Файл қосу

Иондаушы сәулелердің биологиялық әрекеті



|ҚАЗАҚСТАН ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРІГІ                                        |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                    |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты      |ПОӘК               | ПОӘК 042-18-25.1.67/01 -2013 |
|ПОӘК       «Радиациялық    |№1 басылым         |                              |
|экология» пәнінің оқытушыға|                   |                              |
|арналған кешені            |«18» 09   2013 ж.  |                              |




                       ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ

                      «Радиациялық экология»   пәнінен
                       5В060800 «Экология» мамандығына



                           ОҚЫТУШЫҒА  АРНАЛҒАН ПӘН


                                БАҒДАРЛАМАСЫ

















                                    Семей
                                     2013




                                  Алғы сөз

1. ӘЗІРЛЕГЕН
«Экология және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының  доцент    м.а м.ғ.к.
Жұмабеков С.Ж.                         «30»       08    2013ж


2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Экология
және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының отырысында
Хаттама  №1   « 04 »    09    2013 ж.,
Кафедра меңгерушісі доцент м.а. Кабышева Ж.К.

2.2 Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама  №1   « 09»      09    2013 ж.,

АФ ОӘБ төрағасы     _________        доцент м.а. Тлеубаева А.В.


3. БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында шығаруға ұсынады
Хаттама  №1   « 18»      09          2013ж.,
Оқу- әдістемелік кеңестің төрағасы,
оқу-әдістемелік жұмысы бойынша
проректор                                                          профессор
Искакова Г.К.

4 БІРІНШІ РЕТ

















                                   Мазмұны


   1. Қолданылу саласы
   2. Нормативтік сілтемелер
   3. Жалпы ереже
   4. Оқутышының жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны.
   5. Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары.
   6. Пәннің оқу-әдістемелік картасы
   7. Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы.
   8. Әдебиеттер.



































       1. Қолдану саласы


      «Радиациялық  экология»  пәнінің  оқу-әдістемелік  кешені   «Экология»
мамандығы  студенттеріне  арналған.   Ол   студенттерді   курстың   мазмұны,
өзектілігі  мен  маңыздылығымен,  саясаттылығымен  таныстырады.  Осы  курсты
оқуда  студенттер  әдебиеттермен  жұмыс  істеуді,   әдебиеттерді   іздестірі
жолдарымен және химиялық және  биологиялық  қауіпсіздік  негізі  әдістерімен
танысады. Пәнді оқытуда оқу-әдістемелік кешен негізгі құрал болып табылады.

       2. Нормативтік сілтемелер

      «Радиациялық экология»  пәнінің оқу-әдістемелік кешені келесі
құжаттардың ұсынымдарымен талаптарына сәйкес берілген пән бойынша оқу
процесіне ұйымдастыру тәртібін белгілейді және жасайды.
      -Типтік багдарлама – ГОСО РК  3.08.357-2006  жылғы  жалпы  білім  беру
мемлекеттік стандарты бойынша дайындалған.
      - СТУ  042-РГКП – СГУ -8 2013 Университет стандарты
«Пәнніоқуәдістемеліккешенінәзірлеужәнересімдеудіңжалпыталаптары»
      - ДП     042-14-6-02.1.20.17-2013 Құжат «Пәннің оқу әдістемелік
кешенінің құрылымы мен мазмұны»



       3. Жалпы ереже
3.1 Пәндердің мазмұнының қысқаша сипаты.
      Радиациялық экология  050608  «Экология»  мамандығы  бойынша  қоршаған
ортаны  қорғау  саласын  оқыта  отырып,  Жан-жақты  талдауға,  өсімдік   пен
жануарлардың өмір сүріп отырған ортасымен байланысын ашуға арналған.
      Радиациялық  экология  -  қоршаған  орта  факторларының  өсімдік   пен
жануарлар ағзасына әсерін, таза ауылшаруашылық өнімдерін  алуға  бағытталған
ғылым.

      3.2. Аталған пәннің  мақсаты  Радиациялық  экология  саласында  кәсіби
шеберлікті  шыңдап,  қоршаған  ортаны  қорғау  мен  еліміздегі   экологиялық
қауіпсіздікті қамтамасыз ету.


      3.3. Тапсырмалары:
- қоршаған орта мен  ондағы тіршілік иелерінің арасындағы байланысты ашу
- Радиациялық экология экожүйесінің негізгі заңдылықтарын оқыту
-  Радиациялық  экология  ерекшелігі  мен  табиғат   процесстерін   меңгеру-
биологиялық  ресурстар  мен  су,  құрлық,  минеральды  қабаттардың   сапасын
төмендетпеу шараларын жоспарлау
- Радиациялық экология қауіпсіздік талаптарын орындау
        3.4 Курстын міндеттері
- студенттерге биологиялық және әлеуметтік экожүйелердің тіршілік етуінің
   жалпы зандылықтары туралы білім беру
-мекен ету ортасын қорғау мен қалыптастыру механизмдерін көрсету
-адам қызметінің жалпы экология зандарымен үйлесімділігінің дәрежесін
  көрсету
          3.5. Пәннің пререквизиттері: «Биогеохимия  және  экотоксикология»,
«Экология», «Токсикология»

         3.6  Пәннің постреквизиттері; «Биогеохимия  және  экотоксикология»,
«Химиялық      және       биологиялық       қауіпсіздік»,       «Радиациялық
қауіпсіздік»,«Қоршаған  орта   мониторингісі»,«Экологиялық   нормалау   және
сараптама»

Жұмыс оқу жоспарынан көшірме

1-кесте
|Курс |Семестр|Кредит  |ДР    |Зерт.|ӨСӨЖ /СӨЖ      |Барлығы  |Қорытынды  |
|     |       |        |(сағ.)|     |               |(сағ.)   |бақылау    |
|4    |7      |2       |15    |15   |15        /    |90       |Емтихан    |
|     |       |        |      |     |45             |         |           |




4. Оқытушының жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны

   2-кесте. Пәннің мазмұны. Сабақ түрі бойынша сағаттарды бөлу

|Дәріс реті|Дәріс тақырыптары                                     |Сағат   |
|          |                                                      |саны    |
|1         |1 МОДУЛЬ. Иондаушы сәулелердің  биологиялық  әрекеті  |1       |
|          |Иондаушы сәулелердің  биологиялық  әрекетінің         |        |
|          |физикалық  негіздері. Атом құрылымы, радиоактивтілік  |        |
|          |туралы  түсінік.Радиоактивтіліктің  өлшем  бірліктері.|        |
|2         |Иондаушы  сәулелердің  көздері  және  радиоактивті    |1       |
|          |заттармен  қоршаған  ортаның ластануы.                |        |
|3         |Иондаушы  сәуле көздерінің  жіктелуі.                 |1       |
|4         |Табиғи  радиациялық фон (деңгей).                     |1       |
|5         |Иондаушы  сәулелердің  табиғи  көздері.               |1       |
|6         |Ғарыштық  сәулелену.                                  |1       |
|7         |Табиғи радиациялық  заттар.                           |1       |
|8         |2 МОДУЛЬ. Табиғи  радиация                            |1       |
|          |Жер қабатының  радиациясы.                            |        |
|9         |Топырақ радиациясы.                                   |1       |
|10        |Табиғи  сулардың  радиациясы.                         |1       |
|11        |Атмосфералық  ауаның  радиациясы.                     |1       |
|12        |Иондаушы  сәулелердің  жасанды  көздері және  олардың |1       |
|          |сипаттамасы.                                          |        |
|13        |Ядролық және термоядролық  жарылыстар.                |1       |
|14        |Атом  энергетикасы (АЭ).                              |1       |
|15        |Радиациялық  қауіпті  нысаналарда  апатты  жұмыс      |1       |
|          |жағдайында пайда  болатын  экологиялық  проблемалар.  |        |
|          |Барлығы                                               |15 сағат|



                        Лабораториялық сабақ жоспары
|№ реті    |Сабақтың тақырыбы                                    |Сағ.саны |
|          |1 МОДУЛЬ. Радиоэкология дегеніміз                    |         |
|1         |Радиоэкология дегеніміз не?Даму тарихы.              |1        |
|2         |Ауыз судағы радиация.                                |1        |
|3         |Радиоэкология және тағам.                            |1        |
|4         |Иондаушы  сәулелердің  адамға  биологиялық  әсері (  |1        |
|          |асқазан-ішек жолдары, имундық  жүйеге жіне т.б.)     |         |
|5         |Радиациялық  қауіпсіздік  облысындағы  нормалау      |1        |
|          |ұстанымдары.                                         |         |
|6         |Радиациялық  сәулелерден  қорғану.                   |1        |
|7         |Радиациялық  әсердің  шекті  раулы денгейі.          |1        |
|          |Радиациялық  ластанудың  негізгі  көздері.           |         |
|8         |2 МОДУЛЬ. Халықтың  радиациялық  қауіпсіздігі        |1        |
|          |Радиациялық  қалдықтар.                              |         |
|9         |Жасанды  радиациялық  изотоптардың  экологиялық      |1        |
|          |сипаттамасы.                                         |         |
|10        |Радиоэкология дегеніміз не?Даму тарихы.              |1        |
|11        |Ауыз судағы радиация.                                |1        |
|12        |Халықтың  радиациялық  қауіпсіздігі туралы заң.      |1        |
|13        |Радиациялық қауiпсiздiк нормалары  гигиеналық        |1        |
|          |номативтері.                                         |         |
|14        |«Радиациялық қауіпті объектілерге »қойылатын         |1        |
|          |санитариялық-эпидемиологиялық талаптар               |         |
|15        |Иондаушы  сәулелердің  жасанды                       |1        |
|          |Барлығы                                              |15 сағат |


 5. Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары


   5.1 Иондаушы  сәуле көздерінің  жіктелуі.

 5.2 Табиғи  радиациялық фон (деңгей).
 5.3 Иондаушы  сәулелердің  табиғи  көздері.
 5.4 Ғарыштық  сәулелену.
 5. Табиғи радиациялық  заттар.
   5.6Жер қабатының  радиациясы.
   5.7Топырақ радиациясы.
  8. Табиғи  сулардың  радиациясы.
   5.9Атмосфералық  ауаның  радиациясы.
   5.10Чернобль апатының адам денсаулығына және қоршаған ортаға тигізген
ісері.
   5.11Жеке тұлғаның  радиациялық  қауіпсіздігі.
   5.12Халықтың  радиациялық  қауіпсіздігі туралы заң.
   5.13Радиациялық қауiпсiздiк нормалары  гигиеналық номативтері.
   5.14Чернобль апатының адам денсаулығына және қоршаған ортаға тигізген
   ісері.
   5.15Радиациялық қауiпсiздiк нормалары  гигиеналық номативтері.

6  ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА

   Кесте 3
|Тақырып                                  |Сабаққа   |СӨЖ         |Бакылау  |
|                                         |керекті   |сұрақтары   |түрлері  |
|                                         |құрал     |            |         |
|                                         |жабдық    |            |         |
|Дәріс                 |Зертханалық      |          |            |         |
|1                     |2                |3         |4           |5        |
|МОДУЛЬ. Иондаушы сәулелердің  биологиялық  әрекеті                        |
|1 дәріс. Иондаушы     |1 зерт.сабақ.    |Бор,      |Мониторингті|Ауысша   |
|сәулелердің           |Радиоэкология    |тақта,    |ң           |сұрау,   |
|биологиялық           |дегеніміз не?Даму|компьют,  |Негізгі     |         |
|әрекетінің  физикалық |тарихы           |слайд.    |міндеттері  |         |
|негіздері.            |                 |          |            |         |
|Радиоактивтіліктің    |                 |          |            |         |
|өлшем  бірліктері.    |                 |          |            |         |
|2дәріс. Иондаушы      |Ауыз судағы      |Бор,      |Мониторинг  |Ауысша   |
|сәулелердің  көздері  |радиация.        |тақта,    |жүйесініңмәл|сұрау,   |
|және  радиоактивті    |                 |компьют,  |іметтердіорт|         |
|заттармен  қоршаған   |                 |слайд.    |ақтастыру   |         |
|ортаның ластануы.     |                 |          |            |         |
|Иондаушы  сәуле       |Радиоэкология    |Бор, тақта|Қоршаған    |Ауысша   |
|көздерінің  жіктелуі. |және тағам.      |          |Ортаның     |сұрау,   |
|                      |                 |          |Жер         |тест жазу|
|                      |                 |          |бетіндегі   |         |
|                      |                 |          |мониторинг  |         |
|                      |                 |          |жүйесі      |         |
|Табиғи  радиациялық   |Иондаушы         |Бор,      |Табиғат     |Ауысша   |
|фон (деңгей).         |сәулелердің      |тақта,    |Ресустарынэк|сұрау,   |
|                      |адамға           |компьют,  |ономикалық  |         |
|                      |биологиялық      |слайд.    |бағалау     |         |
|                      |әсері (          |          |            |         |
|                      |асқазан-ішек     |          |            |         |
|                      |жолдары, имундық |          |            |         |
|                      |жүйеге жіне т.б.)|          |            |         |
|Иондаушы  сәулелердің |Радиациялық      |Бор, тақта|Қазақстанда |Ауысша   |
|табиғи  көздері.      |қауіпсіздік      |          |Жер         |сұрау,   |
|                      |облысындағы      |          |Қорын       |         |
|                      |нормалау         |          |пайдалану   |         |
|                      |ұстанымдары.     |          |            |         |
|Ғарыштық  сәулелену.  |Радиациялық      |Бор,      |Жерді       |тест жазу|
|                      |сәулелерден      |тақта,    |экономикалық|         |
|                      |қорғану.         |компьют,  |Бағалау     |         |
|                      |                 |слайд.    |түрлері (3  |         |
|                      |                 |          |түрі)       |         |
|Табиғи радиациялық    |Радиациялық      |компьют,  |Су          |тест жазу|
|заттар.               |әсердің  шекті   |слайд.    |қорынжәнепай|         |
|                      |раулы денгейі.   |          |даланудыңнег|         |
|                      |                 |          |ізгібағыттар|         |
|                      |                 |          |ы           |         |
|                                 2 МОДУЛЬ. Халықтың  радиациялық          |
|қауіпсіздігі                                                              |
|Жер қабатының  радиациясы.                                                |
|Топырақ радиациясы.   |Радиациялық      |Бор,      |Қазақстанның|Ауысша   |
|                      |қалдықтар.       |тақта,    |Биологиялық |сұрау,   |
|                      |                 |компьют,  |қорлары     |тест жазу|
|                      |                 |слайд.    |            |         |
|Табиғи  сулардың      |Жасанды          |компьют,  |Су жинау    |Ауысша   |
|радиациясы.           |радиациялық      |слайд.    |кәсіпорнының|сұрау,   |
|                      |изотоптардың     |          |жабық       |         |
|                      |экологиялық      |          |жүйелері.   |         |
|                      |сипаттамасы.     |          |            |         |
|Атмосфералық  ауаның  |Радиоэкология    |компьют,  |Әуе         |Ауысша   |
|радиациясы.           |дегеніміз не?Даму|слайд.    |Кеңестігін  |сұрау,   |
|                      |тарихы.          |          |Қорғау      |         |
|                      |                 |          |мәселелері  |         |
|Иондаушы  сәулелердің |Ауыз судағы      |Бор,      |Ғылыми-     |Ауысша   |
|жасанды  көздері және |радиация.        |тақта,    |Техникалықже|сұрау,   |
|олардың  сипаттамасы. |                 |компьют,  |тістіктері  |тест жазу|
|                      |                 |слайд.    |жәнет       |         |
|                      |                 |          |абиғат      |         |
|                      |                 |          |пайдалану   |         |
|                      |                 |          |(зерттеу,   |         |
|                      |                 |          |бағалау).   |         |
|                      |                 |          |            |         |
|Ядролық және          |Халықтың         |Бор,      |Автокөлік   |Ауысша   |
|термоядролық          |радиациялық      |тақта,    |құралының   |сұрау,   |
|жарылыстар.           |қауіпсіздігі     |компьют,  |қалдықтарын |тест жазу|
|                      |туралы заң.      |слайд.    |пайдаға     |         |
|                      |                 |          |асыру       |         |
|Атом  энергетикасы    |Радиациялық      |Бор,      |Ауыл        |Ауысша   |
|(АЭ).                 |қауiпсiздiк      |тақта,    |шаруашылық  |сұрау,   |
|                      |нормалары        |          |қалдықтарын |         |
|                      |гигиеналық       |          |пайдаға     |         |
|                      |номативтері.     |          |асыру       |         |
|Радиациялық  қауіпті  |«Радиациялық     |Бор,      |Жеңіл және  |Ауысша   |
|нысаналарда  апатты   |қауіпті          |тақта,    |текстильді  |сұрау,   |
|жұмыс  жағдайында     |объектілерге     |слайды.   |өндірістің  |тест жазу|
|пайда  болатын        |»қойылатын       |          |пайдаға     |         |
|экологиялық           |санитариялық-эпид|          |асыру       |         |
|проблемалар.          |емиологиялық     |          |            |         |
|                      |талаптар         |          |            |         |
|15дәріс.Иондаушы      |Иондаушы         |Бор, тақта|Өндіріс және|тест жазу|
|сәулелердің           |сәулелердің      |          |тұтыну      |         |
|биологиялық           |жасанды          |          |            |         |
|әрекетінің  физикалық |                 |          |            |         |
|негіздері. Атом       |                 |          |            |         |
|құрылымы,             |                 |          |            |         |
|радиоактивтілік туралы|                 |          |            |         |
|түсінік.Радиоактивтілі|                 |          |            |         |
|ктің  өлшем           |                 |          |            |         |
|бірліктері.           |                 |          |            |         |

   7. Оқу -  әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы.
   4-кесте. Оқу -  әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы.
|Оқулықтардың, оқу         |Дана (саны)  |Студенттердің   |Қамтамасыз     |
|әдістемелік құралдардың   |             |саны            |етілуі %       |
|атаулары                  |             |                |               |
|1                         |2            |3               |4              |
|«Основы защиты окружающей |10           |10              |100            |
|среды». Москва-1998г.     |             |                |               |
|                          |             |                |               |
|Ә. Бейсенова, Ж.          |             |                |               |
|Шілдебаев. Экология және  |             |                |               |
|табиғатты тиімді          |10           |14              |60             |
|пайдалану.Алматы, 2004.   |             |                |               |
|                          |             |                |               |
|А.Булдаков,В.С.Калисров,  |             |                |               |
|Радиоактивные излучение и |             |                |               |
|здоровье.    Инфо – атом. |             |                |               |
|2003год                   |             |                |               |
|                          |15           |14              |100            |
|В.Д.Старков,В.И.Мигунов.  |             |                |               |
|ФГУИПП. Радиоцонная       |             |                |               |
|экология. Тюмень -2003год |             |                |               |
|                          |             |                |               |
|                          |15           |14              |100            |
|                          |             |                |               |
|                          |             |                |               |



8.  Әдебиеттер
      8.1.Л.А.Булдаков,В.С.Калисров,  Радиоактивные  излучение  и  здоровье.
   Инфо – атом. 2003год
   8.2. Ю.А.Баннинова ,Мир - Радиацияционные дозы -эффекты и риск. 1992год.
   8.3.   В.Д.Старков,В.И.Мигунов.  ФГУИПП.  Радиоцонная  экология.   Тюмень
   -2003год



     8.2. Қосымша әдебиеттер


   8.2.1.  Москва-Курчатов 2003год,Мирные ядерные взрывы в Казахстане
     8.2.2.  Мажренова Н.Р.,2001год,Алматы,Радиоактивная экология
   8.2.3.   Артемов О.И.,ООС 2000год ,современная радиоцинная  остановка  на
   СЯП
   8.2.4. Ярошинский Я.Я.,фонд Ярошинской 1995год,ядерная энциклопедия
     8.2.5.   Боровский Э.Е. первое сентября 2000год,радиоактивные отходы
   8.2.6.  Глухов В.В., Лисочкина Т.В., Некрасова Т.П., Экономические основы
   экологии Санкт-Петербург « Специальная литература» 1997.
   8.2.7.  Федорова А.И.,  Никольская А.Н. Практикум по  экологии  и  охране
   окружающей среды. Москва. 2003.
   8.2.8. Хоружая Т.А. Методы оценки экологической опасности. Москва. 1998.
   8.2.9.  Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды.  Алма-Ата  ,
   1991.
   8.2.10.Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек. Учебное пособие
   . Москва.1998.





Пәндер