекет қиындықтар саласы ретінде. | |
| |2. Тұлғаралық қатынастар қиындықтар саласы ретінде. | |
| |3. Педагогикалық қиындықтардың педагогқа әсері. | |
| | | |
| |Меңгерілуі тиіс мәселелер: педагогикалық қиындықтар туралы, В.А. | |
| |Кан-Калик, А.К. Маркова көрсетуінше, үйретуші іс-эрекеттегі | |
| |қиындықтар, В.А. Кан-Калик бөлген педагогикалық қарым-қатынастың | |
| |неғүрлым типтік сегіз кедергісін үш топқа біріктіріп:, тұлғаралық | |
| |қарым-қатынас сипатыны, педагогикалық қиындықтардың педагогқа әсері | |
| |туралы мәліметтер. | |
| | | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| | | |
| |Семинар №11. Педагогикалық ұжым психологиясы. | |
| |1. Педагогикалық ұжымды басқару әдістері және стильдері. | |
| |2. Педагогикалық ұжымның жұмысын ұйымдастыру. | |
| |3. Педагогикалық ұжымның іс-әрекетін жетілдіру жолдары. | |
| | | |
| |Тақырыпты қарастыру барысында педагогикалық ұжымды басқару стильдеріне| |
| |(әкімшілік, құқықтық, экономикалық, адамгершілік психологиялық), | |
| |басқару стильдері авторитарлы, демократиялық, либералды мысал келтіре | |
| |отырып қарастыру, педагогикалық ұжымның жұмысын ұйымдастыру | |
| |шараларына, Педагогикалық ұжымның іс-әрекетін жетілдіру жолдарын | |
| |қаратыру керек. | |
| | | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Волков К.Н.Психологи о педагогических проблемах. М:; Прсвещение, | |
| |1981 | |
| |3.Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| | | |
| |Семинар №12. Мектеп және жоғарғы оқу орындарындағы психологиялық | |
| |қызмет. | |
| |1. Мектептегі психологиялық қызмет жүйесінің мазмұны. | |
| |2. Мектептегі психологиялық қызмет жүйесінің құрылымы. | |
| |3. Мектеп психологының диагностикалық , түзету-дамыту және кеңес беру | |
| |жұмысының ерекшеліктері. | |
| | | |
| |Меңгерілуі тиіс мәселелер: Мектептегі психологиялық қызмет жүйесінің | |
| |мазмұны, атқаратын қызметтері, мектептегі психологиялық қызмет | |
| |жүйесінің құрылымы, Мектеп психологының диагностикалық , | |
| |түзету-дамыту және кеңес беру жұмысының ерекшеліктері. Сонымен қатар | |
| |білім беру жүйесіндегі психологиялық қызметтің маңыздылығын ашу керек.| |
| | | |
| | | |
| |Қолданылатын әдебиеттер: | |
| |1. Тәжірибелік психология. Нұрмұхамбетова Н. Шымкент. 2006. | |
| |2. Мектептік психологиялық қызмет жүйесінің мазмұны. Нұржанова Г.Т. | |
| |Оспанбаева М.П. | |
| |3. Психология. Немов Р.С. М., Владос. 1995. | |
| |4 Студенттің өздік жұмысы | |
| |Берілген тақырыпты конспектілеу. | |
| |1. Жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашуға | |
| |талпыну. | |
| |2. Артық баяндау, қажетсіз дәлелдемелер мен көп сөзділікке жол бермеу.| |
| |3. Міндетті түрде жоспар болуы және тақырып мазмұнын жоспарға сай | |
| |рет-ретімен жүйелі баяндауы қажет. | |
| |4. Жұмыс түсінікті, мағыналы орамда тілмен жазылуы тиіс. | |
| |5. Барлық айтылған ойды жинақтап, тұжырымдап, тиісті қорытынды жасау. | |
| | | |
| |Реферат жазуда не ескеріледі ? | |
| |1. Таңдап алған рефераттың тақырыбына қатысты студент кішігірім | |
| |зерттеу жасайды. Студент осы алғашқы ғылыми жұмысқа байланысты | |
| |мәселелерге орай қажетті әдебиеттерге шолуданбастайды. | |
| |2. Керек жағдайларда оқытушымен кездесіп кеңес алған абзал. | |
| |- Реферат жазуда студент негізгі мәселені ажыратуға, тақырыптардың | |
| |өзара сабақтастығын тануға дағдыланады. | |
| |3. Фактілер, фактілік материалдарды іріктеу және жинақтау негізінде | |
| |таблицалар, графиктер, схемалар жасалады. | |
| |4. Пайдаланған деректер, материалдар, әдебиеттердің тізімін, қайдан | |
| |алғанын (сілтеме) қайда, қашан, қандай баспадан жарық көргенін | |
| |көрсетуі қажет. | |
| |5. Студент рефераты аудиторияда талқыланады. Ең алдымен реферат | |
| |тақырыбымен, негізгі ойымен таныстырады. Тақырыпты зерттеуші студент | |
| |реферат мазмұнын аудиторияда талқылап, көпшілікке жеткізеді, оның | |
| |ғылымилығы, тереңділігі талқыланады. | |
| |Жұмыстың мұндай формасы, нұсқасы студенттердің танымдық белсенділігін | |
| |арттырып, алдағы ізденіске құлшындырады. | |
| |Рефератты талқылау- шығармашылық жұмыстың бір көрінісі, яғни | |
| |білімділік, қызығушылық тұрғысынан және тәрбиелік мән-мазмұны зор | |
| |әрекет жұмыс. Бұл кезде сөйлеушілер негізгі мәселеден ауытқымай, | |
| |нақты, тұжырымды ой айтуға көңіл бөлуі тиіс. | |
| |Рефератты талқылап, қорытындысын шығару- маңызы зор жауапты сәт, | |
| |белгілі бір тақырып төңірегінде ғылыми дәйекті тұжырымдаржасап үйрену.| |
| |Соңында оқытушы реферат жазған студенттің, пікір айтушылардың сөздерін| |
| |жинақтап, қажетті толықтырулар енгізеді, мәселенің бұлдыр тұстарын | |
| |анықтап, қажет жағдайда түзетулер жасайды, толықтырады, өзгертеді. | |
| | | |
| |Студенттердің өздігінен орындайтын жұмысы және оны орындауға қойылатын| |
| |кеңестер (нұсқаулар) | |
| |Өздігінен білім алу үшін, алдымен сол жұмысқа қажетті нақты дағдыларға| |
| |(іштей жылдам оқи білу, библиографиялық дағдылар, түрлі анықтама | |
| |әдебиеттерді пайдалана білу, оқығандарды жазып алу т.б. ие болу | |
| |керек). | |
| |Біліммен жемісті шұғылдану қолайлы жағдайларды (уақыт, тиісті | |
| |әдебиеттер мен құралдардың болуы) керек етеді, ең дұрысы | |
| |кітапханаларда, оқу залдарында біліммен шұғылдануға дағдылану. | |
| |Алғашқы кезден оқытушылардан, тәжірибелі адамдардан, кітапханалардан | |
| |ақыл кеңес алудың пайдасы зор. | |
| |Оқыған материалды мұқият ұғатындай етіп оқып, түсінбеген жерлерді | |
| |қалдырмай, қайталап оқып, оның негізгі жақтарын жазып алу керек. | |
| |Анықтама әдебиеттерді, энциклопедияларды, түрлі сөздіктерді қоса | |
| |пайдаланып отыру керек. | |
| |Студенттердің өздік жұмысы (СӨЖ) үй тапсырмаларын орындауды қамтиды. | |
| |Ол: реферат, конспект, кроссворд, әдістемелермен жұмыс, аннотация | |
| |жазу, жаттығу орындау және т.б. түрінде жүргізіледі. | |
| |Қойылатын талаптар: | |
| |СӨЖ оқытушы белгіленген мерзімінен кешіктірмей , уақытында барлық | |
| |талаптарға сәйкес орындалуға тиіс; | |
| |СӨЖ өзі орындауы қажет, оны басқадан көшіруге , яки болмасы басқаға | |
| |көшіруге беруге болмайды (ондай жұмыс бағаланбайды , сол себепті балл| |
| |төмендетіледі); | |
| |СӨЖ тапсырмаларын орындау барысында кейбір өзгерістер мен | |
| |толықтыруларды ескеруге тиіс; | |
| |СӨЖ берілген нұсқау (дәптерде , А4 форматты қағазда және т.б.) | |
| |бойынша өзгертуге тиіс. | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Таблица 2 | |
| |Тақырыптың аты және оның мазмұны | |
| |Сағат | |
| |саны | |
| | | |
| |1 | |
| |2 | |
| | | |
| |Дәрістік сабақтар | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның мақсаты, міндеттері, мазмұны. | |
| |2 | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның зерттеу пәні, обьектісі, құрылымы, зерттеу| |
| |әдістері. | |
| |2 | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның әдіснамалық негіздері. | |
| |2 | |
| | | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері. | |
| |2 | |
| | | |
| |Қазіргі кездегі білім беру. | |
| |2 | |
| | | |
| |Оқу іс -әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |2 | |
| | | |
| |Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |2 | |
| | | |
| |Білімді, іскерлікті, дағдыны меңгеру процесі. | |
| |2 | |
| | | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас психологиясы. | |
| |2 | |
| | | |
| |Мұғалім мен оқушылар арасындағы қарым–қатынастың психологиялық – | |
| |педагогикалық негіздері. | |
| |2 | |
| | | |
| |Қарым-қатынастағы қиындықтың жалпы сипаттамасы. | |
| |2 | |
| | | |
| |Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың | |
| |сипаттамасы. | |
| |2 | |
| | | |
| |Мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетінің психологиясы. | |
| |2 | |
| | | |
| |Мұғалімнің кәсіби және жеке тұлғалық дамуы | |
| |2 | |
| | | |
| |Педагогикалық ұжым психологиясы. | |
| |2 | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Практикалық (семинар) сабақтар | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның мақсаты, міндеттері, мазмұны . | |
| |1 | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның зерттеу пәні, құрылымы, зерттеу әдістері. | |
| |1 | |
| | | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері | |
| |1 | |
| | | |
| |Оқу іс -әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |1 | |
| | | |
| |Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |1 | |
| | | |
| |Білімді іскерлікті, дағдыны меңгеру процесі. | |
| |1 | |
| | | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас. | |
| |1 | |
| | | |
| |Мұғалім мен оқушылар арасындағы қарым–қатынастың психологиялық | |
| |–педагогикалық негіздері. | |
| |1 | |
| | | |
| |Қарым-қатынастағы қиындықтың жалпы сипаттамасы. | |
| |1 | |
| | | |
| |Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың сипаттамасы. | |
| |1 | |
| | | |
| |Педагогикалық ұжым психологиясы. | |
| |1 | |
| | | |
| |Мектеп және жоғарғы оқу орындарындағы психологиялық қызмет. | |
| |1 | |
| | | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас. | |
| |1 | |
| | | |
| |Педагогикалық ұжым психологиясы. | |
| |1 | |
| | | |
| |Қазіргі кездегі білім беру. | |
| |1 | |
| | | |
| | | |
| |6.1.5 Перечень тем для самостоятельной работы студентов | |
| |В этом разделе приводится перечень тем для самостоятельной работы | |
| |студентов. | |
| |Студенттің оқытушы жәрдемімен орындалатын өздік жұмысы. | |
| |№ | |
| |Тақырыбы | |
| |Тапсырма мазмұны | |
| |Әдебиеттер | |
| |Бақылау формасы | |
| |Орындалу мерзімі | |
| | | |
| |1. | |
| |Педагогикалық психологияның қалыптасуындағы жалпы психологиялық | |
| |контекст. | |
| |Педагогикалық психологияның адам туралы ғылыми түсініктердің жалпы | |
| |контекстінде дамуы әрбір тарихи кезеңдерде педагогикалық ойларға үлкен| |
| |әсерін тигізген негізгі психологиялық ағымдар бар. Осы ағымдарға нақты| |
| |тоқталу қажет. | |
| |Зимняя И.А. Педагогическая психология. М.,1995г Мұқанов М. | |
| |Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. Айсмонтас . | |
| |Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| |Конспектілеу. | |
| |1 апта | |
| | | |
| |2. | |
| |Бала құқығы туралы конвенция. | |
| |Бала құқығы туралы конвенциямен танысу керек. Бұл құжаттың | |
| |маңыздылығы, мазмұны, бөлімдеріне тоқталу керек. | |
| |Обухова Л. Ф. Возрастная психология. М., 2000 | |
| |Бала құқығы туралы конвенция/ Конвенция о правах ребенка. | |
| |Бала құқығы туралы конвенциямен жұмыс. | |
| |2 апта | |
| | | |
| |3. | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері | |
| |Психикалық дамудың жас кезеңдері және әр бір жас кезеңнің жетекші | |
| |іс-әрекет түрі мен психологиялық жаңа құрылымдарын сипаттап беріңіз | |
| |(таблица түрінде). | |
| |Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| |Таблицамен жұмыс. | |
| |3 апта | |
| | | |
| | | |
| |4. | |
| |Қазіргі кезеңдегі білім беру. | |
| |Нормативтік құжаттармен танысып ҚР білім беру заңы және Қазақстандағы | |
| |білім беру мазмұнымен танысу қажет. | |
| |Нормативтік құжаттар | |
| |Конспект, топтық жұмыс. | |
| |4 апта | |
| | | |
| | | |
| |5. | |
| |Қарым-қатынастағы қиындықтың жалпы сипаттамасы. | |
| |Мінез-құлық акцентуациясын анықтауға арналған Личко немесе Шмишектің | |
| |мінез-құлық акцентуациясын анықтау тестімен жұмыс жасау керек. Тест | |
| |нәтижесі бойынша талдау жасау. | |
| |Тәжірибелік психология. Нұрмаханбетова Н.Б. Шымкент қаласы. 2006 ж. | |
| |Немов Р.С. Психология. Кн.3. М., Владос. | |
| |Тестпен жұмыс. | |
| |5 апта | |
| | | |
| |6. | |
| |Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың сипаттамасы. | |
| |В.А.Кан-Калик мұғалімнің коммуникативтік мәдениетінің қалыптасуының | |
| |маңыздылығын атап айтқан. Осы коммуникативтік ерекшеліктерді анықтауға| |
| |арналған тестпен жұмыс жасау керек | |
| | | |
| |Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| | | |
| |жазбаша жауап. | |
| |6 апта | |
| | | |
| |7 | |
| |Педагогикалық ұжым. | |
| |Дәріс және семинар сабақтарында қарастырылған сұрақтар бойынша тест | |
| |әзірлеу қажет. Сұрақтарды даярлау барысында тест әдісіне қойылатын | |
| |нұсқауларды ескеру керек. | |
| | | |
| |Тест құрау. | |
| |7 апта | |
| | | |
| |8 | |
| | | |
| |Мектептегі психологиялық қызмет. | |
| | | |
| |Диагностикалық картаны толтыру барысында қажетті мәліметті | |
| |зерттелінуші туралы мәлімет жинауға арналған деректерді пайдалану | |
| |керек. | |
| | | |
| | | |
| |Диагностикалық картаның үлгісін толтыру. | |
| |8 апта | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Студенттердің өздік жұмыс тапсырмалары | |
| | | |
| |№ | |
| |Тақырып атаулары | |
| |Тапсырма мазмұны | |
| |Әдебиеттер | |
| |Бақылау формасы | |
| |Орындалу мерзімі. | |
| | | |
| |1 | |
| |Педагогикалық психология пәні бойынша картотека | |
| |Каталогпен жұмыс. | |
| | | |
| |картотека | |
| |1 апта | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |2 | |
| |Педагогикалық психологияның негізі. категориялары. | |
| |Категориялар анықтамасы және олардың өзара арақатынасы | |
| |Негізгі және қосымша әдебиеттер (Пед. Энцикл.(, словарь | |
| |Тезаурус | |
| |2 апта | |
| | | |
| |3 | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері. | |
| |«Кіші мектеп оқушысы, жеткіншек, жасөспірім және студент оқу | |
| |іс-әрекетінің субьектісі ретінде» | |
| |1. Зимняя И.А. Педагогическая психология. М., 1995г | |
| |2.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| | | |
| |Конспект | |
| |4 апта | |
| | | |
| |4 | |
| |Оқу іс-әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |Оқу мотивациясы. Оқу мотивациясының проблемалары, оқу мотивтерінің | |
| |өзара байланысы мен өзгешеліктері, оқу мотивтерінің мәні, табиғаты, | |
| |құрылымы, проблемасы; мотив түрлері (танымдық, әлеуметтік) сұрақтары. | |
| | | |
| |А.К.Маркова. | |
| |Т.А. Матис. | |
| |А.Б.Орлов | |
| |Формирование мотивации учения. М., 1990. | |
| |реферат | |
| |6 апта | |
| | | |
| |5 | |
| |Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |Психикалық дамудың қозғаушы күштері туралы әр жақты теорияларды | |
| |қарастыру керек. | |
| |Немов Р.С. Психология. Кн. 3. 19-24 бет. | |
| |конспект | |
| |7 апта | |
| | | |
| |6 | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас | |
| |Ұсынылған оқулықтар бойынша педагогикалық қарым-қатынас мәселесін | |
| |қарастру керек. | |
| |Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М., 1987. | |
| |2. Леонтьев А.А. Педагогическое общение. М., 1996 | |
| |Жазбаша жұмыс. | |
| |9 апта | |
| | | |
| |7 | |
| |Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың сипаттамасы. | |
| | | |
| |Психологиялық-педагогикалық конфликт, туындау себептері мен алдын алу | |
| |жолдарына байланысты педагогикалық жағдаяттар қарастыру. | |
| | | |
| |Педагогикалық жағдаяттар қарастыру. (жазбаша жұмыс) | |
| |10 апта | |
| | | |
| |8 | |
| |Мұғалімнің кәсіби және жеке тұлғалық дамуы | |
| | | |
| |Қазіргі заман талаптарына сай, жаңа формацияның мұғаліміне қойылатын | |
| |талаптарды қарастыру керек. | |
| | | |
| |Жаңа формация мұғалімінің психологиялық портретін ұсыну. | |
| |12 апта | |
| | | |
| |9 | |
| |Оқыту, тәрбие, ұстаз психологиясы бойынша мақалалар, монографияларға | |
| |шолу | |
| |(әдебиеттер мен мақалаларға шолу) | |
| | | |
| |Ревью | |
| |13 апта | |
| | | |
| | | |
| |6. «Педагогикалық психология» пәні бойынша оқу-әдістемелік картасы | |
| |Кесте 3 | |
| |Тақырыптар | |
| |Көрнекті материалдар | |
| |Өздік жұмыс тапысрмалары | |
| |Бақылау формасы | |
| | | |
| |Дәріс | |
| |сабақтың | |
| |Тәжірибелік сабақтың | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |1 | |
| |2 | |
| |3 | |
| |4 | |
| |5 | |
| | | |
| |Педагогикалық психология пәні бойынша картотека | |
| |Педагогикалық психология пәні, міндеттері . | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Педагогикалық психология мақсаты, міндеттері, мазмұны | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның негізі. категориялары. | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның зерттеу әдістері . | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Педагогикалық психологияның негізі. категориялары. | |
| |Эссе | |
| | | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері. | |
| |Педагогикалық психологияның негізгі категориялары . | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері. | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Оқу іс-әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Оқыту мен дамудың өзара байланыс мәселесін шешудегі | |
| |концептуалды бағыттар . | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Оқу іс-әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |Балалар жасын кезеңдерге бөлу | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас | |
| |Оқыту теориясы мен қазіргі білім беруді ұйымдастырудағы оның рөлі. | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың сипаттамасы | |
| |Үйрену процесі | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың сипаттамасы. | |
| | | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Мұғалімнің кәсіби және жеке тұлғалық дамуы | |
| | | |
| |Оқытудағы проблемалылық және оның мектеп оқушыларын дамытудағы рөлі. | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Мұғалімнің кәсіби және жеке тұлғалық дамуы | |
| | | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Оқыту, тәрбие, ұстаз психологиясы бойынша мақалалар, монографияларға | |
| |шолу | |
| |Оқушылардың білімін , іскерлігін, дағдысын диагностикалау әдістері. | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Оқыту, тәрбие, ұстаз психологиясы бойынша мақалалар, монографияларға | |
| |шолу | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Педагогикалық психология пәні бойынша картотека | |
| |Тұлға құрылымы. | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Педагогикалық психологияның негізі. категориялары. | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Педагогикалық психологияның негізі. категориялары. | |
| |Оқыту процесіндегі педагогикалық серіктестік және білім беру | |
| |процесіндегі қарым – қатынас. | |
| | | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері. | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Оқушылардың ақыл-ой және жеке тұлғасының дамуының жас ерекшеліктері. | |
| |Қиын оқушылар – педагогикалық жағынан қараусыз қалған оқушылар. | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Оқу іс-әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Оқу іс-әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| |Оқыту тәрбиелеу процесінің тиімділігінің мұғалімнің қарым – қатынас | |
| |стиліне тигізетін әсері. Оқу әрекетінің түрлері : ақпаратты іздеу | |
| |әрекеті , мәтінді оқу, жоспарлау әрекеті , уақытты бақылау және | |
| |ұйымдастыру; мимикалық және репродуктивті әрекеттер; шығармашылық | |
| |тапсырмаларды орындау. | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Оқыту және дамыту арақатынасы. | |
| |Мұғалімнің кәсіби және жеке тұлғалық дамуы | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| |Педагогикалық қарым-қатынас | |
| |Оқу іс-әрекетінің қалыптасуы және құрылымы. | |
| | | |
| |Курс бағдарламасы, слайдтар, сызбалар, тесттер | |
| |Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың сипаттамасы. | |
| | | |
| |Ауызша сұрау, жазбаша сұрау | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |7. ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТIЛУ КАРТАСЫ | |
| |Кесте 4 | |
| | | |
| |Оқулық және оқу-әдiстемелiк құралдарыны» атауы. | |
| |Кiтапханадағы саны | |
| |Студенттер саны | |
| |Қамтылу пайызы, % | |
| | | |
| |Выготский Л.С. Педагогическая психология.- Москва, 1991. | |
| |3 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Волков К.Н. Психологи о педагогических проблемах.- Москва, 1981. | |
| |2 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Крутецкий В.А. Основы педагогической психологии. Москва, 1972. | |
| |5 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Габай Т.В. Педагогическая психология.- Москва, 1995. | |
| |2 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Зимняя И.А. Педагогическая психология.- Москва, 1995. | |
| |2 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Хмель Н.Д. Жалпы білім беретін мектептегі педагогикалық процесс .- | |
| |Алматы .- 2002. | |
| |5 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Кан - Калик В.А. Основы профессионального педагогического общения.- | |
| |Москва,1979. | |
| | | |
| |2 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Подласый И.П. Педагогика .КН1.-Москва .-2000. | |
| |5 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Подласый И.П. Педагогика .КН2.-Москва .-2000. | |
| |1 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников.- | |
| |Москва,1976. | |
| |2 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Выготский Л.С. Педагогическая психология.- Москва, 1991. | |
| |3 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Волков К.Н. Психологи о педагогических проблемах.- Москва, 1981. | |
| |1 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| |Крутецкий В.А. Основы педагогической психологии. Москва, 1972. | |
| |3 | |
| |8 | |
| |20 | |
| | | |
| | | |
| |6.1.8 Әдебиеттер | |
| |Негізгі әдебиеттер: | |
| |1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1991. | |
| |2. Крутецкий В.А. Основы психологической психологии. М., 1972. | |
| |3. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998. | |
| |4.Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |5.Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |6.Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |7.Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М:; | |
| |1976. | |
| |8.Айсмонтас . Педагогическая психология. М:; 2000. | |
| |Қосымша әдебиеттер: | |
| |1.Мухина В.С. Детская психология. М., 1985. | |
| |2. Немов Р.С. Психология. Книга 2 . М., 2000г. | |
| |3. Зимняя И.А. Педагогикалық психология. М., Логос; Алматы: 2005. | |
| |4. Мұқанов М. Педагогикалық психология очерктері. Алматы. 1962. | |
| |5. Петровский А.В. Жас ерекшелік және педагогикалық психология. | |
| | | |
| |7. Бақылау құралдары. | |
| | | |
| |Педагогикалық психология пәніне арналған тест тапсырмалары | |
| |1. «Педагогикалық психология» ұғымы кімнің және қандай еңбегінің | |
| |негізінде ғылыми айналымға енді: | |
| |А.Э. Торндайк «Педагогикалық психология» | |
| |Б. Каптерев П.Ф. «Педагогикалық психология» | |
| |В.Ушинский К.Д. «Адам, тәрбие құралы ретінде» | |
| |Г.Ян- Амос- Каменский «Ұлы дидактика» | |
| |Д. Лемберг Р «Дидактикалық очерктер» | |
| | | |
| |2.Педагогикалық психологияның қалыптасуының І-ші кезеңі қай ғасырға | |
| |тән: | |
| |А.ХҮІІ ғ ортасынан ХІХ ғ аяғына дейін | |
| |Б. ХІХ ғ аяғы мен ХХ ғ басына дейін | |
| |В. ХҮ ғ ортасынан ХҮІІ ғ аяғына дейін | |
| |Г. ХҮІІІ ғ аяғынан ХІХ ғ аяғына дейін | |
| |Д. ХІХ ғ ортасы | |
| | | |
| |3. Педагогикалық психологияның қалыптасуының ІІ- ші кезеңі қай | |
| |ғалымдардың есімімен байланысты? | |
| |А.Б.Бине, Б.Анри, Э.Мейман, Г.Эббингауз, Ж.Пиаже, А.Валлон, Дж. Дьюи, | |
| |Л.С.Выготский, П.П.Блонский, В.Штерн, М.Монтессори | |
| |Б. К.Д.Ушинский, П.Ф.Каптерев, А. Дистервейг | |
| |В.Оконь В, Махмутов М, Н.Ф. Талызина, В.В. Давыдов | |
| |Г.Г.ЭббИнгауз, Ж.Пиаже | |
| |Д.Я.А. Каменский, Г. Песталоций, И. Гербарт. | |
| | | |
| |4. «Педагогиканы психологияландырудың қажеттілігін түйсінуден» | |
| |туындағын жалпы дидактикалық кезең: | |
| |А.Педагогикалық психологияның қалыптасыынаың І- ші кезеңі | |
| |Б. Педагогикалық психологияның қалыптасыынаың ІІ- ші кезеңі | |
| |В. Педагогикалық психологияның қалыптасыынаың ІІІ- ші кезеңі | |
| |Г. Педагогикалық психологияның қалыптасыынаың ІҮ- ші кезеңі | |
| |Д. Педагогикалық психологияның қалыптасыынаың Ү- ші кезеңі. | |
| | | |
| |5. Педагогикалық психологияның ІІІ-ші кезеңі қай ғылымдар есімдерімен | |
| |байланысқан? | |
| |А.Я.А.Каменский, пестолоции, П.Ф. Каптерев | |
| |Б. Л.С.Выготский, К.Д.Ушинский | |
| |В.Ж.Пиаже, Г.Гаури, Т.Халл, П.П.Блонский | |
| |Г.С.Т.Шацкий, Э.Мейман, Г.Эббингауз | |
| |Д.Скиннер Б, Л.Н.Ланда, В.Оконь, М. Махмутов, Гальперин П.Я, | |
| |Талызина Н.Ф. | |
| | | |
| |6.Психологиялық бихевиоризм теориясының негізінде бағдарламалап оқыту | |
| |идеясын ұсынған ғалым: | |
| |А.Я.А.Каменский | |
| |Б. Л.С. Выготский | |
| |В.Б. Скиннер | |
| |Г.В.Оконь | |
| |Д.М.Махмутов. | |
| | | |
| |7. Ақыл –ой әрекетінің кезеңдеп қалыптасу теориясының авторлары : | |
| |А.Л.С.Выготский, Ж.Пиаже | |
| |Б. Б.Скиннер, Л.Ланда | |
| |В.Н.А. Менчинская, Д.Н. Богоявленский | |
| |Г.Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов | |
| |Д.П.Я. Гальперин, Н.Ф.Талызина. | |
| | | |
| |8. Педагогикалық психологияның негізгі міндеттерін | |
| |атаңыз:_______________ | |
| | | |
| |9. Кәсіби педагогикалық әрекетті қалыптастырудың психологиялық | |
| |аспектісі: | |
| |А.Оқыту психологиясының пәні | |
| |Б. Ұстаз психологиясының пәні | |
| |В.Тәрбие психологиясының пәні | |
| |Г.Қарым – қатынас психологиясының пәні | |
| |Д.Әлеуметтік психологиясының пәні. | |
| | | |
| |10.Тәрбие психологиясының пәнін атаңыз: ___________________________ | |
| | | |
| |11.Педагогикалық психологияның категориялары: | |
| |А.Жалпы және жеке, мән және құбылыс, қарама- қайшылық, форма, мазмұн | |
| |Б. Жүйе, құрылым, қызмет, элемент, мақсат, әрекет, жеке тұлға, | |
| |В.Оқты, оқу әрекеті, тәжірибе жинақтау, әлеуметтік тәжірибені меңгеру,| |
| |дағды, білім, іскерлік, педагогикалық қабілет | |
| |Г.Тәрбие, әлеуметтену, бейімделу, әлеуметтік тәжірибе, білім | |
| |Д.Қызмет, элемент, іс - әрекет, жеке тұлға. | |
| | | |
| |12. Бақылау әдісін жүйелеңіз:______________________________________ | |
| | | |
| |13. Басқа адамдарды бақылып отыру арқасында тәжірибені жинақтау: | |
| |А.Шартты рефлекторлық үйрену | |
| |Б. Оперантты үйрену | |
| |В.Вербальды үйрену | |
| |Г. Викарлы үйрену | |
| |Д.Еліктеу. | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |14. Қоғамдық- тарихи прогрестің , жер бетіндегі материалдық және | |
| |рухани мәдениеттің субъектісі, генетикалық жақтан өмірдің басқа | |
| |формаларымен байланысты және ол формалардан еңбек құралдарын өндіру | |
| |қабілетінің арқасында бөлініп шыққан түсінікті сөйлей, ойлай алатын, | |
| |саналы биоәлеуметтік тіршілік иесі: | |
| |А.Жеке тұлға | |
| |Б. Жеке дара адам | |
| |В. Адам | |
| |Г.Оқушы | |
| |Д.Тәрбие көзі | |
| | | |
| |15. Тәрбиені психологиялық дамудың жалпы формасы ретінде қарастырады: | |
| |А.Философия | |
| |Б. Педагогика | |
| |В.Психология | |
| |Г.Социология | |
| |Д.Тарих. | |
| | | |
| |16. Тәрбиенің арнайы ұйымдастырылған жүйесінде , тәрбиеші мен | |
| |тәрбиеленушінің өзара қарым – қатынасын қамтамасыздандыратын мақсатты | |
| |түрде жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған процесс: | |
| |А.Кең педагогикалық мағынадағы тәрбие | |
| |Б. Тар педагогикалық мағынадағы тәрбие | |
| |В. Кең әлеуметтік мағынадағы тәрбие | |
| |Г. Тар әлеуметтік мағынадағы тәрбие | |
| |Д. Кең психологиялық мағынадағы тәрбие. | |
| | | |
| |17. Мәдениетті сақтау, ұрпаққа жеткізу; жеке басты әлеуметтендіру; | |
| |жеке бастың шығармашылық потенциалын дамыту, баланы қорғау: | |
| |А.Тәрбие қызметтері | |
| |Б. Тәрбие міндеттері | |
| |В.Тәрбие құралдары | |
| |Г.Тәрбие әдістері | |
| |Д.Тәрбие нәтижесі. | |
| | | |
| |18.Шындық болмыстың мәні сипаттарын білдіретін ұғымдар жүйесінде | |
| |тұлғаланған қатаң ғылыми теория: | |
| |А.Теория | |
| |Б. Гипотеза | |
| |В.Идея | |
| |Г.Парадигма | |
| |Д.Концепция | |
| | | |
| |19. Конструктивт, ұйымдастырушылық, коммуникативті- стимулдандыру, | |
| |ақпараттық- білім- берушілік, эмоционалдық- түзетушілік, бақылыу- | |
| |бағалау: | |
| |А.Оқыту функциялары | |
| |Б. Оқытушы мен оқушылар қарым – қатынасындағы негізгі функциялар | |
| |В. Оқушылар функциясы | |
| |Г.Тәрбие функциясы | |
| |Д.Ұстаз функциясы. | |
| | | |
| |20. Білім мазмұны мен пәннің практикалық мәнін талдау мен | |
| |түсіндірудегі оқытушы мен оқушының педагогикалық әрекеттері: | |
| |А.Конструктивті функция | |
| |Б. Коммуникативті функция | |
| |В.Эмоционалдық фнукция | |
| |Г.Ұйымдастырушылық функция | |
| |Д.Ақпараттық- білім берушілік функция. | |
| | | |
| |21.Оқыту процесінде оқу іс - әрекеті түрлерін ауыстыру барысында, | |
| |оқытушы мен оқушылардың сенімділік қатынасында «ашық перспктива» және | |
| |«жеңіске жету» принциптерін реализациялау: | |
| |А.Бақылау- бақылау функциясы | |
| |Б.Эмоциональдық- түзетушілік функция | |
| |В. Коммуникативті – стимульдандыру функциясы | |
| |Г.Ұйымдастырушылық функциясы | |
| |Д.Коммуникативтік функция. | |
| | | |
| |22. «Сократ», «Генерал», «Менеджер», «Топ дискуссиясының жетекшісі», | |
| |«Шебер», «Жаттықтырушы», «Гида» | |
| |А. Маркованың кәсіби позиция типологиясы | |
| |Б.К. Левиннің кәсіби позиция типологиясы | |
| |В. М. Таленнің кәсіби позиция типологиясы | |
| |Г.Роджерс бойынша кәсіби позиция типологиясы | |
| |Д.Каптеревтің кәсіби позициясы | |
| | | |
| |23. Білімді, жан- жақты энциклопедист бейнесінде. Қысқа сөйлейтін, | |
| |тура айтатын, өзін-өзі ұстай алатын мұғалім | |
| |А. Шебер | |
| |Б. Жаттықтырушы | |
| |В.Менеджер | |
| |Г.Генерал | |
| |Д.Гид | |
| | | |
| |24. Қабілеттің бастапқы табиғи негізі ретінде адамда туа пайда болатын| |
| |нерв қызметінің ерекшелігі | |
| |А.Қабілет | |
| |Б.Кемеңгерлік | |
| |В.Талант | |
| |Г.Нышан | |
| |Д.Дарындылық | |
| | | |
| |25. Ұстаздың ұжым өмірімен, әріптестерімен қатынас жасауына негізделу| |
| |бағыты: | |
| |А.Когнитивтік бағыт | |
| |Б.Авторитеттік бағыт | |
| |В.Конформистік бағыт | |
| |Г.Эгоцентрлік бағыт | |
| |Д.Гуманистік бағыт | |
| | | |
| |26. Жаңа мінез-құлық формаларының пайда болуы үйренудің қандай түрі: | |
| |А.Импринтинг | |
| |Б.Шартты –рефлекторлық | |
| |В.Викарлық | |
| |Г.Операнттық | |
| |Д.Вергальдық | |
| | | |
| |27. Жасап көру және қателесу әдісі бойынша білімнің, іскерліктің, | |
| |дағдының қалыптасуы: | |
| |А.Операнттық үйрену | |
| |Б.Шартты рефлекторлық | |
| |В.Импринтинг | |
| |Г.Вербальдық | |
| |Д.Викарлық | |
| | | |
| |28. Кеңдік, оперативтілік, тереңдік, икемділік, нақтылық және | |
| |жалпылық, жинақылық, жүйелілік, саналылық | |
| |А.Білім нәтижесі | |
| |Б.Білім қасиеттері | |
| |В. Білім принциптері | |
| |Г. Білім параметрлері | |
| |Д. Білім заңдылықтары | |
| | | |
| |29. Тарихи жолмен қалыптасқан қабілеттің, мінез – құлықтың, білім мен | |
| |іскерліктің қоғамда жинақталған түрлерінің индивидте олардың | |
| |индивидуалды- субъективті іс- әрекет формасына айналу процесі | |
| |А.Үйрену | |
| |Б.Оқу | |
| |В.Оқыту | |
| |Г.Үйрету | |
| |Д.Меңгеру | |
| | | |
| |30. Шығармашылық қабілеттің ең жоғарғы деңгейдегі көрінісі, ол: | |
| |А.Қабілет | |
| |Б.Талант | |
| |В.Нышан | |
| |Г.Кемеңгерлік | |
| |Д.Дарындылық. | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz