Файл қосу

Аңшылық трофейлерді бағалау




|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                   |
|ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                          |
|3 деңгейлі СМЖ құжат       |ПОӘК                    | П                  |
|                           |                        |042-14-4.04.01.20.46|
|                           |                        |/01-2012            |
|ПОӘК                       |                        |                    |
|«Трофейлік әс» пәнінің     |                        |                    |
|оқытушысына арналған жұмыс |                        |                    |
|оқу бағдарламасы           |                        |                    |






            050803 – "Аңшылық және аң өсіру" мамандығына арналған

                               "Трофейлік іс"


                        ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ




              ПӘНІНІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ



















                                СЕМЕЙ - 2012














                                  Алғы сөз

          ӘЗІРЛЕНГЕН
Құрастырған Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті “Биология”
кафедрасының доцент м.а. Туманбаев В.М.

ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1.ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ Семей мемлекеттік университеті “Биология” кафедрасының
мәжілісінде.  ____________________.
№     хаттама.

Кафедра меңгерушісі:   ______________        Арынова Р.А.

2.2.Аграрлық факультетіның оқу - әдістемелік  бюро мәжілісінде.
 _________________№   хаттама

Төрағасы:                              Сатиева К.Р.

БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға
мақұлдаған және ұсынылған.
___________________      №     хаттама.

 ОӘК төрағасы, оқу- ісі жөніндегі проректор:
Рскелдиев Б.А.




















            Мазмұны



      1. Колдану саласы.


      2. Ереже белгілейтің сілтемелер


          3.   Жалпы ереже

          4.   Оқытушыға арналған пәнің жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны

          5.   Студенттердің өз бетімен істейтін жұмыстары тақырыбының
тізімі

          6.   Пәннің оқу-әдістемелік картасы

          7.   Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы

          8.   Әдебиеттер




























     1. Қолдану саласы:


      «Трофейлік  іс»  пәнінің  ОӘК  050803  –  «Аңшылық  және  аң   өсіру»,
мамандықтарына арналған. Ол студенттерді пәннің мазмұнымен, оның  көкейкесті
және қажеттілігімен, саясатымен, оқу барысында  меңгерілетін  дағдылар  және
іскерліктермен таныстырады. ОӘК пәнді  зерделеудегі  ең  басты  құрал  болып
келеді.


     2. Ереже белгілейтін (нормативтік) сілтемелер

      Осы  әзірленген  «Трофейлік   іс»   ПОӘК   мына   құжаттар   талабына,
ұсыныстарына сай, пәннің оқу барысын ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
-050803 – «Аңшылық және аң өсіру»,  мамандықтарына  ҚР  мемлекеттік  жалпыға
міндетті білім беру стандарты,  ҚР  МЖМБС  .03.08.365-2006,  ҚР  БҒМ  №  779
бұйрығымен 2005 ж. 23. 10. бекітілген және іске еңгізілген.
-Шәкәрім атындағы Семей мемлекетік университетінің ПОӘК стандарты 042- РГКП-
СГУ-8-2007
-ДП 042-08.10.10.12-2007 документациялық кұжаттар


     3. Жалпы ережелер

  3.1. Пән мазмұнының қысқаша сипаттамасы.
0500803 – «Аңшылық  және  аң  өсіру»  мамандығының  “Трофейлік  іс”  пәнінің
мақсаты — аңшылық маманына  қажетті  трофейлік  аңшылықты  практика  жүзінде
жүргізу, аңшылық трофейлер көрмесін  үйымдастыру  және  аңды  дұрыс  аулауды
үйрету, үгіт, насихат жүргізу сиякты білім кешендерін топтастырады. Бұл  пән
Қазақстанның егемендік алуына байланысты балықшылар мен аңшылар Кеңесіне  өз
экспонаттарымен халықаралық көрмелерге қатысуға мүмкіндік береді
   3.2. Пәннің мақсаты:
   Трофейлік  істің  Қазақстандағы  қазіргі   кездегі   жағдайын   зерттеу,
халықаралық  және  аймақтық  көремелер  ұйымдастырудың  әлемдік  тәжірибесі,
трофейлерді  жасап  оларды  халықаралық  көрмелерге  ұсынатын   құрылымдарды
ұйымдастыру
   3.3. Пәнді  зерделеудің  негізгі  міндеттері:  студенттерді  трофейлерге
халықаралық көрмелерде қойылатын талаптармен таныстыру;
   - студеттерді өздігінен аңшылық трофейлерді жасап үйрету;
   - студенттерді өздігінен аңшылық трофейлер сұрыптауын үйрету;
    3.4. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент міндетті:
   - аймақтық және халықаралық  көрмелерді  өткізу  тарихын  білу;  аңшылық
трофейлер сапасын бағалау критерийлерін анықтау; халықаралық  мәртебесі  бар
эксперттердің міндеттерін білу, трофейлерді  даярлау  барысында  қауіпсіздік
ережелерін және жеке гигиенаны сақтауды білу;
   - аңшылық трофейлерді даярлау  әртүрлі  әдістемелерін  меңгеру,  олардың
сапасын кестелер, формулалар, коэффициенттер бойынша бағалау;
   - әртүрлі жануарлар түрлерінің трофейлерінің сапасын анықтау әдістемесін
игеру;
   - бар трофейлерді белгілі түр құрамына жатқызу,  халықаралық  талаптарға
сай трофейді жасауды үйренуге, экспертті баға беруге тиісті;
   - трофейлік істің аңшылық шаруашылық  экономикасында  маңызын,  шетелдік
аңшы  туристтерді  қызығушылығын  туғызуды,  аңшыларда  қоршаған   табиғатты
аялауды насихаттау қажет екенін түсінүі керек;
     3.5  Курстың пререквизиті: «Трофейлік іс» пәнін  оқыған  кезде  студент
«Орнитология», «Териология»,  «Жабайы  аң-құс  аулау  техникасы»,  «Кәсіптік
аңдар  биологиясы»,  «Биотехния  және  жабайы   аң-құс   өсіру»,   «Тері-мех
шикізатын өңдеу» курстарынан негізгі білімдері болуы қажет.
   3.6 Курс постреквизиті:
    пәнінен  алынған  білім  кейінгі  курстарда  «Аңшылықты   ұйымдастыру»,
«қазіргі  заманда  аңшылық  шаруашылығын   жүргізу»,   «Аңшылық   шаруашылық
өнімдерін өндеу технологиясы» пәндерін оқыған кезде қолданылады.

1 кесте - Оқу жұмыс жоспарынан үзіндісі

|Кур|Семестр             |Кредиттер                            |ЛК     |ЛБ     |
|с  |                    |                                     |(сағ)  |(сағ.) |
|1  |2                   |3                                    |       |8      |
|1  |Кіріспе. Аңшылық    |Аңшылық трофейлердің пайда болу      |1      |1,2,3,5|
|   |трофейлер           |тарихы.                              |       |,6     |
|2  |Халықаралық көрмелер|Жергілікті, ұлттық және халықаралық  |1      |1,2,3,5|
|   |                    |көрмелер. Көрмелердің аңшылық        |       |,6     |
|   |                    |шаруашылығындағы маңызы. Халықаралық |       |       |
|   |                    |көрмелерді ұйымдастыру тәртібі.      |       |       |
|3  |Аңшылық трофейлер   |Аңшылық трофейлерді бағалау          |1      |1,3,5,6|
|   |экспертизасын       |критерийлерінің негізгі мәселелері.  |       |       |
|   |дамыту.             |Трофейлерді бірыңғай жүйе бойынша бір|       |       |
|   |                    |деңгейде бағалау.                    |       |       |
|4  |Трофейлер және      |Трофейлік істің жануарлардың         |1      |1,2,3,6|
|   |аңшылық жануарлардың|сұрыпталуына тигізетін әсері.        |       |       |
|   |сұрыптауы.          |Популяциядан ерекше трофейлер тән    |       |       |
|   |                    |жануарларды атудың әсері.            |       |       |
|5  |Аңшылық трофейлерді |Аңшылық трофейлерді бағалаудың       |1      |2,3,5,6|
|   |бағалаудың жалпы    |халықаралық стандарттары, олардың    |       |       |
|   |ережелері мен       |кейбір трофей элементтерін ескеру    |       |       |
|   |критерийлері.       |кезіндегі кемшіліктері.              |       |       |
|6  |Аңшылық трофейлерді |Аңшылық трофейлерді өндеудің негізгі |2      |2,3,5,6|
|   |өндеу және          |әдістемелері. Экспозицияларды        |       |       |
|   |безендіру.          |дайындау және трофейлерді безендіруге|       |       |
|   |                    |қойлатын жалпы талаптар.             |       |       |
|7  |Аңшылық трофейлерді |Аңшылық трофейлердің орнатуына       |1      |1, 2,  |
|   |орнату.             |қойылатын эстетикалық және техникалық|       |3,4,5  |
|   |                    |талаптар. Орнатудың түрлері.         |       |       |
|8  |Аңшылық трофейлер   |Аңшылық трофейлер көрмесін әртүрлі   |1      |1,2,5,6|
|   |көрмесін ұйымдастыру|деңгейде ұйымдастыру және өткізу.    |       |       |
|   |және өткізу.        |Көрмелерді өткізудің халықаралық     |       |       |
|   |                    |талаптары. Трофейлерді көрмелерге    |       |       |
|   |                    |жеткізу (тасымалдау).                |       |       |
|9  |Аңшылық трофейлердің|Экспертиза жүргізу алдындағы шаралар.|1      |2,3,4, |
|   |экспертизасын       |Трофейлерді экспонирлеу. Эксперттер  |       |       |
|   |жүргізуді           |тобын құрау.                         |       |       |
|   |ұйымдастыру.        |                                     |       |       |
|10 |Жыртқыштар отрядының|Қасқыр терісін, бассүйегін бағалау   |1      |1, 2, 3|
|   |өкілдерінің         |кезінде қойылатын негізгі талаптар.  |       |       |
|   |трофейлерін бағалау.|Өлшеулер және оларға арналған        |       |       |
|   |Ит тұқымдасы        |құралдар.                            |       |       |
|11 |Жыртқыштар отрядының|Аю терісін, бассүйегін бағалау       |1      |1,2,3,5|
|   |өкілдерінің         |кезінде қойылатын негізгі талаптар.  |       |,6     |
|   |трофейлерін бағалау.|Өлшеулер және оларға арналған        |       |       |
|   |Аю тұқымдасы.       |құралдар.                            |       |       |
|12 |Жыртқыштар отрядының|Кіші және орта денелі мысықтар       |1      |1,2,3,5|
|   |өкілдерінің         |терілерін, бассүйектерін бағалау     |       |,6     |
|   |трофейлерін бағалау.|кезінде қойылатын негізгі талаптар.  |       |       |
|   |Мысық тұқымдасы.    |Өлшеулер және оларға арналған        |       |       |
|   |                    |құралдар.                            |       |       |
|13 |Жұптұяқтылар        |Қабанның бассүйектерін, тістерін     |1      |1,2,3,5|
|   |отрядының           |бағалауында қойылатын талаптар.      |       |,6     |
|   |өкілдерінің         |Өлшеулер және оларға арналған        |       |       |
|   |трофейлерін бағалау.|құралдар.                            |       |       |
|   |Шошқа тұқымдасы     |                                     |       |       |
|14 |Қуысмүйзділер және  |Мүйіздерді, тістерді бағалауға       |1      |1,2,3,5|
|   |бұғы тұқымдасының   |қойылатын талаптар. Өлшеулер және    |       |,6     |
|   |трофейлерін бағалау.|оларға арналған құралдар.            |       |       |


    |Лабораториялық сабақтар                                |Сағат саны|Әдебиет  |
|    |Таксидермиялық зертхананың құрал-жабдықтарымен    |1         |1,3,4,6  |
|    |танысу. Зертханада жұмыс істеу кезіндегі          |          |         |
|    |қауіпсіздік ережелері.                            |          |         |
|    |Биологиялық топтар және диорамаларды құрастыру    |1         |2,3,5,6  |
|    |әдістемесі.                                       |          |         |
|    |Таксидермия. Аңшылық трофейлерді өндеу            |1         |2,3,6    |
|    |тенологиясы.                                      |          |         |
|    |Терілерді алғашқы өндеу.                          |2         |2,3,4,6  |
|    |Аңшылық трофейлерді орнату (мүйіздер,             |1         |1,2,5,6  |
|    |бассүйектер).                                     |          |         |
|    |Жабайы аңдардың терісін сақтау тәсілдері.         |1         |2,3,6    |
|    |Теріні өндеу тәсілдері                            |1         |1, 2, 3  |
|    |Жануарлардың чучелосын, ұшаларын жасау әдістері.  |2         |1,2,6    |
|    |Аңшылық трофейлер экспертизасын жүргізу. (түлкі   |1         |1, 2, 3  |
|    |терісі, арқар, елік мүйіздері).                   |          |         |
|    |Трофейлік парақтарды толтыру. СМПИ мұражайына     |1         |1, 2, 3  |
|    |бару.                                             |          |         |
|    |Аңшылық трофейлердің жеке коллекцияларын көру.    |2         |1, 2, 3  |
|    |Трофейлерді күту. Антисептиктерді, сақтау         |1         |1, 2, 3  |
|    |қоспаларын қолдану.                               |          |         |



5. Студенттерге арналған өздік жұмыстар тақырыптарының тізімі.
5.1. Азияда аңшылық трофейлердің даму тарихы.
5.2. Аймақтық көрмелерді өткізудің маңызы.
5.3. Бағалар жүйесінің пайда болу таихы.
5.4. Трофейлік жануарларды аулау уақыты (мерзімі).
5.5. Аңшылық трофейлерді бағалау әдістемесін құрастыру.
5.6. Аңшылық трофейлерді өндеудің негізгі әдістері.
5.7. Аңшылық трофейлерді фиксациялау жағдайлары мен материалы.
5.8. Көрмелер ұйымдастырар кезінде жүргізілетін алдын ала жұмыстар,  жарнама
және басқа ақпарат құралдары.
5.9. Экспертизаның уақыты мен орны, көрмелер ұйымдастырылатын  ғимараттардың
санитарлы-гигиеналық параметрлері.
5.10. Жануарларды аулаудың трофей бағасын төмендетпейтін тәсілдері.
5.11. Трофейлерді өлшеудің негізгі құралдары.
5.12. Мысық тұқымдасына жататын аңдардың тері жабынының құрылысы:  сілеусін,
жолбарыс, ілбіс.
5.13. Қабанның тістерін алуына қойылатын талаптар.
5.14. Жануарларды аулаудың мүйіз бағасын төмендетпейтін тәсілдері.
5.1. Еуропада аңшылық трофейлердің даму тарихы.


6. Пәнің оқу-әдістемелік картасы

 3 Кесте- . Пәнің оқу-әдістемелік картасы

|Тақырыбы                           |Көрнекі         |Өз бетімен      |Бақыл|
|                                   |құралдар,ТОҚ,пла|дайындалуға     |ау   |
|                                   |каттар          |арналған        |түрле|
|                                   |                |сұрақтар        |рі   |
|Дәрістер        |Зертханалық        |                |                |     |
|                |сабақтар           |                |                |     |
|1               |2                  |3               |4               |5    |
|Кіріспе. Аңшылық|Таксидермиялық     |Трофейлер       |Азияда аңшылық  |КБ   |
|трофейлер       |зертхананың        |атласы.         |трофейлердің    |     |
|                |құрал-жабдықтарымен|Халықаралық     |даму тарихы.    |     |
|                |танысу. Зертханада |көрмелердің     |                |     |
|                |жұмыс істеу        |есептері        |                |     |
|                |кезіндегі          |                |                |     |
|                |қауіпсіздік        |                |                |     |
|                |ережелері.         |                |                |     |
|Халықаралық     |Биологиялық топтар |Трофейлер       |Аймақтық        |КБ   |
|көрмелер        |және диорамаларды  |атласы.         |көрмелерді      |     |
|                |құрастыру          |Халықаралық     |өткізудің       |     |
|                |әдістемесі.        |көрмелердің     |маңызы.         |     |
|                |                   |есептері        |                |     |
|Аңшылық         |Таксидермия.       |Кестелер,       |Бағалар         |КБ   |
|трофейлер       |Аңшылық трофейлерді|стандарттар     |жүйесінің пайда |     |
|экспертизасын   |өндеу тенологиясы. |                |болу таихы.     |     |
|дамыту.         |                   |                |                |     |
|Трофейлер және  |Терілерді алғашқы  |Трофейлер       |Трофейлік       |КБ   |
|аңшылық         |өндеу.             |атласы.         |жануарларды     |     |
|жануарлардың    |                   |Халықаралық     |аулау уақыты    |     |
|сұрыптауы.      |                   |көрмелердің     |(мерзімі).      |     |
|                |                   |есептері        |                |     |
|Аңшылық         |Аңшылық трофейлерді|Трофейлер       |Аңшылық         |КБ   |
|трофейлерді     |орнату (мүйіздер,  |атласы.         |трофейлерді     |     |
|бағалаудың жалпы|бассүйектер).      |Халықаралық     |бағалау         |     |
|ережелері мен   |                   |көрмелердің     |әдістемесін     |     |
|критерийлері.   |                   |есептері,       |құрастыру.      |     |
|                |                   |фотосүреттер    |                |     |
|Аңшылық         |Жабайы аңдардың    |Слайдтар,       |Аңшылық         |КБ   |
|трофейлерді     |терісін сақтау     |схемалар,       |трофейлерді     |     |
|өндеу және      |тәсілдері.         |трофейлер       |өндеудің негізгі|     |
|безендіру.      |                   |үлгілері,       |әдістері.       |     |
|                |                   |макеттер        |                |     |
|Аңшылық         |Теріні өндеу       |Слайдтар,       |Аңшылық         |КБ   |
|трофейлерді     |тәсілдері          |схемалар,       |трофейлерді     |     |
|орнату.         |                   |трофейлер       |фиксациялау     |     |
|                |                   |үлгілері, ұшалар|жағдайлары мен  |     |
|                |                   |                |материалы.      |     |
|Аңшылық         |Жануарлардың       |Журналдар,      |Көрмелер        |КБ   |
|трофейлер       |чучелосын, ұшаларын|мақалалар,      |ұйымдастырар    |     |
|көрмесін        |жасау әдістері.    |көрмелердің     |кезінде         |     |
|ұйымдастыру және|                   |есептері,       |жүргізілетін    |     |
|өткізу.         |                   |фотосүреттер    |алдын ала       |     |
|                |                   |                |жұмыстар,       |     |
|                |                   |                |жарнама және    |     |
|                |                   |                |басқа ақпарат   |     |
|                |                   |                |құралдары.      |     |
|Аңшылық         |Аңшылық трофейлер  |Журналдар,      |Экспертизаның   |КБ   |
|трофейлердің    |экспертизасын      |мақалалар,      |уақыты мен орны,|     |
|экспертизасын   |жүргізу. (түлкі    |көрмелердің     |көрмелер        |     |
|жүргізуді       |терісі, арқар, елік|есептері,       |ұйымдастырылатын|     |
|ұйымдастыру.    |мүйіздері).        |фотосүреттер    |ғимараттардың   |     |
|                |                   |                |санитарлы-гигиен|     |
|                |                   |                |алық            |     |
|                |                   |                |параметрлері.   |     |
|Жыртқыштар      |Трофейлік          |Трофейлер       |Жануарларды     |КБ   |
|отрядының       |парақтарды толтыру.|атласы.         |аулаудың трофей |     |
|өкілдерінің     |СМПИ мұражайына    |Халықаралық     |бағасын         |     |
|трофейлерін     |бару.              |көрмелердің     |төмендетпейтін  |     |
|бағалау. Ит     |                   |есептері        |тәсілдері.      |     |
|тұқымдасы       |                   |                |                |     |
|Жыртқыштар      |Аңшылық            |Кәсіби аңшылық  |Трофейлерді     |КБ   |
|отрядының       |трофейлердің жеке  |жануарлардың    |өлшеудің негізгі|     |
|өкілдерінің     |коллекцияларын     |атласы          |құралдары.      |     |
|трофейлерін     |көру.              |                |                |     |
|бағалау. Аю     |                   |                |                |     |
|тұқымдасы.      |                   |                |                |     |
|Жыртқыштар      |Трофейлерді күту.  |Кәсіби аңшылық  |Мысық           |КБ   |
|отрядының       |Антисептиктерді,   |жануарлардың    |тұқымдасына     |     |
|өкілдерінің     |сақтау қоспаларын  |атласы          |жататын аңдардың|     |
|трофейлерін     |қолдану.           |                |тері жабынының  |     |
|бағалау. Мысық  |                   |                |құрылысы:       |     |
|тұқымдасы.      |                   |                |сілеусін,       |     |
|                |                   |                |жолбарыс, ілбіс.|     |
|Жұптұяқтылар    |                   |Кәсіби аңшылық  |Қабанның        |КБ   |
|отрядының       |                   |жануарлардың    |тістерін алуына |     |
|өкілдерінің     |                   |атласы          |қойылатын       |     |
|трофейлерін     |                   |                |талаптар.       |     |
|бағалау. Шошқа  |                   |                |                |     |
|тұқымдасы       |                   |                |                |     |
|Қуысмүйзділер   |                   |Кәсіби аңшылық  |Жануарларды     |КБ   |
|және бұғы       |                   |жануарлардың    |аулаудың мүйіз  |     |
|тұқымдасының    |                   |атласы          |бағасын         |     |
|трофейлерін     |                   |                |төмендетпейтін  |     |
|бағалау.        |                   |                |тәсілдері.      |     |




7.Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы

4 Кесте- Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы

|Оқулықтардың,             |Экземпляр саны |Студент саны      |Қамтамасыздану|
|оқү-әдістемеліқ           |               |                  |%             |
|құралдаррының атаулары    |               |                  |              |
|1                         |2              |3                 |4             |
|1. Останин В.А. Охотничьи |               |                  |              |
|трофеи мира. - М. 2002    |               |                  |              |
|2. Заславский М.А. Новый  |               |                  |              |
|метод изготовление чучел  |               |                  |              |
|животных. - Л.: Наука,    |               |                  |              |
|1971                      |               |                  |              |
|3 Роскопф М. Охотничьи    |               |                  |              |
|трофеи и изделия. - М:    |               |                  |              |
|Лесная промышленность,    |               |                  |              |
|1984                      |               |                  |              |
|4. Фандеев А.А.,          |               |                  |              |
|Никольская В.П.           |               |                  |              |
|Охотничье-промысловые     |               |                  |              |
|звери и трофеи. - М.:     |               |                  |              |
|Россельхозиздат,  1983    |               |                  |              |
|5.  Давлетов З.Х. и др.   |               |                  |              |
|Первичная обработка,      |               |                  |              |
|выделка, качество зимних  |               |                  |              |
|видов промысловой пушнины.|               |                  |              |
|- Киров, 1992             |               |                  |              |
|6.  Герцег А.Б. Охота в   |               |                  |              |
|иллюстрациях. -           |               |                  |              |
|Братислава: Природа, 1983 |               |                  |              |

8. Әдебиеттер
Негізгі
1. Останин В.А. Охотничьи трофеи мира. - М. 2002
2. Заславский М.А. Новый метод изготовление чучел  животных.  -  Л.:  Наука,
1971
3 Роскопф М. Охотничьи трофеи и изделия. - М: Лесная промышленность, 1984
4. Фандеев А.А., Никольская В.П. Охотничье-промысловые  звери  и  трофеи.  -
М.: Россельхозиздат,  1983
5.  Давлетов З.Х. и др. Первичная обработка, выделка, качество зимних  видов
промысловой пушнины. - Киров, 1992
6.  Герцег А.Б. Охота в иллюстрациях. - Братислава: Природа, 1983
Қосымша
1. Руденко Ф.А., Семашко В.Ю., Черенков  С.Е.  и  др.  -  Оружие,  самоловы,
трофей. - М: Астрель, 2003
2. Кузнецов Б.А. Товароведение пушно-мехового сырья. -  М,  Советская  Азия,
1932
3. Ильяшинко В.Ю. Таксономический и  правовой  статус  наземных  позвоночных
животных России. - М, «Экоцентр» 2001
4. Митрофанова Л.А., Пичугин Ю.В. Обработка шкур пушных зверей на  промысле.
- М.: Лесная промышленность, 1977.
5. Журнал «Охота и охотничье хозяйство»  1990-2008 гг.
















Пәндер