УМКД

Арнайы қабілеттер диагностикасы

ПӘННІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

«Психологиялық диагностика негіздері»

«050503» – «Психология» мамандығына арналған

ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей 2010

Алғысөз

ЖАСАЛЫНДЫ
Құрастырушы Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің
“ Психология” кафедрасының аға оқытушысы Бураханова А.Т.

“______” __________ 2010 ж

2.ҚАРАЛДЫ
12. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің “Психология”
кафедрасының отырысында
Хаттама №______”__»________ 2010 жыл

Кафедра меңгерушісі: Сатиева Ш.С.

2.2.ГФ оқу-әдістемелік бюросының отырысында
Хаттама №______”__»________ 2010 жыл

Төрағасы _______ Колмогорова Г.Б.

3.БЕКІТІЛДІ
3.1.Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданды
және баспаға ұсынылды
Хаттама №______”__»________ 2010 жыл

ОӘК төрағасы, бірінші проректор_________ Молдажанова А.А.

Мазмұны
1 Глоссарий
2 Дәрістер
3 Практикалық және лабораториялық сабақтар
4 Курстық және бітірушілердің кәсіби жұмыстарын дайындау
5 Студенттің өздік жұмысы

1 ГЛОССАРИЙ

2 Дәрістер
Тақырып 1. Психологиялық диагностика ғылым саласы және практикалық әрекет
ретінде.

Психодиагностика ғылымының және практикалық психодиагностиканың пәні.
Теориялық психодиагностиканың құрушы бөліктері. Практикалық психология
сфераларында психодиагностикалық білімдерді қолдану. Психодиагностиканың
теориялық- эксперименттік психологиямен байланысы. Психологиялық тест
жүргізу, психометрика және психодиагностика.
Психодиагностиканың қолдану сфералары: психологиялық кеңес беру,
психотерапия, экспертиза, кәсіби таңдау, т.б.
Психодиагностикадағы «диагноз» түсінігі және оның деңгейлері. Ғылыми
зерттеудің міндеттері мен жеке дара зерттеудің міндеттерін ажырату.

Бақылау сұрақтары
Психологиялық диагностиканың зерттеу пәні.
Психодиагностиканың басқа ғылым салаларымен және практикамен байланысы.
Психодиагностиканың негізгі қолдану саласы.
Мектепте психодиагностика қандай мақсатта қолданылады?
Кәсіби таңдау мен кәсіби кеңес беруде психодиагностиканың қолдану
ерекшеліктері.
Медициналық-психологиялық кеңес беру мен психодиагностикалық зерттеудің
айырмашылықтары.
Сұраныс алған психодиагносттың негізгі қадамдарын атаңыз?

Әдебиеттер
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.1.-С. 5-19.
Бурлачук Л.Ф. , Морозов С.М. Словарь-справочник по психологической
диагностике. –Киев,1989. –С.44-45, 112-115.
Вопросы практической психодиагностики и психологического консультирования в
вузе/ Психодиагностика ред. Н.Н. Обозова. –Л., 1984.
Гуревич К.М. Что такое психологическая диагностика. –М., 1985.
Дубровина И.В. Школьная психологическая служба. –М., 1991.- С.104-117.
Кабанов М.М., Личко А.Е., Смирнов В.М. Методы психологической диагностики и
коррекции в клинике. –Л., 1985.-С. 22-25.
Кулагин Б.В. Основы профессиональной психодиагностики. –М., 1984.
Общая психодиагностика / Под ред. А.А. Бодалева, В.В. Столина. –М., 1987.
–С. 3-15.
Основы психодиагностики / Под ред. А.Г. Шмелева. –Ростов-н/Д, 1996. –С.3-
66.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича. –Бийск, 1993. – С. 3-
41.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 3-16.
Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К.М. Гуревича.
–М., 1995. –С. 5-32.
Россолимо Г.И. Психологические профили. –М.; СПб., 1910.
Рубинштейн С.Л. Экспериментальные методики патопсихологии.- М., 1970.

Тақырып 2. Негізгі психодиагностика әдістерінің классификациясы мен
сипаттамасы.
Аз және қатаң формадағы психодиагностика. Аз формалы диагностиканың
негізгі әдістеріне сипаттама: бақылау, әңгіме, контент-анализ. Бақылауды
өткізудің басты ережелері; бағалау шкалалары; Д. Стот картасы.
Диагностикалық интервью құрудың ережелері мен негізгі түрлері. Балалармен
жұмыстағы әңгімелесудің ерекшеліктері. Тесттер, олардың сипаттамасы,
классификациялау критериилері. Сұрақшалар мен анкеталар, олардың
ерекшеліктері, түрлері; оларды жасаудағы және өңдеудегі қиыншылықтар.
Қайталау сұрақтары мен бақылау шкалалары сұрақшалар нәтижелерінің
сенімділігін бағалаудың тәсілі ретінде. Проективті техникалар, проективті
әдістер түрлері, олардың сипаттамалары. Психодиагностикалық әдістердің әр
түрінің практикада қолданылуының қиындықтары мен мүмкіндіктері.

Бақылау сұрақтары
Психодиагностикалық әдістерді аз формалы және қатаң формалы деп бөлудің
критерилері.
Психодиагностикалық әдіс ретінде бақылаудың жағымды, жағымсыз жақтары.
Бағалау шкаласы деген не?
Әңгімелесуді өткізудің негізгі қиындықтары.
Диагностикалық интервью өткізудің ережелерін кткңыз?
Тесттер, сұрақшалар және проективті әдістерді өзара салыстырыңыз, олардың
әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктерін атаңыз?
Проективті әдістемелерді қолданудағы мүмкін болатын қателерді атаңыз.
Олардың алдын-алуға бола ма?

Әдебиеттер
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.1.-С. 5-19.
Бурлачук Л.Ф. , Морозов С.М. Словарь-справочник по психологической
диагностике. –Киев,1989. –С.106-108, 139-140.
Гуревич К.М. Что такое психологическая диагностика. –М., 1985.
Основы психодиагностики / Под ред. А.Г. Шмелева. –Ростов-н/Д, 1996. –С.171-
179.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 27-44.
Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К.М. Гуревича.
–М., 1995. –С. 33-54.
Психологическая хрестоматия / Под ред. К.Н. Корнилова. –М.; Л., 1927. –С.
132-153.

Тақырып 3. Психодиагностикалық әдістерге, оларды қалыптастырушылар мен
қолданушыларға қойылатын талаптар.
Психодиагностикалық әдістердің психологиялық әдістерден айырмашылығы.
Тесттік өлшеу әдістерінің негізгі ерекшеліктері және оларды қалыптастыруда
қойылатын талаптар. Психодиагностикалық зерттеу процедурасына қойылатын
талаптар. Жас ерекшелік нормасы, статистикалық норма, орындау критерилері,
әлеуметтік-психологиялық норматив. Психодиагностикалық әдістердің
сенімділігі: оның түрлері, құрастыру тәсілдері. Жарамдылық: оның түрлері,
құрастыру тәсілдері. Әдістеменің жарамдылығын анықтауға арналған сыртқы
критерилерді таңдау мәселесі. Корреляциялық әдіс жарамдылық пен
сенімділікті анықтауға арналған тәсіл ретінде.

Бақылау сұрақтары
Психодиагностикалық әдістемелерге қойылатын негізгі талаптарды атаңыз. Бұл
талаптарды қоюдың себебі неде?
Әдістемелерді стандарттау деген не?
Стандарттаудың қандай ережелері бар?
Статистикалық норманы анықтаудың шарттары мен мазмұнын ашыңыз?
Статистикалық норма және әлеуметтік-психологиялық норматив: ұқсастықтары
мен айырмашылықтары.
«Әдістеменің сенімділігі» ұғымын ашыңыз. Сенімділіктің негізгі түрлері
қандай, олар қалай құрылады?
Жарамдылық деген не? Негізгі түрлері, құру тәсілдері.
Тәуелсіз сыртқы криьерий деген не? Олардың негізгі түрлерін және оған
қойылатын талаптарды атаңыз?

Әдебиеттер
Акимова М.К., Козлова В.Т. Статистическая норма или социально-
психологический норматив? // Психологический журнал, 1986. -№2.
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.1.-С. 66-205.
Бурлачук Л.Ф. , Морозов С.М. Словарь-справочник по психологической
диагностике. –Киев,1989. –С.18-29,82-89, 133-135.
Гуревич К.М. Надежность психологических тестов // Психологическая
диагностика: ее проблемы и методы. –М., 1975.-С. 162-176.
Гуревич К.М. Проблемы дифференциальной психологии. –М.; Воронеж, 1998. –С.
256-271, 343-366.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича. –Бийск, 1993. – С. 59-
82.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 55-78.
Психологическая диагностика: проблемы и исследования / Под ред. К.М.
Гуревича. –М., 1981. –С. 24-35.

Тақырып 4. Интеллектуалды даму диагностикасы.
Интеллект және ақыл-ой дамуы: негізгі ұғымдары, теориялары,
зерттеулері. Қазіргі кездегі интеллекті зерттеу жағдайы. Тесттік,
әлеуметтік, практикалық және биологиялық интеллект. Интеллект тесттерінің
қалыптасу тарихы. Бине-Симон шкаласы, оның модификациясы. Стэнфорд-Бине
Шкаласы. Интеллектуалдық коэффициент ұғымы (IQ). Интеллект тесттерінің
қолдану мақсаты. Интеллектің вербалды емес тесттері, олардың ерекшеліктері
мен қолданылу мақсаты. Әрекет тесттері: лабиринт тесттері. Равеннің
прогрессивті матрицасы. Р. Кеттелдің мәдениеттің әсер етуінен тәуелсіз,
интеллектуалдық тестті. Интеллектке арналған вербалдық тесттер, олардың
жағымды және жағымсыз жақтары. Д. Векслер, Р.Аметхауер, Дж Ванның кіші жас
өспірімдік жастағыларға арналған топтық интеллект тесттері. Ақыл-ой дамуын
диагностикалау саласындағы отандық зерттеулер. ШТУР, АСТУР, ТУРМШ, ТУРП
тесттерінің құрастырылу және өткізілу принциптері. Интеллект және
когнитивтік стильдер. Когнитивтік стильдер диагностикасы.

Бақылау сұрақтары
Интеллектке кең түрде қолданылатын анықтама беріңіз.
Әртүрлі теориялық концепциялардағы интеллект және интеллектуалдық
дарындылықтың өзара байланыстылығы.
Интеллектуалдық тесттердің көмегңмен нені диагностикалайды?
Ақыл-ой дамуы деген не? Интеллект пен ақыл-ойдың өзара байланыстылығы.
Отандық психология ұсынған ақыл-ой даму деңгейінің негізгі көрсеткіштерін
атаңыз?
Әртүрлі мәдениеттегі айырмашылықтар интеллектуалдық тесттердің нәтижесіне
қалай әсер етеді?
Дәстүрлі интеллектуалдық тесттерлің ШТУР тестінен айырмашылығы?

Әдебиеттер
Акимова М.К., Борисова Е.М. и др. Руководство к применению Группового
интеллектуального теста для младших подростков (ГИТ).- Обнинск, 1993.
Акимова М.К., Борисова Е.М. и др. Руководство к применению Теста структуры
интеллекта Р. Амтхауера. - Обнинск, 1993.
Акимова М.К., Борисова Е.М. и др. Тест умственного развития абитуриентов и
старшеклассников (АСТУР): Руководство по работе с тестом. –М., 1995.
Акимова М.К., Борисова Е.М. и др. Школьный тест умственного развития
(методические рекомендаций\и по работе с тестом). –М., 1996.
Акимова М.К., Козлова В.Т. Психологическая коррекция умственного развития
школьников. –М.; 2000.
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.1.-С. 205-316.
Гуревич К.М. Проблемы дифференциальной психологии. –М.; Воронеж, 1998. –С.
224-377.
Лейтес Н.С. Об умственной одаренности. –М., 1960.
Основы психодиагностики / Под ред. А.Г. Шмелева. –Ростов-н/Д, 1996. –С.281-
308.
Панасюк А.Ю. Адаптированный вариант методики Д. Векслера.- М., 1973.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича. –Бийск, 1993. – С. 83-
104.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 65-92.
Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К.М. Гуревича.
–М., 1995. –С. 79-112.
Психологическая диагностика: проблемы и исследования / Под ред. К.М.
Гуревича. –М., 1981. –С. 49-79.
Чуприкова Н.И. Психология умственного развития: Принцип дифференциации.
–М., 1997.

Тақырып 5. Арнайы қабілеттер диагностикасы.
Қабілеттерді анықтаудағы негізгі амалдар және олардың модельдері.
Жалпы және арнаулы қабілеттер түсінігі. Факторлық теориялар (Спирмен,
Кэттел, Терстоун, Гилфорд). М. Холоднаяның менталды тәжірибе концепциясы.
Шетел психологиясындағы арнайы қабілеттер классификациясы. Қабілеттердің
жекелей тесттері және тесттер батареясы. Сишора-Биннеттің техникалық ойлау
тесті, Линкольн-Озерецкийдің моторлы даму шкаласы. Жалпы қабілеттер
тесттері- ГАТБ. Дифференциалды қабілеттер тесті-ДАТ. Арнаулы қабілеттерге
арналған отандық тесттер (ТПМ, ЛОГО). Арнаулы қабілеттерге арналған
тесттерді қолдану облысы. Қабілеттерді өлшеудегі психодиагностиканың
мүмкіндіктері.

Бақылау сұрақтары
Отандық қабілеттер теориясының негізгі қағидалары.
Арнайы қабілеттерге анықтама беріңіз.
Шетелде кеңінен қолданылатын арнайы қабілеттер тесттерінің типтерін атаңыз?
Арнайы қабілеттер тесттерінің қолданылу аймағы.

Әдебиеттер
Акимова М.К. Возможности психологической диагностики в измерении
способностей // Психолог в школе, 1999. №2. –С. 3-9.
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.2.-С. 5-28.
Берулова Г.А. Тест естественно-научного мышления (для учащихся 7и8 кл.).-
Бийск, 1993.
Крутецкий В.А. Проблемы способностей в психологии.- М., 1971.
Методы исследования невербального мышления (Сборник тестовых методик). –М.,
1993.
Петровский А.В., Ярошевский М.Г. Психология. –М., 2000.- С. 475-496.
Рубинштейн С.Л. Проблемы общей психологии.- М., 1976.-С.219-234.
Теплов Б.М. Способности и одаренность. Психология музыкальных
способностей// Избранные труды.- М., 1985. Т.1. –С. 15-41, 42-222.
Уманский Л.И. Психология организаторской деятельности школьников. –М.,
1980.
Шадриков В.Д. Деятельность и способности. –М., 1984.

Тақырып 6. Шығармашылық қабілеттер диагностикасы.
Креативтілік ұғымы, креативтіліктің шетел психологиясындағы зерттеу
теориялары. Дивергентті және конвергентті ойлау. Креативтілік және
интеллект. Креативтілік және жеке тұға. Дж. Гилфордтың креативтілікке
арналған тесттері, теориялық қағидалары, көрсеткіштері және психометрикалық
сипаттамалары. П. Торранстың креативтілік тесті: вербалды, бейнелі, мінез-
құлықтық. Шығармашылық қабілеттерді өлшеудегікреативтілік тесттерінің
мүмкіншіліктері. Шығармашылық қабілеттердің отандық психологияда зерттелуі.
Отандық шығармашылық қабілеттер диагностикасының мәселелері.
Интеллектуалдық бастамашылдық және Д.Б. Богоявленскаяның «креативті алаң»
әдісі.

Бақылау сұрақтары
Креативтілікті зерттеу мәселесі қалай туындады?
Шетел психологиясындағы креативтілікті зерттеудің негізгі бағыттары?
Отандық психологиядағы креативтіліктің зерттелуінің мәселелері.
Интеллект тесттері мен креативтілік көрсеткіштерінің өзара байланыстылығы.
Дж. Гилфорд және П. Торранстың креативтілік тесттеріне сипаттама беріңіз?

Әдебиеттер
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.2.-С.28-36.
Богоявленская Д.Б. Интеллектуальная активность как проблема творчества.
–Ростов-н/Д., 1983.
Лейтес Н.С. Способности и одаренность в детские годы. –М., 1984.
Матюшкин А.М. Загадки одаренности. –М., 1993.
Матюшкин А.М. Концепция творческой одаренности //Вопросы психологии, 1989.-
№6.- С. 29-33.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича. –Бийск, 1993. – С.
105-117.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 65-92.
Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К.М. Гуревича.
–М., 1995. –С. 97-112.
Психология одаренности детей и подростков / под ред. Н.С. Лейтеса.- М.,
1996.
Шумакова Н.Б., Щебланова Е.И., Щербо Н.П. Фигурная форма теста творческого
мышления П. Торранса (Руководство по применению). –М., 1995.

Тақырып 7. Жетістік тесттері, критерилі-бағдарланған тесттер.
Ұғымдарға анықтама беру. Жетістік тесттерінің тарихы. Жетістік
тесттерінің қолдану аймағы: білім беру, кәсіби сфера. Жетістік тесттерінің
түрлері (ауызша, жазбаша, орындау тесттері). Жетістік тесттерін құрастыру
негізі. Критерилі-бағдарланған тестілеудің спецификасы. Критерии таңдау
мәселесі. Критерилі-бағдарланған тестілеудің отандық психодиагностикада
зерттелуі.

Бақылау сұрақтары
Жетістік тесттерінің қабілет тесттерінен айырмашылығы.
Жетістік тесттерін құрастырудың негізгі ережелері.
Жетістік тесттері қандай мақсатта қолданылады?
Критерилі-бағдарланған тесттер деген не? Оның дәстүрлі психологиялық
тесттерден айырмашылығы.
КБТ-ді құрастырудың негізгі ережелері.
КБТдің қолданылу салалары.

Әдебиеттер
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.2.-С. 36-59.
Беспалько В.П. Программированное обучение. –М., 1970.
Бурлачук Л.Ф., Морозов С.М. Словарь-справочник по психологической
диагностике. –Киев,1989. –С.142-143, 145-146.
Горбачева Е.И. Опыт конструирования критериально-ориентированного теста //
Вопросы психологии, 1985.-№5.-С. 133-139.
Гуревич К.М. Проблемы дифференциальной психологии.-М.; Воронеж,1998.-С.272-
328, 367-376.
Гуревич К.М., Горбачева Е.И. Умственное развитие школьников: критерии и
нормативы.-М., 1992.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 116-124, 196-212.
Шванцара Й. И др. Диагностика психического развития. – Прага, 1978.

Тақырып 8. Проективті техникалар (әдістер).
Проективті әдістердің пайда болу тарихы. Проективті әдістердің жалпы
сипаттамасы және олардың психодиагностиканың басқа әдістерінен
айырмашылығы. Проективті әдістер қлассификациясы. Бұл әдістердің
сенімділігі мен жарамдылығы мәселесі. Классикалық проективті әдістемелермен
таныстыру; ТАТ, Г.Роршахтың «Сия дақтары» әдістемесі, С. Розенцвейгтің
«суретті фрустрация» әдістемесі, М. Люшердің түстерді анықтау тесті.
Проективті техникалар көмегімен алынған нәтижелерді өңдеу ерекшеліктері.
Проективті әдістемелерді қолданатын мамандарға қойылатын талаптар.

Бақылау сұрақтары
Проективтік әдістерді қолданудың мақсаты неде?
Проективті техникалардың негізгі түрлерін атаңыз.
Проективті әдістердің артықшылығы мен кемшіліктерін атаңыз?
Проективті техникаларды қолданатын маманға қойылатын талаптар.
ТАТ және САТ-тың жалпы сипаттамасы, қолдану аумағы, қорытындыларын талдау
тәсілдері.
С. Розенцвейг әдістемесінің теориялық негізі.
Г. Роршах әдістемесін қолдану мақсаты және жауаптарды интерпретациялаудың
негізгі бағыттары.

Әдебиеттер
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.2.-С.182-210.
Белый Б.И. Тест Роршаха. Практика и теория.-СПб., 1992.
Бурлачук Л.Ф. Руководство САТ.-Киев, 1995.
Данилова Е.Е. Детский тест «рисуночной фрустрации» С. Розенцвейга.- М.,
1992.
Джос В.В. Практическое руководство по тесту Люшера. –Киев, 1983.
Общая психодиагностика / Под ред. А.А. Бодалева, В.В. Столина. –М., 1987.
–С. 34-46, 179-228.
Основы психодиагностики / Под ред. А.Г. Шмелева. –Ростов-н/Д, 1996. –С.171-
180.
Соколова Е.Т. Проективные методы исследования личности. –М., 1980.

Тақырып 9. Психофизиологиялық әдістер.
Жекелей психофизиологиялық ерекшеліктер туралы түсінік. Жүйке
жүйесінің негізгі құрылымын зерттеудегі Б.М. Теплов концепциясы (ЖЖНҚ).
ЖЖНҚ зерттеудің дифференциалды психология үшін маңызы. Адамның мінез-құлқы
мен іс-әрекетінде ЖЖНҚ көрінуі. Жүйке жүйесінің типтері және темперамент.
ЖЖНҚ диагностикалаудың аппараттық әдістері. Жүйке жүйесінің күші мен
лабильділігін диагностикалаудың бланкілік әдістері. Психофизиологиялық
әдістемелердің сенімділігі мен жарамдылығы. Сұрақшалардың ЖЖНҚ анықтаудағы
мүмкіндіктері. ЖЖНҚ оқу іс-әрекетінде көрінуі.

Бақылау сұрақтары
Адамның жекелей формальді-динамикалық ерекшеліктері деген не және олар
неден тәуелді?
Жүйке жүйесінің негізгі қасиеттерін атап, оларға қысқаша сипаттама беріңіз?
Дифференциалды психофизиологияда қандай диагностикалық әдістер түрлері
қолданылады?
Жүйке жүйесінің күші мен лабильділігін диагностикалайтын бланкалық
әдістерге сипаттама беріңіз?
Жүйке жүйесінің қасиеті ең төмен оқушыларға мектеп психологы қалай
көмектесе алады?

Әдебиеттер
Акимова М.К., Козлова В.Т. Индивидуальность учащихся и индивидуальный
подход. –М., 1992.
Акимова М.К., Данилов В.А., Козлова В.Т. Методы диагностики природных
психофизиологических особенностей человека.-М., 1992.
Введение в психодиагностику / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 117-134.
Гуревич К.М.Индивидуально-психологические особенности школьников. –М.,
1988.
Гуревич К.М. Проблемы дифференциальной психологии. –М., 1998. –С. 9-223.
Гуревич К.М. Професиональная пригодность и основные свойства нервной
системы. –М., 1971.
Климов Е.А. Индивидуальный стиль деятельности в зависимости от
типологических свойств нервной системы.-Казань, 1969.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 125-141.
Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К.М. Гуревича.
–М., 1995. –С. 151-171.
Стреляу Я. Роль темперамента в психическом развитии.- М., 1985.
Теплов Б.М. Избранные труды. –М., 1985. Т.2. –С. 5-190.

Тақырып 10. Сәбилердің және мектепке дейінгілердің дамуын
психодиагностикалау.
Сәбилерді диагностикалау ерекшеліктері және практикалық маңызы.
Сәбилер дамуының шкаласы (А. Гезел, Р. Кеттел, Н. Бейли, Ж. Пиаже), олардың
психометрикалық қасиеті. Л.А. Венгердің мектепке дейінгілердің ақыл-ой
дамуын диагностикалауға арналған әдістемелер комплексі, олардың теориялық
негізі және принциптері. Мектепке психологиялық даярлық диагностикасы,
мектепке психологиялық даярлықтың негізгі түсініктері мен компоненттері.
Кейбір мектепке психологиялық даярлықты анықтайтын психодиагностикалық
әдістермен таныстыру (Керн-Йирасек, А.Л. Венгердің бірнеше авторлармен- П.
Кеэспен, Н.И. Гуткинамен, Г. Витцлакпен бірге құрастырған бағдарламалары).
Мектепке дейінгілердің тұлғалық сапаларының диагностикасы: агрессивтілік,
үрей, өзін-өзі бағалау.Мектепке дейінгілердің темпераментін анықтауға
арналған әдістеме.

Бақылау сұрақтары
Сәбидің даму шкаласын қандай мақсатпен қолданады?
Сәбилерге қолданатын шкалаларға жалпы сипаттама беріңіз?
Л.А. Венгердің мектепке дейінгілерге арналған диагностикалық әдістемелерді
құрастыруының негізгі принциптері.
Мектепке дейінгілерді зерттеуде психодиагностқа қойылатын ерекше талаптар.
Мектепке психологиялық даярлық деген не? Оған қандай диагностикалық шаралар
қолданылады?
Психологиялық даярлықтың негізгі компоненттерін атаңыз?

Әдебиеттер
Бугрименко Е.А., Венгер А.Л. и др. Готовность детей к школе. Диагностика
психического развития и коррекция его неблагоприятных вариантов. –М., 1989.
Введение в психодиагностику / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С. 166-179.
Венгер Л.А., Венгер А.Л. Домашняя школа мышления. –М., 1985.
Гуткина Н.И. Психологическая готовность к школе. –М., 2000.
Диагностика умственного развития дошкольников / Под ред. Л.А. Венгера, В.В.
Холмовской.- М., 1978.
Йирасек Я. Диагностика школьной зрелости // Диагностика психического
развития.- Прага, 1978.
Кеэс П.Я. К разработке диагностических тестов интеллектуального развития 6-
летних детей // Вопросы психологии, 1983.- №6.
Лидерс А.Г. Руководство к тесту Герхарда Витцлака «Диагностика уровня
развития поступающих в начальную школу». – Обнинск,1998.
Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К.М. Гуревича.
–М., 1995. –С. 214-226.

Тақырып 11. Тұлғалық қарым-қатынас диагностикасы.
Тұлға аралық қарым-қатынас –диагностиканың объектісі ретінде. Тұлға
аралық диагностиканың шешетін міндеттері. Топтағы қарым-қатынас
диагностикасы: Дж. Мореноның социомериялық тесті. Диадты әсер ету
диагностикасы: «Дилемма узника». Тұлға аралық қарым-қатынасқа әсер ететін
жекелей ерекшеліктер диагностикасы: Т.Лири сұрақшасы, Калифорниялық жеке
тұлғаға арналған психологиялық сұрақшасы (CPI), К. Томастың мінез-құлықты
суреттеу сұрақшасы. Жанұя ішілік қарым-қатынас диагностикасы: В.В.
Столинаның, Т.Л. Романованың, Г.П. Бетенконың некеге қанағаттану
сұрақшалары, балалар-ата-аналар қарым-қатынасының сұрақшалары- А.Я. Варга,
В.В. Столина және Э.Г. Эйдемиллер.

Бақылау сұрақтары
1. Еңбек ұжымында, сыныпта тұға аралық қарым-қатынас диагностикасы не үшін
жүргізіледі?
2. «Социометрия» ұғымы нені білдіреді? Оның негізін қалаушы кім?
3. Социометриялық процедураның екі формасын сипаттаңыз?
4. Социометриялық карточка қалай толтырылады?
5. Т.Лири сұрақшасының көмегімен қандай сипаттамалар алуға болады?
6. А.В. Варга, В.В. Столин және Э.Г. Эйдемиллер сұрақшаларын салыстырыңыз.

Әдебиеттер
Общая психодиагностика / Под ред. А.А. Бодалева, В.В. Столина. –М., 1987.
–С. 179-193.
Практикум по психодиагностике.- М., 1988. -С. 107-118.
Тест межличностногоповедения Т.Лири. Методическое руководство.- Владимир,
1991.
ЭйдемиллерЭ.Г. Методы семейной диагностики и психотерапии.- М., 1996.

Тақырып 12. Психодиагностика дамуындағы жаңа тенденциялар.
Психодиагностикалық зерттеулерді гуманизациялау. Критерилі-бағдарланған
диагностика. Әлеуметтік-психологиялық норма позициясы тұрғысынан әсер ету.
Мазмұнды диагностиканың дамуы (ойлау түрлерінің диагностикасы:
математикалық, гуманитарлық, ғылыми-жаратылыстанушылық, техникалық).
Психодиагностикалық әдістерді өңдеуде коррекциялық принципті қолдану.
Бақылау сұрақтары
Психодиагностикадағы негізгі жаңа бағыттарды атаңыз?
Психодиагностикалық әдістерге неліктен коррекйиялық талаптар қойылады?
Статистикалық бағдарланған тесттердің критерилі-бағдарланған тесттерден
айырмашылығы неде?
Әлеуметтік-психологиялық норматив тесттердің критерилі-бағдарланған
тесттерден айырмашылығы неде?
Мазмұнды психодиагностиканың дәстүрліден артықшылығы. Мазмұнды
психодиагностиканы қолданудың болашағы қандай?

Әдебиеттер
Акимова М.К., Гуревич К.М., Зархин В.Г. Диагностика индивидуально-
психологических различий в обучении // Вопросы психологии, 1984. №6.-С. 71-
78.
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.2.
Берулова Г.А. Развитие теоретического мышления подростков.- Бийск, 1992.
Гуревич К.М., Акимова М.К., Козлова В.Т. Статистическая норма или социально-
психологический норматив? // Психологический журнал, 1986. -№2.
Гуревич К.М., Горбачева Е.И. Умственное развитие школьников: критерии и
нормативы.- М., 1992.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С.213-222.

Тақырып 13. Психодиагностиканың этикалық аспектілері.
Психодиагност жұмысының этикалық нормалары, зерттеуді өткізу
ережелері. Клиенттің жеке бас сырларын сақтау және конфиденциалдылығы.
Зерттеу нәтижелерін жеткізу ережелері. Психодиагностикалық жұмыстың барлық
стадияларында зерттелушілерге гуманистік бағытта қарым-қатынас жасауды
дамыту. Психодиагностикалық әдістерді қолдану ерекшеліктері.

Бақылау сұрақтары
Диагностикалық әдістер қалай алынады?
Әдістемелерді таратуға шектеулер қою талабы не үшін қажет?
Диагностиканың нәтижелері жайлы ақпаратты алуға клиенттің құқығы және оның
конфиденциалдығы.
Балаларды диагностикалау кезінде қандай мәселелер туындайды?
Диагностикалық нәтижелерді қолдану ережелері.

Әдебиеттер
Анастази А. Психологическое тестирование. –М., 1982. Кн.2.-С. 50-66.
Психологическая диагностика / Под ред. К.М. Гуревича, Е.М. Борисовой.- М.,
1997. –С.223-231, 281-292.
Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К.М. Гуревича.
–М., 1995. –С.270-352.
Толстых А.В. Морально-этические проблемы психологической практики. –М.,
1988.
Шванцара Й. И др. Диагностика психического развития. – Прага, 1978.

3 Практикалық және семинар сабағының сұрақтары.
Семинар № 1.
Тақырыбы: Психодиагностика ғылым ретінде.
Жоспары: 1. Психодиагностика пәні.
2. Психодиагностиканың тариха тамыры.
3. Психодиагностикадағы бағыттар.
Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар № 2
Тақырыбы: Психодиагностика тарихынан.
Жоспары: 1.Тест тарихынан.
2. Проективтік әдістемелер тарихынан.
3. Контент-анализ тарихынан.
4. Психодиагностиканың ғылым ретінде қалыптасу
кезеңдері.
Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар №3
Тақырыбы: Психодиагностиканың мамандық-этикалықаспектілері.
Жоспары: 1. Психодиагностикада психологқа қойылатын әлеуметтік-
этикалық талаптар.
2. Психодиагностика әдістерін жасаушыларға және қолданушыларға тән
нормативтер.
3. Психодиагностиканың моральді-этикалық нормалары.
Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар № 4
Тақырыбы: Психодиагностиканың әдістемелері және оларға қойылатын талаптар.
Жоспары: 1.Психодиагностика әдістемелеріне қойылатын талаптар.
2. Тесттер және тестік тексеру:
а) тесттің анықтамасы;
б) тесттің түрлері, қолдану сферасы;
в) тесті бейімдеу;
г) тестік норма түсінігі және тестік нормаларды анықтау процедуралары;
д) тестік тексеруді ұйымдастыру, қолдану және өткізу.

Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар №5
Тақырыбы: Психодиагностиканың психометрикалық негіздері.
Жоспары: 1. Тестік норманың репрезентативтілігі (дәлдігі).
2. Тестің сенімділігі, жарамдылығы.
3. Әдістемелерді жасау технологиясы жәнебейімдеу.
4. Образдарды болжау және тану.

Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психодиагностика. Э. Стадж. –М., 1989.

Семинар №6
Тақырыбы: Эксперимент берілулерін статистикалық талдау.
Жоспары: 1. Статистикалық талдау әдістеріне жалпы түсініктеме, оларды
қолдану.
2. Эксперимент нәтижесін алғашқы статистикалық өңдеу әдістері.
3. Эксперимент нәтижесін екінші рет статистикалық өңдеу әдістері.

Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.
3. Практикум по экспериментальной и прикладной психологий. Крылов. –М.,
1990.

Семинар №7
Тақырыбы: Нәтижені көрнекті көрсету тәсілдері.
Жоспары: 1. Таблица түрлері және оларды құру.
2. Эксперимент нәтижесін графикпен құру.
3. Пикотграмма және оны практикада қолдану.

Әдебиеттер: 1. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар № 8
Тақырыбы: Экспериментальді психологиялық-педагогикалық зерттеулерді даярлау
және өткізу.
Жоспары: 1. Экспериментті өткізуге даярлық.
2. Экспериментті өткізу.
3. Эксперимент нәтижесін талдау.
4. Практикалық нұсқаулар және оны қолдану жоспары.
Әдебиеттер: 1. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.
2. Практикум по экспериментальной и прикладной психологий. Крылов. –М.,
1990.
3. Психодиагностика, теория и практика. –М., 1986.
4. Психодиагностика. Э. Стадж. –М., 1984.

Семинар № 9-10
Тақырыбы:Сұрақшалар және проективті әдістемелер.
Жоспары: 1. Сұрақшаларға жалпы мінездеме.
2. Сұрақшалар типтері.
3. Сұрақшалар құруға қойылатын талаптар.
Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар№ 11
Тақырыбы: Ақыл-ой және жалпы қабілеттер диагностикасы.
Жоспары: 1. Интеллекті тестік тексерудің теориялық сұрақтары.
2. Қазіргі уақытта шетел психологиясында интеллект тесттерінің
пайдаланылуы.
3. Шетел психологиясында креативтіліктің зерттелуі.
4. Креативтілікті диагностикалау.

Семинар№ 12
Тақырыбы: Қабілеттер диагностикасы.
Жоспары: 1. Кәсіби жарамдылық.
2. Кәсіби кеңес және арнаулы қабілеттер тесттері.
Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар№ 13
Тақырыбы: Жетістік деңгейі диагностикасы.
Жоспары:1. Оқу жетістіктерінің диагностикасы.
2. Кәсіби жетістіктерінің диагностикасы.
Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

Семинар№ 14-15
Тақырыбы: Адамның табиғи психофизиологиялық ерекшеліктерінің диагностикасы.
Жоспары: 1. Адамның табиғи ерекшеліктері туралы түсінік.
2. Адамның жекелей психофизиологиялық ерекшеліктерін диагностикалаудың
әдістері.
3. Ойлау және тілдік әрекеттегі жүйке жүйесінің күшін және тұрақсыздығын
диагностикалаудың бланкілік әдістемелері.
4. Бақылау әдісі.
Әдебиеттер: 1. Общая психодиагностика./ Под ред. А.А. Бодалева, В.В.
Столина. –М., 1984.
2. Психология. Р.С. Немов Книга 3. –М., 1995.

4 СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ
4.1. СӨЖ және СӨЖО тапсырмаларын орындауға әдістемелік нұсқау.
1. Өздігінен білім алу үшін, алдымен сол жұмысқа қажетті нақты дағдыларға
(іштей жылдам оқи білу, библиографиялық дағдылар, түрлі анықтама
әдебиеттерді пайдалана білу, оқығандарды жазып алу т.б. ) ие болу керек.
2. Біліммен жемісті шұғылдану қолайлы жағдайларды (уақыт, орын, тиісті
әдебиеттер мен құралдардың болуы т.б.) керек етеді, ең дұрысы
кітапханаларда, оқу залдарында біліммен шұғылдануға дағдылану.
3. Өздігінен білім алатын адам нені оқитынын анық біліп, ол жұмысты белгілі
жоспармен, жүйемен жасауы керек.
4.Алғашқы кезде оқытушылардан, тәжірибелі адамдардан, кітапханалардан ақыл-
кеңес алудың пайдасы зор.
5. Өздігінен білім алу жұмысын асықпай, көп үзіліс жасамай жүргізген жөн.
6. Оқыған материалды мұқият ұғатындай етіп ұғып, түсінбеген жерлерді
қалдырмай, қайталап оқып, оның негізгі жақтарын жазып алу қажет.
7. Анықтама әдебиеттерді, энциклопедияларды, түрлі сөздіктерді қоса
пайдаланып отыру керек.
Студенттердің өздік жұмыстарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар.
• Жұмыстың көлемін шамадан тыс асырмай, оның сапасын арттыруға
көңіл аудару;
• Студенттердің өздік жұмысын оқу жұмысының басқа түрлерімен дұрыс
ұштастыра білу;
• Студенттердің дербестігін арттырып, өзіндік білім алу қабілетін
жүйелі түрде дамыту;
• Өзіндік жұмыстың мазмұнына күнделікті өмірден алынған
материалдарды, хабарларды енгізу;
• Студенттерді табиғат пен қоғам дамуының жалпы заңдылықтарын,
сонымен қатар нақты фактілер мен құбылыстарды өздігінен талдап
түсінуге үйрету;
• Студенттердің алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге
дағдыландыру;
• Студенттерді оқу жұмысына шығармашылық тұрғыдан қарауға, әр
уақытта дербес және белсенді әрекет жасауға баулу;
• Студенттердің өздігінен дербес жұмыс істеу, еңбек ету дағдыларын
қалыптастыру.

4.2. СӨЖ тақырыптарының тізімі мен аралық бақылау сұрақтары
1. Психодиагностиканың зерттеу пәні.
2. Психодиагностикалық әдістерді классификациялау негіздері.
3. Психодиагностикалық әдістерді құрастырушылар мен қолданылушыларға
қойылатын талаптар.
4. Психологиялық диагностикадағы кәсіби-этикалық этика принциптер.
5. Психологиялық тесттердің нормаларын қалыптастыру мәселесі.
6. Стандартталған шкалалар және оларды қалыптастыру тәсілдері.
7. Тест сенімділігі, сенімділік түрлері.
8. Психологиялық тесттердің жарамдылығы.
9. Жарамдылық түрлері, тест жарамдылығын анықтау критерийлері.
10. Психологиялық әдістемелерді бейімдеу технологиясы.
11. Психологиялық әдістер арқылы болжам жасау мүмкіндіктері.
12. Психодиагностикада ЭЕМ қолдану мүмкіндіктері.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz

Іздеу
Файл қосу
Презентациялар
Тегін
Кабинет
Баланс
Таңдаулы жұмыстар
Cатып алған жұмыстарыңыз
Менің файлдарым
Презентацияларым
Сатылым статистикасы