Файл қосу

Геоэкология объектілері



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ | |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты   |ПОӘК                    |ПОӘК 042-14.4.05.1.      |
|                        |                        |20.14/01-2009            |
|ПОӘК оқытушыға арналған |                        |                         |
|«Геоэкология» пәнінің   |30.09.09ж. №2 басылым   |                         |
|оқу-әдістемелік кешені  |                        |                         |







                                «Геоэкология»

                       ПӘНІНЕН ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


          050731-Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау
                     мамандығының студенттеріне арналған




                           ОҚЫТУШЫНЫҢ ПӘН БОЙЫНША
                             ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ















                                    Семей
                                    2009



                                  Алғы сөз

1. ӘЗІРЛЕГЕН
«Экология және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының аға оқытушысы
                   м.ғ.к Қабышева Жанар Кобегеновна         01       09
    2009 жыл


2. ТАЛҚЫЛАҒАН

2.1 Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті «Экология және қоршаған
ортаны қорғау» кафедрасының отырысында
   02       09                       2009 ж., № 1 хаттама
Кафедра меңгерушісі                          Хусайынова Н.Т.

2.2 Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро отырысында
15            09           2009 ж., № 1 хаттама

АФ ӨӘК  төрағасы                Джаманова Г.И.




3. БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында шығаруға ұсынады
  30        09                2009 ж., №1 хаттама
ПОӘБ төрағасы, бірінші проректор                  Молдажанова А.А

Бірінші рет енгізілді
















                                   Мазмұны


   1. Қолданылу саласы
   2. Нормативтік сілтемелер
   3. Жалпы ереже
   4. Оқытушының жұмыс  оқу  бағдарламасының мазмұны
   5. Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары
   6. Пәннің оқу-әдістемелік картасы
   7.  Оқу әдітемелік бағдарламасының әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы
   8.  Әдебиеттер


























































     1. Қолдану саласы
      «Геоэкология»  пәні бойынша  оқу әдістемелік кешен құрамына  енетін
оқытушының жұмыс  оқу бағдарламасы 050731  «Тіршілік қаусіздігі және
қоршаған ортаны қорғау» мамандығының студенттеріне арналған.


     2. Нормативтік сілтемелер
      Бұл «Геоэкология»  пәні бойынша   оқу  -  әдістемелік  кешен  құрамына
енетін  оқытушының жұмыс оқу  бағдарламасы  төмендегі  құжаттар  талаптарына
сай осы  бойынша  оқу үрдістері ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
      - 050731  «Тіршілік қаусіздігі және қоршаған ортаны қорғау»  мамандығы
     бойынша  жалпы білім беру мемлекеттік стандарты
      - СТУ 042-РГКП –  СГУ  -8  2007  Университет  стандарты   «Пәннің  оқу
әдістемелік кешенін әзірлеу және  ресімдеудің жалпы талаптары»
      - ПОӘК 042-14-02.1.20.25- 2008 Құжат «Пәннің оқу әдістемелік кешенінің
құрылымы мен мазмұны»


      3. Жалпы ережелер
      3.1 Пәннің жалпы мазмұны
      «Геоэкология» пәнінің міндеті мен  мақсаты.  Геоэкология  объектілері.
Жер планета  ретінде.  Күн  жүйесінде   жердің  орналасуы,  оның  өлшемдері,
пішіні,  қозғалу   ерекшеліктері.  Жердің  құрлысы   (ядро,   мантия)   және
литосфера. Гидросфера. Гидросфераның негізгі  ерекшеліктері.  Құрлық  сулары
және  адамның қызметі. Экосферадағы құрлық   суларының  негізгі  қызметтері.
Атмосфера. Идеал және атмосфера. Атмосфераның электр  өрісі.  Геология  және
гидролдогия. Жер қыртысының құрлысы және жағдайы. Эндогенді  және  экзогенді
геологиялық   процесстер.   Құрлық   климатологиясы,   метерологиясы    және
гидрологиясы. Климат және климат  құраушы  факторлар.  Климаты  қалыптастыру
және  динамикасы.

      3.2. Пәнді оқытудың міндеттері:
      Пәннің  мақсатты:  студенттердің  геосфералар  мен  қоғамды  біріктіру
туралы,  адамның  атмосфераның,  гидросфераның,  литосфераның,   биосфераның
жағдайына әсері туралы, Жер геосфераларының  құрылымы  және   сапалы  сандық
құрамы туралы  ғылымның негізгі бөлімдері мен  бағыттары  бойынша  теориялық
даярлау.
      Пәннің  міндеттері  бұлжымай  ұлғайып  келе  жатқан  техногенді  қысым
кезінде әр түрлі иерархиялық деңгейлерде Жер  геосфералары арасындағы  өзара
 әрекеттесуді қарастыру болып табылады.

    3. Пәнді оқыту мәселелері
Геоэкологияның теориялық негіздерін ашып көрсету, табиғатты қорғаудың
концепцияларын және құрамдас бөліктерін ғылыми таныстыр;
    4. Пәнді оқығанда студент білу керек:
Берілген пәнді зерделеу нәтижесінде 050731- «Тіршілік қауіпсіздігі және
қоршаған ортаны қорғау» мамандығына арналған Мемлекеттік жалпыға  міндетті
білім беру стандартына сәйкес студенттердің:
      Жердің негізгі геосфераларының (атмосфера, гидросфера, литосфера,
биосфера), жердің геосфералары мен  адамның қызметі арасындағы өзара
қатынастардың жалпы заңдылықтарын білу керек;
      Адамның Жер  геосфераларының өзара әрекеттесуі мен  жұмыс істеуінің
негізгі принциптерін бұзу нәтижесінде пайда  болған салдарды талдау жасай
біліу керек;
       Әлеуметтік-экономикалық,  саяси,  құқықтық  сфералардағы  геоэкология
проблемаларын, геосфералардың жағдайын және  адамның  қызметін  бақылау  мен
басқару құралдары мен  жүелерін  пайдалану  бойынша  практикалық  дағдыларды
иеленуі керек;
      -геосфералардың және  қоғамның өзара байланысы мәселелерінде;
      -қоршаған ортаны қорғау  облысында  заңды  және   нормативтік-құқықтық
база  мәселелерінде;
       -геоэкология  проблемаларының  қазіргі  жағдайы  және   оларды   шешу
мәселелерінде;
       -геоэкология  облысындағы  ғылыми-техникалық  прогресс   мәселелеінде
құзыретті болуы керек.

3.5 Пәннің пререквизиттері –жоқ

3.6.1 Негізгі пәндер
«Табиғатты пайдалану негіздері», «Жалпы жер тану», «Ланшафтану және
аудандау», «Биогеография», «Экология».

3.7 Оқу жоспарынан көшірмеі кестеде
Кесте 1 – Оқу жоспарынан көшірме
|Курс |Семестр                                                            |Кредит|
|1    |Кіріспе. «Геоэкология» пәнінің міндеті мен мақсаты. Геоэкология    |2     |
|     |объектілері.                                                       |      |
|2    |Жер планета  ретінде. Күн жүйесінде  жердің орналасуы, оның        |2     |
|     |өлшемдері, пішіні, қозғалу  ерекшеліктері. Жердің құрлысы (ядро,   |      |
|     |мантия) және литосфера.                                            |      |
|3    |Гидросфера. Гидросфераның негізгі ерекшеліктері. Құрлық сулары және|1     |
|     |адамның қызметі. Экосферадағы құрлық  суларының негізгі қызметтері.|      |
|4    |Атмосфера. Идеал және атмосфера. Атмосфераның электр өрісі.        |1     |
|5    |Ланшафттану. Ланшафтардың жіктелуі.                                |1     |
|6    |Геология және гидролдогия. Жер қыртысының құрлысы және жағдайы.    |1     |
|     |Эндогенді және экзогенді геологиялық процесстер.                   |      |
|7    |Құрлық климатологиясы, метерологиясы және  гидрологиясы. Климат    |1     |
|     |және климат құраушы факторлар. Климаты қалыптастыру және           |      |
|     |динамикасы.                                                        |      |
|     |БАРЛЫҒЫ                                                            |15    |


      Кесте-3. СОӨЖ тақырыптары
|№    |СОӨЖ тақырыптары                                                   |Сағат |
|1    |Геоэкологиялық  көзқарастың дамуының қысқаша тарихы.               |2     |
|2    |Геоэкологияның пәнаралық байланысы. Геоэкологиялық проблемалар     |2     |
|     |бойынша халықаралық ғылыми  бағдарламалар.                         |      |
|3    |Жердің ось маңында  айналуы және  динамикалық салдары.             |      |
|4    |Жердің магниттік және  гравитациялық өрістері.                     |2     |
|5    |Су  шаруашылығының гоэкологиялық аспектілері.                      |2     |
|6    |Әлемдік мұхит деңгейінің өзгеруі және  мұхит түбінің бедері.       |2     |
|     |Әлемдік  мұхиттағы мұз.                                            |      |
|7    |Радицялық және жылулық баланс.                                     |2     |
|8    |Күн радиациясы.                                                    |3     |
|9    |Атмосфералық қысым.                                                |2     |
|10   |Ауа массаларының типтері.                                          |2     |
|11   |Геожүйелердің жіктелуі. Геожүйелердің құрылымы және  жұмыс істеуі  |2     |
|12   |Жер асты суларының құрылу  процесстері, құрамы және  қасиеттері,   |2     |
|     |жер асты суларының мөлшері мен сапасының өзгеруін болжау.          |      |
|13   |Климаттың техногенді өзеруі және  оның салдары.                    |2     |
|14   |Метерологиялық бақылаулар және  болжамдар.                         |2     |
|15   |Гидрометрия негіздері. Гидрологиялық процесстердің жалпы заңдары.  |2     |
|     |барлығы                                                            |30    |






4.1 Тәжірибелік сабақтардың тақырыбы

Кесте 4- Тәжірибелік сабақтардың тақырыбы

|№  |Тәжірибелік сабақтардың тақырыбы                                |сағат|
|1  |Жер-Күн мен Айдың тартылыс планетасы-динамикалық салдар.        |1    |
|2  |Ядро, мантия, литосфера.                                        |1    |
|   |Жердің магниттік және гравитациялық өрістері. Ось бойынша Жердің|     |
|   |айналуы және динамиклық салдары.                                |     |
|3  |Гидросфера-әлемдік су айналымы. Мұхит деңгейінің өзгеруі және   |2    |
|   |мұхит түбінің рельфі.                                           |     |
|4  |Мұхиттың климат қалыптастырушылық ролі. Мұхиттағы мұз.          |1    |
|5  |Атмосфера. Идеалды және  нақты атмосфра. Атмосфераның электр    |1    |
|   |өрісі.                                                          |     |
|6  |Күн радиациясы-альбедо. Радиациялық және  жылулық баланс. Пәрнек|1    |
|   |эффекті. Атмосфералық қысым.                                    |     |
|7  |Әуе массаларының түрлері. Атмосфераның айналуы.                 |1    |
|8  |Ланшафттану. Геожүйелердің жіктелуі. Геожүйелердің құрылымы мен |1    |
|   |әрекет етуі.                                                    |     |
|9  |Геохимиялық провинциялар: табиғи және  антропогендік. Геология  |1    |
|   |және гидрология                                                 |     |
|10 |Жер қыртысының құрылымы мен күйі; эндрогендік және экзогенді    |1    |
|   |геологиялық үрдістер; жерасты суларының қалыптасу үрдістері,    |     |
|   |құрылымы мен қасиеттер; жерасты  суларының мөлшері мен сапасының|     |
|   |өзгеруін болжамдау.                                             |     |
|11 |Құрғақ жердің климотологиясы, метеорологиясы және гидрологиясы. |1    |
|12 |Климат және  климат құраушы факторлар; климаттың қалыптасуы мен |2    |
|   |динамикасы; Жер климатының тиетін антропогендік әсер;           |     |
|   |метеорологиялық бақылаулар мен болжамдар.                       |     |
|13 |Гидрия негіздері; гидрологиялық үрдістердің жалпы заңнамалары.  |1    |
|   |Барлығы                                                         |15   |










   6 Пәннің оқу - әдістемелік картасы
   Кесте 5- пәннің оқу - әдістемелік картасы
|Тақырып                                    |Сабаққа     |СӨЖ сұрақтары |Тексеру  |
|                                           |кереті құрал|              |түрлері  |
|                                           |жабдықтар   |              |         |
|Дәріс            |Тәжірибелік             |            |              |         |
|1                |2                       |3           |4             |5        |
|1 Кіріспе.       |Жер-Күн мен Айдың       |Мел, доска, |Геоэкологиялық|рефер    |
|«Геоэкология»    |тартылыс                |слайды.     |көзқарастың   |         |
|пәнінің міндеті  |планетасы-динамикалық   |            |дамуының      |         |
|мен мақсаты.     |салдар.                 |            |қысқаша       |         |
|Геоэкология      |                        |            |тарихы.       |         |
|объектілері.     |                        |            |              |         |
|2 Жер планета    |Ядро, мантия, литосфера.|плакат,     |Геоэкологияның|реферат  |
|ретінде. Күн     |Жердің магниттік және   |слайды      |пәнаралық     |         |
|жүйесінде  жердің|гравитациялық өрістері. |            |байланысы.    |         |
|орналасуы, оның  |Ось бойынша Жердің      |            |Геоэкологиялық|         |
|өлшемдері,       |айналуы және динамиклық |            |проблемалар   |         |
|пішіні, қозғалу  |салдары.                |            |бойынша       |         |
|ерекшеліктері.   |                        |            |халықаралық   |         |
|Жердің құрлысы   |                        |            |ғылыми        |         |
|(ядро, мантия)   |                        |            |бағдарламалар.|         |
|және литосфера.  |                        |            |              |         |
|3 Гидросфера.    |Гидросфера-әлемдік су   |Плакат,     |Жердің ось    |реферат  |
|Гидросфераның    |айналымы. Мұхит         |слайды      |маңында       |         |
|негізгі          |деңгейінің өзгеруі және |            |айналуы және  |         |
|ерекшеліктері.   |мұхит түбінің рельфі.   |            |динамикалық   |         |
|Құрлық сулары    |                        |            |салдары.      |         |
|және  адамның    |                        |            |              |         |
|қызметі.         |                        |            |              |         |
|Экосферадағы     |                        |            |              |         |
|құрлық  суларының|                        |            |              |         |
|негізгі          |                        |            |              |         |
|қызметтері.      |                        |            |              |         |
|4. Атмосфера.    |Мұхиттың климат         |Плакат,     |Жердің        |реферат  |
|Идеал және       |қалыптастырушылық ролі. |слайды      |магниттік және|         |
|атмосфера.       |Мұхиттағы мұз.          |            |гравитациялық |         |
|Атмосфераның     |                        |            |өрістері.     |         |
|электр өрісі.    |                        |            |              |         |
|5 Ланшафттану.   |Атмосфера. Идеалды және |Мел, доска, |Су            |Реферат  |
|Ланшафтардың     |нақты атмосфра.         |слайды      |шаруашылығының|         |
|жіктелуі.        |Атмосфераның электр     |            |гоэкологиялық |         |
|                 |өрісі.                  |            |аспектілері   |         |
|6 Геология және  |Күн радиациясы-альбедо. |Мел, доска, |Әлемдік мұхит |реферат  |
|гидролдогия. Жер |Радиациялық және        |слайды      |деңгейінің    |         |
|қыртысының       |жылулық баланс. Пәрнек  |            |өзгеруі және  |         |
|құрлысы және     |эффекті. Атмосфералық   |            |мұхит түбінің |         |
|жағдайы.         |қысым.                  |            |бедері.       |         |
|Эндогенді және   |                        |            |Әлемдік       |         |
|экзогенді        |                        |            |мұхиттағы мұз.|         |
|геологиялық      |                        |            |              |         |
|процесстер.      |                        |            |              |         |
|7. Құрлық        |Әуе массаларының        |Мел, доска, |Радицялық және|Реферат  |
|климатологиясы,  |түрлері. Атмосфераның   |слайды      |жылулық       |         |
|метерологиясы    |айналуы.                |            |баланс.       |         |
|және             |                        |            |              |         |
|гидрологиясы.    |                        |            |              |         |
|Климат және      |                        |            |              |         |
|климат құраушы   |                        |            |              |         |
|факторлар.       |                        |            |              |         |
|Климаты          |                        |            |              |         |
|қалыптастыру және|                        |            |              |         |
|динамикасы.      |                        |            |              |         |
|                 |Ланшафттану.            |Мел, доска, |Күн           |реферат  |
|                 |Геожүйелердің жіктелуі. |слайды      |радиациясы.   |         |
|                 |Геожүйелердің құрылымы  |            |Күн           |         |
|                 |мен әрекет етуі.        |            |радиациясы.   |         |
|                 |Геохимиялық             |Мел, доска, |Атмосфералық  |реферат  |
|                 |провинциялар: табиғи    |слайды      |қысым.        |         |
|                 |және  антропогендік.    |            |              |         |
|                 |Геология және гидрология|            |              |         |
|                 |Жер қыртысының құрылымы |Мел, доска, |Ауа           |реферат  |
|                 |мен күйі; эндрогендік   |слайды      |массаларының  |         |
|                 |және экзогенді          |            |типтері.      |         |
|                 |геологиялық үрдістер;   |            |              |         |
|                 |жерасты суларының       |            |              |         |
|                 |қалыптасу үрдістері,    |            |              |         |
|                 |құрылымы мен қасиеттер; |            |              |         |
|                 |жерасты  суларының      |            |              |         |
|                 |мөлшері мен сапасының   |            |              |         |
|                 |өзгеруін болжамдау.     |            |              |         |
|                 |Құрғақ жердің           |Мел, доска, |Геожүйелердің |реферат  |
|                 |климотологиясы,         |слайды      |жіктелуі.     |         |
|                 |метеорологиясы және     |            |Геожүйелердің |         |
|                 |гидрологиясы.           |            |құрылымы және |         |
|                 |                        |            |жұмыс істеуі  |         |
|                 |Климат және  климат     |Мел, доска, |Жер асты      |реферат  |
|                 |құраушы факторлар;      |слайды      |суларының     |         |
|                 |климаттың қалыптасуы мен|            |құрылу        |         |
|                 |динамикасы; Жер         |            |процесстері,  |         |
|                 |климатының тиетін       |            |құрамы және   |         |
|                 |антропогендік әсер;     |            |қасиеттері,   |         |
|                 |метеорологиялық         |            |жер асты      |         |
|                 |бақылаулар мен          |            |суларының     |         |
|                 |болжамдар.              |            |мөлшері мен   |         |
|                 |                        |            |сапасының     |         |
|                 |                        |            |өзгеруін      |         |
|                 |                        |            |болжау.       |         |
|                 |Гидрия негіздері;       |Мел, доска, |Климаттың     |реферат  |
|                 |гидрологиялық           |слайды      |техногенді    |         |
|                 |үрдістердің жалпы       |            |өзеруі және   |         |
|                 |заңнамалары.            |            |оның салдары. |         |


   7.Оқу әдітемелік бағдарламасының әдебиеттер қамтамасыз ету картасы


   Кесте 6- Оқу әдітемелік бағдарламасының әдебиеттер қамтамасыз ету картасы
|Әдебиеттердің аты                                 |Жалпы    |Студент  |қамтамасы|
|                                                  |саны     |саны     |з ету %  |
|1                                                 |2        |3        |4        |
|2.Панин М.С. Экология Казахстана. Семипалатинск.  |30       |50       |100      |
|2005ж.                                            |         |         |         |
|2.А.М. Никаноров, Т.А.Хоружая . «Экология»        |10       |50       |20       |
|.М.,2000                                          |         |         |         |
|3. Т.К. Сагимбаев . Экология и экономика. Алматы. |10       |50       |20       |
|1997                                              |         |         |         |
|4. Чернова Н.М.,А.М. Былова,  Экология М.:        |20       |50       |40       |
|«Просвещение» 1988.                               |         |         |         |
|5. Хоружая Т.А. Методы оценки экологической       |10       |50       |20       |
|опасности. Москва. 1998.                          |         |         |         |
|6. Ветошкин А.Г. Защита литосферы от              |10       |50       |20       |
|отходов.учебное пособие.- Пенза; изд-во Пенза.    |         |         |         |
|Гос. Унив, 2005.                                  |         |         |         |
|7. А.А. Горелов. Экология. М., 2000.              |10       |50       |20       |
|8. Чернова Н.М.,А.М. Былова,  Экология М.:        |20       |50       |40       |
|«Просвещение» 1988.                               |         |         |         |
|9.Оспанов Г.C. Бозшатаев Т.Г. «Экология», Алматы ,|10       |50       |20       |
|2002.                                             |         |         |         |
|10. Оспанов Г.C. Бозшатаев Т.Г. «Экологиядан  оқу |10       |50       |20       |
|әдітемелік құрал» А.2000.                         |         |         |         |
|11. Сағымбаев Г.К. «Экология негіздері» Алматы.   |10       |50       |20       |
|1995.                                             |         |         |         |
|12.Бейсенова Ә., ШілдебаевЖ. «Экология және       |20       |50       |40       |
|табиғатты тиімді пайдалану» А. 2000               |         |         |         |
|13. Ақбасов А.Ж., Сагимбаев Г.Ә. «Экология» Алматы|20       |50       |40       |
|2003.                                             |         |         |         |


      8 Негізгі әдебиеттер
1. Голубев Г.Н. Геоэкология. Москва: Из. ГЕОС, 1999.-338с.
2.Ясманов Н.А. Основы геоэкологии. –Москва: Академия, 2003.-352с.
3.Шищиц И.Ю Основы инженерной георадиоэкологии.-Москва: Изд. «Горная
книга», 2005.-711с.
4.Кулкова Е.Ю. Подземная мегополисов. –Учеб. Пособие. Москва: Изд. «Горная
книга», 2005.-480с.
5. «Қоршаған ортаны қорғау туралы» 1997ж. 15 шілдедегі ҚР заңы,-Алматы:
Жеті Жарығы, 1998.-96с.
6.Лифчак И.Ф. Инженерная защита и упарвление  развитием окружающей среды.
–М.:Колос, 2001.-159с.
7. Панин М.С. Экология Казахстана. Семипалатинск. 2005ж.
8. А.М. Никаноров, Т.А.Хоружая . «Экология» .М.,2000
9. Т.К. Сагимбаев . Экология и экономика. Алматы. 1997
10. Чернова Н.М.,А.М. Былова,  Экология М.: «Просвещение» 1988.0000000000
      Қосымша әдебиеттер
1.Кобылянский В.А. Филосоия экологии: общая  тероия  экологии,  геоэкология,
биоэкология.-Москва: Изд.-торговы дом. «ГРАНД»:Фаир-Пресс, 2003.-188с.
2. Микропепко В.А., Румынин В.Г.  Проблемы  гидоэкологии,  2-е  изд,-Москва:
Изд. «Горная книга», 2002.-в 4 книгах.
3. Сахаев В.Г., Щербицкий  Б.В.  Справочник  по   охране  окружающей  среды.
–Киев: Будвельник, 1986.-152с.
Пәндер