Файл қосу
әрекет - қатынас - мінез - ойлау - тұлға - сезім - қиял
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК |
|УНИВЕРСИТЕТІ |
|2-деңгейлі СМЖ құжаты |ПОӘК |ПОӘК 042-18.1.01/01-2013 |
|ПОӘК | | |
|«Жалпы психология» пәнінің |_____2013 жылғы | |
|оқытушыға арналған |№ 1 басылым | |
5В010300 «Педагогика және психология»
2 курс мамандығына арналған
Жалпы психология пәнінің
ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ
СЕМЕЙ
2013
Кіріспе
1ӘЗІРЛЕГЕН
Құрастырушы: педагогикалық психология кафедрасының аға оқытушысы,
педагогика ғылымдарының магиcтрі Кошкимбаева Р.Х.
____________ «___» _________20__ ж.
2 КЕЛІСІЛДІ
2.1 Педагогикалық психология кафедрасының отырысында қаралып, талқыланды.
Хаттама № 1 «03» 09. 2013 ж.
Кафедра меңгерушісі _______________ псх.ғ.к. Джумажанова Г.К.
2.2 Педагогикалық факультетінің оқу-әдістемелік бюросында талқыланып,
бекітілді.
Хаттама № 1 «05» 09. 2013 ж.
Төрайымы _________________ п.ғ.к. Ахметова Т.Ш.
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданып, басуға ұсынылды.
Хаттама № 1 «18» 09. 2013ж.
ОӘК төрағасы________________
4 «____» __________ 20__ж. шыққан ПОӘК-нің
№ 1 БАСЫЛЫМЫ
Мазмұны
1 Қолданыс аясы
2 Нормативтік сілтемелер
3 Жалпы ережелер
4 Оқу пәнінің мазмұны (модуль)
5 СӨЖ тақырыптары
6 Пәннің оқу-әдістемелік картасы
7 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
8 Әдебиеттер
1 ҚОЛДАНЫС АЯСЫ
Жалпы психология пәнінің оқу-әдістемелік кешенінің құрамына кіретін
оқытушыға арналған пәннің жұмыс бағдарламасы 5В010300 «Педагогика және
психология» мамандығының студенттеріне арналған.
2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Осы Жалпы психология пәнінің оқытушыға арналған жұмыс бағдарламасы
берілген пән бойынша оқу үрдісін ұйымдастырудың тәртібін төмендегі
нормативтік құжаттар негізінде жүзеге асырады:
- «5 В010300» «Педагогика және психология» мамандығының типтік оқу
жоспары;
- СТУ 042-РГКП-СГУ-5-2012 Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерін әзірлеуге
және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар университет стандарты;
- ДП 042-1.07-2012 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны мен
құрылымы» құжаттық іс-жосығы.
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны
Қазіргі қоғамдағы саяси экономикалық , әлеуметтік және т.б.
өзгерістер ғылым мен техниканың жедел қарқынды дамуы , барлық салаларда
кәсіби біліктілігі жоғары мамандарды, әсіресе педагогикалық мамандар
даярлауды түбегейлі жақсартуды және сапалы өзгертуді талап етуде. Осы
мәселеде психология ғылымының алар орны ерекше. Әрбір жоғары маман білікті
болу үшін психика дамуының механизмінің оның жалпы заңдылықтарынан хабардар
болуы керек. Сондықтан қазіргі психологиялық ғылымдар талаптарын есепке
алу, тұлға мен қоғамның қазіргі өзгерісі жағдайында оның ролі мен әсерін
көрсету қажет.
3.2 Пәнді оқытудың мақсаты:
Адам жан дүниесінің сан қилы қыры мен тіршілік әрекетін зерттейтін
психология ғылымымен таныстыру, мағлұмат беру.
3.3 Пәнді оқыту міндеттері:
- студенттерді психологиялық білімнің ғылыми теориялық негіздерімен
қаруландыру;
- психологияны жаратылыстану және қоғамдық ғылыми пән ретінде ашып көрсету;
- студенттердің өздігінен психо- педагогикалық зерттеулер жүргізуіне
мүмкіндік беретін, білім, іскерлік дағдыларын қалаптастыру.
- Жалпы психологияның қарастыратын барлық мәселелері мына пәндермен тығыз
байланысты: педагогика, философия, анатомия және физиология, социология,
медицина, мәдениеттану.
3.4 Оқытудың нәтижесі:
Курстың соңында студент мыналарды білуі керек:
- Психология ғылымдарының шеңберіндегі теориялық және қолданбалы
зерттеулер нәтижелерін, оның негізгі түсініктерімен категорияларын,
механизмдерін және психикалық құбылыстар табиғатын:
- Психология ғылымдарының даму және қалыптасуы тарихын, анықтамаларын;
- Психологияны фундаментальды пән ретінде;
3.5 Курстың пререквизиттері: философия, педагогика.
3.6 Курстың постреквизиті: педагогика тарихы, психология тарихы,
этнопсихология.
3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
1 Кесте
|Курс |Семестр|
|1 |2 |
|Дәріс сабақтары |
|Модуль 1. Жалпы психологияға кіріспе. |
|Тақырып 1. Психология ғылым ретінде. |1 |
|Психика жоғары дәрежеде ұйымдасқын материяның нақты формасының | |
|қызметін, әрекет тәсілін бейнелейді, адам психологиясы жаңғырту | |
|арқылы пайда болады. Ресейлік атақты психолог Б.Г.Ананьев адам | |
|танымының жүйесін төрт негізгі ұғымға бөліп қарастырған: индивид, | |
|іс-әрекет субъектісі, тұлға және жеке даралық.Ғылымдар пәндердің | |
|негізгі құрылымына байланысты үшке бөлінеді: жаратылыстану, | |
|гуманитарлық, техникалық. Адам - әлеуметтік тірі организм, оның | |
|барлық психикалық құбылысы қоғамдық ортада қалыптасады, сондықтан | |
|психология гуманитарлық пәндерге жатады. «Психология» ұғымы ғылыми | |
|және тұрмыстық мағынаға ие. Сонымен, психология негізінен грек | |
|сөзінен аударғанда «жан туралы ғылым», ал «психология» термині | |
|қолданысқа алғаш рет XVI ғ. енді. | |
|Тақырып 2. Психологиялық зерттеудің әдістері. |1 |
|Пс Психологияның басқа ғылымдар сияқты өз әдістері бар. Ғылыми | |
|ззертеулердің әдістері – практикалық ұсыныстарды шығару ж/е ғылыми | |
|теория құру үшін керекті мәліметтер алынатын тәсілдер мен құралдар. | |
|Кез келген дербес ғылымның өзіне ғана тән әдістері бар екенін атау | |
|керек. Ондай әдістер психологияда да бар. Олардың барлығы екі негізгі| |
|топқа бөлінеді: субъективті ж/е объективті. Бақылау әдісі | |
|психологиядағы есуі ж/е бір қарағанда өте қарапайым әдіс секілді. | |
|Бақылау – ол барлық адамдардың пайдаланатын әдісі. Сауалнама – | |
|зерттелетіндерден сұрақ-жауап қою арқылы ақпарат алуға негізделген. | |
|Ауызша сауал, әдетте зерттелушінің реакциясы мен мінез-құлқына | |
|бақылау жасау үшін қолданылады. Жазбаша сауал, аз уақыттың ішінде | |
|көптеген адам санын қамти алады. Еркін сауал – жазбаша ж/е ауызша | |
|сауалнаманың бір түрі, мұнда қойылатын сұрақтар алдын ала белгілі | |
|болмайды. Сауалнама-тест. Тапсырма-тест. Бүгінде тестер – | |
|психологиялық зерттеуде кеңінен пайдаланылатын әдіс. | |
|Тақырып 3. Ми және психика. |1 |
|Психика - психологияда көптеген түсініктерді біріктіретін субъективті| |
|құбылыс. Психика табиғатын түсіндіретін философиялық екі көзқарас | |
|бар: материалистік және идеалистік. Бірінші түсінік бойынша, | |
|психикалық құбылыс өзін-өзі басқару мен өзін-өзі танып білудегі | |
|(рефлексия) жоғарғы дамудағы тірі материяның ерекшелігі. Дамудың | |
|келесі маңызды стимулы өмір сүру шарттарының күрделенуі. Ол организм | |
|құрылысын өзгертуге әсерін тигізеді. Дүниені бейнелеу қабілеттілігі | |
|пайда болады. Қоршаған ортаны жақсырақ бағдарлай алу жүзеге асты. | |
|Сонда психиканың жетілуіне шыңдық өмір әсер етті: ол тіршілік | |
|иелерінде жоғарғы нерв жүйесі мен жоғарғы психиканың бейнелеу | |
|деңгейлері болуын талап етті. Бұл түсініктер материалистік болып | |
|табылады.Психикалық бейнелердің даму деңгейі мен стадиясына | |
|байланысты болжамды А.Н.Леонтьев өзінің «Психиканың даму проблемасы» | |
|еңбегінде ұсынады. Кейін оны толықтырып, нақтылаған К.Э.Фабри болды. | |
|Салыстырмалы зерттеулер адам психикасы мен жануарлар психикасында | |
|ортақ белгілер бар екендігін көрсетті. Адамдар мен жануарлар | |
|психикасының айырмашылыгы. | |
|Тақырып 4. Іс-әрекет психологиясы. |2 |
|Адам қоғамындағы белсенділік көрінісі іс-әрекет деп аталады. Адам | |
|іс-әрекеті күрделі құбылыс. Оның қыртараптарын әртүрлі ғылым салалары| |
|зерттейді. | |
|Ортақ мақсат үшін біріккен және белгілі бір қоғамдық қызмет атқаратын| |
|әрекеттер жиынтығын іс-әрекет деп атаймыз. Іс-әрекет үстінде сана | |
|қалыптасады, яғни адам өзін табиғаттан саналы түрде бөліп көрсетеді. | |
|Адам өз алдына мақсат қояды, белсенді қызмет істеуге итермелейтін | |
|себептерді түсінеді. | |
|Адамның іс-әрекеті саналы, болжамды, бағыт-бағдарлы, мақсатты, | |
|жоспарлы, есепті, себепті және өзгерісті сипатта болады.Адамның жеке | |
|басы іс-әрекет үстінде қалыптасады. Алдына қойған мақсат-міндеттерін | |
|орындай отырып, адам өзінің іс-әрекет белсенділігін көрсетеді.Адамның| |
|іс-әрекеті алдына қойған мақсаттарымен, міндеттерімен және оны | |
|іс-әрекет итермелеген мотивтермен анықталады. | |
|Іс - әрекеттің құрылымы:мақсат, себеп, түрткі,әрекет. Психалогияда | |
|әрекеттің 2 түрі болады: Нақты немесе заттық. Ақыл – ой әрекеті | |
|немесе ішкі. | |
|Модуль 2. Психикалық үрдістер. | |
|Тақырып 5. Зейін туралы түсінік. |1 |
|Зейін деп – адам санасының белгілі бір затқа бағыттала тұрақталуын | |
|көрсететін құбылысты айтады. Зейін бізге сыртқы дүние заттары мен | |
|құбылыстарын анығырақ және толығырақ бейнелеу үшін, психикалық | |
|әрекетіміздің оларға бет алып жинақталуы үшін керек. Егер зейін | |
|болмаса, заттарды, құбылыстарды жақсылап, толығырақ сәулелендіруге | |
|болмас еді. Адамдардың зейіні ырықты, ырықсыз және үйреншікті болып | |
|үшке бөлінеді. Ырықсыз зейін. Ырықты зейін. Үйреншікті зейін. | |
|Зейіннің қасиеттері:зейіннің тұрақтылығы, аударылуы, бөлінуі, көлемі | |
|және алаң болушылық деп бөлінеді. | |
|Тақырып 6. Түйсік туралы түсінік. |2 |
|Түйсік сезгіштіктің ең маңызды көрінісі. Түйсік организмнің ортамен | |
|психикалық байланысы орнығатын бастапқы форма болып табылады.Түйсікте| |
|психиканың танымдық, эмоциялық және реттегіштік жақтары ажырамастай | |
|тығыз байланысқан. Түйсік – біздің айналамызда, ішкі жан (психикалық)| |
|дүниемізде не болып жатқанын хабарлап отыратын қарапайым психикалық | |
|процесс. Осы процестің арқасында біз ортаны бағдарлай, соның | |
|жағдайына қарай қимыл жасауға тырысамыз. Сыртқы дүние заттары мен | |
|құбылыстарының жеке қасиеттерінің сезім мүшелеріне тікелей әсер | |
|етуінен пайда болған мидағы бейнелерді түйсік деп атайды. Түйсіну | |
|әлем жөніндегі білімнің – заттардың сезім мүшелеріне әсер етуімен | |
|тікелей байланысты болып келетін кезде шындықтың сезімдік бейнелеу | |
|сатысы. Түйсіктің физиологиялық негіздері. Түйсік туғызатын бүкіл | |
|физиологиялық аппаратты анализатор деп атайды. Көру түйсіктері. Есту | |
|түйсіктері. Діріл түйсіктері. Иіс түйсіктері. Дәм түйсіктері. Тері | |
|түйсіктері. Статикалық түйсіктер. Кинестезиялық түйсіктер. | |
|Органикалық түйсіктер. Түйсіктің қасиеттері. Адаптация. Контраст. | |
|Синестезия. Сенсибилизация. | |
|Тақырып 7. Қабылдау. |2 |
|Қабылдау дегеніміз — заттар мен құбылыстардың өз қасиеттері және | |
|бөлшектері жиынтығымен қосылып сезім мүшелеріне тікелей әсер ету | |
|кезінде бейнеленуі. Айнала қоршаған дүниедегі белгілі заттар мен| |
|құбылыстардың біздегі сезім мүшелеріне әсері нәтижесінде | |
|қабылдаудың заттылығы қалыптасады. Қабылдау процесінде адамның | |
|өткендегі тәжірибесі ерекше маңызды орын алады. Қабылдаудың | |
|физиологиялық негіздері. Қабылдаудың физиологиялық негізі – | |
|талдағыштар (анализаторлар) жүйесінің комплекстік қызметі болып | |
|табылады. Қабылдау қабылдайтын объектіге байланысты түр-түрге | |
|бөлінеді. Қабылдаудың қасиеттері. Қабылдаудың таңдамалылығы. | |
|Апперцепция. Қабылдаудың константтылығы – тұрақтылығы. Қабылдаудағы | |
|иллюзиялар. Қабылдаудағы фигура (зат) және фон. | |
|Тақырып 8. Ес туралы жалпы түсінік. |2 |
|Адамның бұрын қабылдаған нәрселері мен бейнелерінің ойда сақталып, | |
|қажет кезінде қайта жаңғыруы ес процесі деп аталады. Қайта жаңғырту | |
|тану мен еске түсіру қызметі бірін- бірі толықтырып отырады. | |
|Қабылданған нәрселердің есте қалғаны естің материалы делінсе, ал есте| |
|сақталып, қайта жаңғырғаны естің мазмұны болып саналады Есте қалдыру,| |
|қайта жаңғырту, тану ес процестері болып саналады. Ес адам | |
|тіршілігінде маңызды орын алады. Есте қалдыру адамның өмір | |
|тәжірибесін байытады. Адамның есі үнемі дамып, жетіліп отырмаса, онда| |
|тіршілігіне қажетті нәрселердің бәрінің ес процесінсіз болуы мүмкін | |
|емес. Психологиялық тұрғыдағы көзқарастар тобы- ассоциациялық | |
|(байланысты) бағыт делінсе де, оның негізгі мәселесі мен өзекті | |
|ұғымы- ассоциациялық байланыстар. Осы байланыстар психикалық міндетті| |
|түрде жасалу принципі болып саналады. Аралас не іргелес | |
|ассоциациялар. Ұқсастық ассоциациялар. Қарама- қарсылық | |
|ассоциациялар. Мұндай ассоциациялық принциптерді тұнғыш рет зерттеп, | |
|оларды тұжырымдаған- ертедегі грек философы Аристотель (б.з.д. 384- | |
|322 жж.). Қимыл- қозғалыс есі. Эмоциялық ес. Бейнелі- көрнекілік ес. | |
|Сөздік- мағыналық (логикалық) ес. Ерікті және еріксіз естер. Қысқа | |
|мерзімді және түпкілікті ес. Оперативтік ес. | |
|Тақырып 9. Ойлау туралы жалпы түсінік. |2 |
|Ойлау дегеніміз–сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының байланыс– | |
|қатынастарының мида жалпылай және жанама түрде сөз арқылы бейнеленуі.| |
|Ойлау процесі елестермен де тығыз байланысты.Адамның ойы әрқашан да | |
|сөз арқылы білдіріледі. Ойлаудың физиологиялық негіздері | |
|И.П.Павловтың бірінші және екінші сигнал жүйесі жөніндегі іліміне | |
|байланысты түсіндіріледі. Ойлау–аса күрделі психикалық процесс. | |
|Ойлаудың негізгі түрлері.Теориялық ойлау.Практикалық ойлау. Ойлаудың| |
|негізгі формалары. Ой қорытындылары. Ой қорытындысының негізгі үш | |
|түрі бар:1) дедукциялық, 2) индукциялық, 3) аналогиялық ой | |
|қорытындысы. Ойлау операциялары. Ойлау күнделікті өмірде кездесетін | |
|міндеттерді шешуден басталатын болғандықтан, адамда ойлаудың | |
|операциялары болады. Мұндай операцияларға талдау мен біріктіру, | |
|салыстыру, абстракциялау мен нақтылау, қорыту жатады. | |
|Тақырып 10. Қиял туралы түсінік. |1 |
|Адам миында бұрыннан бар елестерді мәнерлеп жаңа образ жасау процесі | |
|қиял деп аталады. Қиял - нақты шынайылықты білдіретін және осының | |
|негізінде жаңа көріністі, түсініктерді кайта, жасайтын процесс. Қиял | |
|екі психикалық процеспен: ес және ойлаумен тығыз байланысты. Қиялдың | |
|образдары адамның өміріндегі шынайы образдардың жекелеген жақтарын | |
|қайта жасау жолымен жасалады. Қиялдың түрлері. Қиял процесі ес сиякты| |
|ерікті (мақсатты) немесе әдейі жасалуы бойынша бөлінеді. Еріксіз | |
|(мақсатсыз) жасалған қиялға түс жатады. Себебі, онда образдар | |
|әдейіленіп жасалмайды және де күтпеген қызықты жағдайларға тап | |
|болады. Қайта жасау қиял. Шыгармашылық қиял. Арман. Қиялдағы образды | |
|қайта жасау механизмі. Агглютинация. Қиял образдардын қайта жасаудың | |
|неғұрлым өзекті әдістері схематизация және акцентировка болып | |
|табылады.Қиялдын индивидуалды ерекшеліктері және олардын дамуы. | |
|Тақырып 11. Сөйлеудің жалпы сипаттамасы. |1 |
|Адам баласының сана-сезімінің дамуында дыбысты тілдің пайда | |
|болуының маңызы зор болады. Сөйлеудің пайда болуы | |
|нәтижесінде адам организмі анатомиялық өзгерістерге түсіп, | |
|дыбыс артикуляциясына қабілеті бар сөйлеу аппараты жасалады. | |
|Тіл, сөйлеу- ежелден бері жеке адамның да, қоғамдық ой | |
|санасын дамытып жетілдіруге аса маңызды роль атқарады. Сөз | |
|ойлы да, мәнерлі де болуы тиіс. Әйтпесе, ол көздеген | |
|мақсатына жете алмайды. Тіл арқылы ойымызды басқа біреуге | |
|жеткізуді сөйлеу деп атайды. Сөйлеу –пікір алмасу процесінде жеке| |
|адамның белгілі тілдің пайдалануы. Сөйлеу әрекеті үлкен ми | |
|сыңарларының анализдік, синтездік қызметінің нәтижесі. Сөйлеу | |
|бірнеше түрлерге бөлінеді. Алдымен сыртқы және ішкі сөйлеу | |
|болып үлкен екі топқа бөлінеді. Сыртқы сөйлеу ауызша (бұл | |
|тілдің ең көп және кең тараған түрі) және жазбаша сөйлеу | |
|болып, ал ауызша сөйлеудің өзі диалог және монолог болып| |
|екіге бөлінеді. | |
|Модуль 3. Жеке адам психологиясы. | |
|Тақырып 12. Психологиядағы тұлға туралы түсінік. |1 |
|Жеке адам дегеніміз — қоғамның мүшесі ретіндегі адам. Әр адамның | |
|рухани байлығы оның басқа адамдармен байланысының алуан түрлілігіне, | |
|өмірге белсене қатысуына байланысты болады. Жеке адам қоғамдық | |
|қатынастардың әрі объектісі, «Адам», «Жеке адам», «Даралық» | |
|түсініктерінің арақатынасы. Қоғамдық ғылымдарда да, сондай-ақ | |
|күнделікті тұрмыста да, «адам» «жеке адам», «даралық» түсініктері | |
|кеңінен қолданылады. | |
|Адам туралы түсінік. Түпкі және тектік, бастапқы түсінік «адам» | |
|болуға тиіс. Жеке адам — қоғамда белгілі бір жағдайға ие және белгілі| |
|бір қоғамдық роль атқаратын, саналы индивидЖеке адамның позициясы | |
|дегеніміз — оның қатынастарының жүйесі. Даралық туралы түсінік. | |
|Жеке адамның психологиялық құрылымы. Жеке адам құрылымының негізгі | |
|компоненттері. Мәнді мәселенің бірі – “жеке тұлға” түсінігінің өзін | |
|айқындап алу. Адамның дамуында бір-біріне байланысты екі өзек | |
|байқалады, оның бірі – биологиялық, екіншісі – әлеуметтік. Тұлға | |
|дамуы туралы ізденістегі психологтердің айтуы бойынша әр адамның | |
|дамуы өз қолында, оны сырттан әсер етер күшпен дамытуға болмайды, тек| |
|оңтайлы ықпал жасауға болады. | |
|Тақырып 13. Темперамент. |1 |
|Темпераменттің физиологиялық негіздерін ғылыми тұрғыдан дәйекті етіп | |
|түсіндірген И.П.Павловтың ілімі темпераментті ғылыми сара жолға | |
|түсірді. Соңғы жылдары көрнекті орыс психологы Б.М.Тепловтың | |
|лабораториясында жүйке жүйесінің типтері одан әрі зерттеле түсті. Бұл| |
|зерттеулерде И.П.Павловтың жүйке жүйесінің төрт түрлі типі туралы | |
|ұғымы адамдардың жеке өзгешеліктерін, әсіресе, оның темпераменттерін | |
|анықтауда ерекше маңызды ғылыми теория екені дәлелденді. Темперамент | |
|- жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке | |
|өзгешеліктерінің бірі. Темперамент - ағзаның физиологиялық | |
|өзгешеліктерімен, әсіресе жоғары жүйке қызметінің тума қасиеттерімен | |
|шарттас психикалық құбылыс. Темперамент туралы алғашқы ой-пікірлер | |
|ғылымда өте ерте кездің өзінде-ақ айтыла бастады. Темперамент туралы| |
|теориялар XIX ғасырдың аяқ кезінде кең өріс алады. Темпераменттің | |
|типтері. Сангвинник. Холерик. Флегматик. Меланхолик. Түрлі | |
|темепераменттердің ішінде ұнамды, ұнамсыз жақтары бар. Сөйтіп, | |
|темпераментті тәрбиелеудің көп әдістері мен жолдары бар. | |
|Тақырып 14.Мінез туралы түсінік. |2 |
|Мінез – жеке адамның өзіне тән қылық әрекетінде, тіл қатынасында | |
|тұрақты қалыптасатын дара ерекшеліктерінің жиынтығы. Мінез туралы | |
|ілім өзінің ішкі бастауын ежелгі Грециядан алады. И.Кант мінезді | |
|темпераментпен салыстыра отырып, оны адамда жүре пайда болатын қасиет| |
|деп анықтады. Т.Рибо мінезді адамда туа пайда болатын икемделу десе, | |
|ал Мальпер, Фулье т.б. мінездің туапайда болуымен қатар жүре пайда | |
|болатын ерекшеліктері де бар дейді.т.б. Мінездің қалыптасуындағы | |
|басты шарт - өмірлік мақсат, мұраттың нақтылығы. Мақсаттың болмауы не| |
|оның шашыраңқылығы – мінезсіздіктің белгісі. Адам мінезі сан алуан. | |
|Бұл іс - әрекетте айқын көрінеді: біреудің барша қимылы – шапшаң, | |
|екіншісі – асықпайды, бірақ ісі тыңғылықты, үшіншісі – іске | |
|ойланбастан асым салады, кейін барып ойланады да, жағдайға қарай ісін| |
|ретіне келтіреді. Адам мінезінде көрінетін мұндай ерекшеліктер – | |
|мінез бітістері деп аталады. Қандай да бітіс әрекет – қылықтың | |
|тұрақты, қайталанып отыратын нақты белгісі. | |
|Тақырып 15. Қабілет туралы жалпы түсінік. |2 |
|Адамның қабілеті жайлы сөз болғанда оның іс-әрекеттің белгілі бір | |
|түрін орындай алу мүмкіндіктері есте болады. Қабілет қоғамдық және | |
|жеке адамдық зор мәнге ие. Қабілетті адамның жетістігі — оның | |
|нервтік психикалық қасиеттері комплексінің іс-әрекет талаптарымен | |
|сәйкес келуінің нәтижесі болып табылады. Белгілі бір істі үздік | |
|орындауға мүмкіндік беретін адамның әр түрлі жеке қасиеттерінің | |
|қиысып келуін, яғни адам қасиеттерінің синтезін қабілет деп атайды. | |
|Қабілеттіліктің өлшемі- белгілі бір істің нәтижелі болып | |
|орындалуында. Қабілеттердің құрылымы жеке адамның дамуына тәуелді. | |
| Қабілеттердің дамуын репродуктивтік және творчестволық деп аталатын| |
|екі деңгейге бөледі. Физиологиялық нышан қабілеттің дамуында белгілі| |
|орын алады. Қабілет адамнан әрекеттің бір түрімен айналысуға | |
|мүмкіндік беретін бейімділікте байқалады. Бейімділік пен қабілет көп | |
|жағдайларда бірге болады. Себебі адамның бір нәрсеге қабілеттілігі | |
|оның бейімділігіне орай қалыптасады | |
|Тақырып 16. Еріктің жалпы сипаты. |2 |
|Адамды әрекетке бағыттайтын, мақсат қоюға талаптандыратын бір түрткі | |
|болады, мұны психологияда мотив не түрткі д.а. Кез-келген түрткі | |
|сан-қилы қажеттермен тікелей, не жанама түрде байланысып жатады. | |
|Адамды әрекетке итермелейтін негізгі түрткі- оның қажеттіліктері. | |
|Адам өз қажеттеріне байланысты алдына түрлі мақсаттар қояды. Осы | |
|мақсаттарды орындау үшін түрлі әдіс-амалдар қарастырады. Осының | |
|салдарынан қимыл-қозғалысқа, іс-әрекетке түсіп отырады. | |
|Ерік-бұл адамның мақсат қоя отырып жұмыс орындау барысында кезіккен | |
|сыртқы немесе ішкі кедергілерді жеңумен байланысты өз әрекеттерін | |
|қолдап, реттей білу қасиеті. | |
|Ерік адамның практикалық және танымдық әрекетін ретке келтіруден | |
|көрініп, соларды жүзеге асырудан тұрады. Ерік табиғатын материалистік| |
|түсіну әрекеттер мен қылықтардың қозғаушы күштері адамның өзіде емес,| |
|сыртқы ортада жатады деген жайтты сөзсіз мойындаудан көрінеді. Ерік | |
|туралы эмоциялық теорияны ұсынушы неміс психологы В.Вундт. Еріктің | |
|физиологиялық негіздері. Ерік құрылымы. | |
|Тақырып 17.Эмоция және сезім. |2 |
|Сезімдер- адамның өзіне, өзге адамдарға, айналадағы заттар мен | |
|құбылыстарға көңіл – күйінің қатынасын білдіретін және оларды | |
|бейнелейтін психикалық процесс. Сезім - өте күрделі психикалық | |
|процестердің бірі. Эмоция - адамның органикалық мұқтаждықтарын | |
|қанағаттандыру мен қанағаттандырмауға байланысты туатын психикалық | |
|күйлер. Адамның шамадан тыс зорлануын психологияда стресс. Күрделі | |
|эмоциялардың бірі – көңіл. Көңіл – күй деп – біршама бәсең, бірақ | |
|әжептәуір ұзағырақ, психикалық процестер мен адамның барлық мінез – | |
|құлқында көрінетін жалпы эмоциялық жағдайларды айтады. Аффектер | |
|дегеніміз – қысқа уақытқа созылса да бұрқ етіп, қатты көрінетін | |
|эмоцияның бір түрі. Адамгершілік сезімдер. Интеллектік сезімдер. | |
|Эстетикалық сезімдер. | |
|Модуль 4. Адамдардың өзара қатынас психологиясы. | |
|Тақырып 18. Қарым-қатынас туралы жалпы түсінік. |2 |
|Қарым-қатынас жасауды қажетсіну адамнық әлеуметтік табиғатын | |
|танытады. Қарым-қатынас жасауды қажетсіну жеке адам дамуына игі | |
|әсерін тигізеді. Адамдармен қарым-қатынас бұл – ғылым және өнер. Түр | |
|аралық және түр ішіндегі қатынасты қарым-қатынас дейміз. | |
|Қарым-қатынас аспектілері. Қарым-қатынастың ең негізгі құралы тіл | |
|болып табылады. Қарым – қатынастың құрылымы: Коммуникативті жағы, | |
|интерактивті жағы, перцептивті жақтары. Қарым – қатынастың 2 түрі | |
|бар: вербальды және вербальды емес. Қарым-қатынастың сөз арқылы болуы| |
|вербальды деп аталады (грек тіл аудр. сөздік). Вербальды емес қарым –| |
|қатынастың құралы информация беру болып табылады. Вербальды емес | |
|белгілермен (поза, жест, мимика, интонация, көзқарас, т.б.). | |
|Қарым-қатынас нәтижесінде жеке адамның қалыптасуы іске асады | |
|Қарым-қатыңас процесінде адамдар сыртқы ортаны да, өзін де терең әрі | |
|жан-жақты тани түседі. Қарым-қатынас процесінде психологиялық | |
|қауымдастықтар қалыптасады, яғни өз заңдары бар қоғамдық психология | |
|пайда болады. | |
|Тақырып 19. Топ және ұжым. |2 |
|Белгілі бір мақсатпен біріккен адамдар қауымдастығы топ деп аталады. | |
|Бұл қарым-қатынас бір-бірімен тығыз байланысты. Шағын және бастапқы | |
|топтар. Құрылу приципі мен әдісіне қарай шартты және нақты формалды | |
|және формалды емес топтар болады. Шартты және нақты топтар. Формалды | |
|және формалды емес топтар. Жеке адамның топтың нормасына қатынасы | |
|белгілеріне сәйкес референт тобы пайда болады. Референт тобы. | |
|Топтардың даму деңгейі. Әрбір әлеуметтік қауымдастықтың өз тарихы | |
|болады. Дүниеге келеді, дамудың белгілі бір сатыларынан өтеді, аса | |
|жоғары дәрежеге жетеді, сондай – ақ өмір сүруін тоқтатуы мүмкін. Бұл | |
|формалды топқа да, формалды емес топқа да бірдей дәрежеде қатысады. | |
|Ұжым адамдардың әлеуметтік қауымдастығының ең жоғарғы формасы. Ұжым | |
|ол қоғамға пайдалы қызметте ортақ мақсатқа жұмыла еңбек ететін және | |
|психологиялық тұрғыда топтасқан адамдар тобы. Топқа әдетте жетекшілік| |
|міндетін өзіне алатын бір адам болады. Әлеуметтік психологиялық | |
|мұндай адамды «лидер» деп атайды. Жеке адам өз өмірінде басқа | |
|адамдармен тікелей қарам – қатынаста болып өзінің әлеуметтік мәнін | |
|жүзеге асырады. | |
|Тәжірибелік (семинар) сабақтар | |
| №1 Тәжірибелік. Психологиялық зерттеудің әдістері. |1 |
|1.Психология жаратылыстану және гуманитарлық пән ретінде. | |
|2.Психологияның ғылым ретінде қалыптасуының негізгі кезеңдері. | |
|3.Психологияның дербес және тәжірибелік ғылымға айналуы. | |
|4.Психология ғылымындағы зерттеу принципетрі. | |
|5.Зерттеу әдістерін топтастыру негіздері. | |
|6.Обьективті және субьективті әдістер. | |
|7.Зерттеу әдістерінің негізгі және қосалқы түрлері. | |
|№2-Тәжірибелік. Ми және психика. |1 |
|1.Адамның жоғары жүйке жүйесінің құрылысы, қызметі. | |
|2.Жүйке клеткасының құрылысы. | |
|3.Талдағыштар, оның құрылымы. | |
|4.Мидың анализдік-синтездік қызметі. | |
|5.Ми және психиканың байланысы. Адам және жануарлар психикасын | |
|салыстыру. | |
|6.Адам санасының пайда болуы мен дамуы. И.М.Сеченов және | |
|И.П.Павловтың психиканың шартты-рефлекторлы сипаттамасы. | |
|№3-Тәжірибелік. Іс-әрекет психологиясы. |1 |
| | |
|1.Іс-әрекет туралы жалпы түсінік. | |
|2.Іс-әрекеттің құрылымы. | |
|3.Іс-әрекеттің мақсаты мен міндеттері. | |
|4.Іс-әрекеттің түрлері. | |
|№4 Тәжірибелік. Түйсік туралы түсінік. |1 |
|1.Түйсіктің қасиеттері. | |
|2.Абсолюттік сезгіштік. Сезгіштін табалдырықтары. | |
|3.Сенсорлық бейімделу туралы түсінік. | |
|4.Сенсибилизация. Синестезия. | |
|№5 Тәжірибелік. Қабылдау. |1 |
|1.Қабылдаудың негізгі қасиеттері. | |
|2.Кеністікті қабылдау. | |
|3.Уақытты қабылдау. | |
|4.Көлемді, | |
|5. Қозғалысты қабылдау. | |
|№6 Тәжірибелік. Ес туралы жалпы түсінік. |1 |
|Ес туралы жалпы түсінік. | |
|Ес процестері. Олардың сипаттамасы. | |
|Ес түрлері. | |
|Естің дара ерекшеліктері. | |
|№7- Тәжірибелік. Ойлау туралы жалпы түсінік. |1 |
|1.Ойлау түрлері және олардың ерекшеліктері. | |
|2.Ойлауды дамыту. | |
|3.Адамның шығармашылық ойлауын қамтамасыз ететін факторлар. 4.Сөйлеу | |
|және тіл. Сөйлеу және ойлаудың байланысы. | |
|№8- Тәжірибелік: Қиял туралы түсінік. |1 |
|1.Қиял түрлері. | |
|2.Қиялдың жасалу жолдары. | |
|3. Қиялдың дара айырмашылықтары. | |
|№9-Тәжірибелік. Психологиядағы тұлға туралы түсінік. |1 |
|1.Тұлға психологиясының методологиялық мәселелері. | |
|2.Тұлға теориялары және оқытудың негізгі деңгейлері. | |
|3.Тұлға теориялары. | |
|4.Отандық психологтар зерттеулеріндегі жеке тұлға мәселелері. | |
|5. ХХ ғасырдың 80-90 жылдарындағы жеке тұлға мәселесінің даму | |
|психологиясы. Жеке тұлғаның шетелдік теориясы. | |
|№10-Тәжірибелік. Темперамент. |1 |
|1.Темперамент туралы түсінік. Темперамент түрлері. | |
|2. Э.Кречмер бойынша мінез типологиясы, А.Е.Личко бойынша мінез | |
|типологиясы, К.Леонгард бойынша мінез типологиясы, Э. Фромм бойынша | |
|мінез типологиясы. | |
|3.Темперамент және жеке адам. | |
|№11-Тәжірибелік. Мінез туралы түсінік. |2 |
|1.Мінез туралы теориялар. | |
|2.Мінез құрылымы мен қасиеттері. | |
|3. Мінез бітістері. Мінез және темперамент. | |
|4.Мінездің ұлттық ерекшеліктері. | |
|№12-Тәжірибелік. Қабілет туралы жалпы түсінік. |1 |
|1.Қабілет туралы түсінік. | |
|2.Адамдардағы қабілеттілік түрлері | |
|3.Қабілеттілік, нышан және адамдардың даралық ерекшеліктері. | |
|4.Қабілеттілікті дамыту. | |
|№13-тәжірибелік. Эмоция және сезім |1 |
|1.Күрделі эмоционалды күйлер. | |
|2.Сезімнің түрлері. | |
|3.Жоғары деңгейдегі сезімдер. | |
|№14-тәжірибелік. Қарым-қатынас туралы жалпы түсінік. |1 |
|1.Қарым-қатынас ұғымы. | |
|2.Қарым-қатынас және іс-әрект. | |
|3.Қарым-қатынастың мақсаты, құралдары, түрлері және олардың | |
|сипаттамасы. | |
|4.Қарым-қатынастың перцептивті, коммуникативті және интерактивті | |
|жағы. | |
|№15-тәжірибелік. Топ және ұжым. |1 |
|1.Топ және ұжым туралы түсінік. | |
|2.Топтың жеке адамға жағымды әсері. | |
|3.Топтың жеке адамға жағымсыз әсері. Адамдардың бір – біріне | |
|қабылдауы және түсінуі. Жеке адамның топта өзін ұстауы. | |
|4.Ұжым және оның негізгі белгілері. Лидер және жетекшілік стилі. | |
5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ
5.1 Ми және психика.
5.2 Зейін туралы түсінік
5.3 Ойлау туралы жалпы түсінік
5.4 Психологиядағы тұлға туралы түсінік
5.5 Мінез туралы түсінік
5.6 Эмоция және сезім
5.7 Қарым-қатынас туралы жалпы түсінік
5.8 Топ және ұжым.
6 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
3-Кесте
|Тақырыптар |Көрнекі құралдар,|Өз бетімен |Бақылау |
| |плакаттар, |дайындалу |Түрі |
| |лабораториялық |сұрақтары | |
| |стендтер | | |
|Дәріс сабақ |Тәжірибелік сабақ | | | |
|1 |2 |5 |6 | |
|Психология ғылым |Психология ғылым |Библиографиялық |Психололгиян|Жазбаша, |
|ретінде |ретінде |жұмыс. |ың даму |ауызша |
| | |Кесте |кезеңдері | |
|Психологиялық |Психологиялық | Кесте – зерттеу |Объективті |Жазбаша, |
|зерттеудің |зерттеудің әдістері |әдістері |және |ауызша |
|әдістері | | |субъективті | |
| | | |әдістер | |
|Ми және психика |Ми және психика |Мидың құрылысы |Адамның |Жазба |
| | |мен қызметі.- |пайда болуы |жұмыстарын |
| | |Сурет |және |тексеру, |
| | | |психикалық |әңгімелесу |
| | | |дамуы. | |
|Іс-әрекет |Іс-әрекет психологиясы|Сызба нұсқалары- | | Жазбаша |
|психологиясы | | |Іс-әрекеттің|түрінде |
| | | |мақсаты мен | |
| | | |міндеттері | |
|Зейін туралы |Зейін туралы түсінік |Кесте, сызбалары |Зейін |Жазбаша, |
|түсінік | | |теориялары |ауызша |
|Түйсік туралы |Түйсік туралы түсінік |Кестелер, |Түйсіктің |Жазбаша, |
|түсінік | |бақылау |заңдылықтары|әңгімелесу |
| | |тапсырмалары | | |
|Қабылдау |Қабылдау |Кестелер |Қабылдау |жазбаша, |
| | | |қасиеттері |әңгімелесу |
|Ес туралы жалпы |Ес туралы жалпы |Сызба нұсқалары |Естің |Жазбаша, |
|түсінік |түсінік | |теориялары |әңгімелесу |
|Ойлау туралы |Ойлау туралы жалпы |Сызба нұсқа. |Ойлау |Әңгімелесу. |
|жалпы түсінік |түсінік |кестелер |теориялары |талдау |
|Қиял туралы |Қиял туралы түсінік |Түпнұсқамен жұмыс|Зерттеулерді|Тірек схема,|
|түсінік | | |саралау |ауызша |
|Сөйлеудің жалпы |Сөйлеудің жалпы |Түпнұсқамен |Сөйлеудің |Жазбаша, |
|сипаттамасы |сипаттамасы |жұмыс, сызба |стильдері |ауызша |
| | |нұсқалары | | |
|Психологиядағы |Психологиядағы тұлға |Кестелер |Тұлға |Тірек схема |
|тұлға туралы |туралы түсінік | |теориялары |әңгімелесу |
|түсінік | | | | |
|Темперамент |Темперамент |Түпнұсқамен |Темперамент |Әңгімелесу |
| | |жұмыс, сызба |типтері | |
| | |нұсқалары | | |
|Мінез туралы |Мінез туралы түсінік | Түпнұсқамен |Мінез |Ауызша |
|түсінік | |жұмыс |бітістері |талдау |
|Қабілет туралы |Қабілет туралы жалпы |Түпнұсқамен |Қабілет |Жазбаша, |
|жалпы түсінік |түсінік |жұмыс, сызба |түрлері |әңгімелесу |
| | |нұсқалары | | |
|Еріктің жалпы |Еріктің жалпы сипаты |Түпнұсқамен жұмыс|Ерік |Жазбаша, |
|сипаты | | |теориялары |әңгімелесу |
|Эмоция және сезім|Эмоция және сезім |Сызба нұсқалары |Сезім |Жазбаша, |
| | | |теориялары |әңгімелесу |
|Қарым – қатынас |Қарым – қатынас туралы|Түпнұсқамен |Қарым-қатына|Жазбаша, |
|туралы жалпы |жалпы түсінік |жұмыс, сызба |с және |әңгімелесу |
|түсінік | |нұсқалары |іс-әрекет. | |
|Топ және ұжым. |Топ және ұжым. |Кестелер |Топ түрлері |Әңгімелесу. |
| | | | |Талдау |
7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ «ЖАЛПЫ
ПСИХОЛОГИЯ» ПӘНІНЕН
4-Кесте
|№ |Оқулық және оқу-әдістемелік құрал саны |Кітап |Студе|% |
| | |саны |нттер|Қамту|
| | | |саны |пайыз|
| | | | |ы |
|1 |2 |3 |4 |5 |
|1. |Ж.Аймауытұлы. Психология Алматы, «Рауан» 1995ж. |10 |13 |100 |
|2. |Жарықбаев Қ. Б. Психология. Алматы «Білім» 1993ж. |10 | |100 |
|3. |Тәжібаев Т. Жалпы психология А. Білім 1993 ж. |20 | |100 |
|4. |Немов Р. С. Общая психологии. Кн. 1 М: Владос 1995ж. |15 | |60 |
|5. |Рубинштейн С. Л. Основы общей психологии. С п б: Питер 1990|10 | |100 |
|6. |Ананьев Б. Г. Избранные психологические труды: В- 2 х т. |10 | |100 |
| |под ред. А.А. Бодалева, Б. Ф. Ломова том 1М. 2001 ж. | | | |
|7. |Столяренко Л.Д. Основы психологии.-М., 1997. |5 | |60 |
|8. |Петровский А. В. Ярошевский М. Г. Психология М. Высшая |5 | |60 |
| |школа, 2001 ж. | | | |
|9. |Джемс У. Психология. М., 1991. |10 | |100 |
|10. |Жарықбаев Қ. Б. Жантану негіздері. Алматы 2005ж. |10 | |100 |
|11. |Алдамұратов Ә. Рақымбеков Қ, Іргебаева Н, Бапаева М. |10 | |100 |
| |Нығыметова Г, Түрікпенов Ж. Жалпы психология. А, Білім. | | | |
| |1996 ж. | | | |
|12. |Леонтьев А. Н. Деятельность. Сознание. Личность. 2-ое изд. |5 | |60 |
| |М. Политиздат. 1977 ж. | | | |
|13. |Ждан А.Н.История психологии. 1997. |5 | |60 |
|14. |Елеусізова С. Қарым-қатынас психологиясы. А. 1995 |5 | |60 |
|15. |Жарикбаев К. Развитие психологической мысли в Казахстане. |10 | |100 |
| |Алма-Ата. 1996 | | | |
|16. |Аверин В.А. Психология детей и подростков. М., 1998 |10 | |100 |
|17. |Кордуэлл М. Психология.- М., 1999. |5 | |60 |
|18. |История зарубежной психологии. М., МГУ, 1983. |10 | |100 |
|19. |Соколов А.Н. Внутренняя речь и мышление. –М., 1987. |5 | |60 |
|20. |А.В.Петровский, В.В.Шпалинский. Социальная психология |5 | |60 |
| |коллектива. М.1978 | | | |
8 ӘДЕБИЕТТЕР
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі.
1. Ж.Аймауытұлы. Психология Алматы, «Рауан» 1995ж.
2. Алдамұратов Ә, Мұқанов М. Психология пәнінен лабораториялық
практикалық сабақтар. А, 1978 ж.
3. Жарықбаев Қ. Б. Психология. Алматы «Білім» 1993ж.
4. А. А. Темірбеков, С. Балаубаев Психология, А. Мектеп, 1966ж.
5. Тәжібаев Т. Жалпы психология А. Білім 1993 ж.
6. Алдамұратов Ә. Рақымбеков Қ, Іргебаева Н, Бапаева М. Нығыметова Г,
Түрікпенов Ж. Жалпы психология. А, Білім. 1996 ж.
7. Немов Р. С. Общая психологии. Кн. 1 М: Владос 1998 ж.
8. Рубинштейн С. Л. Основы общей психологии. С п б: Питер 1990 ж.
9. Ананьев Б. Г. Избранные психологические труды: В- 2 х т. под ред.
А.А. Бодалева, Б. Ф. Ломова том 1М. 2001 ж.
10. Петровский А. В. Ярошевский М. Г. Психология М. Высшая школа, 2001
ж.
11. Психология: Словарь Под ред. А. В. Петровского, М. Г. Ярошевского.
М: Политиздат 1990 ж.
12. Смирнов А. А. Избранные психологические труды: 2 том М: 1987 ж.
13.
14. Леонтьев А. Н. Деятельность. Сознание. Личность. 2-ое изд. М.
Политиздат. 1977 ж.
Қосымша әдебиеттер тізімі.
1. Леонтьев А.Н. Избранные психологические произведения. М., 1972.
2. История зарубежной психологии. М., МГУ, 1983.
3. Хьелл Л., Зиглер Д. Теории личности. Спб. Питер, 1997.
4. Натанзон Э.Ш. Задания по психологии. М- 1975.
5. Практические задания по психологии. Под.ред. А.В.Петровского. 1972
6. Практикум по психологии. Под.ред. А.Н.Леонтьева. М, 1972.
7. Практикум по общей психологии. Под.ред. А.И.Щербакова. М, 1990
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz