Файл қосу
Өлшеудің жалпы теориясы. Өлшеу қателіктері
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|СЕМЕЙ қаласының |
|ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3 деңгейлі СМК құжаты |ПОӘК |ПОӘК 042-18-9.1.04/01-2013 |
|«Өлшеудің жалпы теориясы»|18.09.2013 ж. | |
|пәнінің оқытушыға |№ 1 басылым | |
|арналған бағдарламасы | | |
ПӘННІҢ
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Өлшеудің жалпы теориясы»
5В073200 «Стандарттау, сертификаттау және метрология
(салалар бойынша)»
мамандығына арналған
ПӘННІҢ
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2013
Алғы сөз
1 ӘЗІРЛЕГЕН
Құрастырушы «Стандарттау және биотехнология» кафедрасының аға оқытушысы
Қундызбаев Д.К. __________ «28» ____08_____ 2013 ж.
2 ТАЛҚЫЛАҒАН
2.1 «Стандарттау және биотехнология» кафедрасының отырысында
«28» ____08______2013 ж., № __1_ хаттама
Кафедра меңгерушісі ___________ Ж.Х.Какимова
2.2 Инженерлі-технологиялық факультеттің оқу-әдістемелік кеңесінің
мәжілісінде
«12» _____09_______2013 ж., № _1_ хаттама
Төрайымы_____________С.С. Толеубекова
3 БЕКІТІЛГЕН
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде шығаруға
мақұлданған және ұсынылған
«18» _____09______2013 ж., № _1_ хаттама
Оқу-әдістемелік кеңесінің төрайымы _____________ Г. Искакова
4 АЛҒАШҚЫ ЕНГІЗІЛГЕН
Мазмұны
|1 |Қолданылу саласы |4 |
|2 |Нормативтік сілтемелер |4 |
|3 |Жалпы ережелер |4 |
|4 |Оқу бағдарламасының мазмұны |6 |
|5 |Студенттердің өзіндік жұмысы тақырыптарының тізімі |8 |
|6 |Пәннің оқу-әдістемелік картасы |8 |
|7 |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы |10 |
|8 |Әдебиеттер |11 |
1 ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ
"Өлшеудің жалпы теориясы" пәнінен оқу бағдарламасы оқу-әдістемелік
кешені құрамына кіреді және 5В073200 «Стандарттау, сертификаттау және
метрология (салалар бойынша)» мамандығының студенттеріне арналған.
2. Нормативті сілтеме
«Өлшеудің жалпы теориясы» пәнінің оқытушыға арналған бағдарламасы
осы пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін төмендегі құжаттардың
талаптары мен ұсыныстарына сәйкес орнатады:
- Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігінің 2012
жылдың 23 тамызындағы № 1080 бұйрығымен бекітілген және іске енгізілген
мемлекеттік жалпы-білім оқу стандартына сай;
- 5В073200 «Стандарттау, сертификаттау және метрология (салалар
бойынша)» мамандығының типтік оқу жоспарына сай;
- УСТ 042-МУ-4-2013 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің жасалуына
және ресімделуіне қойылатын жалпы талаптар» университет стандартына сай.
- ҚП 042-1.01-2013 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің құрылымы
мен мазмұны» құжаттамалық процедурасына сай.
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1. Пән мазмұнының қысқаша сипаттамасы
"Өлшеудің жалпы теориясы" пәні 5В073200 – Стандарттау, метрология және
сертификаттау» мамандық саласының пәнінің циклына жатады.
Шынында да өлшеулер жүйесінсіз ғылым мен техниканың ешқандай
саласы өмір сүре алмайды. Қазырғы кездегі анықтама бойынша, метрология -
өлшеу туралы, өлшеу бірегейлігін және дәлдігін қамтамасыз етудең жолдары
мен тәсілдері туралы ғылым.
Ұзындық, аудан, көлем, масса, температура және уақыт сияқты физикалық
шамаларды өлшеу ерте заманнан басталған. Қазіргі кезде өлшенетін шамалардың
саны әлдеқайда көп. Жаратылыстану ғылымдары мен техникалық ғылымдардың
дамуы үшін метрологияның маңызы өте зор, себебі өлшемнің дәл болуы
табиғатты танудың, ғылыми жаңалықтарды ашудың және теориялық білімдерді
практикаға қолдану жолдарын дамытудың бірден-бір шарты болып саналады.
Өлшемдерді өлшеу өнеркәсіп проблемаларын шешуде де маңызы
ерекше. Өлшеудің дамуы өндірісті автоматтандырумен де байланысты.
Автоматтандыру процессі өлшем нәтижелерінің дәл және сенімді болуына өте
жоғары талап қояды. Сондай-ақ метрология стандарттаумен тығыз байланысты.
Қорыта айтқанда метрология өлшем нәтижелердің дәлдігін, дұрыстығын,
сенімділігін қамтамассыз етеді, өлшем техникасының ғылыми негізін болып
табылады. Сонымен қатар өлшемнің бірегейлігін, технологиялық процестің және
өнеркәсіп өнімдерінің сапасын бақылау жолдарын заңды турде анықтайды.
Осы курстың мақсаты – мамандық студентерін әртүрлі әдістермен және
өлшеу түрлерін, өлшеу құралдар көмегімен дәлдік класстарын және
қателіктерін анықтау, сонымен қатар техникалық параметірін басқа
құралдармен ауыстыру.
3.2. Осы курстың мақсаты: Келесі аймақтардан жүйелі білім беру:
➢ өлшеу жүйесінің бірлігі
➢ ғылыми - өлшем техникасындағы техникалық сұрақтар
➢ физикалық шама бірліктердің халықаралық жүйесі (ӨЖ) техника – құрылыс
ұйымдастыру сұрақтары
➢ метрологиялық немесе ғылыми өлшеу есептеулерде, техника және өндірісте
3.3 Осы курсты оқудың негізгі мәселесі - өлшеулер, олардың
бірегейлігін қамтамасыз ету әдістері мен құралдары және қажетті дәлдікке
қол жеткізу тәсілдерін меңгеру.
3.4 Осы курстың оқыту нәтижесі: Студент мыналарды білу қажет:
• өлшеудің негізгі теориясы;
• өлшеу бірліктері және физиқалық шамалар;
• практикалық есептерді шығару үшін физикалық шамаларды дұрыс
таңдау қажет;
• өлшеу нәтижелердің қателіктерін анықтау;
• өлшеу нәтижесінің қателіктеріне әрекет ететін факторлар, оларды
ауыстыру әдістері;
Істей алу қажет:
• технологиялық процесс параметрлерін реттеу және бақлау үшін өлшеу
жүйесін таңдау;
• сенімділік бағасын өндіру және өлшеу жүйесінде экономика
тиімділігін таңдау;
Есептей алу қажет:
• өлшеу жүйесінде элементтің параметрлерін есептеу;
• зерттеуді жүргізу үшін әртурлі өлшемдерді таңдау;
5. Курс пререквизиттері:
1. жалпы физика
3.5.2 жоғары математика
6. Курс постреквизиттері:
1. өлшеу әдістері мен құралдары;
3.6.2 сертификаттау.
Кесте 1 - Жұмыстық оқу жоспарынан көшірме
|Курс |Семестр |
|Дәрістер |
|Модуль 1. | |
|Кіріспе. Негізгі анықтамалар және түсініктер |6 |
|Өлшеу қателіктері |4 |
|Модуль 2. | |
|Жүйелік өлшеу қателіктері |3 |
|Халықаралық бірліктер жүйесінің негізгі бірліктерінің |2 |
|эталондары | |
|Тәжірибелік сабақтар |
|Модуль 1. | |
|Кіріспе. Негізгі анықтамалар және түсініктер |4 |
|Өлшеу қателіктері |6 |
|Модуль 2. | |
|Жүйелік өлшеу қателіктері |4 |
|Халықаралық бірліктер жүйесінің негізгі бірліктерінің |1 |
|эталондары | |
5. СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫС ТАҚЫРЫПТАРЫ:
Кесте 3 – Студенттің өздік жұмыс тақырыптарының тізімі
|№тема |Тақырыптар мазмұны |ОЖСӨЖ |СӨЖ |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
|Тема |Өлшеудің жалпы теориясының негізгі теңдеулері. | |4 |
|№1.1.1 | | | |
|Тема |Бірліктер жүйесі және шамалар жүйесі. Физикалық | |4 |
|№1.1.2 |шамалар жүйесі және бірліктер. | | |
|Тема |Физикалық шамаларды өлшеу. | |4 |
|№1.1.3 | | | |
|Тема |Халықаралық бірліктер жүйесі (ӨЖ). Негізгі және | |4 |
|№1.1.4 |қосымша бірліктер. | | |
|Тема |Өлшеу жүйесіндегі физикалық шамалардың туындылар | |4 |
|№1.1.5 |бірлігі. | | |
|Тема |Өлшеу әдістері. | |4 |
|№1.1.6 | | | |
|Тема |Қателіктердің ақиқат және нақты мәндері. Өлшеу |1 |4 |
|№2.1.1 |қателіктерінің сипаттамасы. | | |
|Тема |Кездейсоқ шаманың таралу функциясы. Интегралдық және |1 |4 |
|№2.1.2 |дифференциалдық таралу функциясы. | | |
|Тема |Кездейсоқ шаманың таралу параметрлері. Математикалық |1 |4 |
|№2.1.3 |күтім. | | |
|Тема |Кездейсоқ шамалардың таралу заңдары. |1 |4 |
|№2.1.4 | | | |
|Тема |Қалыпты таралу заңы. |1 |4 |
|№2.1.5 | | | |
|Тема |Нүктелік анықтау және аралық анықтау. | |4 |
|№2.1.6 | | | |
|Тема |Қалыпты таралу заңдарының ережесі. |1 |4 |
|№2.1.7 | | | |
|Тема |Дөрекі қателерді табу. | |2 |
|№2.1.8 | | | |
|Тема |Жүйелік қателіктердің жіктелуі. Түзетуді енгізу. | |2 |
|№3.1.1 | | | |
|Тема |Қателіктердің қосындысы. Кездейсоқ және жүйелік | |2 |
|№3.1.2 |қателіктердің анықтамасы. | | |
|Тема |Жүйелік қателіктерді жою және табу тәсілдері. |1 | |
|№3.1.3 | | | |
|Тема |Өлшеу нәтижелерін көрсету. |1 | |
|№3.1.4 | | | |
|Тема |Тікелей өлшемдер қатесінің өсуі. |1 | |
|№3.1.5 | | | |
|Тема |Жанама өлшемдер қатесінің өсуі. Біріктірілген және |1 |2 |
|№3.1.6 |жиынты (қатар) өлшемдер. | | |
|Тема |Физикалық шама бірлігінің эталоны. Эталондардың |1 | |
|№4.1.1 |түрлері. | | |
|Тема |Салыстыру сұлбасы. Өлшеу құралдарын тексеру әдістері.| |2 |
|№4.1.2 | | | |
|Тема |Өлшеу шкаласы. |1 | |
|№4.1.3 | | | |
|Тема |Өлшеу құралдарын мемлекеттік тексеру. |1 |2 |
|№4.1.4 | | | |
|Тема |Өлшеу құралдарын тексеру және калибрлеу. |1 | |
|№4.1.5 | | | |
|Тема |Өлшеу нәтижелерінің сапасының теориясы. |1 |2,5 |
|№4.1.6 | | | |
6. пәннің оқу-әдістемелік картасы
Кесте 3 – Пәннің оқу-әдістемелік картасы
|№ |ОЖСӨЖ |СӨЖ |
| |Аудиториялық |Өзіндік меңгеру тақырыптары | |
|1 |2 |3 |4 |
|1 |Өлшеу жүйесіндегі |Жүйелік қателіктерді жою |Өлшеу әдістері. |
| |физикалық шамалардың |және табу тәсілдері. |Конспект. 1 |
| |туындылар бірлігі. Есепті |Конспект. 2 | |
| |есептеу. 1 | | |
|2 |Физикалық шамалар және |Физикалық шамаларды өлшеу. |Дөрекі |
| |оларды өлшеу. Есепті |Реферат. 1 |қателіктерді жою |
| |есептеу. 2 | |және табу. |
| | | |Реферат. 2 |
|3 |Өлшеу жүйесіндегі |Өлшеу нәтижесін | |
| |физикалық шамалардың |математикалық жолмен өңдеу. | |
| |туындылар бірлігі. Есепті |Конспект. 3 | |
| |есептеу. 3 | | |
|4 |Өлшеу қателігі. Есепті |Өлшеу нәтижелерін қарастыру.|Жүйелік |
| |есептеу. 4 |Реферат. 3 |қателіктерді жою. |
| | | |Конспект. 4 |
|5 |Өлшеу нәтижесінің |Өлшеу шкаласы. Реферат. 4 | |
| |математикалық жолмен | | |
| |есептеу. Есепті есептеу. 5| | |
|6 |Ықтималдық теориясы. |Өлшеу шамалардың | |
| |Есепті есептеу. 6 |математикалық моделі. | |
| | |Конспект.5 | |
|7 | |Өлшеу құралдарын тексеру |Шкала есептері |
| | |және калибрлеу. Реферат. 5 |Есепті есептеу. 7 |
|8 | |Өлшеу нәтижелерінің | |
| | |сапасының теориясы. | |
| | |Конспект. 6 | |
|9 | |Тікелей өлшемдер қатесінің |Жанама өлшемдер |
| | |өсуі. Реферат. 6 |қатесінің өсуі. |
| | | |Біріктірілген және|
| | | |жиынты (қатар) |
| | | |өлшемдер. |
| | | |Конспект. 7 |
7. оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы
|Әдебиет, оқу-әдістемелік |Экземпляр саны |Студенттер |Қамтамасыз ету |
|құралдар атаулары | |саны |проценті |
|Бурдун Г.Д., Марков Б.Н. |1 |5 |0,2 |
|Основы метрологии. | | | |
|Фарзане Н.Г., Илиясов Л.В.,|1 |5 |0,2 |
|Азим-заде А.Ю. | | | |
|Технологическое измерения и | | | |
|приборы. | | | |
|Метрология /под. ред. |1 |5 |0,2 |
|Сергеев А.Г., Крохин В.В. | | | |
|Основы стандартизации |1 |5 |0,2 |
|сертификации метрологии | | | |
|/под.ред. Г.Д.Крылова | | | |
|Метрологические основы |1 |5 |0,2 |
|технических измерений | | | |
|/под.ред. Зельман М.А | | | |
8. Әдебиет
8.1. Негізгі
8.1.1 Бурдун Г.Д., Марков Б.Н. Основы метрологии. - М.: Изд-во
стандартов, 1985.
8.1.2 Фарзане Н.Г., Илиясов Л.В., Азим-заде А.Ю. Технологическое
измерения и приборы.-М.: Высшая школа,1989.с.
8.1.3 Метрология /под. ред. Сергеев А.Г., Крохин В.В.-М.:Логос 2000.
8.2 Қосымша
8.2.1 Основы стандартизации сертификации метрологии /под.ред.
Г.Д.Крылова-г.Москва, 1998.
8.2.2 Метрологические основы технических измерений /под.ред. Зельман
М.А – М.: Издательство Стандартов, 1991, с.228.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz