Файл қосу

ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ ЖҮЙЕЛЕР



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ  ШӘКӘРIМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК УНИВЕРСИТЕТI | |
|3-деңгейлi СМЖ құжаты          |ПОӘК              |                        |
|                               |                  |ПОӘК                    |
|                               |                  |042-18-11.1.20.92/01-201|
|                               |                  |3                       |
|ПОӘК                           | №1 баспа         |                        |
|«ЭКСПЕРТТІК ЖӘНЕ               |26.08.2013 ж.     |                        |
|ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ ЖҮЙЕЛЕР»       |                  |                        |
|пәнінің оқытушыға арналған пән |                  |                        |
|бағдарламасы                   |                  |                        |









                  «ЭКСПЕРТТІК ЖӘНЕ ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ ЖҮЙЕЛЕР»

                       ПӘНІНІҢ ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


   5B070400 «Есептеу техникасы және программалық қамтамасыз ету» мамандығы
                                    үшiн



                             ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН

                              ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ













                                    Семей
                                    2013
                                  Алғы сөз
1. Құрастырған
      Құрастырушы________  Р.С.Бекбаева,  техника  ғылымдарының   кандидаты,
«Автоматика және электротехника» кафедрасының доценті м.а.
«26»  тамыз   2013 ж.

2. Талқыланды
2.1. Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің
«Автоматика және электротехника» кафедрасы отырысында қарастырылды.
      Хаттама № 1  « 29 »  тамыз   2013 ж.
      Кафедра меңгерушісі __________  А.Д.Золотов

2.2. Факультеттің оқу-әдістемелік бюросы отырысында қарастырылды.
      Хаттама № 1  « 11 »    қыркүйек   2013 ж.
      Төрайымы __________ Р.С.Бекбаева

3. бекітілді
      Университеттің Оқу-әдістемелік  кеңесі отырысында баспаға жіберуге
ұсынылды және  мақұлданды.
      Хаттама №  1  « 18 »  қыркүйек  2013ж.
      ОӘК төрайымы___________  Г.К.Искакова

4. АЛҒАШ  РЕТ  ЕНГІЗІЛІП ОТЫР


















Мазмұны



|1   |Қолдану аймағы                                                    |4   |
|2   |Нормативті сілтемелер                                             |4   |
|3   |Жалпы жағдайлар                                                   |4   |
|4   |Оқу пәнінің (модульдің) мазмұны                                   |6   |
|5   |Студенттердің өзіндік жұмысына арналған тақырыптар тізімі         |8   |
|6   |Пән бойынша оқу-әдістемелік картасы                               |8   |
|7   |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы                 |9   |
|8   |Әдебиеттер                                                        |9   |

































1 ҚОЛДАНЫЛУ АЙМАҒЫ


    «ЭКСПЕРТТІК  ЖӘНЕ  ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ  ЖҮЙЕЛЕР»  пәнiнiң   оқу-әдiстемелiк
кешенiнің құрамына енетін  оқытушыға арналған  жұмыс  бағдарламасы  5B070400
«Есептеу  техникасы  және   программалық   қамтамасыз   ету»    мамандығының
студенттерi үшiн жасалды. Ол студенттердi  оқу  курсының   мазмұнымен,  оның
жаңашылдығымен,  қажеттiлiгiмен,  әдiстерiмен  таныстырады.  Пәндi   меңгеру
кезiнде оқу-әдiстемелiк кешен негiзгi нұсқау болып табылады.


    2 НОРМАТИВТI СІЛТЕМЕЛЕР


    «ЭКСПЕРТТІК ЖӘНЕ ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ ЖҮЙЕЛЕР» пәнiнiң  осы  оқу-әдiстемелiк
кешенi келесi құжаттар мен талаптарға сәйкес жасалды:
    -  5B070400  «Есептеу  техникасы  және  программалық  қамтамасыз   ету»
мамандығының эллективті пәндер каталогына,
    - СТУ 042-ГУ-4-2013   «Пәннің  оқу-әдістемелік  кешендерін  жетілдіруге
жалпы талаптар » университет стандарты;
    - ДП 042-1.01-2013 «Пәннің оқу-әдістемелік  кешендерінің  құрылымы  мен
мазмұны» құжатталған процедура.


    3 ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР


    3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
    "ЭКСПЕРТТІК  ЖӘНЕ  ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ  ЖҮЙЕЛЕР"  пәні   5B070400  «Есептеу
техникасы және программалық қамтамасыз ету»  мамандықтары  саласының  пәндер
циклына жатады.
    Студенттерді интеллектуальды ақпараттық жүйелердің  негізгі  қасиеттері
мен классификациясымен таныстыру.Эксперттік жүйе және  интеллектуальды  жүйе
саласында еркін  бағытталуды  үйрету.  Нейрондық  жүйелердің  негізі  туралы
мағлұмат беру. Студенттерді осы саладағы білгерлігін арттыру.

      3.2 Пәнді оқу мақсаты:
      Студенттерді ақпараттық технологиялар  облысында  қажетті  техникалық,
алгоритмдік, бағдарламалық  және  технологиялық  шешімдер  таңдауға,  оларды
дұрыс қолдана білуге  теориялық  және  практикалық  жағынан  дайындау  болып
табылады.
      Адамның ойлау қабілеті туралы білімдерін,  ой  -  өрістерін  толықтыру
және осы саланы компьютерлендіруді қарастыру мәселесіне көңіл аудару:
- эксперттік жүйе және интеллектуальды жүйелер саласын оқып үйрену;
-  білімді  беру  әдістерін  және  заңдарды   түсіндіру   (интерпретациялау)
әдістерін оқып үйрену;
- эксперттік жүйенің білім қорын және шешімдерді іздеуді моделдеу;
- нейрондық желілерінің негізгі моделдерін оқып білу.

      3.3 Пәнді оқудың негізгі міндеттері:
- студенттердің пән бойынша  қажетті білімдерін қалыптастыру;
-  осы  облыста  қолданылатын  техникалық,  алгоритмдік  және  технологиялық
шешімдермен танысу.

      3.4 Оқу нәтижелері:
Пәнді оқығаннан кейін студенттер келесілерді білуі тиіс:
- интеллектуальды жүйелердің түрлері туралы білу керек;
- білімнің берілуінің әр түрлі   әдістерін  білу  керек,  және  сол  әдістер
арасында көшуді білу қажет.
- білімнің берілуінің әр түрлі  әдістерін пайдаланып экспертердің білімін
формальдау;
- дедукция, индункция, аналогия негізіндерін талқылау;
- білім қорын ұйымдастыру;
- программалық қосымшаларда нейрондық желілердің моделдерін пайдалана білу.

      3.5 Курстың пререквизиттері:
- Алгоритмдеу және бағдарламалау негіздері
- Бағдарламалау технологиясы

      3.6 Курстың постреквизиттері:
- Автоматтандырылған жүйелерді жобалау

      3.7 Оқу жоспарынан алынған мәлiметтер

                                                                     1 кесте

|Курс                                                         |Семестр       |
|1                                                            |2             |
|Дәрістік сабақтар                                            |              |
|1-модуль. Алғашқы түсініктер. Жасанды интеллектің            |              |
|тұжырымдамалық негіздері.                                    |2             |
|1.1. Жасанды интеллект теориясының даму тарихы               |              |
|1.2. Бағдарламалы құралдардың даму кезеңдері                 |              |
|1.3. «Жасанды интеллект» ұғымы.                              |              |
|1.4. Жасанды интеллект — зерттеудің пәнаралық саласы         |              |
|1.5. Жасанды интеллект  есептерін  шешудің параметрлерін     |              |
|таңдау                                                       |              |
|2.2.4. Шешу (білімдер ұсыну) моделін таңдау                  |              |
| 2-модуль. Visual Prolog негіздері.                          |              |
|2.1 Visual Prolog ортасы, негізгі ұғымдар, интерфейсі        |1             |
|2.2 Қарапайым бағдарламаларды Test Goal режимінде редакциялау|              |
|және тестілеу                                                |              |
|2.3 Қарапайым жобалар құру                                   |1             |
|2.4 Қайтармалы іздеу                                         |              |
|2.5 Қайтармалы іздеуді басқару: fail предикаттары            |2             |
|2.6 Арифметикалық есептеулер                                 |2             |
|2.7 Рекурсия                                                 |2             |
|2.8 Прологта логикалық есептерді шығару                      |2             |
|2.9 Тізімдер                                                 |1             |
|3-модуль. Графикалық интерфейсті қарапайым жобалар құру      |              |
|3.1 Графикалық интерфейсті қарапайым жобалар құру.           |              |
|3.2 Батырмалар мен енгізу өрістерін қолданып жобада жаңа     |2             |
|терезелер құру                                               |              |
|Барлығы:                                                     |15            |
|Практикалық сабақтар                                         |              |
|Visual Prolog-тағы бағдарлама құрылымы                       |2             |
|Арифметикалық операциялар                                    |2             |
|Пролог-бағдарламадағы сұраулар                               |2             |
|Есепті шешу процесін басқару                                 |2             |
|Қарапайым бағдарламаларды Test Goal режимінде редакциялау    |8             |
|және тестілеу                                                |              |
|Қарапайым жобалар құру                                       |8             |
|Қайтармалы іздеу                                             |4             |
|Рекурсия                                                     |2             |
|Барлығы:                                                     |30            |

    5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ


5.1.Эксперттік жүйені құру.
5.2. Эксперттік жүйенің функциялары

5.3. Білім және мәлімет.


5.4.Жасанды интеллекттің ақпараттық технологиядағы орны.

5.5.Ережелерді тура өңдеу.
5.6.Ережелерді кері өңдеу.
5.7.Кері және тура  ережелерді өңдеуді салыстыру.
5.8. Жүйеше дегеніміз не?
5.9.Эвристика көмегімен басқару.
5.10.Классификациялау программасы.
5.11.Ықтималды тұжырымдау.
5.12.Жуықты тұжырымдау.
5.13.Көпсатылы тұжырымдау.
5.14.Нақты емес тұжырымдау
5.15.ЭЖ – нің шешетін типтік тапсырмалары.
5.16.Эксперттік жүйенің сипаттамасы.
5.17.Білімді көрсету.
5.18.Жанұялық қатынастарды көрсетудің семантикасы және синтаксисі.
5.19.Шешімді табудың процесін басқару.
5.20.Автокөлікке қызмет көрсету.
5.21.Қолданылған шешімді түсіндіру.
5.23. Мәселенің ағымдағы жағдайы.

    6 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                    3  кесте
|Тақырыбы                         |Көрнекіліктер,     |Өзіндік менгеру |Бақылау   |
|                                 |плакаттар          |сұрақтары       |түрі      |
|Дәріс             |Практика      |                   |                |          |
|1                 |2             |3                  |4               |5         |
|Экспертті         |-             |Таратпалы          |Эксперттік      |Ауызша    |
|жүйелердің        |              |материалдар        |жүйені құру,    |сұрау     |
|архитектурасы     |              |                   |Эксперттік      |          |
|                  |              |                   |жүйенің         |          |
|                  |              |                   |функциялары     |          |
|Экспертті         |-             |Таратпалы          |Білім және      |Ауызша    |
|жүйелердің        |              |материалдар        |мәлімет         |сұрау     |
|классификациясы   |              |                   |                |          |
|Экспертті         |-             |Таратпалы          |Жасанды         |Ауызша    |
|жүйелердің        |              |материалдар        |интеллекттің    |сұрау     |
|құрылымы          |              |                   |ақпараттық      |          |
|                  |              |                   |технологиядағы  |          |
|                  |              |                   |орны            |          |
|Экспертті         |-             |Таратпалыматериалда|Ережелерді тура |Ауызша    |
|жүйелерді құру    |              |р                  |өңдеу.          |сұрау     |
|процессі          |              |                   |.Ережелерді кері|          |
|                  |              |                   |өңдеу.          |          |
|Экспертті         |-             |Таратпалы          |Жүйеше дегеніміз|Ауызша    |
|жүйелерді құру    |              |материалдар        |не?             |сұрау     |
|процессі          |              |                   |                |          |
|Экспертті         |-             |Таратпалы          |Классификациялау|Бақылау   |
|жүйелерді құру    |              |материалдар        |программасы     |жұмысы    |
|процессі          |              |                   |                |          |
|-                 |Эксперттік    |Таратпалы          |Ықтималды       |Ауызша    |
|                  |жүйені құру   |материалдар        |тұжырымдау..Жуық|сұрау     |
|                  |              |                   |ты тұжырымдау.  |          |
|                  |              |                   |.Білімді        |          |
|                  |              |                   |көрсету.        |          |
|-                 |Жасанды       |Таратпалы          |Көпсатылы       |Ауызша    |
|                  |интеллект     |материалдар        |тұжырымдау.     |сұрау     |
|                  |жүйесінің даму|                   |Нақты емес      |          |
|                  |тарихы        |                   |тұжырымдау      |          |
|-                 |Ережелерді    |Таратпалы          |ЭЖ – нің шешетін|Ауызша    |
|                  |өндеу         |материалдар        |типтік          |сұрау     |
|                  |              |                   |тапсырмалары.   |          |
|                  |              |                   |Эксперттік      |          |
|                  |              |                   |жүйенің         |          |
|                  |              |                   |сипаттамасы.    |          |
|-                 |Тұжырымдау    |Таратпалы          |Жанұялық        |Ауызша    |
|                  |стартегиясын  |материалдар        |қатынастарды    |сұрау     |
|                  |басқару       |                   |көрсетудің      |          |
|                  |              |                   |семантикасы және|          |
|                  |              |                   |синтаксисі.     |          |
|                  |              |                   |.Шешімді табудың|          |
|                  |              |                   |процесін        |          |
|                  |              |                   |басқару.        |          |
|-                 |ЭЖ – нің      |Таратпалы          |Автокөлікке     |Ауызша    |
|                  |шешетін типтік|материалдар        |қызмет көрсету. |сұрау     |
|                  |тапсырмалары  |                   |.Қолданылған    |          |
|                  |              |                   |шешімді         |          |
|                  |              |                   |түсіндіру.      |          |
|-                 |Шешімді       |Таратпалы          |Мәселенің       |Бақылау   |
|                  |табудың       |материалдар        |ағымдағы        |жұмысы    |
|                  |процесін      |                   |жағдайы.        |          |
|                  |басқару       |                   |                |          |


7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ КАРТАСЫ
                                                                    4  кесте



|Оқулықтардың, оқу әдістемелік          |Саны   |Студент тер|Пайыздық қамтылуы   |
|нұсқаулардың атаулары                  |экз.   |саны       |                    |
| | |Негізгі әдебиеттер                                                  | | |  |
|Стерлинг Л., Шапиро Э. Искусство       |       |           |                    |
|программирования на языке Пролог.- М.: |       |           |                    |
|Мир, 2002.                             |       |           |                    |
|Братко И. Программирование на языке    |       |           |                    |
|Пролог для искусственного  интеллекта. |       |           |                    |
|– М.: Мир, 2002.                       |       |           |                    |
|Сырецкий Г.А. Информатика, Основы      |       |           |                    |
|логического программирования на PDC    |       |           |                    |
|prolog:   Учеб.пособие. - Новосибирск: |       |           |                    |
|НГТУ.- 2003. Ч.3.                      |       |           |                    |
|Янсон А. Турбо-Пролог в сжатом         |       |           |                    |
|изложении. - М: Мир, 2010.             |       |           |                    |
| Гаврилов А.В., Новицкая Ю.В. Основы   |       |           |                    |
|программирования на Турбо Прологе:     |       |           |                    |
|учеб. пособие Новосибирск: НГТУ. -     |       |           |                    |
|2008.                                  |       |           |                    |
|Метакидес Г. Нероуд А. Принципы логики |       |           |                    |
|и логического программирования. - М.:  |       |           |                    |
|"Факториал", 2006.                     |       |           |                    |
|Қосымша әдебиеттер                                                              |
|Логическое программирование / Пер. с   |       |           |                    |
|англ. и фр.- М: Мир, 2006.             |       |           |                    |
|Клоксин У., Меллиш К. Программирование |       |           |                    |
|на Прологе. - М: Мир, 2007.            |       |           |                    |

8 ӘДЕБИЕТТЕР

8.1. Негізгі
8.1.1. Стерлинг Л., Шапиро Э. Искусство программирования на языке Пролог.-
М.: Мир, 2002.
8.1.2. Братко И. Программирование на языке Пролог для искусственного
интеллекта. – М.: Мир, 2002.
8.1.3. Сырецкий Г.А. Информатика, Основы логического программирования на
PDC prolog:   Учеб.пособие. - Новосибирск: НГТУ.- 2003. Ч.3.
8.1.4. Янсон А. Турбо-Пролог в сжатом изложении. - М: Мир, 2010.
8.1.5. Гаврилов А.В., Новицкая Ю.В. Основы программирования на Турбо
Прологе: учеб. пособие Новосибирск: НГТУ. - 2008.
8.1.6. Метакидес Г. Нероуд А. Принципы логики и логического
программирования. - М.: "Факториал", 2006.

8.2.Қосымша:
8.2.1.Логическое программирование / Пер. с англ. и фр.- М: Мир, 2006.
8.2.2.Клоксин У., Меллиш К. Программирование на Прологе. - М: Мир, 2007.



Пәндер