Файл қосу

Биотехнологиялық объектіні таңдау




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ                                                    |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                                                 |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                    |
|СМЖ 3-деңгейдегі құжаты      |ПОӘК               |                           |
|                             |                   |                           |
|                             |                   |ПОӘК 042 –                 |
|                             |                   |18-9.1.51/01-2013          |
|ПОӘК                         |№ 1 - басылым      |                           |
|«Биотехнология негіздері»    |18.09.2013ж.       |                           |
|пәні бойынша оқытушыға       |                   |                           |
|арналған бағдарламасы        |                   |                           |








                          «БИОТЕХНОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ»

                        пәнінің ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


                  5В070100 – «Биотехнология»  мамандығы үшін



                             оқытушыға АРНАЛҒАН


                             ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ





































                                    Семей


                                    2013



                                  Алғы сөз



    1 ӘЗІРЛЕГЕН
    Құрастырушы __________ 28.08.2013 ж., С. Аманжолов,  «Стандарттау  және
биотехнология» кафедрасының доцент м.а., т.ғ.к.


    2 ТАЛҚЫЛАҒАН
    2.1  Семей  қаласы   Шәкәрім   атындағы   мемлекеттік   университетінің
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасының отырысында
    «29» тамыз 2013 ж., № 1 хаттама


    Кафедра меңгерушісі ___________ Ж.Кәкімова


    2.2  Инженерлі-технологиялық  факультеттің  оқу-әдістемелік   бюросының
мәжілісінде
    «12» қыркүйек 2013 ж., № 1 хаттама


    Төрайымы_____________ С.Төлеубекова


    3 БЕКІТІЛГЕН
    Университеттің   Оқу-әдістемелік   кеңесінің    мәжілісінде    шығаруға
мақұлданған және ұсынылған
    «18» қыркүйек 2013 ж., № 1 хаттама


    Оқу-әдістемелік кеңесінің төрайымы  ___________ Г.Искакова


    4 АЛҒАШҚЫ РЕТ  ЕНГІЗІЛГЕН






















                                   Мазмұны



    |1   |Қолданылу саласы                                                  |4   |
|2   |Нормативтік сілтемелер                                            |4   |
|3   |Жалпы ережелер                                                    |4   |
|4   |Оқу пәннің (модульдің) мазмұны                                    |5   |
|5   |Студенттердің өзіндік жұмысы тақырыптарының тізімі                |6   |
|6   |Пәннің оқу-әдістемелік картасы                                    |7   |
|7   |Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы              |9   |
|8   |Әдебиеттер                                                        |10  |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |




























     1. Қолданылу саласы
      «Биотехнология  негіздері»  пәнінің   оқу   әдістемелік   материалдары
5В070100  –  «Биотехнология»  мамандығына   арналған.    Студенттерді   курс
мазмұнымен, өзектілігі және қажеттілігімен, курс саясатымен, машықтану  және
білгірлігімен таныстырады.  Оқу-әдістемелік  кешені  пәнді  оқыту  барысында
негізгі жетекші болып саналады.

     2. Нормативтік сілтемелер
       «Биотехнология негіздері»  пәні бойынша нағыз оқу-әдістемелік  кешені
пәннің  оқу  процесінің  ұйымдастырылу   ережесін   бекітеді   және   келесі
құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес әзірленді:
    - 2012 жылдың 23 тамызында қабылданған № 1080 Қазақстан Республикасының
мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сай;
    - 5В070100 «Биотехнология» мамандығының типтік оқу жоспарына сәйкес;
         -  УСТ  042  СМУ-4-2013  «Пәндердің  оқу-әдістемелік   кешендерінің
жасалуына  және   ресімделуіне   қойылатын   жалпы   талаптар»   университет
стандартына сай;
        - ҚП 042-1.01-2013 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің  құрылымы
мен мазмұны» құжаттамалық процедурасына сай.

     3. Жалпы ережелер
3.1 Пәннің мазмұнының қысқаша  түсінгі.  «Биотехнология  негіздері»  пәнінде
биотехнология   ғылым   ретінде   жалпы   мінездемесіне   сұрақтары,    оның
жетістіктері  және  дамуын,  ферментті  процесс  технологиясын  қарастырады.
Ғылымда көптеген  бағыттарының  іргелі  дамуы  мен  жетістіктері  арасындағы
қатынастарға ерекше көңіл аударады.
3.2  Курс  мақсаты:  студенттерге  негізгі  бағыттары  мен  биотехнологияның
болашақта дамуын, оның көмегімен тапсырмалардың  шешімін  табу,  осы  салада
қолданылатын объектілер мен әдістердің мінездемелерінің құрылуы.
3.3 Пәнді оқытудың басты міндеті –  биотехнологияда  қолданылатын  терминдер
мен түсініктемелермен өндірісте қолданылатын  биотехнологиялық  өнімдер  мен
әртүрлі   объект   түрлері,   ауыл   шаруашылық   өндірісінде   қолданылатын
биотехнологиялық процестермен танысу.
3.4 Пәнді оқу нәтижесінде студент:
     Білу керек:
    – Биотехнологиялық өндірістің биологиялық объект принципін;
    – Әртүрлі биологиялық объект ерекшеліктері, типі және ферменттеу  кезеңі
      және ферменттің орналасуы;
    – Фермент кезеңдері мен типі, культураның негізгі құрылымын;
    – Бірінші және екінші метаболиттерді алу;
    – Тазалау әдісі және биопрепараттың тауарлы формасын алу;
    – Биотехнологияның жетістіктері:
    – Биотехнологиялық өндірістің негізгі әдістері мен этаптары және оларды
      жүргізу тәртібі;
    – Биотехнологияның негізгі құрал-жабдықтары;
    – Әртүрлі өндірістерде және ауыл шаруашылық өндірістерінде  қолданылатын
      биотехнологиялық процесс.
      Жасау керек:
    – Тексеріс барысында микробиологиялық әдісті және жұмыс істеу  барысында
      биотехнологялық өндірісте қолдану;
    –  Штампты  продуцентті  активі  заттарда  классикалық   және   заманауи
      генетикалық әдістеоді қолдану;
    – Биотехнологиялық процесті модельдеу;
    – Монографиялық және әдістемелік әдебиеттерді қолдану;
3.5   Курс пререквизиттері:
3.5.1 «Микробиология»
3.5.2 «Биотехнология объектісі»
3.6 Курстың постреквизиттері:
3.6.1 «Микроорганизм биотехнологиясы»
3.6.2 «Биотехнологиялық өндірістердің негіздері»
3.6.3 «Сүт өнімдері өндірісінің биотехнологиясы»
3.6.4 «Ферменттік препараттарда заманауи технологияда қолдану»
3.6.5 «Экологиялық биотехнология»

                                                                     Кесте 1
|Курс                                                             |Семестр      |
|ДӘРІС САБАҚТАРЫ                                                                 |
|МОДУЛЬ 1  БИОЛОГИЯЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРДІ ДАЙЫНДАУ                                     |
|Биотехнология пәні, әдістері және перспективалы дамуы.           |1            |
|Биотехнологиялық объектіні таңдау.                               |1            |
|Селекция.                                                        |1            |
|Инженериялық генетика.                                           |2            |
|Жасушалы инженерия.                                              |1            |
|Биологиялық объектілердің популяциялық тұрақтылығы.              |1            |
|МОДУЛЬ 2  БИОЛОГИЯЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРДІ КУЛЬТИВИРЛЕУ                                 |
|Культивирлеу биообъектілерге арналған субстратілер.              |1            |
|Биореактордың қолдану принципі және құрылымы.                    |1            |
|Араластыру жүйесі және аэрациясы.                                |1            |
|Жылу алмасу жүйесі, биореакторды стирильдеу және көбікбасу.      |1            |
|Зертханалық, пилотты және өндірістік биореакторы: масштабтау     |1            |
|мәселелері.                                                      |             |
|Биотехнологиялық процесс, үздікті және үздіксіз аппарат жұмысы   |1            |
|Биотехнологиялық процесс және аппараттың мамандандырылған типі.  |1            |
|МОДУЛЬ 3  БӨЛІНУ, ТАЗАЛАУ ЖӘНЕ ӨНІМДЕРДІҢ МОДИФИКАЦИЯСЫ                         |
|Биомассаның культуралы сұйықтықтан бөлінуі.                      |1            |
|Жасушаның бұзылу әдістері.                                       |1            |
|Өнімдерді бөлу және тазалау.                                     |2            |
|Өнімді концентрирлеу.                                            |1            |
|Өнімді сусыздандыру.                                             |1            |
|Өнімнің модификациялық жолы. Өнімнің тұрақтандырылуы.            |1            |
|МОДУЛЬ 4  ХАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ БИОТЕХНОЛОГИЯ, МЕДИЦИНА ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ             |
|Биотехнология және ауыл шаруашылығы.                             |2            |
|Энергия өндірісінде биотехнологиялық процесстерді қолдану.       |1            |
|Биотехнология және медицина.                                     |2            |
|Биотехнология және тағам өндірісі.                               |2            |
|Биогеотехнология.                                                |2            |
|Барлыгы:                                                         |30           |
|ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАР                                                            |
|МОДУЛЬ 1  БИОЛОГИЯЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРДІ ДАЙЫНДАУ                                     |
|1. Биотехнологиялық объектіні таңдау.                            |2            |
|МОДУЛЬ 2  БИОЛОГИЯЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРДІ КУЛЬТИВИРЛЕУ                                 |
|2. Культивирлеу биообъектілерге арналған субстратілер.           |2            |
|3. Биообъектілерді кельтивирлеуге арналған биотехнологиялық      |2            |
|процесс және аппарат.                                            |             |
|МОДУЛЬ 3  БӨЛІНУ, ТАЗАЛАУ ЖӘНЕ ӨНІМДЕРДІҢ МОДИФИКАЦИЯСЫ                         |
|4. Биомассаның культуралы сұйықтықтан бөлінуі.                   |1            |
|5. Өнімді концентрирлеу  және сусыздандыру әдістері.             |2            |
|МОДУЛЬ 4  ХАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ БИОТЕХНОЛОГИЯ, МЕДИЦИНА ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ             |
|6. Ауыл шаруашылығындағы биотехнология.                          |2            |
|7. Медицинадағы биотехнология.                                   |2            |
|8. Тағам өндірісіндегі биотехнология.                            |2            |
|Барлыгы:                                                         |15           |

5  СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
5.1  Биотехнологияның негізгі бағыты.
5.2 Өсімдік шаруашылығында және медицинада торлы инженерліктің қолданылуы.
5.3  Инженерлі  энзимология:  инженерлі  ақуыз,   алынуы   және   ферменттік
микроорганизмдерге қолданылуы.
5.4 Биошикізаттан жоғары сапалы отын алу өндірісінде биотехнологияның ролі.
5.5   Тамақ   өнеркәсібінде    биотехнологияның    қолданылуы:    азық-түлік
тауарларының ресурстық өндірісі.
5.6  Әр түрлі ашу  барысында  ферменттік  микроорганизмдің  қолданылуы.  Луи
Пастер жұмысы.
5.7  Сүт  қышқылды  өнімдерді  алу:  сүттік  фементация  әдістері,  ірімшік,
пахта, йогурт, қаймақ және т.б.
5.8 Ашыту өндірісі: алкогольді шырынды алу технологиясы: сыра, шарап,  спирт
және т.б.
5.9  Бір клеткалы организмдерден  ақуыздарды  алуды  үздіксіз  культураларды
қолдану.
5.10  Органикалық қышқыл өндірісі, аминоқышқыл антибиотиктерді және  қазіргі
заманғы биотехнологиялық, химиялық стирильдеуді қолдану.
5.11 Микробиологиялық қалдықтарды өндіру жүйесін  биологиялық  бақылау,  сүт
және бумалы целюлоза өнімдердің қалдықтарын қолдану.

6  ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                     Кесте 3
|Тақырып                               |Көрнекіліктер|Өздігінен       |Бақылау |
|                                      |, ТСО        |дайындалуға     |формасы |
|                                      |             |арналған        |        |
|                                      |             |сұрақтар        |        |
|Дәріс сабақтары       |Тәжірибелік    |             |                |        |
|                      |сабақтар       |             |                |        |
|1                     |2              |3            |4               |5       |
|Биотехнология пәні,   |1              |Кестелер     |Биотехнологияның|Сұрау   |
|әдістері және         |               |слайдтар     |басқа саламен   |        |
|перспективалы дамуы.  |               |             |байланысы       |        |
|Биотехнологиялық      |1              |Кестелер     |Биотехнологияда |Сұрау   |
|объектіні таңдау.     |               |слайдтар     |микробты,       |        |
|                      |               |             |өсімдік және    |        |
|                      |               |             |жануар          |        |
|                      |               |             |жасушалары      |        |
|                      |               |             |негізгі         |        |
|                      |               |             |объектісі       |        |
|Селекция.             |1              |Кестелер     |Селекциядағы    |Сұрау   |
|                      |               |слайдтар     |әдістері мен    |        |
|                      |               |             |бағыттары       |        |
|Инженериялық генетика.|1              |Кестелер     |Гендік          |Сұрау   |
|                      |               |слайдтар     |инженериядағы   |        |
|                      |               |             |әдістері мен    |        |
|                      |               |             |бағыттары       |        |
|Жасушалы инженерия.   |1              |Кестелер     |Жасушалы        |Сұрау   |
|                      |               |слайдтар     |инженериядағы   |        |
|                      |               |             |әдістері мен    |        |
|                      |               |             |бағыттары       |        |
|Биологиялық           |1              |Кестелер     |Биологиялық     |Сұрау   |
|объектілердің         |               |слайдтар     |объектіде       |        |
|популяциялық          |               |             |консервирлеудің |        |
|тұрақтылығы.          |               |             |негізі          |        |
|Культивирлеу          |2              |Кестелер     |Қоректік орта.  |Сұрау   |
|биообъектілерге       |               |слайдтар     |Қоректік ортаның|        |
|арналған субстратілер.|               |             |рецептурасын    |        |
|                      |               |             |құрастыру       |        |
|Биореактордың қолдану |3              |Кестелер     |Ферментатор     |Сұрау   |
|принципі және         |               |слайдтар     |классификациясын|        |
|құрылымы.             |               |             |ың принциптері  |        |
|Араластыру жүйесі және|3              |Кестелер     |Аэрация         |Сұрау   |
|аэрациясы.            |               |слайдтар     |процесіне ауада |        |
|                      |               |             |стирильдеу әдісі|        |
|Жылу алмасу жүйесі,   |3              |Кестелер     |Көбікбасу       |Сұрау   |
|биореакторды          |               |слайдтар     |түрлері         |        |
|стирильдеу және       |               |             |                |        |
|көбікбасу.            |               |             |                |        |
|Зертханалық, пилотты  |3              |Кестелер     |Масштабтау      |Сұрау   |
|және өндірістік       |               |слайдтар     |процесі         |        |
|биореакторы:          |               |             |                |        |
|масштабтау мәселелері.|               |             |                |        |
|Биотехнологиялық      |3              |Кестелер     |Үздікті және    |Сұрау   |
|процесс, үздікті және |               |слайдтар     |үздіксіз        |        |
|үздіксіз аппарат      |               |             |культивирлеудің |        |
|жұмысы                |               |             |кемшілігі мен   |        |
|                      |               |             |жетістіктері    |        |
|Биотехнологиялық      |3              |Кестелер     |Микроағзаларды  |Сұрау   |
|процесс және          |               |слайдтар     |культивирлеуге  |        |
|аппараттың            |               |             |қолданылатын    |        |
|мамандандырылған типі.|               |             |аппараттар және |        |
|                      |               |             |әдістер         |        |
|Биомассаның культуралы|4              |Кестелер     |Жоғары          |Сұрау   |
|сұйықтықтан бөлінуі.  |               |слайдтар     |молекулалы      |        |
|                      |               |             |өнімдердің      |        |
|                      |               |             |жасушалы        |        |
|                      |               |             |биомассадан     |        |
|                      |               |             |бөлінуі         |        |
|Жасушаның бұзылу      |4              |Кестелер     |Биотехнологиялық|Сұрау   |
|әдістері.             |               |слайдтар     |жасушаларды     |        |
|                      |               |             |бөлуге арналған |        |
|                      |               |             |аппараттар      |        |
|Өнімдерді бөлу және   |4              |Кестелер     |Биотехнологияда |Сұрау   |
|тазалау.              |               |слайдтар     |өнімді бөлу және|        |
|                      |               |             |тазалау кезінде |        |
|                      |               |             |қолданылатын    |        |
|                      |               |             |аппараттар      |        |
|Өнімді концентрирлеу. |5              |Кестелер     |Биотехнологиялық|Сұрау   |
|                      |               |слайдтар     |өнімді          |        |
|                      |               |             |концентрлеуде   |        |
|                      |               |             |қолданылатын    |        |
|                      |               |             |әдістер мен     |        |
|                      |               |             |аппараттар      |        |
|Өнімді сусыздандыру.  |5              |Кестелер     |Биотехнологиялық|Сұрау   |
|                      |               |слайдтар     |өнімді          |        |
|                      |               |             |сусыздандыру    |        |
|                      |               |             |кезінде         |        |
|                      |               |             |қолданылатын    |        |
|                      |               |             |әдістер мен     |        |
|                      |               |             |аппараттар      |        |
|Өнімнің модификациялық|5              |Кестелер     |Стабилизациялық |Сұрау   |
|жолы. Өнімнің         |               |слайдтар     |өнім әдісі      |        |
|тұрақтандырылуы.      |               |             |                |        |
|Биотехнология және    |6              |Кестелер     |Жәндіктерге     |Сұрау   |
|ауыл шаруашылығы.     |               |слайдтар     |қарсы микробтық |        |
|                      |               |             |препараттар     |        |
|Энергия өндірісінде   |6              |Кестелер     |Технологиялық   |Сұрау   |
|биотехнологиялық      |               |слайдтар     |биоэнергетика   |        |
|процесстерді қолдану. |               |             |және минералдық |        |
|                      |               |             |шикізатты       |        |
|                      |               |             |биологиялық     |        |
|                      |               |             |қайта өңдеу     |        |
|Биотехнология және    |7              |Кестелер     |Микрофлораны    |Сұрау   |
|медицина.             |               |слайдтар     |қалпына         |        |
|                      |               |             |келтіретін      |        |
|                      |               |             |бактериалды     |        |
|                      |               |             |препараттарды   |        |
|                      |               |             |алу             |        |
|                      |               |             |(колибактерин,  |        |
|                      |               |             |бифидумбактерин,|        |
|                      |               |             |лактобактерин). |        |
|                      |               |             |Екпе алу.       |        |
|Биотехнология және    |8              |Кестелер     |Сүт қышқылды    |Сұрау   |
|тағам өндірісі.       |               |слайдтар     |өнімдерді алу   |        |
|                      |               |             |(айран, қаймақ, |        |
|                      |               |             |йогурт)         |        |
|Биогеотехнология.     |8              |Кестелер     |Биогеотехнология|Тестілеу|
|                      |               |слайдтар     |, продуценттер  |        |


7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ КАРТАСЫ
                                                                     Кесте 4
| Оқулықтар мен оқулық-әдiстемелiк|Экз. саны    |Студенттер  |Қамтамасыз ету  |
|құралдардың атаулары             |             |саны        |пайызы          |
|Беккер М.Е., Лиепиныш Г.К.,      |2            |15          |13,3            |
|Райпулис Е.П. Биотехнология.     |             |            |                |
|Елинов Н.П. Основы биотехнологии.|1            |15          |6,6             |
|Егорова, Т.А. Основы             |3            |15          |20              |
|биотехнологии: учебное пособие   |             |            |                |
|для высш. пед. учеб. заведений   |             |            |                |


8  ӘДЕБИЕТТЕР
8.1   Негізгі әдебиеттер
8.1.1   Беккер  М.Е.,  Лиепиныш  Г.К.,  Райпулис  Е.П.  Биотехнология.   М.:
«Агопромиздат», 1990. 436с.
8.1.2  Беккер М.Е. Введение в биотехнологию. М.:  «Пищевая  промышленность».
1976г. 272с.
8.1.3  Елинов Н.П. Издательская фирма "Наука" СПБ 1995 г.с, 600 стр.
8.1.4  Егорова, Т.А. Основы биотехнологии: учебное пособие  для  высш.  пед.
учеб. заведений/ Т.А. Егорова, С.М. Клунова,  Е.А.  Живухина.  –  2-е  изд.,
стер. –М.: Академия, 2005. – 208 с.
8.1.5  Сельскохозяйственная  биотехнология.  Под  редакцией  В.С.  Шевелухи,
-М.: Высшая школа, 1998. -416с.
8.2    Қосымша
8.2.1  Егорова Т.А., Клунова С.М., Живухина Е.А. Основы  биотехнологии.  М.:
«АСАДЕМА», 2003г. 568с.
8.2.2  Промышленная микробиология. Под ред. проф. Егорова Н.С., М.:  «Высшая
школа», 1987г.
8.2.3  Сассон А. Биотехнология: свершения  и  надежды.  Пер.  а  англ.,  М.:
«Мир», 1987г.
Пәндер