Файл қосу

Мұнай көмірсутектерінің риформингі




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                     |
|СемЕЙ  қ. ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                     |
|3 деңгейлі СМК құжаты      |ПОӘК                 |                      |
|                           |                     |УМКД                  |
|                           |                     |042-16-13.1.13/01-    |
|                           |                     |2013                  |
|ПОӘК                       |                     |                      |
|Оқытушыға арналған         |№ 2 басылым          |                      |
|«Органикалық заттардың     |                     |                      |
|химиясы және физикасы»     |                     |                      |
|пәннің   бағдарламасы      |                     |                      |







                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

                «Органикалық заттардың химиясы және физикасы»

          «5В072100 – Органикалық заттардың химиялық технологиясы»

                   ОҚЫТУШЫҒА  АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ















                                    Семей
                                    2013






1 ӘЗІРЛЕНГЕН

ҚҰРАСТЫРУШЫ                         «         »                  2011     ж.
Дінжұманова Р. Т., химия ғылымдарының кандидаты, доцент‚ «Химия» кафедрасы


2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Химия кафедрасының отырысында

«31  »  08       2011 ж.,  № 1     хаттама

Кафедра меңгерушісі, доцент                    Яшкарова  М.Ғ


2.2  Инженерлік-технологиялық факультеттің оқу-әдістемелік кеңесінің
отырысында
«19 »   09       2011  ж. №   1   хаттама

Төрайымы, доцент                          Төлеубекова С.С.


3.  БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға
мақұлданған және ұсынылған

«30 »     09      2011   ж. №  1    хаттама


ОӘК төрайымы                                                      Рскелдиев
Б.А.



«  30   »  09        201       ж.,  №  1  басылым орнына енгізіліп отыр.




[pic]















                                   Мазмұны




   1. Қолдану саласы
   2. Нормативтік сілтемелер
   3. Жалпы ережелер
   4. Оқу пәннің   мазмұны (модулбдің)
   5. Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың  тізімі
   6. Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
   7. Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
   8. Әдебиеттер































     1 ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ


  «Органикалық  заттардың  химиясы  және  физикасы»    пәні   бойынша   оқу-
әдістемелік кешеннің құрамына  енгізілген  оқытушыға  арналған   пәннің  оқу
жұмыс   бағдарламасы   «5В072100»   –   «Органикалық   заттардың    химиялық
технологиясы» мамандығы студенттері  үшін арналған.

   2. НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР


«Органикалық заттардың химиясы және физикасы»  пәнінің  осы  оқу-әдістемелік
кешені  келесі құжаттар талаптары мен ұсыныстарына  сәйкес  әзірленген  және
аталған пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
- Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру  стандарты,  ҚР  МЖМБС  «23»    08
2012  жылғы, №1080 Қазақстан Республикасы Білім  және  ғылым  министрлігінің
бұйрығымен әрекетке енген және бекітілген.
- СТУ  042-РГКП_СГУ_5_2012   «Пәндердің  оқу-әдістемелік  кешенін  әзірлеуге
және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
-  ДП 042-1.07-2012   «Пәндердің  оқу-әдістемелік  кешенінің  құрылымы  және
мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.

        3.1. Пәнінің  қысқаша сипаттамасы:

     Органикалық  заттардың  химиясы  және  физикасы  –  теориялық  пән‚  ол
студенттерді  мұнай‚  газ‚  полимерлер‚   эластомерелердің‚   қатты   жанғыш
қазбалардың (ҚЖҚ) негізгі құрамымен және қасиеттерімен‚ және оларды  зерттеу
әдістерімен  таныстырады.  Пән   мұнай‚   газ‚   полимер‚   эластомер‚   ҚЖҚ
құрылысымен  оларды   өндеуде   және   қолдагу   негізіндегі   құбылыстармен
байланыстырады.


      3.2. Курс мақсаты: студенттерге органикалық  заттардың  химиясы  және
физикасының  қазіргі  дамыған   бағыттарын   оқыту‚   өніркәсіптің   әртүрлі
салаларында  оларды  қолдану;  жоғары   молекулалық   қосылыстардың   (ЖМҚ)‚
көмірсутекті материалдардың құрылысының ерекшеліктерін зерттеу; мқнай‚  газ‚
ҚЖҚ‚ пластмасса‚ композициялық материалдар және эластомер синтезі мен  өндеу
технологиясының негізінде жатыр.


         3.3. Пәндерді оқытудағы негізгі міндеттер:


  Студенттің келесі түсініктерді қабылдауы:
     . Көмірсутектердің шикізат табиғи қайнарлары және олардың қасиеттері.
     .  Бензиндердің‚  керосинөгазойль  және   май   фракцияларының   топтық
       көмірсутектік‚ құрылыстық топтық құрамдары.
     . Көмірсутекті шикі заттардың гетероқосылыстары және  асфальтті-шайырлы
       заттары
     Мұнай көмірсутектерінің термиялық және термокаталитикалық
                       өзгерулерінің химиялық негіздері.
     . Қатты жанғыш қазбалардың түзілуі‚ көміртүзілуі кезендері‚ жіктелуі
     . Полимерлерді алу мен олардың құрылымы.
     . Полимерлердің химиялық түрленулері.
     . Полимерлердің фазалық және физикалық күйлері.
     . Полимерлердің физикалық қасиеттері
     . Органикалық синтез зертханасында жұмыс кезіндегі қауіпсіздік  техника
       ережелері.
     . Органикалық қосылыстарды бөліп алу және тазалау әдістері (экстракция,
       қайта кристалдау, айыру, айдау).


       3.4. Оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды :
     - органикалық қосылыстардың кез келген класының жалпы формуласын
       бейнелеу;
     -  органикалық  қосылыстардың  атауы  бойынша   құрылыстық   формуласын
       құрастыру және керісінше;
     - электрондық эффектердің әсерінен органикалық молекуладағы электрон
       тығыздығының таралуын көрсету;
     - химиялық, электрондық және кеңістіктік құрылымы бойынша органикалық
       қосылыстардың қасиеттерін алдын ала болжау;
     - органикалық заттармен (сұйықтықтар , қатты, жанатын, улы, хош иісті)
        жұмыс істей алу;
     - химиялық реакциялар теңдеулерін (молекулалық, иондық, ионды-
       молекулалық, тотығу-тотықсыздану реакцияларының ) құрастыра білуі;
     - негізгі  стехиометриялық және фундаментальды заңдарды меңгеруі;
     - зертханалық құрал-жабдықтарды, аспаптарды игеруі;
     - зертханалық тәжірибелерді істей алуы;
     - концентрациялары дәл ерітінділер дайындай білуі;
     - зертханалық тәжірибелер нәтижелерін өңдей білуі, талдай білуі,
       графиктер мен диаграмалар сала білуі тиіс.


       3.5 Курстың пререквизиттері:
    Курсты меңгеру үшін студент «Бейорганикалық химия», «Аналитикалық
химия», «Физикалыкалық химия»‚ «Алифатты қатарының органикалық химиясы»
курстарын терең білуі қажет.

      3.6 Курс постреквизиттері:
    1. Мұнай және газ технологиясы;
    2. Органикалық және мұнай химиялық өндірісінің технологиясы

3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме
                                                                      1кесте

|Курс                                                            |Семестр  |
|Дәріс сабақтары                                                 |         |
|МИКРОМОДУЛЬ 1 – «МҰНАЙ, ГАЗ, ҚАТТЫ ЖАНҒЫШ ҚАЗБАЛАРДЫҢ           |         |
|КӨМІРСУТЕКТЕРІ»                                                 |         |
|Кіріспе. Органикалық заттардың химиясы мен физикасының даму     |2        |
|ерекшеліктері. Органикалық химия – химиялық технологиянын       |         |
|теориялық базасы. Мұнай түзілуінің жорамалдары. Полимерлер және |         |
|олардың табиғаты мен практикада қолданылуы.                     |         |
|Мұнай кұрамын зерттеудің жалпы принципі. Көмірсутек қоспаларын  |2        |
|талдаудың бөліп алудың физикалық әдістері. Мұнай                |         |
|көмірсутектерінің физико-химиялық константалары.                |         |
|Алкандар (парафиндер)‚ мұнай және мұнай фракцияларындағы        |2        |
|мөлшері‚ олардың физикалық және химиялық қасиеттері. Газ        |         |
|күйінднгі‚ сұйық және қатты парафиндер (метан көмірсутектері).  |         |
|Мұнайдың нафтенді көмірсутектері‚ олардың физикалық және        |2        |
|химиялық қасиеттері.  Мұнайдың қанықпаған көмірсутектері‚       |         |
|мұнайдың ароматты көмірсутектері.                               |         |
|Бензиннің‚ керосин-газойль және май фракцияларының бөлшектік‚   |2        |
|құрылыстық топтық құрамы.                                       |         |
|Практикалық сабақ                                               |         |
|Ашық мұнайдың физикалық көрсеткіштерін анықтау (тығыздық‚       |3        |
|фракциялық құрамы‚ сыну коэфициенті‚ иодтық саны және т.б.).    |         |
| Мұнай өнімдерінде механикалық қоспаларды анықтау               |2        |
|МИКРОМОДУЛЬ 2 –«КӨМІРСУТЕКТІ ШИКІ ЗАТТАРДЫҢ ГЕТЕРОҚОСЫЛЫСТАРЫ   |         |
|ЖӘНЕ АСФАЛЬТТІ-ШАЙЫРЛЫ ЗАТТАРЫ. ҚЖҚ ТҮРЛЕРІ»                    |         |
|Дәріс сабақтары                                                 |         |
|Көмірсутекті шикі заттардың гетероқосылыстары және              |2        |
|асфальтті-шайырлы заттары. Нафтенді қышқылдар.Фенолдар. Мұнайдың|         |
|күкүртті қосылыстары. Мұнайдың азотты қосылыстары.              |         |
|Мұнайдың минерал қосылыстары. Минерал тұздары. Феноляттар.      |2        |
|Молекула аралық әсерлесу. Молекула үстінднгі құрылымдар.        |         |
|Ассоциаттар. Комплекстер.                                       |         |
|Метанды көмірсутектердің крекингі. Мұнай көмірсутектерін        |2        |
|өндегендегі гидрогенезациялық процесстер. Мұнай                 |         |
|көмірсутектерінің риформингі. Катализаторлар.                   |         |
|Қатты жанғыш қазбалардың (ҚЖҚ) түрлері. Битумоидттар‚ торф пен  |2        |
|тас көмірдің гумин қышқылдары.                                  |         |
|Зертханалық сабақ                                               |         |
|Мұнайда шынайы  шайырларды анықтау                              |2        |
|Мұнай өнімдерінде суда ерігіш                                   |2        |
|қышқылдар мен сілтілерді потенциометриялық әдіспен анықтау      |         |
|МИКРОМОДУЛЬ 3 «ПОЛИМЕРЕЛЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ, АЛЫНУЫ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТҮРЛЕНУЛЕРІ»|
|Лекционные занятия                                                       |
|Полимерелердің жіктелуінің және номенклатурасының негізгі   |2           |
|принциптері. Молекулалық-массалық таралу.                   |            |
|Полимерлердің алу әдістері. Радикалдық полимерлену.         |2           |
|Инициаторлар. Теломерлену. Радикалдық сополимерлену.        |            |
|Ионды полимерлену. Катализаторлары. Мезанизмі мен           |2           |
|кинетикасы. Ион-координациялық полимерлену.                 |            |
|Поликонденсациялау. Сатылы (миграциялық) полимерлену‚ оның  |2           |
|ерекшеліктері.                                              |            |
|Полимерелердің химиялық түрленулері.                        |2           |
|Полимерлердің фазалық және физикалық күйлері.               |2           |
|Практические занятия                                                     |
| Стиролдың полимерленуі                                     |2           |
|Фенолформальдегидті шайырларды алу                          |3           |
| Каучуктерді күкүртті вулкандау.                            |2           |



     5.СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ


      1. Мұнайлардың элементтік құрамы. Мұнайдың минералдық компоненттері.
Өткізу мерзімі: 5 апта
      2. Мұнайлардың фракциялық құрамы. Мұнай фракцияларының қолдану аумағы.
Өткізу мерзімі: 8 апта
      3. Мұнайдың физика-химиялық константалары және  күмірсутекті
қоспаларды идентификациялағандағы олардың ролі. Өткізу мерзімі: 10 апта
      4. Өндегенде полимердің химиялық құрылысының өзгеруі. Өткізу мерзімі:
12 апта
            5.   Радиацияның   сызықты   және   торлы   полимердің    созылу
релаксациясына әсері. Өткізу мерзімі: 13 апта
6. Полимерлердің фазалық және физикалық күйлері. Өткізу мерзімі: 15 апта

   6. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                     3 кесте


|Тақырыбы                               |Көрнекті    |Өздік      |Бақылау  |
|                                       |құралдар,   |меңгерілеті|нысанасы |
|                                       |ТОҚ,        |н сұрақтар |         |
|                                       |зертханалық |           |         |
|                                       |тақталар    |           |         |
|                                       |(стенд)     |           |         |
|Дәрістер         |Зертханалық |Практикал|            |           |         |
|                 |сабақтар    |ық       |            |           |         |
|                 |            |(семинар)|            |           |         |
|                 |            |сабақтар |            |           |         |
|                 |            |(СОӨЖ)   |            |           |         |
|1                |2           |3        |4           |5          |6        |
|Кіріспе.         |Ашық        |№1       |химиялық    |Мұнайдың   |Есептер  |
|Органикалық      |мұнайдың    |такырып  |ыдыстар,    |жалпы      |шығару   |
|заттардың химиясы|физикалық   |         |реактивтер  |сипаттамасы|         |
|мен физикасының  |көрсеткіштер|         |            |           |         |
|даму             |ін анықтау  |         |            |           |         |
|ерекшеліктері.   |(тығыздық‚  |         |            |           |         |
|(Тақырып №1)     |фракциялық  |         |            |           |         |
|                 |құрамы‚ сыну|         |            |           |         |
|                 |коэфициенті‚|         |            |           |         |
|                 |иодтық саны |         |            |           |         |
|                 |және т.б.). |         |            |           |         |
|Мұнай кұрамын    |Ашық        |№2       |            |Мқнайдың   |Ауызша   |
|зерттеудің жалпы |мұнайдың    |такырып  |плакаттар‚  |минералды  |сұрау,   |
|принципі.        |физикалық   |         |схемалар    |компонентте|тест     |
|(№2 такырып)     |көрсеткіштер|         |            |рі         |сұрақта-р|
|                 |ін анықтау  |         |            |           |ына жауап|
|                 |(тығыздық‚  |         |            |           |беру     |
|                 |фракциялық  |         |            |           |         |
|                 |құрамы‚ сыну|         |            |           |         |
|                 |коэфициенті‚|         |            |           |         |
|                 |иодтық саны |         |            |           |         |
|                 |және т.б.). |         |            |           |         |
|Алкандар         |Мұнай       |№3       |            |Мқнайды    |Ауызша   |
|(парафиндер)‚    |өнімдерінде |такырып  |плакаттар‚  |құрайтын   |сұрау,   |
|мұнай және мұнай |механикалық |         |схемалар    |класс      |тест     |
|фракцияларындағы |қоспаларды  |         |            |қосылыстары|сұрақта-р|
|мөлшері‚ олардың |анықтау     |         |            |           |ына жауап|
|физикалық және   |            |         |            |           |беру     |
|химиялық         |            |         |            |           |         |
|қасиеттері.      |            |         |            |           |         |
|(№3 такырып)     |            |         |            |           |         |
|Мұнайдың нафтенді|Мұнай       |№4       |            |Химиялық   |Ауызша   |
|көмірсутектері‚  |өнімдерінде |такырып  |Химиялық    |құрамына   |сұрау,   |
|олардың физикалық|механикалық |         |ыдыстар,    |байланысты |есептер  |
|және химиялық    |қоспаларды  |         |реактивтер  |мұнайдың   |шығару   |
|қасиеттері.      |анықтау     |         |            |химиялық   |         |
|(№4 такырып)     |            |         |            |және       |         |
|                 |            |         |            |технологиял|         |
|                 |            |         |            |ық жіктелуі|         |
|Бензиннің‚       |Мұнайда     |№5       |            |Мұнай      |Ауызша   |
|керосин-газойль  |шынайы      |такырып  |Химиялық    |фракциялары|сұрау,   |
|және май         |шайырларды  |         |ыдыстар,    |ның қолдану|есептер  |
|фракцияларының   |анықтау     |         |реактивтер. |аймағтары  |шығару   |
|бөлшектік‚       |            |         |            |           |         |
|құрылыстық топтық|            |         |            |           |         |
|құрамы. (№5      |            |         |            |           |         |
|такырып)         |            |         |            |           |         |
|Көмірсутекті шикі|Мұнайда     |№6       |            |Полимерлер |Есептер  |
|заттардың        |шынайы      |тақырып  |Химиялық    |макромолеку|шығару,  |
|гетероқосылыстары|шайырларды  |         |ыдыстар,    |лаларының  |тестерге |
|және             |анықтау     |         |реактивтер. |құрылым    |жауап    |
|асфальтті-шайырлы|            |         |            |зерттеу    |беру     |
|заттары.         |            |         |            |әдістері   |         |
|(№6 тақырып)     |            |         |            |           |         |
|Мұнайдың минерал |Мұнай       |№7       |Химиялық    |Сополимерді|Есептер  |
|қосылыстары.     |өнімдерінде |тақырып  |ыдыстар,    |алу        |шығару   |
|Минерал тұздары. |суда ерігіш |         |реактивтер. |әдістері   |         |
|(№7 тақырып)     |қышқылдар   |         |            |           |         |
|                 |мен         |         |            |           |         |
|                 |сілтілерді  |         |            |           |         |
|                 |потенциометр|         |            |           |         |
|                 |иялық       |         |            |           |         |
|                 |әдіспен     |         |            |           |         |
|                 |анықтау     |         |            |           |         |
|Метанды          |Мұнай       |№8       |            |Ионды      |Есептер  |
|көмірсутектердің |өнімдерінде |тақырып  |Химиялық    |полимерлену|шығару   |
|крекингі.        |суда ерігіш |         |ыдыстар,    |механизмі  |         |
|(№8 тақырып)     |қышқылдар   |         |реактивтер. |бойынша    |         |
|                 |мен         |         |            |алынған    |         |
|                 |сілтілерді  |         |            |жасанды    |         |
|                 |потенциометр|         |            |каучуктер  |         |
|                 |иялық       |         |            |           |         |
|                 |әдіспен     |         |            |           |         |
|                 |анықтау     |         |            |           |         |
|Қатты жанғыш     |Стиролдың   |№9       |            |Ионд-коорди|Ауызша   |
|қазбалардың (ҚЖҚ)|полимерленуі|тақырып  |Химиялық    |нациялық   |сұрау,   |
|түрлері.  (№9    |            |         |ыдыстар,    |полимерлену|есептер  |
|тақырып)         |            |         |реактивтер  |механизмі  |шығару   |
|                 |            |         |            |бойынша    |         |
|                 |            |         |            |алынған    |         |
|                 |            |         |            |жасанды    |         |
|                 |            |         |            |каучуктер  |         |
|Полимерелердің   |Стиролдың   |№  10    |Химиялық    |Тізбекті   |Ауызша   |
|жіктелуінің және |полимерленуі|тақырып  |ыдыстар,    |полимерлену|сұрау.   |
|номенклатурасының|            |         |реактивтер  |механизмі  |         |
|негізгі          |            |         |            |бойынша    |         |
|принциптері. (№10|            |         |            |алынған    |         |
|тақырып)         |            |         |            |жасанды    |         |
|                 |            |         |            |каучуктер  |         |
|Полимерлердің алу|Фенолформаль|№ 11     |Химиялық    |Полиамидтің|Тестерге |
|әдістері.        |дегидті     |тақырып  |ыдыстар,    |тотығуы    |жауап    |
|(№ 11 тақырып)   |шайырларды  |         |реактивтер  |           |беру     |
|                 |алу         |         |            |           |         |
|Ионды            |Фенолформаль|№ 12     |Химиялық    |Хроматограф|Ауызша   |
|полимерлену. (№  |дегидті     |тақырып  |ыдыстар,    |ия түрлері |сұрау,   |
|12 тақырып)      |шайырларды  |         |реактивтер  |және       |есептер  |
|                 |алу         |         |            |варианттары|шығару   |
|                 |            |         |            |           |         |
|                 |            |         |            |           |         |
|Поликонденсацияла|Фенолформаль| № 13    |Химиялық    |Полиуретанд|Ауызша   |
|у.               |дегидті     |тақырып  |ыдыстар,    |ар         |сұрау,   |
|(№  13 тақырып)  |шайырларды  |         |реактивтер  |           |есептер  |
|                 |алу         |         |            |           |шығару   |
|Полимерелердің   |Каучуктерді |№ 14     |Химиялық    |Фенол-форма|Ауызша   |
|химиялық         |күкүртті    |тақырып  |ыдыстар,    |льдегидті  |сұрау,   |
|түрленулері.     |вулкандау.  |         |реактивтер  |олигомерлер|есептер  |
|(№  14 тақырып)  |            |         |            |           |шығару   |
|                 |            |         |            |           |         |
|                 |            |         |            |           |         |
|                 |            |         |            |           |         |
|Полимерлердің    |Каучуктерді | № 15    |Химиялық    |Полиамиды  |Ауызша   |
|фазалық және     |күкүртті    |тақырып  |ыдыстар,    |           |сұрау,   |
|физикалық        |вулкандау.  |         |реактивтер  |           |есептер  |
|күйлері.         |            |         |            |           |шығару   |
|(№ 15 тақырып)   |            |         |            |           |         |


           7. Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы

                                                                     4 кесте

|Оқулықтардың ,    |Дана (сана)       |Студенттердің саны|Қамтамасыз етілу  |
|оқу-әдістемелік   |                  |                  |пайызы            |
|құралдардың атауы |                  |                  |                  |
|1.                |                  |4                 |                  |
|2.                |                  |4                 |                  |
|3.                |                  |4                 |                  |
|4.                |                  |4                 |                  |
|5.                |                  |4                 |                  |
|6.                |                  |4                 |                  |
|7.                |                  |4                 |                  |
|8                 |                  |4                 |                  |
|9                 |                  |4                 |                  |


8.1.Негізгі  әдебиеттер
1 Химия нефти, под ред. Сюняева З.И., М., Химия, 1984-315 с.
2. Богомолов А.И., Гайле А.А. Химия нефти и газа. Л.: Химия, 1981. 359 с.
3. Эрих В.Н. и др. Химия  и  технология  нефти  и  газа,Химия  Ленинградское
отд., 1977,424с.
4.   Современные   методы   исследования   нефтей.   (Справочно-методическое
пособие)/Под ред. А.И.Богомолова и др. Л.: Недра, 1984, 431 с.
5. Нормативно-техническая документация (Технические условия и ГОСТы).
6. Давыдова С.Л., Тагасов В.И. Нефть и нефтепродукты в окружающей среде,М.,
изд. РУДН, 2004.


8.2.Қосымша

7. Давыдова С.Л. Химические токсины в окружающей среде, РАУ, 1994
8. Кирпатовский И.П. Справочник. Охрана природы. Для работников
нефтеперерабатывающей и нефтехимической промышленности, М.,Химия 1980
9. Справочник «Вредные вещества в промышленности», Л.,Химия,1965,1 том.
Органические вещества.
10. Уильям Л. Леффер Переработка нефти, М, ЗАО Олимп-Бизнес -, 2001,224с.
11. Надиров Н.К.Высоковязкие нефти и природные битумы , в 5 томах, Алматы
Гылым, 2001.
Пәндер