УМКД

Мектеп дейінгі жастағылардың оқу - танымдық әрекетінің ерекшеліктері

«Оқу-танымдық әрекетін ұйымдастыру» пәнінің
5В010100 - «Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу»
4 курс
мамандығына арналған

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

СЕМЕЙ
2014

Мазмұны

|1 |Глоссарий |4 |
|2 |Дәрістер |8 |
|3 |Тәжірибелік және зертханалық сабақтар |16 |
|4 |Курстық жұмыс (жоба) |- |
|5 |Студенттердің өздік жұмысы |20 |
|9 |Бақылау түрлері | |

1. ГЛОССАРИЙ
Абулия – еріктің патологиялық кемістігі.
Адаптация (латын) – сезім мүшелерінің сырттан келетін тітіркендіргіштерге
бейімделуі.
Акселерация (латын) – физикалық және психикалық даму процесінің тездетілуі.
Анализатор (грек) – түйсік тудыратын анатомиялық-физиологиялық аппарат.
Аксон (грек) – жүйке клеткаларының ұзын талшығы.
Амнезия (грек) – естің бұзылуы.
Аффект (латын) – «жан толқуы» жүйке жүйесінің ерекше қозуынан туындайтын
күшті эмоция.
Аффектік мінез-құлық – төбелескіштік, қыңырлық, дөрекілік т.б. мінез-
құлықтың өзге де қиын формалары. Бұл өз тобындағы құрдастарымен қарым-
қатынастарға қанағаттанбаған балаларда пайда болады.
Атавистік рефлекс – іштен туа пайда болатын, өзінің бастапқы мәнін жойған
рефлекс. Мысалы, жаңа туған балалардың жармасу немесе маймылдың рефлексін
атауға болады.
Афазия (грек) – сөйлеудің бұзылуы.
Ақыл-ой сезімдері – ойлау іс-әрекетінен туатын сезімдер (таң қалу, әуестік,
секемділік және шүбәлану сезімдері ).
Әрекет – белгі мақсатты орындауға бағытталған оңашаланған қимыл. Ол қимыл-
қозғалыс арқылы орындалатын сыртқы және ақыл-оймен орындалатын ішкі әрекет
болуы мүмкін.
Бақылау – 1) психологияның негізгі әдістерінің бірі; 2) белгілі бір
құбылыстар мен объектілердің бар екендігі мен өзгерістерін қадағалау
мақсатында жүзеге асырылатын ойластырылған, жоспарлы, ұзақ қабылдау.
Бағдарлаушы рефлекс – төңіректегі жағдайдың жаңалығына жауап ретінде пайда
болатын шартсыз рефлекс.
Баланың автономдық тілі – бала тілінің өзіне тән формасы. Мұнда заттардың
аттары ретінде ана тілінде жоқ сөздерді пайдалаланады (мысалы, «ду-ду», «гу-
гу», «қа-қа» т.б.). Тәрбие дұрыс болған жағдайда автономдық тіл тез
жойылады.
Белгі – болмыстың өзге элементінің баламасы ретінде көрінетін оның кез
келген элементі. Белгі адамның психикалық іс-әрекетінің тәсілі, бұл не
қоғамдағы орган, не әлеуметтік құрал. Әлеуметтік құралдың белгісі болып
тіл, жазу, есептеу, сурет салу саналады.
Бейнелеу іс-әрекеті (қызметі) – супет салудың, жапсырудың, құраудың т.б.
жалпы аты. Бейнелеу іс-әрекетінің жемісі – ерекше формада көрсетілген
объективтік болмыстың көрнекі бейнелері.
Былдыр сөз – негізінен жеке буындардан тұратын байланыссыз, түсініксіз
сөйлеу. Бала тілі дамуының алғашқы кезеңі.
Балалардың рольдік қатынастары – ойын тақырыбына сәйкес балалардың ойынға
айналдыратын қарым-қатынастары.
Бихевиоризм – психология ғылымында 20 ғасырдың басында АҚШ-та қалыптаса
бастаған механикалық теориялық және тәжірибелік бағыт. Бұл бағыт психикалық
құбылыстардың бәрі организмнің сыртқы және ішкі тітіркендіргіштерге
әсерленуіне орай дамиды, белгілі себепке, ынталандыру мен жағдайға
байланысты болады деп санайды.
Генетикалық әдіс – генетика- шығу тегі «төркін» дегенді білдіреді. Бұл
психикалық құбылыстар мен процестердің шығуы мен пайда болуын және дамуын
зерттейтін, қазіргі кезде психологияда кең түрде қолданылатын зерттеу
әдісі.
Гештальтпмихология – Германияда 20 ғасырдың басында дүниеге келген
идеалистік психологиялық бағыт. Ассоциациялық психологияға қарсы пікірлерді
өолдай отырып, сананың алғащқы бөлшектері түйсінуі де, елес те емес, кейбір
тұтас түрдегі «психологиялық құрылымдар» (гештальттар) деп санайды. Міне
сондай құрылымдар сананың жемісі деген пікірді қолдайды.
Генотип (грек) – жүйке қызметінің тумыстан берілетін типі.
Госпитализм – жабық типтегі балалар мекемелерінде пайда болатын құбылыс.
Үлкендермен қарым-қатынастың аздығынан балалардың дамып жетілуі күрт артта
қала бастайды.
Дағды – сансыз қайталау нәтижесінде қалыптасатын іс-әрекет. Соның
нәтижесінде ол автоматталған әрекетке айналып, оңай, шапшаң әрі дәл
орындалып отырады. Дағдының физиологиялық негізі – динамикалық стереотип.
Детерменизм принципі – философиялық және методологиялық ұстаным бойынша
табиғат пен психологиялық құбылыстардың бәрі материалдық себептер мен
заңдардың әсер етуінен пайда болады. Детерменизм адамның тіршілігі мен іс-
әрекетінің бәрі қоғамның тарихи дамуының нақты жағдайларымен байланысты,
әрбір құбылыс белгілі себептен туындайды деп қарайды.
Дендрит (грек) – жүйке клеткасының қысқа талшығы.
Динамикалық сереотип – шартты рефлекторлық байланыстардың жасалуы және оның
тұтастық жүйесінің құрылуы.
Жоғары жүйке қызметінің типі – жүйке жүйесінің комплекті түрдегі тұрақты
қызметі. Мұндай қызмет жоғары жүйке қызметінің сипаттары мен қасиеттерін
білдіреді. Ондай қасиеттер адамның әлеуметтік ортада атқаратын жұмысы мен
іс-әрекетіне байланысты жаңа сапаларға ие болады. Жоғары жүйке қызметінің
типтері мен сипаттары адам мінезінің физиологиялық негізі болып табылады.
Жеке дара даму - өмір мен іс-әрекет процесінде әрбір адамның дамуы
(онтогенез).
Инстинкт (соқыр сезім) – 1. Организмде туа берілетін шартсыз рефлекстер
негізінде сыртқы және ішкі жағдайлардың өзгеруіне үйретусіз-ақ бейімделіп
тіршілік ету құлқы. 2. Туа пайда болатын импульстардың әсерлерге жауабы,
қимыл-қозғалыс арқылы әр түрлі тітіркендіргіштерге бейімделуі.
Интеллект (латын) – жоғары сатыдағы жануарлар мен адамдарда болатын ақыл-ой
қабілеті.
Индивид - әлеуметтік қарым-қатынас объектісі және саналы әрекет етуші.
Индивидуалдылық – психикалық, физиологиялық, әлеуметтік ерекшеліктердің
жиынтығы, нақты адамның ерекшелігі.
Интериоризация, экстериоризация – сыртқы болмыс әрекеттерінің ішкі идеалдық
факторларға, ал адамның ішкі ақыл-ой әрекетінің сыртқы іс-әрекеттерге
айналуы.
Интроверт – кейбір адамдардың тұйық өзімен-өзі болып, өзінің ой-пікірлерін
іштей талдайтын мінез ерекшеліктері.
Инфантализм (латын) – ересек адамның жан дүниесінен байқалатын балалық
қылық.
Иланғыштық – иландыратын нәрсені ұғынбастан қабылдаумен сипатталатын
ықпалға бағыну.
Қажеттілік – адам мен хайуанаттардың өмір сүруі мен тіршілік етуі
қажеттілік қанағаттандырудағы белсенді іс-әрекеті мен қимыл-қозғалыс
жасауына байланысты.
Қозғыштық - әсерленгіштік. Сезітнің тез қозып, тез әсерленуі.
Қоғамдық тәжірибе – адам баласының тарихи дамуында материалдық заттар мен
мәдени мұраларды жасап шығаруда қалыптасқан біліктері мен әдет-дағдылары
жайындағы білім жүйесі.
Қашықтық талдауыштары (анализаторлары) – рецепторлары зат іс-әрекетінің
тікелей ықпалдарына шалынатын талдауыштар. Бұған есіту және көру
талдауыштары (анализаторлары) жатады.
Қорғаныш рефлексі – шартсыз қорғану рефлексі.
Қыңырлық – ақылдың ережелеріне қарамастан өз дегенінде тұрып алуға
тырысудан көрінетін жағымсыз қылық. Қыңырлық баланы тәрбиелеудің немесе
оның ауру күйде екендігінің нәтижесі болып табылады.
Құрал амалдары – құралдың бір заттың басқа заттарға әсер тигізушісі болып
қолданылатын амалдар.
Мотив (грек) – адамның қажетін қанағаттандыру үшін іс-әрекетке итермелейтін
түрткі.
Мнемоника (грек) – жасанды жаттау тәсілдері.
Мимика (грек) – беттің мәнерлі қимыл-қозғалыстары.
Мектепке дейінгі шақ – психикалық даму сатысы, үштен жетіге дейнгі жас
аралығына сәйкес келеді.
Мәнерлі – адамның мінез-құлқының ерекшелігі.
Моральдық (адамгершілік) сезімдер – жоғары сезімдер.
Мойындамау – не болса, соның бәрін керісінше жасауға тырысу, наразылық
білдіру. Баланың мінез-құлқында мойындамаудың түрлерін ажыратады: 1)
енжар мойындамау – үлкеннің айтқанын орындауды тілемеу, қыңырлық көрсету;
2) белсенді мойындамау – баланы талап етілген нәрсеге қарама-қарсы іс-
әрекет етуі.
Ниет – қажеттілікті қанағаттандыру үшін әрекеттену және оған іштей ұмтылу.
Ниеттің жүзеге асуы материалданған сипатта болады.
Нышандар – қабілеттліктер дамуының табиғи жағдайлары түрінде көрінетін
организмнің іштей туа біткен автономиялық физиологиялық ерекшеліктері (нерв
жүйесінің типі, рецепторлар құрылысының ерекшеліктері т.б.).
Нәрестелік шақ – баланың дүниеге келгенінен бастап бір жасқа дейінгі
психикалық даму стадиясы.
Онтогненез – жұмыртқаның ұрықтану сатысынан жеке өмірдің бітуіне дейінгі
организмнің дамуы. «Онтогенез» ұғымы психологияда тәрбиелеу мен оқытудың
жағдайларына байланысты бала психикасында болатын өзгерістерді көрсету үшін
қолданылады.
Ойын іс-әрекеті (қызметі) – негізінен үлкендердің іс-әрекеттері мен қарым-
қатынастарын ерекше түрде елестетумен сипатталатын мектеп жасына дейінгі
балалар іс-әрекетінің басты түрі.
Ойлау – объективтік болмысты жалпыланған, жанама жолмен бейнелеудің
белсенді процесі. Адамның дамыған ойы оның іс-жүзіндегі жеке тәжірибесінің
және адамзаттың оған берген мәдениетінің жанама нәтижесі.
Оқыту – оқушыға (үйретілетін балаға) белгілі білімді, дағдыларды,
іскерліктерді беру жолындағы мақсатқа бағыттап және жүйелі ықпал жасау.
Психика дамуының қозғаушы күші – психиканың мән-жайы мен деңгейін, бағытын
дамытуға ықпал етіп отыратын сыртқы және ішкі факторлар мен жағдайлардың
жиынтығы. Мұндай жағдай адамның жеке басының дамып жетілуінде
қажеттіліктерін қанағаттандыру мен нақты болмыстар арасындағы қайшылықтарды
реттеу мәселесі болып табылады.
Проблемді ситуация – күнделікті өмірде және арнайы тәжірибелік зерттеуде
белгілі бір түйінді мәселені шешуде адамның ақыл-ой белсенділігі талап
етілетін жағдай. Ал тәжрибе арқылы сыналған жәндіктер мен хайуанаттар
белгілі бір жәйтке бейімделіп, оның (шешімін) табуға әрекеттенеді. Мысалы,
маймыл іліп қойған алманы (құрал) қолданып алып жейді.
Перцептивті әсер – қабылдау процесіне қатысты әсерлену түрлері (перцепция -
қабылдау). П.ә. психологиялық тұрғыдан анықтағанда – объективтік шындықтың
сезім мүшелері арқылы тікелей бейнеленуі.
Ретикулярлық формация – импульстардың төменнен жоғары ми алаптарына жетіп,
олардың жұмысына әсерін тигізі алуы.
Рефлекс – сырттан және іштен келетін тітіркендіргіштерге ағзаның жауап беру
реакциясы. Латын тілінен аударғанда «бейнелеу» деген мағынаны білдіреді.
Рефлексия – латынша «бейнелеу» деген сөз. Адам санасының өзін-өзі білуге,
ішкі жан дүниесін, психикалық жай-күйін тануға бағытталуы.
Реакция – ішкі және сыртқы ортаның кез келген әсеріне организмнің
қайтаратын біртұтас жауабы.
Рольдік ойын – мектеп жасына дейінгі балалар ойнының түрі. Рольдік ойында
бала ойын тақырыбына сәйкес (өзін) біреудің орнына қояды.
Сана – психиканың тек адамға ғана тән ең жоғары сатысы, объективтік
болмыстың адам миындағы бейнесі. Болмыс пен шындықтың бейнесін адам тіл
арқылы, сөйлеуі арқылы бейнелеп, оның мән-жайын танып біледі.
Сана мен іс-әрекеттің бірлігі. Сананың генетикалық және функционалдық
байланыс бірлігі. Бұл ұстаным ғылыми психологияның философиялық және
методологиялық іргетасын қалайды.
Синтагма – лингивистикалық термин. Ол сөз тіркестері мен олардың
бөлшектерін жіктеп қарастырып, анықтаушы және анықталушы бөліктерінің
құрамын анықтай отырып белгілі жүйемен іздестіреді.
Семантика – сөздер мен сөйлеудегі айтылған атаулардың мағынасын білдіретін
термин. Ғылымда бұл атау семантика, семасоилогия деп те атала береді.
Сөздік – мағыналық ойлау – ойлау әрекетінің ерекше бір түрі. Сөздік –
мағыналық ойлауда белгілі ұғым түсініктер түрлі ой әрекеттері арқылы
анықталып, жүйеге түседі. Мұндай ой әрекеті заттар мен тікелей сезімдік
таным тәжрибелеріне негізделмейді. Ойдың шындығы мен ақиқаттығы ақыл-ой
талқысы арқылы анықталады.
Стимул – қозғаушы, жандандырушы әсер. Тітіркендіпгіштердің тікелей таным
мүшелеріне (рецепторларға) әсер етуі нәтижесінде сыртқы және ішкі
органдарда қыздыру тудыратын әсер. Оның қуаты әр алуан тітіркенулер
тудырады.
Статус (латын) – тұлғаның топ ішіндегі құқықтары мен міндеттерінің
жиынтығын білдіретін ұғым.
Сөздің байланыс функциясы – араласу функциясы. Әңгімелесіп отырған адамға
тура не жанама әсер ету.
Сәбилік шақ – психикалық даму стадиясы, бір жастан үш жасқа дейінгі кезеңге
сәйкес келеді.
Сөйлеу іс-әрекеті – адамның тілді қатынас жолы және ойлау құралы ретінде
пайдалану процесі.
Сензитивтік кезең – психиканың белгілі бір жағының ең тиімді дамуындағы аса
жоғары мүмкіндіктер кезеңі. Мысалы, тіл дамуының бір жарым жастан үш жасқа
дейінгі сензитивтік кезеңі.
Сенсорика – сезімдік таным элементтерінің: түйсінулердің, қабылдаулардың,
түсініктердің жиынтығы.
Сенсорлық эталондар үлгілер – заттар әлемі қасиетінің әр түрінің негізгі
айырмашылық белгілері жөнінде адамзат мәдениетінде қалыптасқан түсініктер
(түстер, формалар, заттардың шамасы, дыбыстардың жоғарылығы т.б.).
Синкретизм – бір нәрсенің дамымаған күйі: ажырамағандық, біріккендік.
Стресс (ағылш) – ерекше жағдайлардың әсерінен адам организімінің титықтауы,
дәрменсізденуі.
Темперамент – жоғары жүйке қызметінің типтік ерекшеліктеріне сәйкес адамның
даралық сипатын білдіретін психологиялық ерекшелік. Т. Адам мінезінің
табиғи негізін анықтайды. Жоғары жүйке қызмет типтерінің күшіне, теңдігіне
(қозу мен тежелу) және ауысу ерекшеліктеріне сәйкес темпераменттің төрт
түрі сипатталады. Олар холерик, флегматик, спнгвиник, меланхолик.
Темпераменттердің түрлері жоғары жүйке қызметінің типтеріне
негізделгенімен, олар адамның тіршілік бейнесі сен әлеуметтік жағдайына
орай өзгеріп, жаңа қасиет-сипаттарға ие болады. Темпераменттік ерекшеліктер
адамда туа пайда болатын қасиет, ал мінез-құлық сипаттары өмірде жүре-тұра
қалыптасады. Психологиядағы темперамент жайлы ғылыми көзқарастар әр түрлі.
Дегенмен, темпераменттердің табиғи-ғылыми негізі жоғары жүйке қызметінің
типтері екенін ғылыми тұрғыдан ашып көрсеткен физиолог И.П.Павлов.
Тест – сынақ. Психологияда адамның дара басындағы психологиялық
ерекшеліктері мен қабілетін, ақыл-ой деңгейін белгілі бір нормалар
тұрғысынан іздестіретін әдіс. Тест (сынақ) әдісі арқылы адамның меңгерген
білім деңгейі мен ықылас-ынтасы да зерттеліп, оның нәтижелері салыстырмалы
түрде қорытылады. Қазіргі кезде тест әдісі кеңінен қолданылып отыр. «Тест»
- ағылшын сөзі, мағынасы «сынақ» дегенді білдіреді.
Топ – қоғамдағы адамдардың белгілі сипаттары мен ерекшеліктеріне орай және
бірлесіп атқаратын істеріне сәйкес бірлесуі.
Топ жетекшісі – жора жолдастары мен қатар құрбыларына өзінің беделімен, іс-
әрекетімен, мінез-құлқымен ықпал етіп отыратын адам.
Тәрбие – тәрбиеленетін адамда мінез-құлықтың, дүниеге көзқарастың, мінездің
және ақыл-ой қабілеттілігінің қалыптасуы үшін мақсатқа бағытталған жүйелі
ықпал жасау. Тәрбие оқытудан ажыратылмайды, бірақ оған дәлме-дәл де
келмейді, тәрбие таптық сипатта болады.
Тәртіптілік – адамның жеке басының дағдысы, үнемі тәртіп сақтауды қажет
ететіндігі, өзі және қоғам алдындағы міндетін түсіне білуі.
Тума белгі – адамның дүниеге өзімен бірге келетін белгісі.
Тиянақталған сөйлеу - әрбір сөздің немесе сөйлемнің дәл анықталған, мазмұны
жағынан аяқталған сөйлеу.
Түрлестік – 1) индивидке ықпал ететін топпен іштей немесе сырттай келісі;
2) жеке адамның ішкі позициясына қарамастан топпен сырттай келісі.
Түсіндіріп сөйлеу – заттың, құбылысты немесе ережені айқынырақ дәлірек
түсінуге мүмкіндік беретін сөйлеу. Түсіндіру – тәсілдер жиынтығы.
Жағдайларға байланысты мұндай тәсілдер ретінде салыстыру, сипаттау, себебін
көрсету, қарапайым модельді құрастыру т.б. атауға болады.
Түсінік – болмыстың заттары мен құбылыстарының өткен бір кездегі сезім
мүшелеріне тигізген әсерінің сезім-көрнекілік бейнесі.
Ұғым – заттар мен құылыстардың мәнді белгілері мен ерекшеліктерін
бейнелейтін жалпылаушы ойлау формасы. Ғылыми пәндердің бәрі ұғымдар
жүйнсінен құралады. Кез – келген ұғымның мазмұны мен көлемі болады және ол
қолдану ретіне қарай өзге ұғымдармен түрліше байланыста болады. Ұғым
дерексіз ойлау нәтижесі арқылы жасалып, оның мазмұны мен көлемі анықталады.
Ұғымталдық – сезімталдық, әсер етуші нәрселер мен құбылыстарды сезім
мүшелері мен ақыл – ой арқылы тез қабылдап, олардың мән – мағынасын жете
түсіну қабілеті.
Ұжым – қоғамдық пайдалы іспен шұғылданатын, жоғары деңгейде дамыған
адамдардың ұйымдасқан тобы. Ұжымдағы адамдардың өзара қарым-қатынасы
олардың бірлесіп атқаратын қоғамдық істері мен мақсат-мүддесінің бірыңғай
болуында.
Үйлесім, сыйымдылық. Бұл әлеуметтік психологиядағы түсініктер, яғни сырт
қарағанда дара адамның өзінің ішкі қарсылығына қарамастан топтың ырқана
саналы түрде бейімделіп, көнбістік көрсетуі.
Үнсіз сөйлеу – сөйлеу әрекетінің ерекше түрі. Үнсіз сөйлеуді кейде іштей
сөйлеу дейді. Үнсіз сөйлеуде адамның ойы мен білдірмек болған пікірі
дыбыссыз айтылады. Іштей сөйлеуде сөйлемнің баяндауышы не бастауышы
айтылады да, ой жүйесі үзінді – кесінді сипатта болады. Қарым – қатынас
жасауда дауыстап сөйлеу тәсілі қоланылса, ал үнсіз, іштей сөйлеуде адамның
ойлауы құрал қызметін атқарады да, ол өзінің іс - әрекетін реттейді.
Фрейдизм – бұл ұғым Австрия ғалымы З.Фрейдтің атымен байланысты. Фрейдизм
XX ғасырда психологияда кең таралған ағым. Фрейдтің зерттеуі бойынша адам
мінез – құлқының қозғаушы күші мен шешуші факторы жыныстық еліктеу болып
табылады. Мұндай еліктеу мен сезім әрекеті санадан тыс табиғи қажеттілік
деп саналады. Бұл адам тірішілігіндегі биологиялық процесс болса, ал
психиканың дамуы мен оны басқару әлеуметтік факторлармен де айқындалатыны
ескерілмейді.
Фенотип ( грек ) - өмір сүру барысында қалыптасқан жүйке жүйесінің типі.
Филогенез ( грек ) – тірішіліктің алғаш пайда болуынан бастап адамзатқа
дейінгі даму жолы.
Фрустрация ( латын ) – босқа әлек болу, жолы болмау.
Эгоцетрлік сөйлеу – сөйлеудің бұл түрін психологияда баланың автономды (
өзіндік ) сөйлеуі деп те атайды. Эгоцентрлік сөйлеуді дауыстап сөйлеу
әрекетінің үнсіз ( іштей ) сөйлеуге ауысу жолындағы өтпелі ( өткел ) деп
санауға болады.
Электроэнцефалограмма ( ЭЭГ) – мидағы биоэлетрлік белсенділік әрекетін осы
аспаппен жазып алады да, оның мәнін анықтайды.
Эмпатия - өзге адамдардың жан дүниесінің сыры мен күй – жайын білу
қабілеттілігі және оған жанашырлық білдіру. Эмпатияның айқын көрінісі –
идентификация. Бұл – адамның өзге адамның психикалық жай – күйін өз басынан
кешіргендей халде болуы.
Эгоизм ( франц ) – жеке басы мүддесін басқалардан, қоғамның мүддесінен
жоғары қоюшылық.
Эгоцентризм ( латын ) - өзімшілдік мен менменсінудің шектен шыққан
формалары.
Эйдетизм ( грек ) – бейнелерді еске өте дәл айқын түсіру.
Эйфория ( грек ) – шындыққа сәйкес келмейтін көңіл күйдің шамадан тыс
көтеріліп, шаттануы.

2. ДӘРІСТЕР

Тақырыбы: Дидактика туралы жалпы түсінік. Мектеп дейінгі жастағылардың оқу-
танымдық әрекетінің ерекшеліктері. 2с.
Мақсаты: Дидактика туралы жалпы ұғым беру, мектепке дейінгі педагогиканың
бір бөлігі ретінде. Мектеп дейінгі жастағылардың оқу-танымдық әрекетінің
ерекшеліктерін көрсету.
Жоспар:
1.Мектепке дейінгі дидактика туралы жалпы түсінік.
2. Мектеп дейінгі жастағылардың оқу-танымдық әрекетінің ерекшеліктері.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Мектепке дейінгі дидактика туралы жалпы түсінік.
Оқыту жалпықоғамдық жағдайда мектепке дейінгі тәрбиелеуде қазіргі
уақытта ақыл-ой тәрбиесіне тәрбиелеуде негізгі фактор болып табылады. Соған
байланысты мектепке дейінгі дидактиканы оқып білу маңызды орын алады.
Мектепке дейінгі дидактика бабалбақшада білім беру, сенсорлық және
ақыл-ой тәрбиесін қарастырады. Бұл ғылымның түрлі қалыптасу кезеңдерінде
негізгі міндеті, мазмұны жалпықоғамның даму талаптарымен байланысты.
Мектепке дейінгі дидактиканың дамуының басты кезеңі 50-ж.ж. А.П.Усованың
сабақта оқытудың жаңа принциптері, мектепке дейінгі білім беру жұмыстарының
барлығына бірдей концепциясының талдануы болып саналады. Мектепке
дейінгілерді оқыту, жалпы баланың даму заңдылықтарымен байланысты шешілді.
Балабақшада оқытудың негізгі міндеті - жан-жақты ақыл-ой қабілеттерін
дамыту болып саналды. А.П.Усованың жетекшілігімен ғылыми негізде оқытудың
мазмұны, сонымен қатар балаларды сабақта оқытудың әдістерімен формалары
ұйымдастырылды.
А.П.Усова бойынша мектепке дейінгі жаста баланың негізгі
қабілеттерінің фундаменті қаланады, сондықтан ол өте ақырын, балалардың жас
ерекшеліктерін ойлап, балалардың психологиялық даму заңдылықтарын есепке
ала отырып, қадам жасауын көрсетеді. Ол білімнің, басты екі жақты
категориясын балабақшада мектепке дейінгі жастағылар меңгеру керектігін
ұсынды. Бірінші категорияға жататын өте қарапайым білім және біліктілік,
күнделікті өмірде үлкендермен қарым-қатынасты оқытусыз қабылдайтын, ойын
және бақылау барысында. Ал екінші категорияға өте қиын білім және
біліктілік, бұл тек нақты сабақты оқыту процесі барысында игеріледі.
Білім беру міндеті көрсетілгеннен кейін, мектепке дейінгі оқыту
мазмұнына жаңаша қарауға жол берді, балабақшада сабақ барысында балалар
қандай білімді игеру керектігі анықталды. А.П.Усова сабақ барысында балалар
қандай білімді игеретіндігін, белгілі жүйе бойынша құру керектігін талап
етті. Сондықтан негізгі білім көлемі нақты қоршаған өмір жайлы болу керек:
табиғат құбылыстары (тірі және өлі), адамдар, әртүрлі олардың іс-әрекет
формалары және қарым-қатынасында. Мектепке дейінгі сабақ жүйесі балалардың
жас ерекшеліктерін есепке ала отырып құрылады және оның спецификалық
ерекшеліктеріне сүйенеді. Мұнда балаларға қарапайым жақын заңдылықтар мен
құбылыстардың өзара тәуелділігі көрініс беру керек, нақты шынайы өмірде
орын алатын. Білім жүйесі балаларға қарапайымнан, біртіндеп күрделене түсу
керек. Ақыл-ой тәрбиесі мазмұны жағынан бірінші кезеңде, А.П.Усова
қарапайым заттардың қасиеттері мен құбылыстарын алуды ұсынды, олар
балалардың қабылдауына тікелей жақын болатындықтан.
А.П.Усова көбінесе бағдарламамен жұмыс істеуге көп көңіл аударды. Ол
тікелей бағытталған тәрбиелеу мен оқыту тек бағдарламамен оқыту жолымен
жүзеге асатындығын көрсетті. Оның жетекшілігімен балабақшаның бағдарламасын
құрудың принциптері талданды. Білім беру жұмысына көп көңіл бөле отырып,
Усова білім беру жұмысынан жалпы тәрбиелеу бағдарламасын бөліп шығарды.
Білім беру бағдарламасында (екі жақты білім категориясының тепе-теңдігі
ережелерге сәйкес) екі бөлігін көрсетті. Бірінші – білім және біліктілік
мазмұнын балалар күнделікті өмірде үлкендермен тұрмыстық қарым-қатынаста
және ойындарда игеру керек. Екінші – мазмұны жағынан күрделі білім және
біліктілікті, тек оқыту процесі барысында сабақта игереді.
Дидактикалық ережелердің талдануы және оқытуда сабақтардың енгізілуі
балабақшада тәжірибеде, мектепке дейінгі тәрбиелеудің әдістемесін талдауға
әсерін тигізді.
Мектеп дейінгі жастағылардың оқу-танымдық әрекетінің ерекшеліктері.
Ерте сәбилер және мектепке дейінгі жастағы балалардың танымдық дамулары:
❖ Жалпы танымдық мотивацияның қалыптасуы және нығаюы, оқу мотивациясының
қалыптасуына негіз болады.
❖ Қоршаған өмір жайлы және қосымша ақпараттарды іздеуге, өз алдына зерттеу
мақсатын қою біліктілігін қалыптастыру. Танымдық әрекетте спецификалық
тәсілдерін қалыптастыру: тәжірибе жүргізу дағдыларын, ақпараттармен жұмыс
істеу дағдыларын, интеллектуалдық операцияларын дамыту (логикалық
ойлаудың қалыптауының негізі).
❖ Сөйлеудің дамуы ақпаратты жеткізу құралы ретінде және ойлауды жетілдіру;
❖ Қабылдаудың дамуы.
Баланың танымдық процесінің дамуы оның ой-өрісінің кеңеюіне әкеледі,
қоршаған өмір заттары туралы ақпараттанады, тірі табиғат туралы, адамдар,
кеңістік және уақыт туралы, ойлау мен сөйлеуі дамиды, индивидуалды
қызығушылығы қалыптасады
Өзін-өзі тексеруге сұрақтар.
1. Оқыту дегеніміз не?
2. Мектепке дейінгі дидактика дегеніміз не?
3. Мектепке дейінгі дидактиканың негізгі даму кезеңдері?
4. Мектеп дейінгі жастағылардың оқу-танымдық әрекетінің ерекшеліктері.
Әдебиеттер:
1. Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.
2. Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982
г.
3. Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова
Т.А. -М.: Педагогика, 1980
4. Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М.
Издательский центр Академия, 2002 г.
5. Гризик Т. Программа «Радуга»: методологические основы познавательного
развития детей.// Журнал «Дошкольное воспитание» №10, 1998.

Тақырыбы: Балабақшада оқытудың психологиялық негіздері. 2с.
Мақсаты: Мектепке дейінгілерді оқыту әрекетінің психологиялық негізін ашып
көрсету. Оның құрылысын талдау. Балалардың оқу-танымдық индивидуалды
біліктілік білімдерін жүйелеу.
Жоспар:
1. Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетінің психологиялық
негізі. Оқу әрекетінің құрылысы.
2. Индивидуалды оқу-танымдық біліктілігі.
3.Білім жүйесінің сұрақтары.
Дәрістің қысқаша мазмұны:

Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетінің психологиялық негізі.
Оқу әрекетінің құрылысы. Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетін
меңгеруі.

Оқу әрекетінің негізгі компоненті, оқу міндеттері болып табылады. Оқу
міндеттері мектепке дейінгі оқытуда білім мазмұнын, дағды және
біліктілерін, сонымен қатар ақыл-ой қабілеттері мен тәжірибелік әрекеттерін
қамтиды.
Мектепке дейінгілерді оқытудың алғашқы кезеңінде (кішкентайлар тобына)
оқу міндеттері мен дифференциалды тәжірибелік әрекеттері көрінбейді.
Балаларда біртіндеп оқу міндеттерін тапсырма және нақты сұрақтардың
бақылау барысында қабылдай бастайды. Дидактикалық жағдайлардың пайда
болуымен алғашқы біліктіліктері пайда бола бастайды:
балалардың әрекетінің нәтижесін продуктивті сабақтардың түрлерінде бағалау
(нақты тапсырманың нәтижесінің мазмұнын салыстыру);
сұрақтың сәйкестігі тақырыпқа және жағдайға, объектіге байланысты қабылдауы
(М: сұрақ: «Құс не істейді, ол шұқығанда?»- ос кездегі әрекеті);
сұрақ-тапсырманың зерттеу немесе баланы жасау әрекетімен сәйкестігі.
Екінші кезең, бұл балабақшадағы ортаңғы тобына қатысты, біртіндеп
дифференциалды және оқу-танымдық міндеттері көріне бастайды.
Мектепке дейінгі ересек топтарында сабақта оқу міндеттері өте
айқан оқу-танымдық көрініс береді, бірақ кейбір жағдайларда тәжірибелік
міндеттермен байланыс сақталады. Негізгі орынға білім міндеттерін меңгеру
жатады.
Дидактикалық жағдайлардың негізі барысында балаларда оқу-танымдық
міндеттері біліктілік және салыстыруды қалыптастыру:
1) ереске тобында біртіндеп логикалық оқу міндеттерін күрделендіру;
2) оқу міндеттерін нақты көрсету, ақыл-ой тәсілдерін және тәжірибелік
әрекеттерін меңгеру үшін.
3) оқу әрекеттерінің нәтижесін талдау, олардың арасында міндеттерді
түсіну үшін байланыстың болуы, берілген әрекет тәсілдерін орындай
алуы;
4) балалардың тәжірибесі мен олардың қызығушылықтарын сақтау.
Мектепке дейінгі жаста оқу әрекетінде жоспарлау компонентін меңгереді.
Бұл біліктіліктің қалыптасуы үшін кішкентайлар және ортаңғы топ балалары
тәрбиешінің берілген жоспарымен әрекет етеді. Тәрбиеші біртіндеп жоспарға
балаларды да қосады. Балаларда өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау
тәсілдерін дамыту – ең негізгі ақыл-ой жағдайларын қалыптастыру
өзбеттілікке және белсенділік.
Педагогикалық жағдайлардың қалыптасуы өзін-өзі бақылау және өзін-өзі
бағалау оқу міндетерін орындау болып табылады: 1) тәрбиешінің талдауы
сабақтың соңында орындалған міндеттермен, алынған нәтижелерді салыстыру; 2)
балалардың алдындағы міндет - өзін-өзі бағалау нәтижесінің қорытындысымен
жіберген қателіктер мен жетіспеушіліктерін түсіндіру.
Өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау тек мектепке дейінгі ересек
топтарындағы ғана ереже бойынша қалыптасады. Кішкентайлар және ортаңғы
топтарда сабақтарда әрекет нәтижелерін дифференцалды бағалауға дайындай
бастайды. Өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау көбінесе оқу әрекетінің
продуктивті түрлерінде кездеседі.
Танымдық қызығушылығын қалыптастыру жағдайында, мектепке дейінгі
ересек тобында оқу-танымдық әрекетіне деген мотивтің болуы:
1) балалардың белсенді танымдық процесінің дамуына жағдай жасау;
2) біртіндеп білім мазмұнын күрделендіру.
Балалардың оқу білім және дағдыларын меңгеру ерекшелігі
Оқу дағдылары мен білімдері екі топқа бөлуге болады: 1) индивидуалды
оқу-танымдық білімі, бұл оперативті білім, дағды және біліктілікті игеруі –
ақыл-ой және тәжірибелік, осы процессті игеру үшін педагогпен балалардың
өзара әрекеттің болуына жағдайдың жасалуы. 2) осы процессте дағды және
білімдерінің өз құрбыларымен өзара әрекеттесуі.
Индивидуалды оқу-танымдық біліктілігінің жүйесін сенсомоторлық,
мнемикалық, сөздік және балалардың интеллектуалдық әрекеттері, білімнің
түрлі жақтарын игеруі, жалпылаудың тереңдігі мен деңгейі (білімді
қабылдауы, оларды түсініп, меңгеруі, қолдану және пайдалануы), сонымен
қатар тәжірибелік дағдылары мен біліктілігінің қалыптасуы.
Мектепке дейінгілердің ең негізгі оқу-танымдық біліктілігі бақылау
болып табылады.
Екінші оқу біліктілігі үлкендердің сөзін қабылдауы және оны түсінуі.
Тәрбиешіні тыңдай білі және есту біліктілігін қалыптастыру, есту зейінің
дамуына әсерін тигізеді. Дыбыстардың айтылуына көңіл аударуы. Бұның бәрі
күнделікті өмірде әрүрлі жаттығулардың арқасында жүзеге асырылады.
Сонымен, мектепке дейінгі жас кезеңінде, негізгі мектепке дейінгі
балалардың индивидуалды оқу әрекетінің жалпы компоненті қалыптасады, бұл
бір жағынан балалардың бағдарламаның элементарлы білімін, дағды және
біліктіліктерін меңгеруге жағдай жасайды, кейінірек өте күрделі бәріне
жалпы және нақты оқу дағдылары және біліктіліктерін меңгереді.
Балабақшада оқыту процесі сабақта фронталды ұйымдастыру барысында
өтеді. Біріге оқу әрекетін қатысу баладан құрбыларымен өзара әрекеттесуді
және алдына қойылған оқу міндеттерін қабылдауды талап етеді. Оқытудың
бірінші кезеңінде балалардың кейбіреулерінде қиындық туғызуы мүмкін.
Сондықтан тәрбиеші оқыту процесін кішкентайлар тобында балаға тікелей
қарауымен ұйымдастырады. Педагогтан ерекше зейінділікті талап етіледі,
балалардың оқу міндеттерін біріге шешеді (әңгімелесуде, ұжымдық бейнелеу
әрекетінде, барлығы бірге бақылауда және т.б.)
Білім жүйесінің сұрақтары.
Ақыл-ой тәрбиесінің мазмұны мектепке дейінгі педагогикада балаларда
нақты білім көлемін қоршаған заттар және құбылыстар туралы (жалпықоғамдық
өмір, тірі және өлі табиғат және т.б.) және ақыл-ой әрекетінің тәсілдері –
қабылдау біліктілігі, анализдеу, салыстыру, қарапайым жалпылай алуы.
Балабақшаның тәрбиелеу бағдарламасында көлемі және мазмұны анықталған. Ақыл-
ой тәрбиесінің жеткілікті дамуы алынған білімммен және оқыту әдістеріне
байланысты. Сондықтан ақыл-ой тәрбиесіне тәрбиелеу мәселесі, ол оқыту және
дамыту болып табылады. Ол алғаш рет Л. С. Выготскийдің еңбегінде
қарастырылған болатын.
Қазіргі зерттеулер бойынша алынған фактілер, негізгі жағдайлар Л. С.
Выготскийдің еңбектері мектеп дейінгі жастағы балаларға қолайлы екендігі
айқындалған. П. Я. Гальпериннің ақыл-ойды сатылап қалыптастыру әдісі
мектепке дейінгі ересек жасына сай ұғымдарды қалыптастырады, оның көлемі
керекті дағды мен біліммен шектеледі.
Көптеген шетел зерттеушілері (Дж. Брунер, Ж. Пиаже, Б. Инельдер және
т.б.) балалардың ақыл-ойларының дамуын қалыптасқан дәстүрлі оқыту жүйесі
ретінде танып біледі. Мұндай жол тек балалардың даму деңгейін көрсетеді,
бірақ бұл поцестің ішкі заңдылықтарын көрсете алмайды.
Балалардың ақыл-ой дамуын нәтижесін оқытудың мазмұнын және әдістерін
қайта құру жағдайында нәтижесін алды. Бұл қызығушылық әсіресе Д. Б.
Эльконина, В. В. Давыдова зерттеулерінде орын алды.

Көптеген зерттеулердің көрсетуі бойынша балалардың ақыл-ой дамуының
алғышарттары олардың кейбір жеке білім және біліктіліктерді меңгеруі болып
табылады, біріншіден, нақты білім жүйесінің қандайда бір шындықпен
байланысы, екіншіден жалпы ойлау әрекетінің формасы, осы білім жүйесінің
негізінде жатыр.
Балаларда ойлау процесін қалыптастыру мақсатында, бала өзіне жақын
заттардың байланысын көрсете отырып, оны бір бүтінге айналдырады, сонымен
балалардың логикалық схемалық жалпы танымдық әрекеті талданып шығады. Бұл
схема танымдық әрекеттің негізгі стратегиясын көрсетеді. Осындай танымдық
әрекеттің негізінде балаларда білім жүйесі заттар мен құбылыстардың әртүрлі
өзарабайланысты аспектілері қалыптасады.
Мектепке дейінгілердің оқыту жетістігі көбінесе оның меңгерген
білімдерінің кеңдігі мен тереңдігінің өзараәрекетінен қалыптасады.
Білімін жүйесін жүйелеу процесінде балаларда анық көрініс беретін
танымдық әрекет стратегиясы қалыптасады.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
1. Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетінің психологиялық
негізі. Оқу әрекетінің құрылысы. Мектепке дейінгі жастағы балалардың
оқу әрекетін меңгеруі.
2. Дидактикалық жағдайлардың негізі барысында балаларда оқу-танымдық
міндеттері біліктілік және салыстыруды қалыптастыру
3. Балалардың оқу білім және дағдыларын меңгеру ерекшелігі
4. Индивидуалды оқу-танымдық біліктілігі.
Әдебиеттер:
1. Солодилова О.П. Возрастная психология. М., 2004
2. Першина Л.А. Возрастная психология. М., 2005
3. Выготский Л.С. Вопросы детской психологии. СПб., 1997

Тақырыбы: Мектепке дейінгі балаларды оқытудың педагогикалық мәні. 2с.
Мақсаты: Мектепке дейінгі балаларды оқыту процесін қалыптастыру және оның
құрылыс компонентін.
Жоспар:
1. Балабақшада оқыту және оның теориялық негіздері.
2. Оқыту процесінің құрылысы.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Балабақшада оқыту және оның теориялық негіздері.
Қазіргі дидактика оқытуды екі жақты процесс ретінде анықтайды,
педагогтің оқушымен өзараәрекеті, бағытталған білім, дағды және
біліктілікті, сонымен қатар оларда ақыл-ой күшін және қабілеттерін,
дүниекөзқарасын тәрбиелеу, жеке адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға
бағытталған.
Бұл өзараәрекеттестікте оқытушының әрекеті қиын: оқытады – білім береді,
әрекет тәсілдері, оқушылардың әрекетін ұйымдастырады және басқарады.
Оқушылардың әрекеті – оқу, оқу әрекеті, танымдық әрекеті үлкендердің
қатысуымен және басшылығымен асырылады. Тәрбиеші мен балалардың
өзараәрекеті негізінде, балабақшада оқыту процесінің бірізділігі
қалыптасады.

Оқыту процесінің құрылысы.

Оқытудың негізгі компоненті: білім – оқу әрекеті болып табылады.
Баланың оқу әрекетіндегі таным процесі, таным диалектикасының негізгі
ережелерін бейнелендіреді. Оқушының қоршаған ортаны тануы, адамдардың
тарихи заңдылықтарымен жүреді. Ол күрделігімен, қарама-қайшылығымен
сипатталады және шындыққа жету процесі ретінде. Таным процесі – белсенді
процесс. Ол әлемнің ішкі тәжірибелік құрылуымен тығыз байланысты. Танымның
шынайылығы тәжірибемен тексеріледі.
Оқыту процесі балалардың үнемі білмеуінен, білуге ауысып
отыратындығымен сипатталады.
Тарихи таным, таным оқу әрекетімен қарама-қайшы. Бұл қарама-қайшылық
көптүрлі: меңгерілген білімдермен қарама-қайшылық, алда меңгерілетін, сонан
кейінгі меңгерілетін; білім және біліктілікті қолданудағы арасындағы қарам-
қайшылық, жаңа білімді және игерілетін тәсілдер арасындағы қарам-қайшылық
және т.б. Бұл қарам-қайшылықтар балалардың таным әрекетінің қозғаушы
күштері болып табылады, сонымен қатар оқыту процесінің.
Таным спецификасы оқытуда жалпы қоғамдық-тарихи тәжірибе түрлері
білім, дағды және біліктілікті- түрлі ақыл-ой тәсілдерін және тәжірибелік
әрекеттерді игерумен қорытындыланады. Бұл білімнің мазмұны нақты іріктеліп
және дидактикалық өңделген. Ғылыми, тереңдігі, білім, дағды және
біліктілігін сақтай отырып жеткізілуі, оқушылардың танымдық мүмкіншілігіне
төселдендіру. Оқыту барысында педагог балаларды тиімді тәсілдермен
қаруландырады.
Білімді игеру процесінің қарама-қайшылығы өзінен-өзі болмайды – ол
оқыту мазмұнынын біртіндеп күрделену нәтижесі. Қарам-қайшылықтарды шешу
тәжірибенің жинақталуымен емес, жаңа танымдық тәсілдерді игеру жолымен,
оқытушының басшылығымен жүзеге асырылады.
Педагогтың оқыту процесіндегі әрекеті білімді, дағды және біліктілікті
белсенді игеруге бағытталған. Олар бірқатар функцияларды атқарады:
ақпараттық – білім көзі ретінде; ұйымдастырушылық – балалардың танымдық
әрекетін ұйымдастырады; бақылау-диагностикалық – мазмұнын меңгерудің
деңгейлерін анықтайды және соған сәйкес оқыту процесін жалғастыруды
ұйымдастырады; тәрбиелік – танысатын объектілерге қатынасын қалыптастырады,
баланың жеке басын дамытуға жағдай жасайды. Бұл функциялар бір-бірімен өте
тығыз байланысты және негізгі функциялар оқыту процесінде баланың жеке
басын қалыптастыруда көрініс береді: білімділік, дамытушылық, тәрбиелілік,
Негізгі оқыту міндеті білімділік фугкциясы: қазіргі заманның ғылыми
негіздерін меңгеру табиғат және қоғам туралы, адамдардың іс-әрекеті және
таным заңдары, бұл білімдердің толықтылығы, олардың жүйелілігі және
түсініктілігі – бұлардың сіңуі және оларды өмірде тәжірибелік тапсырмаларды
шешуде қолдана білу біліктілігі.
Оқыту мазмұнына дағды және біліктілік кіреді – ақыл-ой және
тәжірибелік. Олар қоғамдық-тарихи тәжірибе жақтарын кұрастырады. Танымдық
дағды және біліктілік оқу-танымдық әрекеті құрылымына кіреді, бұлардың
қалыптасуы білімділік функциясымен байланысты.
Білім алу үшін барлық іс-әрекеттерде негізгі компоненттер тиімді:
мақсаты немесе нақты тапсырмалар, мотивтер, жоспарлау, жеке әрекет және
операция көмегі арқылы таным процесі жүзеге асады, нәтижесі. Оқыту
процесінде балалар оқу әрекетінің тәсілдері туралы білім алады, ғылымның
негіздерін меңгереді және білім алу әрекеті қалыптасады.
Білім алудың жалпы мақсаты – оқыту процесінде білімді және әрекет
тәсілдерін меңгеру, біртіндеп нақты оқу-танымдық міндеттерін күрделендіру,
сонымен қатар заттардың ғылыми мазмұнын жәге логикасын оқып білу.
Тапсырмалардың нақтылығы, оқушылардың таным мүмкіншілігіне сәйкестігі
олардың түсінуіне және нақты жағдайларды шешуге қамтамасыз етеді.
Әрбір танымдық міндеттерді шешу оқыту процесі арқылы жүзеге асырылады
оқу әрекетінің өзара байланыстылығы, дағды және біліктілік деңгейінде.
Оқу әрекеті балаларда әртүрлі мотивтер жүйесімен анықталады. Жас
ерекшелігіне байланысты олар дамиды және өзгереді. Білім алу мотивтерінің
ішінде (әлеуметтік, моральдік және т.б.) негізгі таным қызығушылығы және
таным қажеттілігі маңызды орын алады. Танымдық қызығушылығын қалыптастыруда
негізгі жағдайлар оқу әрекетінің мотиві, үнемі оқытудың мазмұнын тереңдету
және оқыту процесі барысында оқушылардың белсенді позицияларына жағдай
жасау.
Сонымен, оқыту процесінде балалардың бірізділік әрекеті оқуәрекетінің
мақсатымен, құралдарымен және мотивтерінен көрінеді. Осы әрекеттің дағды
және біліктілігін меңгеру, білімді меңгеру процесі сияқтыпедагогтың
басшылығымен жүзеге асырылады.
Балабақшада оқыту педагогикалық процестің бір бөлігі болып табылады,
мектепке дейінгі жастағы балалардың жан-жақты дамуына және тәрбиелеуге
бағытталған. Мектепке дейінгі жастағы балалардың жеке басын қалыптастыру
(әртүлі жас кезеңідегі сияқты) қоғамдық-тарихи тәжірибелерді инеру арқылы
жүзеге асырылады.
Балабақша жағдайында және отбасында тәжірибені игеру әртүрлі каналдар
арқылы жүзеге асырылады: балалардың үлкендердің өмір әрекетіне қатысуы
арқылы, өзіндік бағытталған, тәжірибелік және іздену әрекеттері үлкендердің
өмірін және табиғат құбылыстарын бақылау және т.б. Барлық жағдайларда беру
және білімді меңгеру, дағды және біліктілік жүйесіз біртіндеп жүзеге
асырылады.
Оқыту процесі (немесе оқу әрекеті) балабақшада, мектепте бағытталған
және ұйымдастырылған процесс ретінде білім, дағды және біліктілік
қалыптасқан, тәртіп дағдылары, дидактиканың негізгі принципімен
құрастырылған, нақты бағдарламасы бар, нақты жағдайлар жасалған (әртүрлі
құралдар мен әдістемелік нұсқауларды пайдалану), анық ұйымдастырылған
формасы (фронтальды және индивидуалды), сонымен қатар нақты әдіс және
тәсілдерді пайдалану арқылы.
Балабақшада оқыту оның негізгі компоненттері (мақсаты, мазмұны,
дидактикалық жағдайлары, формасы және әдістері, нәтижесі), мектептегі
сияқты, педагогпен баланың өзара әрекеті, білім, дағды және біліктілікті
меңгеруге, ақыл-ой күшін және қабілеттерін және олардың қорашағн ортамен
қатынасын дамытуға бағытталған. Осыдан оқыту процесі оқытушының әрекеті –
педагог (тәрбиеші) және оқушы балалардың белсенді әрекетін біріктіреді.
Бұның бәрі тікелей тәрбиешінің басшылығымен, ұйымдастырумен жүргізіледі.
Сонымен, балабақшада және мектепте оқыту арасында көп жалпы ұқсастық бар.
Өзін-өзі тексеруге сұрақтар:
1. Балабақшада оқыту және оның теориялық негіздері.
2. Оқыту процесінің құрылысы.
3. Оқыту процесі кезінде педагогтың әрекеті
4. Жалпы білім алу мақсаты
5. Мақсаты, мазмұны, дидактикалық жағдайлары, формасы және әдістері,
нәтижесі.
Әдебиеттер:
1. Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.
2. Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982
г.
3. Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова
Т.А. -М.: Педагогика, 1980
4. Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М.
Издательский центр Академия, 2002 г.

Тақырыбы: Оқытудың негізгі принциптері. 2с.

Мақсаты: Балабақшада оқытудың негізгі принциптерін ашып көрсету. Оларды
қолдану спецификасы туралы түсінік беру.
Жоспар:
1. Дидактиканың басты принциптері.
2. Балабақшада оқытудың негізгі принциптерін қолдану спецификасы.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Дидактиканың басты принциптері.

Балабақшада мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту процесін
ұйымдастыру негізінде дидактиканың басты принциптері жатыр. Олардың
қолданылуы жас психофизиологиялық ерекшеліктерімен және балалардың жас
мүмкіншіліге байланысты.
Мектептегі сияқты, балабақшада оқыту баланың жеке басын жан-жақты
дамытуға бағытталған. Балалардың негізгі басты әрекеттерінің қалыптасуына
әрекет ете отырып – ойындар, оқу-танымдық, еңбек, бейнелеу, оқыту негізгі
баланың жеке жан-жақты тәрбиелеу құралы болып табылады. Баланың
күнделікті әрекетіне тығыз өзарабайланыста оқыту, ойын және еңбек
балабақшадағы оқытудың ең басты маңызды спецификасы ретінде.

Балабақшада оқытудың негізгі принциптерін қолдану спецификасы.

Көрнекі-әрекетті және көрнекі-бейнелі ойлау мектепке дейінгі
балалардың оқытуын ұйымдастыруда ең басты орын алады, көрнекілік принципі.
Мектепке дейінгі балаларда оның маңызы күрделене түседі, оның мазмұны
оларда бейне ретінде қалыптасады, тікелей заттарды, құбылыстарды, қоғамдық
өмір және табиғатты қабылдау. әртүрлі көрнекіліктің түрлері (заттар,
суреттер, кітаптың графикалары және т.б.), оқыту процесінде қолданылады,
балаларда жаңа құбылыстарды толық, нақты бейне қалыптастыру үшін, кейде
барларына түзетулерде жүргізіледі.
Мектепке дейінгі балаларды оқытуда көрнекілік принципін жүзеге асыру
үшін ең тиімді тәсіл, балалардың күнделікті тәжірибесін ұйымдастыру және
оны қолдану. Зерттеулер бойынша балалардың тәжірибесін қалыптасытрудың
жолдарының (каналдарының) көптігі: үлкендер іс-әрекетіне қатысулары, іздену
әрекеттері және сынамалар және т.б. Күнделікті тәжірибесін жолдар
(каналдар) арқылы қалыптастыру, толықтылығын қамтамасыз етеді, оқыту
процесінің көрнекілік негіздерін кеңеюіне белсенді ықпал етеді.
Көрнекілік принципін жүзеге асыру балалардың алған білімдерін түсінуге
көмектеседі, дағды және біліктіліктерін қалыптастырады. Нақты бейне
балалардың әртүрлі өздеріне таныс әрекеттерінде қолдануға, процесті танып
білуге мүмкіндік береді.
Мектепке дейінгі балаларды оқытуда белсенді және дербестік принципін
қолдану, оқытудың әдіс және тәсілдерімен байланысты, бұл балаларды
белсенділікке итермелейді, соның арқасында ол өздігінен «жаңалық» ашады –
жаңаны танып біледі, оған әлі таныс еместерін. Оқу-танымдық әрекетіне дағды
және біліктілікке балаларды оқыту, олардың танымдық қабілеттерінің үздіксіз
дамуына, сонымен қатар белсенді және дербес болуын қамтамасыз етеді
Балаларды оқытуда оқу-танымдық тапсырмаларын шешуде, оларды
шығармашылық тапсырмаларды орындауларымен қиыстыру керек, балалардың алдына
қойылған шығармашылық тапсырмаларын шешуге, өздігінен ізденулеріне
мадақтап, ықпал жасау керек,

Оқыту процесінде балалардың белсенді және дербестік қатысуларын
көрсету: оларды үлкендердің бағыттау әрекетімен оқытудың жүйелі әдіс және
тәсілдерімен қамтамасыз етеді. Тәрбиеші балалардың белсенді болуларын
жетелейді, олардың әрекеттерін ұйымдастыруда көбіне ырықсыз зейінге
сүйенеді, қызықты және ойын материалдарын қолданады, сабақты көркем
безендіреді, оқыту әрекетіне балалардың әртүрлі әрекетін қосады
(тексеретін, ойын түрінде, материалдарамен жаттығулар). Балалардың белсенді
және дербес дамуына ең маңыздысы балалардың сабақта алған білім және
біліктіліктерін қолдана білулері күнделікте өмірде - әртүрлі ойындарда,
еңбекте, қарым-қатынаста.
Мектепке дейінгі балаларды оқытуда, оқытудың жүйелілік және
тізбектілігінің принципінің өз спецификасы бар. Бұл принцип берілетін
білім, дағды және біліктіліктің логикалық мазмұнын талап етеді. Бұл логика
оқыту бағдарламасының бөлімінде біртіндеп дәне тіздектелік бір білімнен
басқасына ауысып отырады, олардың кеңеюіне және күрделене түсуін
қарастырады. Білім мазмұнын меңгерудің әрбір кезеңіңде нақты болуын талап
етеді. Нақты оқыту процесінде жүйелілік және тізбектілік оқыту процесін
жоспарында анық көрсетілуі керек, мазмұнын бөліктерге бөлу, әрбір кезең
арасында байланыс болу керек, басқа бөлімдердің мазмұнын оқытуда. Мектепке
дейінгі балаларды жүйелілік және тізбектілік оқытудың өзіндік ерекшелігі -
мазмұнының көлемі аздау болады, біруақытта меңгерілетін, жиі және
қайталауда мазмұнының көлемі күрделене түседі. Оқыту процесі сызықты-
концентрикалық құрылады.
Мектепке дейінгі балаларды жүйелілік және тізбектілік оқыту
меңгерілетін ббілім, дағды және ббіліктіліктің беріктігін қамтамсыз етеді.
Оқыту процесінде әртүрлі әдістер (көрнекілік, тәжірибелік және сөздік)
қолданылады. әрбір топ әдісі басты ойлау формасының негізінде құрылады
(көрнекі-әрекеттік, көрнекі-бейнелі, сөздік-логикалық), оқытудың мазмұнын
берік меңгеру үшін жағдайлар жасайды. Беріктілік принципін жүзеге асыру
үшін, оқытуды балалардың күнделікті өмірі және әрекетімен тікелей
байланыста (ойындарда, еңбекте) болу керек. Сабақты оқытудың құрылымының
мақсатын – балалар білім, дағды және біліктілерін қолданылатындай етіп,
жаттығулар түрінде қарастыру керек
Мектептегі сияқты, балабақшада да балалардың жас және индивидуалды
ерекшеліктерін есепке ала отырып, оқыту принципі болып табылады.
Балалардың жес ерекшеліктерін есепке алу барлық негізгі принциптерді
жүзеге асыруда қолданылады. Сонымен қатар балалардың эмоционалды күйлерін
және шаршап қалуларын, сабақтың мазмұнында нақты уақытын ескерілуі қажет.
Сабақтың қалыпты эмоционалды фонын ескере, тәрбиеші балалар шаршап қалмау
үшін, түрлі оқу әрекеттерін (тыңдау, айту, жаттығулар, бақылау), бірқалыпты
фронталды үйлесімді болуын, берілген тапсырмаларды балалар өздігінен әрекет
ететіндей (таратпа материалдар және т.б.) жағдай жасайды. Мектепке дейінгі
жастағыларда, мектепке қарағанда индивидуалды өзгерістері байқалады,
балалардың психикалық дамуы бір қалыпты болмайды. Балалардың белсенділік
дәрежесі, қабылдау және есте сақтауында, жалпы жұмыс істеу қабілеттерінде
айырмашылықтар болады. Осылардың бәрін еске ала отырып, тәрбиеші зейінді
дамытуға және ұяң балаларды, тез меңгере алмайтын, белсенділігі төмен
балалармен жұмыс бағыттарын ұйымдастырады. Бұл балалармен жиі қосымша
түсіндіреді, әрекет жасаудың тәсілдерін көрсетеді және олардың жеткен
жетістіктерін жағымды бағалайды. Тәрбиеші біртіндеп балаларды жалпы
тапсырмаларды бірге шешуге үйретеді. Тәрбиеші әр балаға тапсырмалардың
көлемін белгілейді. Күнделікті жұмыс әрекетінде балалардың әр түрлі
жылдамдықтарына байланысты индивидуалды жолдарында қарастырады.
Өзін-өзі тексеруге сұрақтар.
1. Дидактикианың басты принциптері.
2. Балабақшада оқытудың негізгі принциптерін қолдану спецификасы.
3. Көрнекілі принципі.
4. Белсенді және дербестік принципі.
5. Балалардың жас және индивидуалды ерекшеліктерін есепке алу.
Әдебиеттер:
1. Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.
2. Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982
г.
3. Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова
Т.А. -М.: Педагогика, 1980
4. Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М.
Издательский центр Академия, 2002 г.

Тақырыбы: Мектепке дейінгі балаларды оқыту әдістемесі. 4с.
Мақсаты: Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытудың әдістемесін
классификациясы туралы түсінік беру. Негізгі әдістемелерге сипаттама беру.
Жоспар:

Оқытудың әдістемелері туралы жалпы түсінік.

Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытудың әдістемесін
классификациясы

1. Балабақшада оқытудың әдістемеліріне сипаттама.
Дәрістің қысқаша мазмұны:

Оқытудың әдістемелері туралы жалпы түсінік.

Оқыту процесі әр түрлі әдістермен жүзеге асырылады.
Әдіс – дегеніміз оқытушы мен оқушының әрекетінің арасындағы бірі-
бірімен байланыси тәсілдер жүйесі, бағытталған оқу-тәрбие міндеттерін
жүзеге асыру.
Әдіс нақты әрекет тәсілдерін қамтиды (нақты бір іс-әрекет түрі)
оқытушының бағытталған, оқушылардың әрекеттеріне басшылық және ұйымдастыру,
сонымен қатар оқушының әрекет түрін, үлкендердің іс-әрекеттеріне тәсіл
арқылы бағыттау.
Кез келген әдістің ішкі және сыртқы жақтары болады. Ішкі жақтары –
оқушы мен оқытушының әрекеттерінің тәсілдер жүйесі. Сыртқы – негізгі немесе
басқа әрекет тәсілдеріне жататын психикалық танымдық процестері.
Нақты әдістердің элементтерін тәсіл деп атайды. Әдіс пен тәсілдің
өзарабайланысы диалектикалық: тәсіл, әдістің негізгі бір бөлігі, кейбір
жағдайларда міндеттерді шешуде әдіс ретінде қолданылады. Әдіс пен тәсілдің
арасындағы негізгі айырмашылық көлемінде және оқу-танымдық міндеттердін
соның көмегімен шешілетіндігінде, әдіс жалпы оқу тапсырмаларын шешуге
бағытталған (логикалық бөлімдерін) толығымен, тәсіл – тапсырмалардың
бөлігін шешуге бағытталған.
Оқыту әдісі педагог пен балалардың арасындағы білім, біліктілік және
дағдыларын, дүниекөзқарастарын қалыптастыру және қабілеттерін дамыту
тәсілдері сияқты қарастырылады. Оқытуда танымдық және балалардың
тәжірибелік әрекеттерінің байланысында орын алатын, оқыту мен тәрбиелеудің
маңыздылығы.
Бұл анықтамадан оқыту әдісі педагогтың балаларға білімді қалай
жеткізгендігінен тұрмайды, балалардың өздерінде танымдық әрекеті қандай, ол
нақты танымдық сипаттама, әлде тәжірибелік әрекетіме, бұл процесте
балалардың алдында меңгеретін жаңа заттардың жасырын қасиеті ашылады.
Егер ол танымдық сипатта болса, онда оның ерекшелігі қандай – бала
заттармен перцептивті (негізінен көру) әрекет жасайма, немесе тәрбиешінің
сөзбен түсіндіруін қабылдайды.
Оқыту процесінде әртүрлі әдістемелер қолданылады: бақылау, сурет
көрмелері мен экрандық әдістемелер, тәжірибелер, жаттығулар, әңгімелесулер,
ойын әдістері, тәрбиешінің әңгіме айтып беруі және т.б.
Қазіргі заман дидактикасында оқыту әдістерінің классификациясы бір
жүйеге келмеген, соған байланысты ғалымдар әртүрлі негіздемелер береді.
Білім көздеріне сүйене отырып Е.Я.Голант және Н.А.Сорокин әдістерді
көрнекілік, сөздік және тәжірибелік деп бөліктерге бөлді. Ю. К. Бабанский
классификация негізіне оқушылардың оқу-танымдық әрекетін қолданады.
И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин балаларды оқыту процесінде белсенділік дәрежесімен
және дербестік әдісін классификациялайды. Олар түсіндіру-иллютративті,
репродуктивті, мәселені баяндау, іздену және зерттеушілік әдістерін бөліп
көрсетті. Г.И.Щукина әдістер орнын білім және дағдыны игеру үшін оларды
әдістерге бөледі, бағытталған алғашқы білімді меңгеруге, және білмді
жетілдіру әдісіне.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытудың әдістемесін
классификациясы.
Оқытудың әдісін педагог пен балалардың біріккен әрекетінің тәсілі
ретінде, соңғы білім, дағды және біліктіліктерді меңгеруге бағытталған,
балаларда ақыл-ой күшін және қабілеттерін қалыптастыруға, мінез-құлық және
сезімдерін тәрбиелеуге, әдістердің классификация негіздеріне мектепке
дейінгілердің ойлау формалары (көрнекі-бейнелі, көрнекі-әрекеттік және
сөздік-логикалық) жатқызуға болады.
Мектепке дейінгілердің негізгі ойлау формаларының сәйкестігі, оқыту
процесінде олардың әрекетінің тәсілдерін анықтайтын, үш әдістер тобы бөліп
көрсетеді: көрнекілік, тәдірибелік және сөздік. Барлық үш топ әдісі
мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытуда қатар қолданылады, негізгі ойлау
формаларында. Бөлінген әдістердің топтары әртүрлі тәсілдерді қосуға
ұйғарады (үлгіні көрнекілік көрсету, әрекет тәсілдері, сұрақтар, түсіндіру,
ойындық тәсілдер – дауыс ырғағы, қозғалыс, тексеру және іздену әрекеттері
және т.б.), нәтижесінде әр әдісте әртүрлі үйлесімділікте негізгі ойлаудың
үш формасы қолданылады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту процесінде көрнекі-әрекеттік
әдіс (көрнекі және тәжірибелік) қолданылады. Білімнің негізін бейнелеу
деңгейінде және алғашқы заттар туралы түсінікті осы әдістер арқылы
қалыптастырады. Бұл әдістер көрнекі-әрекеттік және көрнекі-бейнелі ойлау,
мектепке дейінгі жастағыларда ең қолайлы даму кезең.
Оқыту әдісі ең алдымен құрал-сайман, құралдық, соның көмегімен
балалардың әрекеті ұйымдастырылады, танымдық қызығушылықтары қалыптасады
және балабақшада білім беру жұмысының мақсаты мен мазмұны анықталады. Оқыту
әдістері балалардың жас ерекшеліктеріне, ең алдымен олардың ойлау
деңгейінің және мотивациялық сферасының дамуымен байланысты.
Мектеп дейінгі жастағы балалардың негізгі ойлау формалары көрнекі-
әрекеттік және көрнекі-бейнелі болып табылады. Соған байланысты мектепке
дейінгілерді оқытудың негізгі әдістері мыналар: тәжірибелік, көрнекі
(тәрбиешінің сөзімен тығыз байланысты), сөздік, ойындар.
Зерртеу материалдары мектеп және мектепке дейінгі педагогика және
психология бойынша игерген білім және біліктіліктері балалардың оқу-
танымдық әрекеттерінің нәтижесі болып табылады. Бұл әрекеттер ерекшеліктері
білімнің құрылысы мен функциясын анықтайды және жаңа жағдайларда қолднуға
болады.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

Әдіс дегеніміз не?

«Оқыту әдісі» ұғымына сипаттама.

Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытудың әдістемесін
классификациясы.

1. Балабақшада оқыту әдістеріне сипаттама.
Әдебиеттер:
1. Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.
2. Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982
г.
3. Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова
Т.А. -М.: Педагогика, 1980
4. Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М.
Издательский центр Академия, 2002 г.

Тақырыбы: Сабақ – оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы. 2с.
Мақсаты: Балабақшада оқытудың формасын бір нысанаға келтіру. Сабақ –
балабақшада оқытудың ұйымдастырудың негізгі формасы ретінде және оның
мазмұны мен ұйымдастырылуы туралы түсінік беру.
Жоспар:
1. Балабақшада оқытудың формасы. Сабақ – балабақшада оқытуды
ұйымдастырудың негізгі формасы.
2. Сабақтың мазмұны.
3. Сабақты ұйымдастыру және балалардың әрекетіне жетекшілік жасау.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Балабақшада оқытудың формасы.
Сабақ берудің түрі - арнайы тағайындалған тәртіпте өтетін үйренуші мен
үйретушінің (мұғалім, тәрбиеші) арнайы ұйымдастырылған қызметі деп білу
керек. Сабақ берудің түрі үйренушілердің сандық құрамына, оқу және үйрене
алудың қатынасына (белсенділік және дербестік дәрежесіне), ұйымдастырылу
түрінің әдісіне, өткізілу орнына, және жалпы осы оқу процессінде алатын
орнына тікелей байланысты. Бұл орын өз кезегінде оқу процессі
ұйымдастырылуыдың қандайда бір түрін таңдау кезінде анықталған оқу-
тәрбиелеу мақсатына байланысты.
Балабақшада тәлім-тәрбие берудің фронтальды, топтық және жеке бас
уйрету түрлері қолданылады. Сонымен қатар, балалармен оқу-әдістемелік жұмыс
олардың өмірлік ұйымдастырылуы мен күнделікті қарым-қатынаста қолданылатын
сабақтан тыс ойындық процесті басқаруда жүзеге асадС

Сабақ – балабақшада оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы.

Сабақты ұйымдастырудың негізгі формасы ретінде бірнеше көрсеткіштері бар:
1. Сабақ беру барысында балалар «Тәрбиелеу бағдарламасының» қандайда бір
бөліміне сай белгілі көлемде білім алады, әдістемелерді үйреніп
дағдыланады.
2. Сабақ мазмұны, мақсаты балалардың сол сабақ тақырыбын жетік тусінуіне
байланысты әдістемелер мен мысалдарды дайындаған және ұйымдастырған
тәрбиеші басшылығымен өтеді.
Сабақ беру барысында «Тәрбиелеу бағдарламасын» барлық балалар меңгеруі
тиіс, сондықтан ол тәлім-тәрбие алудың негізгі түрі болып табылады. Қалған
түрлер балалардың алған тәжірибесін одан ары толықтыру, нақты бекіту
мақсатында қолданылады. Көрсетілген ерекшеліктер тәлім-тәрбие алуды
мектептегі сабақ беруге біршама жақындатады, бірақ өз ерекшеліктерін
жоймайды. Мектептегі сабақ беру мен балабақшада тәлім-тәрбие алудың ең
негізгі ерекшелігі – балаға түсетін жүктеме мен құрылымның дәрежесіне,
сонымен қатар оқу поцессі кезінде қолданылатын әдістемелерге байланысты.
Сабақ беру тәлім-тәрбие берудің негізгі және жетекші түрі ретінде
балабақшадағы тәрбиелеу жұмысында ерекше орын алады. Сабақ уақыты бала
күнтәртібінде нақтылы анықталған уақытта өтеді. Әдетте бұл таңертеңгі
уақыт, балалардың ақыл-ес және физикалық жұмысқа төзімділігі ең жоғарғы
дәрежеде болатын кез. Ақыл-ес және физикалық жүктеменің сабақ беруге сипаты
серуенге шығудың құрылымына байланысты (ойын бен еңбекті ұштастыра білу,
екеуін алма кезек өткізу, ұйымдастырылған фронтальды немесе топтық
қызметтің жеке бас қызметпен алмастыру). Сабақ берудің мазмұны балалардың
таңертеңгі уақытта тәлім-тәрбие ұйымдастырылуы кезінде де ескеріледі. Сабақ
саны мен олардың ұзақтығы топтан топқа ауыса бастағанда біртіндеп
ұзартылады. Сабақтар қосарланғанда олардың әрқайсысына балалардың қызмет
сипаты мен оларға тиетін ауырлығы ескеріледі.
Сабақтың мазмұны.
Нақты бір сабақтың мазмұны «Тәрбиелеу бағдарламасының» талабына
сәйкес сол бөлім бойынша балалардың қалыптасқан оқу-әдістемелік қызметіне
және алдыңғы бөлімдер бағдарламасын меңгере алуына, сонымен қатар әртүрлі
жас топтарындағы балалардың дамуы мен тәрбиелеу ерекшеліктеріне байланысты
ұйымдастырылады.
Әр сабақтың бағдарламасы қарастырады:
1. Объектілердің құрамы мен сипаты, олардың өзгеруі, кеңеюі, неге
қолданылуы, жалпылануы, топтпстырылуы және жүйеленуі жайында
анықталған білім көлемін;
2. Тәжірибелік дағдылар көлемін және қызметтің продуктивті түрлерін
үйренуді;
3. Оқу-әдістемелік дағдыларды үйрену, олардың алғаш түзілуі немесе
жандануы, қолдана алуды меңгеруіді (мысалды қабылдай алу, жоспарау,
сөйлеу барысында қызмет шешімін көрсете алу, тағы басқа жалпы және
арнайы оқулық әдістемелер);
4. Психикалық қызмет пен таңымдылық процестердің сипаты дамуын
(назардың орнығуы және еріктілігі, салыстырмалы қабылдау, салыстыра
алудың дамуы, жіктей білу және т.б.);
5. Балалардың сол сабақта берілген білімді меңгере алуы, өзімен
жастылар арасындағы қарым-қатынастың орнауы, сонымен қатар сабақ
үйрену барысында өзін өзі ұстай білу ережелері мен нормаларды
меңгеруі.
Осы себепті, сабақ мазмұны оқытушылық және тәрбиелеушілік мақсатты
қоса тікелей қарым-қатынаста өтеді.
Оқытушылық көлем әр сабақта көп емес. Ол әр жас тобындағы
балалардың еске сақтау көлемі мен назар аударуына, олардың ойлық
жұмысқа қабілеттігін ескере отырып жасалады. Сонымен, жаңа затпен
таңысуда кіші топтағы балалар 2-3 айқын белгіні есте сақтай алады,
орта топтағы балалар – 3-4 дейн, жоғарғы топ – 5-6 дейн (түсі,
пішіні, құрылымы, пропорциясы, көлемі, қолданылуы).
Сабақ беруге тәлім-тәрбие алудың түрі ретінде бұл процестің
аяқталуы тән: үйренудің негізгі тармақтарының және білім алудың,
дағддылырдың меңгеру деңгейінің болуы. Жаңа материалды игеру
ескіні қабылдау негізінде өтеді, яғни ескі тақырып жаңаға тікелей
ұштасады. Жаңа материл аз мөлшерде беріледі. Бір сабақ көлемінде
жаңа материалды алғаш меңгеру, оны түсіну және бекіту жүреді, бұл
сабақ мазмұнының құрылымында байқалады. Қайталау сабақтарында
тақырыпты одан ры кеңейту, түсіну, білімді бекіту, дағдылану
жүреді. Тек осындай көп реттік білімді қабылдау әртүрлі қызметте
және әртүрлі жағдайларда ойлаған ойды толықтыра алады.
Жоғарғы мектепке дейінгі топтағы балаларда білімді жүйелендіру
немесе дағдыларды тәжірибелендіру негізгі мақсаты болып табылатын
сабақ беру ұйымдастырылуы мүмкін. Соған сәйкес балалардың оқу
бағдарламасы, тәжірибесі таңданады (жаттығу, әңгімелесу). Бұндай
сабақ құрылымы басқалардан, типтік сабақтардан ерекшелінеді:оларда
негізгі құрылымда оқу процесі басты орын алады.
Балабақшада сабақты оқыту құрылымында білімді, дағдыны,
тәжірибені меңгеруді тексеру қарастырылмаған. Бұл тексеру
балалардың күнделікті әрекетін бақылауда байқалады.
Сабақты ұйымдастыру және балалардың әрекетіне жетекшілік жасау.
Сабақ беру барлық балалармен фронтальды өтеді. Ең алдымен балалардың

жоғарғы жұмыс қабілеттігін қамтамасыз ететін гигиеналық жағдай қамтамасыз
етілуі керек.
Нақты бір сабаққа қатысты орын алаңы балалардың сабақты игере алу
қызметін жүзеге асыра алатындай жағжайда болуы қажет.
Сабақты ұйымдастыру барысында материалдың рациональды болуы, оның
орындалу реттілігі және оны беру әдісі, сипаты анықталады.
Сабақтың ішкі логикасы және құрылымы оның негізгі бөлімдерінде
көрсетіледі: сабақ басталуы, барысы, аяқталуы.
Сабақтың басталуы. Сабақтың басында, оның ұйымдастырылуында қойылған
негізгі дидактикалық мақсаттар – сабақ мазмұнына қызығушылық көрсету,
балалар назарын аудару және олардың алдында осы сабақты толығымен ашу
тәрбиешімен шешіледі. Бұл мақсаттар әртүрлі жас топтарында әртүрлі
шешіледі. Кіші топтағы балалардың сабаққа назарын заттың (сурет, ойыншық,
бала қолданатын зат) түрлі түсті болуы аударады. Ойындық тәсілдер мен
ойындық жағдайлар қолданылады. Бұның барлығы балалардың еріксіз назар
аударуына есептелген. Жоғарғы топтағы балаларда қажетті орынды
ұйымдастыруға машықтырылады, бұл сабаққа қызығушылықты тудырады. Дегенмен,
жоғарғы топтағы балалардың назарын аударуда негізгі орынды сабақ берудің
мазмұны мен сипаты алады. Мысалды әуел бастан қою сабақтың басынан бастап
оның көрсетілуі мен жүргізілу әдісіне байланысты. Кейде мысалды түсіндіру
балаларды қатыстыру арқылы жүреді.
Балалар біртіндеп сабақта тәрбиеші сабақ басында және барысында еске
салатын белгілі бір ережелерге үйрене бастайды.
Сабақ барысы. Балалардың қызметін басқару сабақта әртүрлі әдістермен
жүзеге асады. Оларды таңдау барысында сабақ мақсаты мен мазмұны, балалар
жасы, осы бөлімдегі жүйелік орны ескеріледі.
Мектепке дейінгі балалардың үйренуінің салыстырмалы жүйелігі бір
сабақта әртүрлі әдістерді қолданумен сипатталады:
1. Мағлұматты алғаш қабылдауға негізделген әдістер және меңгерілген
әдістермен қарым-қатынастың болуы;
2. Білімді кеңейту әдістері;
3. Білімді, дағдыны жалпылау, қолдану және бекітуге бағытталған
әдістер.
Сабақтың барысында әдістерді алмастырып қолдану нақтылы сабақ
мысалдарының ретіне байланысты. Сабақ кезінде берілген білім көлемі
жеке бөліктерге бөлінеді. Сабақтық мысалдар сабақ барысында білімді,
дағдыны үйрену процесіне байланысты топтануы мүмкін. Соған байланысты
әдістер мен мысалдар таңданады.
Сабақ барысында балалардың қызметін басқару – балалар алдында
сабақ мысалының реттелген түрде өтуінде (әртүрлі мысалдарды қолдану
арқылы жүзеге асады – мысал, сұрақ, ұсыныс) және балалар шешімінен
қызметтің ұйымдастырылуында.
Сабақты ұйымдастыру барысында барлық балалардың мысалдарды
белсенді шешуін қамтамасыз ету өте маңызды. Сонымен қатар тәрбиешінің
балалардың өз еркімен қызметін ұйымдастыруда тікелей қатынасуы
маңызды.
Балалардың сабақта өз бетімен қызмет етуі білімді, тәжірибені
бекіту мақсатында ұйымдастырылады. Бұған ең қолайлы жағдай заттың
бастамалық кезінде жүзеге асады.
Жоғарғы топтағы балалармен сабақ аяғында жалпы таңдамалық
қызметтің нәтижесі шығады. Бірақ тәрбиеші өз кезегінде қортынды
нәтижені балалардың өзі айтатындай итермелейді. Сабақ аяғында
балалардың алған білімі мен кейінгілерді байланыстыра алуы қажет.
Сабақтың қорытынды бөлімінде сабақ ұйымдастырылуына, балалардың
жеке және топтық дағдылануына баға беріледі. Балалар өзара бағаланумен
бір-біріне баға беруге қатыстырылады.
Кіші топтағы сабақтың аяқталуы сабақ мазмұнына және балалар
қызметіне байланысты жағымды сезімдерді күшейтуге бағытталған. Орта
топта біртіндеп балалар арасында баға беруді жіктеу біртіндеп
енгізіледі. Жалпы қорытынды бағаны мезгілімен балаларды қатынастыра
отырып тәрбиеші айтады.
Өзін тексеруге арналған сұрақтар:
1. Балабақшада тәлім-тәрбие берудің түрлері. Сабақ беру – балабақшада
тәлім-тәрбие ұйымдастырудың негізгі түрі.
2. Сабақ берудің мазмұны.
3. Сабақтың құрылымдық бөліктері.
4. Сабақ берудің ұйымдасуы және балалар қызметін басқару.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.
2. Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982 г.

3. Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова Т.А. -М.:
Педагогика, 1980
4. Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М. Издательский центр
Академия, 2002 г

3 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРЫ

Тәжірибелік №1-6с.

Тақырыбы: Әртүрлі топтарда оқытуды ұйымдастырудың спецификасы.

Мақсаты: Балабақшада әртүрлі топтарда оқытуда қолданылатын әдістерді
таңдап, жүйелеу. Әртүрлі топтарда сабақты ұйымдастырудың спецификасын
көрсету.
Жоспар:
1. Ерте сәбилер тобында оқыту.
2. Кішкентай және ортаңғы топтарда балаларды оқыту.
3. Ересек мектеп жасындағы балаларды оқыту.
Әдебиеттер:

Дошкольная педагогика. П/ред. В.И. Логиновой, П.Г. Саморуковой. М.:
1983, стр.42-99

Гербова В.В., Иванкова Р.А., Казакова Р.Г. и др. Воспитание детей в
старшей группе детского сада. М.: 1984, стр.16-17.

Подготовительная школе группа в детском саду. Под ред. Залужской М.В.
«М.: 1975, стр.53-82.

Русскова Л.В. Методические указания к программе воспитания и обучения
в детском саду. М.: 1986, стр.35-37.

Воспитание и обучение детей младшего дошкольного возраста. Под ред.
Годиной Г.Н., Пилюгиной Э.Г. М.: 1987, стр. 19-24, 103-106.

Гербова В.В., Иванкова Р.А., Казакова Р.Г. и др. Сост. Г.М. Лямина
Воспитание детей во второй младшей группе детского сада. М.: 1981 стр.
116-122.

1. Воспитание и обучение детей пятого года жизни. Под ред. Холмовской
В.В. М.: 1986. стр.34-39.

Тәжірибелік №2-4с.
Тақырыбы: Мектепке дейінгі жастағы балаларда ақыл-ой тәрбиесі .
Мақсаты: Мектепке дейінгі педагогикада, мектепке дейінгі жастағы балалардың
ақыл-ой тәрбиесінің тарихы туралы сұрағын қалыптастыру, балабақшадағы ақыл-
ой тәрбиесінің мәселелерін қарастыру.
Жоспар:
1. Балабақшада ақыл-ой тәрбиесіне тәрбиелеудің мәселелері.
2. Ақыл-ой қабілеттерін және балалардың өздігінен ойлауларын
қалыптастыру.
3. Мектеп жасына дейінгі балалардың білім жүйесін жүйелеу.
4. Мектеп жасына дейінгі балаларды ақыл-ой тәрбиесіне тәрбиелеуде,
дидактикалық ойынның маңызы.
Әдебиеттер:
1.Умственное воспитание дошкольника. Под ред Н.Н.Поддъякова. М., 1972.
Стр.5-15, 20-52.
2. Венгер Л.А. и др. Игры и упражнения по развитию умственных
способностей у детей дошкольного возраста. М., 1981.

Тәжірибелік №3-4с.
Тақырыбы: Ақыл-ой тәрбиесі және оқыту.
Мақсаты: Сабақта оқытудың басты рөлі, мектеп жасына дейінгі балаларда ақыл-
ой тәрбиесіне тәрбиелеудегі жаттығу процестерін және дидактикалық ойындарды
анықтау. Психология-педагогикалық әдебиеттермен өздігінен жұмыс істеу
дағдыларын бекіту.
Жоспар:
1. Сабақ – ақыл-ой тәрбиесіне тәрбиелеудің негізі құралы ретінде.
2. Балабақшада дидактикалық ойын, оқытуды ұйымдастырудың формасы ретінде.

3. Жаттығулар ақыл-ой тәрбиесіне тәрбиелеудің оқыту формасы ретінде.
4. Дидактикалық ойындарды талдау және презентациялау.
Әдебиеттер:
1. Умственное воспитание дошкольника. Под ред Н.Н.Поддъякова. М., 1972.
Стр.52-84.
2. Сорокина А.И. Умственное воспитание в детском саду. М., 1975. Стр.124-
173.

Тәжірибелік №4-4с.

Тақырыбы: Мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеудегі - сенсорлық тәрбиесі.

Мақсаты: Сенсорлық даму, сенсорлық тәрбиелеу, сенсорлық мәдениет туралы
ұғымдарын қалыптасытру. Мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеуде, сенсорлық
тәрбиелеудің міндеттері, формасы және әдістерімен таныстыру.
Жоспар:
1.Сенсорлық даму, сенсорлық тәрбиелеу, сенсорлық мәдениет.
2. Сенсорлық тәрбиелеудің міндеттері, формасы және әдістері.
Әдебиетер:
1. Основы дошкольной педагогики. Под ред. А.В. Запорожца, Т.А. Марковой.
М.:1980, глава 7.
2. Венгер Л.А. Пилюгина Э.Г. Венгер Н.Б. Воспитание сенсорной культуры
ребенка. М., 1988.
3. Сенсорное воспитание в детском саду. Под ред. Поддъякова Н.Н.,
Аванесовой В.Н., М., 1981
4. Дидактические игры и упражнения по сенсорному воспитанию дошкольников.
Под ред. Л.А.Венгера. М., 1978
5. Умственное воспитание дошкольника. Под ред Н.Н.Поддъякова. М., 1972.
Стр.15-20.

Тәжірибелік №5-6с.

Тақырыбы: Оқыту технологиялары.

Мақсаты: Балабақшада оқытудың әртүрлі техгологияларын және оны тәжірибе
барысында қолдана білулерін қалыптасытру.
Жоспар:
1.Вальдорфская педагогика мектеп жасына дейінгі балалардың даму және
тәрбиелеу жүйесі ретінде.
2. М.Монтессоридің жүйесі бойынша сабақты ұйымдастыру.
3. «Step by Step» методологиясы балабақша жұмысының тәжірибесінде.
4. Балабақшада жобалаудың әдістері.
Әдебиеттер:
1. Татаурова Н.Л, Тирская И.А.,и др. Альтернативные образовательные
системы в практике работы современного детского сада. Семей, 2006
2. Попко Е.А. Развитие умственных способностей дошкольников методами ТРИЗ
(теория решения изобретательских задач) и РТВ (развитие творческого
воображения).

Тәжірибелік №6-6с.

Тақырыбы: Мектеп дейінгі балалардың танымдық-зерттеу әрекеті.

Мақсаты: Мектеп дейінгі балалардың танымдық-зерттеу әрекетін көрсету және
оны тәжірибеде қолдана білуге баулу.
План:
1. Зерттеу әрекетінің құрылысы.
2. Әрекет алгоритмі - зерттеу әрекетін жүзеге асыру ( А.И. Савенков
бойынша). Зерттеудің типтері, ересек мектеп дейінгі балаларға сай және
қызықты (И.М. Короткова бойынша).
3. Тәжірибелер (эксперименттер).
4. Коллекциялау.
5. Карта бойынша саяхат.
Әдебиетер:
1. Короткова Н. Организация познавательно-исследовательской
деятельности детей старшего дошкольного возраста. – журнал «Ребенок
в детском саду» № 1, 2002г
2. Иванова А.И. Детское экспериментирование как метод обучения.
Управление ДОУ, N 4, 2004, с. 84 - 92
3. Короткова Н.А. Познавательно-исследовательская деятельность старших
дошкольников. Ребенок в детском саду. N 3, 4, 5, 2003
4. Организация экспериментальной деятельности дошкольников. Под
.ред.Л.Н. Прохоровой. М., 2004
5. Соловьева Е. Как организовать поисковую деятельность детей.
Дошкольное воспитание. N 1, 2005
6. А. Савенков. «Исследовательские методы обучения», Дошкольное
воспитание. № 12, 2005 г.
7. Развитие творческой активности школьников. Под ред. А.М. Матюшкина.-
М., 1991

Веракса Н. Е., Галимов О. П.Познавательно-исследовательская
деятельность дошкольников.М., 2012

4. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ

СРО (СӨЖ) № 1
Тақырыбы: Мектеп дейінгілердің оқу-танымдық әрекетінің ерекшеліктері.
Мақсаты: Мектеп дейінгі балардың танымдық сферасы туралы білімдерін және
танымдық психикалық процестерінің ерекшеліктерін бекіту. Ғылыми әдістемелік
әдебиеттермен жұмыс істей білуге, негізгі ойларын көрсете білуге,
конспектлеу іскерліктерін дамыту.
Талқылау сұрақтары:
1. Мектеп дейінгі балалардың танымдық дамулары.
2. Танымдық сферасының компоненттері.
Әдістемелік нұсқау:
Конспектілеу тірек-сызбамен, негізгі ойларын көрсету, сұрақтың мағынасын
ашу.
Әдебиеттер:
Гризик Т. Программа «Радуга»: методологические основы познавательного
развития детей.// Журнал «Дошкольное воспитание» №10, 1998

СРО (СӨЖ) №2
Тақырыбы: Балабақшада оқытудың психологиялық негіздері.
Мақсаты: Мектеп дейінгі балаларды психологиялық оқыту ерекшеліктерінің
білімін жалпылау және жүйелеу. Ғылыми әдістемелік әдебиеттермен жұмыс істеу
дағдыларын бекіту.
Талқылауға сұрақтар:
1. Мектеп дейінгі балаларды оқытудың негіздері және спецификасы.
2. Оқыту әрекетінің ерекшеліктері.
3. Оқуға деген қызығушылығын тудыру және оқу әрекетін меңгеру.
4. Оқытудың мазмұны, өзінбақылау, өзінбағалау.
Әдістемелік нұсқау:
Конспектілеу тірек-сызбамен, негізгі ойларын көрсету, сұрақтың мағынасын
ашу.
Әдебиеттер:
1. Люблинская А.А. Детская психология. М., 1971. Стр. 123-129.
2. Мухина В.С. Детская психология. М., 1985. Стр.147-152.

СРО (СӨЖ) № 3

Тақырыбы: Мектепке дейінгі балаларды оқытудың педагогикалық мәні.

Мақсаты: Мектепке дейінгі оқыту білім мәселелері бойынша отандық және шетел
ғалымдарының және А.П.Усованың көзқарастарын жүйелеп көрсету.
Талқылауға сұрақтар:
1. Усова сабақта оқытудың процесі туралы.
Әдістемелік нүсқау:
Аннотация. Усовой А.П. «Обучение в детском саду». М., 1981. Еңбегінің
мазмұнын анықтау, негізгі бағыт мектеп дейінгі оқытудың мәселелері.
Әсіресе 3бөлімге зейін аудару.
Әдебиеттер:
1. Усова А.П. «Обучение в детском саду». М., 1981.

СРО (СӨЖ) №4

Тақырыбы: Мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеудегі - сенсорлық тәрбиесі.

Мақсаты: Мектепке дейінгі әртүрлі жастағыларда сенсорлық тәрбиені жүзеге
асыруға тәжірибелік дағдыларын қалыптастыру.
Талқылауға сұрақтар:
1. Балабақшада сенсорлық тәрбиелеудің формасы және әдістері.
2. Ойын – сенсорлық тәрбиелеудің негізі әдісі.
3. Сенсорлық тәрбиелеу бойынша көрсетілген ойындарға анализ жасау.
Әдістемелік нұсқау:
Өткен тақырыптар бойынша материалдарды қайталау, көрсетілген әдебиеттер
бойынша екі дидактикалық ойындардандан кішкенталар тобына, ортаңғы және
ересек топтарына таңдап алу, сенсорлық тәрбие мәселесін шешуге бағытталған.
Олардың сабақта қолдану әдісін жазып көрсету.
Әдебиеттер:
1. Основы дошкольной педагогики. Под ред. А.В. Запорожца, Т.А. Марковой.
М.:1980, глава 7.
2. Венгер Л.А. Пилюгина Э.Г. Венгер Н.Б. Воспитание сенсорной культуры
ребенка. М., 1988.
3. Сенсорное воспитание в детском саду. Под ред. Поддъякова Н.Н.,
Аванесовой В.Н., М., 1981

СРО (СӨЖ) №5

Тақырыбы. Сабақ – оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы.

Мақсаты: Кішкентайлар тобында сабақ конспектісін құрастыру және талдау
дағдыларын қалыптастыру.
Талқылауға сұрақтар:
1.Конспект (технологиялық карта) сабақтар қоршаған ортамен таныстыру,
экология кішкентайлар тобына, ортаңғы және ересектер тобында.
Әдістемелік нұақау:
Қоршаған ортамен таныстыру, экология екінші кішкентайлары тобына сабақ
конспектілерін құрастыру. Кішкентайлар тобына оқытуды ұйымдастыруда,
оқытудың формалары мен әдістерін талапқа сай есепке алу.
Әдебиеттер:
1. Гербова В.В., Иванкова Р.А., Казакова Р.Г. и др. Воспитание детей в
старшей группе детского сада. М.: 1984, стр.16-17.
2. Подготовительная школе группа в детском саду. Под ред. Залужской М.В.
«М.: 1975, стр.53-82.
3. Русскова Л.В. Методические указания к программе воспитания и обучения
в детском саду. М.: 1986, стр.35-37.
4. Воспитание и обучение детей младшего дошкольного возраста. Под ред.
Годиной Г.Н., Пилюгиной Э.Г. М.: 1987, стр. 19-24, 103-106.
5. Гербова В.В., Иванкова Р.А., Казакова Р.Г. и др. Сост. Г.М. Лямина
Воспитание детей во второй младшей группе детского сада. М.: 1981 стр.
116-122.
6. Воспитание и обучение детей пятого года жизни. Под ред. Холмовской
В.В. М.: 1986. стр.34-39.

5 БАҚЫЛАУ ТҮРЛЕРІ

Бақылау сұрақтары және тапсырмалар
1. Оқыту және білім беру ұғымдарының өзара байланысын және айырмашылығын
ашып көрсетіңіздер.
2. Білімнің тарихи және классикалық сипаттамасын анықтаңыздар.
3. Оқыту жеке адамды жан-жақты дамытудың және тәрбиелеудің негізгі құралы
болып табылатындығын дәлеледеп көрсетіңіз.
4. Мектепке дейінгі жастағыларға білім берудің мазмұнынның және
бағдарламаларды құруды салыстырып, спецификалық ерекшеліктерін көрсету.

5. Мектепке дейінгілерге білім беру бағдарламасы жалпықоғамдық
құбылыстардан және бағдарламаларға сәйкес іріктелген принциптермен
құралғандығын дәлеледеп көрсетіңіздер. Раскройте теоретические основы
обучения в детском саду.
6. Мектепке дейінгі балаларды оқытудың өзіндік ерекшелігіе көрсетіңіз.
7.Мектепке дейінгі балаларды оқытуды ұйымдастырудың принциптері қандай?
8.Балабақшада оқыту әдістерінің классификациясы қандай?
8. Балабақшада оқытудың әдістеріне сипаттама беріңіз?
9. Мектепке дейінгі жаста оқытуда қандай әдіс негізгі болып саналады.
10. Оқытудың әдістерін іріктеу неге байланысты?
11. Мектепке дейінгілерде элементарлы оқу әрекетінің процесінің
қалыптасуын ашып көрсетініз. Балабақшада оқытудың формасын
салыстырыңыз.
12. Балабақшада сабақ оқытудың негізгі формасы болып табылатындығын
дәлелдеп көрсетіңіз.
13. МҰ-да оқытуда қазіргі заманауи технологияларды қолдануға бола ма?

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz

Іздеу
Файл қосу
Презентациялар
Тегін
Кабинет
Баланс
Таңдаулы жұмыстар
Cатып алған жұмыстарыңыз
Менің файлдарым
Презентацияларым
Сатылым статистикасы