Файл қосу

ТАРАНЫ ПАЙДАЛАНУ



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                      |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ                                            |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                                                    |
|3 деңгейдегі СМЖ құжаты      |ПОӘК              |                           |
|                             |                  |                           |
|                             |                  |ПОӘК 042-18-9.1.48/01-2013 |
|ПОӘК                         |                  |                           |
|«Тара мен орауыштардың       |18.09.2013 ж.     |                           |
|қазіргі заманғы түрлері»     |№ 1 басылым       |                           |
|пәнінен оқытушыға арналған   |                  |                           |
|пәннің бағдарламасы          |                  |                           |











                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


                 5В070100 «Биотехнология» мамандығы бойынша


           «Тара мен орауыштардың қазіргі заманғы түрлері» пәнінен


                             ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН
                             ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ





































                                    Семей


                                     2013







                                  Алғы сөз


    1 ӘЗІРЛЕГЕН
    Құрастырушы  т.ғ.к.,  «Стандарттау  және  биотехнология»   кафедрасының
доцент м.а. Аманжолов С.А.__________




    2 ТАЛҚЫЛАҒАН
    2.1  Семей  қаласының  Шәкәрім  атындағы  мемлекеттік   университетінің
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасының отырысында


    «29» ___08____2013 ж., № 1 хаттама


    Кафедра меңгерушісі ___________ Ж.Х. Кәкімова


    2.2   Инженерлі-технологиялық   факультеттің    оқу-әдістемелік    бюро
мәжілісінде


    «12» ___09____2013 ж., № 1 хаттама


    Төрайымы_____________С.С. Төлеубекова


    3 БЕКІТІЛГЕН
    Университеттің   Оқу-әдістемелік   кеңесінің    мәжілісінде    шығаруға
мақұлданған және ұсынылған


    «18» ___09____2013 ж., № 1 хаттама


    Оқу-әдістемелік кеңесінің төрайымы,
                                                                   проректор
___________ Г.Қ. Искакова




    4 АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН























                                   Мазмұны



    |1   |Қолданылу саласы                                                  |4   |
|2   |Нормативтік сілтемелер                                            |4   |
|3   |Жалпы ережелер                                                    |4   |
|4   |Оқу пәннің (модульдің) мазмұны                                    |5   |
|5   |Студенттердің өзіндік жұмысы тақырыптарының тізімі                |7   |
|6   |Пәннің оқу-әдістемелік картасы                                    |7   |
|7   |Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы                 |9   |
|8   |Әдебиеттер                                                        |9   |




    1 Қолданылу саласы


    «Тара мен орауыштардың  қазіргі  заманғы  түрлері»  пәні  бойынша  оқу-
әдістемелік   кешенінің   құрамына   кіретін   оқытушыға   арналған   пәннің
бағдарламасы 5В070100 «Биотехнология» мамандығының  студенттеріне  арналған.
Студенттерді  курс  мазмұнымен,   өзектілігі   және   қажеттілігімен,   курс
саясатымен,  машықтану   және   білгірлігімен   таныстырады.   Пәннің   оқу-
әдістемелік кешені пәнді оқыту барысында негізгі жетекші болып саналады.


    2 Нормативтік сілтемелер


    «Тара мен орауыштардың қазіргі заманғы түрлері» пәні бойынша нағыз оқу-
әдістемелік кешені пәннің оқу процесін ұйымдастырылу ережесін бекітеді  және
келесі  құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес әзірленеді:
    - 2012 жылдың 23 тамызында қабылданған № 1080 Қазақстан Республикасының
мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сай;
    - 5В070100 «Биотехнология»  мамандығының типтік оқу жоспарына сәйкес;
         -  УСТ  042  СМУ-4-2013  «Пәндердің  оқу-әдістемелік   кешендерінің
жасалуына  және   ресімделуіне   қойылатын   жалпы   талаптар»   университет
стандартына сай;
        - ҚП 042-1.01-2013 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің  құрылымы
мен мазмұны» құжаттамалық процедурасына сай.


    3 Жалпы ережелер


    3.1 Пәннің қысқаша мазмұнын қысқаша сипаттау.
      «Тара мен орауыштардың  қазіргі  заманғы  түрлері»  пәннің  мақсаттары
болып студенттерге тағам өнімдерінің қазіргі заманғы тарасы  мен  орауыштары
туралы дағдылар беру болып табылады. Қазіргі заманғы орауыштардың  теориялық
және  қолдану  негізіндегі  мәслелерін  шешу   жолдарын   табу.   Тара   мен
орауыштарға  қойылатын  талаптарды,   тағам   өнімдерін   сақтау   кезіндегі
қойылатын талаптарды қолдануды үйрену және мәселелерін шешу жолдары.
    3.2 Осы курстың мақсаты студенттерді  пәндік  саламен  таныстыру  болып
табылады.
    3.3  Осы  курсты  оқудың  негізгі   міндеті   студенттерге   тара   мен
орауыштардың негізгі қызметтерін, олардың талаптарын  өздерінің  тәжірибелік
жұмыстарында қолдану жөнінде дағдылар беру болып табылады.
     3.4 Пәнді оқу нәтижесінде студент  білуі керек:
    Білуі    керек:    сақтау    барысында    химиялық,     ферментативтік,
микробиологиялық және физикалық  өзгерістредің  азық-түлік  өнімдеріне  әсер
етуі және олардың белгілі қаптаманы қолдануы кезінде  азық-түлік  өнімдеріне
әсер етуін, қаптамалардың материалдарын, құралдарын  және  машиналарын  және
қаптаманың материалдардың талаптарын.
    Игеруі керек: азық-түлік өнімдері үшін қаптамаларды өндіргенде әр түрлі
қаптамаларға материалдардың қолданылуы жөніндегі тәжірибелік жұмысты.
    Ұғуы керек: пәннің дәрістік және методикалық материалдарын.
    Істеуі керек: азық-түлік өнімдерінің маманы  қаптамалық  материалдармен
жанасуы барысында әр азық-түлік өнімдерінің сезімталдалығын анықтау.
    Ойлау  керек:  азық-түлік   өнімдерінің   қазіргі   таңдағы   жағдайын,
өндірістік өнімдердің сапасын және  олардың  бақылауын  қадағалауын,  сақтау
барысындағы  туындаған  химиялық,  ферментативтік,   микробиологиялық   және
физикалық азық-түлік өнімдеріне әсері.


    3.5 Курстың пререквизиттері:
    3.5.1 Өндіріс технологиясы;
    3.5.2 Сертификаттау;
    3.5.3 Биохимия,
    3.5.4 Микробиология және вирусология.


     3.6 Курстың постреквизиттері:
     3.6.1 Тағам гигиенасының негізі;
     3.6.2 Сапа менеджменті жүйесі,
    3.6.3 Стандарттарды және нормативтік құжаттарды жасау технологиясы.

        3.7 Жұмыс оқу жоспарынан үзінді көшірмесі 1 кестеде көрсетілген:
                                                                     1 кесте
|Курс                                                |Семестр |Кредиттер     |
|1                                                   |2       |3             |
|Дәріс сабақтары                                                             |
|МОДУЛЬ 1.  КІРІСПЕ. ТАРАНЫ ПАЙДАЛАНУ                                        |
|Кіріспе. Тағам өнімдерін буып-түюдің маңыздылығы.   |1       |8.1.1         |
|Тараның негізгі түрлерінің жіктелуі және            |        |              |
|сипаттамалары                                       |        |              |
|МОДУЛЬ 2. БУЫП-ТҮЮ МАТЕРИАЛДАРЫ                                             |
|Буып-түю материалдары. Қағаз. Картон                |2       |8.1.1         |
|Буып-түю материалдары. Ағаш. Шыны. Керамика         |2       |8.1.1         |
|Буып-түю материалдары. Пластмасса. Пластмасса       |2       |8.1.1         |
|түрлері                                             |        |8.2.2         |
|МОДУЛЬ 3. БУЫП-ТҮЮ ҚҰРАЛДАРЫ                                                |
|Буып-түю құралдары. Қағаз және картоннан жасалған   |3       |8.1.1         |
|тара                                                |        |8.2.2         |
|Буып-түю құралдары.  Ағаштан жасалған тара.         |3       |8.1.1         |
|                                                    |        |8.2.2         |
|Буып-түю құралдары.  Шыны тара.                     |3       |8.1.1         |
|                                                    |        |8.2.2         |
|Буып-түю құралдары.  Матадан жасалған тара.         |2       |8.1.2         |
|                                                    |        |8.2.2         |
|Буып-түю құралдары.  Металдан жасалған тара.        |3       |8.1.2         |
|                                                    |        |8.2.2         |
|Металды банканың конструкциясы.                     |2       |8.1.2         |
|                                                    |        |8.2.2         |
|Буып-түю құралдары. Пластмассадан жасалған тара.    |3       |8.1.3         |
|Пакеттер, қаптар, орамалар. Банкалар, чашкалар,     |        |              |
|стақандар, қорабтар.                                |        |              |
|Транспорттық-өндірістік тара.                       |2       |8.1.2         |
|                                                    |        |8.1.3         |
|МОДУЛЬ 4. ТАРАНЫ УТИЛИЗАЦИЯЛАУ                                              |
|Полимерлік тараларды утилизациялау                  |2       |8.1.2         |
|Барлығы:                                            |30      |              |
|Тәжірибелік сабақтар                                                        |
|МОДУЛЬ 2. БУЫП-ТҮЮ МАТЕРИАЛДАРЫ                                             |
|Тәжірибелік сабақ №1. Картон және қағаз тараларының |1       |8.1.1         |
|негізгі түрлерінің жіктелуі және сипаттамалары.     |        |              |
|МОДУЛЬ 3. БУЫП-ТҮЮ ҚҰРАЛДАРЫ                                                |
|Тәжірибелік сабақ №2. Полимерлік тараның сапасын    |1       |8.1.1         |
|бақылау.                                            |        |              |
|Тәжірибелік сабақ №3. Полимерлік тараның сапасын    |1       |8.1.1         |
|бақылау.                                            |        |              |
|Тәжірибелік сабақ №4. Полимерлік тараның сапасын    |1       |8.1.1         |
|бақылау.                                            |        |8.2.2         |
|Тәжірибелік сабақ №5. Полимерлік тараның сапасын    |1       |8.1.1         |
|бақылау.                                            |        |8.2.2         |
|Тәжірибелік сабақ № 6. Полимерлік тараның сапасын   |1       |8.1.1         |
|бақылау.                                            |        |8.2.2         |
|Тәжірибелік сабақ №7. Полимерлік тараның сапасын    |1       |8.1.1         |
|бақылау.                                            |        |8.2.2         |
|Тәжірибелік сабақ № 8. Полимерлік тараның сапасын   |1       |8.1.1         |
|бақылау.                                            |        |8.2.2         |
|Тәжірибелік сабақ № 9. Полимерлік тараның сапасын   |1       |8.1.2         |
|бақылау.                                            |        |8.2.2         |
|Тәжірибелік сабақ № 10. Полимерлік тараның сапасын  |1       |8.1.2         |
|бақылау.                                            |        |8.2.2         |
|МОДУЛЬ 4. ТАРАНЫ УТИЛИЗАЦИЯЛАУ                                              |
|Тәжірибелік сабақ № 11. Полимерлік қаптаманы        |1       |8.1.2         |
|утилизациялау.                                      |        |8.2.2         |
|Тәжірибелік сабақ №12. Полимерлік қаптаманы         |1       |8.1.3         |
|утилизациялау.                                      |        |              |
|Тәжірибелік сабақ №13. Полимерлік қаптаманы         |1       |8.1.3         |
|утилизациялау.                                      |        |              |
|Тәжірибелік сабақ №14. Металдан жасалған таралар.   |1       |8.1.2         |
|                                                    |        |8.1.3         |
|Тәжірибелік сабақ №15. Шыны таралар.                |1       |8.1.2         |
|                                                    |        |8.1.3         |
|Барлығы:                                            |15      |              |


    5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
1. Сүт сусындарына арналған қаптамалардың жаңа түрлері
2. Қаймақ пен сүзбеге арналған қаптамалардың жаңа түрлері
3. Ірімшікке (жұмсақ және қатты) арналған қаптамалардың жаңа түрлері
4. Сүт консервілеріне арналған қаптамалардың жаңа түрлері
5.  Ет, шұжық өнімдеріне (пісірілген және қақталған) арналған  қаптамалардың
жаңа түрлері
6. Ет консервілеріне арналған қаптамалардың жаңа түрлері
7. Құйылма өнімдерге (ұн, дәндер) арналған қаптамалардың жаңа түрлері
8. Алкогольді сусындарға арналған қаптамалардың жаңа түрлері
9. Макарон өнімдеріне арналған қаптамалардың жаңа түрлері
10. Сүтқышқылды өнімдерге арналған қаптама материалдарына САНПиН талаптары
11. Қатты ірімшікке арналған қаптама құралдарына САНПиН талаптары
12. Балғын етті сақтауға арналған қаптама құралдарына САНПиН талаптары
13. Қақталған ет  өнімдерін сақтауға  арналған  қаптама  құралдарына  САНПиН
талаптары
14.  Крахмал  өнімдерін  сақтауға  арналған   қаптама   құралдарына   САНПиН
талаптары
15. Нан өнімдерін сақтауға арналған қаптама құралдарына САНПиН талаптары


   6. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                     3 кесте
|Тақырыбы                          |Көрсету         |Өз бетімен     |Бақылау  |
|                                  |құралдары       |оқуға арналған |түрі     |
|                                  |                |сұрақтар       |         |
|Дәріс сабақтары |Тәжірибелік       |                |               |         |
|                |сабақтар          |                |               |         |
|Кіріспе.        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |               |Сұрау    |
|                |№1. Картон және   |кестелер,       |               |         |
|                |қағаз тараларының |слайдтар        |               |         |
|                |негізгі түрлерінің|                |               |         |
|                |жіктелуі және     |                |               |         |
|                |сипаттамалары.    |                |               |         |
|Тағам өнімдерін |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Сүт сусындарына|Сұрау    |
|буып-түюдің     |№2. Полимерлік    |кестелер,       |арналған       |         |
|маңыздылығы.    |тараның сапасын   |слайдтар        |қаптамалардың  |         |
|Тараның негізгі |бақылау.          |                |жаңа түрлері   |         |
|түрлерінің      |                  |                |               |         |
|жіктелуі және   |                  |                |               |         |
|сипаттамалары   |                  |                |               |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Қаймақ пен     |Сұрау    |
|материалдары.   |№3. Полимерлік    |кестелер,       |сүзбеге        |         |
|Қағаз. Картон   |тараның сапасын   |слайдтар        |арналған       |         |
|                |бақылау.          |                |қаптамалардың  |         |
|                |                  |                |жаңа түрлері   |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Ірімшікке      |Сұрау    |
|материалдары.   |№4. Полимерлік    |кестелер,       |(жұмсақ және   |         |
|Ағаш. Шыны.     |тараның сапасын   |слайдтар        |қатты) арналған|         |
|Керамика        |бақылау.          |                |қаптамалардың  |         |
|                |                  |                |жаңа түрлері   |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Ет, шұжық      |Сұрау    |
|материалдары.   |№5. Полимерлік    |кестелер,       |өнімдеріне     |         |
|Пластмасса.     |тараның сапасын   |слайдтар        |(пісірілген    |         |
|Пластмасса      |бақылау.          |                |және қақталған)|         |
|түрлері         |                  |                |арналған       |         |
|                |                  |                |қаптамалардың  |         |
|                |                  |                |жаңа түрлері   |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Құйылма        |Сұрау    |
|құралдары. Қағаз|№ 6. Полимерлік   |кестелер,       |өнімдерге (ұн, |         |
|және картоннан  |тараның сапасын   |слайдтар        |дәндер)        |         |
|жасалған тара   |бақылау.          |                |арналған       |         |
|                |                  |                |қаптамалардың  |         |
|                |                  |                |жаңа түрлері   |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Алкогольді     |Сұрау    |
|құралдары.      |№7. Полимерлік    |кестелер,       |сусындарға     |         |
|Ағаштан жасалған|тараның сапасын   |слайдтар        |арналған       |         |
|тара.           |бақылау.          |                |қаптамалардың  |         |
|                |                  |                |жаңа түрлері   |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Макарон        |Сұрау    |
|құралдары.  Шыны|№ 8. Полимерлік   |кестелер,       |өнімдеріне     |         |
|тара.           |тараның сапасын   |слайдтар        |арналған       |         |
|                |бақылау.          |                |қаптамалардың  |         |
|                |                  |                |жаңа түрлері   |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Сүтқышқылды    |Сұрау    |
|құралдары.      |№ 9. Полимерлік   |кестелер,       |өнімдерге      |         |
|Матадан жасалған|тараның сапасын   |слайдтар        |арналған       |         |
|тара.           |бақылау.          |                |қаптама        |         |
|                |                  |                |материалдарына |         |
|                |                  |                |САНПиН         |         |
|                |                  |                |талаптары      |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Қатты ірімшікке|Сұрау    |
|құралдары.      |№ 10. Полимерлік  |кестелер,       |арналған       |         |
|Металдан        |тараның сапасын   |слайдтар        |қаптама        |         |
|жасалған тара.  |бақылау.          |                |құралдарына    |         |
|                |                  |                |САНПиН         |         |
|                |                  |                |талаптары      |         |
|Металды банканың|Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Балғын етті    |Сұрау    |
|конструкциясы.  |№11-12. Полимерлік|кестелер,       |сақтауға       |         |
|                |қаптаманы         |слайдтар        |арналған       |         |
|                |утилизациялау.    |                |қаптама        |         |
|                |                  |                |құралдарына    |         |
|                |                  |                |САНПиН         |         |
|                |                  |                |талаптары      |         |
|Буып-түю        |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Қақталған ет   |Сұрау    |
|құралдары.      |№13. Полимерлік   |кестелер,       |өнімдерін      |         |
|Пластмассадан   |қаптаманы         |слайдтар        |сақтауға       |         |
|жасалған тара.  |утилизациялау.    |                |арналған       |         |
|Пакеттер,       |                  |                |қаптама        |         |
|қаптар,         |                  |                |құралдарына    |         |
|орамалар.       |                  |                |САНПиН         |         |
|Банкалар,       |                  |                |талаптары      |         |
|чашкалар,       |                  |                |               |         |
|стақандар,      |                  |                |               |         |
|қорабтар.       |                  |                |               |         |
|Транспорттық-өнд|Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Крахмал        |Сұрау    |
|ірістік тара.   |№14. Металдан     |кестелер,       |өнімдерін      |         |
|                |жасалған таралар. |слайдтар        |сақтауға       |         |
|                |                  |                |арналған       |         |
|                |                  |                |қаптама        |         |
|                |                  |                |құралдарына    |         |
|                |                  |                |САНПиН         |         |
|                |                  |                |талаптары      |         |
|Полимерлік      |Тәжірибелік сабақ |Плакаттар,      |Нан өнімдерін  |Сұрау    |
|тараларды       |№15. Шыны таралар.|кестелер,       |сақтауға       |         |
|утилизациялау   |                  |слайдтар        |арналған       |         |
|                |                  |                |қаптама        |         |
|                |                  |                |құралдарына    |         |
|                |                  |                |САНПиН         |         |
|                |                  |                |талаптары      |         |

    7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
                                                                     4 кесте
|Оқулықтар мен оқу-әдістемелік         |Даналардың саны|Студентер  |Қамтамасыз |
|құралдардың атаулары                  |               |саны       |ету пайызы |
|Производство упаковки из ПЭТ /        |1              |9          |11         |
|Д.Брукс.-СПб, 2006.                   |               |           |           |
|Современное оборудование для упаковки |10             |9          |111        |
|пищевых продуктов / Ю.В. Бурлея. -    |               |           |           |
|М., 1978.                             |               |           |           |
|Куликов Ю.И. Грузоведение на          |5              |9          |56         |
|автомобильном транспорте.- М, 2008.   |               |           |           |
|Олещенко Е.М.  Основы грузоведения    |3              |9          |33         |
|.-М., 2005.                           |               |           |           |
|Тулембаева А.Н.   Логистика.-А., 2002.|6              |9          |67         |
|Шалыгина А.М.  Общая технология молока|8              |9          |89         |
|и молочных продуктов.-М., 2004.       |               |           |           |
|Поморцева Т.И.  Технология хранения и |3              |9          |33         |
|переработки плодоовощной              |               |           |           |
|продукции.-М., 2001.                  |               |           |           |

8 ӘДЕБИЕТТЕР
8.1 Негізгі
8.1.1   Производство упаковки из ПЭТ / Д.Брукс.-СПб, 2006.
8.1.2  Современное  оборудование  для  упаковки  пищевых  продуктов  /  Ю.В.
Бурлея. -  М., 1978.
8.1.3 Куликов Ю.И. Грузоведение на автомобильном транспорте.- М, 2008.
8.1.4 Олещенко Е.М.  Основы грузоведения .-М., 2005.
8.1.5 Тулембаева А.Н.   Логистика.-А., 2002.
8.1.6 Шалыгина А.М. Общая технология молока и молочных продуктов.-М., 2004.
8.1.7  Поморцева  Т.И.   Технология  хранения  и  переработки   плодоовощной
продукции.-М., 2001.
8.1.8 Шредер В.Л. Картон. Тара и упаковка/В.Л. Шредер К.С. Йованович.  –  М.
: ИАЦ «Упаковка», 1999. – 192 с.
8.1.9 Ефремов Н.Ф. Тара и ее производство: учебное пособие/Н.Ф.  Ефремов.  –
М.: МГУП, 2001. – 312 с.
8.1.10  Ларионов В.Г.  Тарное  производство  для  пищевой  промышленности  в
АПК/В.Г. Ларионов. – М. : Агропромиздат, 1989. – 80 с.
8.1.11  Данилевский В.А. Картонная и бумажная тара  /  В.А.  Данилевский.  –
М.: Наука, 1979. – 187 с.
8.1.12 Гуль В.Е. Упаковка продуктов питания: учебное  пособие  /  В.Е.  Гуль
Е.Г. Любешкина Т.И. Аксёнова и др. - М.: ГАПБ, 1996.-212 с.
8.1.13  Аксёнова  Т.И.  Тара  и  упаковка:  учебник  /  Т.И.  Аксенова  В.В.
Ананьев, Н.М. Дворецкая и др.; под ред. Э.Г. Розанва. - М.: МГУПБ,  1999.  -
180 с.

8.2    Қосымша
8.2.1  Телегин А.И. Транспортная тара: справочник / А.И. Телегин Ю.А.
Балберов Н.И. Денисов. – М.: Транспорт, 1989. – 216 с.
8.2.2 Каверин В.А. Выбор, изготовление, испытания тары и  упаковки:  учебное
пособие / В.А. Каверин К.П. Феклин - М. *1ГУП, 2002. - 125 с










Пәндер