Файл қосу

Салыстырмалы морфология



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                       |
|ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                           |
|СМЖ 3 дәрежелі          |ПОӘК                    |ПОӘК 042 –              |
|құжаты                  |                        |18-35.1.82/01-          |
|                        |                        |20__                    |
|ПОӘК                    |                        |                        |
|Оқытушыға арналған  пән |Баспа № 2 күні _____    |                        |
|«Омыртқасыздардың       |                        |                        |
|салыстырмалы анатомиясы»|                        |                        |
|бойынша бағдарламасы    |                        |                        |









                       ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

                 «Омыртқасыздардың салыстырмалы анатомиясы»

                     Мамандық үшін 6М011300 – «Биология»




                    ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН  ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ























                                    Семей
                                    2014

1.ҚҰРАСТЫРЫЛҒАН

Құрастырушы__________«____»_____ 20___ж., б.ғ.к. М.Ғ. Қуанышбаева

     «Биология»  кафедрасының  доценті



2.    ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. «Биология» кафедрасы мәжілісінде
 Хаттама №___ «____»___________ 20___ж.

Кафедра меңгерушісі_______ А.В.Тлеубаева

2.2. Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының
отырысында
Хаттама №___ «____»___________ 20___ж.

Төрайымы____________ З.В.Абдишева

3. БЕКІТІЛГЕН

Университетінің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралып, баспаға
 ұсынылды
Хаттама №___ «____»___________ 20___ж.

Төрайымы____________ Г.К.Искакова

4.АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН























                                  МАЗМҰНЫ:

   1. Қолдану саласы
   2. Нормативтік сілтемелер
   3. Жалпы ережелер
   4. Оқу пәнінің мазмұны
   5. Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптарының тізімі
   6. Оқу – әдістемелік әдебиеттерімен қамтамасыз ету картасы
   7. Әдебиеттер









































1.ҚОЛДАНУ САЛАСЫ

      Пәннің оқу-әдістемелік кешеннің құрамындағы оқытушыға арналған пән
бойынша «Омыртқасыздардың салыстырмалы анатомиясы» бағдарламасы
«6М011300» - «Биология» мамандығы бойынша оқитын

2. НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР


    Аталған оқытушыға  арналған  бағдарлама  «Зоология»  пәні  бойынша  оқу
үдерісін    ұйымдастыру   тәртібін   келесі   құжаттардың   талаптары    мен
ұсыныстарына сай бекітеді:
     - Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім
беру стандарттары;
     - «6М011300» - «Биология» мамандығының типтік бағдарламасы;
     - СТУ 042-ГУ-4-2014 Университет  стандарты  «Пәндердің  оқу-әдістемелік
кешендерін әзірлеу және ресімдеу жалпы талаптары;
          -  ДП   042-1.01-2014  Құжаттлағна   рәсімдеме   «Пәндердің   оқу-
әдістемелік кешендерінің құрылымы және мазмұны».


3. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР


3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
      «Омыртқасыздардың салыстырмалы анатомиясы»  пәні  магистрант  дайындау
барысында  маңызды  орын   алады   және   «Биология»   мамандығында   оқитын
магистранттар үшін негізгі пәндер блогының міндетті бөлігі  болып  табылады,
өйткені, магистранттарға профессионалды жұмыс барысында көп  нәрсені  біліп,
істей алу тиіс.
        Бұл  пән  –   омыртқасыздардың   негізгі   типтерінің   салыстырмалы
морфологиясын  оқып  білуге  бағытталған.  Халықаралық  ғылыми   терминдерді
меңгерту. Зертханалық құралдармен, омыртқасыздармен жұмыс  істеуді  үйретіп,
объектілермен  өз бетімен жұмыс істеуге дағдыландыру.
      Омыртқасыздар – Жер бетінде саны бойынша көп шамамен 1 млн астам түрді
біріктіретін бірнеше типті біріктіретін организмдер болып табылады.
3.2 Пәннің оқыту мақсаты:
«Биология» мамандығында оқитын магистранттар профессионалды жұмыс  барысында
көп нәрсені біліп, істей алу тиіс.
3.3   Пәнді оқытудың басты міндеттері:
-  магистранттарды нақты теориялармен таныстыру, олардың көптүрлілігін  және
шектеулілігін түсіну және оларды активті  түрде  теориялық  және  қолданбалы
биологияның актуалды мәселелерін шешуде қолдану.
3.4  Оқып-білудің нәтижелері:
      Пәнді оқып-білудің нәтижесінде магистрант мыналарды:
  • өздік жұмыстарды белсендіру;
  • білім сапасын көтеру;
  • омыртқасыздардың құрылысы ерекшеліктерін білу;
  • омыртқасыздардың барлық таксономиялық рангілері қатарында олардың
    құрылыс ерекшеліктерін салыстыра білу;
  • омыртқасыздардың құрылысын салыстыру бойынша практикалық дағдыларды
    меңгеру;
  • объектілерді морфологиялық зерттеудің қарапайым әдістемелерін білуі
    тиіс.
  • омыртқасыздардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын білуі тиіс.
3.5 Пән пререквизиттері:
3.5.1 Омыртқасыздар зоологиясы.
3.5.2 Экология.
3.5.3 Эволюциялық ілім.

3.6 Пән постреквизиттері:
3.6.1 Биотехнология.
3.6.4 Педагогикалық практика.




3.7 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме

                                                                     1 кесте
|Курс                                                        |Семестр     |
|1                                                           |2           |
|Дәріс сабақтары                                                          |
|Кіріспе. Жануарлардың салыстырмалы морфологиясы негіздері.  |1           |
|Морфологияның негізгі әдістері.                             |            |
|Салыстырмалы анатомия ғылым ретінде қалыптасуы, пәннің даму |            |
|тарихы.                                                     |            |
|Салыстырмалы анатомия міндеттері.                           |            |
|Салыстырмалы морфология. Жабын және оның туындылары.        |1           |
|Қарапайымдылардың жабындарының ерекшеліктері.               |            |
|Көпклеткалы омыртқасыздар қатарында жабындарының            |            |
|ерекшеліктері.                                              |            |
|Омыртқасыздардың локомоторлық жүйесі.                       |1           |
|Қарапайымдылардың қозғалу типтері.                          |            |
|Құрттардың қозғалу ерекшеліктері.                           |            |
|Моллюскалардың локомоторлық жүйесінің әртүрлілігі.          |            |
|Буынаяқтылардың, тікентерілілердің локомоторлық жүйелері.   |            |
|Омыртқасыздардың дене қуысы.                                |1           |
|Алғашқы дене қуысы.                                         |            |
|Екінші дене қуысы.                                          |            |
|Үшінші дене қуысы.                                          |            |
|Омыртқасыздардың ас қорыту жүйесі.                          |2           |
|Клетка ішілік және клеткадан тыс ас қорытулар.              |            |
|Пассивті және активті қоректену.                            |            |
|Ішек түтігінің омыртқасыз жануарлардың әртүрлі топтарындағы |            |
|құрылысы. Алдыңғы, ортаңғы және артқы ішектер.              |            |
|Ас қорыту бездері. Сілекей бездері, бауыр.                  |            |
|Омыртқасыздардың тыныс алу жүйесі.                          |2           |
|Жануарлардағы газ алмасу.                                   |            |
|Тыныс алуда бүкіл дене бетінің ролі.                        |            |
|Желбезектер, өкпелер, кеңірдектер.                          |            |
|Омыртқасыздардың ішкі ортасы мен тамырлар жүйесі.           |2           |
|Тұйық емес және тұйық тамырлы жүйелер.                      |            |
|Гемолимфа. Тамырлар, жүрек құрылысы.                        |            |
|Жүйке жүйесі. Сезім мүшелері.                               |2           |
|Омыртқасыздардың жүйке жүйелерінің типтері.                 |            |
|Сипап сезу мүшелері.                                        |            |
|Иіс сезу және химиялық сезім мүшелері.                      |            |
|Дәм сезу мүшелері.                                          |            |
|Көру мүшелері.                                              |            |
|Омыртқасыздардың зәр шығару мүшелері.                       |1           |
|Протонефридий.                                              |            |
|Метанефридий.                                               |            |
|Бүйректер.                                                  |            |
|Мальпиги түтіктері және майлы дене.                         |            |
|Омыртқасыздардың көбею мүшелері.                            |2           |
|Омыртқасыздардағы жыныссыз және жынысты көбею.              |            |
|Жыныс бездері және жолдары.                                 |            |
|Гермафродитизм.                                             |            |
|Сырттай және іштей ұрықтану.                                |            |
|                                                                         |
|Практикалық сабақтар                                                     |
|Тақырыбы: Қарапайымдылардың морфо-физиологиялық сипаттамасы.|2           |
|(2)                                                         |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Споровиктердің тіршілік циклдерін салыстыру. (2)  |2           |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Губкалардың морфо-физиологиялық сипаттамасы.(2)   |2           |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Ішекқуыстылардың морфо-физиологиялық              |2           |
|сипаттамасы.(2)                                             |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Паразитизмге байланысты жалпақ және жұмыр         |2           |
|құрттардың морфологиялық сипаттамасы.(2)                    |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Құрттардың салыстырмалы морфо-физиологиялық       |2           |
|сипаттамасы.(2)                                             |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Көпаяқтылар мен буылтық құрттардың сыртқы         |2           |
|құрылысының салыстырмалы сипаттамасы.(2)                    |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Былқылдақденелілердің  морфо-физиологиялық        |4           |
|сипаттамасы. (4)                                            |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Буынаяқтылардың салыстырмалы морфологиялық        |4           |
|сипаттамасы.(4)                                             |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Насекомдар класының негізгі отрядтарының          |2           |
|салыстырмалы сипаттамасы.(2)                                |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Насекомдардың дернәсілдерінің морфологиялық       |2           |
|типтері.(2)                                                 |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Буынаяқтылар мен трилобиттердің ортақ             |2           |
|морфологиялық белгілері.(2)                                 |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |
|Тақырыбы: Тікентерілілердің морфо-физиологиялық сипаттамасы.|2           |
|(2)                                                         |            |
|Мақсаты: Осы топқа тән негізгі құрылыс ерекшеліктерін білу. |            |
|Тапсырмалар: Олардың басты өкілдерінің морфологиясымен      |            |
|танысу.                                                     |            |
|Методикалық жоба: Маңызды морфологиялық  белгілеріне        |            |
|сипаттама беру. Олардың тіршілік ету ерекшеліктеріне,       |            |
|экологиясына сипаттама жасау.                               |            |




          5. МАГИСТРАНТТАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАР ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ

5.1  Төменгі сатыдағы көпклеткалылар: Тақталылар типі,  Губкалар  типі  және
ішекқуыстылар типі.
5.2  Ұрық жапырақшалары. Энто-, экто- және мезодерма туындылары.
5.3  Метамерия. Омыртқасыздардың гомо- және гетерономды сегментациясы.
5.4   Олигомеризация және полимеризация.
5.5  Буынаяқтылардың бас миының құрылысының ерекшеліктері.

   6. ОҚУ – ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
                                                                     4 кесте
|№  |Оқулық және оқу-әдістемелік        |Саны    |Магистрант  |Қамтылу    |
|   |құралдың атауы                     |        |саны        |пайызы,%   |
|1  |Есенбекова П.А. Полужесткокрылые   |1       |4           |25         |
|   |(Heteroptera) Казахстана. – Алматы:|        |            |           |
|   |«Нур-Принт», 2013. – 349 с.        |        |            |           |
|2  |Жданко А.Б. Дневные бабочки        |1       |4           |25         |
|   |(Lepidoptera, Рapilionoidea,       |        |            |           |
|   |Hesperioidea) Казахстана // Tethys |        |            |           |
|   |Entomol. Res. Vol. XI. Almaty:     |        |            |           |
|   |Tethys. 2005. – P. 85-152.         |        |            |           |
|3  |Казенас В.Л., Чильдебаев М.К.,     |1       |4           |25         |
|   |Николаев Г.В., Жданко А.Б., Митяев |        |            |           |
|   |И.Д., Джанокмен К.А., Кащеев В.А., |        |            |           |
|   |Есенбекова П.А., Кадырбеков Р.Х.,  |        |            |           |
|   |Ященко Р.В., Златанов Б.В.         |        |            |           |
|   |Насекомые. Энциклопедия (Серия     |        |            |           |
|   |«Животные Казахстана»). -  Алматы: |        |            |           |
|   |Атамұра, 2010. -368 с.             |        |            |           |










7. ӘДЕБИЕТ
Негізгі әдебиеттер


1.  Беклемишев  В.Н.  Основы  сравнительной  анатомии  беспозвоночных.  –М.:
   Наука, 1964.
2. Гиляров М.С.  Закономерности  приспособлений  членистоногих  к  жизни  на
   суше. – М.: Наука, 1970.
3. Догель В.А. Олигомеризация гомологичных органов. –Л.: ЛГУ, 1954.
4.  Заренков   Н.А.   Сравнительная   анатомия   беспозвоночных.   Введение.
   Простейшие. Двуслойные. Часть 1. –М.: МГУ, 1988.
5. Захваткин Ю.А. Эмбриология насекомых. – М.: Высшая школа, 1975.
6. Иванова-Казас О.М.  Сравнительная  эмбриология  беспозвоночных  животных.
   Членистоногие. – М.: Наука, 1979.
7. Иофф Н.А. Курс эмбриологии беспозвоночных животных. –М., 1962.
8.  Иванов  А.В.  Происхождение  многоклеточных  животных:  филогенетические
   очерки. –Л., 1968.
9. Дәуітбаева К.Ә. Омыртқасыздар зоологиясы. 4 бөлім: Оқу  құралы.  –Алматы:
   Қазақ университеті, 2000. – 217 б.
10. Казенас В.Л., Чильдебаев М.К., Николаев Г.В., Жданко А.Б., Митяев  И.Д.,
   Джанокмен К.А., Кащеев В.А., Есенбекова  П.А.,  Кадырбеков  Р.Х.,  Ященко
   Р.В.,   Златанов   Б.В.   Насекомые.   Энциклопедия   (Серия    «Животные
   Казахстана»). -  Алматы: Атамұра, 2010. -368 с.


                     Қосымша әдебиет


11. Кузнецов Н.Я. Класс Насекомые. –Т. 3. М., 2002.
12.  Малахов  В.В.  Проблемы  построения   общей   системы   многоклеточных.
   Современная эволюционная морфология. С. Научных трудов. –Киев, 1991.
13. Северцов А.С. Основы теории эволюции. –М.: МГУ, 1987.
14.  Барнс  Р.,  Кейлоу  П.,  Олив  П.,  Голдинг  Д.  Беспозвоночные.  Новый
   обощенный подход. –М.: Наука, 1992.
15.  Буруковский  Р.Н.  Зоология  беспозвночных.   Ч.1.   Простейшие.   Ч.2.
   Происхождение многоклеточности. Ч.3. Черви. –Калиниград, 1999-2001
16. Заренков Н.А. Сравнительная анатмоия беспозвоночных. – М.: МГУ, 1988.
17. Захаров В.Б., Сонин Н.И. Биологшия.  Многообразие  живых  организмов.  –
   М.: Дрова, 2003.
18.  Малахов  В.В.  Новые  группы  беспозвоночных  животных  //   Соросвский
   образловательный журнал. 2001. Т.7. №7.
19. Малахов В.В. Революция в зоологии: новая  сисмтема  билатерий.  Природа.
   2009.
20. Увалиева К.К. Наземные моллюски Казахстана  и  сопредельных  территорий.
   –Алма-Ата: Наука, 1990.









Пәндер